Tymczasowe lub definitywne wycofanie szefa misji dyplomatycznej

Podstawa prawna:

• Konwencja Wiedeńska 1961r. - art. 45

• ZWYCZAJ MIĘDZYNARODOWY

• PRAKTYKA MIĘDZYNARODOWA

„Zawieszenie” vs „Zerwanie”

• w skutek zaostrzenia się stosunków między państwami

• łagodniejsza forma okazania niezadowolenia

• ominięcie skutków prawnych

• możliwe „ciche” wznowienie

• zasadnicze pogorszenie się stosunków między państwami

• często poprzedza konflikt

• zerwanie = likwidacja misji dyplomatycznej

• zerwanie to nie cofnięcie uznania

„Wezwanie na konsultacje”= „tymczasowe wycofanie szefa misji dyplomatycznej”

Globalnie…

• Europejska Wspólnota Obronna

• Europejska Współpraca Polityczna

• Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa - filar II

TM - 1993 r.

„Być może nie umiemy dobrze pracować czy handlować, ale bić się umiemy znakomicie. I niech inni o tym pamiętają”

Slobodan Milošević

Przykład zbiorowego wezwania

Decycja Rady Ministrów Wspólnot Europejskich z dnia 11 maja 1992 r.

(Nie) dyplomatyczne zachowanie…

Jaun Carlos I

Hugon Chávez

"Może byś się zamknął?!" - Juan Carlos I karci Hugona Cháveza 

Lokalnie:

Tadeusz Pawlak ambasador RP w Mińsku

Ambasada RP w Wiedniu

Ambasada RP w Chinach

W Kuwejcie

W Turcji

• Akt prawny:

Konwencja Wiedeńska z 1961r.

• Wydawnictwa:

• Sutor, J. Prawo dyplomatyczne i konsularne. 2006, s. 188 - 198.

• Kuźniar, R. Polityka i siła. Studia strategiczne - zarys problematyki. Wyd 1. Warszawa 2005. ISBN 83-7383-136-3

• Zasoby elektroniczne:

• Portal Spraw Zagranicznych , Wiadomośći, Polityka Zagraniczna, „Powrót polskiego ambasadora do Mińska” Dostępny w Internecie:

http://www.psz.pl/content/view/1758/

• Magazyn Internetowy Forum, Wydarzenia „ Napięcia na linii Rosja - Izrael” Dostępny w Internecie:

http://www.forum-znak.org.pl/index.php?t=wydarzenia&id=2412

• Portal e-Polityka, Artykuły - świat. Dostępny w Internecie:

http://www.epolityka.pl/a.11349.__Moze_bys_sie_zamknal_______Juan_Carlos_I_karci_Hugona_Ch_veza.html

Persona non grata i ekspulsja

Zakończenie funkcji szefa i członków misji dyplomatycznej

• Zawieszenie stosunków dyplomatycznych

• Zerwanie stosunków dyplomatycznych

• Tymczasowe lub definitywne wycofanie szefa misji

• Tymczasowa ewakuacja misji

• Brak stosunków dyplomatycznych

• Utrata podmiotowości prawnomiędzynarodowej przez państwo

• Zmiany konstytucyjne i systemowe

• Zmiany na stanowisku głowy państwa

• Uznanie za persona non grata i osobę niepożądaną

• Ekspulsja

• Inne

Persona non grata - definicja

• łac. „osoba nie mile widziana”

• W dyplomacji termin stosowany wobec szefów personelu dyplomatycznego

• Zgodnie z postanowieniami konwencji wiedeńskich z 1961 i 1963 roku państwo przyjmujące może w każdej chwili zażądać odwołania zarówno szefa jak i członka przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego bez konieczności podania motywów tego żądania

• Zgodnie z Konwencją Wiedeńską żądanie odwołania powinno być NOTYFIKOWANE państwu wysyłającemu.

• Czasami żądanie odwołania może być  zakomunikowane USTNIE.

Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 1961 roku

• Art.9.ust1. Państwo przyjmujące może w każdym czasie i bez obowiązku uzasadnienia swej decyzji zawiadomić państwo wysyłające, że szef misji bądź którykolwiek z członków personelu dyplomatycznego misji jest persona non grata, albo którykolwiek inny z członków personelu misji jest osobą niepożądaną. Państwo wysyłające odpowiednio do okoliczności bądź odwoła daną osobę, bądź położy kres jej funkcjom w misji. Dana osoba może być uznana za non grata albo za niepożądaną przed przybyciem na terytorium państwa przyjmującego.

• Ust 2. Jeżeli państwo wysyłające odmawia wykonania lub nie wykonuje w rozsądnym terminie swych obowiązków wynikających z ustępu 1 niniejszego artykułu, państwo przyjmujące może odmówić uznania danej osoby za członka misji.

• W stosunku do szefa personelu dyplomatycznego żądanie to określa się tradycyjnie terminem łacińskim „persona non grata”

• pozostały personel przedstawicielstwa dyplomatycznego, a więc głównie techniczno-administracyjny określany jest terminem „osoba niepożądana” (n'est pas acceptable)

• Zróżnicowanie to nie ma merytorycznego znaczenia, a jedynie służy podkreśleniu różnicy w statusie obu kategorii członków misji dyplomatycznej.

• Ogłoszenie szefa placówki „persona non grata” dotyczy tylko jego osoby i nie rozciąga się na pozostałych członków.

„ROZSĄDNY TERMIN”

Czas potrzebny do załatwienia spraw związanych z wyjazdem

Powody:

• polityczne

• stereotypowe

• popełnienie przestępstwa

• niezaspokojenie zaciągniętych zobowiązań

• systematyczne naruszanie przepisów lub obyczajów państwa przyjmującego

• zakłócanie spokoju

Uznanie za persona non grata a protokół dyplomatyczny

• szef misji nie prosi o audiencję pożegnalną u głowy państwa przyjmującego

• najczęściej bywa wezwany na konsultacje i nie wraca

• nie składa wizyt pożegnalnych, nie podejmuje też innych działań o charakterze protokolarnym

• jedynie po opuszczeniu kraju przesyła legitymację i kartę benzynową

• misja notyfikuje o wyjeździe pracownika i jego rodziny, załączając nadesłane dokumenty

Ekspulsja:

• łac. „ expulsio”: wypędzenie, wydalenie

• Ostateczny środek, jaki czasami państwo przyjmujące podejmuje w stosunku do przedstawiciela dyplomatycznego, stosowany gdy wyczerpano już inne możliwości przewidziane w Konwencji Wiedeńskiej

....czyli gdy przedstawiciel uznany za „persona non grata” nie opuścił państwa w określonym terminie

• W praktyce ekspulsja polega na odstawieniu do granicy państwa przyjmującego osoby wydalanej, w razie konieczności przy zastosowaniu siły i eskorty policyjnej

• Nie powinien mieć miejsca przed upływem terminu wyznaczonego danej osobie korzystającej z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych

• Władze państwa przyjmującego mogą wydłużyć lub skrócić ten okres, np. w przypadku choroby, braku połączeń komunikacyjnych

DRASTYCZNE PRZYPADKI

• bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa państwa

• ewidentne „mieszanie się” do spraw wewnętrznych kraju

ODPOWIEDZIALNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA

• naruszenie nietykalności osobistej

Przykłady uznania za persona non grata i ekspulsji

Sprawa Depuy de Lôme

• Depuy de Lôme- poseł hiszpański w Waszyngtonie

• rok 1898- tuż przed wybuchem wojny hiszpańsko-amerykańskiej

• poseł hiszpański w liście do dziennikarza obraźliwie wyraża się o prezydencie McKinleyu

• list zostaje opublikowany w prasie

• władze USA żądają odwołania posła

• poseł sam podaje się do dymisji

Prezydent USA McKinley

Sprawa von Papena

• attache wojskowy przy ambasadzie Niemiec w USA

• zajmuje się szpiegostwem ekonomicznym - wykupuje materiały wybuchowe by uniemożliwić ich użycie na froncie w Europie

• po ujawnieniu sprawy w grudniu 1915 roku wydalony z USA i deportowany do Niemiec

• USA żąda także odwołania ambasadora Austro-Węgier p.Dumby

Franz von Papen

1879- 1969

1932-33 kanclerz Niemiec

Sprawa Adolfa Joffego

• stanął na czele ambasady RFSRR w Berlinie w kwietniu 1918 roku

• Niemcy uznali jego działalność za niebezpieczną

• 5 listopada 1918 roku dyplomacji sowieccy na czele z Joffem zostali wydaleni z Niemiec pod zarzutem uprawiania agitacji rewolucyjnej i inspirowania do obalenia panującego w Niemczech ustroju.

Adolf Abramowicz Joffe

1883-1927

sowiecki polityk, dyplomata

Uznanie za persona non grata jeszcze przed przybyciem do państwa przyjmującego

• Sprawa Keiley'a

• Keiley był dyplomatą amerykańskim w 1885 roku władze USA wyznaczyły go na stanowisko ministra misji amerykańskiej w Rzymie

• Król Włoch odmówił przyjęcia go. Jako powód uznania go za persona non grata podał jedną z wypowiedzi Keiley'a w rzymskokatolickim kościele w stanie Virginia, gdzie skrytykował Włochy za dokonanie aneksji Państwa Kościelnego.

• Niedługo potem Keiley'a wyznaczono na stanowisko posła w Wiedniu

• Władze austrowęgierskie odmówiły przyjęcia posła, jako osoby pozostającej w cywilnym związku małżeńskim z Żydówką co "jest niedopuszczalne i nie do przyjęcia”

Sprawa George'a Kennana

• Radca ambasady USA w ZSRR w latach 40

• Znawca polityki zagranicznej ZSRR

• Opublikował anonimowo artykuł „The Sources of Soviet Conduct” w w piśmie poświęconym stosunkom międzynarodowym "Foreign Affairs”

• Sformułował definicję polityki powstrzymywania przyjętej przez administrację Trumana jako doktrynę polityki zagranicznej USA

George Frost Kennan

1904-2005

Sprawa George'a Kennana

• 21.12.1951 - prezydent Truman ogłasza nominację Kennana na ambasadora USA w ZSRR

• Wrzesień 1952- wywiad w Berlinie - krytyka ZSRR - porównanie do hitlerowskich Niemiec

• Władze sowieckie uznają go 3 października za persona non grata i zabraniają powrotu do ZSRR

Sprawa egipskiej skrzynki

• Rok 1964

• Celnicy na rzymskim lotnisku zauważyli, że ze skrzyni (oznaczonej jako bagaż dyplomatyczny) a zaadresowanej do egipskiego MSZ w Kairze - dochodzą podejrzane odgłosy

• W paczce wysłanej przez ambasadę Egiptu znaleziono związanego, zakneblowanego i odurzonego narkotykami obywatela Izraela

• Był on w ten sposób transportowany do Egiptu w związku z ciążącymi na nim zarzutami dotyczącymi szpiegostwa na niekorzyść tego ostatniego państwa

• Za persona non grata uznano wówczas dwóch pracowników ambasady egipskiej w Rzymie

Incydent holendersko-chiński

• w 1966 roku chiński inżynier, biorący udział w międzynarodowej konferencji w Hadze został w niewyjaśnionych okolicznościach raniony na ulicy

• przewieziono go do szpitala, skąd tego samego dnia kilku obywateli chińskich przeniosło go do chińskiej ambasady, gdzie zmarł

• władze holenderskie wezwały obywateli chińskich (nie posiadających immunitetu dyplomatycznego) do złożenia zeznań jako świadków

• obywatele Chin schronili się w swojej ambasadzie

• szef chińskiej misji odmówił ich wydania władzom holenderskim

• teren ambasady otoczyła policja

• szefa chińskiej misji władze Holandii uznały za persona non grata

• w odpowiedzi - władze chińskie uznały za persona non grata szefa misji holenderskiej w Pekinie; nie pozwolono mu na opuszczenie Chin do czasu, aż władze holenderskie pozwolą na opuszczenie terytorium Holandii przez osoby, które odmówiły poddania się przesłuchaniu

• ostatecznie władze chińskie wyraziły zgodę na przesłuchanie swoich obywateli na terenie ambasady

Wydalenie kubańskich dyplomatów

• maj 2003

• władze USA uznały siedmiu kubańskich dyplomatów, pracujących w sekcji interesów Kuby w Ambasadzie Szwajcarii w Waszyngtonie, oraz siedmiu członków stałego przedstawicielstwa Kuby przy ONZ za personae non gratae

• Powód - prowadzenie przez dyplomatów kubańskich działalności wychodzącej poza ramy ich oficjalnych funkcji, stanowiącej nadużycie przysługujących im przywilejów

• Wyznaczono im 10 dni na opuszczenie terytorium USA

Przedstawiciele ONZ i UE uznani za persona non grata przez władze Afganistanu

• Grudzień 2007

• przedstawiciele ONZ- Meryyn Patterson i UE- Michael Semple

• stacjonowali w prowincji Helmand

• oskarżeni o utrzymywanie kontaktów z przedstawicielami miejscowych plemion i różnych grup społecznych, w tym m.in. Talibów

• władze Afganistanu dały im 48 godzin na opuszczenie terytorium kraju

Wydalenie niemieckiego dyplomaty z Iranu - styczeń 2008

• niemiecki dyplomata został wydalony ze względu na swoje "niedyplomatyczne" zachowanie

• nie ujawniono tożsamości dyplomaty, ani nie podano innych szczegółów sprawy

• decyzja o wydaleniu Niemca może być odpowiedzią Teheranu na wydalenie w lipcu 2007 roku przez władze w Berlinie irańskiego attache konsularnego

• niemiecki tygodnik „Der Spiegel” ujawnił, że irański dyplomata skontaktował się ze specjalistyczną firmą w Bawarii w celu zakupienia komponentu, który mógłby być wykorzystany procesie wzbogacania uranu

Marzec 2008 - Wydalenie ambasador USA z Białorusi

• Wydalenie ambasador USA na Białorusi Karen Stewart

• Jednoczesne odwołanie białoruskiego ambasadora z USA

• Związane z ograniczeniem przez USA i UE możliwości podróży prezydentowi Białorusi Aleksandrowi Łukaszence oraz jego współpracownikom i nałożonymi sankcjami

Nuncjusz non grata

• Ekspulsja nuncjusza Stolicy Apostolskiej na Litwie, Ricardo Bartholini w 1931 roku. Władze litewskie wyznaczyły mu 24 godziny na opuszczenie terytorium Litwy, jednak nie czekając na upływ tego terminu, otoczyły kordonem wojska nuncjaturę apostolską i siłą odstawiły nuncjusza do ówczesnej granicy z Niemcami

• Rok 1944- francuski rząd odmówił agrement nuncjuszowi Valerno, ponieważ był on poprzednio nuncjuszem przy rządzie Vichy.

W skrajnych przypadkach państwa uznają za persona non grata także polityków, którzy zajęli skrajnie nieprzyjazne stanowisko wobec tego państwa

Władimir Wolfowicz Żyrinowski

„Anglia ma futbol i królową, Niemcy - Mercedesa, Ameryka - dolara, a Polska nie ma nic, dlatego jest zakompleksiona.”

• W latach 90 Polska uznała Władimira Żyrinowskiego za osobę niepożądaną, ze względu na jego wypowiedzi antypolskie; w jednej porównał nasz kraj do prostytutki.

• Zaprezentował także publicznie mapę z nowymi przyszłymi granicami Rosji na linii Wisły. W czasie wyborów prezydenckich w 1996 roku wygrażał Polsce nowym rozbiorem między Niemcami i Rosją.

• Jest osobą niepożądaną także na Ukrainie oraz w Kazachstanie, wobec którego wysuwa roszczenia terytorialne

• Żyrinowski wyrażał również podziw dla Saddama Husajna

• Deklarował także chęć użycia broni jądrowej przeciwko Japonii

• W sposób obraźliwy wypowiadał się na temat Condoleezzy Rice

• Przekonywał, że należy siłą odzyskać Alaskę

Kurt Waldheim

prezydent Austrii (1986 - 1992)

sekretarz generalny ONZ (1972 - 1981)

• Powód uznania za persona non grata - upublicznienie zafałszowania w biografii Waldheima dotyczące ukrywania przynależności do nazistowskiej organizacji SA

• W konsekwencji w czasie swojej prezydentury jedynym państwem w Europie, które oficjalnie odwiedził jako szef państwa był Watykan

Polskie przypadki

• XX-lecie międzywojenne - żaden poseł czy ambasador II RP nie został uznany za persona non grata

• II wojna światowa - sprawa Gustawa Potworowskiego - posła polskiego w Szwecji

• W sierpniu 1942 roku msz Szwecji oświadczył, że Potworowski został uznany za persona non grata

• Przyczyna: utrzymywanie przez poselstwo kontaktów z polskim podziemiem w kraju co godziło w neutralność Szwecji

• W 2000 roku w Polsce uznano dziesięciu rosyjskich dyplomatów za personae non gratae

• Urząd Ochrony Państwa zarzucił im prowadzenie działalności szpiegowskiej

• 20 stycznia 2000 roku ambasador Federacji Rosyjskiej w Polsce został wezwany do MSZ, gdzie wręczono mu notę dyplomatyczną uznającą 9 dyplomatów rosyjskich za personae non gratae

Polsko- białoruska wojna dyplomatyczna 2005

• IV 2004 - W związku z działalnością szpiegowską zostaje wydalony z Białorusi attache wojskowy Polski na Białorusi K. Witaszczyk

• Strona polska w odpowiedzi odwołuje attache wojskowego Białorusi w Polsce W. Chowanskiego

• VII 2005 - Wydalenie polskiego konsula w Mińsku Andrzeja Buczaka za działalność wykraczającą poza ramy jego obowiązków. Była to także odpowiedź na wydalenie z Polski radcy-ministra ambasady Białorusi w Warszawie M. Ryżenkowa

• VII 2005 - Wydalenie radcy ambasady polskiej w Mińsku- M. Bućka za działalność sprzeczną z statusem dyplomaty, odpowiedź na wydalenie z Polski radcy ds. Bezpieczeństwa Ambasady Białorusi w Warszawie, oficjalnego przedstawiciela Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego Republiki Białoruś w Polsce G.Kotowicza

• VII 2005 - wydalenie Andrzeja Olborowskiego- charge d' affaires polskiej ambasady w Mińsku - odpowiedź na wydalenie z Polski radcy ambasady białoruskiej w Warszawie Mikoły Pietrowicza

Argumenty Białorusi

• Polska dąży do wypaczenia stosunków dwustronnych

• Przedwyborcza manipulacja stosunkami dwustronnymi w celu wpłynięcia na wynik wyborów w Polsce

• Działalność szpiegowska polskich dyplomatów i Polonii na Białorusi

• Według A. Łukaszenki Polska na zlecenie Waszyngtonu miała zadanie przygotować powstanie przeciwko niemu

Bibliografia:

• Grzelowski B. Dyplomacja polska w XX wieku. SGH, Warszawa 2006.

• Pietkiewicz E. Protokół dyplomatyczny. Wydawnictwa Prawnicze. Warszawa, 1990.

• Sutor J. Leksykon dyplomatyczny. LexisNexis. Warszawa, 2005.

• Sutor J. Prawo dyplomatyczne i konsularne. LexisNexis. Warszawa, 2006.

• www.bbc.co.uk

• www.cnn.com

• www.france24.com

Brak stosunków dyplomatycznych

Utrata podmiotowości prawnomiędzynarodowej przez państwo

Brak stosunków dyplomatycznych

Z brakiem stosunków dyplomatycznych mamy do czynienia, gdy:

• Istnieje problem nieuznawania jednego państwa przez drugie

• Państwo nowopowstałe nie zdążyło jeszcze zakorzenić się w społeczności międzynarodowej

Przykłady:

Chińska Republika Ludowa a USA

1949 r. - Mao Zedong proklamuje Chińską Republikę Ludową po zwycięstwie w wojnie domowej
- USA wspierają państwo Czang Kaj-szeka na Formozie (Tajwan)‏

Oba państwa korzystały od 1973 r. ze stałych misji politycznych

Marzec 1979 r. - przekształcenie biur w przedstawicielstwa po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych

Tajwan:

• Od 1949 r. faktyczny rozpad Chin na dwa państwa

• Na skutek polityki „Jednych Chin” stopniowe zmniejszanie się grupy państw uznających Tajwan i utrzymujących z nimi oficjalne stosunki dyplomatyczne

• W latach 70. proces ten uległ przyspieszeniu, coraz więcej państw nawiązywało bowiem relacje z Pekinem

• Obecnie Tajwan jest uznawany przez zaledwie 23 państwa, głównie małe kraje Pacyfiku i Karaibów (oraz Watykan)

Brak stosunków po tajwańsku, czyli Biura Gospodarcze i Kulturalne Taipej

• BGiKT są to przedstawicielstwa tajwańskie w państwach utrzymujących oficjalne kontakty z Pekinem

• Ich zadaniem jest promowanie utrzymywanie kontaktów handlowych, gospodarczych kulturalnych, naukowych

• Pełnią też wiele funkcji zwykłych ambasad, np. wydają wizy i paszporty

• Nie przysługują im jednak immunitety i przywileje dyplomatyczne

Biuro Gospodarcze i Kulturalne Taipej w Polsce

na początku lipca 1992 r. Polska i Tajwan porozumiały się w sprawie utworzenia biur przedstawicielskich w stolicach obydwojga krajów; w grudniu tegoż roku powstało w Warszawie polskie Biuro Kulturalno-Ekonomiczne Tajpej,

a jego dział informacji - 15 kwietnia 1996 r.;

- w lipcu 1995 r. powołano Biuro Handlowe Warszawy w Tajpej

- w 1997 r. rząd tajwański umożliwił otrzymanie wizy po przybyciu na Tajwan

- w 1999 r. dla ułatwienia obustronnych kontaktów rząd polski uprawnił polska placowke w Tajpej do wydawania wiz

IZRAEL

Izrael nawiązał do chwili obecnej kontakty dyplomatyczne z 158 państwami. Lista państw jest niekompletna, ponieważ znaczna część krajów świata muzułmańskiego nadal nie uznała faktu ustanowienia państwa żydowskiego w Palestynie

Według danych z listopada 2006 roku 34 państwa na świecie nie utrzymywały formalnych kontaktów dyplomatycznych z Izraelem. Należały do nich:

* Afryka: Algieria, Czad, Dżibuti, Gwinea, Komory, Libia, Mali, Maroko, Niger, Somalia, Sudan, Tunezja.

* Ameryka: Kuba

* Azja: Afganistan, Arabia Saudyjska, Bahrajn, Bangladesz, Bhutan, Brunei, Indonezja, Iran, Irak (nawet proamerykańskie władze po 2003 r. odmawiają nawiązania oficjalnych kontaktów z Izraelem!) Jemen, Katar, Korea Północna, Kuwejt, Liban, Malediwy, Malezja, Oman, Pakistan, Syria, Tajwan, Zjednoczone Emiraty Arabskie

Nawiązywanie kontaktów i rozwój współpracy z państwami arabskimi są priorytetowymi celami w polityce zagranicznej Izraela.

Utrata podmiotowości prawnomiędzynarodowej przez państwo

„Zasadą jest, że jeśli państwo przestaje być podmiotem prawa miedzynarodowego, współcześnie głównie na skutek rozpadu federacji lub jednoczenia się państw, wówczas ipso facto ulegają likwidacji jego misje dyplomatyczne.”

Utrata podmiotowości nie jest związana z okupacją:

„Warszawa, jako stolica Polski, już nie istnieje. Rząd polski uległ rozkładowi i nie okazuje przejawów życia. Oznacza to, że państwo polskie i jego rząd przestały faktycznie istnieć.”

- z noty minista spraw zagranicznych Wiaczesława Mołotowa do ambasadora RP Wacława Grzybowskiego z 17 IX 1939 r.

Przykłady:

Rozpad ZSRR

- na mocy układu białowieskiego z dnia 8 XII 1991 r. Związek Radziecki traci podmiotowość międzynarodową z dniem 31XII 1991 r.

- sygnatariusze porozumienia (ze strony Rosji, Białorusi i Ukrainy: Jelcyn, Szuszkiewicz i Krawczuk) przewidywali utworzenie w miejsce ZSRR Wspólnoty Niepodległych Państw

Za zgodą wszystkich nowopowstałych państw nowy byt - Federacja Rosyjska - stała się sukcesorem ZSRR i przejęła sieć placówek dyplomatycznych dawnego supermocarstwa

Przykład nr 2 - rozpad Czechosłowacji

- W 1992 r. elity polityczne Czech i Słowacji zadecydowały o rozwiązaniu federacji czechosłowackiej

- Z dniem 1 stycznia 1993 federacja przestała istnieć

- po rozpadzie federacji na Czechy i Słowację nastąpił podział misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych pomiędzy nowe kraje (a więc wariant inny niż przy sukcesji ZSRR -> Federacja Rosyjska)‏

- np. ambasada w Warszawie przypadła Czechom, a Biuro Radcy Handlowego Słowakom

Przykład nr 3 - przyłączenie NRD do RFN

20 września 1990 Izba Ludowa i Bundestag przyjęły podpisany w Berlinie układ między RFN a NRD o przywróceniu jedności Niemiec

3 października 1990 NRD przystąpiła do RFN.

Co z NRD-owskimi misjami?

Już na kilka miesięcy przed scaleniem, tj. 24 sierpnia 1990 roku Ministerstwo Spraw Zagranicznych RFN wystosowało notę okólną, w której poinformowało, że z dniem połączenia się dwóch państw niemieckich, całość dotychczasowych stosunków dyplomatycznych i konsularnych NRD ulegnie wygaszeniu

Bibliografia:

J. Sutor, „Prawo dyplomatyczne i konsularne”, Warszawa 2006

http://www.roc-taiwan.org.pl/

http://www.mfa.gov.il

http://www.ambasada-slowacji.pl/

http://www.mzv.cz/

Zakończenie funkcji szefa i członków misji dyplomatycznych

Zmiany konstytucyjne i systemowe oraz zmiany na stanowisku głowy państwa

Zmiany konstytucyjne połączone ze zmianą na stanowisku głowy państwa

Formalna przerwa w pełnieniu przez szefa misji dyplomatycznej funkcji reprezentowania głowy państwa wysyłającego

Wymóg (na ogół) ponownego składania listów uwierzytelniających w określonym czasie

Zmiana ustroju państwowego na skutek przemian rewolucyjnych

i zmiana w tytule głowy państwa wysyłającego lub przyjmującego

=Ponowne złożenie listów uwierzytelniających

Republika Jugosławii

• Jugosławia - 1953

• po uchwaleniu nowej konstytucji i utworzeniu stanowiska prezydenta Republiki - wezwanie szefów misji dyplomatycznych akredytowanych w Belgradzie, do dostarczenia w ciągu półtora miesiąca nowych listów uwierzytelniających, adresowanych do prezydenta Republiki (stare - Prezydium Ludowej Skupsztyny Jugosławii)

Zasadnicze zmiany systemowe

Mogą powodować formalne zerwanie stosunków dyplomatycznych - ich wznowienie uzależnione jest od aktu uznania nowych władz przez państwo wysyłające.

Nowe władze wyznaczają określony termin na złożenie nowych listów uwierzytelniających = uznanie de iure

np. Jugosławia 1945 - 9 miesięcy na wręczenie nowych listów

KAMBODZA

• Kambodża - po prawicowym przewrocie wojskowym w 1970 będący na emigracji rząd księcia Nordoma Sihanouka zażądał od państw utrzymujących stosunki dyplomatyczne z Kambodżą cofnięcia uznania reżimowi Lon Nola

• 1975r. - w dniach zwycięstwa sił Sihanouka (FUNK)- konieczność wycofania misji państw, które uznawały reżim Lon Nola = Stosunki z rządem FUNK zostały zerwane lub zawieszone

Wietnam Południowy

• 1975 - rozporządzenie nowych władz

• nakaz zakończenia działalności wszystkim przedstawicielom dyplomatycznym poprzedniego reżimu

• Natychmiastowe zamknięcie misji dyplomatycznych

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich

• Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich

• Powstanie nowego ustroju społecznego i państwowego w wyniku Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej = dyplomacja socjalistyczna

• Nowy typ stosunków międzynarodowych , w którym „organicznie łączą się narodowe i międzynarodowe interesy państw socjalistycznych, prawdziwe równouprawnienie, wzajemne poszanowanie niezawisłości i suwerenności, nieingerencja w sprawy wewnętrzne z bezinteresowną, koleżeńską pomocą wzajemną, klasową solidarnością, wspólną walką o wspólne cele i ideały.”

ZSRR

• Kierowanie przez KPZR polityką zagraniczną i dyplomacją radziecką jest sprawą najważniejszą i zasadniczą dla systemu i struktury organów ZSRR.

• Leninowska teza o łączeniu w pracy Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych aspektu partyjnego z radzieckim, państwowym, jest stale realizowana w całej treści i stylu pracy ministerstwa, w podejściu do doboru, rozstawienia i wychowania kadr.

• W artykule 6 Konstytucji ZSRR, uchwalonej 7 października 1977 r., stwierdza się: „Kierowniczą i przewodnią siłą społeczeństwa radzieckiego, trzonem jego systemu politycznego oraz wszystkich organizacji państwowych i społecznych jest Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego.

POLSKA

• Dekomunizacja kadry dyplomatycznej

• Stefan Meller: Uznajemy za głęboko niesłuszne, aby funkcje ambasadorów RP pełniły osoby związane w przeszłości ze służbami i aparatem partyjnym PZPR. Nowe wymogi polskiej polityki zagranicznej oraz racjonalizacja zarządzania zasobami ludzkimi resortu powodują, iż osobom powracającym do pracy w Centrali MSZ powierzać będziemy inne zadania, osoby te straciły zaufanie władz RP odpowiedzialnych za kształtowanie polityki zagranicznej.

• Andrzej Byrt z Berlina, w latach 80. dyrektor Międzynarodowych Targów Poznańskich, później radca handlowy w Belgii i wiceminister współpracy gospodarczej z zagranicą; w latach 1995-2001 po raz pierwszy był ambasadorem w Niemczech, po powrocie do kraju został doradcą prezydenta Kwaśniewskiego, następnie wiceministrem spraw zagranicznych, w 2002 r. powrócił na placówkę do Berlina. W oświadczeniu lustracyjnym przyznał się do współpracy z organami bezpieczeństwa PRL.

• Andrzej Derlatka z Seulu, od 1980 r. funkcjonariusz PRL-owskiego wywiadu.

Maciej Górski z Aten, w czasach PRL pracował w Polskiej Agencji Interpress i jako szef jej Centrum Prasowego był gospodarzem konferencji prasowych rzecznika rządu Jerzego Urbana, w III RP został prezesem Polskiej Agencji Informacyjnej SA, w latach 1996-2001 był ambasadorem w Rzymie, później doradzał prezydentowi Kwaśniewskiemu, a w 2003 r. został wiceministrem obrony narodowej. W oświadczeniu lustracyjnym przyznał się do współpracy z organami bezpieczeństwa PRL

Zbigniew Matuszewski z Londynu, w 1980 r. rozpoczął pracę w MSZ, od 1993 r. był stałym przedstawicielem Polski przy ONZ w Nowym Jorku, po powrocie do kraju trafił do Kancelarii Prezydenta Kwaśniewskiego, a w 2001 r. wrócił do resortu jako dyrektor generalny u boku ministra Cimoszewicza; ambasadorem został w 2004 r.

STANY ZJEDNOCZONE

• Instytucja grzecznościowej rezygnacji - w przypadku objęcia stanowiska przez nowego prezydenta, przedstawiciele dyplomatyczni USA wysłani do innych państw zwyczajowo składają rezygnację na ręce nowego prezydenta

Zmiana na stanowisku głowy państwa

• Zazwyczaj nie wymaga się nowych listów uwierzytelniających

• Stolica Apostolska - zakończenie funkcji szefa misji dyplomatycznej związane jest jedynie z utratą ważności ich mandatów, np. po odwołaniu lub złożeniu przez nich rezygnacji zaakceptowanej przez papieża lub z upływem 75 roku życia gdy nie sprzeciwi się temu papież.

• Śmierć papieża lub jego ustąpienie nie powoduje zaprzestania pełnienia funkcji szefów misji dyplomatycznych

W każdej z tych sytuacji następuje jedynie formalna, a nie faktyczna przerwa w pełnieniu przez członków misji dyplomatycznej swych funkcji.

Od chwili utraty ważności starych listów uwierzytelniających do czasu wręczenia nowych szef misji i jej członkowie pozostają na swoich stanowiskach wykonując swe funkcje oraz korzystają ze wszystkich przywilejów i immunitetów.

Pozostawienie przedstawicielstwa w państwie w którym doszło do znaczących zmian systemowych oznacza uznanie de iure nowego reżimu. Faktycznie następuje ono po wręczeniu listów uwierzytelniających nowym władzom.

Bibliografia:

• Julian Sutor, Prawo dyplomatyczne i konsularne, 2004

• Red. A. A. Gromyki, Historia dyplomacji od 1945 r., 1986

ZAWIESZENIE STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH

ZAKOŃCZENIE MISJI SZEFA I CZŁONKÓW PRZEDSTAWICIELSTWA DYPLOMATYCZNEGO

• Upływ terminu

• Zawieszenie stosunków dyplomatycznych

• Zerwanie stosunków dyplomatycznych

• Wojna

• Utrata podmiotowości prawno-międzynarodowej

• Problemy finansowe

• Niewłaściwe zachowanie się dyplomaty

• Rezygnacja ze stanowiska

• Ekspulsja

• Dezercja

• Zgon

ZAWIESZENIE DZIAŁALNOŚCI MISJI

1)Stałe

2) czasowe

Konwencja nie określa:

• przyczyn

• trybu

Art. 45
Konwencji Wiedeńskiej z 1961r.

Jeżeli misja została na stałe lub czasowo odwołana:

• państwo przyjmujące obowiązane jest - szanować i ochraniać pomieszczenia misji

• państwo wysyłające może powierzyć - pieczę nad pomieszczeniami misji państwu trzeciemu

• państwo wysyłające może powierzyć - ochronę swych interesów oraz interesów swych obywateli państwu trzeciemu

POWODY ZAWIESZENIA STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH

(praktyka międzynarodowa)

POLITYCZNE

• Zaostrzenie się stosunków między krajami

• Łagodniejsze niż zerwanie

• Demonstracja polityczna

• Uniknięcie poważnych skutków prawnych

• Szansa na wznowienie stosunków

EKONOMICZNE

Przykłady:

1. LIBIA - IRAK 2003

• Libia zamroziła stosunki dyplomatyczne z Irakiem, z powodu naruszenia przez „władze okupacyjne” immunitetu dyplomatycznego misji w Bagdadzie.

• Libia:

• Stosunki wznowione po odzyskaniu przez Irak niezawisłości

• Żądanie bezpiecznego powrotu libijskich dyplomatów

• Zapewnienie bezpieczeństwa pomieszczeniom

2. POLSKA - CHILE 1973

• W 1973 roku Polska zawiesiła stosunki dyplomatyczne z Chile.

• Było to odpowiedzią władz Polski na zamach stanu dokonany przez juntę Pinocheta, obalenie rządu i zamordowanie prezydenta Salvadora Allende.

• Ich wznowienie nastąpiło dopiero w roku 1990.

3. LIBIA- LIBAN 2003

• wypowiedzi Przewodniczącego Parlamentu libańskiego - N. Beriego i przywódcy Hezbollahu - S. Nasralli) nt. domniemanego udziału władz w Trypolisie w zniknięciu szyickiego imama Mousy Sadra i jego dwóch towarzyszy podróży sprzed 25 laty.

• zamknięcie Biura Ludowe w Bejrucie

• nie oznacza to zerwania stosunków dyplomatycznych z Libanem

4. USA - LIBIA 1981

• Rząd USA zamknął Biura Ludowe Libii w Waszyngtonie

• Poparcie przez Libię - terroryzmu międzynarodowego

• Obniżenie stosunków do „najniższego poziomu” (to the lowest level)

• Zawieszenie nie zerwanie

• Jednak zerwanie stosunków

• Wznowienie - 2006 r.

Zawieszenie zerwanie?

• Żadanie wycofania misji państwa, z którym zawiesza się stosunki

• Znaczne ograniczenie stosunków urzędowych, handlowych

LIKWIDACJA MISJI Z POWODÓW OSZCZĘDNOŚCIOWYCH

• Nie ma zawieszenia !

• Likwidacja misji w sensie fizycznym

• Stosunki nadal utrzymywane

• Pośrednictwo państwa zaprzyjaźnionego w państwie przyjmującym albo w kraju sąsiednim

• Misje specjalne

• Wymiana korespondencji

• Urząd konsularny

• Przedstawicielstwo handlowe

• Misja dyplomatyczna państwa przyjmującego w państwie likwidującym swoją misję

• Misja państwa trzeciego

• Bezpośrednio przez msz

Zerwanie stosunków dyplomatycznych

Część II

Ani w praktyce ani w teorii, zerwanie SD nie przekreśla współistnienia dwóch państw na arenie międzynarodowej. To dalsze ,,współistnienie” regulowane jest postanowieniami Konwencji Wiedeńskiej z 1961 lub na podstawie powszechnej praktyki międzynarodowej.

Co się faktycznie dzieje po zerwaniu stosunków dyplomatycznych?

Po zerwaniu SD następuje likwidacja misji. Nasuwa się pytanie, co z obywatelami p. kończącego misję, którzy przebywają na terytorium państwa przyjmującego? W takich przypadkach zwykle odwoływano się właśnie do praktyki międzynarodowej:

• Opiekę nad obywatelami (a także pomieszczeniami, interesami państwowymi) p opuszczającego przejmuje p trzecie za zgodą p przyjmującego. W przedstawicielstwie p trzeciego zostaje utworzona sekcja interesów - czyli specjalna komórka organizacyjna stworzona właśnie do tego celu.

Taki przypadek spotkał ambasadora Polski w Moskwie, Wacława Grzybowskiego, oddając pod opiekę ambasadora Wielkiej Brytanii pomieszczenia misji zakończył misję ZSSR.

Tu chciałabym przybliżyć kontekst tej sytuacji.

Studium przypadku nr 1

Rzeczpospolita - Związek Radziecki

1 września 1939 r. III Rzesza dokonała inwazji na RP. Rozpoczęła się kampania wrześniowa w obronie polskiej państwowości. W takich okolicznościach zupełnym zaskoczeniem okazało się wydarzenia z nocy z 16 na 17 września, kiedy to ambasador Polski w Moskwie, Wacław Grzybowski został wezwany do Komisariatu Spraw Zagranicznych. O godzinie 3.00 zastępca komisarza ludowego SZ ZSSR Władimir Potiomkin wręczył polskiemu ambasadorowi podpisaną wcześniej przez samego Mołotowa(który był sowieckim ministrem SZ) notę o następującej treści :

Wojna polsko - niemiecka ujawniła wewnętrzne bankructwo państwa polskiego […] Rząd polski uległ rozkładowi i nie okazuje przejawów życia. Oznacza to, że państwo polskie i jego rząd przestały faktycznie istnieć. Dlatego też straciły ważność traktaty zawarte między ZSSR a Polską.

Wspomniane traktaty to: traktat pokojowy z Polską (1921), polsko - radziecki układ o nieagresji (1932 prolongowany w 1934 - trwałość do 1945), pakt Ligi Narodów (1920), pakt Brianda - Kelloga (1928).

Ambasador Grzybowski nie tylko nie przyjął noty, a zapowiedział także złożenie protestu na ręce dziekana CD hrabiego von der Schulenberga w rozwiązaniu problemu z wymianą personelu. Dlatego opiekę dyplomatyczną nad polskimi obywatelami przekazana została zastępcy dziekana CD, ambasadorowi Wielkiej Brytanii. Ambasadorowi polskiemu zostało nic innego niż ewakuacja z terytorium Związku Radzieckiego. Lecz nie było to wcale proste…

Przedstawiciel dyplomatyczny państwa, które zerwało stosunki z państwem przyjmującym jest pozbawiony immunitetu i może być traktowany jak przeciętny obywatel . Po 17 września obawiano się o sytuację (życie) polskiego personelu. Zagadkowy los spotkał konsula w Kijowie, radcę ambasady w Moskwie, Jerzego Matusińskiego, który 30 września został wezwany do Komisariatu SZ. Od tamtej pory ślad po nim zaginął, a niektóre źródła podają, że został on uprowadzony przez NKWD. Reszta personelu dypl. Została ewakuowana dnia 10 X ,a następnego dnia znalazł się na terytorium fińskim.

Następnie na slajdach krótko przedstawię jak kształtowały się stosunki polsko - rosyjskie

• układ Sikorski - Majski - 30 VII 1941

• pogorszanie się stosunków między Polską a ZSSR oraz ponowne oficjalne zerwanie stosunków 1943 (sprawa zbrodni katyńskiej )

Współcześnie los interesów i obywateli państwa kończącego misję został uregulowany postanowieniami KW o stosunkach dyplomatycznych z 1961r.

Artykuł 45 precyzuje możliwe scenariusze. Są to:

- państwo przyjmujące obowiązane jest, nawet w wypadku konfliktu zbrojnego, szanować i ochraniać pomieszczenia misji wraz z jej mieniem i archiwami;

- państwo przyjmujące może przekazać pieczę nad mieniem i archiwami państwu 3.

- państwo wysyłające może powierzyć ochronę swych interesów oraz interesów swych obywateli państwu trzeciemu

Jednakże, jeżeli żadne z powyższych państw nie spełni postanowień konwencji, nie oznacza to, że obywatele państwa wysyłającego są skazani na zgubę. Są oni mianowicie objęci ogólno obowiązującymi normami prawa międzynarodowego. Zdecydowanie większą wagę przywiązuje się do ochrony nad pomieszczeniami misji oraz archiwami, gdyż zazwyczaj istnieje realna możliwość ponownego nawiązania, czy wznowienia.

Czy zerwanie SD sprawia, że automatycznie przestajemy uznawać państwo? Odpowiedź brzmi: nie. Oficjalnie zerwanie stosunków rozgrywa się między rządami, a faktycznie/ praktycznie między państwami. Nie oznacza to, że istnieje bezpośredni skutek dla uznania.

Przykładem są tu stosunki między Stanami Zjednoczonymi a Tajwanem (Republiką Chińska)

Mimo, że USA zerwały stosunki dyplomatyczne z tym państwem, nieprzerwanie utrzymuje z nim stosunki gospodarcze. Jest to przykład skrajnego realizmu politycznego

Studium przypadku nr 2

Stany Zjednoczone - Republika Chińska

Stosunki amerykańsko - chińskie, a potem amerykańsko - tajwańskie można określić jako można określić jako przymusową tolerancję ze względu na poszczególne interesy każdego z tych państw. Stany Zjednoczone nie uznawały komunistycznych Chin, ponieważ wiązało się to z zimnowojenną retoryką. Poza tym, nie można zapomnieć o coraz to dynamiczniej rozwijającej się gospodarce Tajwanu.

Moment uznania można przypisać spotkaniu gen. Mac Arthura z Czang Kai Szekiem w 1952, podczas którego padło stwierdzenie, że reżim na Tajwanie jest prawowitym rządem całych Chin. Wiązało się to także z miejscem w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, które Tajwan zajmował jako reprezentant Chin. Decyzję USA wspierała ówczesna sytuacja międzynarodowa - tzn. wojna w Korei, w którą zaangażowały się te 2 państwa.

USA zmieniły jednak swój stosunek do CHRL, gdy doszło do dramatycznego konfliktu na linii Moska - Pekin. Brak stosunków z komunistycznymi Chinami, jednym z mocarstw atomowym zaczął być coraz bardziej nieopłacalny. W 1971 roku USA wycofały swoje długoletnie weto, które umożliwiało pozostanie Tajwanowi w ONZ. 25 X Tajwan oficjalnie wystąpił z ONZ oraz zerwał swoje stosunki z USA. Nie oznaczało to, całkowitej obecności USA na wyspie. Dotychczas powstało setki przedstawicielstw firm amerykańskich, które pośrednio realizują stosunki handlowe między tymi państwami.

O stosunkach konsularnych i traktatowych

Konwencja Wiedeńska o prawie traktatów z 1969r.

• zerwanie stosunków dyplomatycznych nie pociąga za sobą zerwania ipso facto stosunków konsularnych

• zerwanie nie wpływa na zawarte wcześniej traktaty

• państwa dalej mogą zawierać ze sobą umowy międzynarodowe

Co z uczestnictwem w organizacjach międzynarodowych?

• zerwanie stosunków dyplomatycznych nie pociąga za sobą oficjalnych skutków w odniesieniu do uczestnictwa w organizacjach

• Polska i Izrael ONZ

• Polska i ZSSR Liga Narodów

• wyjątki: USA i Tajwan w ONZ !

Pozostałe regulacje:

• akty rządowe i sądowe państwa, z którym zerwano stosunki nie mogę być respektowane przed sądami państwa, które zerwało stosunki

• paszporty i wizy obywateli państwa wysyłającego

• inne sankcje

• groźba zerwania stosunków dyplomatycznych jako jeden ze sposobów prowadzenia negocjacji

Iran - USA

• rewolucja islamska - nieprzychylność USA (które wcześniej popierały Szacha)

• Uwięzienie pracowników ambasady amerykańskiej w Teheranie 4 X 1979

• zerwanie stosunków dyplomatycznych 7 IV 1980

• operacja Orli szpon - nieudana próba odbicia zakładników (8 ofiar wśród żołnierzy) 24 IV 1980

• 20 I 1980 - uwolnienie zakładników po 444 dniach niewoli (kartą przetargową było odmrożenie aktywów irańskich w USA)

• Konsekwencje dla stosunków amerykańsko - irańskich

• natychmiastowe zamknięcie ambasady i konsulatów Iranu w USA

• polecenie opuszczenia całego personelu dyplomatycznego wraz z członkami ich rodzin w ciągu doby

• rząd amerykański wystosował notę, że po upływie doby osoby te zostaną pozbawione możliwości korzystania z immunitetów, przywilejów oraz ochrony

• pozwolono pozostać jednemu pracownikowi ambasady, który miał dopilnować przekazania opieki nad pomieszczeniami i archiwum państwu trzeciemu

• Inne sankcje:

• zakaz eksportu do Iranu

• zamrożenie aktywów

• unieważnienie wiz amerykańskich wydawanych obywatelom Iranu

NEGOCJACJE

• Terminologia tematyczna.

• Funkcja negocjacyjna w świetle źródeł prawa.

• Zadania szefa misji dyplomatycznej na płaszczyźnie negocjacyjnej.

• Zalety i techniki sztuki prowadzenia negocjacji.

• „Idealny negocjator” wg F. de Callières.

• Uwarunkowania negocjacji „u partnera”.

• Case study no. 1 (umieszczenie amerykańskiej tarczy antyrakietowej na terytorium RP)

• Case study no. 2 (mediacje ex ambasadora USA w Polsce - Christophera Hilla)

• Case study no. 3 (Daniel Passent i jego sukcesy negocjacyjne)

• Case study no. 4 (formułowanie założeń irackiej konstytucji z 2005 roku)GIA 

• Negocjacje - to proces rozwiązywania sporu mnd., lub innej sytuacji zagrażającej pokojowi, środkami pokojowymi z zamiarem osiągnięcia przez strony większego zrozumienia. W ujęciu społecznym negocjacje to dwustronny proces komunikowania się, którego celem jest osiągnięcie porozumienia, gdy przynajmniej jedna strona nie zgadza się z daną opinią lub z danym rozwiązaniem sytuacji.

• Rokowania - to dyskusje toczone na wysokim szczeblu, przez przedstawicieli większego grona danych społeczności (lub w skrajnym przypadku państw lub narodów) próbujące nie dopuścić do konfliktu (czasami nawet konfliktu zbrojnego) lub zakończyć trwający już konflikt między jakimiś grupami o skrajnie sprzecznych poglądach lub interesach.

 
 PRAWNE 

• potwierdzona, jako jedna z najstarszych funkcji dyplomatycznych, przez Konwencję Wiedeńską;

• zawarta w artykule 7, ustęp 1 Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961:

 

„Funkcje misji dyplomatycznej obejmują między innymi:

• reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym;

• ochronę w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego i jego obywateli, w granicach ustalonych przez prawo międzynarodowe;

• prowadzenie rokowań z rządem państwa przyjmującego;

• zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w państwie przyjmującym i z rozwojem zachodzących w nim wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi państwa wysyłającego;

• popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy państwem wysyłającym a państwem przyjmującym oraz rozwijanie pomiędzy nimi stosunków gospodarczych, kulturalnych i naukowych.”

 
 SZEFA MISJI 

• Uczestniczenie w procesie przygotowań i w samych rokowaniach;

• Prowadzenie z władzami państwa przyjmującego rokowań i dialogu na co dzień;

• Przejawianie inicjatywy w sprawie rozwoju stosunków w poszczególnych dziedzinach (np. rozmowy sondażowe);

• Uzgadnianie stanowisk oraz rozwiązań kwestii spornych;

• Na podstawie specjalnych pełnomocnictw, bądź listów uwierzytelniających upoważnieni są do pertraktowania w imieniu państwa wysyłającego w kwestii stosunków bilateralnych, a nawet multilateralnych;

• Opiniowanie lub zatwierdzanie instrukcji przeznaczonej dla przewodniczącego delegacji na rokowania dwustronne;

 
 NEGOCJACJE - ZALETY I TECHNIKI 

Jak potwierdza praktyka rokowania bezpośrednie to: 

• Najbardziej dogodny i przyjacielski środek służący załatwianiu wszelkiego rodzaju sporów międzynarodowych;

• Najdogodniejszy środek poszukiwania kompromisowych rozwiązań formuł i czynienia ustępstw na zasadzie wzajemności, a więc pozwalających na zabezpieczenie interesów i suwerennych praw stron w sporze;

• Metoda umożliwiająca załatwienie sporu bezpośrednio przez zainteresowane strony, czyli bez udziału strony trzeciej;

• Najbardziej elastyczny środek rozwiązywania problemów, bo dający możliwość ustalenia przez same strony odpowiadającej im procedury rokowań i ich metod;

• Szybka metoda (efekt bezpośredniości);

 
 CALLIÈRES 

Główny negocjator pokoju w Ryswicku, Franciszek de Callières, wyróżnia następujące najważniejsze cechy negocjatora: 

• winien wykrywać intrygi zawiązywane przeciw interesom swego władcy;

• umieć korzystać z różnych wydarzeń, by sparaliżować zamysły przeciwne w stosunku do własnych interesów;

• potrafić przydać się wielkiemu władcy do ofiarowania pośrednictwa w sporach pomiędzy panującymi;

• tanim kosztem, powinien przynosić tyle pożytku, co utrzymywanie stałych armii, bo potrafi pobudzać siły obcych krajów do działania;

• zaskarbić sobie przyjaciół zdolnych do przeciwstawienia się mącicielom;

 
 U PARTNERA” 

    Badacz środowiska negocjacyjnego, Jolanta Bryła, charakteryzuje negocjacje u „partnera” jako: 

• pełne wad: szok kulturowy oraz oderwanie od życia osobistego (rodzina, rutyna);

• przysparzające trudności w łączności z centralą;

• jednostronnie uprzywilejowana pozycja gospodarza;

• zalecenie by wysunąć współnegocjującym propozycję przeprowadzania kolejnych sesji naprzemiennie w innych miejscach;

• konieczne uwzględnienie różnicy czasowej w stosunku do państwa będącego gospodarzem;

przeciwrakietowej na terytorium Polski i Czech.” NBMD 

• 24 maja 2007 rozpoczęły się oficjalne negocjacje polsko-amerykańskie w sprawie umieszczenia elementów strategicznych tarczy antyrakietowej, tj. wyrzutni pocisków przechwytujących i głowicy kinetycznej;

• w procesy negocjacyjnie szeroko włączyło się stałe przedstawicielstwo dyplomatyczne USA w Polsce, mające za zadanie koordynowanie i przygotowanie gruntu pod rozmowy;

• głównymi negocjatorami zostali: John Rood (znany z krytycyzmu wobec Rosji asystent Sekretarza Stanu ds. bezpieczeństwa mnd.) oraz Witold Waszczykowski (podsekretarz stanu w polskim MSZ);

• Jonh Rood jest wybitnie merytorycznie przygotowany do prowadzenia negocjacji - był członkiem Narodowej Rady Bezpieczeństwa oraz zajmuje się kontrolą zbrojeń;

 
PRZEBIEG I CELE NEGOCJACYJNE 

• instrukcje negocjatora zakładają, iż mają one potrwać kilka miesięcy;

• pierwotnie grupa negocjacyjna winna odbyć szereg konsultacji w Europie i USA, z wybitnym uwzględnieniem Rosji;

• negocjacje od strony merytorycznej będzie nadzorował Pentagon, od strony dyplomatycznej - Departament Stanu, zaś funkcje koordynacyjne pełnić ma Rada Bezpieczeństwa Narodowego na współ z ambasadą USA w Warszawie;

• co znamienne, pierwotne plany uwzględniały scenariusz, że umowy z Polską nie uda się zawrzeć - bez wątpienia przygotowany jest plan alternatywny;

• w trakcie negocjowania, poza uświadamianiem krajów zaniepokojonych, ambasada USA zdecydowała się wysłać zastępcę szefa misji, pana Kennetha Hillasa, z akcją informacyjną po Polsce (konferencje odbyły się już m.in. w Krakowie oraz Poznaniu)
   ISTOPHER HILL - DZIAŁANIA NEGOCJACYJNE 

• Wysłannik administracji prezydenta W. Clintona wraz z grupą kontaktową w rejon konfliktu serbsko-kosowskiego;

• Rola mediatora, pośrednika między rządową stroną serbską a kosowskimi Albańczykami (II-III 1999) - Hill w składzie tzw. Grupy Kontaktowej ;

• Jednostronna zgoda Albańczyków(18.03) na „Plan Hilla”: przyznanie Kosowu ograniczonej suwerenności, autonomia na 3-6 lat, własna policja, wolne wybory nadzorowane przez obserwatorów organizacji międzynarodowych;

• Fiasko negocjacyjne;

• Członek sześciostronnej komisji obradującej w kwestii rozbrojenia nuklearnego Korei Północnej;

• Inicjator utworzenia grupy obserwatorów, a jego największym sukcesem było zamknięcie największej fabryki produkującej wzbogacony uran;
   DANIEL PASSENT - BIOGRAFIA

PASSENT - NEGOCJACJE NA RZECZ  

• Daniel Passent dzięki umiejętnościom dyplomatycznym nakłania chilijskiego armatora - Ricardo Claro - do zakupy ponad 30 statków zbudowanych w Polsce;

• Ruch ten pobudził strukturalnie i spowodował transformację Stoczni Szczecińskiej

• Kontrakt opiewał na sumę ok. 1 mld USD;

• W ramach wdzięczności Ricardo Claro zorganizował spotkanie forum biznesu podczas wizyty prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego w Chile;

• Do końca trwania misji ambasadora Passenta, R. Claro pozostał wielkim przyjacielem Polski;

• Pomimo sprzeczności na płaszczyźnie idei, R. Claro - konserwatysta, gorliwy katolik, D. Passent - poglądy lewicowe, obaj panowie potrafili dojść do konsensusu;
   
   beralnej - USA - w konstytucję suwerennego państwa” 

KONSTYTUCJA OKTROJOWANA? 

• Po inwazji wojsk amerykańskich z 2003 roku, prezydent G. W. Bush zapowiedział głęboką restrukturalizację ustroju Iraku w erze „post-saddamowskiej”;

• Silny nacisk amerykański na prace nowopowstałej komisji konstytucyjnej;

• Sekretarz Stanu USA, Condoleeza Rice, uzależniła aprobatę wobec nowego dokumentu od poruszenia w akcie konstytucyjnym kwestii kurdyjskiej i statusu kobiet;

• Znamienne słowa pani Rice: „(…) United States has been very involved with the Iraqis every step of the way to the Constitution”

• Cynizm w słowach, iż Ameryka jest dumna z postępów światopoglądowych społeczeństwa irackiego;

• Konstytucja uchwalona na 20 minut przed amerykańskim deadline przy wysokiej ingerencji amerykańskiego przedstawiciela dyplomatycznego;

 
 ERENCJA AMBASADORA 

• Ambasador USA w Badgadzie, Zalmay Khalilzad, został bezpośrednio włączony do komitetu konstytucyjnego;

• Pokusił się o protest w stosunku do dwóch artykułów planowanej konstytucji;

• Rzekomo ambasador nie kontrolował negocjacji, lecz oferował swoją „najszczerszą współpracę”;

• Kontrowersyjna wypowiedź, iż Irak jest wysoką stawką dla USA, stąd prawo do pewnych odgórnych działań i manipulacji administracji prezydenta G. W. Busha;

• Zalmay Khalizad kładł główny nacisk na dotrzymanie terminu ostatecznego przedłożenia konstytucji, który uprzednio został zaaprobowany przez amerykańskiego prezydenta;

• W normalnych warunkach ambasador zasłużył na ekspulsję, ale okoliczności, w mniemaniu Departamentu Stanu USA były „wyjątkowe”;

• Bryła Jolanta, Negocjacje Miedzynarodowe, Wyższa Szkoła Zarządzania i Biznesu, Poznań 1997;

• F. de Callieres, Sztuka dyplomacji, Warszawa 1929;

• Roger Fisher, William Ury, Bruce Patton, Dochodząc do Tak - negocjowanie bez poddawania się, Warszawa 1994;

• Passent Daniel, Choroba Dyplopmatyczna, Warszawa 2002;

• Sutor Julian, Prawo dyplomatyczne i konsularne, W-wa 2006;

• Sutor Julian, Leksykon dyplomatyczny, Warszawa 2005;

• Konwencja Wiedeńska 1961;

• http://polish.poland.usembassy.gov/

• http://www.state.gov/r/pa/ei/biog/44553.htm

---