1. PRZEDMIOT I ZADANIA DYDAKTYKI. ZWIAZEK DYDAKTYKI  INNYMI DYSCYPLINAMI NAUKOWYMI

etymologia, geneza i znaczenie nazwy dydaktyka

dydaktyka - próba definicji

przedmiot badań dydaktycznych

gr. didaktikos - nauczyciel, didasko - uczę

nauka o nauczaniu i uczeniu się obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej, dlatego nazywamy ją DYDAKTYKĄ OGÓLNĄ lub OGÓLNĄ TEORIĄ NAUCZANIA I UCZENIA SIĘ. 

DYDAKTYKA OGÓLNA

- opracowuje systemu uzasadnionych i sprawdzonych twierdzeń,

- do opisu istniejącej rzeczywistości,

- do wykrycia praw rządzących występującymi w tej rzeczywistości zjawiskami i procesami

- do formułowania zasad i reguł działalności przystosowanej do potrzeb związanych z nauczaniem i uczeniem się. 

Dydaktyki szczegółowe, czyli tzw. metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów (np.: d. literatury, d. biologii, d. historii itd.) 

DO zajmuje się:

• naukową analizą i formułowaniem celów kształcenia (cele ogólne i szczegółowe)

• doborem treści kształcenia

• procesem kształcenia

• formułuje zasady kształcenia

 
 

POJĘCIA W DYDAKTYCE 

NAUCZANIE - planowa i systematyczna praca nauczyciela, polegająca na wywołaniu i utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości - pod wpływem uczenia się i opanowywania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej.

Jest to działalność intencjonalna. 

UCZENIE SIĘ - na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia - powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Jest to proces.

Uczenie się jest zmiana w układzie nerwowym, która powoduje zmianę w działaniu (Hebb). 

KSZTAŁCENIE - oznacza zmianę, przekształcanie, tworzenie osobowości, charakteru. 

SAMOKSZTAŁCENIE - przetwarzanie własnej osobowości, kształcenie jej pod wpływem własnych zamierzeń i pracy nad sobą. 

WYCHOWANIE - świadomie organizowana działalność ludzka, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka. Zmiany dotyczą

- sfery poznawczo-instrumentalnej - poznawanie rzeczywistości, posługiwanie się wiedzą w jej przetwarzaniu, jak i

- sfery aksjologicznej - kształtowanie stosunku do innych ludzi, świata, życiowych postaw i przekonań, systemu wartości i celu życia, 

WYKSZTALCENIE - stan finalny kształcenia. 
 

********************************* 
 
 
 
 

2.CHARAKTERYSTYKA SYSTEMÓW DYDAKTYCZNYCH NA WYBRANYCH PRZYKŁADACH

____________________________________________________________________________________________________ 
 

JAN AMOS KOMEŃSKI 

• Wielka dydaktyka

• pierwszy raz użył terminu “dydaktyka” - uważał ją za jedyną naukę pedagogiczną, obejmującą problemy nauczania i wychowania.

• u podstawy - SENSUALISTYCZNA TEORIA POZNANIA (zmysły)

• poglądowość

• uniwersalna metoda nauczania (chciał objęcia nauczaniem ogółu ludzi)

• metodycznie ułożone książki (nie docenienie roli nauczyciela)

• System klasowo lekcyjny:

• 4 sześcioletnie szczeble:

• szkoła macierzyńska( do 6 lat) - pod opieką matki

• szkoła języka ojczystego(od 6-12 lat) w każdym miecie

• szkoła języka łacińskiego (od 12-18 lat)

• akademia (do 24 lat)

• mylenie, praca i mowa są odbiciem Boga w człowieku i silą motoryczną ludzkich działań i zmian- optymizm pedagogiczny.

 

JAN JAKUB ROUSSEAU

• Emil czyli o wychowaniu - 1762

• walczył o prawo dziecka do aktywności, do swobodnego rozwoju

• domagał się edukacji jaka odpowiadała by potrzebom i zainteresowaniom rozwijającego się dziecka

• zasada swobodnego wychowania:

• Pierwsze wychowanie powinno być czysto negatywne. Polega ono nie na nauczaniu cnoty lecz na strzeżeniu serca przed występkiem i umysłu przed błędem.

• Rousseau przesuwał wychowanie umysłowe na okres po 12 roku życia - wcześniej rozwijanie zmysłów

• należy uczyć tego co potrzebne (przyroda, pisanie, czytanie, geometria, rzemiosło)

 

JAN HENRYK PESTALOZZI

• Jak Gertruda uczy swoje dzieci

• wychowanie możliwe jest tylko w ustroju społecznym bez egoizmu jednostek i grup społecznych

• metoda nauczania = metoda biedoty (zależne od łaski bogatych)

• oparcie nauczania na psychologii dziecka

• kształcenie to sztuka dopomagania naturze

• główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dzieci, kierowanie obserwowaniem przez dzieci otaczających je zjawisk

• proces nauczania podzielony na 4 momenty:

• spostrzeganie z przedmiotów

• kształtowanie jasnych wyobrażeń tych przedmiotów ( liczba, kształt )

• porównywanie przedmiotów i kształtowanie pojęć

• nazywanie przedmiotów i rozwijanie mowy

• podstawą procesu nauczania jest spostrzeganie

• liczba kształt i słowo - umożliwiają zewnętrzne poznanie przedmiotów

• liczenie, mierzenie i mówienie - czynności prowadzące do poznania

• wielka zasługa Pestalazzego jest zwrócenie uwagi na role działania w procesie nauki szkolnej. Jako twórca nauki o rzeczach wprowadził formę aktywności praktycznej dzieci ( obserwowanie, rysowanie, mierzenie, wytwarzanie )

 

JAN FRYDERYK HEBART

• Pedagogika ogólna wyprowadzona z celu wychowania, Wykłady pedagogiczne w zarysie

• system oparty na etyce (podstawa do formułowania celów wychowania) i psychologii (podstawa do formułowania środków wychowania)

• główny cel wychowania i kształcenia - ukształtowanie moralnego charakteru

• środki do osiągnięcia tego charakteru - kierowanie dziećmi, karność i nauczanie wychowujące

• Herbart uważał dydaktykę za część pedagogiki, lecz jej przedmiot - nauczanie wychowujące to najważniejszy czynnik wychowania

• chciał przekształcić pedagogikę w naukę - nadać jej ścisły charakter

• metafizyczna filozofia ( dusza jest stała a jej reakcje psychiczne to jej akty samozachowawcze )

• teoria wychowania nauczającego - teoria stopni formalnych:

1. jasność (powolne podążanie na przód, rozkład przedmiotu na części aby zrozumieć każdy szczegół)

2. kojarzenie (wiązanie nowego materiału z przyswojonym wcześniej opierające się na powtarzaniu mechanicznym)

3. system (uporządkowanie przyswojonych wiadomości, uwydatnienie głównych myli)

4. metoda (zastosowanie w wykonywaniu zadań i prac, przy czym uczeń  ma wykazać czy pojął wszystko w sposób należyty)

Pod wypływem Pastelotzziego i Herbarta ukształtował się w Europie XIX w. obraz szkoły - TRADYCYJNEJ, którą cechował schematyzm  

JAN WŁADYSŁAW DAWID

• Nauka o rzeczach

• ten sam kierunek co Pestalotzzi czy Herbart

• trzy kategorie poznawcze: części, cechy, typy rzeczy

• podstawy interpretacji poznawania - podstawowy proces psychiczny zawierający trzy momenty:

1. poznanie bezpośrednie ( przyjmowanie zewnętrznych podniet jako wrażeń i spostrzeżeń )

2. poznanie pośrednie ( przerabianie wewnętrzne tych podniet na drodze wyobrażenia, pojmowania, wnioskowania, uogólniania )

3. działanie ( reakcja ruchowa na podniety - mimika, mowa, pisanie, czyny )

• domagał się oparcia nauczania na poznaniu zmysłowym, umysłowym i na działalności praktycznej

• proces poznawania rzeczy podzielił na trzy etapy:

1. wyodrębnienie rzeczy z tła i wyróżnienie poszczególnych części

2. rozpoznawanie cech rzeczy

3. stwierdzanie czy zostały uwzględnione wszystkie części i cechy typowe dla danej rzeczy

• Dawid traktował rzeczy jako zespoły cech

• środki nauczania: spostrzeganie, słowo i działanie

 

JOHN DEWEY

• filozofia pragmatyczna (prawdziwe to, co pożyteczne)

• szkoła przystosowana do życia społecznego 

• laboratory school - Chickago 1896 - 1903

• dziecko poznaje nowe rzeczy nie dla samej wiedzy, lecz dla działania, aby wiedziało co może zrobić (połączenie poznania z działaniem)

• 5 stopni poznania ( stopnie formalne:

1. odczucie trudności

2. wykrycie jej i określenie

3. nasuwanie się możliwego rozwiązania

4. wyprowadzenie przez rozumowanie wniosków z przypuszczalnego rozwiązania

5. dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzące do wniosku zawierającego przeświadczenie pozytywne lub negatywne

 

BOGDAN NAWROCZYŃSKI

• Zasady nauczania

• zmodyfikował 5 stopni formalnych Deweya:

1. zetknięcie ucznia z trudnością teoretyczną lub praktyczną

2. sformułowanie podstawowego pytania

3. poszukiwanie ( w razie potrzeby rozbite pytaniami pomocniczymi na drobniejsze etapy )

4. sformułowanie i utrwalenie zdobytej odpowiedzi

5. połączone z wyrażaniem ( ekspresją ), zastosowanie jej w szeregu ćwiczeń

 

CELESTYN FREYNET

• system nowych technik w nauczaniu

• przystosowanie szkoły do dziecka i jego aktywności

• swoboda wyboru tematu interesujących je zajęć związanych z życiem

• trzy fazy rozwoju dziecka:

1. faza prób i błędów ( dziecko powtarza czynności, które przynoszą korzyć i unika tych, które kończą się rozczarowaniem )

2. faza urządzania się ( bazując na zdobytych doświadczeniach dziecko wprowadza pewien ład do swojego działania )

3. faza zabawy - pracy ( nauka przez zabawę )

• swobodna aktywność dziecka jest jego nauką oparta na poznawaniu i przeżywaniu środowiska oraz jego przetwarzaniu - na miarę sił i możliwości dziecka

• nauka czytania i pisania przez układanie druku (i inne liczne techniki pomocne w nauczaniu)

• jedna klasa (do spotkań nauczycieli i uczniów) oraz 8 pracowni (każda do innych zajęć), sąd i ogród szkolny

• tygodniowe karty pracy (w poniedziałek każdy uczeń sam układa sobie plan tygodniowych zajęć, później wpisuje w karty co i jak wykonał i czego ewentualnie nie mógł zrobić)

 

PIOTR JAKOWLEWICZ GALPIERIN

• teoria etapowego kształtowania czynności umysłowych:

1. etap tworzenia schematu orientacyjnej postawy czynności  (system wskazówek i opisów przedmiotu pomocny w czynności)

2. etap kształtowania czynności materialnych (uczniowie wykonują czynność; są zawarte w tym trzy strony)

3. etap mowy zewnętrznej (uogólnianie czynności przez jej pełne zwerbalizowanie)

4. etap mowy wewnętrznej (dalsze uogólnianie przy udziale formy umysłowej a nie głośnej mowy)

5. etap interioryzacji czynności (czynność staje się zautomatyzowanym procesem wewnętrznym)

• opanowanie czynności umysłowych nie podobnych do czynności zewnętrznych ale będących ich wytworem

• związek psychiki z zachowaniem ( zmieniając zachowanie człowieka zmieniamy jego psychikę)

• trzy strony czynności wykonywanych przez ucznia:

1. orientacyjna (wykorzystanie obiektywnych warunków niezbędnych do wykonywania czynności)

2. wykonawcza (kolejne etapy przekształceń obiektu czynności)

3. kontrolna (śledzenie przez ucznia toku działania oraz konfrontacji jego wyników z wzorami i ewentualnej korekty )

• gdy cel działania pokrywa się z motywem czynność staje się działaniem

• w tej teorii główną zasadą jest sterowanie procesem uczenia się (wykorzystywanie osiągnięć cybernetyki)

 
 
 

********************************* 
 
 
 

3.SPOSOBY FORMUŁOWANIA CELÓW KSZTAŁCENIA

charakterystyka celów kształcenia ogólnego

cele kształcenia ogólnego

wartości i ich rola w życiu i wychowaniu

historyczna zmienność ideałów celów wychowania

wartości samoistne i wartości niesamoistne

wartości edukujące i wartości edukowanie i sacrum.

____________________________________________________________________________________________________ 

CELE KSZTAŁCENIA 

cel główny: zapewnienie uczniom - optymalnego rozwoju intelektualnego.  

cele szczegółowe rozpatrywane od strony rzeczowej:

1. Zaznajamianie z wiedzą o przyrodzie, społeczeństwie, technice wraz z technologią i kulturze.

2. Kształtowanie systemu wartości, tzn. poglądów i przekonań określających stosunek do wiata i ludzi oraz ukierunkowujących własne postępowanie.

3. Zaznajamianie z rodzajami produkcji i usług oraz wyposażenie ich w umiejętność racjonalnego organizowania pracy i korzystania z najprostszych narzędzi i maszyn.

 

CELE SZCZEGÓŁOWE rozpatrywane od strony osobowościowej (podmiotowej):

1. Rozwijanie zdolności, zainteresowań, krytycznego mylenia, wyobraźni, pamięci, fantazji.

2. Kształtowanie zainteresowań i zamiłowań. To z kolei kształtuje pozytywną motywację.

3. Wdrażanie uczniów do samokształcenia, wyrobienia potrzeby uzupełniania wiedzy i umiejętności, w drodze samodzielnego uczenia się.

 
 

Operacjonalizacja celów.

Założone do realizacji cele i zadania kształcenia formułowane są na ogół w sposób ogólny, jak np.: „nauczyć uczniów wykonania prostych arytmetycznych” lub „nauczyć uczniów pływać”.

Aby uniknąć dowolnego interpretowania tak ujmowanych celów, poddaje się je zabiegowi OPERACJONALIZACJI. Polega on - mówiąc najogólniej - na wyrażaniu celów i zadań kształcenia w postaci jednoznacznie opisanych sekwencji czynności końcowych, które uczniowie mają opanować, wskazaniu warunków, w jakich te czynności mają być wykonywane, a ponadto określeniu ich parametrów. 
 
 
 

WARTOŚCI

WARTOŚĆ - słowo to weszło do słownika w XIX w.,

AKSJOLOGIA - nauka o wartościach 

Różnica pomiędzy potocznym rozumieniem wartości, a rozumieniem filozoficznym polega na tym, że np.: dla człowieka dobro, zdrowie to wartości, ale choroba już nie. W filozofii również choroba to wartość. Filozofia wyróżnia wartości dodatnie i ujemne. 
 

WARTOŚĆ utożsamiana jest z tym co cenne, odpowiadające wysokim wymaganiom, stanowiące cel dążeń ludzkich. 

Wg Marii Gołaszewskiej człowiek występuje w 3 sytuacjach:

1. sytuacja poznawcza - ogół pytań o poznawalności świata oraz prób poszukiwań na nie odpowiedzi;

2. sytuacja działaniowa - ogół działań celowych, niecelowych, spontanicznych, przypadkowych,

3. sytuacja transcendowania - dążenie człowieka do przekraczania samego siebie - jak również wykraczania poza obręb antroposfery;

 
 

Poszukując sensu życia w obrębie antroposfery człowiek

- descenduje antroposferę - etap niższy, upatruje sens życia w przekazywaniu życia, gromadzeniu dóbr materialnych,

- transcenduje antroposferę - poszukuje sensu życia w ideałach, w Bogu, religii, w świecie wyższym (np. również nauka) 

3 sfery, w których egzystuje człowiek: 

Powiązania pomiędzy sferą faktów, wartości i pedagogicznego działania: 

SFERA FAKTÓW    SFERA WARTOŚCI

Kim jest człowiek?   Kim ma być człowiek? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

SFERA PEDAGOGICZNEGO

DZIAŁANIA

Kim staje się człowiek? 
 
 

Nie mamy wpływu na to jakimi się rodzimy.

Od urodzenia dążymy do sfery biologicznego działania. Pierwsi pedagodzy to rodzice.

Dalej żłobek, przedszkole, szkoła, nauczyciel, rówieśnicy. 

Sfera wartości - Kim ma być człowiek? Co jest dla nas najważniejsze? 

Przejścia zaznaczone linią ciągłą - to działanie dośrodkowe, określane w pedagogice jako WYCHOWANI - KSZTAŁTOWANIE - EDUKACJA.

Przejścia zaznaczone linią przerywaną - to działanie odśrodkowe, określane jako SAMOKSZTAŁCENIE - AUTOEDUKACJA - SAMOWYCHOWANIE. 

PODZIAŁ WARTOŚCI WG JEDLIŃSKIEGO 

1. TRANSCENDENTNE (Bóg, świętość, wiara, zbawienie)  1

2. UNIWERSALNE (dobro, prawda)  2

3. ESTETYCZNE (piękno)  10

4. POZNAWCZE (wiedza, mądrość, refleksyjność)  6

5. MORALNE (bohaterstwo, godność, honor, miłość, przyjaźń, odpowiedzialność, sprawiedliwość, skromność, szczerość, uczciwość, wierność)  3

6. SPOŁECZNE (demokracja, patriotyzm, praworządność, solidarność, tolerancja, rodzina)  9

7. WITALNE (zdrowie, życie, siła)  4

8. PRAGMATYCZNE (praca, spryt, talent, zaradność)  5

9. PRESTIŻOWE (kariera, sława, władza, majątek,pieniądze)  7

10. HEDONISTYCZNE (radość, seks, zabawa)  8

 
 
 

********************************* 
 
 
 
 
 

4. ZASADY DOBORU TREŚCI KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

program i treści kształcenia

kryteria doboru treści kształcenia

pedagogiczne teorie doboru treści kształcenia: materializm dydaktyczny, formalizm dydaktyczny, utylitaryzm dydaktyczny, teoria problemowo - kompleksowa, strukturalizm, egzemplaryzm?, materializm funkcjonalny

____________________________________________________________________________________________________ 

Program - wyznacza dwustronne czynności - uczniów i kierujących tymi czynnościami nauczycieli - mówi o treści kształcenia, czyli nauczaniu i uczeniu się; 

Jego opracowaniu wymaga uwzględnienia kryteriów doboru i układu treści kształcenia - ten zależy jednak od koncepcji systemu kształcenia, ustroju szkolnego i od warunków społ.-politycznych w kraju.

Uniwersalne kryteria, które powinny znaleźć się w każdym systemie dydaktycznym to:

- uwzględnienie wymagań związanych z dzieckiem, rozwijającym się człowiekiem poddawanym edukacji,

- ze zmieniającym się społeczeństwem,

- z rozwojem kultury i nauki; 

Kryteria doboru treści kształcenia:

a) wymagania społeczno-polityczne - sprawiają że dobór treści był w sposób jawny i wyraźny. W treściach kształcenia powinny być uwzględnione najważniejsze potrzeby społeczeństwa, powinny kształcić u uczniów naukowy pogląd na świat oraz tworzyć jednolity system oświaty.  
b) wymagania zawodowe - zadaniem szkoły jest podnoszenie kultury technicznej społeczeństwa poprzez odpowiednią realizację zadań kształcenia politechnicznego i przysposobienia zawodowego. Zadaniem jest kształtować postawę racjonalizatorską, poczucie odpowiedzialności za efekty jakościowe wykonywanej pracy oraz ekonomiczne i ilościowe.  
c) wymagania kulturowe- szkoła powinna wdrażać uczniów do systematycznej zróżnicowanych co do treści recepcji dóbr kulturalnych. Szkoła powinna stworzyć warunki umożliwiające pomnożenie dóbr kulturalnych.  
d) wymag. naukowe- zakładają że treści kształcenia muszą odpowiadać rygorystycznym wymaganiom nauki czyli najpierw znajomość podstaw nauki stanowi podstawę do kształcenia ogólnego. Opanowanie naukowego poglądu na świat jest najważniejszym składnikiem przygotowania do życia indywidualnego i społecznego.  
e) wymag. dydaktyczne- składają się z 3 elementów:  
1. postulat systematyczności polega na tym że treści kształcenia powinny być ułożone zgodnie z logiką wewnętrzną danej dziedziny.  
2. Postulat korelacji mówi że muszą zachodzić związki pomiędzy poszczególnymi przedmiotami.  
3. postulat wiązania teorii z praktyką. 3 układy treści nauczania: - układ liniowy (uczeń tylko 1 raz przerabia określoną partię materiału np. tabliczka mnożenia), - układ koncentryczny (materiał powtarzany po pewnej przerwie), - układ spiralny (treści nauczania omawia się na coraz wyższych poziomach). f) wym. psychologiczne- dostosowanie treści nauczania do możliwości ucznia a przede wszystkim do ich rozwoju intelektualnego i psychofizycznego. 3 okresy rozwoju ucznia: młodszy wiek szkolny, wiek dorastania, wiek wczesnej młodości. 

Teorie doboru treści kształcenia:

1) Materializm dydaktyczny (encyklopedyzm)- celem materializmu było przyswojenie jak najwięcej wiadomości, materiału. Nauka wszystkiego (zwolennik Komeński). Teoria krytykowana za sposób przyswajania wiedzy przez ucznia. Brak kształtowania umiejętności oraz stosowania wiedzy w praktyce. Zarzucano lekceważenie metod nauczania (nauka werbalna).  
 
2. Formalizm dydaktyczny (kształcenie formalne)- celem było pogłębienie i rozszerzenie zdolności poznawczych, zainteresowań. Odwrócenie tego co było w encyklopedyźmie. Treści kształcenia były nieważne. Wysunięto teorię transferu dodatniego, który plegał na przenoszeniu nabytej wprawy na inną czynność. W teorii tej krytykowano przecenianie znaczenia matematyki i języków dla rozwoju zdolności. Lekceważono nauki przyrodnicze i rozumowe poznawanie rzeczywistości. Główną zaletą teorii było zwrócenie uwagi na potrzeby rozwoju zdolności i zainteresowań ucznia oraz na pamięć, wyobrażenie, uwagę i myślenie.  
 
3. Utylitaryzm dydaktyczny- głów. celem było osiągnięcie poziomu wiedzy i działalności jako narzędzi do operowania środowiska (praktyczne przygotowanie do życia) Główne założenia: - uczeń powinien stosować metody naukowe w działaniu takie same które uczyniły cywilizacje tym czym ona jest. W związku z tym uczniowie mieli się koncentrować na zajęciach ekspresyjnych i konstruktywnych oraz na rekonstruowaniu społecznych doświadczeń ludności poprzez zajęcia praktyczne. Zasady budowy programów nauczania: - z. problemowego podejścia do treści kształcenia, - z. kształcenia umiejętności praktycznych w toku rozwiązywania problemów, - z. łączenia pracy z zabawą, - z. aktywizowania ucznia, - z. włączania dzieci i młodzieży w nurt życia środow. lokalnego. Nacisk na umiejętn. praktyczne. Wady teorii to:- faworyzowanie uczenia się przez działanie i nabywanie umiejętn. praktycznych, - lekceważenie treści naukowych wiedzy i sprawności intelektualnych, - taki dobór treści prowadzi do jednostronności wykształcenia, utrudnia zdobycie nowoczesnego poglądu na świat, ogranicza rolę wiedzy do praktyczno życiowych umiejętności.  
 
4. Materializm funkcjonalny- twórca W. Okoń. Gł. celem i założeniem jest aktywne poznawanie otaczającej rzeczywistości uczniów i wdrażanie ich do przekształcania tej rzeczywistości. Poznanie ma służyć usprawnieniu i udoskonaleniu działalności ludzkiej natomiast działanie ma służyć jako wolny sposób poznania rzeczywistości. Kryteria doboru treści wg tej teori miały opierać się na światopogladzie, na ideach przewodnich i wszechstronnej działalności uczniów o charakt. przyrodniczym, społecznym, kulturowym i technicznym.  
 
5.Egzemplaryzm -celem miało być ułożenie materiału nauczania nie tyle w sposób systematyczny co raczej w sposób wzrostowy.  
 
6. T. problemowo-kompleksowa- twórca B. Suchodolski. Celem było ułatwienie uczniom poznania rzeczywistości i należało uczyć poszczególnych przedmiotów nie odrębnie lecz kompleksowo czyniąc przedmiotem działalności poznawczej ucznia problemy których rozwiązanie wymaga posługiwania się wiedzą z dziedziny różnych przedmiotów. 
 
7. Strukturalizm- celem było zaznajomienie uczniów ze strukturą różnych dziedzin wiedzy, rozbudowanie i pogłębienie znajomości tych struktur w miarę rozwoju myślenia i podzielenie treści każdego przedmiotu nauczania na elementy podstawowe i wtórne.  
 

********************************* 
 
 
 

5. PRZYKŁADY ORGANIZACJI PROCESU LEKCYJNEGO

proces kształcenia- rola motywacji

pojęcie lekcji, cztery toku nauczania, rodzaje i typy lekcji

przygotowanie nauczyciela do lekcji

____________________________________________________________________________________________________ 

Proces kształcenia ma dwie strony:

- operacyjną - rozwijanie operacji teoretycznych i praktycznych,

- motywacyjną - siła napędowa wszelkiego działania ludzkiego, także uczenia się, 

Nauczyciel musi być wiadomy, że niezbędne jest podmiotowe traktowanie ucznia, gdyż uruchamia ono własne siły dziecka, inicjatywę.

Motyw to pobudka do działania, chęć zaspokojenia jakiej potrzeby. Wychowanie odkrywa przed uczniem potrzebę zaspokajania nie tylko potrzeb pierwotnych, ale i wtórnych - które są rezultatem właśnie uczenia się: poczucie odpowiedzialności, wierność ideałom, wrażliwość na piękno... 

Lekcja - organizacyjna forma nauczania oparta o realizację określonego zadania dydaktycznego; 

Toki nauczania:

• tok podający -(prekursor - Jan Fryderyk Herbart) - przekaz wiedzy uczniom w formie gotowej do zapamiętywania; dyktowanie treści dydaktycznych i egzekwowanie ich odtworzenia na sprawdzianie. niska aktywność uczniów i znudzenie;

• tok problemowy -(prekursor - John Dewey) - poprzez sytuacje problemowe, które należy rozwiązać, uczniowie sami dochodzą do wiedzy;

• tok operacyjny - uczenie się oddziaływania na rzeczywistość: poznanie celu działania, ustalenie modelu działania, pokaz działania wzorowo wykonanego, próby uczniów, ćwiczenia;

• tok ekspozycyjny - związany z procesami emocjonalnymi - stosuje się do ekspozycji zasad moralnych, estetycznych, społecznych, politycznych, religijnych;

 

Rodzaje lekcji:

Lekcja problemowa - ma na celu rozwiązanie jakiego problemu.

Część podstawowa:

•  Zetknięcie uczniów z trudnością, jej odczucie i uwiadomienie (stworzenie problemu)

•  Określenie trudności i sformułowanie problemów, pytań lub zagadnień (rozwiązywanie problemu)

•  Ustalenie pomysłu rozwiązania, planu wykonania zadania lub hipotez do sprawdzenia (rozwiązywanie problemu)

•  Wykonanie zadania, realizacja pomysłów, weryfikacja hipotez przez dobór i analizę danych, ich interpretację, przemyślenie i ocenę (dawanie i weryfikacja pomysłów)

•  Sprawdzanie poprawności rozwiązania

Lekcja podająca - ma na celu zaznajomienie uczniów z nowymi treściami i dbałość o to, aby te treści były zrozumiane i zapamiętane przez uczniów.

Część podstawowa to:

•  Podanie nowych treści

•  Zrozumienie

•  opracowanie i zebranie

Lekcja eksponująca - ma za zadanie rozwijać wyobraźnię i przeżycia estetyczne.

Część podstawowa:

•  ekspozycja utworu np. projekcja filmu, nagranie z płyt, magnetofonowe, magnetowidowe, przezrocza, program komputerowy

•  analiza i zrozumienie utworu (rozmowa o utworze) - dyskusja, interpretacja

•  podsumowanie naszych rozważań, rezultatów pracy, korekta błędów

•  ponowna ekspozycja całości lub fragmentu

Lekcja ćwiczeniowa - ma na celu kształtowanie umiejętności i nawyków. Ćwiczenie polega na opanowaniu określonych czynności, które są powtarzane w celu rozwinięcia odpowiedniej sprawności lub umiejętności.

Część podstawowa:

•  uświadomienie uczniom zadania i podanie tematu

•  wprowadzenie nowego materiału, omówienie zasad i reguł

•  pokaz czynności z objaśnieniem

•  próbne ćwiczenia uczniów

•  korekta i dodatkowe objaśnienia

•  ćwiczenia wdrażające

•  kontrola i korekta wykonywanych ćwiczeń

Lekcja mieszana - może się składać ze wszystkich rodzajów lekcji. Lekcje te wydają się być najbardziej wartościowe i pozwalają rozwinąć pełny zakres skutecznych metod nauczania i uczenia się.

Rodzaj lekcji to taka jej odmiana, której układ odpowiada ogólnym zasadom systemu dydaktycznego lub określonym przez Okonia strategiom dydaktycznym.  

Typ lekcji to taka jej odmiana, która wynika z realizacji funkcji dydaktycznych w toku procesu nauczania i uczenia się oraz z organizacji pracy na lekcji, zastosowanych metod czy środków dydaktycznych.

Typy lekcji wynikające z realizacji funkcji:

•  lekcje wprowadzające i zaznajamiające uczniów z nowym materiałem

•  lekcje utrwalające - utrwalanie wiadomości, umiejętności i nawyków

•  lekcja służąca opracowaniu poznanego materiału

•  lekcja powtórzeniowo-systematyzująca - powtórzenie, uogólnienie i utrwalenie poznanych wiadomości i umiejętności

•  lekcja korektywno-uzupełniająca - korekta błędów i uzupełnienie braków

•  lekcja zawierająca wszystkie ogniwa procesu nauczania i uczenia się

•  lekcja obejmująca kilka ogniw procesu nauczania i uczenia się

•  lekcja sprawdzająca postępy uczniów

•  lekcja służąca ukształtowaniu pojęć

Typy lekcji wynikające z organizacji pracy na lekcji:

•  lekcja dyskusyjna

•  lekcja wycieczka

•  lekcja z wykorzystaniem komputera

•  lekcja z wykorzystaniem filmu

•  lekcja w laboratorium

•  lekcja pracy zespołowej

•  lekcja uczenia się pod kierunkiem

•  lekcja referatowa

•  lekcja samodzielnej pracy uczniów

•  lekcja w warsztatach szkolnych

•  lekcja łączona

Typy lekcji zazębiają się z rodzajami lekcji np. lekcja dyskusyjna może być lekcją eksponującą lub problemową.

Od czego zależy typ, rodzaj i budowa lekcji:

•  przedmiotu nauczania, czyli treści

•  wieku ucznia, roku nauczania, wykorzystywanego dotychczas poziomu wiedzy

•  systemu dydaktycznego, który przyjął nauczyciel (herbartowski, deweyowski, wielostronnego nauczania wg Okonia, systemu łączenia teorii z praktyką)

•  kolejnego ogniwa (elementu) realizowanego w procesie kształcenia

•  możliwości organizacyjnych

•  środków dydaktycznych, jakimi dysponuje nauczyciel

•  dojrzałości uczniów do samodzielnej realizacji zadań dydaktycznych

 

PRZYGOTOWANIE NAUCZYCIELA DO LEKCJI składa się z 3 zakresów:

1. przygotowanie merytoryczne - związane z treściami - znajomość treści, wybór konkretnych zagadnień, które będą omawiane, wybór treści, które wg nauczyciela są niezbędne; jakie treści, w jakim celu i w jakim porządku będzie realizował

2. przygotowanie metodyczne - jak poprowadzić przygotowaną lekcję? Podstawowe zadania to:

1. określić rodzaj lekcji

2. określić typ lekcji

3. określić metody nauczania

4. przegląd środków dydaktycznych

5. ustalić czynności nauczyciela i ucznia

6. ustalić formy i metody kontroli

7. ustalić zakres pracy domowej

3. przygotowanie organizacyjne - co należy przewidzieć poza treścią przedmiotową i rozwiązaniami metodycznymi.

 

Zewnętrznym wyrazem przygotowania nauczyciela jest konspekt zajęć, zawierający plan, układ materiału do przekazania i opracowania z uczniami, metody i środki dydaktyczne do wykorzystania w toku pracy.  
 
 

********************************* 
 
 
 

6. ZASADY DOBORU METOD KSZTAŁCENIA

metody asymilacji wiedzy

metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy

metody waloryzacyjne

metody praktyczne

____________________________________________________________________________________________________ 
 

METODY PODAJĄCE (ASYMILACJI WIEDZY)

sprowadza się do doboru treści oraz sposobu jej przekazania - od charakteru treści i metody jej podania zależy stopień asymilacji wiedzy przez ucznia;

wyróżniamy tu:

• pogadankę - rozmowa nauczyciela z uczniem, w której nauczyciel zna odpowiedzi na wszystkie zadawane pytania, zezwala jednak na  ciekawość ucznia i sam odpowiada na pytania ucznia;

pogadanka może być:

- pogadanką wstępną, przygotowującą uczniów do pracy,

- pogadanką przedstawiającą nowe wiadomości, która ma na celu zaktywizowanie uczniów  tak, aby nowe wiadomości zostały przez wszystkich zrozumiane,

- pogadanką utrwalającą - operowanie materiałem przyswojonym; 

• dyskusję - wymiana zdań między nauczycielem i uczniami;

odmiany dyskusji:

- dyskusja rozwijająca - wspólne rozwiązywanie problemu,

- dyskusja ukierunkowana na kształtowanie przekonań młodzieży (dot. spraw osobistych, własnego stosunku do wartości, stylu życia itd.)

- dyskusja, która ma na celu uzupełnienie własnej wiedzy przez uczniów - potrzebne tu jest dysponowanie pewną wiedzą na dany temat; 

• wykład - bezpośrednie lub pośrednie przekazywanie wiadomości;

wykładowca powinien być kompetentny merytorycznie, powinien wiązać treść wykładu z życiem, dobierać interesujące przykłady, starannie się wysławiać, logicznie budować wykład i systematycznie przedstawiać jego treść;

powinien też umieć zaciekawić treścią wykładu, obudzić motywację;

typy wykładu:

- konwencjonalny - przedstawienie treści,

- problemowy - ilustracja jakiegoś problemu naukowego lub praktycznego,

- konwersatoryjny - przeplatanie fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy lub wykonaniem przez nich jakichś zadań;

- kursowe  - kurs z jakiejś dyscypliny,

- monograficzne - poświęcony gruntownemu przedstawieniu jednego zagadnienia; 

na aktywność słuchaczy w czasie wykładu wpływa: stosowanie środków dydaktycznych, wyrobienie recepcyjne (umiejętność koncentrowania uwagi), notowanie wykładu; 

Formy zbliżone do wykładu: opis i opowiadanie. 

• pracę z książką - opanowanie sposobów posługiwania się książką oraz wykorzystywania środków masowych (czasopism, radia, telewizji, nagrań, internetu);

samodzielna praca ucznia występuje też w :

- uczeniu się z podręcznika,

- sporządzaniu notatek,

- posługiwania się lekturą uzupełniającą, 
 

METODY PROBLEMOWE (SAMODZIELNEGO DOCHODZENIA DO WIEDZY)

nie pozwalają uczniom przechodzić obojętnie obok sytuacji, których nie umieją sobie wytłumaczyć lub rozwiązać, lecz wywołuje to u nich zaciekawienie, zmuszają ich do analizy sytuacji; 

- umożliwiają one funkcjonowanie wiedzy biernej przekształcić się w wiedzę czynną,

- sprzyjają wykrywaniu nowych wiadomości i stosowaniu ich w praktyce, 

Poznanie następuje na 3 poziomach:

1. poziom konkretów - poszukiwanie danych empirycznych,

2. poziom modeli - kiedy uczeń tworzy modele badanych układów (stosunki znanych elementów układów i związki między nimi, uzupełnia poznawaną wiedzą)

3. poziom teorii - formułuje twierdzenia, prawa, prawidłowości, zasady, normy działania praktycznego,

 

Rodzaje metod problemowych: 

• klasyczna metoda problemowa - dominacja uczenia się nad nauczaniem,

  obejmuje ona:

  - wytwarzanie sytuacji problemowej,

  - formułowanie problemów i pomysłów na ich rozwiązanie,

  - weryfikację pomysłów rozwiązania,

- porządkowanie i stosowanie uzyskanych wyników w nowych zadaniach o charakterze praktycznym bądź teoretycznym, 

Jej celem jest uruchomienie sił ucznia, wzbudzenie jego wiary w siebie i nabycie przekonania, że jest on w stanie rozwiązać coraz trudniejsze problemy. 

• metoda przypadków - rozpatrywanie przez grupę uczniów jakiegoś przypadku, na jakiś temat; następnie wyjaśnienie tego przypadku i opisaniu go wraz z kilkoma pytaniami, na które trzeba odpowiedzieć;

następnie w trakcie dyskusji ustalenie problemu głównego i problemów zeń wynikających oraz ustalenie warunków, które umożliwią rozwiązanie problemu;

nie przynosi to pewnych wyników, dochodzi czasem do kilku różnych wyników;

konfrontacja z rozwiązaniem właściwym daje okazję do znalezienia różnic, a zarazem wykrycia ewentualnych błędów w rozumowaniu uczniów; 

• metoda sytuacyjna - wprowadzenie uczniów w jakąś złożoną sytuację, za której rozwiązaniem - takim lub innym - przemawiają za i przeciw;

uczeń musi zrozumieć tę sytuację, podjąć decyzję w sprawie jej rozwiązania i przewidzieć skutki tej decyzji; 

• burza mózgów (giełda pomysłów) - zespołowe wytwarzanie pomysłów rozwiązania jakiegoś zadania - chodzi o to, aby cały zespół wynalazł jak najwięcej pomysłów na rozwiązanie problemów, nowych, zaskakujących, co stwarza atmosferę współzawodnictwa i swobody;

po zebraniu wszystkich pomysłów poddaje się je ocenie grupy; 

• mikronauczanie - uczenie się złożonych czynności praktycznych; w szkoleniach na nauczycieli;

małe grupki, które obserwują fragment lekcji, a potem dokonują grupowej analizy tego fragmentu; 

• gry dydaktyczne - cechą tej metody jest istnienie elementu zabawy; zabawa to główna forma aktywności dzieci; tu chodzi o dokładne zapamiętanie reguł gry, co służy procesowi poznania, uczy poszanowania przyjętych norm i umożliwia współdziałanie;

wyróżnić tu można:

- zabawy inscenizacyjne - granie roli w fikcyjnej sytuacji,

- gry symulacyjne - odtwarzanie złożonych sytuacji problemowych, wymagających samodzielnego rozwiązania,

- gry logiczne - kostka Rubika, 
 
 

METODY WALORYZACYJNE (EKSPONUJĄCE) 

METODY IMPRESYJNE - (od impresjo - wrażenie, uczucie) - polega na organizowaniu uczestnictwa dzieci w odpowiednio eksponowanych wartościach społecznych, moralnych, estetycznych, naukowych.

Chodzi o wywołanie takich czynności jak:

- zdobywanie informacji o dziele eksponowanym i jego twórcy,

- pełne uczestnictwo w toku ekspozycji dzieła,

- aktywność uczestników, wyrażająca główną ideę dzieła,

- konfrontowanie tej idei z zasadami postępowania co do ich własnych postaw i własnego postępowania; 

METODY EKSPRESYJNE - (expressio - wyrażenie) stwarzanie sytuacji, w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wartości, wyrażając niejako siebie, a zarazem je przeżywają; np. czynny udział w przedstawieniu;

następuje tu utożsamienie się uczestników z wartościami zasługującymi na wybór lub odrzucenie;

ocena jest częścią przeżycia i jej nieuchronną konsekwencją; łatwiej staje się trwałym elementem systemu wartości niż oceny narzucane przez rodziców czy nauczyciela; 
 
 

METODY PRAKTYCZNE (nauka języków obcych, prowadzenie samochodu, zajęcia techniczne, zajęcia laboratoryjne, praca w ogrodzie, prace społeczne, praktyki wakacyjne)

Zmieniając rzeczywistość w sposób rozumny, wykorzystując posiadają wiedzę i kierując się wartościowymi celami, człowiek zmienia siebie, kształtuje swoją świadomość, przekonania i postawy, swój stosunek do pracy. Wytwarza w sobie potrzebę pożytecznego działania, doskonalenia swoich umiejętności. 
 

METODY ĆWICZEBNE - mają na celu przygotowanie uczniów do wykonywania zadań wytwórczych; ich podstawę stanowi ćwiczenie (wielokrotne powtarzanie czynności dla nabycia wprawy); 

Nie chodzi jednak o mechaniczne powtarzanie czynności, ale o zrozumienie jej znaczenia, racjonalizowaniu tej czynności. Mówi się o intelektualizacji ćwiczenia, czyli o uświadamianiu sobie celu, jakiemu ma służyć ćwiczenie oraz tworzeniu modelu działania, które ma być zrealizowane.

Ważne jest także uświadomienie sobie reguł działania, poznanie materiałów i narzędzi. 

W pierwszej fazie ćwiczenia można:

- dzielić złożoną czynność na szczegółowe kroki (stosuje się tam, gdzie popełnianie błędów stanowi zbyt dużą szkodę, np. nauka ortografii lub niebezpieczne ćwiczenia chemiczne)

- traktować zadanie całościowo, trzymając się zasady prób i błędów (należy stosować tam, gdzie pierwiastek poznaczy jest ważny, uczniowie nie są narażeni na niebezpieczeństwo, mogą uczyć się na błędach) 
 

METODY REALIZACJI RZECZYWISTYCH ZADAŃ WYTWÓRCZYCH -

Polegają na kierowaniu zajęciami, w czasie których uczniowie wykonują prace użytkowe z drewna, metalu, szkła, mas plastycznych, sporządzają różne obiekty, urządzają szkolne boisko, wykonują prace wytwórcze w gospodarstwach rolniczych; 

Prace muszą przebiegać w toku, który warunkuje wydajność:

• uświadomienie sobie przez uczniów celu, warunków i środków oraz efektu końcowego realizacji danego zadania,

• opracowanie modeli prac (rysunków) i harmonogramu czynności,

• przygotowanie materiałów i narzędzi,

• wykonanie prac,

• samokontrola i kontrola wykonania prac,

 

W przypadku wystąpienia problemów tok ten ulega zmianie. 

Przestrzeganie toku pracy na duży wpływ na przyzwyczajenie uczniów do respektowania właściwego toku czynności nawet wtedy, gdy nie ma przy nich nauczyciela.

Nauczanie staje się wychowaniem przez pracę. 
 
 
 

********************************* 
 
 
 
 
 
 

7. PRZYKŁADY STOSOWANIA ZASAD KSZTAŁCENIA W PRAKTYCE SZKOLNEJ

zasady kształcenia - wstęp

rozumienie zasad w pedagogice

zasady kształcenia: zasada systemowości, zasada poglądowości, zasada samodzielności, zasada związku teorii z praktyką, zasada efektywności, zasada przystępności, zasada indywidualizacji i uspołecznienia

____________________________________________________________________________________________________ 

Zasady kształcenia to normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajomić uczniów z podstawami wiedzy, rozwijać zainteresowania i zdolności poznawcze oraz wdrażać do samokształcenia. 
 

Zasady kształcenia wg Półturzyckiego: 

Zasada poglądowości - przestrzeganie tej zas. przez n-li ma się przyczynić do usunięcia z procesu nauczania - uczenia się wszelkiego werbalizmu tj. zastępowania przedmiotów przez oznaczające je ale często nie znane uczniom wyrazy. Zas. ta domaga się oparcia całej nauki szkolnej na poznawaniu samej rzeczywistości a więc konkretnych rzeczy, zjawisk, procesów i stosunków lub przynajmniej ich obrazowych przedstawień. Uczeń poznając treść musi rzeczywiście kojarzyć z nią odpowiednie słowa.

 
Zasada systematyczności - powinna być dokładnie przestrzegana w codziennej pracy n-la i uczniów bo wymaga ona rytmiczności w pracy i skrupulatności w spełnianiu codziennych obowiązków szkolnych. Zaniedbywanie tych obowiązków przejawiające się w opuszczaniu zajęć szkolnych lub w słabym do nich przygotowaniu przyczynia się do powstawania luk w wiadomościach, do niedostatecznego rozwoju umiejętności uczniów.  
 
Zasada samodzielności - samodzielność działania uwzglednia rodzina i szkoła przez stopniowe wdrażanie dzieci i młodzieży poczynając od wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego do samodzielnego wyboru i planowania pracy, wykonywania pracy, sprawdzania wykonanej pracy. N-l kształtuje u uczniów myślenie samodzielne wtedy gdy: - wdraża ich do formułowania problemów,- uczy ich samodzielnego rozwiązywania,- przyzwyczaja młodzież do sprawdzania uzyskanych odpowiedzi.  
 
Zasada związku teorii z praktyką- służy przygotowaniu dzieci i młodzieży do racjonalnego posługiwania się wiedzą teoretyczną w różnorakich sytuacjach praktycznych, do przekształcania otaczającej rzeczywistości. Formy realizacji tej zasady mogą być rozmaite gdyż czynności praktyczne w działaniu człowieka spełniają różnorakie funkcje. Funkcje te mogą się sprowadzać do łączenia teori z praktyką i traktowania tego związku jako źródło wiedzy o świecie, jako kryterium prawdziwości tej wiedzy. Łącząc teorie z prakt. łatwiej pojąć sens omawianej zasady.  
 
Zasada efektywności- obszar na jakim funkcjonuje ta zas. zawiera się między celami kształcenia a osiągnięciami szkolnymi. Zas. dot. funkcjonowania i optymalizacji takich czynników jak: metody pracy n-li i uczniów, ilość czasu zadaniowego, wiadomości i sprawności uczniów a także inteligencja, zdolności uczniów, wykszt. i kultura pedagogiczna n-li oraz środowisko rodzinne i rówieśnicze.  
 
Zasada przystępności (stopniowania trudności)- przy doborze materiału nauczania n-l musi brać pod uwagę przystępność dla uczniów, a także dostosowywać metody nauczania do ich poziomu aby umożliwiały im w maksymalnym stopniu pracę zarówno na lekcji jak i podczas zajęć pozalekcyjnych. Stopniowanie trudności w nauczaniu polega na przechodzeniu: - od tego co bliskie do tego co dalsze, - od łatwiejszego do trudniejszego, - od znanego do nieznanego.  
 
Zasada indywidualizacji i uspołecznienia- czyli związku interesów jednostki i zbiorowości. Szk. tradycyjna nastawiona jest na traktowanie ucznia jako jednostki izolowanej od innych członków zbiorowości. Taka szk. nie przygotowuje młodzieży do udziału w życiu zawodowym i społecznym. Chodzi tu o uspołecznienie uczniów i stworzenie pełnowartościowej istoty społecznej poprze danie mu szans zdobycia takiej wiedzy o świecie i takich kwalifikacji ogólnych i zawodowych aby mógł stać się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa a zarazem w tym społeczeństwie realizował swoje indywidualne cele życiowe. Kupisiewicz dodaje ponadto: z. operatywności wiedzy uczniów- polega na posługiwaniu się zdobytą wiedzą w pracy szkolnej i pozaszkolnej i wykorzystywanie jej w sposób świadomy i planowy. Wiedza bierna przekształca się w operatywną.  

Zasad powinni przestrzegać przede wszystkim nauczyciel i uczniowie, decydenci (osoby, które projektują procesy kształcenia), autorzy podręczników, wszyscy, którzy są w jakiejkolwiek  mierze związani z procesem kształcenia. 
 
 
 

********************************* 
 
 
 

8. PRZYKŁADY STOSOWANIA ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH NA LEKCJI

naukowa organizacja procesu dydaktycznego

typologia i charakterystyka środków dydaktycznych: środki proste, środki złożone

środki dydaktyczne o system kształcenia: poznawanie rzeczywistości, poznawanie wiedzy o rzeczywistości,  kształtowanie emocjonalnego stosunku do rzeczywistości, działanie przetwarzające rzeczywistość

____________________________________________________________________________________________________ 

Środki dydaktyczne - są to przedmioty, które dostarczając uczniom określonych bodźców zmysłowych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itd. ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.  

Funkcje środków dydaktycznych.:

- poznawcza (służy bezpośredniemu poznawaniu przez uczniów określonych fragmentów rzeczywistości);

- kształcąca (jest narzędziem rozwijania zdolności poznawczych oraz uczuć i woli dzieci i młodzieży);

- dydaktyczna (stanowi istotne źródło zdobywanych przez uczniów wiadomości i umiejętności, ułatwia utrwalanie przerobionego materiału, weryfikację hipotez, sprawdzenie stopnia opanowania wiedzy itp.);

- praktyczna i badawcza.  

Podział śr. dyd. na:

a) wzrokowe (przedm. naturalne, maszyny, narzędzia, preparaty, modele, obrazy ruchome i nieruchome, schematy, symbole, tzn. słowa, litery i cyfry, diagramy itp.);

b) słuchowe (płyty gramofonowe i taśmy magnetofonowe wraz z urządzeniami, aparaty radiowe, instrumenty muzyczne itd.);

c) wzrokowo-słuchowe (telewizory, projektory); d) częściowo automatyzujące proces nauczania (podręczniki programowe, maszyny dydaktyczne, laboratoria językowe itd.)  

Miejsce i rola techn. śr. dyd.: gramofon, radio, magnetofon spełniają funkcje dydakt. szczególnie na zajęciach z muzyki. Telewizja dydaktyczna i film dydaktyczny spełn. ważną rolę w nauczaniu gdyż eksponuje różne zjawiska, wydarzenia i procesy wielokrotnie w różnym czasie.  

Dobór środka zależy od: przedmiotu naucz., wyposażenia szkoły, wieku ucznia, celów i zadań dydakt., umiejętności n-la. 
 
 

********************************* 
 
 
 

9. KLASYFIKACJE PRZYCZYN NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH W WIETLE WYBRANEJ LITERATURY

rozumienie pojęcia: niepowodzenie szkolne 
-ukryty lub jawny charakter niepowodzeń szkolnych 
przyczyny niepowodzeń w nauce w świetle dotychczasowych badań:

1. przyczyny społeczno-ekonomiczne

2. biopsychiczne

3. przyczyny dydaktyczne

Fazy powstania niepowodzeń: I faza ukrytego niepowodzenia  II. Faza opóźnienia szkolnego III. F tzw. Jawnego niepowodzenia  IV. Brak promocji do następnej fazy

Dydaktyczne środki walki z niepowodzeniami szkolnymi

____________________________________________________________________________________________________ 

Niepowodzenie szkolne to przejaw rozbieżności miedzy wymaganiami szkoły a wynikami nauczania uzyskiwanymi przez ucznia. 

Przyczyn należy szukać:

• w samym dziecku - opóźniony rozwój osobowy, problemy ze zdrowiem, układ nerwowy, trudności specyficzne (dysleksja, dysgrafia itd)

• w środowisku życia dziecka - motywacja ze strony rodziny, praca z dzieckiem, akceptacja ze strony rówieśników,

• w środowisku szkolnym - przeciążenie pracą w szkole, brak indywidualnego podejścia nauczyciela, nastawienie nauczyciela do ucznia i pracy wychowawczej;

 

Rodzaje przyczyn:

1. przyczyny społeczno-ekonomiczne - warunki materialne kształtują dochody rodziny, mieszkanie, zaopatrzenie dzieci w przedmioty do nauki i zabawy, sposób odżywiania; wykształcenie, zawód rodziców, pozycja w środowisku rodzinnym, sytuacja ucznia w środowisku szkolnym i pozaszkolnym;

2. biopsychiczne - opóźnienia i zakłócenia rozwoju spostrzeżeń wzrokowych, opóźnienia i zakłócenia rozwoju ruchowego, zaburzenia procesu lateralizacji, opóźnienia i zakłócenia rozwoju percepcji słuchowej.

3. przyczyny dydaktyczne - treść, metody i środki nauczania, system zasad dydaktycznych respektowany przez nauczyciela, różne sposoby aktywizowania uczniów na lekcji, poziom zawodowych kwalifikacji nauczyciela, jego pozycja społeczna itp. nieprzystosowanie treści nauczania do potrzeb życia i zainteresowań uczniów;

 

Fazy niepowodzeń:

Niepowodzenie ukryte

• coraz większe braki w opanowaniu materiału,

• negatywne nastawienie do szkoły i niezadowolenie

Niepowodzenie jawne

• braki i oceny niedostateczne

• drugoroczność lub odsiew szkolny (przerwanie nauki przez ukończeniem szkoły)

 

Walka z niepowodzeniami na polegać na zapewnieniu odpowiedniej opieki tej grupie uczniów opóźnionych, która nie może bez pomocy nauczyciela przezwyciężyć trudności w nauce.

A) profilaktyka pedagogiczna, a wtym nauczanie problemowe i nauczanie grupowe (ustrzega przed błędami metodycznymi popełnianymi przez n-la;  
B) diagnoza pedagogiczna, a przede wszystkim posługiwanie się takimi sposobami poznawania uczniów oraz kontroli i oceny wyników nauczania, jakie pozwalają na możliwie natychmiastowe wykrywanie wytwarzających się dopiero luk w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach każdego ucznia (służy do poznania ucznia aby ustrzec przed złymi sytuacjami);  
C) terapia pedagogiczna, a zwłaszcza wrównywanie wykrytych zaległości w zakresie opanowywania przez uczniów materiału programowego poprzez indywidualizację nauczania na lekcji w drodze organizowanych przez szkołę zajęć pozalekcyjnych w grupach wyrównawczych.np. korepetycje, zlecenie pracy domowej. Terapia zbiorowa (gr.wyrównawcze) i indywidualna. 
 

********************************* 
 
 
 

10. RODZAJE KOMPETENCJI NAUCZYCIELA

analiza kompetencji na wybranych tekstach naukowych> kompetencje interpersonalne, komunikacyjne, kompetencje specjalistyczne, dydaktyczne, psychologiczne, kompetencje poznawcze, komunikacyjne, organizatorskie, kompetencje zawodowe, kompetencje kulturowe, kompetencje moralne, kompetencje merytoryczne i inne.

Warunki i możliwości kształcenia i rozwijania kompetencji

____________________________________________________________________________________________________ 

O kompetencjach nauczyciela decydują:

czynniki zewnętrzne:

- wymogi formalne i rzeczowe, stawiane szkole przez rodziców

- ustawy, zarządzenia, rozporządzenia, regulaminy, czyli wszystko to, co odwołuje się do norm jurdycznych,

- formalne i rzeczowe wymagania stawiane nauczycielom w ramach postaw programowych MEN

- zasady oraz reguły zarządzania i organizacji szkoły, warunkujące instrumentalizację działań nauczyciela

czynniki wewnętrzne:

- profesjonalizm zawodowy

- postawa kreatywna

- wrażliwość moralna

- otwartość intelektualna

- umiejętności nawiązywania więzi emocjonalnych oraz więzi intelektualnych 

KOMPETENCJE - system wiedzy, umiejętności działania i osobistego zaangażowania się człowieka w proces zmiany. Kompetencja jest kategorią podmiotową, jest zawsze kogoś, konkretnej osoby lub grupy. Kompetencja jest bytetm samoorganizującym się i wewnętrznie motywowanym, co oznacza dla człowieka wykorzystanie zdolności do posługiwania się wyuczonymi umiejętnościami w celu skutecznego działania w nowych sytuacjach. 

KOMPETENCJE nauczyciela można rozumieć i badać jako pewne zdolności, cechy osobowościowe, predyspozycje albo umiejętności, które należy trenować.

_________________________________________________ 
 

Raport UNESCO

KOMPETENCJE INTERPERSONALNE

nawiązywania kontaktu,  do wspomagania dzieci w trudnej sytuacji, do twórczego rozwiązywania konfliktów. 

KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE

umiejętność aktywnego słuchania, otwartość na punkt widzenia partnera, elastyczność w dostosowywaniu się do potrzeb i możliwości partnera, umiejętność prowadzenia dyskusji, spójność języka ciała ze słowami, zachęcanie do dawania informacji zwrotnych, asertywność, umiejętność rozwiązywania konfliktów oraz negocjowania;

Hanna Hamer

KOMPETENCJE SPECJALISTYCZNE

wiedza i umiejętności w zakresie nauczanego przedmiotu (trzeba je wciąż doskonalić); 

KOMPETENCJE DYDAKTYCZNF

Teoretycznie zdobywa się je podczas studiów i na specjalistycznych kursach. Jednak są to jeszcze:

- kursy planowania zajęć w ciągu roku

- uczenie się ile czasu w ciągu lekcji powinny zajmować poszczególne jej części

- techniki zachęcania uczniów do aktywności i in. 

KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNE

Umiejętności inspirowania, motywowania uczniów do nauki, ingerowania ich w zespół - pozytywne nastawienie do ludzi, umiejętność unikania konfliktów, umiejętność porozumiewania się, motywowania uczniów do nauki, budowania zespołu, elastyczność, umiejętność kontrolowania stresu;

Ewa Kobyłecka

KOMPETENCJE POZNAWCZE

poziom wiedzy ogólnej, wiedzy niezbędnej do pracy z uczniami, umiejętność posługiwania się tą wiedzą; 

KOMPETENCJE ORGANIZATORSKIE

przygotowanie programu nauczania, planu pracy, projektowaniu zajęć, strategii uczenia się, organizacji pracy w grupach;

_________________________________________________ 

KOMPETENCJE ZAWODOWE - Goriszowski i Kowolik:

• wiadomości - podstawy teorii i metodyki, psychologiczno-pedagogiczne, socjologiczne, wiedza specjalistyczna,

• umiejętności konstruktorskie - umiejętność projektowania i kształcenia osobowości uczniów, opracowania celów bliskich i dalszych, indywidualnego podejścia do uczniów,

• umiejętności organizatorskie - prawidłowe angażowanie pracy indywidualnej, samodzielnej i zespołowej, prawidłowej kontroli ocen,

• umiejętności komunikatywne -zdolność tworzenia pedagogicznych celowych sytuacji,

• umiejętności poznawcze - przyswajanie nowości metodycznych, samokształcenie,

• umiejętności praktyczne - twórczość, zdolności manualne, techniczne, języki obce,

• umiejętności kierownicze - zdolność inspirowania, organizacji swojej pracy, nowatorstwo, twórczość pedagogiczna, kultura języka, sugestii, entuzjazmu,

• umiejętności percepcyjne i adaptacyjne - prawidłowe ocenianie elementów pozytywnych i negatywnych o uczniu, chęć poznania uczniów oraz ich problemów,

 
 
 
 
 
 
 
 
 

PRÓBY MODYFIKACJI DYDAKTYKI WSPÓŁCZESNEJ 

1. Klubu Rzymskiego koncepcja dydaktyki innowacyjnej

2. Blooma koncepcja dydaktyki sprawczej (instrumentalnej)

 

Przedmiotem badań DYDAKTYKI WSPÓŁCZESNEJ sa warunkujące się wzajemnie czynności nauczyciela i uczniów, próby te odnoszono m.in. do treści oraz czasu potrzebnego dla efektywnej realizacji tych czynności. 

W pierwszym z tych przypadków mamy do czynienia z modyfikacją podjętą przez Klub Rzymski, w drugiej natomiast przez Blooma. 

W 1968 r. powstał w Rzymie Klub Rzymski.

Skupia on około 100 przedstawicieli międzynarodowego wiata nauki, techniki, kultury i polityki. Podzielając wspólne lub zbliżone poglądy na temat takich „globalnych problemów ludzkości” jak zakres i tempo gospodarczego rozwoju współczesnego wiata, wyżywienie, zagrożenie naturalnego środowiska człowieka, a także edukacja.

Tej też problematyce edukacyjnej został poświęcony jeden z raportów Klubu Rzymskiego pod nazwą „Uczyć się bez granic” (1982). 

Autorzy tego raportu stwierdzają, że ludzkość wkroczyła w epokę skrajnych alternatyw z jednej bowiem strony, jest świadkiem niespotykanego w dotychczasowych dziejach historii postępu nauki, techniki i kultury, z drugiej za boryka się ze złożonymi problemami demograficznymi, żywnościowymi, zdrowotnymi i edukacyjnymi. W tych okolicznościach możliwy jest zarówno dalszy rozwój cywilizacji, jak i jej totalna zagłada. O tym za, który z wymienionych członów alternatywy dojdzie do głosu, rozstrzygnie czynnik ludzki. 

Z nim zatem (z czynnikiem ludzkim) należy wiązać nadzieję, iż zostanie przezwyciężona luka jaka powstała i rozrasta się między złożonością pojawiających się przed ludźmi problemów, a możliwościami ich rozumowania. Jednym z warunków zlikwidowania owej luki jest zmiana dotychczasowego sposobu kształcenia. Nadanie mu innego niż dotychczas charakteru, rozszerzenia jego zakresu, wyznaczenia nowych celów, tzn. daleko idąca modyfikacja obecnego systemu dydaktycznego.

W przeszłości - podkreśla raport - człowiek uczył się przystosowują się do warunków w jakich żył oraz do zmian, które zachodziły wolno i tylko w wyjątkowych sytuacjach miały wyjątkowy charakter.

Sprowadzało się to do opanowania względnie trwałych poglądów, zasad i reguł postępowania. Wystarczający do rozwiązania powtarzających się problemów.  

Kształcenie takie jest potrzebne i dziś, ale już nie wystarcza. Obecnie bowiem kształcenie trzeba pojmować szeroko, trzeba w nim widzieć czynność, która wymaga od człowieka inicjatywy i rozwija tę inicjatywę, przygotowuje go do radzenia sobie w nowych, zaskakujących sytuacjach, w których człowiek nie tylko będzie przystosowywał się do wiata, lecz również, a nawet przede wszystkim, będzie go zmieniał, dostrzegał, formułował i rozwiązywał problemy, gdzie będzie się uczył racjonalnego reagowania na zmiany, a nie tylko - jak kształcenie przystosowawcze - do biernego czekania na nie.  

Takie kształcenie raport nazywa KSZTAŁCENIEM INNOWACYJNYM, gdzie wyróżnia się dwie cechy:

1. antypacyjna - stanowią przeciwieństwo adaptacji sprzyja formułowaniu prognoz, tworzeniu modeli, eksponowaniu wartości itd.; jej celem jest uwolnienie ludzi od kształcenia przystosowawczego, a ponadto wdrożenie ich do formułowania rozwiązań alternatywnych;

2. partycypacyjna (uczestnictwo) - to ważna cecha naszych czasów, w których po prostu musimy z sobą współpracować, przesądza o społecznym charakterze kształcenia, o konieczności podporządkowania czynności dydaktycznych uczniów i nauczycieli wspólnemu celowi, jakim jest wszechstronny rozwój dzieci, młodzieży i dorosłych;

 

Ani partycypacja, ani antycypacja - podkreśla raport - nie są pojęciami nowymi; nowe jest natomiast łączne ich traktowanie, jako podstaw kształcenia innowacyjnego, które stanowi główną ideę modyfikacji współczesnego systemu dydaktycznego. 
 

ZASADY DOBORU TRECI KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 

1. Pojęcie programu i treści kształcenia.

2. Kryteria doboru treści kształcenia.

3. Pedagogiczne teorie dobory treści kształcenia.

 

ZADANIE DOMOWE

Kultura instant

Pojęcie, rodzaje i typy lekcji (OKOŃ) 
 
 

17.11.2006

____________________________________________________________________________________________________ 

TRZY PODEJCIA DO WYCHOWANIA WG KATARZYNY OLBRYCH 

1. Pozostawić człowieka samemu sobie.

Zwolennicy tego podejścia zakładają, że natura człowieka i społeczność, w której będzie żył ukształtują go tak jak to będzie możliwe, być może najlepsza; kierunek wiata budowanego przez takie jednostki okaże się „jaki”, ale jego kształt nie ma większego znaczenia (każdy rezultat dobry).

Podejście najmniej oczekiwane od pedagogów. 

1. Jednostka lub grupa jest w jakim sensie zgodne z określonymi oczekiwaniami.

Właściwości i cechy oczekiwane, są w tym przypadku równoznaczne z właściwościami i cechami pożądanymi przez rodziny czy przez społeczność, ze względu na konkretne potrzeby życiowe, ambicję czy interesy; w ramach tego podejścia wychowanek to materiał do przetworzenia, wychowawca to producent, wytwórca pożądanego rezultatu, który pracuje na własny rachunek albo jest wynajmowany, zatrudniany przez różne instytucje. 

1. Podejście określane jako orientacja humanistyczna (na człowieka).

W znaczeniu orientacji wychodzącej od budowania człowieczeństwa w człowieku. Inspiracją do mylenia prowadzonego z pozycji tej orientacji stała się starożytna, grecka idea pajdei - która sprowadza się do sformułowania ideału człowieka opartego na prawdzie o istocie człowieczeństwa, o dobru i pięknie. 
 
 
 
 

KULTURA INSTANT

____________________________________________________________________________________________________ 

KULTURA INSTANT - nawyk i konieczność życia natychmiast.

Fast food - kawa rozpuszczalna, gorący kubek, McDonald.

Fast sex - nastychmiastowa satysfakcja seksualna, bez zobowiązań, zaangażowania.

Fast car - symbol kurczenia się czasu i przestrzeni. 

Inne przejawy to kultury instant:

- natychmiastowa komunikacja - komórki, fax, e-mail.

- chirurgia plastyczna - piękno i młodość w 2 dni.

- zapping - nawyk nieustannego zmieniania kanałów.

- super-markety - permanentne zużywanie się produktów, stylów, tożsamości - wydaje nam się, że coś osiągnęliśmy (najnowszy samochód, najlepszy ciuch), a za chwilę okazuje się, że wszystko się zmieniło;

- MTV - znosi granicę między fikcją i rzeczywistością, miesza standardy i podziały, w każdej chwili może zdarzyć się wszystko,

- internet - zasada natychmiastowości - dowolne przemieszczanie się przez informacje, kultury, społeczeństwa,

- moda - narzuca coraz to inne tożsamości - tożsamość przybiera się ze strojem, wystarczy tylko fgo na siebie założyć;

- telefon komórkowy - nieograniczony dostęp do osób i instytucji; niweluje pojęcie miejsca w którym się znajdujemy oraz oddalenia; także prywatności i intymności, 

Życie gwałtownie przyspieszyło, poszukujemy nowych wrażeń i nowości, z orientacją na mocną przyjemność i natychmiastowe zaspokojenie. 

Ekstaza komunikacji - obsesyjnie kumulujemy wszystkie informacje, bez względu na to czego dotyczą.

Jest coraz więcej informacji a coraz mniej znaczeń - nie ma stabilnych pojęć i kategorii, które można wykorzystać do opisu i krytyki świata. Wszystko jest płynne. Ciągle się zmienia. 

Człowiek jednak dąży do posiadania jakiejś tożsamości.

Jedni - fundamentaliści - akceptują propozycje religii, etniczne, w obrębie rasy. Jest to wtedy tożsamość typu „brzytwa” - skoncentrowana w swoim gronie, odcinająca się od innych społeczności.

Drudzy - „ucieczka w ciało” - kontrolowanie własnego ciała, daje poczucie kontroli nad własnym życiem. Ludzie postrzegani są przez pryzmat swoich ciał. 

Globalny nastolatek - tożsamości młodych ludzi nie kształtują wartości narodowe, ale przez kulturę popularną i ideologię konsumpcji.

Globalna kultura mówi po angielsku, orientuje się w muzyce, modzie i trendach kulturowych, ma własne konto e-mailowe, bez problemu serfuje po Internecie, jeździ na dobrym rowerze lub rolkach.

Przede wszystkim jednak jest bardzo pragmatyczna, łatwo komunikuje się z innymi, maksymalnie tolerancyjna dla różnicy i odmienności, jednocześnie sceptyczna dla głębszego angażowania się w cokolwiek.

Nieustannie musi ciągle na nowo się adaptować, akceptować inwazyjne i chaotyczne zmiany, przeskakiwać z jednej formy w drugą, żyć w kulturze pełnej sprzeczności. 

Nie odnosi się do żadnej tożsamości historycznej.

Globalny nastolatek wyrasta na człowieka o tożsamości przeźroczystej, niewrażliwego na różnice kulturowe - lecz nie dlatego, że je akceptuje, ale dlatego, że ich nie widzi.

Żyjąca bez korzeni. Odbiera tylko na jednej fali - europejskiej. A to co nie mieści się w schemacie jej percepcji - po prostu nie istnieje. 

Pedagogika dzisiejsza nie może podjąć dialogu z globalnym nastolatkiem.

- albo nie dostrzega istnienia takiego życia i takich tożsamości, a jeśli już

- zakłada swoją wyższość moralną, chce go nawrócić, żąda szacunku, posłuszeństwa

- to tworzy lukę między doświadczeniami i oczekiwaniami młodego człowieka - odrzuca tą ofertę 

Co można zrobić?

- świadomie dążyć do zablokowania istniejących trendów kulturowych - w imię wartości kulturowych

- bezrefleksyjnie dryfować wraz ze zmieniającą się kulturą

- negocjować z młodzieżą na temat kształtu rzeczywistości, w której wspólnie żyjemy - kształtować nawyk świadomego podejmowania wyborów odnośnie do kształtu własnej tożsamości 
 
 

Diagnoza kryzysu kultury i edukacji - SZOŁTYSEK

____________________________________________________________________________________________________ 

Przyczyny kryzysu polskiej pedagogiki

- transformacja ustrojowa

- rusyfikacja dwóch pokoleń

- odcięcie od filozoficznych korzeni (starogreckiej filozofii, rzymskiego prawa i chrześcijańskiej religii) 

Przyczyny europejskiej kultury i edukacji:

- przewartościowanie europejskiej koncepcji człowieka wartości i norm

- apoteoza behawioryzmu

- ideologie postmodernizmu i feminizm 

Na tym gruncie formułuje się nowe koncepcje wolności, kultury, tolerancji:

- skrajny relatywizm moralny

- obalenie autorytetów

- skrajny relatywizm poznawczy

- skrajny indywidualizm

- przewartościowanie rodziny opartej na małżeństwie 

To wszystko prowadzi do:

- kryzys postaw moralnych

- kryzys edukacji moralnej w domu rodzinnym

- poddanie dzikim instynktom 

HIPOTEZY PRZYCZYN KRYZYSU 

1. Zaprzestanie refleksji na rzecz myślenia technicznego.

- stagnacja kultury duchowej

- zastąpienie jej kulturą mas

- myślenie behawioralne - myślenie duchowe zastąpione przez myślenie psychiczne

- myślenie techniczne - maszynizacja życia codziennego, komputeryzacja, coraz doskonalsza komunikacja, człowiek coraz bardziej zagoniony, 

Uzasadnienie zasad pedagogiki tkwi w filozofii, teologii lub w doktrynie politycznej.

Zastąpienie refleksji filozoficznej ideologią lub światopoglądem „naukowym” sprawia, że pedagogika ulega zwyrodnieniu. 

2. Chrześcijańskie wartości zastępowane są przez psychologiczne techniki oddziaływań na psychikę człowieka.

- zastępowanie etyki chrześcijańskiej demokracją liberalistyczną

- w ranach głosowania ustala się co jest moralne, a co nie

- etyka w szkole zastępowana jest tolerancją, asertywnością, partnerstwem

- rodzina ulega strukturalnemu rozpadowi

- rośnie liczba zachowań wskazujących na słabość a nawet brak hamulców moralnych

- nikła świadomość zła, złych czynów, słabej rozróżnialności zła od dobra

- wzrasta przestępczość nieletnich

- rozkwitają grupy przestępcze dzieci i młodzieży

- alkoholizm i narkomania

- bezsens ludzkiego życia

- ZASTĘPOWANIE MIŁOŚCI TOLERANCJĄ USYPIA ROZUM I WOLĘ, ZACIEMNIA SENS LUDZKIEGO ŻYCIA 

3. Psychologia behawioralna redukuje człowieka do zwierzęcia myślącego i jego inteligencji emocjonalnej.

- psychologia behawioralna wyznaje elementarna dla niej zasadę: bodziec - reakcja

- nie ma w niej miejsca na wartości, formowanie charakteru i 3 władz duchowych: rozumu, serca i woli

- p.beh. formułuje za to 3 władze psychiczne: inteligencję, emocje i popędy

- p.beh. formułuje człowieka neutralnego aksjologicznie

- p.beh. dysponuje technikami urabiania zachowań oraz sterowania zachowaniami, które są urzeczywistniane w masmediach 

4. Postmodernizm zastępuje normy moralne doraźnymi technikami psychologicznymi i socjotechnikami,

- skrajny relatywizm moralny - nie ma podstaw do obiektywizacji moralnego zła lub moralnego dobra

- wychowanie do wartości moralnych stanowi próbę narzucenia dzieciom obcego punktu widzenia - to manipulacja

- obalenie autorytetów - w tym autorytetu rodziców - preferowane rodziny kohabitacyjne, nie oparte na małżeństwie,

- relatywizm poznawczy - nie ma prawdy obiektywnej, niczego nie da się poznać obiektywnie,

- skrajny indywidualizm - rób to co dla ciebie jest dobre i wygodne, rób co chcesz 

5. Łamanie nakazów i zakazów oraz zwyczajów i obyczajów przez załamanie się edukacji opartej na wartościach i normach.

- programy szkolne coraz częściej nastawiają się na wyrabianie technicznych predyspozycji nakierowanych na osiąganie sukcesu - rezygnując z rozwoju wszechstronnego

- w społeczeństwach Unii Europejskiej wzrasta lęk przed chaosem społecznym: narkomanią, przestępczością nieletnich, wandalizlimem, przemocą w szkołach, prostytucją, pornografią itp. - za ten stan odpowiedzialni są propagatorzy wychowania bezstresowego oraz ideolodzy postmodernizmu

- na rozkład życia społecznego wpływa też kompromitowanie i ośmieszanie w mediach słowa „moralność”

- celem wychowania personalnego jest formowanie cnót moralnych: roztropność, umiarkowanie, męstwo i sprawiedliwość - każda z nich domaga się 3 pozostałych

każdy czyn powinien być poprzedzony: intencją, rozwagą, przyzwoleniem i wyborem; 

6. Narody europejskiej narażone na unicestwienie jeśli kultura europejska pozbędzie się swoich korzeni chrześcijańskich.

- sekularyzacja - zastąpienie państw narodowych społeczeństwami obywatelskimi

- kultura duchowa zastąpiona regionalizmem i folklorem

- traktat ustanawiający konstytucję dla Europy odrzuca wizję Boga, człowieka jako osoby ludzkiej, wizję rodziny i narodu

- za to w ramach demokracji liberalnej jest miejsce na narkomanię i wandalizm, małżeństwa homoseksualne, pornografię,

- najwyższą wartością jest człowiek jako osoba ludzka, po niej człowiek jako istota społeczna, dopiero po tej - człowiek jako obywatel, - państwo więc nie może narzucac formowania wartości i norm moralnych ponieważ nie jest w tym zakresie kompetentne

- istotą demokracji jest racja większości 

7. Życie rodzinne oparte na małżeństwie może być zagrożone w chwili zalegalizowania w Polsce związków partnerskich (homoseksualnych (O_o?)

- homoseksualizm należy do zachowań ryzykownych zdrowotnie, a z punktu widzenia biologicznego przetrwania gatunku jest „ślepą uliczką”;

- w Polsce mamy do czynienia z rodziną opartą na małżeństwie oraz kohabitacyjną - nie opartą na małżeństwie; projekt ustawy o związkach partnerskich umożliwia legalizację małżeństw gejów i lesbijek - może to spowodować

      - zmniejszenie liczby małżeństw i nowo narodzonych dzieci

      - zwiększenie chaosu moralnego w wychowaniu młodego pokolenia 

8. Strukturalny kryzys szkoły może doprowadzić do zastąpienia edukacji szkolnej edukacją rodzinną.

- do XIX wieku funkcje wychowawcze i edukacyjne pełniła rodzina

- później powstała szkoła państwowa - państwo ma monopol na ustalanie czego uczyć, a czego nie

- istnieje wielki dysonans pomiędzy wychowaniem i nauczaniem w domu a nauczaniem i wychowaniem w szkole - powoduje to różne formy i treści agresji

- w USA wprowadzono „homeschooling” - nauczanie w domu - zorganizowali egzaminy, nauczycieli, nawet wydawnictwa, grupy wsparcia - „homeschoolersi” sa wykształceni lepiej niż dzieci ze szkół publicznych 

- źródłem i gwarantem prawdy w rodzinie nie może być państwo, lecz sama rodzina,

- państwo  ma kompetencje i instrumenty do zajmowania się wychowaniem społeczno obywatelskim, ale nie wychowaniem moralnym, wychowanie do i w miłości, 
 

9. Traktat ustanawiający konstytucję dla europu.

O.O 

10. Przyczyna kryzysu kultury i edukacji tkwi w konsekwentnym degradowaniu rodziny przez szkołę, masmedia, niektóre ustawy i konwencje.

- odbiera się rodzicom funkcje wychowawcze - głównie przez szkołę i media

- społeczeństwo ogranicza rodzicom zadania wychowawcze

- społeczeństwo oczekuje współpracy od rodziców, ewentualnie nie przeszkadzania w działalności instytucji wychowawczych

- ustawy i konwencje umożliwiają agencjom państwowym głęboką penetrację rodziny

- nadinterpretacja praw dziecka prowadzi do zrywania więzi intymnych dzieci z rodzicami

- próbuje się zalegalizować związki partnerskie, które godzą żywotnie w rodzinę

- polityka państwa prowadzi do upublicznienia więzi rodzinnych, które są z definicji intymne i prywatne; 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---