Przeszukanie
jako czynność procesowa.
Podstawy prawne
Rodzaje przeszukania
Przebieg przeszukania
Dokumenty uprawniające do przeprowadzenia przeszukania
Dokumentowanie przeszukania
Postępowanie z przedmiotami zabezpieczonymi podczas przeszukania
Czynności podobne do przeszukania
Przeszukanie jest czynnością dowodową zmierzającą do wykrycia, zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej.
Ustawa o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku określa uprawnienie do dokonywania przeszukania, wskazując że policjanci mają prawo do przeszukiwania pomieszczeń i osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu Postępowania Karnego i innych ustaw. Kwestie związane z przeszukaniem i zatrzymaniem rzeczy regulują przepisy rozdziału 25 Kodeksu Postępowania Karnego.
Podstawą faktyczną przeprowadzenia przeszukania są ustalenia uzasadniające celowość podejmowania tej czynności, przy czym mogą być różne cele tej czynności np.:
znalezienie rzeczy podlegających zajęciu w postępowaniu karnym,
znalezienie rzeczy, które mogą stanowić dowód w sprawie,
konieczność wykrycia, zatrzymania lub przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej.
Aby organ dokonujący czynności dowodowej mógł przeszukać pomieszczenie, inne miejsce, albo osobę, a także jej odzież i podręczne przedmioty, muszą istnieć uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że podejrzana osoba lub wskazane rzeczy tam się znajdują.
Podstawy prawne
Przeszukania może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie także inny organ. Postanowienie sądu lub prokuratora należy okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone. Postanowienie takie nie zawsze jest konieczne - w wypadkach nie cierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Przy ocenie tego, czy rzeczywiście mamy do czynienia z wypadkiem nie cierpiącym zwłoki, mogą rzecz jasna powstać wątpliwości. Z tego między innymi względu organ dokonujący przeszukania musi uzyskać jego zatwierdzenie. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby.
Przeszukania zamieszkałych pomieszczeń można dokonać w porze nocnej tylko w wypadkach nie cierpiących zwłoki. Za porę nocną uważa się czas od godziny 22 do godziny 6 (art. 221 § 1). Jednakże przeszukanie rozpoczęte za dnia można kontynuować mimo nastania pory nocnej (art. 221 § 2).
Przeszukania osoby i odzieży na niej należy dokonywać w miarę możności za pośrednictwem osoby tej samej płci (art. 223 kpk). Osobę, u której ma nastąpić przeszukanie, należy przed rozpoczęciem czynności zawiadomić o jej celu i wezwać do wydania poszukiwanych przedmiotów (art. 224 § 1 kpk). Podczas przeszukania ma prawo być obecna osoba wymieniona w § 1 oraz osoba przybrana przez prowadzącego czynność. Ponadto może być obecna osoba wskazana przez tego, u kogo dokonuje się przeszukania, jeżeli nie uniemożliwia to przeszukania albo nie utrudnia go w istotny sposób. Jeżeli przy przeszukaniu nie ma na miejscu gospodarza lokalu, należy do przeszukania przywołać przynajmniej jednego dorosłego domownika lub sąsiada (art. 224 § 2 kpk). Istotne jest także to, że przeszukanie lub zatrzymanie rzeczy powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości (art. 227 kpk).
Rodzaje przeszukania
pomieszczeń,
osób, jej odzieży i podręcznych bagaży,
innych miejsc.
Przebieg przeszukania
Dokumenty uprawniające do przeprowadzenia przeszukania
i jego dokumentowanie
jeśli organem nie jest sąd lub prokurator- trzeba przedstawić postanowienie sądu lub prokuratora lub nakaz kierownika swojej jednostki (niemożliwe przedst., post.) lub legitymacje służbową (ze słownym wskazaniem o jakie rzeczy chodzi). Organ ten musi wystąpić o zatwierdzenie zatrzymania, a osoba wydająca może żądać sporządzenia i doręczenia jej postanowienia(w ciągu 14 dni) o zatwierdzeniu zatrzymania.
na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy służy zażalenie do organu nadrzędnego nad tym ,który wydal decyzję
przeszukanie i odebranie rzeczy, decyzja o zatwierdzeniu przeszukania w ciągu 7 dni winna być doręczona
sporządza się protokół (ogólne wymogi art.148 i oznaczenie sprawy, godzina rozpoczęcia i zakończenia., listę rzeczy, ich opis, wskazanie postanowienia sądu lub prokuratora.
Postępowanie z przedmiotami zabezpieczonymi podczas przeszukania
Każda znaleziona rzecz musi zostać odpowiednio zabezpieczona, procesowo - poprzez podjęcie czynności zmierzających do ochrony rzeczy przed zniszczeniem, utraceniem, zniekształceniem. Przedmioty zabezpieczone w czasie przeszukania po dokonaniu oględzin, sporządzeniu spisu i opisu należy zabrać albo oddać na przechowanie osobie godnej zaufania z zaznaczeniem obowiązku przedstawienia na każde żądanie organu prowadzącego postępowanie. Identycznie należy postąpić ze znalezionymi w czasie przeszukania przedmiotami mogącymi stanowić dowód innego przestępstwa, podlegającymi przypadkowi lub których posiadanie jest zabronione.
Czynności podobne
do przeszukania
kontrola osobista
przeglądanie zawartości bagażu
sprawdzanie ładunku
Czynności podobne do przeszukania są niemal identyczne ze technicznego punktu widzenia, jednak od strony formalnej jest wiele elementów odróżniających je począwszy od
podstawy prawnej ich podejmowania, a na sposobie dokumentowania skończywszy.
Bibliografia
http://www.kodeks-karny.com.pl
http://www.akademiaprawa.pl
http://www.policja.swinoujscie.pl
Ustawa o policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku
T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, Warszawa 2003, s. 513.