ISTOTA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Przedsiębiorczość najczęściej utożsamiana jest z podejmowaniem działalności gospodarczej i prowadzeniem małych lub średnich firm -pracą na własny rachunek, jednak coraz częściej dostrzega się związek pomiędzy kreatywnymi działaniami pracowników w dużych organizacjach, przedsiębiorstwach non-profit, administracji rządowej i lokalnej, a osiąganiem przez te organizacje wyznaczonych zamierzeń i przewagi konkurencyjnej w obszarze swojej działalności.

Przedsiębiorca, to ten, kto podejmuje działania określone mianem przedsiębiorczości. W tym świetle właściciel przedsiębiorstwa, który zatrudnia zawodowego menedżera do jego prowadzenia, sam zaś oddaje się innym zainteresowaniom, nie jest przedsiębiorcą. Mimo że podejmuje ryzyko związane z danym przedsięwzięciem, nie uczestniczy aktywnie w jego organizowaniu i prowadzeniu.

•W literaturze przedmiotu przedsiębiorczość definiowana jest w dwojaki sposób, jako zbiór cech osoby przedsiębiorczej oraz jako proces, czyli sposób podejmowania działań osób przedsiębiorczych. Zarówno jedno podejście, jak i drugie wzajemnie się uzupełniają, dopełniają i nie wykluczają.

DEFINICJA PRZEDSIEBIORCZOŚCI

• Przedsiębiorczość -zdolność do tego, aby być przedsiębiorczym, posiadanie ducha inicjatywy; obrotności, rzutkości, zaradności

Słownik Języka Polskiego

• Przedsiębiorczość -proces organizowania i prowadzenia działalności gospodarczej oraz podejmowania związanego z nią ryzyka

R.W. Griffin

• Przedsiębiorczość -jest sposobem zachowania się przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa , pod którą rozumie się gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów.

P.Drucker

• „Duch przedsiębiorczości” przejawia się w ciągłym poszukiwaniu innowacji w całej działalności gospodarczej.

J. Schumpeter

• Przedsiębiorczość -proces kreowania czegoś odmiennego z uwagi na jego wartość, w ramach którego poświęca się konieczny do realizacji tego celu czas i wysiłek, zakładając towarzyszące mu finansowe, psychiczne i społeczne ryzyko i oczekując uzyskania nagrody finansowej i osobistej satysfakcji

R.D. Hisrich

Przedsiębiorczość -spostrzeganie i wykorzystywanie szans przedsiębiorczych

I. Kirzner

Przedsiębiorczość -umiejętność oszczędzania i mobilizowania kapitału.

A. Smith

Przedsiębiorczość-jako obejmowanie kontroli nad przedsiębiorstwem, dostrzeganie sprzyjających interesów i okazji, wykorzystywanie ich i tworzenie siły motorycznej ekonomicznych zmian i postępu.

J. B. Say

Przedsiębiorczość to działalność wyróżniająca się :

•aktywnością i dynamizmem,

•innowacyjnością, poszukiwaniem zmian i reagowaniem na nie,

•postrzeganiem szans i ich wykorzystywaniem, niezależnie od posiadanych zasobów (w danej chwili),

•gotowością do podejmowania ryzyka, której głównym motywem działania jest pomnażanie kapitału.

Według Teresy Kraśnickiej przedsiębiorczość obejmuje:

•wprowadzenie innowacji

•przedsięwzięcia, w wyniku których powstaje nowa organizacja

•przedsięwzięcia, w wyniku których następuje „odnowa” istniejącej organizacji

Na to czym jest przedsiębiorczość zwraca uwagę Mariusz Bratnicki.

Podaje on osiem wyróżników przedsiębiorczości. Są to:

-szansa,

-proces społeczny,

-spójny zbiór zachowań wyróżniających się pro-aktywnością (dokonywaniem dużych zmian), innowacyjnością (znacząco nowych w sensie globalnym) i skłonnością do sensownego ryzyka (stawianie czoła wyzwaniom),

-przedsięwzięcie o dużym potencjale rozwoju,

-używanie zasobów niekoniecznie znajdujących się pod ich kontrolą,

-długofalowe ukierunkowanie,

-tworzenie bogactwa,

-całościowe ujęcie podkreślające, że wszystkie cechy łącznie dopiero świadczą o przedsiębiorczości jako specyficznym stylu działania. Występują one w każdym miejscu, chociaż nie w identycznych proporcjach.

Przedsiębiorczość jako proces

•Kreowanie bogactwa pojedynczej osoby, grupy osób, całego społeczeństwa

•Tworzenie nowych, dotychczas nie występujących przedsięwzięć -przedsiębiorstw

•Wprowadzanie zmian i innowacji

•Tworzenie nowych miejsc pracy

•Kreowanie dodatkowej wartości dla klienta

•Orientowanie się na wzrost sprzedaży, dochodów, aktywów i zatrudnienia

•Wykorzystywanie szans dostrzeganych w otoczeniu rynkowym

FAZY PROCESU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

ZINTEGROWANY MODEL PRZEDSIĘBIORCZYCH „WEJŚĆ I WYJŚĆ”

Wejścia Proces przedsiębiorczy Wyjścia

Historia podejścia do przedsiębiorczości

-przedsiębiorca jako osoba dostarczająca kapitał z umiejętnością jego oszczędzania i mobilizowania

-przedsiębiorczość to umiejętność dostrzegania nowych szans, poszukiwania okazji, których inni jeszcze nie dostrzegli, do osiągnięcia zysku; wiedzieć gdzie szukać informacji.

WIEK	TWÓRCA	OPIS
XVIII	R. Cantillon	- przedsiębiorca był określony jako osoba ponosząca ryzyko związane z niepewnością, jako osoba decyzyjna - przedsiębiorca jako arbiter i osoba dokonująca wyboru alternatywnych zastosowań różnych zasobów - posiadał zdolność do przewidywania i skłonność do podejmowania ryzyka
		A..Smith
		D. Ricardo	-przedsiębiorca jako kapitalista, właściciel firmy
	XIX XX	J.B. Say	-działanie postrzegane przez pryzmat roli przedsiębiorcy, który tworzy przedsiębiorstwo lub obejmuje nad nim kontrolę, dostrzega sprzyjające interesom okazje i wykorzystuje je oraz jest siłą motoryczną ekonomicznych zmian i postępu
		A.Marshall	-przedsiębiorcy pełnią tę samą rolę w dużych firmach co przedsiębiorcy-właściciele małych firm-biorą na siebie ryzyko, gromadzą kapitał i pracę-pełnią funkcje związane z bieżącym zarządzaniem przedsiębiorstwem oraz funkcje przedsiębiorcze
		T. Veblen	-przedsiębiorca to menedżer profesjonalnie zarządzający produkcją
		F.H. Knight	-przedsiębiorczość związana wyłącznie z niepewnością wyników działalności firmy, nie zaś z menedżerską, organizacyjną lub innowacyjną działalnością przedsiębiorcy oraz tzw. naiwną teorią zysku -3 wymiary przedsiębiorczości -innowacyjność, produktywność zachowań, skłonność do podejmowania ryzyka
		J.Schumpeter	-przedsiębiorczość to rodzaj działalności, który polega na wprowadzeniu nowych kombinacji czynników produkcji, nowych wyrobów i metod, na zdobywaniu nowych rynków zbytu i nowych źródeł zaopatrzenia oraz na tworzeniu nowych, bardziej efektywnych form organizacyjnych działalności gospodarczej
		M. Kirzner
		H. Leibenstein	-przedsiębiorczość to wykrywanie i organizowanie potrzeb i środków dla rozwoju gospodarczego
		P.F. Drucker	-przedsiębiorczość to cecha (sposób zachowania się) przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa, pod którą rozumie się gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji oraz elastycznego przystosowania się do zmieniających warunków.
		C.A. Kent	-przedsiębiorczość to proces samoniszczący i twórczej destrukcji, który „zmiata” stare produkty i technologie, niszczy stare rynki i firmy, które je dostarczały, co leży u podstaw postępu gospodarki.
		S. Venkataraman	-to odkrywanie, tworzenie i wykorzystywanie (ze wszystkimi konsekwencjami) możliwości dla wytworzenia dóbr i usług.
		J. Johnson	-to determinacja w wyszukiwaniu możliwości.

Szkoły i kierunki

1. Teoria rozwoju gospodarczego Schumpetera

Wg Schumpetera główną siłą rynkową jest twórczy przedsiębiorca. Dąży do znalezienia nowych rozwiązań, które pozwolą do uzyskania zysku nadzwyczajnego w stosunku do konkurentów.

Schumpeter mówił, że celem twórczego przedsiębiorcy jest maksymalizacja nadwyżki siłą innowacji, które mogą mieć 5 typów:

• zasadniczo zmodyfikowane produkty

• nowa metoda produkcji (innowacje technologiczne)

• wprowadzenie nowych surowców, półproduktów

• nowy sposób organizacji produkcji

• zdobycie nowego rynku zbytu (nowej niszy)

Przedsiębiorca musi podjąć ryzyko innowacji. Pomysł nie musi oznaczać nowego produktu, wynalazku, ale chodzi o samą koncepcję.

Faza wdrożenia wymaga dużych nakładów inwestycyjnych.

Kiedy pionierowi się powiedzie, to następuje rozpowszechnienie innowacji wśród innych producentów. Jednak innowatora Schumpeter określał mianem szlacheckim, twierdząc, że inni już nie zasługują na nie.

Jeśli chodzi o finansowanie innowacji, Schumpeter uważał, że przedsiębiorca nie musi korzystać z własnego kapitału, ale przede wszystkim z kredytów bankowych.

2. Szkoła instytucjonalna

Szkoła instytucjonalna powstała na przełomie XIX/XX wieku i od początku swojego istnienia dąży do wyjaśnienia procesów i zjawisk zachodzących wewnątrz przedsiębiorstwa.

Podstawowymi kategoriami w szkole instytucjonalnej są:

•instytucje

•transakcje

•koszty transakcyjne

Instytucje są to reguły, zasady obowiązujące, pewne wzory zachowań, normy określające prawa i obowiązki, regulacje prawne określające sposoby działania itp.

Oddzielenie własności od zarządzania i powstanie dużych firm spowodowało krytykę teorii neoklasycznej. Pierwszym buntownikiem był Thomas Veblen, który stał się prekursorem nauki interdyscyplinarnej.

Zwolennikiem szkoły biologicznej był również Drucker, który mówił, że przedsiębiorstwa, aby przetrwać, nie muszą maksymalizować zysków, tylko być odrobinę lepsi od konkurencji. Skuteczne przetrwanie oznacza, że są różne potrzeby zachowania podmiotów gospodarczych w różnych ich stadiach rozwoju.

Opisywana tu szkoła biologiczna przyjmuje założenie, że każde przedsiębiorstwo przechodzi przez pełny cykl rozwojowy.

System gospodarczy wg Veblena jest zbiorem transakcji i ciągle zmieniających się instytucji, na które wpływ maja czynniki pozaekonomiczne, takie jak np. postęp naukowo-techniczny, moda, nowe zwyczaje.

System ekonomiczny Veblena

-Postępowaniu człowieka towarzyszą określone reguły, które w grupie społecznej stają się wzorcem i nabierają cech instytucji

-Instytucje to zespoły zwyczajów i nawyków myślenia, sposobów i metod działania, uświęconych przez długotrwałą praktykę i prawne usankcjonowanie

-Instytucją gospodarczą jest np. własność prywatna, pieniądz i gospodarka pieniężna, podział dochodu i pracy, formy organizacji rynku, itp.

-Podstawą kształtowania się instytucji jest czynnik psychiczny

-Odrzucenie abstrakcyjnej analizy ekonomicznej.

-Ekonomia jako nauka społeczna

-Uznanie roli statystyki

Szkoła instytucjonalna ma dwóch głównych autorów: Coase'a i Commousa

Commous przygotowywał różnego rodzaju dotacje socjalne i wprowadził pojęcie kosztów transakcyjnych, które rozumiane są jako koszty alokacji czynników wytwórczych przez rynek

Natomiast Coase otrzymał nagrodę Nobla za pracę, w której próbował odpowiedzied na pytanie o to, czemu powstają nowe przedsiębiorstwa, skoro mechanizm alokacji rynkowej jest taki dobry.

Coase odpowiadając na pytanie, które sobie przedstawił stwierdził, że przedsiębiorstwa powstają dlatego, że mechanizm alokacji rynkowej pociąga za sobą pewne koszty (negocjacji, ustalanie ceny, czyli kosztów transakcyjnych itp.). Przedsiębiorca, dążąc do zmniejszenia kosztów transakcyjnych tworzy nowe przedsiębiorstwo. Koordynacja wewnątrz firmy może jednak zawierać kontrakty długofalowe.

3. Teoria agencji -efektywności x

Głównym twórcą teorii agencji jest Lebenstein, który napisał dzieło pt. „efektywności X”.

Koszty transakcyjne rozumiane są tutaj jako koszt koordynacji rynkowej.

Główną myślą przewodnią syntezy X jest konflikt interesów między pryncypałem i agentami. Pryncypał wydaje polecenie agentom, którzy na podstawie wynagrodzenia są zobowiązani do wykonania poleceń.

Występuje tu problem oportunizmu. Mamy odmienne funkcje celu, co wpływa na efektywności działania przedsiębiorstwa.

Wskaźnikiem efektywności jest system takich bodźców, aby agenci działali w interesie i kierunku pryncypała.

Utratę efektywności w wyniku przeciwnym funkcji celu nazywamy efektywnością X.

Szanse w otoczeniu

Osoby przedsiębiorcze

Unikatowa koncepcja

firmy

Uwarunkowania

organizacyjne

Zasoby

• identyfikacja szans

• opracowanie i doprecyzowanie koncepcji

• ocena i nabycie niezbędnych zasobów

• wdrożenie

Funkcjonujące

Przedsiębiorstwo

Tworzenie wartości

Nowe produkty,

usługi, procesy

Zysk i/lub osobiste

korzyści

Zatrudnienie, aktywa

oraz wzrost dochodu

Niepowodzenie / strata

---