Dr Ryszard Lewandowski
Materiał do zajęć na kursie kwalifikacyjnym dla pielegniarek „Podstawy Medycyny Ratunkowej”.
Projekt systemu
wyjazdowej pomocy doraźnej
w Województwie Łódzkim
Cel
Niniejsze opracowanie przedstawia system wyjazdowej pomocy doraźnej zapewniający udzielanie skutecznej pomocy medycznej w przypadkach nagłych w optymalnym czasie, przy należytym wykorzystaniu zasobów ludzkich, środków technicznych i nakładów finansowych.
Dopiero jednolity system pomocy doraźnej może skutecznie współdziałać z innymi służbami ratowniczymi dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.
Wyjazdowa pomoc doraźna - próba własnej definicji.
Wyjazdową pomocą doraźną jest zespół sił i środków technicznych służących do udzielania kwalifikowanej pomocy medycznej w miejscu zdarzenia powodującego nagłą potrzebę udzielenia świadczenia zdrowotnego.
Przyjęcie powyższej definicji w praktyce eliminuje dyskusje na temat zasadności wezwania lub interwencji, a tym samym ewentualnej odpłatności.
Struktura systemu wyjazdowej pomocy doraźnej składa się z dwóch głównych, ściśle ze sobą związanych elementów:
Ambulansów, których rozlokowanie tworzy sieć punktów wyczekiwania gwarantującą spełnienie przyjętych norm czasu dojazdu.
Centrów powiadamiania, których rozmieszczenie zapewnia dobry dostęp dla osób wzywających pomocy oraz właściwą obsługę sieci ambulansów.
Koniecznym warunkiem sprawnego funkcjonowania tego systemu jest jednolite zarządzanie na szczeblu wojewódzkim przy maksymalnej decentralizacji wykonywania usług medycznych.
Istniejące normy.
Najważniejszym czynnikiem wpływającym na sprawność i skuteczność pomocy doraźnej w nagłym zagrożeniu życia jest czas dojazdu do chorego. „Narodowy Program Zdrowia na lata 1996 - 2005” i „Reforma Pogotowia Ratunkowego” (Warszawa, 1991 - materiał niepublikowany) zakładają skrócenie czasu dojazdu do osób w stanie zagrożenia życia do 15 minut.
Obecnie przyjmuje się, że w aglomeracjach miejskich czas ten powinien wynosić 8-10 minut w 80% przypadków, natomiast na terenach niezurbanizowanych -15 minut w 80% przypadków. Aby spełnić ten postulat należy przyjąć, że na 100.000 tysięcy ludności winny przypadać: jeden zespół reanimacyjny i dwa zespoły wypadkowe, przy czym obszar działania jednego zespołu nie powinien przekraczać w mieście 30 kilometrów kwadratowych i poza miastem 300 kilometrów kwadratowych. Z tego wynika, że obszar działania jednego zespołu powinien przybrać kształt zbliżony do okręgu o promieniu 3 kilometry w mieście i 10 kilometrów poza aglomeracjami miejskimi.
Wspomniane zespoły reanimacyjne i wypadkowe winny spełniać wszystkie warunki określone w połowie lat dziewięćdziesiątych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Z powyższych rozważań wynika, że na terenie województwa łódzkiego winno działać 30 zespołów reanimacyjnych i 60 zespołów wypadkowych.
Stan istniejący.
Obecnie w województwie łódzkim brak jednolitego systemu wyjazdowej pomocy doraźnej, bowiem jego główne elementy wymienione w rozdziale II występują
w trzech formach:
wyjazdowa pomoc doraźna podporządkowana samorządowi województwa poprzez Wojewódzką Stację Pogotowia Ratunkowego
wyjazdowa pomoc doraźna podporządkowana samorządowi województwa poprzez 4 samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
wyjazdowa pomoc doraźna podporządkowana samorządom powiatowym poprzez 13 samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
Sytuację tę przedstawiono w tabeli.
Tabela Nr 1
Podporządkowanie |
Forma działania |
Obszar działania |
Liczba zespołów R |
Liczba zespołów W |
Liczba zespołów CH |
Liczba punktów stacjonowania |
samorząd województwa |
WSPR |
1.pow.kutnowski 2.pow.łęczycki 3.pow.zgierski 4.pow.m.łódzki oraz część pow. łódzkiego wsch. i pabianickiego |
1 1 1 10 |
3 1 6 17 |
0 0 0 0 |
3 1 4 Łódź 17 + 3 |
samorząd województwa |
oddziały pomocy doraźnej ZOZ: Skierniewice Sieradz Piotrków Tryb. Bełchatów |
pow. skierniewicki pow. sieradzki pow. piotrkowski pow. bełchatowski |
1 1 1 1 |
0 1 1 1 |
1 3 2 1 |
1 1 1 1 |
samorząd powiatowy |
oddziały pomocy doraźnej ZOZ: Rawa Maz. Brzeziny
Łowicz Tomaszów Maz. Pajęczno Wieluń Łask Zduńska Wola Poddębice Pabianice
Wieruszów Opoczno Radomsko |
pow. rawski część powiatu łódzkiego wsch. pow. łowicki pow. tomaszowski pow. pajęczański pow. wieluński pow. łaski pow. zduńskowol. pow. poddębicki część powiatu pabianickiego pow. wieruszowski pow. opoczyński pow. radomszcz. |
1
1 1 1 0 1 1 0 1
1 0 1 1 |
0
1 1 1 1 1 0 1 1
1 1 1 1 |
1
0 1 1 2 1 1 1 0
1 0 0 1 |
1
1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 2 |
Razem |
|
|
27 |
41 |
17 |
46 |
Wykazane w powyższej Tabeli Nr 1 zespoły wyjazdowe rozmieszczone są
w następujących punktach:
Tabela Nr 2
Powiat |
Punkt stacjonowania karetek |
Kutnowski |
Kutno, Żychlin, Krośniewice |
Łęczycki |
Łęczyca |
Łódzki |
17 (mapa nr 1) |
Łódzki Wschodni |
Brzeziny, Andrespol, Tuszyn |
Skierniewicki |
Skierniewice |
Sieradzki |
Sieradz |
Piotrkowski |
Piotrków Trybunalski |
Bełchatowski |
Bełchatów |
Zgierski |
Aleksandrów, Zgierz, Ozorków, Głowno |
Pabianicki |
Pabianice, Konstantynów |
Rawski |
Rawa Mazowiecka |
Łowicki |
Łowicz |
Tomaszowski |
Tomaszów Mazowiecki |
Pajęczański |
Pajęczno |
Wieluński |
Wieluń |
Łaski |
Łask |
Zduńskowolski |
Zduńska Wola |
Poddębicki |
Poddębice |
Wieruszowski |
Wieruszów |
Opoczyński |
Opoczno |
Radomszczański |
Radomsko, Przedbórz |
Jak wynika z Tabeli Nr 2, w dwóch powiatach (Łódzki Wschodni, Pabianicki) działają zespoły pogotowia podległe dwu samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej.
Po naniesieniu na mapę nr 2 (województwa łódzkiego) punktów stacjonowania karetek i uwzględnieniu dziesięciokilometrowego promienia działania, uzyskujemy obraz terenów w których udzielenie skutecznej pomocy staje się niemożliwe ze względu na zbyt długi czas dojazdu. Wynika to między innymi ze sposobu kontraktowania usług pogotowia ratunkowego przez Łódzką Regionalną Kasę Chorych, ograniczonego do obszaru powiatu.
Na mapie oczywiście nie uwzględniono stanu technicznego dróg, warunków atmosferycznych czy na przykład wielkości terenów zalewowych, które to czynniki
w sposób istotny wpływają na wydłużenie czasu dojazdu karetki. W szczególnie drastycznych przypadkach najdłuższy promień działania zespołów osiąga 36 km (Sieradz, Bełchatów, Piotrków) w warunkach normalnych.
Na mapie nr 3 przedstawiono sytuację która powstanie po rozmieszczeniu karetek w ten sposób, aby możliwe stało się spełnienie standardów zawartych
w „Narodowym Programie Zdrowia”. Nowe lokalizacje będą ustalone we współpracy z samorządami lokalnymi. Jest oczywiste, że zarządzanie tak rozmieszczonymi zespołami pogotowia będzie trudniejsze niż dotychczas.
Aby tego uniknąć stworzone będą Powiatowe Centra Powiadamiania przyjmujące zgłoszenia pod numerami alarmowymi (dotychczas 999), współpracujące z Policją
i Strażą Pożarną, innymi służbami a także sąsiednimi Powiatowymi Centrami Powiadamiania i WSPR. Dokonana w 2000 roku reorganizacja i modernizacja Biura Wezwań tutejszej stacji umożliwia koordynację medycznych działań ratowniczych na terenie województwa.
Proponowana organizacja sprawi, że nietrudno będzie koordynować akcje ratownicze na obszarze większym niż powiat.
Centra powiadamiania zlokalizowane w dotychczasowych miejscach będą wykorzystywać już zatrudnioną kadrę. Ta ostatnia uwaga dotyczy także personelu karetek pogotowia.
Odrębnego omówienia wymaga sprawa współpracy między pogotowiem ratunkowym a powstającymi gdzieniegdzie oddziałami ratunkowymi. Oddziały te zaczęto tworzyć w roku 1999 w ramach programu Ministra Zdrowia - „Zintegrowane ratownictwo medyczne”. Zakupiono sprzęt i wyposażenie za relatywnie niskie kwoty (około 400 tys. zł. na jeden ośrodek)) nie zapewniając jednak środków na ich funkcjonowanie w latach następnych. Nie należy sądzić aby w przyszłości Kasy Chorych były skłonne finansować funkcjonowanie tych oddziałów (senator A. Struzik, senator J. Cieślak).
Realizacja ministerialnego programu polegającego na lokalizacji karetek pogotowia przy szpitalnych oddziałach ratunkowych nie byłaby niczym innym jak utrwaleniem obecnej złej sytuacji zwłaszcza, że oddziały te są nadal nieliczne i nie funkcjonują zgodnie z założeniami. Wydaje się, że rozwiązaniem optymalnym jest istnienie niezależnych (lecz ściśle ze sobą współpracujących) sieci ambulansów i szpitalnych oddziałów ratunkowych. Praktycznym przykładem takiej współpracy mogą być Kutno, Łęczyca i Zgierz, gdzie szpitalne oddziały ratunkowe wchodzą w skład samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, natomiast karetkami zawiaduje Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego.
Od grudnia 1999 roku na terenie Łodzi zadania z zakresu pomocy doraźnej (nie wymagające interwencji ambulansów) realizowane są także przez lekarzy udzielających pomocy w miejscu wezwania na zlecenie łódzkiej W.S.P.R. Takie rozwiązanie jest także możliwe w innych, większych ośrodkach miejskich.
Należy zwrócić uwagę, że oddziały pomocy doraźnej ZOZ wzajemnie nie koordynują swojej działalności, a wyposażenie (zwłaszcza zespołów chorobowych) znacznie odbiega od standardów Ministra Zdrowia.
Proponowane działania.
Dla osiągnięcia zakładanego celu, tj. zapewnienia skutecznej pomocy medycznej w stanach zagrożenia życia naszym zdaniem należy:
Wyłączyć oddziały pomocy doraźnej ze struktur zakładów opieki zdrowotnej
i włączyć je w strukturę Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w celu optymalnego wykorzystania istniejących zasobów bez ograniczeń wynikających
z podziału administracyjnego województwa.W każdym powiecie stworzyć powiatowe centrum powiadamiania ratunkowego przy założeniu, że wszystkie wezwania kierowane na numer 999 z terenu powiatu wpływać będą do tego centrum.
W W.S.P.R. na bazie Biura Wezwań należy stworzyć Wojewódzkie Centrum Koordynacji Ratownictwa Medycznego, ściśle współpracujące z Lekarzem Dyżurnym Województwa i wojewódzkimi służbami ratowniczymi. Centrum w razie potrzeby będzie koordynować i wspierać akcje ratownicze, gdy siły powiatowe okażą się niewystarczające.
Wyznaczyć dodatkowe punkty stacjonowania zespołów w celu zagęszczenia już istniejącej sieci tak, aby liczba punktów wynosiła co najmniej siedemdziesiąt.
Dokonać zakupów sprzętu medycznego (defibrylatory, respiratory, itp.), aby możliwe było przekwalifikowanie zespołów chorobowych na wypadkowe przy wykorzystaniu istniejącego taboru Kolumn Transportu Sanitarnego.
Utworzyć dodatkowe trzy zespoły reanimacyjne i dziewiętnaście zespołów wypadkowych. Jest to możliwe bez ponoszenia dodatkowych nakładów finansowych na przykład poprzez zmniejszenie liczby zespołów przewozowych i chorobowych oraz racjonalizację transportów sanitarnych.
Problemem wymagającym odrębnego rozwiązania są przewozy medyczne, które oprócz funkcji wyłącznie usługowej będą istotnie wspomagać w razie potrzeby medyczne działania ratownicze.
Spodziewane efekty.
Skrócenie czasu oczekiwania na udzielenie pomocy.
Skrócenie czasu między wystąpieniem zdarzenia a hospitalizacją.
Minimalizacja kosztów funkcjonowania systemu przy maksymalizacji efektów.
Osiągnięcie na terenie całego województwa istniejących standardów w zakresie wyjazdowej pomocy doraźnej.
Stworzenie jednolicie działającej organizacji zdolnej do współpracy z innymi służbami ratowniczymi (Straż Pożarna, szpitalne oddziały ratunkowe, itp.).
Racjonalne wykorzystanie zasobów ludzkich.
Zmniejszenie administracji.
1
12
Wyszukiwarka