1. Wymień nauki przyrodnicze, których przedmiotem badań jest planet Ziemia
Geofizyka
Geografia
geografia fizyczn
geografia fizyczno-ekonomiczna
Geologia
Geomorfologia
Gleboznawstwo
Paleontologia
2. Co rozumiemy pod pojęciem minerał.
jest to pierwiastek, związek lub jednorodna mieszanina pierwiastków lub związków chemicznych powstała w sposób naturalny bez ingerencji człowieka.
3. Mineralogia to nauka o:
nauka o, ich(minerałów) właściwościach fizykochemicznych, pochodzeniu, przeobrażeniach, rozmieszczeniu w skorupie ziemskiej; wchodzi w zakres nauk geologicznych i jest powiązana z krystalografią, petrografią i geochemią.
4. Wymień minerały zaliczane do klasy: pierwiastków rodzimych i siarczków.
Pierwiastki rodzime (+węgliki, fosforki, azotki) Au- złoto, Ag-srebro, C- diament, grafit, S-siarka,
Siarczki piryt- FeS2, chalkopiryt-CuFeS2,
5. Wymień minerały zaliczane do klasy tlenków, wodorotlenków.
Tlenki, wodorotlenki - magnetyt-Fe3O4, hematyt-Fe2O3, getyt- FeOOH
6-Wymień min. zaliczane do krzemianów:oliwiny, pirokseny, amfibole, mik, muskwit.
7-Wymień właść brane pod uwagę przy charakterystyce minerałów: barwa, rysa, przezroczystość, połysk, łupliwość, przełam, twardość, gęstość właściwa,czasem tez kształt.
8-które min charakteryzujące się stopniem twardości 9 i 10 w skali Mosha? 9-Kerund,10-Diament
9-Jak dzielimy min ze wzgl na ich ilościowy udział w skale?
Głowne-dec. O definicji skały(kwarc, skalenie, skaleniowce, miki,pirokseny,ambifole,oliwiny)
poboczne-w małych ilościach, ich obecność wpływa na bliższe określenie nazwy skały, nie wpływa natomiast na systematyke skały(magnetyt,hematyt)
akcesoryczne-występ.w każdej skale, nie wpływa ani na nazwę ani na stanowisko systematyczne skały.
10. Poda krótką charakterystykę kwarcu
Barwa: Bezbarwny, Rysa-biały.
Twardość: 7 (w skali Mohsa), kruchy
Łupliwość-niewyraźna
Gęstość: G = 2,65 g/cm3
Połysk-szklisty,na pow przełamu tłusty
Przełam-włóknisty,promienisty,skorupowy,ziemisty
jest to zw tlenu i krzemu,nie rozp się w kwasach
Dwutlenek krzemu SiO2 określa się nazwą krzemionki. Nadzwyczaj odporny na działanie wszystkich czynników chemicznych. fluorowodór.
11-Wymień min zaliczane do grupy łuszyków: łuszczyki to uwodnione glinokrzemiany potasuoraz kationów 2-wu i 3-wartościowych:glin, magnez, żelazo i innych.dzieli się na jasne(muskwit) i ciemne(biotyt)
12. Wymień 3 grupy skał wchodzących w skład skorupy ziemskiej
skały magmowe
skały osadowe
skały metamorficzne
13. Podaj genezę skał magmowych. (można skrócić- w notatkach mało)
Występujące w skorupie ziemskiej skały magmowe powstały w wyniku krystalizacji magmy, zarówno wewnątrz Ziemi, jak i na jej powierzchni. Przyczyny krystalizacji stopu magmowego mogą być różne, np.: ochłodzenie zbiornika magmowego, spadek ciśnienia czy utrata składników lotnych. Proces krzepnięcia magmy jest bardzo złożony i zależy od wielu czynników, głównie od jej składu chemicznego. Skład ten może być bardzo zróżnicowany, ponieważ w trakcie procesu krystalizacji dochodzi do tzw. różnicowania się magmy.
14. Podaj podział skał magmowych
Skały magmowe plutoniczne (głębinowe)-krystalizacje magmy w zbiorniku,granit
Skały magmowe wulkaniczne (wylewne)-wylanie magmy na powierzch-bazalt
Skały hipabysalne (żyłowe, subwulkaniczne)-krzepnące na niewielkiej głębokości pod pow Ziemi, np. miktogranit.
15-Na jakie grupy dzielimy skały magmowe w zależności od zawartości Sio2:
kwaśne-zawierają więcej niż 65%krzemionki
skały obojętne(pośrednie) 53-65%
sk zasadowe(bazyty)44-53%
sk ultrazasadowe(ultrabazyty) ponizej 44% krzemionki.
16-Wymień skały zaliczane do skał magmowych wylewnych: bazalt, trachit, andezyt.
17-omów powstawanie skał osadowych: w wyniku nagromadzenia i osadzenia produktów wietrzenia starszych skał i resztek roślinnych i zwierzęcych o różnym stopniu rozkładu. W wyniku wytrącania z roztworów wodnych(krystalizacji).
18. Na jakie grupy dzielimy skały osadowe.
skały osadowe okruchowe
skały osadowe pochodzenia chemicznego
skały osadowe pochodzenia organicznego
19. Na jakie grupy dzielimy skały osadowe okruchowe?
skały piroklastyczne
skały grubookruchowe (psefity)
skały średniookruchowe (psamity,np.piaski)
skały drobnookruchowe (aleuryty, np.mułowce, muły i lessy)
skały bardzo drobnoziarniste (pelity: sk.ilaste, sk, alitowe)
skały okruchowo-pelitowe(np.gliny)
20. Jakie grupy wyróżniamy wśród skał okruchowych luźnych?
Sypkie (niespoiste) -żwiry, pisaki, muły, lessy
Spoiste - iły, gliny
Scementowane - zlepieńce, piaskowce, łupki
21. Jakie skały zaliczamy do psamitów?
22. Jaki rodzaj piasków wyróżniamy się w zależności od transportu i sedymentacji.
Piaski eoliczne (wydmowe)
Piaski aluwialne (transportuje woda rzeczna)
Piaski zwałowe(bezpośdrednie działanie lodowca)
Piaski fluwioglacjalne (rzecznolodowcowe)-działanie wód roztopowych lodowca
Piaski morskie
23-Podaj krótką charakterystykę piasków eolicznych
24-scharakteryzuj piaski zwałowe i fluwioglacjalne
25. Omów właściwości i występowanie lessów?
Lessy są pyłami pochodzenia eolicznego, o barwie żółtej, wykazują pionową łupliwość i brak warstwowania.skład: drobny kwarc, glinokrzemiany, węglany, wodorotl żelaza i glinu oraz min ilaste. Podatne na erozje, duża zasobność w składniki pokarmowe , dobre właściwości fizyczne.
26. Jakie skały zaliczamy do grupy glin?
Skał ilasta,
Skała mułowa
Skała piaszczysta
27. Jakie skały zaliczamy do skał osadowych chemicznych?
organogeniczne (biomorficzne)-dużo szczątków organicznych, np. torfy, zlepy murszowe
krystaliczne-z dużych makroskopowo rozpoznawalnych kryształów,np.gips
ziarniste-z kryształów i szczątków tworzących nieregularne ziarnanp.wapienie pelitowe,
mieszane,np. biomorficzno-ziarniste
28-w jaki sposób powstały skały osadowe organiczne? Wytworzone na skutek nagromadzenia szczątków organizmów.
29. Wymień najważniejsze skały węglowe?
30 Podaj genezę torfów i ich pochodzenie?
Torfy są skałami powstającymi współcześnie w wyniku nagromadzenia szczątków obumarłych roślin w warunkach nadmiernego uwilgotnienia oraz w wyniku zarastania jezior. Są to przedstawiciele skał osadowych pochodzenia organicznego
31. Podaj definicje gleby
GLEBA - utwór powstały w powierzchniowej warstwie zwietrzeliny skalnej pod wpływem czynników glebotwórczych: klimat, woda, biosfera, rzeźba terenu, czas, działalność człowieka.
32. Wymień kategorie użytkowania gleb?
G. Naturalne
G. Leśne
G. Orne.
G. Trwałych użytków zielonych
G. Sztuczne
33. Podaj podział gleb ze względu na proporcje składników mineralnych do organicznej w stałej fazie
gleby mineralne (poniżej 5% substancji organicznej)
gleby organiczno-mineralne (5-20% substancji organicznej)
gleby organiczne (ponad 20% substancji organicznej)
34-Wymień pierwiast z których skoprup ziem składa się w 98%:O, Si, Al, Fe, Ca, Na, H, Mg.
35. Wymień czynniki decydujące o zawartości poszczególnych pierwiastków glebie?
typ, rodzaj, gatunek(naturalne)
przebiegu reakcji mikrobiologicznych i wymiennych(naturalne)
rodzaju roślin. Fauny(naturalne)
jednostronne nawożenie mineralne
zanieczyszczenia przemysłowe
a także: skład mineralny, skład granulometryczny(uziarnienie) i zawartość próchnicy
36 Co rozumiemy pod pojęciem „makroelementy”? Wymień makroelementy pobierane przez rośliny z wody i powietrza oraz stałej fazy gleby.
37. Wymień najważniejsze mikroelementy. Co rozumiemy pod pojęciem „mikroelementy”?
Fe. Mn. B. Mo, Cu. Zn. Co. Cl.
rodzaj pierwiastków biogennych występujących w organizmie w ilościach śladowych, ale niezbędnych do prawidłowego rozwoju.
38. Wymień istotne warunki występowania pierwiastków niezbędnych dla życia roślin w glebie.
formie dostępnej.
optymalnym stężeniu,
określonym stanie równowagi.
39.Na czym oparty jest podział na frakcje? Jakie wymiary ma frakcja piasku drobnego i grubego??
Frakcja granulometryczna - umownie przyjęty zbiór ziaren glebowych (objętych wspólną nazwą), mieszczących się w określonym przedziale wielkości średnic, wyrażonych w milimetrach.
Drobny 0,25 - 0,1mm
gruby 1,0-0,5 mm
40 Co rozumiemy pod pojęciem części spławialne? Jakie wymiary mają części koloidane?
Są to części mniejsze niż 0,02mm
ił pyłowy gruby - 0,02 - 0,005
ił pyłowy drobny - 0,005 - 0,002
ił koloidalny - < 0,002
41. Co rozumiemy pod pojęciem składu granulometryczne. Podaj nazwę grupy: piasek 61%, pył 26%, części spławialne 13%
stan rozdrobnienia mineralnej części fazy stałej gleby.
piasek gliniasty lekki
42. Na czym oparty jest podział grupy mechanicznej. Podaj nazwę grupy1,0 -0,1-81%; <0,02-4%
oparty jest na wielkości cząsteczek
Części ziemiste
43. Określ grupę mechaniczną dla procentowego układu frakcji:1,0-0,1-48%; 0,1-0,02-31%; <0,02mm -21%
gliny lekkie silnie spiaszczone (pylista)
44-
45-
46-jak dzielimy układy dyspersyjne na wielkość rozproszonych cząsteczek:
roztwory koloidalne - 0,1-0,001, słabo dyfundują, nie dializują, zatrzymują się na ultrafiltry
roztwory rzeczywiste- <0,001 dyfundują, dializują, przechodzą przez ultrafiltry
47. Omów budowę i właściwości montmorylonitu
uwodniony hydrokrzemian glinu, Minerał należący do grupy minerałów ilastych. Krystalizuje w układzie jednoskośnym, w formie zbitych, drobnołuseczkowych skupień.
48. Omów budowę i właściwości grupy kaolinitu.
krzemian wodorotlenku glinu, bezbarwny lub zabarwiony domieszkami miękki minerał powstający w wyniku wietrzenia skaleni,
49. Wymień główne koloidy, które dominują w glebach klimatu umiarkowanego.
SiO2, Al(OH)3, Fe(OH)3
50. Wymień główne źródła substancji organicznej w glebach ornych.
resztki pożniwne,
nawozy organiczne
nawozy zielone, słoma
51. Co rozumiemy po pojęciem „butwienie” Wymień produkty butwienia
proces rozkładu resztek roślinnych przebiegający przy udziale tlenu pod wpływem bakterii i grzybów
tlenek węgla(IV), woda, amoniak, jony
52. Na jakie grupy dzielimy substancje próchniczne gleby?
niespecyficzne substancje organiczne,
właściwe substancje próchniczne.
53. Podaj charakterystykę i przykład niespecyficznych substancji organicznych.
związki chemiczne o znanych właściwościach i budowie: węglowodory, tłuszcze, kwasy organiczne- szczawiowy, mrówkowy, alkohole, aminokwasy, fenole, i inne związki o niskiej gęstości właściwej.
54. Jak dzielimy właściwe związki próchniczne ze względu na ich rozpuszczalność w: kwasach alkoholach i zasadach
Rozpuszczalne w: |
kwasy |
alkohole |
zasady |
Kwasy fulwowe |
+ |
+ |
+ |
Kwasy hymatomelanowe |
- |
+ |
+ |
Kwasy huminowe |
- |
- |
+ |
Huminy |
- |
- |
- |
55. Wymień połączenia jakie tworzą kwasy próchniczne z częściami mineralnymi.
Heteropolarne kw próch-wiązania jonowe z kationami zasadowymi
z min ilastymi-mostki kationowe
56. Wymień czynniki od których zależy zawartość próchnicy w glebach.
składu granulometrycznego mineralnego, chemicznego, odczynu, właściwości fizycznych, biologicznych, przede wszystkim stosunków powietrzno- wodnych.
57-Które gleby zawierają najmniej próchnicy i dlaczego? Bielicowe, płowe, rdzawe, wytworzone z piasków -0,6-1,8% ( bo w nich humifikacja jest zwolniona z powodu nadmiernej przepuszczalnosci i przewiewności??)
58. Wymień najważniejsze właściwości próchnicy.
substancja koloidalna-budowa amorficzna
większa powierzchnia właściwa i pojemność sorpcyjna niż minerały ilaste
- 150 - 300 m.e./100g
większa higroskopowość w atm. nasyc. par. wod. 80 - 90%, m ilaste 15 - 20% w stosunku wagi
mała plastyczność, przyczepność
nadaje glebie ciemne zabarwienie, brak ścisłej zależności między zabarwieniem a ilością próchnicy
cząsteczki próchnicy zbudowane z: C, H, O, N, S, P:mają ładunek ujemny. źródłem ład. są grupy: COOH i fenolowe > - OH
59. Omów znaczenie próchnicy w glebie
powstawanie struktury gruzełkowatej- zw. próch. tworzące z m. ilastymi i wodorotl. Fe i Al. kompleksowe zw. p. - min. sklepiają cząsteczki gleby w trwałe agregaty - polepszenie wł. p. -wod. gl. lekkie - spójność, gl. ciężkie - spulchnia
próch. wysycona kat. H+ przyczynia się do zwięk. przyswajalności: Ca, Mg, K
magazynowanie: N, P, S, Ca, Mg, K, mikroelement.
witaminy, hormony
60. Wymień podstawowe właściwości fizyczne głeb.
podstawowe (pierwotne): ciężar właściwy, ciężar objętościowy, porowatość, struktura, zwięzłość, plastyczność, lepkość, pęcznienie, kurczliwość, barwa, układ.
wtórne (funkcjonalne): właściwości wodne, powietrzne i cieplne gleb.
61. Wymień czynniki decydujące o gęstości właściwej gleby. W jakich granicach waha się ona dla poziomów próchnicznych gleb mineralnych.
gęstość cząstek glebowych - masa jednostki objętościowej stałej fazy gleby (po jej wysuszeniu).
gleb mineralnych wynosi 2,65 g /cm3
62. Od czego zależy gęstość objętościowa-rzekoma gleb? W jakich granicach waha się ona dla gleb mineralnych? O czym wnioskujemy na podstawie gęstości obojętnej gleb (c. objętościowe)
jest to ciężar jednostki objętości gleby o nienaruszonej strukturze, wysuszonej w 105 ºC. Służy on do porównań gleb między sobą.
Ciężar objętościowy zależy od: - struktury gleby, układu, składu granulometrycznego, ciężaru właściwego.
Średnio w glebach mineralnych waha się od 1,1 do 1,8 g /cm3 .
63. O czym wnioskujemy na podstawie gęstości objętościowe gleby (c. objętościowy)
O przewiewności gleby: im jest niższy tym gleba jest bardziej przewiewna
64. Co rozumiemy pod pojęciem porowatości? Wymień rodzaje porowatości gleb.
suma objętości wolnych przestrzeni (nie wypełnionych faza stałą gleby) w jednostce objętości gleby.
Wyróżnia się: porowatość ogólną, kapilarną i niekapilarną
65. Wymień czynniki decydujące o barwie gleby.
uwilgotnienia, stopnia rozdrobnienia, struktury, kierunku i intensywności padania promieni świetlnych.
66. Wymień zasadnicze czynniki strukturotwórcze gleby.
koloidy organiczne - kwasy huminowe - wysycone kationami Ca, minerały ilaste, wodorotlenki Fe, Al, Mn oraz w mniejszym stopniu SiO2 i CaCO3.
67. Wymień najczęściej wyróżniane układy gleb.
68. Co rozumiemy pod pocięciem wody higroskopowej?
69-Która woda kapilarna jest niedostępna dla roslin i dlaczego?
70. Co rozumiemy pod pojęciem wody gruntowej? Wymień czynniki decydujące o jej przydatności dla roślin.
Woda gruntowa gromadzi się w nieprzepuszczalnych warstwach gleby, pochodzi z opadów atmosferycznych, przesiąków bocznych rzek, jezior, stawów. Głębokość zalegania w. gruntowej zmienna w ciągu roku
PRZYDATNOŚĆ DLA ROŚLIN ZALEŻY OD:
głębokości zalegania,
składu granulometrycznego warstw wierzchnich, gatunku uprawianych roślin
71. Co rozumiemy pod pojęciem pojemność wodna? Wymień rodzaje pojemności wodnej.
zdolność do zatrzymywania określonych ilości wody.
P.w. maksymalna
P. w. kapilarna
P. w. polowa
P. w. higroskopowa
72. Wymień rodzaje wód dostępnych dla roślin
woda błonkowata, częściowo
woda kapilarna > 0,2m,
w. grawitacyjna - krótki okres,
w. gruntowa - głębokość skład gran.
73. Wymień kategorie uwilgotnienia gleb.
- gleby o właściwym uwilgotnieniu (optymalnym)
1a - gleby okresowo nadmiernie uwilgotnione - okresowe nadmierne uwilgotnienie w warstwach ornych powodowane stagnowaniem wody opadowej na leżącej głębiej warstwie o zwięźlejszym składzie granulometrycznym
gleby okresowo podmokłe - występuje wysoki poziom wody gruntowej
gleby trwale podmokłe
gleby okresowo nadmiernie suche brak wody wynika ze zbyt małej pojemności wodnej gleby, przy jednoczesnym głębokim zaleganiu wody gruntowej lub nadmiernego spływu powierzchniowego (np. na stokach)
gleby trwale zbyt suche
74. Co rozumiemy pod pojęciem odczyn a co pod pojęciem pH?
Odczyn -stosunek jonów wodorowych H+ do jonów wodorotlenowych OH -.
pH - ujemny dziesiętny logarytm stężenia jonów wodorowych w roztworze
75. Jakie jony decydują o kwaśności hydrolitycznej? Kiedy są one ujawniane?
taki stan roztworów glebowych w którym [H+] > [OH-]
jony H+ i Al 3+ zas. ks
pH < 5,0 - Al3+, pH> 5,0 - H+
76. Co można obliczyć na podstawie całkowitej kwasowości hydrolitycznej
Zakwaszenie gleby
77. Co rozumiemy pod pojęciem kompleksu sorpcyjnego? Od czego zależą jego właściwości
zależą od stosunku koloidów organicznych do minaralnych, ich struktury, odczynu, właściwości.
Od zawartości minerałałów ilastych.
78.Jakie źródła(rodz?) sorpcji wyróżniamy w gleboznawstwie?
mechaniczna,
fizyczna,
wymienna,
chemiczna,
biologiczna.
79. Wyjaśnij pojęcie sorpcji fizycznej. Od czego zależy jej wielkość?
zdolność fazy stałej do zatrzymywania gazów, par, zawiesin, cz. zw. niedysc.
Zatrzymywanie zachodzi dzięki sił napięcia powierzchniowego na granicy 2 faz
80. Na czym polega sorpcja wymienna oraz od jakich czynników zależy jej wielkość?
wymiana jonów miedzy kompleksem sorpcyjnym a roztworem glebowym.
wymiena zależy od:
odczynu gleby,
acidoidy : bazoidy,
stopnia uwodnienia jonów,
właściwości elektrokinetyczne koloidów.
81. Na czym polega sorpcja chemiczna? Podaj przykłady sorpcji chemicznej.
powstawanie nierozpuszczalnych osadów, wskutek reakcji między jonami kompleksu sorpcyjnego i roztworu glebowego.
Ca(HCO3)2+ Ca(H2PO4)2 = 2CaHPO4 + 2H2CO3
Al(OH)3 + 2NH4H2PO4 = AlPO4 + (NH4)2 HPO4 + 3H2O
82. Wymień najważniejsze procesy glebotwórcze na terenie Polski.
akumulacja próchnicy,
ielicowania,
przemywania,
brunatnienia,
oglejenia,
bagienny,
murszenia
83. Jak dzielimy gleby wytworzone ze skał litych ze względu na miąższość zwietrzeliny?
miąższość zwietrzeliny
zawartość szkieletu
84. Jak dzielimy gleby ze względu na zawartość części szkieletowych?
słabo szkiel. < 10%,
śr. szkieletowe - 10 - % 50%
silnie szkiel. > 50%
85. Jak dzielimy gleby wytworzone ze skały lużnych. Ze względu na zmianę skały do 150 cm?
gl. płytkie 0 - 50 cm
gl. średniogłębokie 50-100 cm
gl. głębokie 100 - 150 cm
86. Co rozumiemy pod pojęciem „poziom genetyczny”?
części profilu zmien. pod wpływem procesu glebotwórczego i dające się wyróżnić makroskopowo lub na podstawie zmian we właściwościach chemicznych
87. Jak dzielimy gleby ze względu na stopień wykształcenia poziomów genetycznych?
gleba o niewykszt. profilu (inicjalne),
gleba o słabo wykszt. profilu,
gleba o wykszt. profilu,
gleba o przekształconym profilu dział. czł. - (wyrobiska, wysypiska, głęboka orka, iłowanie itp.)
88. Jakie poziomy można wyróżnić w poziomie organicznym lasów iglastych.
bory - ubogie, silnie kwaśne, miąższość poziomu do 25 cm. - Igły, szyszki, cząstki kory, obumarłe runo,
89. Podaj krótką charakterystykę poziomu A w glebach mineralnych
ciemno zabarwiony dzięki zawartościom próchnicy- powierzchniowa warstwa min. zawiera < 20% substancji organicznej
90. Podaj krótką charakterystykę poziomu brunatnienia „cambic”.
charakterystyczny dla gleb brunatnych - uziarnienie - Pg, glin, up ił.,
żelazo i próchniczno-żelaziste kompleksy tworzą otoczki wokół ziarn mineralnych dając barwę brunatną, produkty wietrzenia pozostają na miejscu.
91. Wymień najwaażniejsze diagnostyczne poziomy próchniczne.
mollic
anthropic
umbric
melanic
plaggen
ochric
histic
92. Podaj krótką charakterystykę poziomu diagnostycznego „mollic”?
miękki - barwy ciemnej, czarnej, V% > 50%, C organiczny >2,5% - czarnoziemy, czarne ziemie
93. Wymień najczęściej wyróżniane poziomy diagnostyczne B.
Cambic,
Sideric,
Argillic,
Spodic
94. Wymień poziomy diagnostyczne zaliczane do poziomu eluwialnego E
albic (łać. albus-biały),
luvic (łać. eluo-wypukły).
95. Podaj krótką charakterystykę poziomu diagnostycznego „albic”
wymyte produkty rozkładu minerałów, zwłaszcza Al, Fe, wzbogacone w SiO2 i wybielenie, - pl lub psg, dominuje kwarc, miąższość - kilku do kilkunastu cm.
96. Podaj krótką charakterystykę poziomu diagnostycznego „luvic”
usunięte węglany, rozpuszczalne sole, min. ilaste do poz. argilic, poziom bardziej spiaszczony, jaśniejszy, w dolnej części czasami występuje oglejenie - okresowe stagn. wody opadowej na trudno przepuszczalnym poz. argilic.
97. W jakich glebach występuje poziom diagnostyczny B-spodic i jakimi cechami on się charakteryzuje?
charakterystyczny dla gleb bielicowych, akumulacja - Fe2O3, Al2O3, próchnicy - kw. ful., w glebach leśnych pod poziomem E, w glebach uprawnych pod poziomem Ap, uziarnienie - pl, barwa - rdzawa, brunatnoczarna
98. Co decyduje o rodzaju a co o gatunku gleby?
RODZAJ: Skały macierzyste, z których pod wpływem czynników glebotwórczych powstają gleby.
GATUNEK: Skład granulometryczny utworu glebowego. Podział gleb na gatunki pokrywa się z przyjętym podziałem na grupy mechaniczne wg. PTG
99. Wymień jednostki taksonomiczne wyróżniane w systemie Gleb Polski.
dział
rząd
typ
podtyp
rodzaj
gatunek
100. Podaj pełną definicję dowolnej gleby obejmującej typ, podtyp, rodzaj, gatunek i odmianę.
TYP - gleba płowa
PODTYP - typowa
RODZAJ - wytworzona z gliny zwałowej
GATUNEK - średnie
101. Omów pojęcie „Rędziny mieszane”
wytworzone przy współudziale obcego materiału
102. Wymień podtypy wyróżniane wśród rędzin.
rędziny inicjalne
rędziny właściwe
rędziny czarnoziemne
rędziny brunatne
rędziny próchniczne górskie
butwinowe górskie
103. Wymień czynniki decydujące o wartości użytkowej rędzin.
składem mineralnym skały macierzystej,
ogólną zawartością CaCO3
zawartością węglanów aktywnych,
budową skały macierzystej (krystaliczna porowata) i jej podatnością na wietrzenie.
104. Jak dzielimy rędziny ze względu na skład granulometryczny warstw wierzchnich.
rędziny lekkie - p.g.
rędziny średnie - g.l.
rędziny ciężkie - g.ś
rędziny b. ciężkie - g.c
105. Wymień rodzaj rędzin węglanowych.
trzeciorzędowe,
kredowe,
jurajskie,
dewońskie,
parmeńskie
106. Omów budowę i właściwości rędzin brunatnych
Małą zawartość węglanów aktywnych, zwykle poniżej 5%
Słabo zaznaczony poziom brunatnienia
Twarde i krystaliczne wapienie
Powstają z wapieni różnych formacji geologicznych w wyniku zaawansowanego wietrzenia chemicznego skały macierzystej przy równoczesnym wpływie roślinności leśnej
107. Omów budowę i właściwości rędzin czarnoziemnych.
Poziom - mollic
struktura gruboziarnista
zawartość próchnicy pow. 3%
duża zawartość węglanów
zawartość części aktywnych szkieletowych niewielka
Miąższość poziomów A i ACca > 40 cm.
Miękkie wapienie kredowe o dużej zawartości części ilastych, porowate o dużej zawartości węglanów łatwo rozpuszczalnych.
108. Omów występowanie, właściwości i przydatność rolniczą rędzin kredowych.
Występowanie: Chełm, Tomaszów Lub. Opole Lub, okolice Pińczowa, okolice Opola.
Właściwości: dobre powiązanie materiału mineralnego z próchnicą, gleby o dużej miąższości, dobra struktura, duża pojemność wodna, duża zawartość węglanów aktywnych,
C:N ~8 - 12 H:F ~1, trudne do uprawy, podtyp czarnoziemne.
Przydatność rolnicza: najgłębsze rędziny wytworzone z margli ilastych zaliczane są do II klasy i 1 kompleksu
109. W jakich warunkach tworzą się czarnoziemy? Omów budowę czarnoziemów nie zdegradowanych.
Tworzą się w strefach łąkowo-stepowych, lesno-stepowych (klimat kontynentalny) oraz w strefach suchych stepów
Zawatość próchnicy 3,5 - 4 % odczyn zbliżony do obojętnego
stopień wysycenia zasadami powyżej 90%, miąższość 70 cm.
stosunek C : N ~ 8 - 9
związki próchniczne trwale związane z kationami Ca CaCO3 występuje na głębokości 40 cm, niekiedy na samej powierzchni.
110. Omów właściwości i przydatność rolniczą czarnoziemów nie zdegradowanych. Czy gleby te podlegają ochronie?
Właściwości:
zasobne w składniki pokarmowe,
doskonałe właściwości fizyczne,
trwała struktura gruzełkowata
dobra przepuszczalność, a zarazem duża pojemność wodna.
Przydatność rolnicza:
można uzyskać maksymalne plony wszystkich roślin uprawnych,
klasy bonitacyjne I, II,
1 kompleks pszenny b. dobry.
W Polsce występują na niewielkich obszarach - bezwzględnie chronione!
111. Omów właściwości i przydatność rolniczą czarnoziemów zdegradowanych
Właściwości:
W porównaniu z czarnoziemami właściwymi charakteryzują się:
niższym stopniem wysycenia zasadami,
większym zakwaszeniem poziomów wierzchnich,
mniejszą zawartością próchnicy,
nieco gorszymi właściwościami fizycznymi.
Przydatność rolnicza:
mimo nieco gorszych właściwości są one glebami b. dobrymi ze względu na:
- dobre właściwości fizyczne
- zasobność w składniki pokarmowe przeważnie zaliczane do II klasy bonitacyjnej, 1 lub 2 kompleksu przydatności rolniczej - podlegają ochronie!
112. Porównaj właściwości czarnoziemów zdegradowanych i z właściwościami czarnoziemów nie zdegradowanych.
Czarnoziemy nie zdegradowane mają nieco leprze właściwościom czarnoziemów zdegradowanych.
113. W wyniku, jakiego procesu i w jakich warunkach tworzą się gleby brunatne?
tworzą się w różnych strefach roślinno-klimatycznych, z różnych skał macierzystych, przy udziale roślinności leśnej - głównie lasów liściastych, rzadziej mieszanych w wyniku procesu brunatnienia.
114. Wyjaśni istotę procesu brunatnienia.
Istotą procesu brunatnienia jest tworzenie się trwałych, trudno-rozpuszczalnych kompleksów próchniczno-mineralnych, w których główną rolę odgrywają żelazo i kwasy huminowe.
115. Jakie podtypy wyróżniamy wśród gleb brunatnych właściwych?
gleby brunatne typowe,
b/ gleby brunatne wyługowane,
c/ gleby szarobrunatne,
g/ gleby brunatne oglejone.
116. Omów budowę i właściwości gleb brunatnych właściwych typowych.
poziom ochric, miąższości 15-30cm, barwy szarobrunatnej, pH ~7,0 V % > 70
barwa brunatna-cambic wzbogacony w minerały ilaste
występuje CaCO3
wzrasta - wraz z głębokością
stopień wysycenia zasadami
117. Wymień rodzaje gleb brunatnych właściwych.
wytworzone z lessów,
wytworzone z utworów pyłowych,
wytworzone z glin zwałowych,
wytworzone z iłów.
118. Wymień warunki, w jakich tworzą się gleby płowe.
Tworzą się w warunkach klimatu umiarkowanego pod lasami liściastymi, rzadziej mieszanymi w wyniku procesu ługowania, uwarunkowanego znaczną ilością opadów i przepuszczalności skały.
119.na czym polega proces ługowania
Ługowanie-przemiesczenie się plazmy glebowej i żelaza przez wodę(głównie opadową )Przemieszczenie się z poziomów wierzchnich do poziomu Bt łatwo rozpuszczalnych soli,jak również zw. żelaza z częściami ilastymi lub osobno.Części ilaste przemieszczają się mech.Proces ługowania zależy od rozpuszczalności sk.macierzystej.Podczas ługowania następuje rozjaśnienie poziomu A3,przemieszczany ił i Fe gromadzą się na głęb. 50-60cm
120. Omów budkowe gleby płowej typowej.
poziom organiczny 5 cm
poziom ochric miąższość 20cm, barwa szara, struktura drobno gruzełkowata
V % ~ 20% w glebach leśnych
~ 50 % w glebach ornych
poziom wymycia luvic miąższość 30cm, barwy płowej
poziom argillic, barwy brunatnej lub rdzawej wzbogacony w cz. ilaste
V % > 50
Lessy, utwory pyłowe w. pochodzenia; niektóre gliny zwałowezasobne w związki zasadowe
121-Jakie typy gleb zaliczane są do rzędu gleb bielicoziemnych?
122. Omów budowę i przydatność rolniczą gleby rdzawych.
Właściwości:
gleby kwaśne lub b. silnie kwaśne pH < 4,5
duża kwasowość hydrolityczna
stopień wysycenia zasadam V % ~10 - 30
gleby o słabej aktywności biologiczne C/N w A1 12 - 19
brak lub słabo zaznaczone cechy bielicowania do poziomu Bv nie przemieszczają się lub słabo przemieszczają się do poziomu BvB zw. żelaza i kwasy fulwowe
gleby suche
słabo zasobne w składniki pokarmowe
Słabo nadają się do użytkowania rolniczego i często przeznaczane są pod zalesienie.
Wymagają intensywnego nawożenia organicznego oraz stosowania nawozów zielonych.
123. W jakich warunkach tworza sie gleby bielicowe?
Warunki klimatyczne oraz zbiorowiska roslinnosci borowej wplywaja na nagromadzenia sie w wierzchnich warstwachgleb surowej prochnicy , w ktorej resztki roslinne sa slabo shumifikowane. W warunkach silnego zakwaszenia srodowiska ulegaja intensywnemu przemieszczeniu do poziomu iluwialnego w profilu glebowym zarowno niektore latwo rozpuszczalne formy zwiazkow prochnicznych, jak rownież ruchliwe zwiazki kompleksowe prochniczno- mineralne.
124. Omów istotę procesu bielicowania.
Proces bielicowania uwarunkowany jest bardzo silnym odczynem który umożliwia tworzenie się zw.próchniczo-metalicznych i przemieszczenie ich do poziomu wymycia.Fe i Al tworzą kompleksowe połączenia z kwasami fulwowymi.Z A2 do B przemieszczane są zw. próch.,zw. Al i Fe i koloidalna krzemionka.Proces bielicowania uwarunkowany jest również klimatem chłodnym i wilgotnym, jak również roślinnością borową.W wyniku procesu tworzy się charakter. profil ABC o różnej miąższości ,barwie,strukturze poszczególnych poziomów genet.
125-Jakie związki przemieszczane są do poziomu B-spodic w wyniku procesu bielicowania
(przeczytać z definicji wyżej)
126. Omów budowę gleb bielicowych właściwych.
poziom próchniczny b. szarej - ochric
eluwialny, jasnopopielaty, bezstrukturalny, ziarna kwarcu- albic
iluwialny, b. żółtobrunatnej wzbogacony w Fe, Al., próchnicę. Mn - spodic
127. Omów istotę procesu glejowego.
Gleby glejobielicowe właściwe powstają z ubogich piasków luźnych, w których średnio na głębokości 80 cm występują wody gruntowe. Gleby te tworzą najczęściej siedliska borów mieszanych wilgotnych.
128Omów warunki w których tworzą się gleby opadowo-glejowe oraz gruntowo-glejowe -
#opad-gl.- proces glejowy jest uwarunkowany działaniem wód powierzchniowych pochodzących z zalewy lub opadów. W warunkach beztlenowych następuje redukcja Fe3+→Fe2+ objawiająca się jasnymi smugami wzdłuż linii korzeniowych, natomiast w okresie suszy letniej następuje utlenienie Fe3+→Fe2+.
#grunt-gl.-proces glejowy uwarunkowany jest wysokim poziomem wody gruntowej, podlegającym słabym wahaniom, występują na terenach nisko położonych o wysokim zwierciadle wody gruntowej.
129-Omów budowę i przydatność rolniczą gleb opadowo glejowych właściwych
131-Wymień podtypy wyróżniane wśród gleb torfowych.
132-Omów występowanie i roślinność torfów wysokich
Omów właściwości torfów wysokich - Charakt się: wybitnie kwaśnym odczynem (3.5 - 4.5) dużą kwasowością wymienną #niską zawartością popiołu (5 - 7%) #małym stanem rozkładu warstw wierzchnich (<20%). Gleby te z punktu widzenia rolnictwa praktycznie są nieużytkami, użytkowane są często jako opał i ściółka. Torfowiska wysokie jako rezerwaty przyrody powinny być objęte ochroną.
133.Wyjaśnij istotę procesu murszotwórczego - polega na znacznej humifikacji i mineralizacji substancji organicznych (masy torfowej lub mułu organicznego) w warunkach okresowej aerobiozy. W jego wyniku stopniowo zanika budowa włóknista w szczątkach roślin oraz tworzy się struktura meszkowata lub inna.
134.Warunki wyst.i genezę czarnych ziem: występują one w obniżeniach terenowych, często obok wyżej położonych czarnoziemów leśno-łąkowych.Na większych nieco obszarach wyst. te gleby: w niższej cząści Kujaw, w okilicach Błonia i Sochaczewa, na Pomorzu Zachodnim w okolicach Pyrzyc, w okolicach Wrocławia oraz na Pojezierzu Mazurskim.W okolicach tych stosuje się regionalne nazwy czarnych ziem, obok nazw ogólnie przyjętych w systematyce gleb.Genezętych gleb można przedstawić w następującym schemacie: gleby mułowe właściwe→czarne ziemie właściwe→czarne ziemie zdegradowane.
135.Budowa i właśc. czarnych ziem właściwych: Ap-Aa-Cca-CG lubDg
Poziom próchniczny barwy czarnej zawiera znaczne ilości próchnicy trwale powiązanej z cz. mineralnymi.
Stosunek C:N -12
Struktura gruzełkowata. Właściwości: duży stopien wysycenia zasadami, odczyn obojętny w całym profilu, zasobne w składniki pokarmowe. cechy oglejenia na głębokości ok. 50 cm. Wymagają melioracji.
136.Pojęcie bonitacjii
przez bonitację gleb rozumiemy podział gleb według jakości w celu ustalenia wymiaru podatków.
137Bonitacja gruntów rolnych w Polsce
oparta jest na Polskim Towarzystwie Glebowym z 1974 roku.
138. Wymień zasadnicze cechy brane pod uwagę przy ustalonych klas bonitacyjnej.
139. Wymień klasy bonitacyjne wyróżniane wśród gruntów ornych. Które z nich można przeznaczyć na cele nierolnicze, a które podlegają bezwzględnej ochronie?
I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI,
bezwzględnej ochronie I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb
cele nierolnicze V, VI
140Ile klas bonit. wyróżnia się w użytkach zielonych oraz jakie sa kryteria podziału?
141. Jakie gleby zaliczamy do klasy bonitacyjnej VI?
gleby orne najsłabsze
gleby orne pod zalesienia.
142.Podobieństwa i różnice między kompleksami 8 i 9: Kompleks 8 zbożowo pastewny mocny, gleby wilgotne w różnych okresach wegetacji, są to gleby opadowe glejowe i stagnoglejowe , niektóre płowe i brunatne, w ich uprawie należy stosować płodozmian; Kompleks 9 zbożowo pastewny słaby, gleby nadmiernie wilgotne, udają się na tych glebach owies, buraki pastewne, trawy, warzywa pastewne.
144Podobieństwa i różnice między kompleksami 7 i 9: Kompleks 7 żytni, b. słaby, gleby stale za suche i za mało zasobne do użytkowania rolniczego, są to gl. rdzawe, rzadziej brunatne, uprawa ich jest poniżej opłacalności; Kompleks 9 zbożowo pastewny słaby, gleby nadmiernie wilgotne, udają się na tych glebach owies, buraki pastewne, trawy, warzywa pastewne.
145.Grunty orne zaliczane do komlpeksu 14:
grunty orne przeznaczone pod użytki zielone różnią się zespołem właściwości i przebiegiem procesów glebotwórczych od gleb gruntów ornych.Uwilgotnienie ich jast większe, przeważającymi procesami zachodzącymi w masie glebowej jest nagromadzenie zw. próchnicy w poziomie darniowym, procesy redukcyjne i utleniające związane ze zmianami wilgotności oraz natlenienia.
146. Podaj nazwy kompleksów przydatności rolniczej dla terenów nizinnych.
147-jakie typy i rodzaje gleb zaliczamy do klasy I ?
148-jakie typy i rodzaje gleb zaliczamy do klay V?
149-jaka jest treść mapy klasyfikacyjnej?
150-jakie kontury wyróżniane są na mapie klasyfikacyjnej?