Ekonomia Integracji Europejskiej.

Prof. Dr hab. Bogumiła Mucha-Leszko

Egzamin 3 luty 2009 godzina 11⁰⁰ -13⁰⁰

Część pierwsza pytania oparte na książce, głównie przekrojowe,

Część druga pytania oparte na wykładach.

Nacisk na procesy gospodarcze.

Wykład 1.

ZARYS TEMATYKI EKONOMI INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ:

1. Wprowadzenie do teorii międzynarodowej integracji europejskiej.

1. Definicja integracji i międzynarodowej integracji gospodarczej.

2. Przesłanki i motywy integracji międzynarodowej

3. Modele integracji międzynarodowej

4. Stadia międzynarodowej integracji gospodarczej

Ballasa (początek lat 60). Podstawy zintegrowania gospodarek:

• Strefa wolnego handlu, integracja handlowa - od niej rozpoczął się proces integracji, nie ingeruje w wewnętrzną politykę gospodarczą

• Unia celna

• Wspólny rynek

• Unia walutowa

• Unia gospodarcza

• Unia polityczna

5. Korzyści międzynarodowej integracji gospodarczej

• W UE decyzje podstawowe podejmowane są na szczeblu wewnątrzpaństwowym, natomiast wszystkie ważne decyzje dotyczące wspólnoty, zamierzonych wspólnych celów podejmowane są na forum, obowiązuje jednogłośność i kraje muszę osiągnąć kompromis. Forma ta jest czymś pośrednim pomiędzy modelem międzynarodowym a ponadnarodowym.

• W UE im więcej kraj ma przedstawicieli w instytucjach tym więcej może zdziałać.

2. Etapy rozwoju integracji europejskiej

1. Tworzenie podstaw WE w latach 50 XX wieku - sukcesy i porażki

2. Utworzenie EWG i realizacja założeń traktatu rzymskiego o EWG.

1. Utworzenie unii celnej i rozwój polityki szczebla wspólnotowego (lata 60)

2. Stagnacja w procesie integracji rynkowej i początki unii walutowej (1970-1985)

3. Dynamizacja integracji rynkowej i walutowej - projekt jednolity rynek europejski (1985/86) i projekt unii gospodarczej i walutowej - tzw. Plan Delorsa 1989.

4. Traktat z Maastricht - podstawy integracji europejskiej w latach 90.

5. Geograficzny wymiar procesu integracji europejskiej (wzrost liczby krajów członkowskich

Pierwsza „szóstka” radziła sobie sama do 1 stycznia 1973, potem do trzech wspólnot europejskich dołączyły 3 nowe kraj - UK, Irlandia, Dania (rozszerzenie północne). (Do wspólnoty chciał przystąpić rząd Norwegii ale w referendum obywatele powiedzieli „nie”). Norwegia, Lichtenstein i Islandia objęte są obszarem wspólnego rynku (EOG - Europejski Obszar Gospodarczy).

Drugie rozszerzenie (tzw. rozszerzenie południowe) - 3 kraje - Hiszpania, Portugalia, Grecja. Najmniej problematycznym krajem, najlepiej rozwiniętym z kandydujących słabo rozwiniętych była Grecja i przystąpiła 1.I. 1981. Hiszpania i Portugalia przystąpiły dopiero 1 I 1986 gdy uregulowały wszystkie zobowiązania jakie stawiała im wspólnota.

Trzecie rozszerzenie - 1 I 1995 - Austria, Finlandia, Szwecja

Czwarte rozszerzenie (tzw. Wschodnie). Kraje w których wcześniej były gospodarki centralnie sterowane: - 1 maj 2004 - Polska, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Czechy, Słowacja, Malta, Cypr, Słowenia. 1 styczeń 2007 - Bułgaria, Rumunia.

3. Wprowadzenie do prawa wspólnotowego. System instytucjonalny i proces podejmowania decyzji.

1. Pojęcie i źródła prawa wspólnotowego.

2. Instytucje główne, ich funkcje i uprawnienia:

1. Rada Europejska

1. Rada UE

2. Komisja Europejska (KE)

3. Parlament Europejski

2. Główne instytucje wyspecjalizowane:

1. Europejski Bank Centralny

2. Europejski Bank Inwestycyjny

3. Komitet Ekonomiczno-Społeczny

4. Komitet Regionów

4. Proces integracji rynkowej

1. Utworzenie Unii Celnej

2. Proces integracji rynkowej w latach 1970-1985 - bariery w realizacji założeń wspólnego rynku

3. Charakterystyka projektu „Jednolity Rynek Europejski” i dalszy proces integracji rynkowej

5. Proces integracji walutowej

1. Przyczyny podjęcia wspólnej polityki walutowej i jej efekty (1970-1978)

2. Europejski System Walutowy - zasady, ewolucja i ocena tego systemu jako podstawy unii gospodarczej i walutowej.

3. Raport Delorsa i etapy wprowadzania unii gospodarczej i walutowej

4. Funkcjonowanie Strefy Euro:

1. Polityka pieniężna Eurosystemu

2. Polityka budżetowa krajów UGiW

3. Gospodarka UE i Strefy Euro.

Kryteria powyższej definicji.

Przedmiotem analizy mogą być:

1. procesy i ich rezultaty

2. cała gospodarka lub niektóre jej dziedziny

3. zależy od modelu integracji

K. Teutsch rozumiał integrację jako tworzenie wspólnoty bezpieczeństwa przez państwa danego regionu.

Podobnie definiował integrację E.B. Haas - jako budowanie większych jednostek politycznych.

W. Wallach uważa, że integracja odbywa się poprzez rozwijanie intensywnych i zróżnicowanych modeli integracji pomiędzy poprzednio autonomicznymi jednostkami.

Wykład 2.

Międzynarodowa integracja gospodarcza może prowadzić do systemu gosp. ugrupowania. Taki występuje w UE, ale nie w pełni rozwinięty.

Przesłanki i motywy integracji międzynarodowej.

Przesłanki to czynniki o charakterze obiektywnym które powodują i powodowały kiedyś dążenie krajów do współpracy i tworzenia wspólnot.

Do przesłanek należą:

przesłanki związane z bezpieczeństwem krajów, zarówno wewnętrznym jak i zewnętrznym.

przesłanki polityczne czyli zapewnienia mocniejszej pozycji w skali regionalnej i globalnej,

szczególnie ważne wówczas, gdy jest kilka ważnych centrów politycznych (współcześnie USA,

Rosja, Chiny, UE). UE jest ugrupowaniem które dzięki integracji może więcej znaczyć

politycznie (nie jest unią polityczną). Stara się zajmować jednolitą stanowisko międzynarodowe,

jednak nie zawsze udaje się takie utrzymać.

przesłanki ekonomiczne czyli budowanie wspólnoty po to by osiągać wymierne korzyści

gospodarcze.

przesłanki kulturowe - integracja jest łatwiejsza jeżeli integrują się kraje zbliżone kulturowo.

Więzi te mogą przyczyniać się do integracji politycznej i ekonomicznej. W integracji europejskiej

sprawy kulturowe są ważne. Politycy zwracali i zwracają uwagę. Nic tak nie jednoczy jak

wspólne wartości kulturowe.

Żak Delors powiedział: „jeśli UE miałaby być tylko wspólnotę kupców to wcześniej czy później

by się rozpadła. Podstawą muszą być wspólne wartości kulturowe. Dlatego kraje Europy

środkowowschodniej nie mogą być pominięte w integracji.

Motywy międzynarodowej integracji gospodarczej:

Racje dla których konkretne kraje wchodzą w układy integracyjne. Dla Francji i Niemiec wstąpienie do Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali było ważne politycznie. Włochy miały problemy ekonomiczne i wspólnota miała im pomóc. Luksemburg, Belgia i Holandia miały powody ekonomiczne bo już wcześniej razem współpracowały. Kraje te były pozytywnie nastawione go integracji.

Modele integracji międzynarodowej:

Modele integracji międzynarodowej wyróżnia się na zasadzie przyjmowania jako kryterium sposobów funkcjonowania wspólnoty, zakresu uprawnień przekazywanych na szczebel wspólnoty i zakres uprawnień pozostawionych na poziomie krajów. Ponadto ważny jest także sam przebieg procesu podejmowania decyzji.

Jeżeli tworzy się wspólnotę, ważne jest jak kraje sobie wyobrażają wspólnotę pod względem podejmowania decyzji. W warunkach kryzysowych kraje potrafią wracać do polityki dbania tylko o potrzeby własnego kraju. Wtedy cele kryzysowe mogą spowodować rozłam i upadek wspólnot (w książce jest przegląd modeli).

Model ponadnarodowy

Model federalistyczny - kraje chętne do kompromisów

Model mieszany - coś pośredniego między wyżej wymienionymi. Przykładem jest UE.

Model funkcjonalistyczny - rozwijany jako teoria integracji międzynarodowej. To integrowanie się wokół pewnych zadań gospodarczych bez stawiania sprawy tworzenia wspólnych instytucji, Budowanie wspólnoty etapami. Charakteryzuje się tym, że wyznaczanie celów w procesie integracyjnym prowadzi do tego że integracja w wybranych dziedzinach tworzy warunki sprzyjające do integracji w następnych dziedzinach.

Np. Francja (J. Monnet) proponowała model integracji sektorowej. Integracja w wybranej dziedzinie gospodarki jako pierwszy etap, w kolejnej dziedzinie jako drugi etap i tak aż do zintegrowania wszystkich sektorów gospodarki. Prowadziło to do utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Podstawą była integracja sektorów węgla i stali. Budowanie instytucji stanęło na dalszym planie. Liczyły się cele gospodarcze a nie przekazywanie władzy w sposób ponad narodowy.

Stadia międzynarodowej integracji gospodarczej.

Stadia międzynarodowej integracji gospodarczej wyróżnia się na podstawie stopnia zależności krajów. Im wyższa integracja tym więcej uprawnień w polityce na szczeblu międzynarodowym.

Stopień integracji i charakterystyka.

• strefa wolnego handlu:

• jest najprostszym rozwiązaniem instytucjonalnym

• oznacza ona likwidację ceł i ograniczeń ilościowych w handlu między określoną grupą krajów

• kraje te zachowują autonomiczną zewnętrzną taryfę celną i prowadzą własną niezależną politykę wobec krajów trzecich

• przykłady:

• EFTA (europejska s.w.h.) - Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja Wielka Brytania

• CEFTA (środkowoeuropejska s.w.h.) - Polska, Węgry, Czechy, Słowacja, Słowenia, Rumunia

• NAFTA (północnoamerykańska s.w.h.)

• BFTA (bałtycka s.w.h.)

• AFTA (azjatycka s.w.h.)

• unia celna:

• kraje tworzące strefę wolnego handlu wprowadzają ujednolicone cła zewnętrzne wobec krajów trzecich

• sprzyja ona rozwojowi handlu wzajemnego krajów członkowskich i ogranicza rozwój handlu z krajami trzecimi

• przykłady:

• MERCOSUR - Ameryka Południowa - Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj

• ACM - Wenezuela, Kolumbia, Peru, Boliwia, Ekwador

• CACM - Gwatemala, Salwador, Honduras, Nikaragua

• Szwajcaria-Lichteinstein

• Francja-Monako

• wspólny rynek:

• wyższa forma integracji

• oznacza nie tylko zniesienie ceł we wzajemnych obrotach i wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec krajów trzecich, ale także swobodę przepływu kapitału, usług, towaru i siły roboczej

• przykładem jest wspólny rynek produktów rolnych UE

• unia walutowa:

• obejmuje, poza wyżej wymienionymi, koordynację polityki walutowej prowadzonej przez kraje wchodzące w skład ugrupowania integracyjnego

• w zakres tej koordynacji wchodzą:

• ograniczanie wahań kursów walutowych

• tworzenie wspólnych rezerw walutowych

• wprowadzenie jednolitej waluty międzynarodowej

• bezwarunkowa pomoc kredytowa

• przykładem jest Strefa Euro

• unia ekonomiczna:

• unifikacja polityki pieniężnej i fiskalnej określane przez władze centralne. Europejski Bank Centralny nie ma takiej władzy aby prowadzić wspólną politykę fiskalną. Są jednak ramowe zasady które określa Pakt Stabilności i Wzrostu.

• przykładem jest Unia Europejska, która powstała na mocy traktatu z Maastricht

• unia polityczna:

• oznacza koordynację polityki zarówno wewnętrznej jak i zagranicznej krajów wchodzących w skład ugrupowania integracyjnego

• nie ma takiej na świecie

Różnica między unią walutową a monetarną:

Unia walutowa to unia niepełna. Następują powiązania kursowe, jednak waluty sygnatariuszy są różne. Możliwy jest też przypadek, że istnieje wspólna waluta, ale jest w użyciu razem z walutami narodowymi na równym poziomie.

Unia monetarna obejmuje jednolitą politykę pieniężną i walutową. Unia walutowa jest jej częścią.

Jeżeli unia walutowa polega tylko na ujednoliceniu polityki kursowej to w dalszym ciągu stróżne waluty i łatwiej o rozpad.

Korzyści międzynarodowej integracji gospodarczej.

Ocena: Określenie korzyści międzynarodowej integracji europejskiej jest możliwe jeśli powiążemy tę ocenę z osiągniętymi stadiami w tej integracji. Każdy wyższy etap integracji daje inne możliwości w dziedzinie osiągania korzyści gospodarczych.

1. Korzyści wynikające ze swobody przepływu towarów i usług:

1. wzrost konkurencji na zliberalizowanym rynku, obniżenie kosztów produkcji, wzrost jakości produktów i usług, wzrost innowacyjności i postępu technologicznego oraz nowoczesności produktów, świadczenia nowych usług a przyspieszenie postępu technologicznego wynikające ze wzrostu konkurencji może przyczyniać się do pojawienia się nowych wyrobów.

2. korzyści skali produkcji które są rezultatem pogłębiania się specjalizacji w produkcji i usługach

3. wzrost wzajemnych obrotów handlowych który przyczynia się do ogólnego wzrostu gospodarczego krajów i ugrupowania.

2. Korzyści wynikające ze swobody przepływu czynników produkcji:

1. bardziej efektywna alokacja czynników produkcji. Uruchamia się produkcję tam gdzie efektywność jest najwyższa ale równocześnie przepływ siły roboczej powoduje jej lepsze dostosowanie strukturalne.

2. przepływ technologii przyczynia się do efektu spill over - rozlewanie się technologii na całym zintegrowanym obszarze. Technologia wędruje po całym obszarze ugrupowania wraz z realizacją produkcji w tych krajach.

3. Efekty akumulacyjne: ogólne korzyści gospodarcze w rezultacie utworzenia wspólnego rynku.

1. wzrost gospodarczy, zmiany strukturalne, wyższa efektywność wykorzystania czynników produkcji, wzrost PKB pre capita, umocnienie siły gospodarczej ugrupowania i uzyskanie większej przewagi konkurencyjne w regionie i w skali globalnej. Ma to szczególne znaczenie o warunkach globalizacji ponieważ wzrost konkurencji na wspólnym rynku ugrupowania daje większe szanse w walce konkurencyjnej na rynku światowym.

4. Korzyści unii walutowej. Dodatkowe korzyści można osiągnąć wprowadzając wspólną walutę. Gdy dyskutowano w EWG nad planem wprowadzenia UGiW to przyjęto podkreślenie korzyści wspólnego rynku dzięki wspólnej walucie.

1. dzięki ograniczaniu ryzyka kursowego może nastąpić dalszy wzrost wzajemnych obrotów handlowych.

2. wprowadzenie wspólnej waluty eliminuje koszty transakcyjne (waluta na walutę). Operowanie jedną walutą powoduje korzyści ekonomiczne i ułatwia transakcje handlowe i związane z przepływem kapitału. Te pozytywne skutki dotyczą głównie ZIB.

Wykład 3.

W pierwszej kolejności była wprowadzona wspólnotowa polityka ( tzn. uprawnienia do wyznaczania jej celów, zasad i instrumentów) były stopniowo przenoszone do wspólnoty i dotyczyło to tych dziedzin w których potrzeba wspólnotowej polityki uznawana była za wspieranie procesu integracji rynkowej. Ponadto integracja rynków krajów członkowskich wymagała prowadzenia ujednoliconej w dużym stopniu polityki konkurencji na wspieranie rynku i zewnętrznej polityki handlowej. Dlatego w pierwszej kolejności realizowana była polityka wspólnotowa w dziedzinie konkurencji zewnętrzna polityka handlowa oraz wspólna polityka rolna i z założenia wynikało że powinna być także realizowana polityka transportowa. W miarę osiągania wyższych etapów integracji następował rozwój wspólnotowej polityki zarówno pod względem jej zakresu, czyli coraz więcej dziedzin nią obejmowano, jak również z punktu widzenia centralizacji uprawnień. Nie znaczy to jednak że centralizacja uprawnień może pozostać tam na zawsze. Integracja europejska jest procesem dynamicznym i wprowadzane są zmiany w tej dziedzinie czyli możliwa jest także decentralizacja tych uprawnień. Jeśli uznaje się, że lepszej realizacji celów służy decentralizacja to dokonuje się reform.

Trzeci obszar integracji to walutowa która jest zróżnicowana ponieważ unią gospodarczo-walutową nie objęto wszystkich krajów. Integracja walutowa rozwija się równolegle z integracją rynkową bo jej początki sięgają pierwszych lat 70. Najwyższy etap integracji walutowej czyli wprowadzenie wspólnej waluty od 1 stycznia 1999 nie dotyczyło wszystkich krajów członkowskich, leczy tylko tych które spełniły odpowiednie kryteria które formalnie opisano w traktacie z Maastricht, oraz te kraje które zdecydowały się na przyjęcie wspólnej waluty, bo 2 kraje które spełniały gospodarczo kryteria (UK i Dania). Te 2 kraje wynegocjowały klauzulę opt-out zgodnie z którą mogą pozostawać poza unią walutową i nie ma formalnych podstaw by te kraje zobligować do przyjęcia wspólnej waluty. Mogą przystąpić dobrowolnie. Wszystkie kraje które przystąpiły do UE po traktacie z Maastricht już musiały w swoich traktatach akcesyjnych zobowiązać się do spełnienia kryteriów członkostwa w UGW i przystąpienia do niej. Kwestią otwartą pozostaje data.

Biorąc zakres i stopień zaawansowania integracji europejskiej jako kryterium można wyróżnić w tym procesie kilka etapów:

1. Tworzenie podstaw integracji europejskie w pierwszej połowie lat 50 XX, integracja wybranych rynków oraz nieudana próba integracji politycznej

2. podpisanie Traktatów Rzymskich o EWG i o EWEA 25 marzec 1957 i realizacja założeń budowy wspólnego rynku zawartych w traktacie ustanawiającym EWG (1958-1985)

1. sukcesy integracji rynkowej w latach 60 - unia celna 1968

2. stagnacja w procesie integracji w latach 1970-1985

3. początki integracji walutowej lata 70.

3. Nowa dynamika IE od połowy lat 80.

1. Przyczyny podjęcia projektu jednolity rynek europejski 1992

2. Przyspieszenie integracji walutowej - plan UGiW J. Delorsa

4. Wprowadzenie w życie postanowień traktatu z Maastricht - budowa UGiW, perspektywy rozwoju integracji.

Omówienie:

ETAP I

Już w czasie II wojny federaliści europejscy zwierali swoje szeregi w ten sposób że organizowali się federaliści z różnych krajów aby przygotować koncepcję utworzenia unii federalnej w Europie. Tych koncepcji było wiele. Najwyższą aktywność wykazywali Francuzi.

Dlaczego nie udało się stworzyć w Europie unii federalnej po zakończeniu II wojny?

Złożyło się na to wiele czynników. Te najważniejsze to:

1. Niektóre kraje przyjęły koncepcję neutralności

2. Niektóre kraje nie były skłonne podporządkować się władzy ponadnarodowej

3. Federaliści współpracujący w okresie II wojny coraz bardziej czuli się osamotnieni w propagowaniu idei zjednoczenia Europy a ponadto niektórzy z nich zajęli wysokie stanowiska w rządach swoich krajów i koncentrowali się bardziej na realizacji polityki własnego kraju.

Początki IE są ściśle związane z nazwiskiem polityka francuskiego (nie pierwszej linii) J. Monet. W sytuacji gdy inicjatywy na rzecz zjednoczenia Europy stawały się coraz bardziej nierealne, zaangażował się by przygotować praktyczny plan współpracy w Europie, który by służył również rozwiązywaniu podstawowych problemów gospodarczych wówczas występujących, Ponadto nie było to w zasadzie nic nowego jeśli chodzi o sam pomysł. Dotyczył on współpracy Francji i Niemiec by przemysł węglowy i hutniczy objąć ponadnarodową polityką i by obrót odbywał się na jednym wspólnym rynku. Zapowiedzią była deklaracja Schumana (9 maj 1950) kiedy to zwrócił się do Niemiec by przystąpiły do współpracy z Francją w sektorze węgla i stali.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali rozpoczęła działalność w 1952 roku. Jej utworzenia stanowiło podstawę integracji europejskiej:

1. 6 krajów stworzyło wspólny rynek w dwóch dziedzinach gospodarki a więc rozpoczęło się integrowanie rynków, ale w ograniczonym zakresie.

2. Kraje EWWiS zrezygnowały z części uprawnień w polityce gospodarczej dotyczących wybranych dziedzin co było niezwykle trudne w warunkach daleko posuniętego interwencjonizmu państwowego.

3. System instytucji utworzony w EWWiS stanowił podstawę dalszego rozwoju systemu instytucjonalnego wspólnot europejskich

4. J. Monet jako twórca EWWiS dążył by wspólnota ta miała władzę ponadnarodową. By był to model integracji ponadnarodowej co zweryfikowała rzeczywistość gdy w 1957 r ceny węgla na rynku światowym spadły, kraje EWWiS zaczęły prowadzić własną politykę i nie chciały polityki ponadnarodowej.

5. EWWiS w pierwszej połowie lat 50 jako pierwsza wspólnota europejska przyczyniła się do rozwiązania problemów dwóch ważnych gałęzi przemysłu a należy podkreślić że ceny światowe na węgiel i stal były wówczas wysokie. Ponadto wspólne nakłady przyczyniły się do modernizacji przemysłu.

6. Założenia traktatu rzymskiego można powiedzieć że zostały zrealizowane. Obrót węglem i produktami hutniczymi na obszarze 6 krajów członkowskich został zliberalizowany.

7. EWWiS spełniła swoją role w pierwszej połowie lat 50 natomiast od utworzenia EWG stała się wspólnotą o mniejszym znaczeniu ponieważ centrum procesów integracyjnych stanowiła EWG. Zarówno EWWiS i EWEA stały się sektorowymi wspólnotami. Znaczenie przemysłu węglowego i hutniczego spadło. Podstawowym surowcem stała się roba naftowa.

Dlaczego nie udała się integracja polityczna?

Federaliści mimo podziałów i niepowodzeń w sprawie budowania wspólnej Europy nie odchodzili jednak od realizacji tego zamiaru, tym bardziej że bardzo zainteresowana był Francja. Dlatego tam powstał projekt wprowadzenia europejskiej wspólnoty obronnej i równolegle z procesami nad utworzeniem EWWiS postępowały prace nad przygotowywaniem projektu EWO. W rezultacie w 1952 podpisano II traktat paryski przez te same 6 krajów o utworzeniu EWO, które polegałoby na stworzeniu wspólnych sił obronnych (lądowych, powietrznych i morskich). Siły narodowe miały być ograniczone do korpusów bezpieczeństwa publicznego.

Wspólna armia miała być pierwszym etapem do europejskiej unii politycznej. Rozpoczęły się prace nad konstytucją europejskiej unii politycznej. Była już znana w 1953.

Dlaczego Francja wykazywała tak dużą aprobatę dla wspólnej armii?

Bali się Niemiec. Powstał plan demilitaryzacji Niemiec.

Rezultaty:

Ustanowienie europejskiej unii politycznej byłoby możliwe pod warunkiem wprowadzenia w życie traktatu o EWO. Francja mimo zgłoszenia projektu wspólnej armii odrzuciła ratyfikację traktatu o EWO. W zgromadzeniu narodowym Francji 30 sierpnia 1954 rozegrał się spektakl - zwolenników było mniej niż przeciwników w momencie kiedy kilka krajów już traktat ratyfikowało.

Spowodowała to zmiana układu politycznego we Francji. Generał Dogol miał inna wizję integracji europejskiej. Uważał, że Francja powinna być mocarstwem a nie elementem unii. Współpracę widział w konfederacji. Uważał że Europa powinna być suwerenna aż po Ural.

ETAP II (1958-1985)

Co zdecydował, że proces IE nie załamał się po upadku koncepcji utworzenia EWP?

6 krajów współpracujących w EWWiS doświadczyło już korzyści ze współpracy ale także doświadczyły te kraje sukcesów w osiąganiu kompromisów. Dlatego przywódcy europejscy oraz wspólne zgromadzenie EWWiS podjęły współpracę polegającą na przygotowaniu raportu o możliwości utworzenia wspólnoty gospodarczej w Europie.

Instytucje EWWiS:

• wysoka władza - instytucja zarządzająco - wykonawcza, organ ponadnarodowy. Pierwszym przewodniczącym J. Monnet

• rada ministrów - organ międzynarodowy, decyzyjny, zatwierdzający decyzje wysokiej władzy.

• Wspólne zgromadzenie - składające się z reprezentantów parlamentów narodowych. Podstawa polityki ekonomicznej

• Trybunał sprawiedliwości

Wspólne zgromadzenie EWWiS wystąpiło z inicjatywą do rządów krajów członkowskich o podjęcie współpracy.

Wykład 4.

Raport Spaaka był efektem prac komitetu międzyrządowego jaki został powołany na Konferencji w Messynie w 1955 roku=> to bardzo ważna data od której rozpoczęły się prace przygotowawcze do utworzenia EWG i przygotowania i sformułowania założeń wspólnego rynku. Na tej właśnie konferencji powołano Komitet Międzyrządowy składający się z przedstawicieli państw członkowskich , ministrów zagranicznych. A więc sześć krajów Wspólnoty Węgla i Stali. Na czele tego Komitetu stanął polityk belgijski, minister spraw zagranicznych => P.H. Spaak, bardzo aktywny zwolennik integracji europejskiej. Zadaniem Komitetu było przygotowanie raportu w sprawie możliwości utworzenia wspólnoty gospodarczej i wprowadzenia wspólnego rynku. Wspólnota energii atomowej została zainicjowana na Konferencji w Messynie z inicjatywy Francji. Raport Spaaka miał również objąć to zagadnienie. Mniej więcej po upływie roku po Konferencji w Messynie został opublikowany raport Spaaka, w około 1956 roku.

Co zawierał raport Spaaka?

Otóż był on przede wszystkim poświęcony wprowadzeniu wspólnego rynku. Rozpoczynał się od założeń Unii Celnej, czyli jak powinny być eliminowane cła na wspólnym rynku, a następnie na jakich zasadach powinna być opracowana zewnętrzna taryfa celna, czyli dla krajów nie należących do wspólnego rynku. Zawierał również podkreślenie potrzeby negocjacji z krajami trzecimi w tej sprawie, dotyczącej ceł zewnętrznych. Następnie zawierał zasady kontroli eksportu rozdział poświęcony usługom, rolnictwu, oraz zapisy dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstw na wspólnym rynku, czyli odnoszące się do reguł konkurencji na wspólnym rynku.

Po publikacji raportu Spaaka w roku 1956 odbyła się konferencja w Wenecji, na której ten raport został przyjęty i rozpoczęły się negocjacje nad traktatem rzymskim o EWG.

Traktat o EWG został podpisany 25.03.1957 roku w tym samym dniu podpisano drugi z traktatów o EWEA, jako efekt propozycji francuskiej i że w raporcie Spaaka znalazł pozytywny wniosek o organizacji zajmującej się wykorzystaniem energii atomowej do celów pokojowych.

Dlaczego traktaty rzymskie zostały podpisane przez te same sześć krajów, które już współpracowały w EWWiS?

Oczywiście, że kraje członkowskie EWWiS były otwarte na przyjęcie nowych krajów członkowskich, przede wszystkim liczyły na to, że traktaty podpisze Wielka Brytania. Pozostawienie Wielkiej Brytanii poza wspólnym rynkiem, oznaczało w pewnym sensie brak jednolitej polityki gospodarczej w Europie. Przede wszystkim poważne zawężenie geograficzne wspólnego rynku.

Dlaczego nie przystąpiła Wielka Brytania do wspólnoty w 1957 roku?

Dlatego,że Wielka Brytania była ściśle powiązana gospodarczo w ramach brytyjskiej wspólnoty narodów, dawny system kolonialny w aspekcie gospodarczym jeszcze funkcjonował długo, a przyłączenie WB do EWG wiązałoby się z dużymi zmianami jej polityki gospodarczej i przede wszystkim wzrostem cen na rynku wewnętrznym.

WB uważała że członkostwo we wspólnocie, w Europie, wspólnocie, która miałaby polegać na całkowitej integracji rynków krajowych, nie była by dla WB korzystna. WB natomiast była zwolenniczką utworzenia szerokiej strefy wolnego handlu w Europie. Podjęła w tym kierunku działania na forum OEEC, próbując znaleźć poparcie RFN. Działania WB w kierunku realizacji tego celu jakim była strefa wolnego handlu w Europie nie powiodły się. Szóstka krajów była w pełni zdecydowana tworzyc wspólny rynek dzięki podpisaniu traktatów rzymskich o EWG. Powstała tzw. Mała wspólna Europa. Traktaty zostały szybko ratyfikowane , obie wspólnoty rozpoczęły działalność 1.01.1958 roku.

Struktura i główne postanowienia Traktatów Rzymskich o EWG

Części składowe i tytuły	Akty
Preambuła Część I Podstawowe zasady. Część II Utworzenie wspólnoty. Tytuł I Swobodny przepływ towarów, utworzenie unii celnej, eliminacja ograniczeń ilościowych Tytuł II Rolnictwo Tytuł III Swobodny przepływ osób, usług i kapitału Tytuł IV Transport Część II Polityka Wspólnoty. Tytuł I Wspólne zasady obejmujące politykę konkurencji, pomoc państwa, postanowienia podatkowe, harmonizacja prawa. Tytuł II Polityka gospodarcza, głównie polityka handlowa. Tytuł III polityka społeczna. Tytuł IV Europejski Bank Inwestycyjny. Część IV Stowarzyszenie z krajami i terytoriami zamorskimi, które pozostają w specjalnych układach (stosunkach) z krajami członkowskimi. Część V Instytucje Wspólnoty. Tytuł I Postanowienia dotyczące instytucji. Tytuł II Postanowienia finansowe dotyczące budżetu wspólnoty. Część VI Postanowienia ogólne i końcowe

Preambuła - zawarty jest w niej cel , czyli po co został podpisany, zapisano, że „ wspólnota ma przyczynić się …….”.

W traktatach rzymskich o EWG można znaleźć propozycje zawarte w raporcie Spaaka, a w szczególności dotyczące budowy wspólnego rynku i funkcjonowania rolnictwa. Potwierdzają to następujące postanowienia:

• Tytuł I Swobodny przepływ towarów, utworzenie unii celnej, eliminacja ograniczeń ilościowych.

• Tytuł II Rolnictwo

• Tytuł III Swobodny przepływ osób, usług i kapitału

Zasadnicza część traktatu rzymskiego o EWG została poświęcona budowie wspólnego rynku, czyli integracji rynków krajowych w jeden wspólny rynek. Ponadto można wyraźnie zauważyć jakie dziedziny gospodarki traktowane były w procesie integracji priorytetowo oraz jakie dziedziny polityki gospodarczej uważane były za ważne z punktu widzenia wprowadzania wspólnego rynku, czyli w jakich dziedzinach gospodarki najwcześniej przewidywano ujednolicenie polityki gospodarczej, bądź wprowadzenie w pełni wspólnej polityki gospodarczej. Dlatego w traktacie tym zostały wprowadzone nazwy wspólna polityka w odniesieniu do trzech rodzajów tej polityki, a mianowicie: wspólna polityka rolna, wspólna polityka transportowa i wspólna polityka handlowa. Oprócz tego, że funkcjonują terminy polityka wspólnotowa, które oznaczają centralizację uprawnień w danej dziedzinie na poziomie wspólnoty.

W większości dziedzin uprawnienia do realizacji polityki znajdują się na szczeblu wspólnotowym i szczeblu krajowym. Jeśli większość uprawnień jest scentralizowana , wówczas taka dziedzina polityki przyjmuje coraz bardziej cechy wspólnej polityki.

Polityka konkurencji to kolejna dziedzina polityki mająca zasadnicze znaczenie jako podstawa funkcjonowania wspólnego rynku ponieważ wolna konkurencja na wspólnym rynku wymaga zastosowania jednolitych reguł konkurencji, które obejmują wszystkie podmioty działające na tym rynku.

Europejski Bank Inwestycyjny=> w raporcie Spaaka zapisano, że w celu wspomagania rozwoju krajów należących do wspólnoty, a charakteryzujących się dysproporcjami regionalnymi, powinien zostać stworzony specjalny fundusz inwestycyjny, aby wspierać rozwój regionów słabszych w wyniku dyskusji zdecydowano, że gdyby fundusz był tworzony ze składek krajów członkowskich to możliwość łagodzenia dysproporcji regionalnych były by bardzo ograniczone. A wiec ostatecznie zaakceptowano stworzenie banku, by możliwości finansowania były większe.

Część IV. Stowarzyszenie z krajami i terytoriami zamorskimi, które pozostają w specjalnych układach (stosunkach) z krajami członkowskimi.

Ta część IV została wprowadzona do traktatu dlatego, że niektóre kraje członkowskie posiadały kolonie , a jeśli nawet kraje te politycznie uzyskały niezależność, to i tak były one gospodarczo związane ze swoim byłymi imperiami. I gdyby nie znalazł się zapis w traktatach rzymskich określający dostęp do byłych kolonii do wspólnego rynku to zostały by one potraktowane jak wszystkie inne kraje trzecie. To naturalnie mogło by doprowadzić do załamania wymiany handlowej, w szczególności dotyczyłoby to Francji, Belgii, Holandii. Natomiast dzięki części IV kraje uzyskały preferencyjny dostęp do wspólnego rynku.

Część V Instytucje Wspólnoty.

Utworzenie EWG wiązało się powołaniem nowych instytucji. To dotyczyło także EWEA, ale niektóre instytucje powstałe wcześniej rozszerzyły swój zakres działalności. Trybunał Sprawiedliwości był utworzony w ramach struktury organizacyjnej EWWiS i jego działalność została rozszerzona i objęła 2 nowe wspólnoty.

Wspólne Zgromadzenie EWWiS zostało przemianowane na Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne i również objęło swoją działalnością nowe wspólnoty. To Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne w wyniku rozwoju działalności i umacniania swojej pozycji przekształca się w Parlament Europejski.

Porządkowanie systemu instytucjonalnego wewnątrz wspólnoty odbyło się na podstawie traktatu o fuzji niektórych instytucji i traktat ten wszedł w życie 1.07.1968 i jego podstawie zostały…. 3 rady szczebla ministerialnego i 3 komisje szczebla ministerialnego. I w ten sposób funkcjonowała Komisja Wspólnot Europejskich i Rada Wspólnot Europejskich.

Realizacja założeń traktatowych o EWG:

(lata 60-te)

1. Wspólny rynek.

2. Rozwój polityki wspólnotowej.

Ad.1 Wspólny rynek.

Realizacja założeń odnoszących sie do integracji rynków krajów członkowskich przebiegała wyjątkowo sprawnie. Zadanie główne polegało na utworzeniu Unii Celnej. W wyniku zgodności krajów członkowskich w sprawie redukcji taryf celnych ostatnie zostały one zniesione 1.07.1968 roku, a więc 18 miesięcy przed terminem. Kraje członkowskie chętnie obniżały cła ponieważ osiągały wymierne korzyści : rosły wzajemne obroty handlowe, co pozytywnie wpływało na tempo wzrostu PKB. Jednak należy podkreślić,że ogólna koniunktura w gospodarce światowej w latach 60 tych była dobra, wzrost był wysoki i stabilny, przekroczył średniorocznie we wspólnocie 4 %. Takie warunki w gospodarce sprzyjały integracji. Pod koniec lat 60-tych w zasadzie była pełna swoboda przepływu towarów, a także w dużym stopniu istniała swoboda przepływu kapitału. Na podstawie dyrektywy wprowadzonej w roku 1962, która określała bezwarunkową swobodę przepływu kapitału i warunkową swobodę przepływu kapitału.

Bezwarunkowa swoboda przepływu kapitału obejmowała:

• przepływy ZIB;

• płatności z tytułu wymiany handlowej, obejmująca także kredytowanie transakcji;

• oraz swobodny przepływy kapitału związane z zawieraniem transakcji na giełdach papierów wartościowych.

W 1968 roku istniały juz także podstawy prawne swobody przepływu osób, co jednak później w związku z pogorszeniem sytuacji na rynku pracy (lata 70-te)podlegało prawnym ograniczeniom. Krajom członkowskim zezwolono na wprowadzanie ograniczeń jeśli miały poważne trudności na rynku pracy. Niewielki postęp natomiast osiągnięto w dziedzinie usług.. Co w dużym stopniu wynikało z dużego zróżnicowania sektora usług w poszczególnych krajach członkowskich, oraz zróżnicowania pod względem udziału

usług państwowych i komercyjnych.

Ad.2 Rozwój polityki wspólnotowej.

W 1962 roku została wprowadzona wspólna polityka rolna, która polegała na wprowadzeniu jednolitych wspólnotowych cen na produkty pochodzenia rolniczego i wspólnotowych zasad wspierania rolnictwa. Dofinansowanie rolnictwa następowało ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego. Były natomiast problemy z realizacja wspólnej polityki transportowej . Nie została ona wprowadzona w latach 60- tych , a wspólna polityka transportowa oficjalnie została wprowadzona w roku 1970 w związku z tym,że od 1.07.1968 roku funkcjonowała już unia Celna i wraz z nią wspólna taryfa celna.

Wykład 5.

Integracja europejska w latach 1970-1985

I. założenia planu integracji po okresie przejściowym. Czas budowania unii celnej (do 1970) traktowano jako okres przejściowy w procesie funkcjonowania EWG i integracji rynków. Dlatego na zakończenie tego okresu odbyła się konferencja szefów państw i rządów krajów członkowskich w Hadze 1-2 XII 1969. Ten szczyt przywódców krajów członkowskich w Hadze miał duże znaczenie historyczne dlatego, że po pierwsze dyskutowano nad założeniami dalszego rozwoju integracji europejskiej, po drugie dlatego że odbyła się pierwsza i zarazem bardzo kontrowersyjna dyskusja nad wprowadzeniem wspólnej waluty. Po trzecie uzgodniono pierwsze rozszerzenie wspólnot europejskich. Państwa członkowskie ustami swoich przywódców wyraziły zgodę na przyjęcie nowych krajów. Aplikowały do wspólnot GB, Irlandia, Dania i Norwegia. Prezydent dogol stawiał weto przeciw przyjęciu GB. W Hadze reprezentował Francje nowy prezydent Pompidou. Reprezentował już inną opcję polityczną - proeuropejską i Francja przestała być już krajem sprawiającym wiele trudności w podejmowaniu decyzji.

Agenda w Hadze

1. Plan integracji na kolejną dekadę. Okazało się, że najważniejszym punktem negocjacji w Hadze stał się problem wspólnej waluty. Zgłosiła taki projekt właśnie Francja aby w planie integracji w kolejnej dekadzie najważniejszym celem było podjęcie przygotowań do przyjęcia wspólnej waluty. Francja zgłaszała ten projekt ponieważ już w 69 roku było wiadomo, że system walutowy z Breton Woods dożywa swoich dni, że w skali międzynarodowej musi dojść do zasadniczej reformy porządku walutowego. Było to wiadome dlatego, że najważniejsze kraje w trakcie spotkań (USA, RFN, Francja, GB) nie potrafiły w sprawach walutowych osiągnąć kompromisu. Zasadniczo różniły się co do interesów gospodarczych i w związku z tym nie wszystkie kraje były zainteresowane dalsza stabilizacją kursów walutowych, a przede wszystkim USA. W zasadzie zmierzały do tego aby przejść do kursów płynnych i dlatego przywódcy francuscy uznali, że jest doskonała okazja aby zgłosić projekt „europejskiego Breton Woods” (by stworzyć własny, wspólnotowy system walutowy. Ponad to było ważne, że wiceprzewodniczącym komisji wspólnot europejskich był francuski polityk i profesor ekonomii R. Barre. Który jako pierwszy przygotował projekt współpracy i integracji walutowej we wspólnocie (2 plany Barre'a). Piastując funkcję wiceprzewodniczącego komisji R. Barre mógł te własne plany przyszłej unii walutowej prezentować jako oficjalne stanowisko komisji. Był jeszcze inny powód dla którego Francja forsowała plan wprowadzenia wspólnej waluty. Wynikał on z tego, że frank jako waluta był słaby. W tym samym czasie rosła pozycja marki RFN jako waluty międzynarodowej. Stąd taką ważną z punktu widzenia Francji była propozycja unii walutowej by wspólną walutą zarządzać razem z Niemcami i innymi krajami członkowskimi. W warunkach słabego franka i mocnej marki bank centralny francjimiał malą możliwość wpływania na sytuację walutową za pomocą swojej polityki, lecz musiał prowadzić politykę dostosowawczą, uzależnioną od tego jakie decyzje podejmował bank centralny RFN. Dominujące znaczenie miała polityka Bundesbanku.

Przedstawiciele RFN byli przeciwni propozycji francuskiej przedstawiając jako argument niski poziom integracji gospodarek krajów EWG. Ten argument miał duże znaczenie w sytuacji rozwijającej się teorii optymalnego obszaru walutowego. Zaczęła się rozwijać od 69 roku. Zgodnie z tą teorią korzyści z wprowadzenia wspólnej waluty mogłyby osiągać tylko te kraje, które osiągnęłyby jako jeden obszar pewne warunki charakteryzujące duży stopień ujednolicenia ich gospodarek.

W każdym razie przedstawiciele RFN uważali, że poziom integracji reprezentowany przez unię celną to początek procesu integracji gospodarczej. Gdyby wspólna waluta została wprowadzona w takich warunkach to mogłoby to spowodować upadek EWG. Delegacja niemiecka proponowała zatem osiągnięcie w pierwszej kolejności wyższego stopnia zintegrowania gospodarek i następnie dopiero rozpoczęcie prac nad planem UGW. Praktycznie propozycja niemiecka sprowadzała się do tego że równolegle z postępem integracji gospodarczej powinny być czynione przygotowania do wprowadzenia wspólnej waluty.

Czym zakończyła się dyskusja w Hadze?

Zakończyła się częściowo pozytywnie w tym sensie, że

1. wprowadzono do planu integrację walutową

2. uzgodnienie, ze powinni nad tym pracować eksperci, że należy powołać komisję ekspercką. Ta komisja powinna przygotować raport co do możliwości wprowadzenia UGiW jak również określić w jakim czasie byłoby to możliwe. To było najważniejszym podsumowaniem tej dyskusji.

W marcu 1970 powołany został komitet Wernera, czyli grupa ekspertów pod kierunkiem premiera Luksemburga Wernera. Raport komisji Wernera został opublikowany w październiku 1970.

II. Ocena rozwoju integracji w omawianym okresie.

a. integracja rynkowa - dalszy proces budowy wspólnego rynku. Start był świetny - Unia celna 18 miesięcy przed terminem, jednak do finału było daleko. Lata 70 to okres stagnacji w procesie integracji rynkowej. Kryzys energetyczny i gospodarczy lat 70 spowodował powrót do protekcjonizmu w handlu, a wydawałoby się że funkcjonowanie układu GATT i unii celnej we wspólnocie to ważne podstawy dalszej liberalizacji handlu i pewnie by tak było gdyby w dalszym ciągu była dobra koniunktura w gospodarce światowej. Ponieważ cła nie istniały już we wspólnocie i na początku lat 70 dzięki rundo GATT były także niskie na wyroby przemysłowe to nowy protekcjonizm realizowany był za pomocą innych instrumentów polityki handlowej, np. subsydia eksportowe, instrumenty pozataryfowe za pomocą manipulowania kursami walutowymi. Pojawiły się tendencje regresyjne. Ograniczenia w przepłynie osób. Nie można powiedzieć, że w latach 70 i pierwszej połowie 80 nastąpił postęp w procesie integracji rynkowej. Granice narodowej stały się wyraźniejsze na wspólnym rynku. Państwa członkowskie koncentrowały się w swojej polityce gospodarczej na ochronie własnych rynków dla własnych producentów i na stymulowaniu wzrostu gospodarczego.

b. polityka gospodarcza szczebla wspólnotowego.

W pewnych dziedzinach uprawnienia ze szczebla z poziomu krajowego były przenoszone na poziom ponadnarodowy. Szczególnie w tych z traktatów rzymskich o EWG.

Co zmieniło się, jak rozwinęła się polityka wspólnotowa w kolejnej dekadzie?

Nastąpiło rozszerzenie zakresu wspólnotowej polityki (tworzono podstawy takiej polityki w nowych dziedzinach, np. przez podjęcie polityki regionalnej.) W 1975 r utworzono europejski fundusz rozwoju regionalnego w którym znalazły się środki na początku bardzo skromne w celu finansowania projektów zmierzających do łagodzenia dysproporcji regionalnych we wspólnocie, w celu aktywizacji regionów słabszych.

Dlaczego dopiero w połowie 70 podjęto politykę regionalną na poziomie wspólnotowym?

Wcześniej te problemy dotykały głównie Włoch a po przyjęciu nowych państw te problemu wzrosły a głos Włoch został wsparty na zwiększenie pomocy dla regionów słabo rozwiniętych. To kraje członkowskie osiągały swój cel, jeśli była to grupa krajów, a więc jeśli miały siłe aby cel zrealizować. Drugą dziedzina polityki rozwijaną w latach 70 to polityka zmian strukturalnych w przemyśle. Jaki był cel tej polityki? Podniesienie konkurencyjności przemysłu europejskiego. Podniesie konkurencyjności przemysłu krajów EWG moglo nastąpić wówczas jeśli zmiany strukturalne polegałyby na wzroście udziału gałęzi technologicznie zaawansowanych oraz na ogólnym podniesieniu poziomu technologicznego, unowocześnieniu całego przemysłu krajów członkowskich. Oceniając rozwój wspólnotowej polityki w tamtym okresie nie można stwierdzić, że dokonaly się dość zasadnicze zmiany polegające na wzroście znaczenia polityki szczebla wspólnotowego. Były to nowe inicjatywy i pierwsze kroki podejmowane w nowych dziedzinach. Mając to na uwadze trzeba również wymienić wzrost bezrobocia w latach 70. W związku z tym zostaly podjęte wspólnotowe projekty poprawy sytuacji na rynku pracy.

Wspólna polityka pieniężno-walutowa a w szczególności walutowa.

c. początki i rozwój integracji walutowej. Początki inicjatyw do wprowadzenia UGW.

Wstępem do integracji walutowej był raport Wernera. Raport Wernera stanowił pierwsze kompleksowe opracowanie wskazujące sposób wprowadzania UGiW aby jej finał mógł być osiągnięty w 1980 roku. Formalnie podjęto decyzje o wprowadzaniu jej pierwszego etapu który miał być zakończony w roku 1973. W raporcie skazano 3 etapy. Pierwszy opisany był szczegółowo. Następne natomiast miały być przygotowane po osiągnięciu etapu pierwszego. By móc wyciągać wnioski i korygować założenia na podstawie doświadczeń. UGiW wg raportu Wernera nie została wprowadzona. Wybuch kryzysu energetycznego i gospodarczego traktowany był jako zasadnicza przeszkoda. W wywiadzie po wielu latach Werner przyznał, że biorąc pod uwagę doświadczenia integracji realizacja tego planu była nie możliwa.

Praktyczne działania czyli integracja w praktyce lat 70 i pierwszej połowy 80.

Upadek systemu z BW który rozpoczął się od decyzji Nixona o zawieszeniu wymienialności $ na złoto 15 sierpnia 1971 miał swoje daleko idące konsekwencje dla sytuacji walutowej na świecie. Najpierw była destabilizacja walutowe (głębokie wahania kursów) a od marca 1973 większość krajów ogłosiła oficjalne odejście od kursów stałych i przejście do polityki kursu płynnego.

Co to oznaczało dla procesu integracji europejskiej?

To mogło mieć daleko idące skutki dla wzajemnej wymiany handlowej ponieważ ryzyko kursowe destabilizuje rozliczenia manipulacja kursem walutowym zmienia warunki handlu. Dlatego wspólnota europejska bardzo szybko zareagowała wprowadzając węża walutowego w tunelu w 1972 po to by ograniczyć wahania kursów rynkowych walut krajów członkowskich wzajemnie wobec siebie, a więc po to by zminimalizować skutki upadku systemu z BW. Dla integracji rynkowej pozostanie w warunkach destabilizacji walutowej na świecie było zgubne - mogłoby to doprowadzić do upadku wspólnoty. W ramach wspólnej polityki rolnej funkcjonował europejski fundusz gwarancji i orientacji rolnej. Z tego funduszu dokonywano wysokich transferów do krajów członkowskich. Gdyby nie stabilizowano kursów walut krajów członkowskich to te transfery byłyby mniejsze bądź większe w zależności od wahań kursów walut. W warunkach destabilizacji walutowej wymuszone zostało wprowadzanie wspólnej polityki walutowej 1972-1978 - wąż okazał się nieskutecznym instrumentem, waluty niektórych krajów okresowo funkcjonowały w wężu., dltego 13 marca 1979 wprowadzono rozwiązanie bardzo radykalne - wprowadzono europejski system walutowy. Do połowy lat 80 ESW nie w pełni jeszcze zapewniał realizację tych celów które przed nim postawiono. Zasadnicze trudności zostały przezwyciężone.

Wykład 6.

Temat: Integracja europejska - nowa jej dynamika od połowy lat 80.

1. Raport Alberta i Balla w kierunku odbudowy gospodarczej Europy 1983.

2. Przyspieszenie integracji rynków krajów członkowskich i jego znaczenie dla ogólnogospodarczych efektów procesów integracji europejskiej.

3. Wpływ jednolitego rynku europejskiego 1992 na dalszy rozwój integracji walutowej - raport Delorsa, jego założenia i etapy wprowadzania.

4. Traktat z Maastricht jako formalna podstawa wyższego etapu integracji europejskiej.

5. Realizacja założeń traktatowych - budowa Unii Europejskiej.

6. Nowe traktaty (Amsterdamski, Nicejski i traktat konstytucyjny) a dalsze przyspieszenie procesów integracyjnych.

Ad.1.

Raport traktowany jest jako swego rodzaju moment przełomowy w procesie przyspieszenia integracji rynkowej, dlatego, że zawierał on bardzo krytyczną ocenę wcześniejszych osiągnięć ale także zawierał propozycje poprawy sytuacji gospodarczej poprzez wskazanie barier w tym procesie. Początek lat 80 to był kolejny kryzys gospodarczy w Europie. Kryzys który był następstwem wzrostu cen ropy naftowej w 1979 r. Wprawdzie ten wzrost wynosił ok. 130% niemniej wpłynął on na kolejną dekoniunkturę gospodarczą która trwała dość długo bo do końca 1982. W Europie kryzys był głębszy niż w USA (spadek produkcji większy niż w USA, pogarszała się sytuacja na rynku pracy). Oprócz tego problemem była wysoka inflacja (przełom lat 70/80). Dlatego ekonomiści, politycy z wielkim niepokojem obserwowali pogarszanie się sytuacji gospodarczej w EWG. Raport został opublikowany w kulminacyjnym momencie. Autorzy podkreślili że Europa traci dystans w stosunku do swoich konkurentów, że EWG także znajduje się w takiej sytuacji a w szczególności upoważniały do tego autorów wskaźniki makro: niższy wzrost gospodarczy, większy spadek tempa wzrostu PKB w stosunku do USA i Japonii. Przy tej niższej dynamice gospodarczej inne wskaźniki makroekonomiczne były wyższe, co świadczyło, że sytuacja jest gorsza niż gdybyśmy brali inne czynniki makro. Zdecydowanie wyższa inflacja i wyższe bezrobocie. Analiza sytuacji przedsiębiorstw również wskazywała na pogarszanie się ich kondycji. Były niższe inwestycje niż w USA i Japonii i niestety także pogarszało się tempo wzrostu wydajności pracy. Ta sytuacja gospodarcza wymagała podjęcia konkretnych inicjatyw dzięki którym można by te tendencje regresyjne zatrzymać, nie tracić pozycji konkurencyjnej wobec USA i Japonii. Do tych czynników należy dodać miernik ilustrujący pozycję konkurencyjną w handlu na rynkach międzynarodowych. Spadał udział przedsiębiorstw w tych segmentach rynku światowego (udział sprzedaży) które charakteryzowały się wówczas najwyższym zaawansowaniem technologicznym, a więc tzw. high-tech. To było najbardziej niepokojące. Pokazywało to jak szybko pogarsza się pozycja innowacyjna krajów EWG. Oceniając przesunięcia w segmentach rynku światowego można było wyciągnąć wniosek że gospodarka EWG zaczyna się zbliżać do gospodarki średnio rozwiniętej.

Druga część raportu poświecona była sprawom procesów integracyjnych, a więc zaawansowania procesów integracyjnych i barier Autorzy ocenili, że lata 70 nie przyniosły postępów i pojawily się liczne bariery w integracji. Uruchomiło one procesy wsteczne w integracji rynkowej. Wymieniono takie bariery:

1. bariery fizyczne na granicach krajów członkowskich - utrzymywane wciąż kontrole i czynności związane z przedstawianiem odpowiednich dokumentów, wymiana walut i utrzymywanie urzędów granicznych. Wskazano, że to należy zlikwidować.

2. Bariery techniczne - polegały one na istnieniu w krajach członkowskich narodowych przepisów i standardów technicznych dopuszczających do obrotu towary. Pojawiły się one szczególnie w latach 70 ponieważ stanowiły one tzw. pozataryfowe instrumenty polityki handlowej. Służyły tak naprawdę do ograniczania importu i zapewnienia większej części rynku dla krajowych producentów

3. Bariery fiskalne - na początku lat 80 były znacznie większe niż teraz. Istnienie różnych rodzajów podatków w krajach członkowskich i zróżnicowanie stawek podatkowych. Różnice systemów podatkowych to bardzo istotna trudność w stworzeniu na wspólnym rynku wolnej konkurencji (stworzenie równych szans dla uczestników rynku). Niższe podatki przyczyniają się do wyższej konkurencyjności.

4. Niski poziom harmonizacji prawa krajów członkowskich - brak takiego ujednolicenia przepisów prawa gospodarczego które stanowiłoby formalną podstawę budowy wspólnego rynku, swobody przepływów. Należy eliminować różnice w dziedzinie prawa gospodarczego.

5. Zalecenie autorów by regułami wspólnego rynku objąć również zamówienia publiczne (finansowane z budżetu centralnego i budżetów lokalnych).

Ad. 2.

Program naprawy sytuacji gospodarczej - białą księga komisji wspólnot europejskich i projekt Jednolity Rynek Europejski 1992.

Wszelkie projekty powstawały zazwyczaj w komisji wspólnot europejskich, Na początku lat 80 komisja rozpoczęła prace nad przygotowaniem plany dzięki któremu można byłoby przyspieszyć proces wprowadzania wspólnego rynku. Na początku lat 80 tych 4 swobód jaki powinny charakteryzować wspólny rynek nie było. Przygotowana została biała księga, która została przedstawiona parlamentowi europejskiemu w marcu 1985. Powstała pod kierunkiem komisarza z UK - Cockfielda. Zawierała ona ok. 300 propozycji legislacyjnych a więc konkretnych przepisów prawnych dzięki którym kraje zostałyby zobligowane do wprowadzania swobód wspólnego rynku. Przyjęcie tej białej księgi w której przedstawiono projekt Jednolitego Rynku Europejskiego, zatwierdzenie księgi przez radę ministrów oznaczało wprowadzanie całej listy tych przepisów prawnych w życie. Przyjęto, że finalizacja projektu powinna nastąpić z końcem 1992 roku. Przyjęto do realizacji z tej listy 282 przepisy legislacyjne. Mówiąc o realizacji projektu JRE należy zwrócić uwagę na 2 czynniki które w dużym stopniu przyczyniły się do realizacji tego projektu:

1. zasadnicza modyfikacja postanowień traktatu rzymskiego o EWG - nastąpiło to poprzez przyjęcie i wprowadzenie w życie międzyrządowego pierwotnego źródła prawa wspólnotowego jakim był Jednolity Akt Europejski. Został podpisany w lutym 1986 i wszedł w życie 1 lipca 1987.

Dlaczego to była ważny akt prawny od którego zależało efektywne wprowadzanie jednolitego rynku europejskiego?

Stanowił on podstawę tworzenia prawa wtórnego a dyrektywa będąca instrumentem wspólnotowego prawa wtórnego stanowiła o praktycznym wprowadzaniu JRE.

Dyrektywa nie stanowi części prawa, wyznacza cel a państwa członkowskie dostosowują prawa krajowe do celu zawartego w dyrektywie. Dyrektywy służą ujednolicaniu prawa krajów członkowskich.

Traktat rzymski o EWG był przygotowywany w 1957 i na etapie integracji w połowie lat 80 nie stanowił wystarczającego pierwotnego źródła prawa na podstawie którego mogły być tworzone instrumenty prawa wtórnego dostosowane go rzeczywistości tamtych czasów. Dużą część JAktuE stanowiły artykuły odnoszące się do jednolitego rynku. Jednolity Akt Europejski obejmował więcej regulacji, odnosił się do wielu innych dziedzin integracji europejskiej. Wprowadzał zmiany w procesie decyzyjnym i w funkcjonowaniu instytucji, stąd był on generalną reformą traktatu rzymskiego o EWG.

2. czynnik personalny. Przewodniczącym komisji wspólnot europejskich został od 1 stycznia 1985 J Delors. A więc francuski polityk mający doświadczenia polityczne jako osoba zajmująca wysokie stanowiska rządowe, ale przede wszystkim działał w związkach zawodowych. J Delors realizowal projekt Jednolity Rynek Europejski. Jako przewodniczący komisji wiele zrobił w tej kwestii, był zwolennikiem tego projektu. Był autorytetem, miał silną osobowość i pokonywał wszelkie bariery. To dzięki niemu zyskała na znaczeniu polityka spójności gospodarczej. Uważał bowiem, że wprowadzenie 4 swobód w EWG zależeć będzie od tego jak będą łagodzone dysproporcje w rozwoju gospodarczym krajów członkowskich i regionów. Uważał, że powinno to się odbywać równolegle. Regiony i kraje słabo rozwinięte nie będę w stanie skutecznie konkurować z regionami o wyższym poziomie rozwoju gospodarczego.

Dlaczego?

Produktywność pracy jest wyższa w krajach i regionach wyżej rozwiniętych. Wyższy poziom zaawansowania technologicznego.

J. Delors był zwolennikiem wprowadzania europejskiej przestrzeni społecznej, czyli uważał że polityka społeczna powinna być polityką wspólnoty. Bo ona by służyła łagodzeniu tych dysproporcji.

Podsumowując, J Delors jako przewodniczący komisji miał duży wpływ na wprowadzanie projektu Jednolity Rynek Europejski. Delors nie przygotował projektu, on go skutecznie realizował i wprowadził.

Znaczenie projektu Jednolity Rynek Europejski w przyspieszeniu procesów integracji europejskiej.

Wspólnotowa polityka.

Wyższy poziom integracji rynków krajów członkowskich. Projekt JRE służył wyższemu zintegrowaniu krajów europejskich, a zatem osiągnięcie prawie w pełni tych 4 swobód powodowało wyższą współzależność gospodarczą, wzajemnego uzależnienia gospodarczego krajów. Skoro tak, to zaistniała potrzeba dalszego przenoszenia uprawnień w dziedzinie PE ze szczebla krajowego do EWG, czyli zaistniała potrzeba rozwoju w szerszym zakresie, w kolejnych dziedzinach polityki wspólnotowej, potrzeba większego ujednolicenia tej polityki. Zaistniała potrzeba jej rozwoju w dziedzinach w których wcześniej jej nie rozwinięto. W szczególności w latach 80 rozwinęła się polityka spójności, czyli tak polityka za pomocą której oddziaływano na zmiany strukturalne dzięki którym przyspieszano proces łagodzenia dysproporcji w rozwoju gospodarczym.

A jakie konkretne polityki służyły realizacji celu jakim była wyższa spójność gospodarcza?

Polityka regionalna, strukturalna polityka rolna - zmiany wpływające na unowocześnienie rolnictwa, polityka badawczo-rozwojowa, polityka społeczna, polityka ochrony środowiska naturalnego, polityka zmian strukturalnych w przemyśle - służąca transformacji przemysły aby był wzrost udziału gałęzi nowoczesnych w przemyśle.

Projekt Jednolitego Rynku Europejskiego to równocześnie czynnik przyspieszający integrację ogólno gospodarczą. Ten projekt przede wszystkim przyczynił się do przyspieszenia integracji walutowej. JRE zaczął być realizowany od 1986 (był ona wprawdzie rokiem wątpliwość, ale od wejścia w życie Jednolitego Aktu Europejskiego można mówić o wprowadzaniu JRE)

Dlaczego z tym przyspieszeniem realizacji wprowadzania 4 swobód można wiązać ożywienie dyskusji nad przyspieszeniem integracji rynkowej, czyli tak delikatnie nad przyszłą wspólną walutą?

To ożywienie dyskusji nastąpiło w instytucjach EWG wśród ekonomistów, ale największe znaczenie miało ożywienie dyskusji w tych krajach członkowskich które były bardzo zainteresowane powrotem do planu wspólnej waluty (prawie po 20 latach od upadku pierwszego planu). Francja ponownie miała dogodną sytuację bo przewodniczącym był J. Delors. Był on reżyserem tych wszystkich wydarzeń które zbliżały Europę do wspólnej waluty.

Wspólny rynek
Towary	Usługi	Kapitał Największy wpływ na wprowadzenie wspólnej waluty.	Ludzie

W prowadzenie pełnej swobody kapitału mogło prowadzić do spekulacyjnych przepływów kapitału. W warunkach przepływu swobody kapitału musi być ujednolicona stopa procentowa i polityka monetarna.

Ważne fakty prowadzące do Unii walutowej czyli ułatwiające współprace nad przyszłą unią walutową.

1. Wprowadzenie z inicjatywy J. Delorsa zapisu do jednolitego aktu europejskiego o utworzeniu UGW. Kraje członkowskie godząc się na taki zapis zaakceptowały perspektywicznie unię walutową. Taki zapis otwierał drogę do dalszych inicjatyw.

2. W 1988 został powołany komitet ds. unii ekonomicznej i walutowej pod kierunkiem J. Delorsa. Ten komitet przygotował raport w sprawie możliwości wprowadzenia UGiW ale przede wszystkich zawierał on opis tej unii i opis sposobu jej wprowadzania. Publikacja raportu nastąpiła 1989 r.

3. Raport ten służył jako podstawa do dyskusji w gronie przywódców krajów członkowskich i w rezultacie jego przyjęcia, czyli zaakceptowania takiego planu wprowadzania UGiW rozpoczęto przygotowania do konferencji międzyrządowej i dyskusji nad przyszłym traktatem który został podpisany w Maastricht i stanowił formalną podstawę wprowadzania UGiW i realizacji wyższego etapu integracji europejskiej czyli budowy UE. Traktat w Maastricht został podpisany 7 lutego 1992 r. i po ratyfikacji opóźnionej w stosunku do założeń, wszedł w życie 1 listopada 1993. Traktat ten zasadniczo zmieniał traktat rzymski o EWG, przemianował go na traktat o Wspólnocie Europejskiej i nazwa EWG została zmieniona analogicznie na nazwę WE. Jeśli spotkamy skrót TWE - to jest traktat o wspólnocie europejskiej, wersja po zmianach w Maastricht. Do traktatu podpisanego w Maastricht wersja pierwotna był to Traktat Rzymski o EWG. W Maastricht podpisano traktat o WE i o UE.

Wykład 7.

Temat: Integracja Europejska od traktatu z Maastricht.

1. Założenia traktatowe

2. Realizacja założeń traktatowych

3. inne ważne podstawy prawne dalszego rozwoju integracji europejskiej

Traktat podpisany w Maastricht był rezultatem planów integracji europejskiej które zostały przygotowane pod koniec 80. Zasadnicze znaczenie miał plan Delorsa przedstawiony w roku 1989, który określał sposób i etapy wprowadzania UGiW. W związku z tym planem pojawiła się także propozycja włączenia do ogólnej strategii integracji także unii politycznej. Na Konferencji Międzyrządowej w 1990 były dwa zasadnicze punkty nad którymi dyskutowano.

1). Unia gospodarcza i walutowa

2). Możliwość wprowadzenia unii politycznej

Dlaczego włączono integrację polityczną do tej strategii?

Integracja polityczna była przedmiotem planów od początków lat 50. Niemniej co pewien czas do tej sprawy wracano. Ponawiano plany integracji politycznej. Pod koniec lat 80 był jeszcze inny powód podjęcia negocjacji dotyczących integracji politycznych. Ten powód był ściśle związany z planem UGiW , tzn. uważano, że funkcjonowanie i zarządzanie wspólną walutą wymaga ujednolicenia w dziedzinie polityki a więc wymaga także umieszczenia w planach integracji unii politycznej.

Czym jest konferencja międzyrządowa?

Jest to wydarzenie na szczeblu wspólnotowym (obecnie UE) które nie jest zwykłym posiedzeniem Rady Europejskiej. Jest zazwyczaj cykl spotkań na poziomie Rady Europejskiej który dotyczy rozwiązania konkretnego problemu bądź podjęcia nowego planu integracji europejskiej. Zasadnicze sprawy integracji europejskiej są przedmiotem dyskusji na konferencjach międzyrządowych. Natomiast zwykłe wynikające z bieżących planów rozwoju posiedzenia rady europejskiej są planowane w ramach trwających 6 miesięcy prezydencji państw członkowskich. To przewodnictwo kraju członkowskiego zobowiązuje ten kraj do przygotowania planu działalności rady europejskiej, organizowania jej posiedzeń i przedstawienia na koniec sprawozdania z realizacji podjętych planów. Podpisanie traktatu z Maastricht poprzedzali konferencja międzyrządowa i na tej konferencji musiał być osiągnięty kompromis, bo w przeciwnym wypadku nie podpisałoby traktatu. Gdyby tego kompromisu nie było nie rozpoczęłoby prac nad przygotowanie projektu nad przygotowaniem projektu traktatu.

Jeżeli podejdziemy do treści traktatu z Maastricht z punktu widzenia objętych nim obszarów integracji to można wyróżnić 3 filary. Jeśli natomiast będziemy analizować ten traktat podpisany 7 lutego 1992 z prawnego punktu widzenia to wyróżnimy w nim postanowienia odnoszące się do ustanowienia Wspólnoty Europejskiej i postanowienia dotyczące ustanowienia UE.

Obszary integracji objęte traktatem z Maastricht.

Raport spaaka

UNIA EUROPEJSKA

I filar - integracja gospodarcza; Wspólnoty Europejskie	II filar Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa	III filar Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne
WSPÓLNOTA EUROPEJSKA unia celna i jednolity rynek wewnętrzny Wspólna polityka handlowa Wspólna polityka rolna i w rybołówstwie Wspólna polityka transportowa Wspólne reguły konkurencji Unia gospodarcza i walutowa Polityka społeczna i spójność społeczno gospodarcza Ochrona środowiska naturalnego Polityka badawczo-rozwojowa Konkurencyjność przemysłu Sieci transeuropejskie Ochrona konsumenta i zdrowia Edukacja i kultura Obywatelstwo Unii Polityka imigracyjna, wizowa i azylowa Współpraca sądowa w sprawach cywilnych ( to wszystko jest w części traktatu o ustanowienie WE). Obejmuje Euratom i w chwili podpisywania traktatu wymieniona została jeszcze EWWiS. (EWWiS już nie ma, ponieważ traktat paryski był podpisany na 50 lat. Jego postanowienia zaktualizowano i włączono do traktatu o Wspólnocie Europejskiej.	Polityka zagraniczna wspólne działania i wspólne stanowiska oraz strategie w sprawach międzynarodowych wspieranie demokracji i praworządności, ochrona praw człowieka i podstawowych wolności misje pokojowe pomoc państwom trzecim Polityka bezpieczeństwa wzmocnienie bezpieczeństwa UE i jej państw członkowskich z uwzględnieniem finansowych aspektów obrony rozbrojenie i utrzymanie pokoju współpraca w ramach UZE (Unia zachodnioeuropejska) i NATO docelowo wspólna europejska polityka bezpieczeństwa i obrony	współpraca sądowa w sprawach karnych walka z przestępczością zorganizowaną a zwłaszcza z terroryzmem, handlem ludźmi, przemytem narkotyków i broni, korupcją i oszustwami zwalczanie rasizmu i ksenofobii współpraca policji (Europol)
Procedura decyzyjna
Na mocy traktatów wspólnot europejskich (regulacje są wspólnotowe w obszarze integracji gospodarczej)	Współpraca międzyrządowa	Współpraca międzyrządowa

W momencie podpisywania traktatu w Maastricht I filar charakteryzował się wysokim stopniem zaawansowania. Filar II i III - słabe zaawansowanie procesów integracyjnych ( w szczególności filar III). Ponieważ współpraca wymieniona w filarze drugim była podjęta wcześniej w zasadzie systematycznie rozwijała się od lat 70 z tym że zaawansowana była współpraca w dziedzinie polityki zagranicznej, natomiast nie była jeszcze podjęta współpraca na poziomie wspólnoty w dziedzinie bezpieczeństwa. Filar III to zupełnie nowy obszar współpracy europejskiej.

Procedura decyzyjna - jakie zasady w myśl traktatu z Maastricht obowiązują w podejmowaniu decyzji w poszczególnych filarach. Traktaty i akty prawne stanowią podstawy procesu decyzyjnego w filarze I.

W II i III filarze wszelkie decyzje zapadają na posiedzeniach rady Eu a więc przedstawiciele krajów członkowskich reprezentują stanowiska swoich krajów a następnie w drodze negocjacji i kompromisów dochodzi się do wspólnego stanowiska. Na tym polega współpraca międzyrządowa.

Ratyfikacja traktatu z Maastricht nie odbyła się bez problemów. Referendum w Danii było negatywne, a francuskie referendum przyniosło minimalna przewagę za traktatem. Inne problemy to stanowiska UK i Danii dotyczące uczestnictwa w UGiW. Od końcowego etapu tej unii oba kraje uzyskały klauzulę opt-out. Uzyskały one zapewnienie, że nie będą musiał przystąpić do III etapu. Nie ma teraz formalnych podstaw nakazania obu krajom przyjęcia wspólnej waluty. Każdy kraj przystępujący później do UE zobowiązał się do przyjęcia wspólnej waluty.

W traktacie i załączonym protokole zostały określone kryteria członkowska w UGiW.

Realizacja założeń traktatu podpisanego w Maastricht.

Realizacja założeń polegała na etapowym wprowadzaniu UGiW oraz wprowadzaniu w życie innych postanowień stanowiących fundament rozwoju IE na wyższym etapie - łączenie w jednej strukturze wszystkich obszarów integracji pod nazwą UE. Ponadto planowane były również dalsze rozszerzenia terytorialne i te plany zostały zrealizowane. Wraz z podpisaniem traktatu w Maastricht zaplanowano również, mniej więcej w połowie okresu przypadającego na jego realizację, konferencję międzyrządową w celu dokonania oceny realizacji założeń traktatowych i wprowadzenia niezbędnych zmian. Przyjęło się, że efektem tej konferencji powinien być traktat Maastricht II. Najważniejszym celem tej konferencji było przygotowanie reformy instytucji w związku z planowanym przyjęciem krajów Europy środkowo-wschodniej. Chodziło o zasady funkcjonowania KE, proces decyzyjny, liczbę głosów przyznanych krajom.

Konferencja międzyrządowa rozpoczęła się w 1996 podczas prezydencji włoskiej a zakończyła się w czerwcu 1997 podczas prezydencji holenderskiej. Podpisanie traktatu amsterdamskiego nastąpiło 2 X 1997 roku. Zawarto w nim pewne zapisy wstępne dotyczące przyszłego rozszerzenia UE, podjęcia europejskiej polityki zatrudnienia. Wszedł w życie 1 maja 1999.

Plany związane z reformą systemu instytucjonalnego zostały podjęte i zrealizowane w traktacie nicejskim. Podpisany w 2001, wszedł w życie w 2002.

Jakie plany w procesie integracji europejskiej były najważniejsze na początku nowego wieku?

Przygotowanie konstytucji przyszłej federacji, czyli zacieśnienie integracji politycznej. Traktat konstytucyjny został podpisany w 2004 roku ale nie wszedł w życie ponieważ 29 maja 2005 roku traktat został odrzucony przez Francję a 1 czerwca zrobili to Holendrzy.

Co było dalej?

Dalej było nowa wersja traktatu konstytucyjnego złagodzona. Traktat lizboński który podpisano 5-6 grudnia 2007. Jest w trakcie ratyfikacji. Jest już wypadek przy pracy - nazywa się Irlandia.

Temat:

Wprowadzenie do prawa wspólnotowego. System instytucjonalny i proces podejmowania decyzji.

Zasady podstawowe na których opierają się wspólnoty:

1. zakaz dyskryminacji - ogólny i w ramach różnych traktatów jest szczegółowy

2. zasada pomocniczości (subsydiarności) - zbliżone do zasady decentralizacji. Wszystko co ma wspólnota do zrealizowania powinno być realizowane jak najbardziej lokalnie. Wspólnota powinna wkraczać kiedy państwa członkowskie nie mogę osiągać efektów w działaniu lub te efekty są gorsze niż oczekiwano.

3. zasada proporcjonalności - Instrumenty powinny być dostosowane do celu który chcemy osiągnąć, nie powinny ograniczać ale pomagać.

4. Zasada solidarności - państwa członkowskie powinny wspierać instytucje wspólnotowe w realizacji ich zadań.

5. Zasada wzmocnionej współpracy. - w ramach UE mogą być podejmowane inicjatywy które polegają na zacieśnieniu integracji.

Pojęcie prawa krajowego - zespół norm prawnych obowiązujących na terytorium danego państwa pochodzący od organów tego państwa legitymowanych do stanowienia prawa. To prawo reguluje stosunki wewnątrz suwerennych państw.

Prawo międzynarodowe to zespół norm prawnych regulujących stosunki pomiędzy podmiotami prawa międzynarodowego a w szczególności pomiędzy państwami. Wydanie norm traktatowych prawa międzynarodowego poprzedzają negocjacje i szczegółowe uzgodnienia państw w nich uczestniczących które przybierają postać traktatu (albo umowy) przyznającej jego stronom prawa i obowiązki.

Normy prawa międzynarodowego są co do zasady wiążące tylko dla państw (stron traktatu) i nie wpływają bezpośrednio na prawa i obowiązki ich obywateli. Uzyskanie przez normę prawa międzynarodowego statusu normy prawa wewnętrznego wymaga jej wprowadzenia (transformacji) do krajowego porządku prawnego co następuje zazwyczaj na podstawie ustawy.

Charakterystyka prawa międzynarodowego:

Źródło prawa - akt prawny zawierający przepisy prawne z których treści można wyinterpretować normy prawne czyli przyjęte przez prawodawcę wzorce postępowania.

Na system prawa wspólnotowego składają się 2 rodzaje prawa:

1. Pierwotne (statutowe) - obejmuje umowne prawo międzynarodowe które dało początek które dało początek i podstawy powstania i ewolucji wspólnot i które obecnie stanowi podstawy funkcjonowania UE. Chodzi tutaj przede wszystkim o traktaty założycielskie jak również te które stanowiły ich zmiany. Katalog źródel prawa pierwotnego:

1. Traktat o EWWiS - traktat paryski

2. Traktat ustanawiający EWG

3. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej

4. Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach dla EWG i Euratomu

5. Traktat o fuzji instytucji

6. Traktaty budżetowe regulujące gospodarkę finansową Wspólnoty.

7. Akt o wyborach bezpośrednich do Parlamentu Europejskiego

8. Jednolity Akt Europejski

9. Traktat o UE w Maastricht - wszedł w życie 1 listopada 1993

10. Traktat amsterdamski parafowany 17 czerwca 1997, podpisany 2 października 1997, wszedł w życie 1 maja 1999

11. Traktat nicejski podpisany 22 luty 2001, wszedł w życie 1 lutego 2003

12. Traktaty akcesyjne

2. Wtórne (pochodne) - pochodzi od instytucji wspólnotowych. Zespół norm prawnych przyjętych przez instytucje wspólnotowe w celu realizacji celów tej organizacji wynikających z traktatów. Katalog źródeł prawa wtórnego obejmuje:

1. Rozporządzenia - akt prawny o zasięgu ogólnym, obowiązuje w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Wydawane są przez organy wspólnotowe (albo przez Radę UE samodzielnie albo przy współpracy z Parlamentem Europejskim) Mogą być podstawowe(wydawane na przez Radę UE), wykonawcze (wydawane przez KE na podstawie upoważnienia Rady UE). Zawiera on normy o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym. Posiada on nieograniczony krąg adresatów spełniające pewne cechy, np. banki, pracownicy, (nie konkretnie zindywidualizowane). W praktyce będzie obowiązywało wszystkie podmioty których dotyczy we wszystkich krajach członkowskich. Wiąże w całości zarówno instytucję wspólnotowa jak i państwo członkowskie, krajowe sądy, urzędy, osoby prawne, fizyczne i jednostki nie posiadające osobowości prawnej. Mają one obowiązek zachowywania się z godnie z normami zawartymi w rozporządzeniu. Mają możliwość wyprowadzenia z rozporządzenia prawa do skargi. Rozporządzenia wiążą od momentu ich wydania i nie jest konieczny żaden akt inkorporacji do prawa krajowego. Stanowią instrument ujednolicania prawa bo obowiązują w formie w której zostały przyjęte we wszystkich krajach członkowskich bez konieczności podejmowania działań implementacyjnych. Wchodzą w życie po opublikowaniu w dzienniku urzędowym UE albo w terminie wskazanym lub w ciągu 20 dniu po wydaniu jeśli nie określono w treści.

2. Dyrektywy - instrument który służy harmonizacji ustawodawstw krajowych. Wiąże w zakresie celów które mają być osiągnięte ale równocześnie pozostawia ona władzom państwowym swobodę wyboru metod i form ich realizacji. Pierwszy etap obejmuje ustalenia na poziomie wspólnotowym. W drugim etapie zawarty cel jest poddawany transpozycji do krajowego porządku prawnego poprzez wydanie odpowiednich przepisów krajowych. Przyjmowane są przez Radę EU przy współudziale Parlamentu. Prawo przy udziale ma również KE. Wchodzi w życie w terminie w niej wskazanym (z reguły 2 lata). W czasie tego okresu państwa członkowskie mają podjąć działania zmierzające do implementacji tej dyrektywy (wprowadzenia postanowień do porządku wewnętrznego w taki sposób, że osiągnięty zostanie skutek przewidziany w treści dyrektywy). Do momentu wprowadzenia dyrektywy obywatele i osoby prawne nie będą mogli korzystać w pełni z praw jakie przyznaje im dyrektywa. Publikowane są w dzienniku urzędowym lub notyfikowane adresatom (krajom członkowskim).

3. Decyzje - akt indywidualny skierowany do konkretnego adresata którym może być państwo, osoba prawna, obywatel UE. Decyzja obowiązuje adresata w całości. Jest wydawana przez Radę UE, przez KE. Jeśli decyzje podejmowane są wspólnie przez Parlament i Radę UE publikowane są w dzienniku urzędowym. Jest obowiązująca tak jak rozporządzenie.

4. Opinie - inspirowana jest działaniem innego organu i jest mniej stanowcza niż zalecenie. Stanowi jedynie wyrażenie poglądu. Z zaniechaniem wydania opinii wiązane są skutki prawne. Nie mają charakteru wiążącego.

5. Zalecenia - różni się od opinii - zachodzi do skutku z inicjatywy własnej organu i sugeruje adresatowi dość autorytatywnie sposób zachowania. Nie mają charakteru wiążącego. Sądy krajowe powinny uwzględniać zalecenia informujące o interpretacji przepisów wspólnotowych.

6. Niektóre umowy międzynarodowe

Pierwsze 3 mają moc wiążącą, pozostałe nie są obligatoryjne.

Umowy międzynarodowe:

1. umowy międzynarodowe zawierane przez wspólnoty z innymi podmiotami prawa międzynarodowego.

1. Umowy zawierane przez wspólnoty działające samodzielnie z jednym lub kilkoma państwami trzecimi. Gdy przedmiot umowy mieści się w całości w zakresie traktatowych kompetencji wspólnot.

2. Umowy mieszane zawierane przez wspólnoty i państwa członkowskie z krajami trzecimi. Ich przedmiot mieści się w kompetencjach wspólnot częściowo.

2. Umowy zawierane przez państwa członkowskie z innymi podmiotami prawa międzynarodowego. Tego typu umowy nie są uważane za źródło prawa wspólnotowego. W niektórych przypadkach mogą być tak traktowane.

3. Umowy między państwami członkowskimi

4. Umowy stowarzyszeniowe

Zasady prawa wspólnotowego (usystematyzowane):

1. Zasada bezpośredniego obowiązywania i stosowania prawa europejskiego zgodnie z którą prawo wspólnotowe uzyskuje automatycznie status prawa pozytywnego w porządku wewnętrznym państwa i nie ma potrzeby inkorporowania tego prawa do prawa krajowego.

2. bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego - norma prawa wspólnotowego tworzy sama bez krajowych aktów transponujących do porządku wewnętrznego prawa i obowiązki dla podmiotów indywidualnych. ;)***********************

3. nadrzędności prawa wspólnotowego każde państwo ma prawo wprowadzać przepisy krajowe, ale nie mogą być sprzeczne z prawem wspólnotowym.

Wykład 8. 11. XII. 2008

Temat: System instytucjonalny UE - funkcje i uprawnienia instytucji głównych, zarządzanie w Unii Europejskiej (Unią Europejską), proces decyzyjny.

Unia Europejska obejmuje wszystkie wspólnoty europejskie jakie wcześniej istniały. Instytucje powstawały na podstawie traktatów założycielskich wspólnot. Instytucje mogą być powoływane nie tylko na podstawie traktatów założycielskich ale również i później.

1. Rozwój systemu instytucjonalnego wraz z osiąganiem wyższych etapów integracji europejskiej.

2. Rodzaje instytucji UE

3. Instytucje UE według charakteru, sposobu podejmowania decyzji: międzyrządowe i ponad narodowe.

4. Funkcje i uprawnienia instytucji głównych.

1. Instytucje EWWiS jako podstawa systemu instytucjonalnego wspólnot europejskich. Zasadnicze znaczenie w rozwoju systemu instytucjonalnego miały traktaty założycielskie. Na ich podstawie powoływano instytucje odpowiedzialne za zarządzanie daną wspólnotą, za wykonywanie zadań statutowych, powoływano instytucje o charakterze decyzyjnym, powoływano instytucje na wzór parlamentów krajowych i powoływano instytucje stojące na straży przestrzegania postanowień traktatowych. Należy zwrócić uwagę że od początku przestrzegano zasady niemnożenia instytucji.

Traktat paryski o EWWiS i przewidziane traktatem instytucje:

1. instytucja zarządzająco-wykonawcza - Wysoka władza - Jane Monet pierwszy zarządzający.

2. Instytucja decyzyjna - Rada Ministrów

Czy rada ministrów była przewidziana w planie Jana Monet?

Nie była przewidziana

Dlaczego w negocjacjach nad traktatem uzgodniono utworzenie Rady Ministrów?

Bo małe kraje w szczególności Belgi i Luksemburg obawiały się dominacji krajów dużych w Wysokiej Władzy gdyż zgodnie z traktatem miały one większą reprezentacją w Wysokiej Władzy. W ten sposób utworzenia Rady Ministrów ograniczyło władzę, uprawnienia formalne w procesie decyzyjnym wysokiej władzy.

3. Wspólne zgromadzenie - instytucja o charakterze parlamentarnym ale nie w ścisłym znaczeni tego słowa, jeśli rozumiemy parlament jako organ ustawodawczy. Takich uprawnień wspólne zgromadzenie nie miało. Wspólne zgromadzenie uzyskało uprawnienia opiniodawcze w tym wyrażania opinii na temat wykonywania obowiązków przez Wysoką Władzę. Członkowie wspólnego zgromadzenia byli nominowani przez parlamenty narodowe.

4. Trybunał Sprawiedliwości - instytucja orzekająca w sprawach dotyczących wykroczeń wobec traktu paryskiego. Te orzeczenia odnosiły się do instytucji, państw, podmiotów gospodarczych.

5. Oprócz tego powołano instytucje o charakterze doradczym.

Jakie były podstawy kształtowania się systemu administracyjnego w pierwszej wspólnocie europejskiej ale także i w następnych wspólnotach czyli w EWG przede wszystkim?

W EWWiS czy raczej do EWWiS przenoszono doświadczenia rozwoju administracji francuskiej i niemieckiej. Można powiedzieć, że one się ze sobą ścierały. W zależności od tego kto stał na czele danej instytucji to oni wpływali ja jej strukturę organizacyjną. Budowali ją według modelu administracji własnego kraju.

Cechy administracji Francuskiej i Niemieckiej z których modeli korzystano:

Wyróżniającą się cechą modelu francuskiego jest rola prawa. Francuskie prawo administracyjne miało wpływ na prawo administracyjne wszystkich krajów założycielskich wspólnot europejskich. Ale nie tylko. Francuskie prawo miało wpływ na rozwój prawa europejskiego w ogóle. Model francuski daje urzędnikom zgodnie z prawem długookresowy status i mogą być oni pozbawieni stanowisk tylko w przypadku poważnych wykroczeń. Zgodnie z modelem administracyjnym i prawem francuskim urzędnicy są bardziej funkcjonariuszami którym powierzono pełnienie specjalnej misji a nie zwykłymi pracownikami.

Niemiecki model administracji jest podobny do francuskiego w tym sensie, że urzędnicy mają prawnie określone uprawnienia i obowiązki i uzyskują nominacje na długi okres, funkcjonują w ramach struktur ściśle określonych przez prawo administracyjne. W modelu niemieckim są niezwykle ważne 2 cechy:

1. konstytucyjna zasada zapewniająca każdemu ministerstwu pełną autonomię w obszarze realizowanej przez niego polityki.

2. Pracownicy o najdłuższym stażu są wyraźnie faworyzowaniu czyli w przypadku wakatów pracownicy danego ministerstwa awansują w pierwszej kolejności natomiast szanse pracowników z innych ministerstw są dopiero po wyczerpaniu się możliwości awansu pracowników z danego ministerstwa.

Jak kształtowała się struktura organizacyjna Wysokiej Władzy?

Jane Monet wprowadzał styl francuski. Nie był zwolennikiem sztywnych struktur i hierarchicznej zależności. Uważał, że wysoka władza powinna być organizacją liczącą ok. 200 osób i bardzo elastyczną. Ta zasada elastyczności spowodowała wiele problemów w dziedzinie finansowej. Następca Jana Monet którym był przedstawiciel Niemiec, zdecydowanie Wysoką Władzę zreformował przygotowując regulaminy dla pracowników, określając ich obowiązki w sposób ścisły, jak również wprowadził ścisłą kontrolę finansową nad finansami EWWiS. A zatem na początku rozwoju systemu instytucjonalnego można mówić o istotnym oddziaływaniu modelu francuskiego i niemieckiego i pewnych różnicach w stylu zarządzania wynikających z podejścia Francuzów i Niemców.

Ponieważ zmieniali się kierownicy to w praktyce następowało łączenie tradycji francuskich z tradycjami niemieckimi.

Drugi etap rozwoju systemu instytucjonalnego wspólnot rozpoczął się wraz z podpisanie traktatów rzymskich 25 marca 1957. W EWG utworzono następujące organy:

Komisję EWG - jako organ zarządzająco - wykonawczy i radę szczebla ministerialnego jako organ decyzyjny. Natomiast w EWEA zastosowano podobną zasadę czyli również komisję i radę szczebla ministerialnego. Nie tworzono nowych trybunałów sprawiedliwości i nowych zgromadzeń parlamentarnych. 25 marca 1957 roku podpisano konwencję w sprawie niektórych instytucji wspólnych i na podstawie tej konwencji wspólne zgromadzenie zostało przekształcone w Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne i objęło swoją działalnością wszystkie 3 wspólnoty. Taka sama zasada została przyjęta w odniesieniu do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Tak rozbudowany system instytucjonalny okazał się trudny ponieważ był mało przejrzysty a przede wszystkim mało skuteczny w swojej działalności. Były bowiem w każdej wspólnocie odrębne organy zarządzająco - wykonawcze. Ministrowie spotykali się według trzech różnych reguł, reguł wyznaczanych przez 3 traktaty wspólnotowe dlatego zdecydowano, że system instytucjonalny musi zostać uproszczony by był bardziej czytelny. W 1965 roku został podpisany traktat o fuzji niektórych instytucji. Traktat ten wszedł w życie od 1 lipca 1967 roku i na jego podstawie połączono 3 organy zarządzająco-wykonawcze i utworzono jeden pod nazwą Komisja Wspólnot Europejskich. To samo odnosiło siędo Rady szczebla ministerialnego a więc utworzono 1 instytucję z 3 czyli Radę Ministrów Wspólnot Europejskich. Ukształtował się bardzo czytelny układ:

Jaki wpływ na zarządzanie wspólnotami europejskimi miał traktat fuzyjny? Czy miał on wpływ na umocnienie władzy na poziomie wspólnotowym?

Ułatwiło to współpracę - mniejsza liczba instytucji. Rozpoczęła się trochę walka o władzę pomiędzy Komisją i Radą Ministrów. Komisja ze swojej istoty, z istoty funkcji do jakich ją powołano, jest instytucją inicjatywy. Inicjuje rozwój praca, rozwój polityki wspólnotowej i odpowiada za jej realizację.

Skoro traktat o fuzji spowodował centralizację władzy na poziomie wspólnotowym i spowodował rywalizację w tej dziedzinie między Komisją i Radą Ministrów to jak tą komplikacje w zarządzaniu wspólnotami rozwiązano?

Utworzono Radę Europejską w 1975 (zaczęła funkcjonować). Ze względu na to, że wielość spraw i ich waga spowodowały konieczność uzgodnień na najwyższym szczeblu na bieżąco. W związku z tym zdecydowano się zinstytucjonalizować prace jakie odbywały się w ramach spotkań premierów, kanclerza Niemiec, prezydenta Francji i ministrów spraw zagranicznych. Utworzono ośrodek dyspozycji politycznej.

System instytucjonalny ewoluował pod względem uprawnień poszczególnych instytucji głównych.

Jakie były najważniejsze podstawy prawne wprowadzania zmian w funkcjonowaniu instytucji głównych po roku 1965?

Istotne zmiany wprowadzał Jednolity Akt Europejski 1986. Wszedł w życie 1 lipca 1987. Przede wszystkim stwarzał możliwość formalnie podejmowania decyzji większością kwalifikowaną. Czynił proces decyzyjny bardziej skutecznym. Rozszerzał uprawnienia Komisji i parlamentu.

Dalszy kierunek zmian to umacnianie uprawnień Komisji i Parlamentu.

Traktat z Maastricht. To samo to co w JAE tyle że dano więcej. Lista spraw w których decyzje podejmowano na zasadzie większości kwalifikowanej. Rozszerzone w szególności uprawnienia Parlamentu.

„Rewolucja” instytucjonalna czyli zasadnicza reforma funkcjonowania instytucji związana z rozszerzeniem terytorialnym UE. Ważny traktat w sprawie instytucji to traktat nicejski.

Jak można podzielić instytucje UE?

1. Instytucje które uczestniczą w procesie decyzyjnym, ale mają zasadniczy wpływ na te decyzje. To są instytucje główne. Rada Europejska, KE, Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski, Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

2. Instytucje wyspecjalizowane - (niektórzy autorzy do tej grupy zaliczają instytucje doradcze). - np. EBC, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejska Agencja Ochrony Środowiska, Trybunał Rewidentów Księgowych (inaczej Audytorów),

3. Instytucje doradcze i konsultacyjne - przede wszystkim te współpracujące z Radą Unii Europejskiej i z KE, np. komitet ekonomiczno społeczny, komitet regionów itp.
   

Rada Europejska - w Paryżu zapadła decyzja że konferencje będą odbywały się 3 razy w roku. Ta decyzja oznaczała, że został powołany nowy nieformalny organ (działał bez statutu). Pierwsze spotkania odbywały się poza systemem instytucjonalnym wspólnot, nie brali w nich udziału przedstawiciele KE. Podstawy prawne stworzył JAE, który wprowadzał postanowienia umożliwiające współpracę w dziedzinie polityki zagranicznej. W JAE określono skład RE i uwzględniono obecność członków komisji. Nie uregulowano charakteru prawnego RE ani jej kompetencji. Traktat o UE powielił postanowienia JAE i też nie włączył RE do systemu instytucji wspólnotowych. RE jest organem UE, nie tylko samych wspólnot.

Skład: Tworzą szefowie państw i rządów tych krajów, przewodniczący komisji. Członkom RE towarzyszą ministrowie spraw zagranicznych.

Spotkania odbywają się co najmniej 2 razy w roku pod przewodnictwem szefa rządu państwa które aktualnie przewodniczy RE.

W Nicei postanowiono, że przynajmniej jedno ze spotkań będzie się odbywało w Brukseli. Obrady kończą się zwykle przyjęciem tzw. konkluzji i mają charakter wytycznych które dotyczą dalszego rozwoju współpracy europejskiej, obejmują różne deklaracje. Po każdym posiedzeniu rada składa sprawozdanie do Parlamentu Europejskiego o postępie osiągniętym przez UE.

Przedmiotem obrad są kwestie bardzo zróżnicowano. Obejmują sprawy filara 2 i 3. Jeśli RE podejmuje decyzje w ramach 1 filaru to prawo wspólnotowe pozwala uznać że jest to decyzja wydana przez Radę UE w najwyższym składzie (szefów państw) Te decyzje mają charakter polityczny. Decyzje RE nie mają mocy wiążącej. RE jest najważniejszym organem decyzyjnym UE. Członkowie RE są podporządkowani instrukcjom swoich szefów (głów państw lub rządów). Najważniejszym celem jest aby proces integracji europejskiej postępował i zacieśniała się praca pomiędzy państwami członkowskimi.

Odnośnie filaru 2 i 3 - wyznaczanie głównych kierunków polityki.

• określanie zasad i ogólnych zasad wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• decydowanie o przyjęciu wspólnej polityki obronnej

• stale prowadzone dyskusje nad stanem gospodarki UE i poziomu zatrudnienia

• ustalanie kierunków polityki wspólnotowej

Rada Europejska przyjmuje też roczne sprawozdania z EBC z działania całego systemu. Na forum RE rozstrzygane są kwestie sporne których nie udało się rozwiązać ministrom w Radzie UE. Podejmuje polityczne decyzje w sprawie rozszerzenia UE, chociaż już same umowy akcesyjne zawierane są przez Radę UE. Rolą RE jest też inicjowanie konferencji międzyrządowych które mają na celu zmianę traktatów. RE podejmuje również ,na wniosek Rady UE, decyzje w sprawie wzmocnionej współpracy (niektórych państw członkowskich).

Rada Unii Europejskiej - Traktat o EWWiS powołał do życia tzw. specjalną radę ministrów która była poprzedniczką dzisiejszej Rady UE. W skład tej rady ministrów wchodziło wówczas 6 przedstawicieli państw członkowskich (bo było 6 członków). Byli oni członkami rządów krajowych. Podstawowym zadaniem Rady EWWiS było koordynowanie działań Wysokiej Władzy i rządów państw członkowskich w dziedzinach które było objęte postanowieniami traktatu o EWWiS.

Na mocy traktatów rzymskich zostały powołane kolejne dwie rady. Ukształtowane one były na wzór rady ministrów. Składały się z przedstawicieli państw członkowskich. Z tych instytucji Rada EWG miała najszersze kompetencje decyzyjne i miała czuwać nad zbliżaniem gospodarek państw członkowskich. Główną rolą Euratomu było zapewnienie koordynacji działań wspólnot i państw członkowskich w zakresie pokojowego wykorzystania energii atomowej i rozwoju gospodarczego. Po podpisaniu traktatu fuzyjnego specjalna rada ministrów i dwie pozostałe rady (EWG i Euratomu) zostały zastąpione jedną radą która miała działać w ramach tych 3 wspólnot.

W roku 1993 rada przyjęła oficjalną nazwę Rada UE. (jeśli coś dotyczy wcześniejszego okresu trzeba mówić rada ministrów).

Skład: Rada UE składa się z przedstawicieli państw członkowskich szczebla ministerialnego upoważnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu swoich rządów. W jej skład wchodzi po jednym ministrze z każdego państwa. Skład Rady UE jest zmienny - zmienia się w zależności od rodzaju spraw będących przedmiotem obrad. Jeżeli obrady dotyczą kwestii rolnictwa to w jej skład wchodzą ministrowie rolnictwa, jeśli transportu to ministrowie transportu. Zdarza się, że Rada UE może obradować w kilku skaldach jednocześnie. Jeśli przedmiotem obrad są sprawy najwyższej wagi to w Radzie UE zasiadają szefowie państw i rządów państw członkowskich.

Możemy sobie wyróżnić radę ogólną i spraw zagranicznych oraz różne rady techniczne np. rada finansów i gospodarki (ECOFIN), rada spraw wewnętrznych i sprawiedliwości, rada ds. zatrudnienia, polityki socjalnej, zdrowia i konsumentów, rada ds. rynku wewnętrznego, transportu, telekomunikacji, energii, rolnictwa i rybołówstwa. Rada ogólna która się składa z ministrów spraw zagranicznych zajmuje się polityką zagraniczną wspólnot, to ona przygotowuje spotkania Rady Europejskiej jak również rozwiązywaniem kwestii spornych wynikłych podczas spotkań rad technicznych.

Wśród rad technicznych największe znaczenie ma ECOFIN. Podobnie jak rada ogólna spotyka się raz w miesiącu i przedmiotem tej rady są kwestie związane z harmonizacją podatków i koordynacją polityki gospodarczej państw członkowskich. Rada UE jest cały czas jedną i tą samą instytucją. Decyzje które są podejmowane przez poszczególne rady techniczne i przez radę ogólną są traktowane jako decyzje Rady UE. Rada UE jest wspierana przez sekretarza generalnego który sprawuje funkcje administracyjne.

Prezydencja - Prezydencję UE sprawuje kolejno przez okres 6 miesięcy każde państwo członkowskie reprezentowane w Radzie UE. Aby zapewnić ciągłość działań w UE to ważny jest skład tzw. trójki. Oprócz państwa przewodniczącego obejmuje też państwo które poprzednio pełniło prezydencję i państwo które będzie później. Państwo które sprawuje przewodnictwo w Radzie UE ma przede wszystkim zapewnić jej sprawne funkcjonowanie. W ramach tego takie państwo pełni konkretne funkcje:

• przewodniczy spotkaniom Rady UE

• zwołuje spotkania Rady UE

• ustanawia wstępny porządek obrad

• przedkłada propozycje stanowiska Rady UE do projektów aktów zgłoszonych przez KE

• występuje w roli mediatora którego zadaniem jest dążenie do wypracowania wspólnego stanowiska przez wszystkie państwa członkowskie. Każda prezydencja dąży do tego aby jak najwięcej spraw przepchnąć.

• kierowanie komitetami pomocniczymi

Państwo które przewodniczy Radzie UE przewodniczy równocześnie RE. Wyznacza ono zawsze swojego przewodniczącego - kto inny w Radzie UE (Minister spraw zagranicznych) i inny w RE (prezydent państwa lub premier).

Przewodniczący musi

• *zwoływać i prowadzić posiedzenia Rady UE - z własnej inicjatywy lub na wniosek członków Rady UE lub KE.

• zwoływanie konferencji międzyrządowej w celu uzgodnienia zmian traktatów.

• Musi podpisywać akty uchwalone przez Rade UE, notyfikować dyrektywy, decyzje i zalecenia Rady UE

Obrady Rady UE są tajne z wyjątkiem debat dotyczących aktów prawnych które mają być przyjęte na podstawie procedury współdecydowania. Jeśli obrady dotyczą istotnych z publicznego punktu widzenia mogą być wtedy jawne. W posiedzeniach Rady UE biorą udział przedstawiciele KE i czasem EBC. W posiedzeniu na którym jeden z członków Rady może być obecny jego zastępca. Nie może zastępca brać udziału w głosowaniu. Można prawo głosowania przekazać innemu członkowi Rady UE.

Rada UE działa przy pomocy tzw. coreperu (komitetu stałych przedstawicieli państw członkowskich, utworzono go w roku 1958) . Jego zadaniem jest wspieranie Rady UE w wykonywaniu powierzonych jej zadań. Coreper działa jako tzw. coreper 2 składający się z szefów przedstawicielstw członkowskich akredytowanych w Brukseli w randzie ambasadorów oraz jako Coreper 1 w skład którego wchodzą zastępcy ambasadorów. Są zobowiązani instrukcjami swoich rządów. Coreper 2 zajmuje się sprawami ogólnymi, coreper 1 - sprawy techniczne. Coreper nie jest odrębną instytucją, jest częścią Rady UE i nie może podejmować samodzielnych decyzji. Podstawowym zadaniem coreperu jest przygotowanie prac Rady UE i wykonywanie przydzielonych przez nią zadań.

Wszystkie sprawy które ma rozpatrzyć Rada UE trafiają najpierw do Coreperu. Efektem prac Coreperu są propozycje decyzji przedkładane Radzie UE i w zależności od uzgodnień różne sprawy są wpisywane do porządku obrad Rady UE albo na tzw. Listę A albo Listę B. Na Liście A znajdują się sprawy zaakceptowane przez Coreper. Na Listę wpisywane są sprawy sporne czyli te na które nie udało się wypracować wspólnego stanowisko w ramach Coreperu. Te sprawy stają się przedmiotem obrad Rady UE. W praktyce większość spraw trafia na Listę A.

System głosowania - 3 zasady:

1. większość członków - gdy traktat przyznaje Radzie UE kompetencje decyzyjne ale nie precyzuje większości głosów. Odbywa się rzadko przy decyzjach mniejszej wagi.

2. większość kwalifikowana - dość często. Wiąże się z przyznaniem każdemu państwu tzw. odpowiedniej liczby głosów ważonych. Rozkład nie jest równomierny i stanowi wyjątek od zasady równości państw członkowskich. Traktat nicejski wprowadził nowe warunki:

1. uzyskanie wymaganej większości głosów ważonych

2. musi być to decyzja podjęta przez co najmniej połowę państw

3. te państwa muszą reprezentować co najmniej 62% ludności.

Największe kraje (Niemcy, Francja, UK i Włochy) mają po 29 głosów, Hiszpania i Polska po 27, Rumunia 14 głosów, Holandia 13, Czechy, Belgia, Grecja, Węgry i Portugalia po 12, Austria, Bułgaria i Szwecja po 10, Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja po 7, Cypr, Estonia, Luksemburg, Łotwa i Słowenia po 4, Malta 3 głosy.

Jeśli uchwała Rady UE jest podejmowana na wniosek KE to do jej przyjęcia wymagane jest co najmniej 255 głosów za z ogólnej liczby 345 głosów oddanych przez większość członków Rady UE. Jeśli decyzja podejmowana jest bez udziału KE to należy uzyskać co najmniej 255 głosów za i co najmniej 2/3 członków. Decyzje mogą być zablokowane - mniejszość blokująca wynosi 91 głosów.

3. Jednomyślność - wszyscy członkowie Rady UE muszą wziąć udział w posiedzeniu albo osobiście albo za pośrednictwem swoich reprezentantów i żaden z nich nie może zgłosić sprzeciwu. Wstrzymanie się od głosu nie stanowi sprzeciwu. Jednomyślność wymagana jest w kwestii ważnych spraw dla UE (np. rozszerzenia unii, zmian traktatowych)

Kompetencje Rady UE - organ reprezentujący interesy państw członkowskich a jej członkowie są związani instrukcja swoich państw. Najważniejszą misją Rady UE jest koordynowanie ogólnych polityk gospodarczych, podejmuje decyzje i deleguje uprawnienia wykonawcze na rzecz KE.

Wykład 9. brak

Wykład 10. 2009-01-15

Temat: Polityka regionalna

1. Pojęcie i podstawy traktatowe polityki regionalnej

2. Przyczyny ewolucji polityki regionalnej

3. Etapy rozwoju polityki regionalnej UE

• 1958-1974

• 1975-1985

• 1986-1992

• 1993-1999

• 1999-2006

• 2007-2013

Polityka regionalna UE - są to działania mające na celu usunięcie dysproporcji w rozwoju gospodarczym i społecznym regionów UE oraz zapewnienie zrównoważonego wzrostu wszystkich jej obszarów z zachowaniem jej wewnętrznej spójności ekonomicznej i społecznej. Polityka strukturalna to samo co regionalna.

Państwa członkowskie pragną wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju przez redukowanie zróżnicowań istniejących między regionami oraz łagodzenie zacofania regionów mniej uprzywilejowanych.

Od lat 70 polityka regionalna ulega ewolucji, jest dostosowywana do nowych warunków.

Przyczyny ewolucji:

• zmiana sytuacji w przemyśle EWG w związku z kryzysem lat 70. i w związku ze spadkiem koniunktury w następnych latach .Znaczący wzrost bezrobocia i negatywnych zachowań społecznych - wywołało to bardzo silną potrzebę zmian restrukturyzacyjnych w przemyśle.

• Poszerzanie wspólnoty o nowe kraje członkowskie - Polska jest jednym z najbardziej opóźnionych regionów, najgorzej Rumunia i Bułgaria

• Pogłębianie integracji (większe zaawansowanie integracji) Negatywne skutki tego pogłębiania ponoszą najbiedniejsze regiony, bo rozwinięte są zbyt konkurencyjne

• Interesy niektórych krajów członkowskich. UK miała zauważalne zróżnicowanie regionów i dzięki funduszowi chcieli uzyskać dodatkowe środki ze wspólnoty.

• Nowy cel polityki regionalnej (o nim później)

Etapy eolucji:

I. 1958-1974

Funkcjonowanie EWWiS - projekty związane z restrukturyzacją przemysłu - dotacje

Europejski Bank inwestycyjny miał na celu pożyczanie środków na finansowanie projektów takich którym celem był harmonijny rozwój wspólnoty.

Utworzenie Europejskiego Funduszu Społecznego - finansował inwestycje które miały służyć tworzeniu nowych miejsc pracy.

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - finansował programy restrukturyzacji rolnictwa.

Zmiany: powołanie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (1972) zaczął działać od 1975. Podstawowy instrument finansowania regionów słabiej rozwiniętych, istnieje do dziś.

II. 1975-1985

Zasady finansowania regionów :

• 60% to inwestycje w infrastrukturę 40% w przemysł i usługi

• Refundowane środki poniesione przez kraje członkowskie

• Zasada współfinansowania - fundusz miał tylko uczestniczyć (współfinansować) 20-30% kosztów projektu

• Prawo do uzyskania pomocy miały kraje członkowskie

• Kierowane do najsłabiej rozwiniętych regionów

• PKB per capita znacznie niższe niż średnia danego kraju

• Wysoki udział rolnictwa lub przemysłów schyłkowych w PKB

• Wysokie bezrobocie lub migracje

3 kraje otrzymały 74% całości środków - Włochy, UK i Irlandia

1979 wprowadzono pierwszą zmianę w funduszu. Zarezerwowano 5% środków do dyspozycji KE.

III. 1986-1992

Istotna reforma polityki regionalnej - wprowadzanie programu JRE. Podstawy JRE zostały zawarte w JAE (Jednolity Akt Europejski). Wprowadzono do traktatu o WE części „Spójność ekonomiczna i socjalna”. Efektem zmian był reforma funduszy strukturalnych. Ustalono jednolite zasady funkcjonowania wszystkich funduszy. Zdecydowano, że polityka będzie planowana w okresie 6-letnim. Zwiększono środki na politykę regionalną, zdecydowano o koncentracji tych środków na ograniczonej liczbie celów. Kwalifikacja regionów w oparciu o kryteria wspólnotowe. Znowu pojawiła się obawa, że regiony słabo rozwinięte będą odczuwały niekorzystne skutki nowego etapu integracji.

IV. 1993-1999

Utworzono fundusz spójności (kohezji). Priorytetami sieci transportowe. Duże inwestycje o znaczeniu europejskim (nie jakieś małe polne dróżki tylko transnarodowe).

V. 1999-2007

Konieczne było przygotowanie strategii dla nowych krajów. Wycofywano się z finansowania regionów starej unii.

1. zmniejszono liczbę celów polityki regionalnej

2. Instytut wspierania rybołówstwa

3. nowe kraje zostały obdarowane dwoma rodzajami pomocy: przedakcesyjna i w ramach funduszy dla członków.

VI. 2007-2013

Cele polityki regionalnej:

1. konwergencja

2. konkurencyjność i zatrudnienie

3. współpraca terytorialna

Największe znaczenie ma cel 1. Na ten cel przeznaczone jest 81,5% wszystkich środków polityki regionalnej i są to środki dla regionów najsłabiej rozwiniętych. Region najsłabiej rozwinięty PKB per capita mniejsze niż75%.

Drugi cel jest przeznaczony dla pozostałych regionów. Zwalczanie bezrobocia w wzrost innowacyjności gospodarek.

Trzeci cel - środki dla rozwijania współpracy między regionami.

Najważniejsze dziedziny inwestowania w tym okresie:

1. wiedza i innowacyjność

2. transport

3. ochrona środowiska

4. Zasoby ludzkie

W latach 2007-2013 zmniejszono liczbę funduszy w celu lepszego wydatkowania środków. Zaliczono EFRR i EFS.

Polityka społeczna - UE oprócz tego że finansuje działania to określa standardy obowiązujące kraje członkowskie. Działania zmierzające do zapewnienia lepszych warunków pracy i życia obywateli UE.

Państwa członkowskie same określają zasady systemu zabezpieczenia społecznego (rent, emerytur). Wspólnota koordynuje jedynie działania. Unia nie wtrąca się w system zabezpieczenia, interesuje ją tylko to co jest związane z mobilności pracowników (zagwarantowanie świadczeń, ubezpieczenia itp.) Na poziomie wspólnotowym regulowane są niektóre elementy prawa pracy (urlop wypoczynkowy, równości kobieta-mężczyzna, czasu pracy, ochrony macierzyństwa, zwolnień grupowych, BHP). Na poziomie wspólnoty podejmowane są działania dotyczące rozwoju społecznego (zwalczanie ubóstwa). Podstawy traktatowe są zapisane w Traktacie Amsterdamskim 1997.

Standardy:

1. Pierwszą grupą działań jest zagwarantowanie minimalnych standardów bezpieczeństwa i higieny pracy na podstawie dyrektyw.

2. Zabezpieczenie podstawowych praw pracowniczych

3. wspieranie dialogu publicznego między pracodawcami a pracownikami

4. przeciwdziałanie wszelkim formom dyskryminacji na rynku pracy i wykluczenia społecznego.

Ewolucja polityki społecznej.

1. 1957-1973 - zapisy ogólnikowe dotyczące harmonizacji systemów socjalnych. Nie miał większego znaczenia bo kraje miały podobny poziom rozwoju. Do lat 70 polityka społeczna sprowadzała się do ułatwiania przepływu pracowników w granicach EWG. EFS funkcjonuje od 1960. Działanie polegało na asekuracji socjalnej bezrobotnych migrujących. Głównie do Niemiec (ponad 40%) Zawarto pierwsze porozumienia uznawania kwalifikacji zawodowych, zabezpieczenie społeczne migrujących. 1971 - rozporządzenie w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego wobec przemieszczających się w poszukiwaniu pracy. Przyjęto w 1971 zarys programu wspólnej polityki społecznej. Działania w sferze społecznej są równie ważne jak w gospodarczej

2. 1974-1984

Druga połowa lat 70 to intensyfikacja działań. Zaczęto proponować programy, zwiększono środki na EFS. Miał on finansować tworzenie nowych miejsc pracy i przekwalifikowywanie pracowników. Początek lat 80 to lata stagnacji w polityce społecznej

3. 1985-1997

1989 - uchwalono tzw. wspólnotową kartę praw socjalnych pracowników. Określono szczegółowiej cele polityki społecznej. Przeszkodą w postępach w polityce społecznej była UK, która sprzeciwiała się wielu programów. W traktacie z Maastricht nei udalo się nic postanowić nowego, bo UK była przeciwniczką.

4. 1998 - dziś

Zmiana stanowiska UK, postępy w polityce społecznej. Od roku 2000 UE stara się promować aktywne zatrudnienie.

Wykład 11.

Funkcje kontrolne KE: - stoi na straży przestrzegania prawa wspólnotowego. Ma uprawnienia kontrolne:

3 grupy:

1) w stosunku do państw członkowskich

2) do przedsiębiorstw i osób fizycznych

3) wobec instytucji i organów UE

1. do państw członkowskich - w ramach kontroli może występować z wnioskiem do Rady UE o stwierdzenie uporczywego i poważnego przez państwo członkowskie zasad UE. Rada stwierdza czy naruszenie było czy istnienie groźba naruszenia. Może również wszczynać procedury przed ETS.

2. Do przedsiębiorstw i osób fizycznych - wydaje konkretne decyzje w stosunku do tych jednostek, naruszanie prawa wspólnotowego. W stosunku do instytucji wspólnotowych KE może wszczynać postępowanie o stwierdzenie nieważności prawa wspólnotowego. Jeżeli akt jest niezgodny z prawem może zwrócić się do ETS o unieważnienie go. Może wnosić skargi na bezczynność innych organów UE. Funkcje kontrolne przejawiają się (odnośnie wszystkich 3 punktów) w nadzorowaniu wykonywaniu zarządzeń ETS. Reprezentowanie wspólnot europejskich na zewnątrz. Jeżeli ktoś chciałby skarżyć WE do ETS to wtedy w imieniu wspólnot zawsze będzie występowała KE.

1. Formy: Uprawnienie komisji do negocjowania umów międzynarodowych handlowych

2. Będzie kontrolowała zgodność z prawem wspólnotowym tych umów

3. Opiniuje umowy akcesyjne

4. Przedstawia propozycje zmiany traktatów

5. Przedkłada Radzie UE wniosek o wzmocnioną współpracę

6. Przygotowuje raporty które dotyczą różnych dziedzin integracji i osiągnieć w określonych obszarach

7. Opracowuje programy rozwoju integracji

Parlament europejski: - przeszedł największą ewolucję. Najpierw pełnił funkcje doradcze, wraz z rozwojem wywalczył udział w procesie stanowienia prawa. Zgromadzenie powstało na mocy traktatu paryskiego 1951 (o EWG). Podjęto konwencje w sprawie niektórych instytucji wspólnych dla WE i na jej mocy zgromadzenie stało się urządzeniem wspólnym. Potem zmieniło nazwę na Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne. Miało ono nieliczne uprawnienia kontrolne i bardzo niewielki wpływ na podejmowanie decyzji. Przejawiały się na forum zgromadzenia. Kompetencje prawodawcze sprowadzały się do kwestii doradczych. Uczestniczyło jako organ opiniujący. 1962 zgromadzenie zmieniło nazwa na Parlament Europejski. Proces poszerzania jego uprawnień rozpoczął się na początku lat 70. Nowe uprawnienia to prawo akceptowania projektu budżetu, wnosić poprawki (w 20%), prawo do struktury i wysokości wydatków nieobligatoryjnych. Przełom w funkcjonowania nastąpił w 1979. Na posiedzenie RE zapadła decyzja, ze wybory do parlamentu będą przeprowadzane inaczej. (teraz wybory bezpośrednie i powszechne). Kolejny etap poszerzania kompetencji podpisanie JAE : nowe uprawnienia prawodawcze (procedura współpracy i rozszerzono współpracę obligatoryjną) W JAE pojawił się wymóg zgody Parlamentu na ratyfikację umów. Prawo do informacji na temat polityki zagranicznej prowadzonej przez wspólnoty. Na moce traktatu o UE: wprowadzono procedurę współdecydowania, gdzie kompetencje były jeszcze szersze. Traktat amsterdamski rozszerzył jeszcze bardziej. Od czasu traktatu parlament ma wpływ na skład KE. Traktat amsterdamski z kolei wzmocnił udział Parlamentu w dziedzinie legislacyjnej. W dziedzinie współpracy może współdecydować. Wzrosła rola w powoływania składu KE. Traktat Nicejski nic nie wniósł.

Parlament utworzono na wzór francuskiego. W skład wchodzi 732 parlamentarzystów. Na mocy traktatu nicejskiego mamy podział głosów: Niemcy 99 głosów, Francja UK i Włochy po72, Polska i Hiszpania po 50, Rumunia 33, ….Bułgaria i Austria po 17, Irlandia Litwa po 12, Łotwa 8, … Malta 5 (umieć największy, najmniejszy i polska). Kadencja trwa 5 lat. Nie mogą oni pozostawać w innych instytucjach wspólnotowych, nie mogą być rządach krajowych. Podstawowym przywilejem jest swoboda przemieszczania się z własnego okręgu wyborczego do miejsca obrad. Parlamentarzystów nie wolno pociągać d odpowiedzialności cywilnej lub karnej za ich działania wynikające z pełnionej funkcji (za czym głosują, co mówią itp.) Nie podlegają zatrzymaniu w trakcie sesji parlamentarnych. Wynagrodzenie jest zróżnicowane i równe temu co otrzymuje we własnym kraju. Parlamentarzyści nie reprezentują swoich rządów, tylko interesy swoich wyborców. Zasiadają wg klucza partyjnego nie narodowościowego. Tworzą frakcje polityczne. Na czele parlamentu stoi prezydium. Zajmuje się sprawami organizacyjnymi i finansowymi, odpowiada za współpracę z innymi organami. Decyduje o składzie komisji parlamentarnych i o ich kompetencjach. Codzienna praca toczy się w komisjach parlamentarnych. Siedziba jest Strasburg i tam odbywają się obrady, ale obrady odbywają się również w Brukseli i Luksemburgu.

Wybory do parlamentu. Członkowie wybrani bezpośrednio przez obywateli krajów członkowskich. Parlamentarzyści wybieranie z pośród obywateli wg procedur krajowych. Decyduje prawo krajowe. Prawo wyborcze przysługuje obywatelom UE którzy mogą korzystać w miejscu swojego zamieszkania. Wybory są prowadzone równocześnie we wszystkich krajach członkowskich. Ogłoszenie wyników następuje jednocześnie we wszystkich krajach.

Parlament sam ustala tryb funkcjonowania. Obraduje w trybie sesyjnym, sesja trwa jeden rok (2 wtorek marca) i ustala samodzielnie listę posiedzeń i przerw. Posiedzenia plenarne trwają tydzień. W wyjątkowych przypadkach obraduje w trybie nadzwyczajnym. Posiedzenia za zwyczaj są jawne. Decyzje parlamentu podejmowane są różną większością głosów. Parlament mianuje rzecznika praw obywatelskich. Parlament może go powołać, ale odwołać może go tylko ETS. Rzecznik zajmuje się przyjmowanie skarg od obywateli lub innych podmiotów UE w sprawach które dotyczą niewłaściwego zarządzania instytucji wspólnotowych.

Kompetencje. Pełni bardzo wiele funkcji które wykraczająca zakres władzy prawodawczej

1. kompetencje stanowienia prawa

2. w zakresie planowania i kontrolowania budżetu

3. kompetencje kontrolne

W stanowieniu prawa kompetencje się zmieniały. Brał udział jako ciało doradcze, mógł opiniować na początku. Te kompetencje zależą od tego co mówi traktat. Parlament może dokonywać konsultacji. Uprawnienia i jego rola w procesie decyzyjnym zależy od rodzaju procedury która w danej sprawie jest przewidziana w traktacie. Nie przewiduje obowiązku zasięgania porad innych organów. Najszersze uprawnienia ma przy współdecydowaniu (ustalania budżetu). Wszystkie te akty prawne mają charakter nie wiążący w nadzorowaniu innych instytucji.

Budżet. W następstwie traktatów kompetencje podzielono między PE i Radę UE. Parlament w ramach tej procedury ma prawo odrzucenia projektu w całości. Jeśli to zrobi to procedura musi się odbyć od nowa. Ma prawo głosu i podejmuje ostateczną decyzje o wysokości wydatków nieobligatoryjnych. Obligatoryjne to te co musza WE realizować (np. wydatki na politykę rolną). .Nieobligatoryjne to są wydatki które niekoniecznie są ściśle ujęte w traktatach. Nie ma zobowiązania. Np. polityka socjalna, pomoc humanitarna, polityka regionalna. Ok. 80% w budżecie to środki z wpłat krajów członkowskich. Rada UE chce wszystko obciąć, a parlament zwiększyć i są częste konflikty. Parlament sprawuje kontrolę nad budżetem.

Wpływ parlamentu na skład członkowski innych instytucji wspólnoty. Parlament zatwierdza kandydaturę KE i cały jej skład. Może zgłosić wotum nieufności co powoduje odwołanie wszystkich komisarzy. Parlament bierze udział w wyborach członków EBC. Kontroluje działania KE. Przejawia się w możliwości wotum nieufności, KE składa sprawozdania z działalności. Komisja musi odpowiadać, inne (Rada UE) nie musi. Ma znaczący wpływ na wyrażanie zgody na podpisywanie umów międzynarodowych, przyjmowanie nowych członków do UE. Parlament jest miejscem, gdzie odbywają się debaty, wystąpienia znanych osobistości z życia społecznego, politycznego.

ETS - siedziba w Luksemburgu. Funkcjonował jako trybunał EWWiS, potem ewaluował. Stał się instytucją wspólną dla wszystkich 3 wspólnot. W tej chwili składa się z 27 sędziów, 13-14 rzeczników generalnych, którzy są wybierani z osób dających gwarancję niezależności. Są powoływani przez rządy państw członkowskich za ich wspólną zgodą. Kadencja wynosi 6, przy czym co 3 lata jest wymieniana połowa składu aby zachować ciągłość. Starzy uczą nowych itd. Rzecznik generalny ma przygotowywać w sposób bezstronny i niezależny opinii prawnej analizującej cały stan faktyczny i prawny danej sprawy. Taka opinia jest faktycznie propozycją rozstrzygnięcia przez ETS danej sprawy. Sędziowie w tajnym głosowaniu wybierają spośród siebie prezesa. Jurysdykcja sporna - trybunał rozpatruje określone skargi 1. przeciwko krajom członkowskich o niewywiązywanie się z zobowiązań traktatowych, 2. skargi o nieważność prawa wspólnotowego, 3. skargi na zaniechanie działania prawotwórczego na instytucje wspólnotowe, 4. skargi odszkodowawcze, 5. spory pracownicze itd.

Jurysdykcja niesporna - ETS orzeka w formie orzeczeń wstępnych (polega na tym, że ETS interpretuje prawo wspólnotowe). Od czasu traktatu nicejskiego takie orzeczenia wstępne może wydawać sąd pierwszej instancji.

Sąd I instancji - od 1989. Odciąga ETS od spraw mniejszej wagi. Początkowo nie działał jako oddzielna instytucja wspólnotowa. Na mocy traktatu nicejskiego uzyskał autonomiczność i jest instytucją odrębną. Podlega ETS. Jego decyzje są przez niego kontrolowane. Obrady odbywają się w trybie ciągłym. Sprawy dotyczące konkurencji, dumpingu, spory między KE a przedsiębiorcami, sprawy odszkodowawcze od osób fizycznych.

Jeszcze niższą instancją są Izby Sądowe.

Charakter prawny wyroków ETS. Wyroki są ostateczne, tylko wyjątkowo przysługuje od nich rewizja, a wniosek o rewizję można wnieść tylko w związku z ujawnieniem okoliczności faktycznej mogącej mieć decydującej znaczenie która nie była znana w chwili wydania wyroku ani ETS ani stronie żądającej rewizji. Odwołanie do ETS może wyłącznie dotyczyć kwestii prawnych, naruszenie prawa wspólnotowego przez SPI. ETS może samodzielnie wydać orzeczenie w sprawie, albo może sprawę skierować do ponownego rozpatrzenia przez SPI.

I. INTEGRACJA - oznacza łaczenie jednych mniejszych części w nowe większe całości. W rezultacie integracji odrębne wcześniej mniejsze całości stają się elementami, częściami składowymi nowej, większej całości.

Ramka nr 1.

Międzynarodowa integracja gospodarcza oznacza powstanie jednolitego wewnętrznego układu gospodarczego, obejmującego co najmniej 2 kraje. Jest ona rezultatem rozwoju trwałych powiązań strukturalnych i wzajemnych dostosowań między istniejącymi na obszarze tych krajów przedsiębiorstwami i regionami gospodarczymi w taki sposób aby tworzyły jeden wewnętrzny scalony system gospodarczym.

Rozwija się kooperacja i specjalizacja, następuje pogłębienie międzygałęziowego i wewnątrzgałęziowego podziału pracy wskutek takich procesów kraje stają się w dużym stopniu wobec siebie komplementarne. Na obszarze integrujących się krajów rozwijają się rynki zbytu i zaopatrzenia.

Ramka 2

WAŻNE!!!

Polityka wspólnotowa może się rozwijać za pomocą koordynacji polityki narodowej oraz jej ujednolicaniu w skali całego ugrupowania. Najwyższy stopień to jedna, jednolita wspólna polityka. Kraje członkowskie w danej polityce gospodarczej nie mają uprawnień. Jednolita jest polityka monetarna strefy Euro. UE prowadzi również wspólną politykę rolną.

Podkreślić znaczenie konferencji szefów państw rządów w Hadze (1969) dla procesu integracji europejskiej.

Może być na egzaminie!!!

ETS

Parlament Europejski

RMWE

KWE

Rada Europejska (od 1975r)

---