Kształtowanie zapasów w przedsiębiorstwie
Istota produktu logistycznego
Produkt logistyczny - zbiór życzeń i oczekiwań klienta co do towarów lub usług, które mogą być zrealizowane w systemie logistycznym.
Zadaniem systemu logistycznego jest stworzenie takich podstaw, aby odbiorca zgodnie ze swoimi oczekiwaniami mógł otrzymać żądany produkt w wymaganej ilości i rodzaju, we właściwym czasie i miejscu.
W drodze do postaci produktu logistycznego wyróżnia się trzy podstawowe systemy transformacji towarów:
Zapas - określona ilość dóbr (surowców, materiałów, wyrobów, towarów) znajdująca się w systemie logistycznym bieżąco niewykorzystywana, a przeznaczona do późniejszego przetworzenia lub sprzedaży.
Sfery powstawania zapasów w przedsiębiorstwie:
Zaopatrzenie - zapasy surowców, materiałów i części
Produkcja - zapasy produkcji w toku
Dystrybucja - zapasy wyrobów gotowych i towarów
Ustalenie, w jakiej sferze powinny być tworzone zapasy danego rodzaju oraz kto i kiedy decyduje o ich przesunięciu, to podstawowe elementy zarządzania operacyjnego w firmie.
Zapas składa się z:
części rotującej - tj. zapasu cyklicznego (obrotowego, bieżącego), która powstaje w wyniku niemożliwości zapewnienia pełnej synchronizacji bieżących dostaw i zużycia
części nierotującej - tj. zapasu bezpieczeństwa, której zadaniem jest zabezpieczenie przed losową zmiennością popytu i nieprzewidzianymi opóźnieniami dostaw
Klasyfikacja zapasów
Kryteria klasyfikacji |
Rodzaje zapasów |
Według powodów (celu) tworzenia |
|
Według przeznaczenia i miejsc powstawania |
|
Według szybkości obrotu |
zapas zbędny zapas awaryjny |
zapas cykliczny (bieżący, obrotowy) - uzupełniany okresowo
zapas bezpieczeństwa - zapas, który można uruchomić w sytuacji nagłego wzrostu popytu
zapas sezonowy (antycypacyjny) - jest tworzony w okresach przewidywanego wzrostu zużycia
zapas spekulacyjny - wiąże się z przewidywanymi podwyżkami cen, wzrostem lub spadkiem stóp procentowych
zapas strategiczny - obejmuje najważniejsze dla przedsiębiorstwa towary
„zapasy w drodze” - surowce, materiały, towary, które zostały zamówione, ale nie dotarły jeszcze do przedsiębiorstwa
Przyczyny tworzenia i utrzymywania zapasów:
RODZAJ ZAPASÓW |
PRZYCZYNY TWORZENIA I UTRZYMYWANIA ZAPASÓW |
Zapas cykliczny |
|
Zapas bezpieczeństwa |
|
Zapas nadmierny |
|
Zalety utrzymywania zapasów:
gwarantują ciągłość dostępu do dóbr w warunkach nieciągłości dostaw
gwarantują możliwość wykorzystania dóbr w okresach ich niedostępności
zapewniają wymagany poziom obsługi klienta
w warunkach losowych zmian popytu i w warunkach niepewności co do terminowości dostaw
Wady utrzymywania zapasów:
zapasy powodują zamrożenie kapitału
zajmują przestrzeń i generują koszty
stanowią „przykrywkę” dla innych problemów istniejących w przedsiębiorstwie np. zawodność dostawców, niedokładność prognoz
Najważniejsze decyzje w zarządzaniu zapasami:
Wybór pozycji, których zapasy będą utrzymywane
Ustalenie wielkości zamówienia lub partii produkcji
Wybór metody uzupełniania zapasów cyklicznych
Ustalenie zapasu bezpieczeństwa
Zapasy w firmie
Łączny średni poziom zapasów cyklicznych i zapasów
w drodze wynosi: Q/2 +Q L/T
Q - wielkość zamawiana, T - odstęp czasowy, Q/2 - średni zapas cykliczny, L - czas realizacji zamówienia, B - zapas bezpieczeństwa
Metoda analizy zapasów - analiza ABC
Analiza ABC ma swoje korzenie w zasadzie Pareto
- zasada 80/20 (20% przyczyn decyduje o 80% efektów).
Analiza ABC polega na przyporządkowaniu obiektów (materiałów, wyrobów, dostawców, klientów ...) z pewnego zbioru do jednej z trzech grup: A, B lub C.
Zasady klasyfikacji ABC:
Grupa A - obejmuje niewielką ilość pozycji (10-20 %), które odpowiadają za większą wartość obrotu (60-80%)
Grupa B - obejmuje taką ilość pozycji, których sumaryczna wartość obrotu (15-25%) jest mniej więcej proporcjonalna do ich ilości (20-30%)
Grupa C - obejmuje wiele pozycji (50-70%), które odpowiadają za niewielką wartość obrotu (5-15%)
(Uzupełnienie - ćwiczenia 1)
Analiza X, Y, Z
Analiza XYZ może stanowić uzupełnienie analizy ABC. Przy stosowaniu analizy XYZ, poszczególne rodzaje materiałów są dzielone na trzy grupy w zależności od regularności zapotrzebowania i dokładności sporządzanych prognoz zapotrzebowania.
Grupa X - materiały o regularnym zapotrzebowaniu i wysokiej dokładności prognoz
Grupa Y - materiały charakteryzujące się średnim poziomem zapotrzebowania i średnią dokładnością prognoz
Grupa Z - materiały o nieregularnym zapotrzebowaniu i niskiej dokładności prognoz
Charakterystyka grup według klasyfikacji ABC/XYZ
Dokładność prognozy |
Wartościowość |
||
|
A |
B |
C |
X |
Wysoki poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy |
Średni poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy |
Niski poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy |
Y |
Wysoki poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy |
Średni poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy |
Niski poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy |
Z |
Wysoki poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy |
Średni poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy |
Niski poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy |
Analiza ABC/XYZ a celowość i możliwość minimalizacji poziomu zapasów
Kategoria |
A |
B |
C |
X |
Wysoka celowość Duża możliwość |
Umiarkowana celowość Duża możliwość |
Niska celowość Duża możliwość |
Y |
Wysoka celowość Średnia możliwość |
Umiarkowana celowość Średnia możliwość |
Niska celowość Średnia możliwość |
Z |
Wysoka celowość Mała możliwość |
Umiarkowana celowość Mała możliwość |
Niska celowość Mała możliwość |
Ekonomiczna wielkość zamówienia (EWZ) - (EOQ - Economic Order Quantity)
Jedną z podstawowych decyzji logistycznych jest ustalenie wielkości zamawianej partii.
Idea formuły EWZ polega na poszukiwaniu optimum dwóch grup kosztów:
kosztów utrzymania zapasów
kosztów uzupełniania zapasów (składania zamówień)
Założenia metody EWZ:
wielkość popytu jest stała, powtarzalna i znana,
czas dostawy jest stały i znany,
nie stosuje się rabatów związanych z wielkością zamówienia (koszt dostawy lub produkcji nie zależy od ilości),
koszty utrzymywania zapasów są wprost proporcjonalne do ich wielkości,
koszt zamówienia nie zależy od zamawianej ilości,
wyklucza się stan wyczerpania zapasów
(Uzupełnienie - ćwiczenia 2)
Metody sterowania zapasami
Metoda stałego punktu zamawiania - polega na tym, że zawsze składa się zamówienie o wielkości Q = EWZ, gdy poziom zapasów spadnie do ustalonej wcześniej wielkości R.
System odnawiania zapasów (system przeglądu ciągłego) oparty na metodzie stałego punktu zamawiania
W sytuacji, gdy firma zużywa posiadane zapasy w stałym tempie i potrafi wyznaczyć czas niezbędny do ich odtworzenia,
wtedy nie utrzymuje się zapasu bezpieczeństwa.
ZI = PT = P · T
ZI - punkt ponownego zamówienia (poziom informacyjny)
PT - średnia wartość popytu w cyklu uzupełniania zapasów
P - średnia wartość popytu w przyjętej jednostce czasu (popyt dzienny, kwartalny)
T - średnia długość cyklu uzupełniania zapasu
W sytuacji, gdy popyt i czas uzupełniania zapasów charakteryzują się określoną zmiennością, firma chcąc utrzymać określony poziom obsługi klienta musi utrzymywać zapas bezpieczeństwa
ZI = P · T + ZB
R = Z + B
ZI - punkt ponownego zamówienia (poziom informacyjny)
PT - średnia wartość popytu w cyklu uzupełniania zapasów
P - średnia wartość popytu w przyjętej jednostce czasu (popyt dzienny, kwartalny)
T - średnia długość cyklu uzupełniania zapasu
Metoda stałego cyklu zamawiania - podstawową zasadą jest dokonywanie przeglądów zapasów w ściśle określonych sekwencjach czasowych (np. co miesiąc).
S - maksymalny poziom sumy zapasów
Q - wielkość zamówienia
P - odstęp między kolejnymi zamówieniami
Metody odnawiania zapasów
Charakterystyki |
Metoda stałego punktu zamawiania |
Metoda stałego cyklu zamawiania |
Wielkość zamówień |
stała |
zmienna |
Cykl składania zamówień |
zmienny |
stały |
Moment zamówienia |
obniżenie się zapasu do punktu ponownego zamówienia (poziomu informacyjnego - ZI) |
ustalony cykl zamawiania |
Średnia wielkość zapasu |
mniejsza niż w modelu stałego cyklu zamawiania |
większa niż w modelu stałego punktu zamawiania |
Czasochłonność sterowania zapasami |
większa, wymagająca ciągłej ewidencji |
mniejsza |
Mierniki gospodarowania zapasami
Najprostszymi miernikami gospodarowania zapasami są mierniki dynamiki i struktury.
Mierniki dynamiki - opisują zmiany poziomu zapasów w czasie. Mogą być powiązane z inną wielkością, np. miernik obliczony jako stosunek wartości przyrostu zapasów do przyrostu wartości produkcji.
Mierniki struktury - prezentują udział zapasu danego rodzaju w zapasach ogółem. Może to być np. relacja wartości zapasów wyrobów gotowych do wartości zapasów ogółem.
Wskaźnik obrotu (rotacji) zapasami - udziela odpowiedzi na pytanie, ile razy w ciągu badanego okresu następuje odnowienie stanu zapasów:
sprzedaż netto
średni stan zapasów
Wskaźnik poziomu kosztów utrzymania - jego znajomość jest istotna przy podejmowaniu decyzji związanych bezpośrednio lub pośrednio z zapasami
koszty utrzymania zapasów
średni stan zapasów w danym okresie
Metody obsługi zapasów
Metoda pierścieniowa - droga, którą przebywa pracownik, aby skompletować zamówienie rozpoczyna się i kończy w tym samym punkcie. Powinna być tak wytyczona, aby uwzględniać właściwości składowanych towarów. Droga zbierania towarów jest zaplanowana tak, aby przebiegała obok towarów najczęściej ekspediowanych, a pozostałe towary składowane są na regałach prostopadłych do tej drogi.
Metoda gwiaździsta - zamówienia są dzielone na strefy gromadzenia i każdorazowo oddzielnie przygotowywane.
(przygotowanie równoległe - zamówienia są częściowo przygotowane w poszczególnych strefach;
przygotowanie sekwencyjne - po przygotowaniu części zamówienia w jednej strefie przekazuje się je do uzupełnienia w innej strefie)
Metoda przelotowa - spaletyzowane lub spakietyzowane jednostki ładunkowe są składowane na regałach przepływowych, a przygotowanie zamówień odbywa się mechanicznie lub automatycznie
Metoda kombinowana - wykorzystywane są elementy kilku metod; polega na ciągłej cyrkulacji jednostek ładunkowych i pustych pojemników w dwóch oddzielnych pierścieniach, ale w przeciwległym kierunku ruchu
Magazynowanie
Biorąc pod uwagę lokalizację magazynu należy na wstępie sprecyzować jego podstawowe funkcje, a dopiero później poszukiwać najlepszych rozwiązań lokalizacyjnych.
Rodzaj magazynu |
Najważniejsza funkcja |
Lokalizacja |
Magazynowane towary |
Magazyn zapasów |
konsolidacja towarów |
zorientowana na produkcję |
materiały, zapasy sezonowe, półfabrykaty i wyroby gotowe |
Magazyn przeładunkowy |
duża wydajność przeładunku |
zorientowany na transport |
materiały, półfabrykaty, wyroby gotowe, towary |
Magazyn dystrybucyjny |
|||
- dostawczy |
duża zdolność przyjmowania |
zorientowany na zaopatrzenie |
materiały, towary handlowe |
- wysyłkowy |
duża zdolność wydawania |
zorientowany na zbyt |
|
Główne czynniki wyboru lokalizacji obiektu logistycznego:
- uwarunkowania rynkowe
- uwarunkowania kosztowe
- uwarunkowania transportowe
- uwarunkowania zasobowe
- uwarunkowania infrastrukturalne
Czynniki szczegółowe
bliskość rynku zbytu
bliskość źródeł zasileń w surowce i materiały
integracja z innymi jednostkami
dostępność siły roboczej o odpowiednich kwalifikacjach
dostępność infrastruktury socjalnej
dostępność infrastruktury transportowej
uzbrojenie terenu
dogodność warunków terenowych i klimatycznych
przepisy lokalne
możliwość rozwoju
koszty parceli
sytuacja polityczna i ekonomiczna kraju lub regionu
dotacje specjalne, przepisy podatkowe itp.
Magazynowanie - określane jest jako zespół czynności związanych z czasowym przyjmowaniem, składowaniem, przechowywaniem, kompletowaniem, przemieszczaniem, konserwacją, ewidencjonowaniem, kontrolowaniem i wydawaniem dóbr materialnych (zapasów).
Magazynowanie można rozpatrywać w dwóch aspektach:
- magazynowanie spełniające funkcje buforowe - podstawowym celem jest wyrównanie rytmu przepływów
- magazynowanie spełniające funkcje przechowalnicze - podstawowym celem jest gromadzenie i przechowywanie materiałów w ściśle określonych warunkach przez pewien czas
Magazyn - jednostka organizacyjno - funkcjonalna zajmująca się magazynowaniem dóbr materialnych (zapasów) czasowo wyłączonych z użycia, dysponująca wyodrębniona na ten cel przestrzenią oraz środkami technicznymi przeznaczonymi dla ruchu zapasów, ich obsługi oraz stanu zapasów.
System magazynowania i obsługi zapasów - skoordynowana działalność w czasie i przestrzeni, polegająca na gromadzeniu zapasów, ich składowaniu wraz z czynnościami manipulacyjnymi, pielęgnacyjnymi oraz kontrolą.
Budowle magazynowe - konstrukcje inżynierskie przeznaczone do magazynowania zapasów, cechujące się dużą różnorodnością.
Kryteria podziału budowli magazynowych
- stan skupienia i podatność magazynowa ładunków
- rozwiązania techniczno - budowlane i stopień zabezpieczenia podatności magazynowej ładunków
- stopień wprowadzonej mechanizacji procesów magazynowych
- funkcje i przeznaczenie gospodarcze
Kryterium podziału magazynów w zależności od stanu skupienia i podatności magazynowej:
zbiorniki - przeznaczone dla towarów ciekłych i gazowych
silosy - dla towarów sypkich
magazyny uniwersalne - do magazynowania różnych towarów w opakowaniach lub bez opakowań
Kryterium podziału magazynów ze względu na rozwiązania techniczno - budowlane i stopień zabezpieczenia podatności magazynowej:
magazyny otwarte - place składowe
magazyny półotwarte - wiaty, szopy, itp.
magazyny zamknięte - naziemne (parterowe lub wielokondygnacyjne,
niskiego i wysokiego składowania, rampowe lub bezrampowe) oraz
podziemne (piwnice, kopce, bunkry itp.)
magazyny specjalne - np. materiałów łatwopalnych i wybuchowych,
przechowalnie owoców, chłodnie itp.
magazyny wysokiego składowania - magazyny zmechanizowane lub
zautomatyzowane
Kryterium podziału magazynów w zależności od stopnia mechanizacji procesów magazynowych:
nie zmechanizowane
zmechanizowane
zautomatyzowane
Kryterium podział magazynów w zależności od funkcji i przeznaczenia gospodarczego:
przemysłowe
transportowe
usługowe
handlowe
zasobowe i inne
Rola systemu magazynowania
Istotą systemu magazynowania, jako elementu systemu logistycznego, jest zaspokajanie różnorodnych potrzeb:
wspomaganie procesów produkcyjnych
skoordynowanie wielkości popytu i podaży
zredukowanie kosztów transportu
wspomaganie procesów marketingowych
Strefy w magazynie
Strefa przyjęć - przeznaczona do wykonywania czynności organizacyjnych i technicznych , związanych z przyjęciem towarów do magazynu
Strefa składowania - przeznaczona do przechowywania produktów. Mogą być również dokonywane czynności na produktach np. kompletacja.
Strefa kompletacji - wydzielenie odrębnej strefy do kompletowania - jest wskazane, gdy w większości z magazynu wydawane są ładunki niejednorodne.
Strefa socjalno - biurowa - przeznaczona do rejestrowania przepływu informacji i dokumentów oraz strefa przeznaczona dla pracowników
Strefa wydań - wykonywane są czynności organizacyjne i techniczne związane z wydawaniem i ekspedycją dóbr.
Funkcje magazynów
Oprócz znaczenia podstawowych funkcji magazynów (funkcja ochrony zapasów i funkcja manipulacyjna), można podkreślić także istotę takich funkcji, jak:
konsolidacja ładunków transportowych i zestawienie produktów (konfekcjonowanie),
obsługa klientów,
zabezpieczenia przed nieprzewidywalnymi zdarzeniami,
równoważenie popytu i podaży.
Konsolidacja ładunków transportowych i ich konfekcjonowanie polegają na łączeniu towarów pochodzących od różnych dostawców w jedną partię (w zależności od wymagań odbiorców). W zakresie konsolidacji dokonuje się także łączenia mniejszych przesyłek w większe.
Obsługa klientów - wiąże się z odpowiednio szybkim reagowaniem na zgłaszany przez klienta popyt na dany towar.
Zabezpieczenie przed nieprzewidzianymi zdarzeniami - oprócz losowości popytu związane jest z niepewnością dotyczącą transportu.
Równoważenie popytu i podaży - związane jest z celowym tworzeniem dużych zapasów dóbr sezonowych (np. płody rolne) czy też produktów wytwarzanych w długich seriach produkcyjnych.
Elementy infrastruktury magazynowej
Wyposażenie techniczne magazynów
Rodzaj i ilość wyposażenia zależą od:
wielkości magazynu i funkcji spełnianych przez magazyn
rodzaju magazynowanych produktów
rodzaju opakowania
przyjętych metod składowania
sposobu przeprowadzania kompletowania oraz innych czynności manipulacyjnych
rodzaju zabezpieczeń np. przeciwpożarowych
Urządzenia transportowe wykorzystywane w magazynach
- wózki jezdniowe
- dźwignice (suwnice, żurawie, układnice) umożliwiają przemieszczanie ładunków przez ich podnoszenie i przenoszenie
- przenośniki
Funkcje, jakie pełnią w magazynie urządzenia pomocnicze:
ułatwiają załadunek środków transportowych - rampy, pomosty i podesty
przeznaczone są do składowania i manipulacji - palety, pojemniki, stoły pakowalnicze, kontenery
służą do określania ilości i jakości magazynowanych produktów - wagi, dozowniki
pomagają w utrzymaniu i obsługiwaniu magazynów - urządzenia kontrolno - pomiarowe (termometry, higrometry), przeciwpożarowe (sprzęt gaśniczy, instalacje alarmowe), techniczno - organizacyjne (komputery, faksy), sprzęt do utrzymania czystości
Rozwój centrów logistycznych w Polsce
Klasyfikacja centrów logistycznych
Z punktu widzenia pełnionych funkcji wyróżnia się trzy rodzaje centrów logistycznych:
Centra logistyczne tworzące publiczną infrastrukturę w kraju:
- centra logistyczne dla zharmonizowanej obsługi aglomeracji miejsko - przemysłowych (tzw. city - logistic) - ich zadaniem jest zredukowanie ruchu w centrum miast
- centra logistyczne, jako punkty obsługi handlu międzynarodowego - centra logistyczne w portach morskich oraz zlokalizowane na lądowych przejściach granicznych.
Centra logistyczne zaspokajające potrzeby własne podmiotów gospodarczych
Centra logistyczne jako miejsce świadczenia usług na zlecenie przez operatorów logistycznych
Klasyfikacja centrów logistycznych według różnych kryteriów
Kryterium |
Rodzaje |
Lokalizacja |
|
Użytkownicy (przedsiębiorstwa) |
|
Przeznaczenie gospodarcze |
|
Funkcja |
|
Klasa (nowoczesność obiektu) |
|
Wielkość i promień oddziaływania |
|
Porównanie starych i nowo wybudowanych powierzchni magazynowych
Kryterium |
Stare magazyny |
Nowoczesne magazyny |
Zakres działalności, funkcje |
- standardowy zakres usług; magazynowa, transportowa, przeładunkowa, sortownicza |
- rozszerzony zakres działalności: usługi uzupełniające, usługi na zlecenie |
Lokalizacja |
- zła lokalizacja obiektów pod względem dostępności komunikacyjnej i urbanizacyjnej |
- dobra dostępność komunikacyjna, w bezpośrednim sąsiedztwie dróg przeznaczonych do ruchu ciężarowego |
Front przeładunkowy |
|
|
Standard powierzchni magazynowej |
- występowanie gęstej siatki słupów konstrukcyjnych
|
|
Standard budownictwa |
|
|
Place manewrowe, parkingi |
- brak dostatecznej powierzchni manewrowej i parkingowej na terenie obiektu |
- odpowiednia w stosunku do wielkości obiektu powierzchnia placu manewrowego i liczba miejsc parkingowych |
Standard powierzchni biurowej |
- brak lub wybudowane wewnątrz magazynu pomieszczenie biurowe bez uwzględnienia wymogów ergonomicznych |
|
Zaplecze socjalne |
- brak lub w złym stanie |
- zaplecze socjalne dla pracowników magazynów i biur oraz kierowców |
System informatyczny |
brak |
- komputerowy system wspomagania zarządzania magazynem i gospodarką materiałową |
Logistyka dystrybucji
Pojęcia dystrybucji
Pojęcie dystrybucja wywodzi się od łacińskiego słowa „distributio” oznaczającego rozdział, podział.
Z makroekonomicznego punktu widzenia oznacza proces i strukturę przemieszczania towarów od wytwórców do finalnych odbiorców.
Z mikroekonomicznego punktu widzenia dystrybucja jest często utożsamiana z procesem sprzedaży i dostarczaniem produktów określonego przedsiębiorstwa do ostatecznych nabywców. (E. Gołembska)
W ramach dystrybucji można wyróżnić dwa główne problemy decyzyjne:
związany z wyborem sposobu sprzedaży, czyli określeniem rodzajów kanałów dystrybucji w ujęciu transakcyjnym
związany z wyborem sposobu przemieszczania produktów z miejsc ich wytwarzania do miejsc przeznaczenia
Struktura dystrybucji
Podstawowe funkcje dystrybucji fizycznej:
- realizacja zleceń (sterowanie strumieniem
towarów od producenta - dostawcy, do miejsca
przeznaczenia)
- transport produktów
- utrzymywanie magazynów
- utrzymywanie zapasów
- kompletowanie dostaw, znakowanie i pakowanie
Przejawem wykonywania określonych funkcji przez podmioty gospodarcze w sferze dystrybucji są strumienie: rzeczowe, finansowe i informacyjne.
Funkcje dystrybucji:
- Funkcje przedtransakcyjne (koordynacyjne) - należą do nich pozyskiwanie i przekazywanie informacji rynkowych, promocja produktów, poszukiwanie i zgłaszanie ofert kupna - sprzedaży, nawiązywanie kontaktów handlowych, negocjowanie warunków umów
- Funkcje transakcyjne (organizacyjne) - wiążą się z realizacją transakcji kupna - sprzedaży. Obejmują obsługę zamówień, transport i utrzymanie magazynów oraz zapasów
- Funkcje potransakcyjne - realizacja praw z tytułu rękojmi i gwarancji,
świadczenie usług np. instalacyjnych, naprawczych, badanie stopnia
zadowolenia nabywców.
Strategia dystrybucji
Wyznaczenie strategii w ogniwie dystrybucji łańcucha logistycznego wymaga rozpoznania uwarunkowań zewnętrznych wynikających z otoczenia, w jakim przedsiębiorstwo funkcjonuje oraz czynników wewnętrznych.
Czynniki zewnętrzne:
- Rynek docelowy - liczba i struktura klientów, ich rozmieszczenie przestrzenne, przyzwyczajenia i preferencje
- Konkurencja - stosowane przez konkurentów sposoby sprzedaży i rozwiązania w zakresie dystrybucji fizycznej
- Czynniki ekonomiczne - polityka celna, podatkowa
- Czynniki prawne - przepisy regulujące stosunki gospodarcze, przepisy chroniące konsumenta, informację itp.
- Czynniki technologiczne - nowe systemy transportowe, technologie magazynowania, komunikowania się - przechowywania informacji
Czynniki wewnętrzne
- Czynniki związane ze stosowaną koncepcją marketingu - cele marketingowe (np. wzrost sprzedaży), produkt i jego cechy, polityka cenowa, strategia promocji
- Zasoby przedsiębiorstwa
- Dotychczasowe doświadczenia w zakresie dystrybucji
Rolą systemu dystrybucji w przedsiębiorstwie jest:
zapewnienie fizycznej osiągalności poszukiwanego produktu,
stwarzanie warunków dogodnych zakupów,
dostarczanie satysfakcji potencjalnym klientom,
eliminowanie zbędnych kosztów, które mogą mieć wpływ na poziom cen detalicznych i efektywność kanału.
Kanał dystrybucji - obrazuje drogę towaru i powiązania między firmami - ogniwami łańcucha logistycznego zainteresowanymi jego przepływami. W ujęciu podmiotowym kanał dystrybucji oznacza zbiór wzajemnie zależnych organizacji współuczestniczących w procesie dostarczania produktu i usługi do nabywcy.
Ze względu na liczbę pośredników w kanale dystrybucji rozróżniamy: kanały bezpośrednie, kanały pośrednie
Kanał bezpośredni - składa się z dwóch szczebli: producenta i finalnych nabywców jego produktów. W takim kanale nie występują podmioty pośredniczące. Producent sam na własny koszt i własne ryzyko dociera ze swoimi produktami do nabywców finalnych.
Kanał pośredni - składa się z producenta, pośrednika (-ów) i nabywców finalnych (indywidualnych bądź instytucjonalnych)
Uczestnicy kanału dystrybucji
Uczestnicy, którzy sprzedają i kupują produkty (przekazują i przejmują prawa - producenci, kupcy hurtowi i detaliczni, nabywcy indywidualni i instytucjonalni
Uczestnicy, nie przejmujący prawa własności do dystrybuowanych produktów, ale aktywnie wspomagający proces jego przekazywania - agenci, przedstawiciele handlowi
Instytucje świadczące różnego typu usługi, wspomagające działania producentów i pośredników handlowych - banki, firmy transportowe, spedycyjne, logistyczne, agencje reklamowe, firmy ubezpieczeniowe
Istotnym kryterium podziału kanałów dystrybucji jest charakter powiązań między ich uczestnikami. Według tego kryterium można wyodrębnić:
kanały konwencjonalne - sposób powiązań między podmiotami gospodarczymi w sferze dystrybucji wynika z zawartych transakcji kupna - sprzedaży, każdy z nich działa autonomicznie
kanały zintegrowane pionowo - dochodzi do realizacji wspólnych programów sprzedaży czy koordynacji działań wszystkich szczebli dystrybucji.
Swobodę wyboru kanału dystrybucji mogą ograniczać
m. in. :
dostępność pośredników spełniających kryteria jakościowe,
tradycyjne wzorce zachowań klientów,
cechy produktu (np. techniczna złożoność produktu może wymagać bezpośredniego kanału dystrybucji),
zasoby finansowe przedsiębiorstwa,
zachowania i strategie konkurentów,
geograficzne rozproszenie klientów.
System dystrybucji w przedsiębiorstwie powinien:
zapewniać fizyczną osiągalność poszukiwanego produktu,
stwarzać warunki dogodnych zakupów,
dostarczać satysfakcji potencjalnym klientom,
eliminować zbędne koszty, które mogą mieć wpływ na poziom cen detalicznych i efektywność kanału.
Pojęcie logistyki w sferze dystrybucji
Logistyka w sferze dystrybucji towarów oznacza zintegrowany proces planowania, organizowania i kontroli strumieni towarów i związanych z nimi informacji. Jej zadaniem jest więc zarządzanie procesem dostarczania odpowiednich towarów pod względem rodzaju, ilości i jakości do właściwego miejsca i we właściwym czasie, po jak najniższym koszcie.
Logistyka dystrybucji - jest systemem w ramach łańcucha logistycznego związanym z rynkiem odbiorców. Obejmuje zadania związane z zaopatrzeniem klienta w wyroby bezpośrednio z produkcji, magazynów zbytu lub centrów wysyłkowych.
Cel logistyki w sferze dystrybucji
Celem jest zapewnienie dostępności produktu dla klienta, zgodnie z jego oczekiwaniami i przy jak najniższych kosztach. Punktem wyjścia jest jednak poziom obsługi klienta.
Istotną rolę w logistyce dystrybucji odgrywa opracowanie standardów obsługi:
czas cyklu zamówienia,
dostępność zapasów,
ograniczenia wielkości zamówienia,
wygoda składania zamówienia,
częstość dostawy,
niezawodność dostawy,
jakość dokumentacji,
procedury reklamacyjne,
kompletność zamówienia,
wsparcie techniczne,
informacje na temat stanu realizacji zamówienia.
Decyzje podejmowane w zakresie logistyki dystrybucji powinny uwzględniać:
politykę produktu - asortyment, rozwój produktów, warunki wytwarzania, przemieszczania, magazynowania, obsługi gwarancyjnej
politykę warunków dostawy - ceny, rabaty (ilościowe i wartościowe)
politykę komunikacji - reklama, promocja, sprzedaż bezpośrednia
politykę dystrybucji - zadania sprzedażowe realizowane samodzielnie oraz przy współpracy pośredników
Funkcje handlu jako ogniwa w procesie dystrybucji
Z punktu widzenia struktury odbiorców i miejsca w procesie dystrybucji, przedsiębiorstwa handlowe można podzielić na:
działające na szczeblu handlu hurtowego - obejmuje jednostki gospodarcze, które dokonują zakupu towarów w celu ich dalszej odsprzedaży
działające na szczeblu handlu detalicznego - stanowi ostatnie ogniwo w kanale dystrybucji
O celowości funkcjonowania handlu hurtowego w dystrybucji rozstrzygają czynniki, które są wyrazem rozbieżności między sferami produkcji i konsumpcji.
Ich zakres i znaczenie są zróżnicowane w zależności od sposobu zorganizowania działalności hurtowej oraz od rodzaju obsługiwanego rynku (rynek dóbr konsumpcyjnych czy inwestycyjnych).
Rozbieżności między sferami produkcji i konsumpcji:
Działalność hurtowa prowadzona jest przez wiele jednostek gospodarczych o zróżnicowanym charakterze. Zależnie od stopnia specjalizacji, sposobu przekazania towarów oraz miejsca hurtu, w sferze dystrybucji można wyróżnić kilka podstawowych form organizacyjnych działalności hurtowej.
Logistyczna obsługa klientów
Logistyczna obsługa klienta dotyczy:
- działań związanych z wykonaniem cyklu zamawiania np. przyjmowanie i potwierdzanie zamówień, utrzymywanie relacji z klientem, zarządzanie zapasami, serwis gwarancyjny itp.)
- zapewnienia przez dostawcę określonej jakości (standardów) obsługi albo dotrzymywaniu poziomu wykonania podstawowych jej elementów np. określonego czasu dostawy, terminowości dostawy
- traktowania obsługi klienta jako filozofii zarządzania i misji firmy - wiąże się z podporządkowaniem całej działalności przedsiębiorstwa potrzebom klientów
Poprawiając jakość logistycznej obsługi klienta, można zapewnić przedsiębiorstwu następujące korzyści:
zwiększenie konkurencyjności,
poprawę pozycji na rynku,
szybszy rozwój,
zwiększenie sprzedaży,
poprawę rentowności,
wzrost udziału w rynku,
korzystniejsze image.
Elementy logistycznej obsługi klienta
Pomiar i kontrola jakości obsługi klienta
Mierniki wykorzystywane przy kontroli:
Czas od przyjęcia zamówienia w magazynie dostawcy do wysyłki zamówienia z magazynu
Minimalna wielkość zamówienia lub limity dotyczące pozycji asortymentowych w jednym zamówieniu, akceptowane przez dostawcę
Udział procentowy pozycji wyczerpanych (w danym momencie brakuje ich na magazynie)
Udział procentowy zamówień klienta zrealizowanych kompletnie
Udział procentowy zamówień klienta zrealizowanych w określonych przedziałach czasowych od chwili przyjęcia zamówienia
Udział procentowy zamówień, które mogą być całkowicie zrealizowane z zapasów w magazynie
Udział procentowy towarów, które bez uszkodzeń dotarły do miejsca przeznaczenia wskazanego przez klienta
Czas od złożenia zamówienia przez klienta do dostarczenia zamówionych towarów
Ułatwienia w składaniu zamówień
Koncepcja efektywnej obsługi konsumenta (ECR)
Koncepcja efektywnej obsługi klienta narodziła się w USA na początku lat dziewięćdziesiątych. Rozwijaniu się zainteresowania koncepcją ECR i jej wdrażaniem w praktyce sprzyja niewątpliwie ciągle zaostrzająca się konkurencja.
Kierunki zmian
W przemyśle:
Just - in - Time - (JIT)
Total Quality Management (TQM)
W detalu:
Quick Response (QR) - filozofia szybkiej reakcji
Efficient Consumer Response (ECR) - efektywna obsługa konsumenta
Najważniejsze zasady, na których opiera się ECR
1. Przedsiębiorstwa dążą do maksymalizacji wartości dostarczanych konsumentom poprzez oferowanie w odpowiednim asortymencie coraz doskonalszych i lepiej dostępnych produktów przy ciągłym zwiększaniu komfortu zakupów i jednoczesnym obniżaniu kosztów funkcjonowania całego łańcucha dostaw.
2. We wdrażanie filozofii ECR w pełni angażują się liderzy poszczególnych ogniw łańcucha, którzy są zdeterminowani do osiągnięcia korzyści.
3. Dokładny i szybki przepływ informacji wspiera decyzje marketingowe, produkcyjne i logistyczne podnosząc ich efektywność.
4. Maksymalizacja procesów dodających wartość towarzyszy przepływom produktów od linii produkcyjnych do klienta, gwarantując dostępność właściwych produktów we właściwym czasie.
5. Kooperujące przedsiębiorstwa używają wspólnego i spójnego systemu kontroli oraz oceny podejmowanych działań, dzięki któremu mierzą efektywność całego łańcucha identyfikując miejsca powstawania i wielkość uzyskiwanych korzyści, co w efekcie daje podstawę do sprawiedliwego podziału zysków.
Korzyści wynikające z ECR
Główne elementy strategii ECR
Efektywne uzupełnianie
Jego celem jest zapewnienie właściwego produktu, we właściwym miejscu i czasie, we właściwej ilości i w jak najefektywniejszy sposób.
Efektywne zarządzanie asortymentem sklepowym
Istotą jest ustalenie liczby różnych produktów, typów produktów oraz w jakich rozmiarach i opakowaniach należy je oferować i jaką powierzchnię na nie przeznaczyć.
Efektywna promocja
Ma za zadanie ograniczenie kosztów promocji handlowych i rynkowych bez zmniejszania przyciągania klienta czy też osłabiania pozycji rynkowej dystrybutora.
Efektywne wprowadzanie nowego produktu
Jest niezwykle ważne dla utrzymania odpowiedniej atrakcyjności danej kategorii towarów i zwiększenia sprzedaży.
Zarządzanie podażą w strategii ECR
Do podstawowych technik, mających za zadanie usprawnienie przepływu produktów, należą:
integracja dostawców
niezawodność operacji
synchronizacja produkcji
przeładunek kompletacyjny
ciągłe uzupełnianie
automatyczne zamawianie
Koncepcja zintegrowanych dostawców - zakłada konsolidację kluczowych dostawców surowców i opakowań oraz wdrożenia filozofii ECR w górę całego łańcucha logistycznego. Działania te mają na celu zmniejszenie kosztów operacyjnych łańcucha.
Niezawodność operacji - jest niezbędna dla zmniejszenia poziomu zapasów w całym łańcuchu dostaw. Dzięki skoncentrowaniu się na niezawodności operacji producenci mogą doprowadzić do wykorzystywania, w sposób bardziej efektywny i kreatywny, potencjału produkcyjnego.
Synchronizacja produkcji - gwarantuje wytwarzanie na takim poziomie, jaki jest potrzebny, aby zabezpieczyć zgłaszany popyt.
Przeładunek kompletacyjny - pozwala wyeliminować konieczność składowania towarów w centrum dystrybucyjnym detalisty.
Koncepcja ciągłego uzupełniania towarów - jej podstawa jest przejście z systemu „push” do systemu „pull” poprzez reagowanie na rzeczywiste zapotrzebowanie konsumentów.
Automatyzacja zamawiania - wpływa w sposób znaczący na poprawę zdolności do reagowania na zmieniające się zapotrzebowanie konsumenta oraz efektywnego uzupełniania towarów, głównie poprzez połączenie terminali kasowych w punktach sprzedaży z procesem uzupełniania.
Zarządzanie popytem w strategii ECR
Do podstawowych zadań stawianych przed zarządzaniem strona popytową ECR należą:
przygotowanie i rozpowszechnienie planów strategicznych, które przejrzyście określają cele i dążenia firmy oraz określenie sposobów realizacji tych zamierzeń
przeprowadzenie działań związanych z wyjściem naprzeciw potrzebom konsumentów i stymulowaniem popytu poprzez: asortyment, promocje i wprowadzenie nowych produktów
zorganizowanie sprawnego przepływu i przetwarzania rzetelnych danych związanych z uzupełnianiem towarów, w celu zapewnienia obecności właściwych produktów, we właściwym miejscu i właściwym czasie
Zarządzanie popytem dąży do optymalizacji:
asortymentu
promocji
procesu wprowadzania nowych produktów
kreowania wartości dla konsumenta
Optymalizacja asortymentu - koncentruje się na maksymalizacji efektywności sprzedaży poprzez zapewnienie pełnej koordynacji oferowanego asortymentu produktów z różnorodnymi oczekiwaniami i możliwościami finansowymi docelowej grupy konsumentów.
Optymalizacja promocji - polega na poprawie efektywności i skuteczności polityki komunikacyjnej firmy, która polega na odpowiednim kształtowaniu produktu i oferty kierowanej do konsumenta.
Optymalizacja procesu wprowadzania na rynek nowych produktów - jest nastawiona na osiągnięcie jak największej efektywności tego procesu, przy założeniu, że dane produkty będą rzeczywiście stanowiły wartość dodaną do oferowanego już asortymentu.
Kreowanie wartości - ma na celu uczynienie z wartości podstawowego czynnika sterującego obecnym sposobem prowadzenia biznesu oraz rozwojem nowych rozwiązań i kanałów w przyszłości.
Produkt logistyczny
Usługa - dystynkcja,
estetyka, niepowtarzalność
Towar - waga, postać, kształt
- (właściwości fizykochemiczne)
oraz substytucyjność, cena
(cechy ekonomiczne)
PIERWSZY
DRUGI
TRZECI
Pozyskanie dóbr w przedsiębiorstwach przemysłowych
Rozdział towarów (ruch, składowanie)
Ma miejsce w procesach konsumowania towarów
Następują zmiany jakościowe
Następują zmiany jakościowe polegające na podnoszeniu wartości rynkowej towarów, jak i logistyczne - przestrzenno - czasowe
Ostatnie ogniwo łańcucha logistycznego
Infrastruktura
magazynowa
Budynki i budowle
magazynowe
Place składowe,
parkingi
Środki manipulacji
transportu
wewnętrznego
Urządzenia i środki
wyposażenia
Fizyczne
utrzymanie
zapasów
Obsługa
technologiczna
zapasów
Wyposażenie techniczne magazynów
Urządzenia do
składowania
Urządzenia
transportowe
Urządzenia
pomocnicze
regały
- stałe
- przejezdne
- specjalizowane
stojaki
wieszaki
środki pomocnicze
środki
transportowe
o nieograniczonym
obszarze działania
środki
transportowe
o ograniczonym
obszarze działania
urządzenia do
obsługiwania
przechowywanych
dóbr
urządzenia do
utrzymania
i obsługiwania
magazynów
DYSTRYBUCJA
Kanały dystrybucji:
rodzaj
liczba
uczestnicy
jednostki wspomagające
struktura
Dystrybucja fizyczna:
obsługa zamówień
transport
utrzymywanie magazynów
utrzymywanie zapasów
Producenci towarów
i usług
Pośrednicy
(hurt, detal)
Konsumenci i
ostateczni użytkownicy
informacje
promocja
negocjacje
zamówienia, umowy
produkty
płatności
prawa własności
ryzyko
Kanały zintegrowane pionowo
Kanały własne (korporacyjne) - jednostki działające na różnych szczeblach dystrybucji podporządkowane są ekonomicznie i prawnie jednemu kierownictwu.
Kanały kontraktowe - długookresowa współpraca pomiędzy niezależnymi w sensie ekonomicznym i prawnym podmiotami gospodarczymi na podstawie umów.
Kanały administrowane - jeden z uczestników rynku ma silną pozycję na rynku i w stosunku do pozostałych pełni funkcję koordynatora działalności.
- oddalenie przestrzenne miejsc
wytwarzania od miejsc konsumpcji
- niezgodność między sferą wytwarzania
a sferą konsumpcji pod względem czasu
produkcji i czasu nabywania dóbr
- różnice w rozmiarach minimalnych
jednorazowych partii towarów
sprzedawanych przez producentów
i nabywanych przez klientów
- gromadzenia i przechowywania
zapasów
- organizowania procesu
przemieszczania towarów
- tworzenie asortymentu
towarów zorientowanych na
finalnego odbiorcę
- dzielenie lub koncentrowanie
partii dostaw
Rozbieżności te powodują pełnienie przez handel hurtowy następujących funkcji:
Obsługa klienta
1. Pisemnie sformułowana
polityka obsługi klienta
2. Klient zapoznany
z polityką firmy
3. Wrażliwa struktura
organizacyjna
4. Elastyczność systemu
dostaw
5. Zarządzanie serwisem
obsługi - instrukcje
i szkolenia
Przedtransakcyjne elementy
obsługi klienta
Transakcyjne elementy
obsługi klienta
Potransakcyjne elementy
obsługi klienta
1. Poziom utrzymywanych
zapasów
2. Zarządzanie informacjami
3. Elementy cyklu
zamówienia
4. Szybkość obsługi wysyłki
5. Specjalne operacje
związane z wysyłką
6. Dokładność wysyłki
7. Dogodność składania
zamówień
8. Produkty substytucyjne
1. Instalacja, montaż,
obsługa gwarancyjna,
naprawy, części zamienne
2. Monitorowanie produktu
w eksploatacji
3. Reklamacje klienta,
skargi, zwroty
4. Czasowe dysponowanie
produktem zastępczym
Dla konsumenta
zwiększony wybór i
komfort zakupów
ograniczenie sytuacji
niedoborów towarów
świeższe i tańsze
produkty
Dla dystrybutora
zwiększona lojalność
konsumenta
- lepsza orientacja
rynkowa
poprawa stosunków
handlowych z
dostawcami
Dla dostawcy
usprawnienie
synchronizacji produkcji
(ograniczenie braków
w towarach)
wzmocniona pozycja
marki
trwałe stosunki
handlowe
Wyszukiwarka