Egzamin Psychol i psych: co to jest anoreksja? wiek niemowlęcy i poniemowlęcy co to jest DSM dysleksja objawy depresji i co bardzo ważne była tylko jedna grupa ICD 10 przez kogo założona czy coś takiego (WHO) jakiś facet na K czego wskaźnik opracował? co bada ontogeneza? na czym polega progresywność rozwoju? lęk separacyjny ? było 1 pytanie gdzie były poprawne 2 odpowiedzi i było to na pewno pytanie związane z ADHD

ZABURZENIA WCZESNODZIECIĘCE - zdrowie i patologia norma i nienormalność

Zdrowie psychiczne - -nie istnieje jednoznaczna definicja

Wskaźnik zdrowia:

Poczucie koherencji wg Antonovsky'ego to : orientacja życiowa polegająca na spostrzeganiu świata jako zrozumiałego, sterowalnego oraz mającego sens i wobec tego wartego podejmowania wysiłku i inwestowania emocjonalnego w życie.

Zachowanie jest zdrowe, gdy człowiek zaspokaja swoje potrzeby, realizuje cele indywidualnego i społecznego rozwoju we wzajemnej dynamicznej relacji z otoczeniem, w którym żyje i działa.

NIENORMALNOŚĆ:

- Nie ma jednoznacznych i stałych definicji nienormalności, gdyż nie ma jednego elementu wspólnego dla wszystkich przypadków ani jednej cechy, która odróżniałaby nienormalność od normalności

- Wyróżniamy siedem elementów, które przyczyniają się do rozpoznania, czy osoba lub zachowanie są nienormalne

Elementy nienormalności / patologii psychicznej:

1. Cierpienie 2. Nieprzystosowanie 3. Irracjonalność 4. Nieprzewidywalność i brak kontroli

5. Rzadkość i niekonwencjonalność 6.Dyskomfort obserwatora 7. Naruszanie norm

Co najmniej jeden z tych elementów musi być obecny, aby można było mówić o nienormalności. Prawie nigdy nie występują wszystkie naraz.

Klasyfikacje zaburzeń psychicznych:

DSM - IV(z 1994 roku): KLASYFIKACJA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

ICD - 10 (z 1992 roku): KLASYFIKACJA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH I ZABURZEŃ ZACHOWANIA - wydana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO)

Zaburzenie psychiczne:

Według DSM- IV - to wzorce behawioralne lub psychologiczne, które powodują złe samopoczucie lub utrudniają funkcjonowanie w jednym lub w kilku ważnych obszarach. Według ICD-10 - to układ klinicznie stwierdzalnych objawów lub zachowań połączonych w większości przypadków z cierpieniem i z zaburzeniem indywidualnego funkcjonowania.

ZABURZENIA WCZESNODZIECIĘCE

• obejmują zachowania stanowiące odstępstwa od tego, czego oczekuje się od dziecka w określonym wieku i kontekście kulturowym. mają one charakter trwały i uciążliwy oraz wpływają na rozwój i codzienne funkcjonowanie dziecka.

Objawy: Zaburzenia emocjonalne - obejmują negatywne stany emocjonalne, zwłaszcza lęk, niepokój, smutek. - Destrukcyjne zaburzenia zachowania - charakteryzują się brakiem samokontroli i obejmują takie tendencje, jak nadmierna aktywność, nieuwaga, agresja, bunt. Zaburzenia rozwojowe - objawiają się znaczącym niedoborem zdolności intelektualnych, komunikacyjnych i społecznych. Zaburzenia odżywiania - anoreksja, bulimia. Zaburzenia nawyków - moczenie nocne, jąkanie i tiki ruchowe.

Zaburzenia emocjonalne Depresja dziecięca, Zaburzenia lękowe: lęk separacyjny, fobia szkolna, Reaktywne zaburzenie przywiązania.

DEPRESJA

różni się od normalnego smutku, przede wszystkim tym, że jest: bardziej bolesna, trwa dłużej, uniemożliwia normalne życie, wiąże się z całym zespołem objawów.

Objawy depresji

Obniżony nastrój, Utrata zainteresowania i przyjemności, Zaburzenia snu: bezsenność lub nadmierna senność,

Zmiany w apetycie: utratę apetytu lub jego zmożenie, Drażliwość, trudności podejmowaniem decyzji,

Brak zainteresowania seksem, Trudności z koncentracją, Płaczliwość, Negatywne myśli, Nadmierne nieuzasadnione poczucie winy, Powracające myśli o śmierci, Myśli samobójcze. Objawy depresji utrzymują się przez ponad 2 tygodnie !!! powodują istotne cierpienie psychiczne oraz gorsze funkcjonowanie społeczne, zawodowe.

W grupie wysokiego ryzyka znajdują się: - osoby urodzone po 1975 roku, żyjące w dostatnim kraju, kobiety - - Wskaźniki depresji są dwukrotnie wyższe dla kobiet w porównaniu do mężczyzn. - Wiele badań wskazuje, że u kobiet wyższe jest ryzyko nawracającej depresji, że trwa ona dłużej i częściej okazuje się przewlekła.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że do 2020 roku depresja stanie się drugą, po chorobie naczyń wieńcowych przyczyną niepełnosprawności ludzi na świecie.

Depresja u dzieci i młodzieży Nie leczona depresja dziecięca może mieć liczne negatywne konsekwencje, takie jak epizody depresji w przyszłości, pogorszenie relacji z rodziną, rówieśnikami, trudności w nauce.

Depresja u dzieci

Wg DSM- IV kryteria depresji u dorosłych mogą być stosowane u dzieci.

Dzieci częściej niż osoby dorosłe mogą skarżyć się na objawy fizyczne, przejawiać rozdrażnienie czy zachowania negatywistyczne.

Większość dzieci w depresji jest niezdolna do radości, zamyka się w sobie, staję się obojętna. Dzieci odsuwają się od przyjaciół, nie mają chęci do życia, są znudzone, zmęczone i nic ich nie interesuje.

Depresja u dzieci

Depresji często towarzyszy często spowolnienie mowy i ruchów, nadużywanie alkoholu i narkotyków.

Podobnie, jak w przypadku dorosłych, dzieci cierpiące na depresję znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka popełnienia samobójstwa.

Rzadko występuje ona u dzieci poniżej 3 roku życia, w wieku przedszkolnym już około 1% dzieci cierpi na to zaburzenie, w przedziale wiekowym 6-12 lat aż 2% dzieci, od 5% do 10% nastolatków cierpi na depresję w okresie dojrzewania.

W wieku młodzieńczym współczynniki depresji ogromnie rosną do prawie tej samej wielkości co w wieku dorosłym (około 8%).

W latach sześćdziesiątych poprzedniego stulecia średnia wieku początku stanów depresyjnych wynosiła 30 lat, dziś jest to 15 lat!!!

Źródła depresji u dzieci: występowanie zaburzeń nastroju w rodzinie, konflikty między rodzicami, brak wsparcia ze strony rodziny, doświadczanie negatywnych zdarzeń życiowych, niska samoocena, problemy z zaburzeniami zachowania, nadużywanie substancji psychoaktywnych.

Badania wykazały, że dzieci i młodzież w stanie depresji charakteryzują się: podobnym wzorcem zniekształceń poznawczych co osoby dorosłe.

Można u nich zaobserwować nasilenie myśli katastroficznych, nadmierną generalizację, nieuzasadnione przyjmowanie wszystkiego do siebie, oraz selektywne abstrahowanie.

Aaron Beck jest pionierem w kształtowaniu współczesnego rozumienia depresji - Stworzył poznawczą koncepcję tego zaburzenia. Koncepcja Becka: - sztywne negatywne przekonania dotyczące własnej niekompetencji czy poczucia straty w połączeniu z przecenianiem pewnych zjawisk są czynnikami podatności wystąpienia i utrzymywania się depresji.

Beck stwierdził, że do powstawania depresji przyczyniają się:

1) triada depresyjna, 2) błędne przetwarzanie informacji, 3) negatywny schemat JA.

1) Triadę depresyjną tworzą negatywne przekonania na temat:

-własnej osoby (np. „jestem do niczego”, „moje życie to klęska”),

- świata (np. „inni są mną rozczarowani”, „inni są ode mnie lepsi”)

- przyszłości (np. „nigdy nie będzie lepiej”).

2) Błędne przetwarzanie informacji: Arbitralne wnioskowanie bez wystarczających przesłanek lub pomimo ich braku („mój mąż nie odpowiada na telefon, na pewno bawi się świetnie w towarzystwie innej kobiety”)

Selektywne abstrahowanie, czyli skupianie na nieistotnym szczególe, przy jednoczesnym pomijaniu ważnych aspektów danej sytuacji („miłe rzeczy, które mówi o mnie nic nie znaczą, jego uwagi krytyczne dopiero mówią co naprawdę o mnie myśli”)

Nadmierne uogólnianie odnosi się do wyciągania ogólnych wniosków dotyczących braku wartości, zdolności lub działania na podstawie jednego faktu (np. „nigdy nic mi się nie uda”, „nikt nigdy mnie nie pokocha”)

Wyolbrzymianie i pomniejszanie, małe negatywne wydarzenia są wyolbrzymiane, a pozytywne pomniejszane („jeśli spóźnię się na to spotkanie, na pewno uznają, że nie nadaję się do tej pracy”, „szefowa pochwaliła moją pracę bo była w dobrym humorze”)

Personalizacja, czyli odnoszenie w sposób nieuzasadniony zewnętrznych faktów do własnej osoby (np. „przeze mnie miał wypadek”, „to wszystko moja wina)

Myślenie dychotomiczne, wszystko albo nic („jeśli on odejdzie ode mnie , równie dobrze mogę przestać żyć”)

3) Negatywny schemat Ja:

- powstaje w toku socjalizacji w wyniku powtarzających się doświadczeń z krytycznymi lub odrzucającymi, zaniedbującymi rodzicami. Taki schemat prowadzi do wybiórczego przyjmowania tylko potwierdzających go informacji negatywnych.

- Negatywny schemat aktywizuje się zwłaszcza w sytuacjach stresowych, przypominających osobie okoliczności, które doprowadziły do wytworzenia negatywnego obrazu własnej osoby.

Osoby cierpiące na depresję opierają swoje życie na założeniach:

żeby być szczęśliwym, muszę odnosić sukcesy we wszystkim czego się podejmę;

żeby być szczęśliwym muszę, być przez wszystkich akceptowany;

jeśli popełniam błąd, to znaczy, że brak mi kompetencji;

nie mogę żyć bez miłości;

jeśli ktoś się ze mną nie zgadza to znaczy, że mnie nie lubi;

moja wartość jako człowieka zależy od tego co inni o mnie mówią.

Jak leczyć depresję? Leki przeciwdepresyjne (nie są uzależniające)

Terapia poznawczo-behawioralna, ma na celu zmienić negatywne przekonania, oczekiwania, błędną interpretację rzeczywistości oraz pomóc pacjentowi dokonać zmian dysfunkcjonalnych zachowań

ZABURZENIA EMOCJONALNE

1. Depresja dziecięca,

2. Zaburzenia lękowe: lęk separacyjny, fobia szkolna,

3. Reaktywne zaburzenie przywiązania.

AD2 . Zaburzenia lękowe - Strach i lęk mają dla człowieka ogromną wartość adaptacyjną

Adaptacyjna rola:

strachu polega na tym, że uruchamia reakcję walki lub ucieczki w sytuacji zagrożenia natomiast lęk ostrzega, że taka ewentualność może się pojawić.

lęku polega na tym, że pomaga on się przygotować na wypadek potencjalnego zagrożenia.

Strach nie jest zjawiskiem jednorodnym. Najczęściej wymienia się 3 składniki strachu: behawioralny, fizjologiczny i poznawczy.

Obszar fizjologiczny ”co odczuwam” W obszarze fizjologicznym następuje nadaktywność współczulnego układu nerwowego lub wzrost napięcia mięśni.

Pojawiają się takie objawy, jak uczucie ucisku w klatce piersiowej, trudności w oddychaniu, hiperwentylacja, gwałtowne bicie serca, nieostre widzenie, wrażenie ciarek, kłucia i zawroty głowy, obustronny ból głowy, suchość ust, trudności w przełykaniu, wzdęcia, biegunki.

Obszar poznawczy „o czym myślę”

objawom fizjologicznym zazwyczaj towarzyszą pełne niepokoju i powtarzające się myśli. Pojawiają się zniekształcenia poznawcze.

Objawy fizjologiczne strachu są często błędnie interpretowane jako zagrażające życiu czy też zdrowiu. Ludzie odczuwający strach często mają tendencję do widzenia rzeczywistości tylko w kategoriach „czarne” i „białe” oraz wyciągają zbyt pochopnie negatywne wnioski.

Ból w klatce piersiowej jest postrzegany jako atak serca, napięciowy ból głowy jako guz mózgu, a hiperwentylacja jako oznaka nadchodzącej śmierci.

Obszar behawioralny „co robię”

Strach może bezpośrednio wpływać na zachowanie i pogarszać działanie, powodować jąkanie, bezsenność, nadruchliwość i powtarzające się zachowania.

Pojawia się chęć ucieczki lub unikania; Strach i lęk może być źródłem cierpienia, być przeszkodą w normalnym funkcjonowaniu. Możemy wtedy mówić o zaburzeniach lękowych, które są dość powszechne i dokuczliwe

Zaburzenia lękowe wg DSM-IV

Fobie, Zespół ostrego stresu, Zespół stresu pourazowego, Lęk paniczny z agorafobią lub bez, uogólnione zaburzenie lękowe, Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne.

Zaburzenia lękowe typowe dla dzieci:

LĘK SEPARACYJNY (od wieku przedszkolnego do 18 r.ż.) - Niewłaściwy dla danego etapu rozwoju nadmierny lęk związany z oddzieleniem od domu lub od osób, do których dziecko jest przywiązane. Dzieci z tymi zaburzeniami charakteryzuje poczucie strachu bez związku z rzeczywistym zagrożeniem, nadwrażliwość, nieśmiałość, brak pewności siebie, obawiają się nowych sytuacji, są uległe, często płaczliwe. Dzieci skarżą się na liczne dolegliwości w sytuacji, w której zachodzi lub spodziewana jest rozłąka (np. bóle brzucha, głowy, nudności).

Stanowi jedno z najpowszechniejszych zaburzeń emocjonalnych wieku dziecięcego

Dwukrotnie częściej spotykane u dziewczynek niż u chłopców

Wraz z wiekiem wzrasta u dzieci z lękiem separacyjnym ryzyko wystąpienia ataków paniki

Fobie szkolne

Specyficzna fobia występująca u dzieci, polega na silnym lęku i unikaniu środowiska szkolnego,

Dzieci dobrze radzą sobie w szkole i wyrażają pragnienie chodzenia do szkoły, a mimo to doświadczają silnego strachu, gdy szykują się do szkoły.

AD.3 REAKTYWNE ZABURZENIE PRZYWIĄZANIA (od urodzenia do 5 roku życia) - Główny objaw to zakłócenie zdolności dziecka do nawiązania relacji z innymi.

* Trwała niezdolność do inicjowania i reagowania na sytuacje interpersonalne.

* Rozproszenie przywiązania, które charakteryzuje się niepohamowaną towarzyskością z wyraźną niezdolnością do zaprezentowania odpowiedniego selektywnego przywiązania.

DESTRUKCYJNE ZABURZENIA ZACHOWANIA

1. Zaburzenia zachowania

2. Zaburzenia opozycyjno- buntownicze

3. ADHD

AD1 . ZABURZENIA ZACHOWANIA- to powtarzający się i trwały wzór zachowania obejmujący łamanie podstawowych praw innych i ważnych norm społecznych stosownych dla danego wieku, manifestują się wystąpieniem 3 lub więcej spośród następujących zachowań w ciągu ostatnich 12 miesięcy:

1. ZACHOWANIA AGRESYWNE, które powodują zagrożenie fizyczne lub wyrządzają krzywdę innym ludziom lub zwierzętom. Tyranizowanie, grożenie, zastraszanie innych, częste inicjowanie walk fizycznych, używanie broni, mogącej powodować poważne fizyczne uszkodzenia, okrucieństwo fizyczne wobec ludzi, okrucieństwo wobec zwierząt, dokonywanie kradzieży bezpośrednio od ofiary (wymuszanie, kradzieże kieszonkowe i inne ), świadome branie udziału w podpaleniu z intencją spowodowania poważnej szkody, świadome niszczenie cudzej własności.

2. OSZUSTWA LUB KRADZIEŻE, do których zalicza się:

włamania do domu, budynku lub samochodu, kłamstwo w celu uniknięcia zobowiązań lub uzyskania określonych dóbr, kradzież rzeczy o większej wartości bez konfrontacji z ofiarą;

3. POWAŻNE ŁAMANIE ZASAD, NORM, REGUŁ, NAKAZÓW I PRAW.

przebywanie wbrew zakazom rodziców poza domem rodzinnym w nocy, ucieczka z domu bez zamiaru powrotu, wagarowanie .

AD2. ZABURZENIA OPOZYCYJNO-BUNTOWNICZE - obejmuje wzory zachowań negatywistycznych, wrogich i buntowniczych, trwające co najmniej 6 miesięcy.

Dzieci cierpiące na zaburzenie opozycyjno- buntownicze: często tracą panowanie nad sobą, kłócą się z dorosłymi, aktywnie sprzeciwiają się i odmawiają wypełnienia próśb lub reguł, celowo dokonują rzeczy mających zdenerwować inne osoby, są drażliwe, mściwe. Często obwiniają innych za skutki swojego zachowania.

AD3. ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD)

Niezdolność skupiania uwagi - dziecko ma trudność z utrzymaniem uwagi podczas rozmów lub zabaw, nie zwraca uwagi na szczegóły, nie słuch tego, co się do niego mówi, nie stosuje się do poleceń, nie kończy rozpoczętego zadania, ma trudności z organizowaniem swojej pracy, często gubi swoje rzeczy),

Nadmierna aktywność (nadruchliwość) - dziecko często niespokojnie porusza rękami lub stopami, wierci się, jest

„ciągle w ruchu”, niezdolne do spokojnej zabawy czy odpoczynku),

Impulsywność- dziecko udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokończone, często przerywa i przeszkadza innym, często wypowiada się nadmiernie bez uwzględnienia ograniczeń społecznych. Typowe zachowania dzieci z ADHD : stale wierci się na krześle; macha rękami i nogami; raczej biega niż chodzi; ma kłopoty z zaśnięciem; ma koszmary lub lęki nocne, jest bardzo gadatliwe; biega po całym domu; dokucza innym dzieciom; nieumyślnie psuje różne rzeczy; trudno przewidzieć, co zrobi, łatwo się zniechęca; łatwo i często się denerwuje; chce natychmiastowej pochwały; wydaje się, że nie słucha; nie kończy czynności, ma kłopoty z przestrzeganiem zasad; jest nadwrażliwe na dźwięki; wszystkiego musi dotknąć; ulega częstym urazom i wypadkom; łatwo się rozprasza, źle zapamiętuje szczegóły ;jest mniej poważane od rówieśników, często gubi lub zapomina rzeczy, nie znosi zmian, wtrąca się do rozmowy dorosłych, nie czeka na swoją kolej, bywa agresywne, łatwo się potyka, wpada na różne przedmioty, nie przepisuje dokładnie z tablicy, ma kłopoty z planowaniem, nie kończy rozpoczętych zadań, nie przewiduje niebezpieczeństw, stara się przewodzić w grupie, ma wieczny bałagan wokół siebie

Co warto wiedzieć o ADHD

Objawy nie są winą dziecka. Nie są też winą rodziców, ani nauczycieli.

Nadpobudliwość ma swoje uwarunkowania biologiczne. Można ją leczyć, ale nie można wyleczyć.

Objawy ADHD trwają latami. Można poprawić funkcjonowanie dziecka pomimo ich obecności.

ADHD nie jest brakiem umiejętności czy wiedzy - zasadniczym problemem są trudności z utrzymywaniem uwagi, motywacji i wysiłku na poziomie koniecznym do wykonywania różnych zadań lub powstrzymywania niepożądanych reakcji.

Dziecku nadpobudliwemu trudniej sprostać wymaganiom szkolnym i społecznym. Jego efektywność w wykonywaniu poleceń i organizacji działania jest co najmniej o 30% niższa od przeciętnej w grupie rówieśniczej.

Niektóre techniki pracy z dzieckiem nadpobudliwym w szkole:

ławka dziecka usytuowana w pobliżu nauczyciela (jego biurka lub tablicy)

dziecko posadzone plecami do reszty kolegów

nigdy nie sadzamy dziecka z ADHD przy oknie

usadzenie z tyłu klasy, jeśli dziecko potrzebuje dużo przestrzeni (w takiej sytuacji nauczyciel podchodzi do ucznia i sprawdza jako postępuje praca)- jasne określenie granic przestrzennych (ławka, przestrzeń gdzie dziecko może się poruszać)

Niektóre techniki pracy z dzieckiem nadpobudliwym w szkole:

zadania i nauczane treści powinny być przekazywane w szybki, skrótowy, reporterski sposób

powinny być też prezentowane w „małych dawkach”

aby zmobilizować dziecko do skupienia się można wykorzystać zegarek albo kuchenny minutnik do odmierzania czasu, w którym ma być wykonane zadanie - szybka,

najlepiej natychmiastowa kontrola poprawności wykonania zadań- zamiast długich sesji ćwiczeniowych przygotowanie większej liczby krótszych i bardziej intensywnych ćwiczeń

Niektóre techniki pracy z dzieckiem nadpobudliwym w szkole:

urozmaicanie zadań, przeplatanie mniej interesujących fragmentów ciekawszymi

przygotowanie krótkich instrukcji, złożonych z prostych krótkich zdań

powtarzanie instrukcji tak często jak to jest potrzebne

nakłanianie uczniów do wielokrotnego powtarzania instrukcji po jej usłyszeniu, w ten sposób rozwija się umiejętność słuchania i zapamiętywania

informowanie uczniów o tym, że komunikuje się ważne wiadomości (np. „to jest ważne, proszę słuchać”, „to będzie na sprawdzianie”, itp.)

Agresja czym jest? Jak sobie z nią radzić? Pomimo wielkiego zainteresowania badaczy problematyką agresji nie ma jednolitej definicji pojęcia agresja.

Agresja każde zamierzone działanie - w formie otwartej czy symbolicznej - mającej na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu fizycznego lub cierpienia moralnego agresja = agresywność?

Agresję rozumie się jako czynność, a agresywność - jako właściwość.

Agresywność to cecha osobowości, nabyta i utrwalona poprzez uczenie się społeczne. Charakteryzuje się częstymi i nieadekwatnymi do sytuacji reakcjami agresywnymi o znacznym nasileniu. Agresywność to gotowość człowieka do reagowania agresją. O człowieku mówimy, że jest agresywny, gdy:

nie potrafi kontrolować swoich reakcji agresywnych, cechuje go permanentna wrogość wobec innych,

reakcje agresywne są nieadekwatne w stosunku do zaistniałych sytuacji,

jego zachowanie charakteryzuje się dużą liczbą zachowań agresywnych.

Co agresja daje ludziom?

Aktywność i wysiłek towarzyszący aktom agresji daje fizyczną satysfakcję. Popełnianie czynów zabronionych zawiera element ryzyka, co upodobnia je do przygód i może być ekscytujące. Wybuchy agresji przynoszą ulgę i odprężenie nawet jeśli są szkodliwe dla innych. Wybuchy agresji przynoszą poczucie kontroli i władzy Gratyfikacje wynikające ze stosowania przemocy nie są odwleczone w czasie.

Jakie są źródła agresji?

1. Teorie biologiczne 2. Teorie psychospołeczne

. Teorie biologiczne

Koncepcje te szukają determinantów agresji we wrodzonych cechach organizmu. Kładą nacisk na zmienne o charakterze:

biologicznym, neurologicznym, fizjologicznym.

Należy jednak podkreślić, że łączenie genezy agresji jedynie z biologiczną stroną funkcjonowania człowieka nie zostało potwierdzone empirycznie.

Teorie psychospołeczne

Teoria "frustracja-agresja", stworzona przez naukowców z uniwersytetu w Yale. Podstawą tej teorii w jej wersji klasycznej są dwie główne tezy: 1. Agresja jest zawsze poprzedzona frustracją. 2. Każda frustracja powoduje wystąpienie agresji. Teoria "frustracja-agresja"

- Frustracja pojawia się, gdy na drodze do upragnionego celu pojawiają się przeszkody, które opóźniają lub uniemożliwiają jego osiągnięcie.

- W tym ujęciu FRUSTRACJA stanowi podstawowy i jedyny bodziec agresogenny. Człowiek w wyniku powtarzania się sytuacji frustracyjnych może nauczyć się stałych zachowań agresywnych.

Teoria ta przeszła wiele istotnych modyfikacji.

Dziś już wiadomo, że nie każda frustracja wywołuje wyłącznie agresję, natomiast agresja nie musi być efektem frustracji.

Teoria społecznego uczenia się: akcentuje z kolei w powstawaniu zachowań agresywnych czynniki środowiskowe.

Z badań wynika, że dzieci najskuteczniej i najszybciej uczą się zachowań agresywnych poprzez: naśladownictwo i modelowanie.

- Koncepcja ta nie pomija jednak roli uwarunkowań biologiczno-genetycznych oraz czynników psychologicznych.

- Naśladowanie- dziecko obserwujące model, zachowujący się w określony sposób, prawdopodobnie powtórzy jego działanie.

- Modelowanie/ Wzmacnianie- kiedy zachowania są nagradzane, czyli wzmacniane pozytywnie, prawdopodobieństwo ich powtórzenia rośnie, a gdy nie są nagradzane, czyli są wzmacniane negatywnie, prawdopodobieństwo ich powtórzenia maleje

Wymienia się następujące czynniki, które mogą sprzyjać wystąpieniu agresji:

- Im bardziej zbliżamy się do realizacji naszego celu, tym większą odczuwamy frustrację przy napotkaniu trudności i skłonność do zareagowania agresją.

- Tendencje agresywne wzrastają wtedy, gdy frustracja dotyka nas niespodziewanie lub gdy uważamy, że spotkała ona nas niesłusznie.

-Frustracja zwykle nie prowadzi do agresji, jeśli jej przyczyny są dla nas zrozumiałe, kiedy mamy przekonanie, że nikt celowo się do niej nie przyczynił.

-Agresję wywołuje deprywacja relatywna, czyli poczucie, że posiada się mniej, niż się na to zasługuje, lub też mniej niż ludzie podobni do nas.

- Wystąpienie agresji może być związane z pragnieniem odwetu, gdy spotykamy się z tego typu zachowaniem wobec naszej osoby. Zazwyczaj chcemy zrewanżować się tym samym. Nie zawsze jednak odpowiadamy agresją na agresję. Nie robimy tego, gdy wcześniej wiedzieliśmy, kto i dlaczego mógł się wobec nas tak zachować.

-Agresja może być odpowiedzią na psychologiczne zagrożenie obrazu własnej osoby, osobistej godności, czy też obniżenie samooceny. Zachowania tego typu (np. zaatakowanie kogoś) to często sposób na odbudowanie swojej pozycji albo próba podniesienia szacunku dla samego siebie.

-Podłożem zachowań agresywnych może być blokada takich potrzeb, jak afiliacja, uznanie społeczne, akceptacja, szacunek i miłość.

-Agresję mogą wywołać przedmioty z nią kojarzone, np. broń. Badania potwierdzają, że istnieje ścisły związek między liczbą dokonywanych zabójstw a dostępem do broni palnej. W krajach, gdzie jej posiadanie jest zakazane, dochodzi do o wiele mniejszej liczby morderstw niż tam, gdzie taki zakaz nie obowiązuje.

Źródła agresji i przemocy wśród dzieci według D. J. Flannery'ego (kategorie ryzyka)

Ryzyko okołoporodowe (np. niedotlenienie wywołane przedłużającym się porodem lub związane z zaburzeniami oddychania u noworodka )

Cechy temperamentalne, które objawia się impulsywnością, nadaktywnością, słabą samokontrolą, rozproszeniem uwagi, małą plastycznością i łatwym popadaniem w frustrację.

Niski iloraz inteligencji: wiąże się z nim niskie osiągnięcia szkolne, błędne rozpoznawanie i ocenianie sytuacji społecznych, mała zdolność rozwiązywania problemów i deficyty innych umiejętności społecznych. Efektem jest niska pozycja w grupie rówieśniczej i słaba więź ze szkołą.

Błędy wychowawcze rodziców: przyzwolenie na zachowania agresywne, a nawet prowokowanie agresji

brak wytyczonych granic dla zachowań dziecka, w przypadku wyrażania dezaprobaty, brak odwoływania się do wartości i norm społecznych (komunikaty typu:„Jasiu, nie bij chłopczyka, bo się spocisz", zamiast „Nie wolno nikogo bić, ponieważ wyrządza się krzywdę").

Poważna dysfunkcja rodziny

uzależnienie u jednego lub obojga rodziców, przewlekłe choroby (zwłaszcza psychiczne), działania kryminalne rodziców i przebywanie w więzieniu.

Wiąże się z tym zaniedbywanie i odrzucenie dziecka, częste i surowe, choć niekonsekwentne i nieefektywne karanie

Dziecko żyje w klimacie obojętności albo wrogości, toteż ma tendencję do interpretowania zachowań innych ludzi jako wrogie i przypisywania im złych intencji.

Doświadczanie przemocy w bliskim środowisku

ze strony rówieśników lub personelu szkoły, sąsiadów; obserwacja aktów przemocy w szkole czy na osiedlu. Efektem jest stały wzrost poczucia zagrożenia.

Duża ekspozycja agresji i przemocy w mediach

Efektem jest przekonanie, że zachowania agresywne i akty przemocy są normą, a także przekonanie o powszechnej akceptacji przemocy czy nawet współzawodnictwie w zachowaniach agresywnych;

od-wrażliwienie na przemoc i jej konsekwencje; rozwój „syndromu podłego świata" -spadek zaufania do ludzi, strach przed atakiem, potrzeba chronienia siebie, reagowanie agresją z wyprzedzeniem „na wszelki wypadek”.

Dzieci mogą być agresywne, gdy nie są zaspakajane następujące potrzeby:

Miłości; bezpieczeństwa, akceptacji, uznania, przynależności, samodzielności

Jak rodzi się agresja u dzieci? BEZRADNOŚĆ LĘK ZŁOŚĆ => AGRESJA

W sytuacjach trudnych dziecko odczuwa bezradność ,nie wie jak przeciwdziałać tej sytuacji.

Reakcją wzmożonego napięcia emocjonalnego jest pojawiający się w następstwie bezradności lęk ,

Dziecko nie mając wzorców wielu zachowań reaguje spontanicznie i najprościej jak potrafi: krzyczy , bije, kopie, pluje, drze zeszyty.

Jak radzić sobie z zachowaniami agresywnymi? Jak wynika z badań, negatywne efekty przynosi zarówno tłumienie uczuć, jak i ich swobodna ekspresja.

Rozpoznawanie i wyrażanie swoich uczuć: Warto uczyć dzieci mówienia o swoich uczuciach, przyznanie się otoczeniu do własnej złości łagodzi negatywne napięcie i prowadzi do poprawy samopoczucia.

Nauka nieagresywnego zachowania

Jednym ze sposobów zapobiegania agresji jest rozwijanie umiejętności interpersonalnych.

Warto, by ludzie od wczesnego dzieciństwa mieli możliwość uczenia się konstruktywnych, pozbawionych agresji sposobów radzenia sobie z sytuacjami trudnymi czy konfliktowymi.

Dzieci, którym uprzednio udostępniono wzór zachowania nieagresywnego, w sytuacjach dla nich trudnych czy konfliktowych, o wiele rzadziej niż dzieci, którym takiego wzoru nie udostępniono, reagowały agresji

Nagradzanie alternatywnych wzorców zachowań

dobrym sposobem na redukowanie zachowań agresywnych jest ignorowanie tychże zachowań bądź nagradzanie społecznie przyjętych.

agresja u dzieci może być negatywną formą zwrócenia na siebie uwagi. W takim wypadku kara, może być równocześnie nagrodą dla dziecka.

Kształtowanie empatii.

Empatia odgrywa istotną rolę w zapobieganiu zachowaniom agresywnym. Im więcej przejawiamy jej w stosunku do innych, tym trudniej nam wyrażać złość w sposób agresywny.

Wykazano istnienie u dzieci ujemnej korelacji między empatią a agresywnością: im większą empatią odznacza się dane dziecko, tym rzadziej dopuszcza się agresywnych działań

Karanie.

Nagradzanie i tolerowanie zachowań agresywnych sprzyja ich powielaniu i utrwalaniu. Kara za agresję przynosi jednak pożądany efekt (zahamowanie reakcji agresywnych) tylko wtedy, gdy osoba karana ma alternatywę innego, nieagresywnego zachowania. Kiedy bowiem człowiek uważa, że agresja (np. atak) jest jedyną możliwą reakcją, wówczas nie powstrzyma go nawet silna kara.

Podstawową zasadą wychowawczą przeciwdziałającą agresji jest nie wzmacnianie jej.

Aby dziecko nauczyło się kontrolować agresywne zachowania , warto stosować następujące zasady:

stwórz jasny system nakazów i zakazów, wprowadź konsekwentny system kar i nagród,

pomóż zbudować dziecku jasny system wartości, naucz się wysłuchiwać dziecko, rozmawiaj z nim, nie lekceważ jego problemów, stwórz atmosferę troski, bezpieczeństwa i akceptacji, słowa krytyki kieruj na zachowanie dziecka, a nie na osobę,

Aby dziecko nauczyło się kontrolować agresywne zachowania , warto stosować następujące zasady:

miej czas dla dziecka, wskaż skuteczne sposoby radzenia sobie ze stresem, lękiem, gniewem

dziecku też wolno popełnić błędy, pomóż mu je naprawić,

pomóż dziecku dobrze czuć się ze sobą

zauważaj i doceniaj to co robi dobrze i pomagaj mu dostrzec jego słabe i mocne strony.

Dziecięce sposoby radzenia sobie ze złością

skrzynia złości lub pudełko z gazetami, które można gnieść do woli,

"ludzik złości" - skarpeta z namalowaną twarzą, do której można włożyć rękę i powiedzieć jej o swoim zdenerwowaniu,

uderzanie we wszystkie garnki i patelnie w kąciku złości,

ustawienie obok siebie tabliczki nastroju, napis "złość", rysunek czarnej i czerwonej błyskawicy lub inny,

woreczek złości, w którym zamykamy złość

ZABURZENIA ROZWOJOWE: 1.Uogólnione zaburzenia rozwojowe 2.Upośledzenie umysłowe 3.Zaburzenia uczenia się AD1. Uogólnione zaburzenia rozwojowe - obejmują problemy w wielu dziedzinach funkcjonowania:

rozwoju języka, uwadze, wrażliwości społecznej, sposobie postrzegania, umiejętnościach ruchowych, np.:

1.Autyzm 2. Zespół ASPERGERA 3. Zespół RETTA

Uogólnione zaburzenia rozwojowe AUTYZM -niezdolność dziecka do nawiązywania normalnych relacji z ludźmi, ujawniająca się od początku życia. Zaburzenie pojawia się przed ukończeniem 3. roku życia.

Kluczowe cechy AUTYZMU wg DSM-IV:

1.jakościowe upośledzenie interakcji społecznych,

2.poważne upośledzenie porozumiewania się, komunikacja

3. zachowania stereotypowe sztywne powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowań, niechęć do zmian.

Autyzm może się objawiać w następujących sferach:

- mowa rozwija się słabo lub wcale, używanie słów bez znaczenia, porozumiewanie się gestami zamiast słów, słaba umiejętność skupiania uwagi

- dziecko woli spędzać czas samo niż z innym, nie interesuje się zawieraniem przyjaźni, słaby kontakt wzrokowy, mało się uśmiecha

- nadwrażliwość na dotyk lub brak reakcji na ból, wzrok, słuch, dotyk, ból, węch, smak mogą być mniej lub bardziej upośledzone

- brak spontaniczności lub pomysłowości w zabawach, nie proponuje czynności, nie wymyśla zabaw, nadpobudliwość lub otępienie, częste wybuchy złego humoru bez powodu, uparte przywiązanie do jednego przedmiotu lub osoby, może okazywać agresję lub autoagresję.

ZESPÓŁ RETTA (od urodzenia do 4 r.ż.) Występują liczne deficyty rozwojowe, dotyczy tylko dziewczynek.

- Między 5. miesiącem a 4 rokiem życia obserwuje się spowolnienie wzrostu głowy i spadek umiejętności ruchowych i komunikacyjnych.

- Wycofanie z kontaktów społecznych. Zespołowi zwykle towarzyszy upośledzenie umysłowe. Zaburzenie ma charakter trwały i postępujący.

ZESPÓŁ ASPERGERA (okres przedszkolny)

- Zwykle nie da się go wykryć przed okresem przedszkolnym.

- Głównym objawem jest upośledzenie kontaktów społecznych oraz powtarzaj się wzorce zachowań i aktywności.

- Odróżnienie zespołu Aspergera od autyzmu budzi wiele kontrowersji, niektórzy uważają, że jest jego łagodniejszą formą. Cierpiące dzieci na ten zespół mogą być wybitnie uzdolnione w niektórych dziedzinach.

Niepełnosprawność INTELEKTUALNA - Upośledzenie umysłowe ujawnia się przed 18 rokiem życia

- znacząco gorsze niż średnie ogólne funkcjonowanie intelektualne któremu towarzyszą deficyty w dziedzinie zachowań adaptacyjnych.

Zachowania adaptacyjne to umiejętność troszczenia się o siebie (np. umiejętność odpowiedniego ubrania się, dbania o swój wygląd, wykonania prostych prac), niezbędne do niezależnego życia.

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE w stopniu :

-Lekkim (około 89% wszystkich upośledzonych)- poziom intelektualny charakterystyczny dla 12 roku życia.

- Umiarkowanym (7%) - funkcjonowanie intelektualne na poziomie 9 r.ż

- Znacznym (3%) - funkcjonowanie intelektualne na poziomie 6r.ż

- Głębokim (1%) - funkcjonowanie intelektualne na poziomie 3 r.ż

1. Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim: 69 -55 IQ Wechslera 2-3st

- poziom intelektualny charakterystyczny dla 12 roku życia. Ta forma deficytu intelektualnego stanowi najwięcej rozpoznań.

- Osoby takie są samodzielne i zaradne społecznie, nie powinny jednak wykonywać zawodów wymagających podejmowania decyzji, ponieważ nie osiągnęły etapu myślenia abstrakcyjnego w rozwoju poznawczym.

2. Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym: 40-54 IQ Wechslera 3-4st

- funkcjonowanie intelektualne na poziomie 9 r.ż.

- W okresie przedszkolnym istnieją trudności z nabywaniem reguł społecznych a także niezręczność fizyczna, powolny rozwój motoryczny. Osoby takie mogą nabywać umiejętności samoobsługowe, nie gubią się w dobrze znanym terenie, mogą pracować w zakładach pracy chronionej.

3. Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim: 39- 25 IQ Wechslera 4-5st

- poziom rozwoju 6-latka. Około 4-5 r.ż. zauważalne spóźnienie rozwoju psychofizycznego.

- Osoby te mogą opanować samoobsługę, przy stałej opiece mogą wyuczyć się czynności domowych, ale nie są zdolne do wyuczenia zawodu. Mogą podejmować proste prace nie wymagające kwalifikacji.

4.Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim: poniżej 25 IQ Wechslera pow. 5st

- poziom funkcjonowania odpowiadający 3 r.ż. Możliwe jest opanowanie tylko najprostszej samoobsługi.

- Osoby te żyją krótko, rodzą się najczęściej zdeformowane fizycznie, przez całe życie wymagają opieki instytucjonalnej.

ZABURZENIA UCZENIA SIĘ - Dzieci są opóźnione jedynie w zakresie specyficznych zdolności poznawczych, a nie wszystkich sferach funkcjonowania umysłowego. Nie mają poważnych problemów społecznych typowych dla uogólnionych zaburzeń rozwojowych. Stanowią one upośledzenie zdolności:

 Zaburzenie czytania (dysleksja)

 Zaburzenie umiejętności matematycznych (dyskalkulia)

 Zburzenia pisania (dysgrafia)

Ryzyko dysleksji

Dziecko jest mało sprawne ruchowo - słabo biega, źle funkcjonuje w zabawach ruchowych.

Dziecko ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, kokardek.

Dziecko niechętnie rysuje, ma trudności z posługiwaniem się nożyczkami.

Dziecko niechętnie bawi się układankami, klockami, puzzlami.

Dziecko ma problem z określeniem kierunków w przestrzeni (nieprawidłowo używa przyimków: nad, pod, przed od).

Dziecko ma trudności z zapamiętywaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje, tj.: nazwy dni tygodnia, miesięcy, liter alfabetu, szeregów cyfrowych i innych.

Dziecko ma trudności z koncentracją uwagi, łatwo rozprasza się.

Dziecko ma trudności w zrozumieniu i rozwiązywaniu zadań wymagających myślenia logicznego.

Dziecko ma problem z budowaniem zdań, zmienia szyk wyrazów w zdaniu.

Dziecko ma wadę wymowy.

Dziecko nie umie odróżnić głosek o podobnym brzmieniu (np. g-k, z-s, d-t, w-f).

Dziecko ma trudności z odróżnianiem i zapamiętywaniem kształtów podobnych liter, np. m-n, 1-t, t-ł.

Dziecku sprawia problem odróżnianie i zapamiętywanie kształtów identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni np.: p-b, d-b.

Dziecko ma trudności z rozmieszczeniem rysunku na kartce.

Zaburzenia odżywiania

Anoreksja - silny lęk przed przybraniem na wadze, odmowa utrzymania wagi na minimalnym poziomie odpowiednim dla danego wieku i wzrostu oraz zaburzony wizerunek własnego ciała. Średni wiek wystąpienia 17l.

Bulimia -syndrom objadania się- wymiotowania, przeczyszczania. Pojawia się w późniejszym okresie adolescencji. Często występuje w powiązaniu z anoreksją.

Anoreksja

Pomimo znacznej utraty wagi (poniżej 85% normy dla wieku i wzrostu) dieta jest kontynuowana

Nawet po spadku wagi rosnąca obawa przed przybraniem na wadze,

Zanik okresu lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami, Spożywanie posiłków w samotności (wstyd przed innymi), Gotowanie dla innych tzw. "zdrowych posiłków„ Wypadanie włosów ,zimne dłonie, nadmierne pocenie się stóp, intensywne ćwiczenia fizyczne mające niejako poprawić figurę, Kłamstwa o ilości zjedzonych posiłków, ogólne osłabienie;

Wyczerpujące okresy "superaktywności„ ;Pojawienie się włosów na ramionach, nogach i innych częściach ciała,

Nierówny puls (arytmia serca), Sucha, łuszcząca się skóra, krótki oddech

Kryteria diagnostyczne bulimii

-powtarzające się epizody objadania się - jedzenie w krótkim czasie (np. w ciągu 2 godz.) zdecydowanie za dużej ilości jedzenia,

- poczucie braku kontroli nad jedzeniem,

- stosowanie nawracających nieprawidłowych zachowań kompensacyjnych służących zapobieganiu przyrostowi na wadze (wymioty, przeżuwanie, plucie, środki przeczyszczające, głodówki ),

- zarówno epizody objadania się jak i zachowania kompensacyjne występują co najmniej 2 razy w tygodniu przez 3 miesiące

- samoocena jest wyznaczona głównie przez kształt i masę ciała

Zaburzenia nawyków - zaburzenia wydalania:

nietrzymanie moczu -mimowolne oddawanie moczu u dzieci (od 5 r.

nietrzymanie kału- u dzieci do 4 lat nie diagnozuje się tego zaburzenia

Jąkanie-zakłócenie normalnej płynności i wzorca prędkości mowy

Tiki-mimowolne, szybkie, powtarzające się stereotypowe ruchy ciała lub wokalizacje. Występują nagle i są nierytmiczne.

---