Informatyka w logistyc1, Logistyka


Logistyka może, ale nie musi być wydzieloną dziedziną działalności (branżą). To pojęcie bardzo szerokie, obejmujące wszystkie zagadnienia związane z przepływem ładunków oraz towarzyszących im informacji

Dawniej logistyką nazywano procesy związane z zaopatrzeniem. Było to pojęcie nieco zawężone, gdyż nie obejmowało magazynowania ani dostaw ładunków bezpośrednio na linie produkcyjne. Dziś mianem logistyki określa się proces planowania, realizowania i kontrolowania przepływu surowców, materiałów do produkcji oraz wyrobów gotowych. Każdy ładunek opatrzony jest odpowiednią informacją identyfikującą go w każdej fazie procesu logistycznego. Działania logistyczne mogą obejmować m.in.: prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, serwis i zaopatrywanie w części, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, transport i składowanie.

Ciekawa jest definicja logistyki wywodząca się z języka angielskiego opisana za pomocą 7R - right product, right quantity, right value, right place, right time, right customer, right price (zapewnienie dostępności właściwego produktu we właściwej ilości, właściwej jakości, we właściwym czasie, właściwym miejscu, właściwemu klientowi po właściwej cenie).

Logistyka występuje we wszystkich branżach i to nie tylko produkcyjnych. Istnieje pewna specyficzna jej część związana z transportem na większe odległości i poza terenem firmy (np. materiałów do produkcji) oraz z dystrybucją towarów. W tym przypadku nastąpiła specjalizacja usług, które zgodnie z uwarunkowaniami ekonomicznymi przejęły firmy transportowe, spedycyjne oraz centra logistyczne. Firmy świadczące takie usługi nie mają związku ani z dostawcą, ani z odbiorcą przewożonych czy składowanych ładunków - występują jedynie jako pośrednicy w przekazywaniu ładunków i dotyczącej ich informacji.

Procesy logistyczne ze względu na rolę pełnioną w łańcuchu dostaw można podzielić na trzy podstawowe typy:

W każdym z tych procesów przydatne, a często wręcz niezbędne są odpowiednie systemy informatyczne, które zapewniają sprawny przepływ ładunków, minimalizację powierzchni magazynowych, prognozowanie i planowanie przepływów, środków transportowych oraz sprawny obieg dokumentów.

Logistyka w transporcie

W przedsiębiorstwach transportowych i spedycyjnych podstawową rolę odgrywają systemy zarządzania flotą samochodową oraz systemy nawigacyjne i śledzące pojazdy. Pierwsze z wymienionych służą do efektywnego wykorzystania posiadanego parku samochodowego w dwóch aspektach - utrzymania sprawności eksploatacyjnej oraz maksymalnego wykorzystania ładowności pojazdów dzięki odpowiedniej organizacji tras i ładunków.

Systemy nawigacyjne i śledzące (m.in. wykorzystujące nawigację GPS oraz tachografy) ułatwiają pracę kierowcom oraz zapewniają nadzór nad pojazdami będącymi w ruchu. Komunikacja odbywa się za pomocą łączności komórkowej lub terminali mobilnych.

Logistyka w przedsiębiorstwach

Dostarczanie ładunków do przedsiębiorstwa, ich magazynowanie, dostawa na linie produkcyjne, a później magazynowanie i dystrybucja towarów to procesy biznesowe mające podstawowe znaczenie dla prawidłowego działania przedsiębiorstwa. Związane jest to nie tylko z przedsięwzięciami organizacyjno-eksploatacyjnymi, ale także z fi nansowymi. Duży magazyn (wypełniony materiałami) to z jednej strony zapewnienie ciągłości produkcji, ale z drugiej - wysokie koszty składowania, a także zamrożone środki obrotowe.

Z kolei produkcja w trybie just-in-time to dostawy bezpośrednio na produkcję, często bez konieczności posiadania dużych powierzchni magazynowych, ale okupione ryzykiem wystąpienia perturbacji w przypadku awarii w łańcuchu dostaw. Jak znaleźć złoty środek z jednej strony gwarantujący zabezpieczenie produkcji w przypadku takich zdarzeń, a z drugiej - minimalizujący koszty składowania? W tym właśnie mają pomóc systemy informatyczne. Zarówno te związane z pojedynczymi składnikami łańcucha dostaw (materiałami, środkami eksploatacyjnymi), jak i organizujące przepływ materiałów czy produktów na poziomie linii produkcyjnych i przedsiębiorstwa, a także wszelkie narzędzia służące do kontroli, planowania, zarządzania ryzykiem oraz finansowe związane z wartością materiałów czy ogólniej - ładunków w magazynie i obrotem wewnątrz przedsiębiorstwa.

W każdym z takich systemów występuje przedmiot jako podstawowy obiekt. Pewnym wyjątkiem są systemy finansowe, które posługują się wartościami (ściśle związanymi z określonymi przedmiotami). Dlatego podstawą wszelkich systemów logistycznych jest identyfikacja elementów (czyli surowców, materiałów, ładunków, wyrobów gotowych). Służą do tego coraz bardziej zaawansowane systemy automatycznej identyfikacji bazujące z reguły na kodach paskowych bądź identyfikacji radiowej EPC/RFID.

Standaryzacją i zarządzaniem międzynarodowym systemem identyfikacji zajmuje się organizacja GS1 (Global System One) promująca system o tej samej nazwie, której poprzednikiem była EAN International, a system nazywał się EAN.UCC. Dziś stosowanych jest kilka rodzajów kodów GS1, znanych dotąd jako RSS (Reduced Space Symbolowy), które mogą występować jako kody skrócone, spiętrzone, ograniczone, rozszerzone, wielokierunkowe itp. Kolejne wersje pojawiały się jako wyraz zapotrzebowania na zwiększenie ilości informacji w kodzie, łatwości odczytu czy konieczność zmieszczenia kodu na ograniczonej powierzchni. Pełna implementacja symboli w systemie GS1 ma nastąpić do 2010 r.

EPC/RFID (Electronic Produkt Code/Radio Frequency Identification) to standard zapisu informacji i system kontroli przepływu ładunków bazujący na falach radiowych oraz metkach wyposażonych w mikrochip elektroniczny. Kody kreskowe są tańsze w stosowaniu, natomiast ich wadą jest konieczność „zobaczenia” etykiety przez czytnik. Metki radiowe natomiast - gdy zostaną przyjęte jako ogólnoświatowy standard oznaczania przedmiotów - przyczynią się do usprawnienia procesów logistycznych. Metki takie mogą być bowiem odczytywane z pojedynczych sztuk ukrytych w opakowaniach zbiorczych, a czytnik może znajdować się w odległości nawet kilku metrów od metki. Towar będzie przyjęty do magazynu, gdy paleta przejedzie przez bramkę elektroniczną, a wszystkie towary na palecie zostaną automatycznie wprowadzone do systemu (identycznie będzie się odbywać zliczanie towarów w koszyku w supermarkecie - wystarczy przejazd koszyka z zawartością przez taką właśnie bramkę, a zostanie wystawiony rachunek). Remanent w magazynie sprowadzi się do powolnego przejazdu wózka z czytnikiem po alejkach (zamiast żmudnego skanowania kodów paskowych z każdego opakowania na półce).

Systemy dla logistyki

Sercem większości systemów informatycznych obsługujących logistykę są informacje zebrane z ładunków oznaczonych kodami kreskowymi bądź znacznikami RFID. Dalej następuje obróbka informacji oraz zarządzanie nimi, a następnie przemieszczanie tych ładunków (na produkcję, do miejsc składowania itp.). Większość systemów logistycznych oferuje narzędzia do optymalizacji pracy transportu samochodowego bądź wewnętrznego (wózki, układnice).

Jako systemy współpracujące występują aplikacje do automatycznego tworzenia i przetwarzania dokumentów oraz do elektronicznej wymiany danych. Ma to szczególne znaczenie w przypadku przyspieszania obiegu dokumentów i zastąpienia dokumentów papierowych elektronicznymi. Na uwagę zasługują także platformy standaryzujące i organizujące wymianę informacji między przedsiębiorstwami - EDI (Electronic Data Interchange), a zwłaszcza umożliwiające wymianę danych między różnego rodzaju formularzami, także stworzonymi w różnych językach (z reguły korzystają one z języka XML oraz standardu EDIFACT).

Coraz większego znaczenia nabierają też systemy bazujące na urządzeniach mobilnych, dzięki czemu informacja dostępna jest „od ręki” (natychmiast) „do ręki” (do terminalu w dłoni operatora). Razem z automatyczną identyfikacją oraz systemami zarządczymi stanowią potężne narzędzie służące do usprawniania procesów logistycznych.

Systemy IT w logistyce transportu

Zarządzanie taborem samochodów ciężarowych nie może obyć się bez wiedzy logistycznej. Logistyk-transportowiec musi zaplanować trasy swojej floty, Wskazać miejsca rozładunku i ponownego załadunku. Precyzyjnie obliczyć czas i „przerobić” stertę dokumentów. Bez wsparcia nowych technologii cały proces zabierałby sporo czasu i dużo kosztował.

Rozwiązania informatyczne i telekomunikacyjne są teraz tak ściśle połączone z systemem operacyjnym, że nie mogą bez siebie istnieć. Na przykład w branży przesyłek ekspresowych - jak mówią chociażby przedstawiciele DHL - normalne działanie bez wsparcia IT byłoby w zasadzie niemożliwe. Ilość rejestrowanych danych, nawet w średniej wielkości firmie, to rząd kilku milionów. Bez skutecznych rozwiązań informatycznych, nadających im logikę raportową, nie można byłoby skutecznie podejmować decyzji.

Systemy IT w logistyce odpowiadają za kontrolę przepływów, wspierają planowanie, mierzą efektywność, optymalizują transporty i trasy kurierskie, rozliczają, a ponadto gromadzą ogromne zasoby wiedzy o dokonywanych transakcjach. To wszystko pozwala również na przeprowadzanie pewnych symulacji, a tym samym na prognozowanie działań.

 

Rynek wymusza zmiany

Rozwiązania informatyczne to również ogromne oszczędności wynikające z szybkości przepływu informacji (w logistyce to bardzo często podstawa działania), odpowiedniego planowania (np. w kontaktach między firmami przewozowymi a magazynami) czy kontroli (nowe rozwiązania IT umożliwiają chociażby kontrolę przesyłki czy transportu w czasie rzeczywistym). - Obliczamy, że w naszej Grupie około 80-85% danych przesyłanych jest teraz od klientów do naszego sytemu drogą elektroniczną, co przekłada się bezpośrednio na jakość pracy. Dodatkowo stosowana przez nas aplikacja, pozwalająca na import danych zewnętrznych w oparciu o spersonalizowane pliki, zapewniająca łatwiejsze dopasowanie się do struktury plików eksportowanych z systemów klientów, może być zintegrowana z ich systemami logistycznymi - mówi Jerzy Zientkowski, IT manager Raben Polska.

Wysoki stopień integracji systemów informatycznych na poziomie korporacyjnym i skuteczny sposób zarządzania procesem integracji to warunki konieczne do oferowania globalnych usług logistycznych. Pamiętajmy jednak, że bezpośrednim beneficjantem takich rozwiązań są klienci gigantów, czyli małe i średnie firmy. Często jednak (a w zasadzie prawie zawsze), by korzystać z dobrodziejstw, jakie niosą z sobą nowoczesne rozwiązania, trzeba samemu dostosować się do wymagań rynku. W branży LTS często w ogóle można wypaść z obiegu, jeśli się nie zdecyduje na dostosowanie działania firmy do wymagań dużych zleceniodawców/usługodawców. Dotyczy to chociażby coraz częściej wdrażanych elektronicznych platform logistycznych. Te bowiem - w warunkach globalizacji rynków i rosnącej konkurencji oraz konieczności dostosowania się do wymagań poszczególnych klientów - stają się niezbędnym narzędziem. Dzięki platformie logistycznej koszty poszukiwania kontrahenta są znacznie niższe. Jeśli niewielka firma chce brać udział w tej grze, musi być jej uczestnikiem, czyli musi zdecydować się na współpracę z większym graczem używającym tego rozwiązania. Większy gracz rynku LTS musi natomiast taką platformę wdrożyć we własnej firmie.

Jedno miejsce, wiele szans

W tej chwili na polskim rynku jest co najmniej kilka firm, które mają w ofercie oprogramowania określane mianem platformy logistycznej. Użytkownikami takich rozwiązań są zarówno zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy. Na platformie internetowej poszczególni dysponenci mogą na przykład równocześnie przekazywać dużej liczbie przewoźników informacje dotyczące danego zlecenia. W ciągu następnych kilku minut przewoźnicy składają oferty, spośród których dysponent wybiera najbardziej atrakcyjną. To jednak nie koniec. Rozwiązania informatyczne platform pozwalają także na monitorowanie przesyłek, bardzo dokładne określenie czasu odbioru i dostawy towaru (określenie tzw. okienek czasowych, co minimalizuje np. oczekiwanie aut przed magazynami) czy fakturowanie.

Zarejestrowanie usługobiorcy na platformie logistycznej (najczęściej odbywa się to bezpłatnie, jednak zawsze za zgodą właściciela platformy, natomiast do opłaty dochodzi dopiero po decyzji o wyborze przewoźnika) umożliwia dostęp do bardzo wielu zamówień pochodzących od firm wykorzystujących takie oprogramowanie. Zleceniodawcy uzyskują zaś dostęp do informacji o potencjalnych zleceniobiorcach, ich możliwościach, ofertach cenowych itp. Dzięki temu rozwiązaniu ci ostatni mogą znacznie ograniczyć puste przebiegi w transporcie, natomiast szukający przewoźnika - wybrać najlepszego. - Koszty procesu logistycznego przez firmy wykorzystujące pełen zakres działania platform można przeciętnie obniżyć nawet o 30% - twierdzi Barbara Grzegorzewska z krakowskiego biura Transporeonu, jednej z firm proponujących takie rozwiązania na naszym rynku.

Internet i magazyny

Branża transportowa nie mogłaby funkcjonować z taką samą dynamiką bez pomocy rozwiązań informatycznych. Ze względu na prężny rozwój generuje popyt na kolejne rozwiązania. Dotyczy to także innych sektorów LTS. Coraz większą popularność wśród polskich firm zyskuje tzw. E-procurement (zaopatrywanie się przez przedsiębiorstwa w surowce i materiały w portalach i sklepach internetowych).

Łączenie klasycznej sieci internetowej z wyspecjalizowaną aplikacją to jedno z prężniej rozwijających się działań w logistyce, służące wszystkim uczestnikom procesu LTS. Przykładem jest chociażby własne rozwiązanie DHL Import Express Online. Polega ono na tym, że klient rejestruje się na stronie internetowej i wysyła elektroniczne zlecenie transportu do swojego partnera - nadawcy przesyłki. Nadawca otrzymuje zlecenie oraz instrukcję nadania przesyłki, drukuje lotniczy list przewozowy i fakturę oraz zamawia kuriera w dogodnych dla siebie godzinach - wszystko odbywa się w jednej aplikacji. Zlecający cały czas ma podgląd, na jakim etapie realizacji jest jego zlecenie. Program zawiera opcje monitorowania przesyłki od momentu jej podjęcia przez kuriera. Import Express Online jest usługą bezpłatną. 

Równie istotnym elementem, w którym do poprawnego działania niezbędne są odpowiednie rozwiązania IT, są systemy magazynowe. Optymalizacja wykorzystania powierzchni magazynowej oraz kolejności pobrań towaru, a także informacje o przyjmowanych i wydawanych towarach składają się zazwyczaj na olbrzymi przepływ danych, z którymi bez specjalistycznego narzędzia informatycznego nie sposób sobie poradzić. Pracę magazyniera usprawnia np. optymalne wykorzystanie czytników kodów kreskowych. Specjalistyczne terminale umożliwiają magazynierowi pracę poza biurem, pozwalając np. poprzez terminal podręczny znajdujący się przy towarze sprawdzić jego ilość w magazynie. Umożliwiają też przesłanie specyfikacji realizowanej przesyłki oraz ustalenie, jak umieścić w magazynie wyspecyfikowane towary.

Pomógł Internet 

Elektroniczna wymiana danych (EDI) między systemami informatycznymi współpracujących przedsiębiorstw nie zmieniła w zapowiadanym stopniu obrazu logistyki ostatniej dekady minionego wieku i się nie upowszechniła. Dla większości firm koszty wiązane z elektroniczną wymianą danych okazały się barierą nie do pokonania. Internet wszystko zmienił. To, co dziesięć lat temu wydawało się niemożliwe, dzisiaj nie stanowi już bariery dla nikogo. Platformy elektroniczne funkcjonujące w środowisku Internetu stają się normalnym miejscem, w którym firmy kontaktują się, wymieniają dane i informacje, zawierają i realizują transakcje. Dzięki temu możliwe stało się budowanie nawet bardzo specyficznych i dotąd niemożliwych do realizacji systemów logistycznych.

Nowoczesna platforma logistyczna to zaawansowany system, którego nadrzędnym celem jest usprawnienie przepływu informacji między wszystkimi elementami łańcucha logistycznego. Umożliwia ona zarządzanie takimi procesami, jak przekazywanie zleceń, organizacja załadunku i rozładunku, monitoring frachtu oraz prowadzenie statystyk. Wdrożenie platformy ma dwojaki wpływ na organizację pracy w przedsiębiorstwie - procesy najbardziej obciążające pracowników zostają wyeliminowane, zautomatyzowane oraz zestandaryzowane, a tempo pracy ulega znacznemu przyspieszeniu. Proces informatyzacji wymaga równomiernego doskonalenia funkcjonowania wszystkich działów odpowiedzialnych za przepływ towarów w firmie, gdyż żaden z nich nie może być przeszkodą niwelującą skuteczność pozostałych. Na przykład szybkie przekazywanie zleceń drogą elektroniczną nie będzie efektywne, jeżeli dział załadunku i rozładunku nie będzie odpowiednio przygotowany do fizycznego wykonania przydzielonej mu pracy. Z tego powodu wdrożenie platformy logistycznej musi mieć charakter strategiczny i powinno być poprzedzone wnikliwą analizą potrzeb i fizycznych możliwości organizacyjnych przedsiębiorstwa. Korzyści płynące z wdrożenia to uproszczenie i integracja całej komunikacji między jednostkami odpowiedzialnymi za przepływ towarowy. Pomaga to znacząco zminimalizować koszty i optymalnie wykorzystać dostępne środki. Cena, jaką ponosi firma za radykalną poprawę funkcjonowania, to konieczność adaptacji do nowych warunków pracy. W długim terminie czynnik ten działa na korzyść przedsiębiorstwa, gdyż umożliwia osiągnięcie maksymalnej przejrzystości procesów we wszystkich działach.

Nowoczesne rozwiązania

Jerzy Zientkowski, IT manager Raben Polska

W obecnych czasach nie można już sobie wyobrazić logistyki bez zaawansowanych rozwiązań z dziedziny informatyki. Dlatego stosujemy nowoczesne aplikacje informatyczne w praktycznie każdej dziedzinie naszej pracy - w magazynach, w obsłudze klienta, w księgowości czy archiwizacji. Wdrożyliśmy i ciągle wdrażamy specjalistyczne rozwiązania, które w wielu przypadkach są pionierskie, jeśli chodzi o ich użycie w branży TSL.

Najnowszym systemem stosowanym u klientów Grupy jest aplikacja MKR3 (Moduł Klienta Raben), która powstała z myślą o ułatwieniu klientom kontaktów z firmą. Aplikacja jest znacznie nowocześniejsza i prostsza w obsłudze niż używane dotychczas. Pomysł na nowy projekt narodził się w momencie, gdy pojawiające się nowsze technologie i możliwości dodania określonych funkcjonalności do programu otworzyły szansę usprawnienia kontaktów klientów z firmami Grupy Raben. W wyniku prac naszych informatyków powstała jedna aplikacja łącząca funkcjonalność kilku poprzednich wersji i odmian programu. Głównym zadaniem MKR3 jest umożliwienie klientom nadawania przesyłek, wydrukowania dokumentów na swoim komputerze oraz przesłania gotowych danych z komputera klienta wprost do naszego systemu. Oprócz podstawowej funkcjonalności program oferuje m.in.: możliwość pobrania aktualizacji programu z Internetu, przyjazny interfejs, kontrolę poprawności wprowadzanych danych, moduł raportowania z możliwością budowania własnych raportów, możliwość konsolidacji przesyłek, zarówno na poziomie importu ze źródeł zewnętrznych, jak i po ręcznym ich wprowadzeniu w MKR.

Innym ciekawym systemem informatycznym stosowanym z powodzeniem w firmach Raben Polska i Fresh Logistics jest rozbudowany system skanowania dokumentów. O ile sama idea skanowania dokumentów, w wielu lokalizacjach jednocześnie, z prawie natychmiastowym dostępem on-line w systemach obsługi klienta, funkcjonuje z powodzeniem w wielu firmach, o tyle rozwiązanie stosowane w Grupie Raben, integrujące te wszystkie cechy jednocześnie, jest jednym z pierwszych tego typu w branży logistycznej w Polsce. System ten umożliwia jednoczesne skanowanie dokumentów we wszystkich 19 terminalach Raben Polska na terenie całego kraju. Dokumenty pojawiają się niemal natychmiastowo w sieci komputerowej. Daje zarówno klientowi, jak i pracownikom firmy możliwość dostępu do skanowanych dokumentów z poziomu systemu śledzenia przesyłek Track&Trace. Dodatkowo jest zintegrowany z innymi systemami informatycznymi firmy.

Taka aplikacja to ogromne ułatwienie pracy, a jednocześnie oszczędność. Dzięki wprowadzeniu elektronicznej postaci wielu dokumentów mogliśmy zrezygnować z „pracy z papierem”, a w efekcie oszczędzić czas naszych klientów. Nie muszą się już koncentrować na ręcznym wypełnianiu dokumentów przewozowych. Oszczędziliśmy także czas naszych pracowników. Rozwiązanie to pozwoliło też zmniejszyć koszty archiwizacji, zużycia papieru (700 tys. stron miesięcznie) i materiałów eksploatacyjnych. Wyznaczyło też kolejny innowacyjny trend w branży TSL.

Każda informacja lepsza niż jej brak

Ktoś może się zapytać: po co nam informacja, skoro nie otrzymaliśmy zamówionego towaru? Odpowiedź jest prosta. Jeśli wiemy, że nasza przesyłka nie zostanie dostarczona w określonym terminie, to mamy czas, żeby zareagować, np. poszukać alternatywnego dostawcy. Wyobraźmy sobie, że jesteśmy podwykonowcą dla producenta samochodów, który pracuje w systemie Just in Time. Każde opóźnienie w dostawie powoduje przestój całej lini produkcyjnej i ogromne koszty. Firmy z branży motoryzacyjnej odpowiednio zabezpieczają się i za wszelkie opóźnienia obciążają swoich poddostawców olbrzymymi karami. Dlatego niezmiernie ważna jest aktualna informacja o towarach, zwłaszcza gdy powierzyliśmy je zewnętrznej firmie do transportu i magazynowania.

"Informacja traktowana jest jako nieodłączny element usługi logistycznej. Dlatego przywiązujemy dużą wagę do rzetelności, poufności i szybkości przekazywania informacji. Opracowywane są coraz bardziej zaawansowane rozwiązania przesyłu danych pomiędzy partnerami biznesowymi czy informowania klientów o odchyleniach w procesie obsługi logistycznej. Podejście takie pozwala skracać czas obiegu towarów w ramach całego łańcucha logistycznego oraz szybko reagować na nieprawidłowości" - mówi Przemysław Głębocki, szef działu rozwoju systemów biznesowych, Schenker sp. z o.o.

Strategiczne znaczenie

Lista zadań realizowanych przez IT w logistyce jest długa. "Systemy IT pełnią rolę kontroli przepływów, wspierają planowanie i podejmowanie właściwych decyzji, mierzą efektywność, optymalizują transporty i trasy kurierskie, rozliczają, a ponadto gromadzą ogromne zasoby wiedzy o transakcjach, jakie mają miejsce. To wszystko pozwala nam na wszelkie symulacje i przewidywanie oraz w efekcie na planowanie rozwoju firmy" - wylicza Piotr Orłowski, dyrektor ds. systemów informatycznych, DHL Express (Poland).

Systemy na co dzień

Firmy logistyczne pracują na różnych systemach. Przeważają rozwiązania dedykowane bądź autorskie. Jednak w niektórych obszarach działalności, takich jak: sprzedaż, finanse, kontroling, środki trwałe, kadry i płace, firmy korzystają z uniwersalnych, sprawdzonych i zintegrowanych systemów klasy ERP. Specyfika firm logistycznych nakazuje podkreślić przydatność takich modułów, jak sprzedaż i finanse - pomocne w udzielaniu szybkich odpowiedzi na zapytania klientów, w rozliczeniach faktur w wielu walutach i językach, na rynkach, na których są różne regulacje prawne, w obsłudze różnych typów i form opodatkowania czy procedur importowych i eksportowych, itp. Obszar kontrolingu umożliwia prognozowanie i śledzenie przepływu gotówki, wyliczanie kosztów działalności wewnętrznej firmy logistycznej na bazie przepływu usług świadczonych wzajemnie przez poszczególne przedstawicielstwa. Z kolei moduł środki trwałe umożliwia optymalne gospodarowanie składnikami majątku trwałego, tj. środkami trwałymi, wartościami niematerialnymi i prawnymi oraz inwestycjami rozpoczętymi. Znaczenie mają także planowanie rozwoju kadr, rekrutacja pracowników, administracja kadr i płac, planowanie ścieżek rozwoju poszczególnych pracowników (firmy logistyczne zatrudniają w Polsce od kilkuset do kilku tysięcy pracowników), przy wsparciu modułu zarządzania kadrami.

Żadna firma logistyczna nie mogłaby sprawnie funkcjonować bez wsparcia systemów automatycznej identyfikacji. Cechują się obecnie dużą precyzją, szybkością i automatyzacją pewnych czynności. Ograniczają potrzebę ręcznego wypełniania dokumentów i błędy klawiaturowe przy wpisywaniu danych. Dodatkowo niektórzy przewoźnicy ekspresowi używają czytników wyposażonych w kamerę CCD (ang. Charge-Coupled Device), która umożliwia np. skanowanie podpisu klienta odbierającego paczkę. Firma w razie reklamacji może w każdej chwili przedstawić potwierdzenie odbioru przesyłki w wersji elektronicznej.

Niemałe znaczenie mają dedykowane sieci rozległe (ang. VAN), które mogą służyć jako medium wymiany danych między punktami systemu operacyjnego. "Struktura informatyczna TNT Express, odzwierciedlająca sieć drogową i lotniczą firmy, łączy wszystkie przedstawicielstwa na całym świecie, a także umożliwia ciągłą wymianę danych pomiędzy filiami firmy. Główne krajowe oddziały wyposażono w serwery, na których zainstalowano zintegrowane oprogramowanie, pozwalające płynnie zarządzać zleceniami i kurierami, obsługiwać usługi importowe i eksportowe, przygotowywać niezbędną dokumentację" - zaznacza Wojciech Mazur.

Ogromną rolę odgrywają też systemy elektronicznego kontrolowania i nadzorowania ruchu taboru (ang. GPS) oraz przesyłek (ang. Track & Trace), które umożliwiają śledzenie drogi paczki i natychmiastowe uzyskanie informacji o jej statusie. Dzięki GPS w dowolnej chwili przez 24 godziny na dobę dyspozytor firmy logistycznej może uzyskać pełną informację o dacie, godzinie, prędkości przejazdu oraz miejscu pobytu pojedynczego pojazdu, określonej grupy bądź wszystkich pojazdów. Dzięki systemowi Track & Trace operator logistyczny ma jasno sprecyzowany system odpowiedzialności pracowników za ładunki i w każdym momencie wie, gdzie przesyłki się znajdują. Ponadto system umożliwia uzyskanie informacji statystycznej o jakości usług i w razie potrzeby firma może się postarać o podwyższenie ich standardu. Z kolei klienci (zwłaszcza firm kurierskich) w każdym momencie mogą sprawdzić, co dzieje się z ich przesyłką, i uzyskać informację, czy przesyłka dotarła, a jeśli nie, to dlaczego.

Informatyka dla logistyki

W dzisiejszej gospodarce informacja jest jednym z najważniejszych zasobów. Nikogo już chyba nie trzeba o tym przekonywać. Właściwe zarządzanie informacją stanowi o możliwościach działania na rynku. Jest to szczególnie ważna kwestia dla firm działających na zasadzie efektu skali, dzięki czemu możliwe jest przetrwanie na konkurencyjnym rynku. Szczególne dbanie o informację, o jej prawidłowy przepływ, synchronizację, jest podstawową kwestią dla przedsiębiorstw.

Z dużym zasobem informacji i danych mają do czynienia działy logistyki (w ich skład, zależnie od profilu działalności, wchodzą komórki zajmujące się magazynowaniem, transportem, planowaniem, zakupami) przedsiębiorstw produkcyjnych i handlowych, a także firmy świadczące usługi logistyczne na zewnątrz. Ogromne przepływy informacji, np. o produktach, dla których są tworzone plany produkcji, o potrzebnych surowcach i materiałach, w które trzeba zaopatrywać dział produkcji, o realizowanych zamówieniach, które trzeba przewieźć do klientów, muszą być obsłużone w systemach informatycznych firm. Informatyka jest w tej dziedzinie nieoceniona dla logistyki. W opinii ekspertów aplikacje magazynowe i logistyczne to jedna z najszybciej rozwijających się dziedzin w branży IT. Poniżej przedstawię kilka przykładów wykorzystania narzędzi informatycznych i telekomunikacyjnych, które wspomagają logistykę i wpływają na jej poprawne działanie.

Coraz częściej polskie przedsiębiorstwa korzystają z narzędzi umożliwiających e-procurement, czyli dokonywanie zakupów poprzez portale internetowe. Powstające portale (zarówno te ogólno dostępne jak i stworzone wyłącznie na potrzeby koncernów) zawierają informacje o producentach i ich produktach. Umożliwiają również złożenie zamówienia oszczędzając w ten sposób czas pracownika działu zakupów, który musiałby go spędzić na wyszukiwanie ofert w tradycyjny sposób.

Istotnym elementem realizowania przez przedsiębiorstwo funkcji produkcyjnych jest planowanie produkcji i dokładność, z jaką jest ono przeprowadzane. Moduły planowania są dostarczane w ramach systemów klasy ERP. Możliwość tworzenia jak najdokładniejszych prognoz popytu, a następnie planów produkcji i ostatecznie planów zapotrzebowania zgodnie z MRPII, jest podstawowym wymogiem stawianym przed oprogramowaniem. Moduły planowania często oferują wiele metod prognozowania popytu. Stworzone plany produkcji są zazwyczaj w ramach tego samego systemu ERP przekładane na plany realizacji produkcji. W najlepszych systemach tej klasy plany te są na tyle elastyczne, że możliwa jest ich zmiana nawet na 24h przed ostatecznym terminem produkcji.

Systemy magazynowe to narzędzia podstawowe dla każdej firmy produkcyjnej czy też handlowej. Obsłużenie zazwyczaj ogromnych przepływów informacji o przyjmowanych i wydawanych towarach, a także coraz częściej kwestia optymalizacji wykorzystania powierzchni magazynowej i wyznaczanie optymalnej kolejności pobrań towaru z półek czy też gniazd, to tylko niektóre z możliwości, jakie dają dziś systemy magazynowe. Szczególnie skomplikowana jest obsługa tzw. magazynów wysokiego składowania. Wysokość takiego magazynu dochodzi nawet do 40 metrów. Zastosowane do obsługi tegoż magazynu urządzenia automatyczne zapewniają sprawne działanie magazynu. Można tu wymienić m.in. układnice, automatycznie sterowane pojazdy, przenośniki, windy, itp. Urządzenia te w znakomitej większości są sterowane przez specjalne oprogramowanie. Dostarczane tymże programom dane z systemów magazynowych o zadaniach do zrealizowania (np. przewiezienie do kompletacji palety śrub), są przetwarzane i dzięki informacjom o dokładnym miejscu składowania towaru, realizowane automatycznie przez te urządzenia.

 

Istotnym usprawnieniem pracy magazyniera jest wykorzystanie czytników kodów kreskowych czy też czytników tagów RFID. Specjalnie do tego celu stworzone terminale (zazwyczaj ręczne) pozwalają magazynierowi na pracę poza biurem. Możliwa jest mianowicie sytuacja, w której magazynier będąc przy towarze poprzez ręczny terminal sprawdzi jego ilość na magazynie. Terminal kontaktując się z systemem magazynowym uzyska stosowne informacje. Możliwe jest również przesyłanie do magazyniera na terminal ręczny specyfikacji wysyłki, jaka ma być zrealizowana. Magazynier będzie w stanie, przemieszczając się po magazynie, zbierać kolejno towary ze specyfikacji wysyłki, w kolejności, jaką określi dla niego oprogramowanie. Celem takiego działania będzie oczywiście optymalizacja długości trasy, jaką musi pokonać magazynier.

W sferze dystrybucji i zaopatrzenia bardzo ważne są systemy wspomagające realizację transportu. Dziś, kiedy coraz częściej firmy korzystają z usług transportowych operatorów logistycznych, ważne jest, aby zapewnić poprawny i szybki przepływ informacji pomiędzy tymi dwiema stronami. Możliwe jest tu skorzystanie z platformy internetowej (przykładowo platformy AX4 firmy Axit), do której poprzez różne interfejsy dostęp mają, zależnie od uprawnień i pełnionej roli w tymże procesie, jego uczestnicy. Po zalogowaniu się producent (nadawca) może wprowadzić zlecenie transportowe, które zostanie przekazane do wybranego operatora logistycznego (do jego oprogramowania spedycyjnego). Operator z kolei wprowadza do platformy informację o statusie realizacji zlecenia tak, aby nadawca mógł zorientować się, w jakiej fazie realizacji jest jego zlecenie. Dodatkowo możliwe jest uczestniczenie w tymże procesie trzeciej strony, a więc zainteresowanego statusem realizacji zlecenia odbiorcy towaru. Dzięki umieszczeniu wszystkich informacji o zleceniach na jednej platformie, do której mają dostęp wszystkie strony procesu transportowego, możliwe jest zarządzanie tymże procesem. W sytuacji nie podjęcia zlecenia nadawca może upomnieć operatora. Na podstawie statystyk realizacji zleceń możliwe jest również ocenianie pracy operatora. Ważną funkcjonalnością takiej platformy jest moduł zarządzania odchyleniami (Event Management), który wg zdefiniowanych wcześniej warunków brzegowych, "nadzoruje" realizowane procesy i w sytuacji przekroczenia warunku, np. nie dostarczenia towaru na czas, informuje o tym osoby zdefiniowane w systemie jako odbiorców tejże informacji.

Bardzo efektywne jest również zarządzanie flotą pojazdów wspomagane przez rozwiązania IT. Możliwe jest w tym zakresie wykorzystanie systemu zbierającego i nadzorującego informacje przekazywane mu drogą radiową z komputerów pokładowych zainstalowanych w pojazdach. Informacje te dotyczą m.in. przebiegu trasy, czasu parkowania, sposobu eksploatacji pojazdu. Dane te po przeanalizowaniu mogą być podstawą optymalizacji czynności transportowych, oceny kierowców, minimalizacji kosztów. Dzięki zbieraniu statusów trackingowych z pojazdów możliwe jest również śledzenie trasy przesyłki i stanu jej realizacji. Jest to szczególnie ważne dla kontroli przez klientów realizacji zamówionej usługi. Część przewoźników na rynku polskim umożliwia swoim klientom dostęp do informacji na temat ich przesyłki po zalogowaniu się na stronie WWW przewoźnika i wpisaniu kodu przesyłki.

Podsumowując, należy podkreślić, iż informatyka pełni bardzo ważną rolę w realizacji procesów logistycznych. Logistyka, w dzisiejszym jej wymiarze (obsługuje ogromną ilość towarów i informacji), nie mogłaby funkcjonować bez rozwiązań z branży IT. Z drugiej strony, branża logistyczna stwarza ogromny popyt na rozwiązania informatyczne, bez którego branża IT nie mogłaby się dynamicznie rozwijać. Ta symbioza powinna stale prowadzić do rozwoju obu tych branż.

Jaką rolę odgrywa informatyka w organizacji nowoczesnego magazynu? Na czym polega nowoczesny magazyn z perspektywy IT? W która stronę zmierza rozwój rozwiązań IT obejmujących obsługę magazynu. Jak kształtują rozwój tych rozwiązań nowe koncepcje i modele organizacji logistycznej przedsiębiorstwa?

Ogromną. Trudno sobie wprost wyobrazić nowoczesny magazyn lub centrum dystrybucyjne, którego zarządzanie nie jest wspomagane przez informatyczny system logistyczny. Dzieje się tak z tego powodu, że rosnące wymagania rynku, koncentracja i konkurencja wymuszają wręcz stosowanie w całym procesie przepływu materiałów i dystrybucji, takich rozwiązań, które są efektywne, szybkie, bezbłędne i per saldo tańsze od tradycyjnych metod zarządzania i pracy magazynu.

Jeszcze nie tak dawno, zaledwie kilkanaście lat temu, na przykład w przemyśle odzieżowym, kilka modeli pewnych wyrobów zmieniało się co sezon. A dzisiaj tych modeli jest kilkaset, zmieniają się one co trzy, cztery miesiące, poza tym coraz więcej jest krótkich serii. Dawniej dominowały pojedyncze duże zamówienia , raz na jakiś czas , tzw. „towar” pojawiał się w sklepach. Były to zamówienia z względnie niewielką ilością produktów, które nie sprawiały kłopotów w magazynie. Obsługa była prosta i nie wymagała żadnej informatyki.

Ale wymagania współczesnego rynku zmieniają się bardzo dynamicznie, rośnie liczba produktów, czyli indeksów obsługiwanych w magazynach oraz zwiększa się liczba zamówień, asortyment produktów i ich liczba i różnorodność, co jest związanie z coraz to większymi wymaganiami klientów. Nowoczesny punkt sprzedaży tworzy głównie to, co leży na półce. Nikt nie może sobie pozwolić na składowania większej ilości zapasów w tzw. backshopach. W centrach handlowych, mallach powierzchnia jest bardzo droga. Handlowcy zmuszeni są zamawiać często małe ilości danego asortymentu. Coraz więcej punktów sprzedaży zamawia paczki z produktami na daną półkę. I tak jedna paczka przychodzi ze szminkami i ołówkami, druga z perfumami, a z płynami do kąpieli trzecia. Wysyłka zamówień odbywa się codziennie.

Dynamika pracy , tempo przepływu towarów przez magazyn , zmienia się radykalnie i ciągle rośnie. Dawniej magazyny były statyczne, dzisiaj powstałe w wyniku koncentracji, centra dystrybucyjne można porównać z liniami produkcyjnymi bardzo wydajnie i szybko pracującymi, na których kompletuje się kilka, czy kilkanaście tysięcy paczek dziennie. A bezbłędne spakowanie kilkunastu tysięcy paczek stanowi bardzo duży, skomplikowany problem logistyczny, z którym może sobie poradzić tylko system informatyczny .

Obecnie, w świecie zaawansowanej technologii, nikt już nie dyskutuje, czy informatyka w magazynie jest potrzebna. Można dyskutować o tym, jak zaawansowany technologicznie system informatyczny jest niezbędny w danym centrum dystrybucji. Natomiast o potrzebie informatyzacji decydują koszty .

Tak jak w zarządzaniu przedsiębiorstwem standardem są systemy informatyczne klasy ERP i porównywalne, tak we współczesnej logistyce standardem są systemy logistyczne klasy WMS (Warehouse Management System), które zajmują się zarządzaniem przepływem materiałów. Żadne średnie czy duże centrum dystrybucyjne, które chce skutecznie konkurować na rynku, nie może pracować bez systemu tej klasy. Do świadomości menadżerów dochodzi, że równie ważne jak systemy klasy ERP są systemy klasy WMS , które łączy się z nimi infetrejsami.

W Polsce idziemy tą samą drogą, którą zaczął iść zachód 20 lat temu, rozwija się cała grupa firm, które zajmują się tylko tworzeniem systemów klasy WMS . Chociaż wiele osób ciągle jeszcze wierzy, że skomplikowanym procesem logistycznym można zarządzać przy pomocy systemu ERP i nie rozumie różnicy pomiędzy systemem transakcyjnym, jakim jest system ERP a systemem pracującym w dynamicznych magazynach klasy WMS , który jest systemem sterowania przepływem materiałów w czasie rzeczywistym. I to jest właśnie podstawowa różnica pomiędzy tymi systemami.

Pierwsze systemy klasy WMS zaczęły wprowadzać przed 10 laty w Polsce duże zachodnie firmy . Między innymi Coty Polska , Frantschach Świecie (obecnie Mondi Packaging), Kronopol. Firmy te miały specjalistów z dziedziny logistyki, którzy rozumieli potrzebę nowoczesnych rozwiązań logistycznych, niezbędnych na coraz bardziej konkurencyjnym rynku. Oni rozumieli, że duży przepływ materiałów musi być dobrze zarządzany, i że bardzo dużo można stracić z powodu źle zorganizowanej logistyki. Niedostarczenie czegoś na czas to olbrzymia strata, którą bardzo trudno nadrobić. Na miejsce niesolidnego dostawcy czeka wielu innych. Dlatego tak ważna jest jakość w logistyce.

Zaczęło się - jak wspomniałem - od zachodnich firm, ale w ostatnich latach coraz więcej polskich średnich i dużych przedsiębiorstw sięga po systemy WMS . Ich menadżerowie doceniają fakt, że dobrze zorganizowany przepływ materiałów ma znaczenie dla poprawienia pozycji konkurencyjnej. Poza ty, istotne jest to, że mamy w Polsce coraz więcej wykształconych ludzi, którzy rozumieją kwestię logistyki. Zarządy wielu firm przekonały się, że granicą ich rozwoju nie są ani finanse , ani marketing ani też zarządzanie . Granicą rozwoju staje się coraz częściej logistyka.

Dobrym przykładem średniej wielkości polskiej firmy , która doceniła fakt, że zarządzanie magazynem na odpowiednim poziomie jest warunkiem konkurencyjności jest firma Szeszycki. Ta hurtownia spożywcza, która zajmuje znaczącą pozycję na rynku Polski zachodniej, po wprowadzeniu systemu klasy WMS zwiększyła wydajność pracy magazynu ponad dwukrotnie. Z dużych polskich firm chciałbym wymienić TZMO (Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych), gdzie nowatorski system logistyczny SKM (System Kierowania Magazynem) wraz z radiowym System Kierowania Wózkami (SKW) sprawił, iż z powodzeniem konkuruje ona z potężnymi koncernami międzynarodowymi.

Przechodząc do kwestii nowych koncepcji i modeli organizacji logistycznej przedsiębiorstwa, pragnę dodać, że na poziomie strategicznym każda organizacja musi określić swój cel logistyczny, do którego dopasowuje się odpowiedni model organizacji logistyki. Rozważając znaczące przedsięwzięcia logistyczne we współczesnej gospodarce dochodzimy do wniosku, że nie znajdziemy jednego modelu logistycznego, dobrego dla wszystkich. Systemy klasy WMS mają tę zaletę, że na ich bazie dla każdego przedsiębiorstwa można opracować dedykowany mu system .

Wypowiedź dr inż. Andrzeja Bobińskiego, prezesa firmy Logifact-Systems dla magazynu CEO

Systemy informatyczne w logistyce

autor: Nieznany |

Niedziela 04 Listopad 2007

1. Miejsce informacji w zarządzaniu logistyką. Zarządzanie logistyką opiera się przede wszystkim na analizie i integracji wszystkich procesów związanych z trzema podstawowymi przepływami w łańcuchach dostaw. Należą do nich:
§ Przepływ produktów od dostawców poprzez producentów aż do finalnych odbiorców
§ Przepływ pieniędzy działający w obie strony
§ Przepływ niezbędnych w tym rurociągu informacji dotyczących wszystkich sfer łańcucha dostaw, odbywający się nie tylko od dostawców do klientów, ale też pomiędzy poszczególnymi uczestnikami wszystkich procesów logistycznych. (zaznaczony na schemacie kolorem czerwonym)
Należy podkreślić istotną rolę jaką spełnia informacja. Bez niej niemożliwe jest zintegro-wanie zarządzania logistyką. Dlatego informacje muszą być odpowiednio gromadzone i wykorzystywane w procesach decyzyjnych dotyczących przepływu dóbr i pieniędzy .

Ponieważ logistyka łączy się z innymi elementami działalności w przedsiębiorstwie, rów-nież zarządzanie informacją wspomaga wszystkie dziedziny w firmie. Jeśli będzie się dążyć do usprawnienia systemów informacyjnych i ich efektywnego wykorzystania zyska na tym nie tylko zarządzanie logistyką ale także poprawi się całokształt funkcjonowania przedsiębiorstwa.


2. Technologie stosowane w dziedzinie informacji logistycznej.


Są różnorodne sposoby przekazywania gromadzenia i zarządzania informacjami. Do najczęściej stosowanych w zarządzaniu logistyką należą:

3. Zastosowanie informatyki w logistyce.

Im większa jest złożoność wyrobów, procesów dystrybucji i obsługi klienta tym więcej wytwarza się informacji, którą trzeba segregować i wykorzystywać. „Pojawienie się komputerów po drugiej wojnie światowej [...] doprowadziło do nowej dziedziny zwanej informatyką"

Natomiast rozwój informatycznych nauk przyczynił się do rozwoju logistyki, dzięki nowym możliwościom przetwarzania i przesyłania informacji i decyzji.

Ponieważ technologia informatyczna szybko się polepszyła i stała się powszechnie dostępna można ją było bez problemu wprowadzić do systemów logistycznych. Powstały zintegrowane sieci informacyjne w przedsiębiorstwach. „ Najwcześniej utworzono systemy informatyczne dla gospodarki magazynowej [...] do ewidencji i porównywania danych o stanach magazynowych.” Z czasem systemy informatyczne w logistyce stały się coraz bardziej użytkowe, znacznie zmniejszono ręczne wprowadzanie danych dzięki integracji sieci z innymi działami w przedsiębiorstwie.

Postarano się także o stworzenie pro-gramów przyjaznych i niedrogich. Informatyka wspomaga procesy:


4. Stosowane programy komputerowe.
Programy komputerowe znalazły zastosowanie w kilku obszarach zarządzania logistyką. Są pomocne wszędzie tam gdzie dociera informacja i gdzie niezbędne jest szybkie podejmowanie decyzji:

Wykorzystuje się programy wspomagające decyzje co i ile produkować. Są to między innymi programy prognozowania popytu, badania rynku, planowania produkcji i potrzeb, bazy danych.

Prowadzi się monitoring i kontrolę tych obszarów poprzez systemy informatyczne regulujące procesy w logistyce. Odbiera się i składa zamówienia drogą poczty elektronicznej.

Ponieważ procesy logistyczne ściśle wiążą się z całościowym zarządzaniem przedsiębiorstwem, również systemy komputerowe dotyczące innych działów wspomagają i usprawniają procesy logistyczne. Należy odwołać się do powszechnie stosowanego systemu CIM, czyli Computer Integrated Manufacturing, dotyczącego zarządzania produkcją. Jego podsystemy mogą być dobra bazą informacyjną dla procesów logistycznych w przedsiębiorstwie ( zaznaczone czerwoną czcionką ).
Podsystem CAD i CAE informują o zużyciu materiałów i o strukturze dostępnych asortymentów. Podsystem CAP połączony z CAE uwidaczniają rozmiary i strukturę produkcji, co pozwala planować zapotrzebowanie na materiały. Natomiast połączenie CAP, CAE i CAA to baza informacyjna o zakupach, zapasach i miejscach magazynowania.

Do innych systemów komputerowych stosowanych już i przewidywanych w przyszłości można zaliczyć:


5. Podsumowanie.

Jeśli informacja jest prawidłowo zorganizowana i przekazywana sprawnie i szybko, zyskuje wówczas nie tylko zarządzanie logistyką ale też inne obszary firmy co wpływa na jej konkurencyjność. Dlatego nie należy oszczędzać na wprowadzaniu nowoczesnych systemów i informacji i doskonaleniu ich integracji, gdyż jest to pomocne przy osiąganiu celów nie tylko logistycznych ale celów całego przedsiębiorstwa. Informacje muszą być dokładne, precyzyjnie gromadzone i sformalizowane, aby komunikacja była efektywna.

Obszary logistyki stwarzają wiele możliwości dla wprowadzania nowych technologicznych innowacji w zakresie systemów informacyjnych. W logistyce najważniejsza jest użytecz-ność miejsca i czasu, a odpowiednie programy komputerowe usprawniają działania dążące do koordynacji logistycznych działań. Nowe zaawansowane technologie stwarzają wiele szans i wyzwań dla firm chcących usprawnić zarządzanie logistyką.
Patrząc na pędzące po naszych ulicach z niewiarygodną prędkością samochody firm logistycznych, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że w tym biznesie liczy się przede wszystkim czas. I rzeczywiście, logistykę z pewnością wyróżniają tempo zmian oraz liczba inicjatyw podejmowanych równolegle. "Od początku mojej pracy w branży, tj. od roku 1996, z roku na rok liczba wdrażanych rozwiązań i ich tempo rosną. Od tego samego czasu, także z roku na rok, wydaje się, że przy coraz większym stopniu automatyzacji i komputeryzacji tempo i liczba wdrażanych rozwiązań powinny spadać. Rynek i klienci jednak od dziesięciu lat skutecznie to weryfikują. Dzięki nim okazuje się, że można wdrażać więcej, szybciej i jeszcze bardziej efektywnie przy zachowaniu coraz lepszych standardów i metod"

Ten ustawiczny pęd to po trosze zasługa naszej historii. W przeciwieństwie do zachodnich sąsiadów, gdzie rynek usług logistycznych już nieco okrzepł, my zaczynamy odrabiać straty. Obecnie znajdujemy się na etapie dynamicznego rozwoju. Tempo rozwoju firm z tego sektora sięga nawet 50% rocznie. Nic więc dziwnego, że potrzeby klientów zmieniają się błyskawicznie i logistyczny operator zamiast kilku tysięcy przesyłek musi obsłużyć ich kilkadziesiąt razy więcej. Te potrzeby biznesu przekładają się na wymagania względem infrastruktury IT. "Nasze systemy będą musiały w najbliższym czasie sprostać ogromnemu potokowi informacji. Potrzebujemy więc już dziś bardzo elastycznych narzędzi. Jeśli klient chce wiedzieć, co dzieje się z jego przesyłką, my musimy mu taką informację dostarczyć niemal w czasie rzeczywistym. Jednak aby było to możliwe, potrzebujemy informacji o każdym zdarzeniu. Z jednej strony śledzimy cykl życia przesyłki, z drugiej odnotowujemy wszelkie informacje nie wynikające z obsługi, np. dotyczące płatności czy doręczenia przesyłki"

Czas to za mało           

Obserwując rynek w Polsce w ciągu ostatnich lat, można stwierdzić z całym przekonaniem, że czasem dostarczenie odpowiedniej informacji w odpowiedni sposób w odpowiednim czasie jest ważniejsze niż dostarczenie samej przesyłki. "Na Ukrainie potrzeby w tej dziedzinie są zupełnie inne. Tam ważne jest, żeby towar dojechał, a informacja o tym fakcie jest drugorzędna. Można więc powiedzieć, że informacja nabiera na znaczeniu wraz z rozwojem naszej branży. Polska staje się dojrzałym rynkiem logistyki, dlatego potrzeby w tym zakresie są duże i ciągle rosną"

Liczba i jakość informacji są w logistyce istotne, ponieważ pozwalają w dużym stopniu zminimalizować ryzyko opóźnień. "Jako przykład mogę podać tu odwieczny problem na styku operator-klient, polegający na ustaleniu i rygorystycznym przestrzeganiu godzin granicznych odbioru przesyłek z miejsca nadania. Opóźnienie w którymkolwiek z ogniw powoduje opóźnienie całego łańcucha. Jako analogię można podać tu przykład z lotniska. Czasami godzinami czekamy na odlot samolotu, nie zdając sobie sprawy, że opóźnienie wynika najczęściej z braku zrozumienia lub braku chęci zrozumienia podstawowych zasad rządzących procesami logistycznymi"

Precyzja i szybkość wymiany informacji nie byłyby możliwe bez ewentualnej integracji, czyli automatycznej wymiany danych pomiędzy systemami klienta a firmą logistyczną. Integracja pomiędzy systemami ogranicza konieczność ręcznego wprowadzania danych. "Rozwiązania oparte na XML (wdrażane obecnie) są znacznie bardziej elastyczne i możliwe do wdrożenia w znacznie mniejszych podmiotach niż wcześniej stosowane (nadal dostępne) rozwiązania EDI"

Zmiany tendencji teleinformatycznych w branży transportowej doskonale ilustruje ewolucja systemów bezpieczeństwa. Początkowo firmy branży STL zapewniały bezpieczeństwo przewozom, korzystając z pomocy wynajętych firm ochroniarskich, które rzadko wspierane były przez systemy elektroniczne. Efektywność takiego modelu była dalece niesatysfakcjonująca. Zaczęto więc wdrażać rozwiązania teleinformatyczne, np. systemy nawigacji satelitarnej, których zadaniem było zapewnienie bezpieczeństwa nie tylko transportowanym towarom, lecz również kierowcom. Równolegle z implementacją systemów "track & trace" zaczęto oferować klientom możliwość śledzenia statusu ich towarów. "Obecnie nie sposób wyobrazić sobie funkcjonowania firm transportowych bez rozwiązań teleinformatycznych, choć oczywiście nie wszystkie podmioty mogą sprostać konieczności tych bardzo kosztownych przedsięwzięć. Roczne inwestycje TNT w rozwój systemów, aplikacji i procesów informatycznych wynoszą 40 mln euro"

O ile jeszcze kilka lat temu uwaga działu informatyki koncentrowała się głównie na procesie transportowym, o tyle dziś obszary "obsługiwane" przez informatykę są znacznie szersze. Dla przykładu, system Grupy Raben obejmuje teraz cały proces - od momentu szukania potencjalnego klienta, przez rozpoznanie jego potrzeb, wykonanie usługi, na monitoringu płatności kończąc.

Na przestrzeni ostatnich lat dokonała się także ogromna zmiana oczekiwań klientów. Wymagają oni od dostawców usług logistycznych coraz bardziej wyrafinowanych rozwiązań informatycznych integrujących się z systemami klienta, dających dostęp o informacji o stanie wykonania usługi w czasie rzeczywistym. "Informatyzacja kuriera, informacja dostępna w czasie rzeczywistym, inwestycje w rozwój i przebudowę systemów informatycznych, prosta i czytelna oferta, coraz szerszy wachlarz usług, usługi szyte na miarę - to niektóre z elementów będących odpowiedziami na zmieniające się potrzeby branży, jakie można było zaobserwować w ostatnich latach"

Logistykę przyjęło się utożsamiać z systemami klasy SCM, jednak jest to duże uproszczenie. Najwięksi gracze rynku STL wykorzystują wiele zaawansowanych systemów informatycznych - poza ERP czy CRM są to m.in. rozwiązania typu "track & trace", umożliwiające śledzenie przesyłek.

Po co firmie Logistycznej System Informacyjny?

Niezwykle ciężko w dzisiejszych czasach kwestionować potrzebę posiadania sprawnej infrastruktury informatycznej, która służyłaby systemom informacyjnym do zarządzania informacją w firmie. Korzyści są oczywiste i nie podlegają dyskusji. Sprawne i efektywne działanie zapewnia połączenie narzędzi do zarządzania zasobami przedsiębiorstwa, czyli ERP, z zewnętrznym, widzianym przez klientów systemem informacji marketingowej CRM, oraz z systemem zapewniającym odpowiednią komunikację z partnerami biznesowymi, jakimi są dostawcy, czy odbiorcy produktów, czyli SCM. Do tego zbioru należy jeszcze dołożyć hurtownię danych, która przechowuje wiedzę, niezbędną w zdobywaniu przewagi konkurencyjnej danego przedsięwzięcia i tym sposobem wykorzystamy w ogromnym stopniu współczesne możliwości branży IT.

Spójrzmy jednak bliżej na systemy zarządzania łańcuchami dostaw. Czy ich rola rzeczywiście jest znacząca? W większości przypadków okazuje się że największa, ponieważ w znacznym stopniu może wpłynąć na możliwość ograniczenia kosztów bieżącej działalności firmy, kosztów związanych z posiadaniem i administrowaniem infrastrukturą przedsiębiorstwa oraz kosztów związanych z dostarczaniem informacji zwrotnej z rynku.

Systemy klasy SCM służą jako narzędzie, stosowane w rozwijaniu koncepcji zarządzania logistyką w przedsiębiorstwie. Oznacza to działania, które mają na celu sterowanie i optymalizację przepływami dóbr oraz tworzenie i spajanie łańcuchów dostaw. Celem działalności operatorów logistycznych, jest przejęcie od przedsiębiorstwa zadań związanych z zarządzaniem wspomnianym strumieniem dóbr, który płynie od producentów, przez pośredników, do klientów finalnych. Firma zajmująca się logistyką, występuje w stworzonym łańcuchu jako jedno z ogniw, które organizuje, wykonuje i nadzoruje cały proces. Dzięki temu jest on bardziej efektywny i mniej kosztowny, niż gdyby tą samą działalnością miało zajmować się samo przedsiębiorstwo. Dlatego właśnie musi mieć zdolność do odpowiedniego przystosowania się do swoich partnerów, aby spełniać powierzone jej zadania. Oznacza to stałą komunikację, która umożliwia na bieżąco kształtowanie stosunków współpracy, wymianę niezbędnych informacji w czasie rzeczywistym oraz ułatwia nawiązywanie nowych stosunków handlowych. Jest to możliwe tylko i wyłącznie wtedy, gdy firma zajmująca się logistyką posiada swoją wtyczkę w postaci systemu informatycznego, który podłączony jest do Internetu i pozwala wspólnie działać z innymi ogniwami w łańcuchu dostaw.

 

Poza tym system w firmie logistycznej pozwala minimalizować nakłady ponoszone na działalność, między innymi dzięki efektywnej gospodarce magazynowej oraz stwarza możliwość zarządzania poszczególnymi procesami, jakie zachodzą w wyniku podjęcia współpracy w celu realizacji konkretnego zlecenia.

System informatyczny firmy zajmującej się logistyką powinien być odpowiedzialny za poszczególne sfery jej działania. Zaliczyłby do nich: transport, wysyłkę, gospodarkę magazynową oraz zarządzanie szeroko pojętą dokumentacją celną.

Podsystem zajmujący się transportem daje możliwość precyzyjnego zaplanowania przede wszystkim trasy i wykorzystanej gałęzi transportu, czasu trwania, kosztu, stopnia zaangażowania zasobów firmy. Podsystem powinien generować również fakturę za usługi, dzięki czemu można wyróżnić koszt transportu, w całkowitym koszcie związanym z logistyką. Dzięki wykorzystaniu przenośnych urządzeń komunikacji i systemu GPS fizyczne przemieszczanie dóbr może być stale nadzorowane, dzięki czemu istnieje możliwość powiadomienia odbiorcy o wszelkich niedogodnościach i przestojach związanych z zamówieniem. Do tego również system jest w stanie wygenerować syntetyczne raporty niezbędne do analizy powziętych działań.

 Podsystem odpowiedzialny za wysyłkę daje możliwość zarezerwowania środka transportu wybranej gałęzi, z której wysyłający zamierza skorzystać. Stwarza również możliwość elektronicznego wypełnienia wszelkich niezbędnych dokumentów, związanych z tym procesem, w zależności od tego, czy wykorzystywany jest przewóz morski, powietrzny, czy lądowy (kołowy lub szynowy). Dzięki temu, że system posiada moduł do odbierania komunikatów zewnętrznych, możliwe jest, podobnie jak w przypadku transportu, śledzenie przesyłki w ruchu. Korzyści są podobne do tych, osiąganych przy transporcie.

 Podsystem związany z gospodarką magazynową daje szansę efektywnego gospodarowania powierzchnią nieruchomości, służących do przechowywania dóbr. Co więcej, umożliwia zarządzanie procesem konfekcjonowania i komisjonowania, dzięki czemu pozwala firmom logistycznym rozszerzenie swojej działalności o obróbkę poszczególnych partii towarów. Rozszerzenie oferty, zwykle wpływa na jej atrakcyjność, a to w prosty sposób odnosi się do sposobu postrzegania firmy na rynku. Nie trzeba tu dodawać, że narzędzie zarządzania gospodarką magazynową posiada również możliwości, które można wykorzystać w marketingu oferowanych usług.

 Podsystem związany z zarządzaniem zobowiązaniami celnymi uzupełnia poszczególne narzędzia i jest niezbędny, jeżeli firma działa na rynku międzynarodowym. Zastosowanie tego narzędzia pozwala automatyzować proces przygotowywania i wysyłki dokumentów niezbędnych przy przekraczaniu przez towar granicy celnej państwa.  

Wydaje się być czymś nieodzownym, aby firma zajmująca się logistyką była wyposażona w narzędzia informatyczne, bo tylko przy ich użyciu jest w stanie w pełni wykorzystać wszystkie możliwości jakie podsuwa współczesna koncepcja logistyki. Przekonały się już o tym duże firmy, które w większości posiadają rozbudowane systemy pomagające zarządzać ich pracą. Mniejsi operatorzy, który dotychczas występowali na rynku jako firmy spedycyjne, będą w najbliższej przyszłości potrzebowali pomocy ze strony IT, aby poszerzyć swoją ofertę i zmienić profil firmy z czysto transportowo - spedycyjnego, na logistyczny. Zwiększą tym samym swoją konkurencyjność i szanse w walce z większymi operatorami działającymi na rynku.

System WMS (Warehouse Management System) - zinformatyzowany program do zarządzania ruchem produktów w magazynach, wykorzystywany w logistyce zwany też systemem do obsługi magazynu wysokiego składu.

Rozwiązania typu WMS służą koordynowaniu prac magazynowych. Są to wysoce wyspecjalizowane systemy usprawniające wszystkie procesy, które zachodzą w magazynach. Mają one duże znaczenie przede wszystkim dla operatorów (usługodawców) logistycznych, obsługujących w swoich magazynach i terminalach codziennie dużą liczbę zróżnicowanych przesyłek, pochodzących od wielu nadawców i kierowanych do wielu odbiorców.

W firmach świadczących usługi logistyczne systemy WMS stanowią często technologię wspierającą działanie systemu zarządzającego klasy ERP. Pomiędzy tymi systemami powinna funkcjonować sprawna wymiana danych, oparta na ujednoliconych standardach przekazywania informacji. Nowe klasy oprogramowania zapewniają zwykle obsługę zróżnicowanych danych w poszczególnych podsystemach informatycznych przedsiębiorstw i swobodne przenoszenie ich z modułu do modułu. To z kolei pozwala na całkowite automatyzowanie ruchu produktów w magazynach z wykorzystaniem oprogramowania WMS.

Niektórzy dostawcy systemów ERP oferują funkcjonalność WMS jako jeden z modułów integralnie wbudowanych w pakiet ERP lub obsługują ją częściowo w ramach modułów gospodarki magazynowej.

Szczególnym zadaniem realizowanym w ramach systemów WMS jest bezbłędna lokalizacja towarów w magazynie oraz kontrola przebiegu obrotu magazynowego. System dostarcza informacji dotyczących stanu magazynowego według wielu różnych kryteriów oraz umożliwia sprawną lokalizację każdej partii towaru i każdej pojedynczej przesyłki. W systemie WMS operator może wygenerować odpowiednią etykietę i oznaczyć nią jednostki towarowe lub w momencie przyjmowania towaru do magazynu przyjąć do systemu informacje zawarte na etykiecie nadanej jej wcześniej przez inny podmiot.

Za pomocą systemu WMS możliwa jest również kontrola ilościowa i asortymentowa przyjmowanego do magazynu towaru, np. pod kątem zgodności dostawy z dokonanym wcześniej zamówieniem. Systemy WMS doskonale sprawdzają się w centrach logistycznych, gdzie ruch towarów jest intensywny, w jednym czasie następuje zarówno przyjęcie towaru, jak i wysyłka - skoordynowanie ruchu towarów wymaga automatyzacji operacji zachodzących w systemie, przy możliwości skontrolowania ich prawidłowości w każdym momencie - bez konieczności żmudnego przeliczania partii towarów na regałach magazynowych.

Istotną rolę dla usługodawców logistycznych może stanowić możliwość planowania wysyłek z magazynu w taki sposób, aby zoptymalizować wykorzystanie posiadanych zasobów, a także skrócić czas magazynowania i obniżyć w ten sposób koszty „zamrożenia” kapitału obrotowego. Oznacza to, że system WMS można odpowiednio zintegrować z innymi systemami wykorzystanymi przez przedsiębiorstwa w sferze logistyki.

ERP (ang. Enterprise Resource Planning - Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa) to termin będący określeniem na klasę systemów informatycznych, na które składa się zbiór współpracujących ze sobą aplikacji (modułów). Systemy te służą do wspomagania zarządzania znacznej ilości działań wykonywanych w przedsiębiorstwie lub grupy współpracujących ze sobą przedsiębiorstw poprzez gromadzenie oraz umożliwienie wykonywania operacji na zebranych danych[1]. Wspomaganie to może obejmować wszystkie lub część szczebli zarządzania i ułatwia optymalizację wykorzystania zasobów oraz zachodzących procesów przedsiębiorstwa.

Systemy ERP są rozwinięciem systemów MRP II. Podstawowym ich elementem jest baza danych, która zazwyczaj jest wspólna dla wszystkich pozostałych modułów. Moduły te zwykle obejmują następujące obszary:[1]

W skład systemów ERP mogą wchodzić również inne moduły, jak np. moduł zarządzania transportem, controlling, czy zarządzanie projektami. Systemy ERP są dosyć elastyczne i umożliwiają dopasowanie ich do specyfiki poszczególnych przedsiębiorstw, m.in. dlatego, iż poszczególne moduły mogą być wzajemnie niezależne od siebie (tzn. mogą pracować bez obecności innych modułów).

Systemy te zazwyczaj pozwalają też na ustalenie uprawnień dostępu dla poszczególnych użytkowników. Inną cechą charakterystyczną systemów jest umożliwienie użytkownikom wykonania procesu planowania "z dołu do góry" (ang. bottom-up replannig), czyli możliwości wprowadzania zmian (nanoszenia poprawek, rozpatrywania alternatywnych rozwiązań) w rozwiązaniach zaproponowanych przez system (np. zmiana wielkości partii dostawczej)

Do najpopularniejszych obecnie producentów systemów ERP należą m.in. Asseco Business Solutions, SAP AG, TETA, ComArch, Baan, Epicor Software (Scala), JD Edwards, IFS Applications, Microsoft Dynamics Nav (dawniej Navision), Microsoft Dynamics AX (dawniej Axapta).

W Polsce do najpopularniejszych producentów należą:[2] SAP Polska, Epicor Software Poland, Oracle Polska, ComArch, QAD Polska, SYMFONIA, Macrologic, TETA, Safo, BPSC, Exact Software Poland,,IBS Polska, Intetia Polska, REKORD Systemy Informatyczne.

Zarządzanie relacjami z klientami lub System relacji z klientami (CRM (ang.) Customer Relationship Management) to zestaw narzędzi i procedur istotnych w zarządzaniu kontaktami z klientami.

CRM należy traktować nie tylko jako narzędzie, ale jako część strategii i filozofii biznesu, gdzie stały kontakt i zadowolenie klienta jest kluczową wartością. Istotną kwestią jest zapewnienie jednolitego systemu we wszystkich procesach biznesowych - od początku procesu sprzedaży poprzez serwis do sporządzania odpowiednich statystyk wykorzystywanych przy tworzeniu portfela produktów.

Sam sposób komunikacji dla systemu CRM nie jest sprawą pierwszoplanową, a jedynie narzędziem. Systemy CRM obudowane są w różnorodne moduły komunikacji.

Sprawne działanie systemu CRM nie byłoby możliwe bez systemów baz danych i systemów informatycznych.

Uwaga! Tego samego skrótu (CRM) używa się również względem Marketingu zaangażowanego społecznie (Cause Related Marketing).

Z front-endem różnych systemów CRM spotykamy się codziennie np. korzystając z Błękitnej Linii TP S.A.. Jest to przykład wykorzystania CRM w tzw. Call center. Klient dzwoniąc na infolinię, po podaniu swoich danych jest identyfikowany przez obsługującą go osobę, która uzyskuje te dane z systemu CRM. W przypadku operatorów linii komórkowych klient dzwoniąc ze swojego numeru jest bardzo szybko identyfikowany i to jak szybko zostanie obsłużony zależy od wielkości płaconych przez niego rachunków[potrzebne źródło].

Systemy CRM są często integralną częścią całego systemu informatycznego. Przykładem może być połączenie w systemach SAP systemu CRM z systemem R/3. Mamy tu możliwość tworzenia dokumentów sprzedaży w systemie CRM i przekazywania informacji o tych dokumentach do systemu R/3, w którym może się odbywać dalsza część procesu biznesowego (jak np. zamówienie części potrzebnych do wytworzenia sprzedawanego produktu czy chociażby część procesu związanego z dostawą, czyli generowanie dokumentów sprzedaży).

Systemy CRM często wykorzystywane są też w firmach korzystających z sieci mobilnych sprzedawców. Jest to możliwe dzięki takim funkcjonalnościom jak Mobile Sales. Na przenośnych komputerach sprzedawców instalowane są aplikacje pozwalające na synchronizację z centralnym systemem CRM. Łączą się oni co jakiś czas z systemem centralnym, dzięki czemu zmienione przez nich dane bądź informacje o nowych klientach przesyłane są do centralnego systemu. Z drugiej strony dostarczane są aktualizacje danych, w zależności od tzw. subskrypcji. Do każdego sprzedawcy możemy przypisać inne subskrypcje. Subskrypcje mają zminimalizować transfer danych do niezbędnego minimum (po co sprzedawcy działającemu na terenie Polski północnej informacje o klientach z Małopolski).

Architektura CRM [edytuj]

Istnieją trzy istotne elementy dla systemu CRM:


Od strony technicznej system CRM składa się z trzech warstw: serwera aplikacji, serwera baz danych i warstwy interfejsu.

Związek z klientem [edytuj]

Wszystkie relacje związane z danym klientem określamy mianem związku. Składa się z epizodów, które dzieli się na:

Narzędzia CRM [edytuj]

Planowanie zapotrzebowania materiałowego (ang. Material requirements planning (MRP)) - jest to zbiór technik, które pomagają w zarządzaniu procesem produkcji. Techniki te często wspomagane są odpowiednimi aplikacjami komputerowymi.

Głównym celem jest zmniejszenie nakładów finansowych potrzebnych przez organizację produkcyjną. Jest to osiągane przez optymalizację zapasów oraz samego procesu produkcyjnego.

Zasada jest bardzo prosta. Do systemu wprowadza się informację o zaplanowanej produkcji, lub wielkość sprzedaży lub przyjętych zamówieniach na wyroby gotowe. Na tej podstawie system planuje produkcję poszczególnych elementów oraz dostawy podzespołów i materiałów. Planowanie może być wykonane w przód lub wstecz (tzn. od zadanego dnia obliczenie kiedy wymagana produkcja zostanie wykonana lub kiedy trzeba rozpocząć proces aby uzyskać wymaganą produkcję na zadaną datę). System przewiduje czasy produkcyjne, czasy dostaw. W procesie planowania może następować optymalizacja kosztów, czasu wykonania, opłacalności. Do różnych typów produkcji stosuje się inne algorytmy obliczeń.

Cele MRP [edytuj]

Zarządzanie łańcuchem dostaw (ang. Supply Chain Management (SCM)) - rozwiązania informatyczne, które służą przedsiębiorstwu do zarządzania sieciowym łańcuchem dostaw. Dzięki nim możliwa jest synchronizacja przepływu materiałów pomiędzy poszczególnymi kooperantami, co wyraźnie ułatwia firmie dostosowanie się do określonego popytu rynkowego. Zajmują się przepływem informacji, produktów i usług. Wewnętrzne SCM obejmuje zagadnienia związane z zaopatrzeniem, produkcją i dystrybucją. Zewnętrzne SCM integruje przedsiębiorstwo z jego dostawcami i klientami.

Rozwiązania SCM wykorzystuje się przede wszystkim w fazie projektowania produktu, wyboru źródeł zaopatrzenia, przewidywania popytu na wyroby, oraz sterowania ich dystrybucją. Zawierają bowiem specjalistyczne narzędzia, które umożliwiają nadzór nad poszczególnymi działaniami logistycznymi firmy.

Korzyści [edytuj]

Do korzyści, które przynoszą systemy SCM, z całą pewnością można zaliczyć:

Wykorzystywane technologie [edytuj]

EDI (ang. Electronic Data Interchange) elektroniczna wymiana danych. Transfer biznesowej informacji transakcyjnej od komputera do komputera z wykorzystaniem standardowych, zaakceptowanych formatów komunikatu. Według opinii Departamentu Obrony USA EDI to:

Wymiana informacji pomiędzy komputerami, z użyciem powszechnie akceptowanych standardów. EDI stanowi centralną część Rynku Elektronicznego, ponieważ umożliwia elektroniczną wymianę informacji, szybszą, tańszą i dokładniejszą niż w przypadku systemów opartych na dokumentach papierowych

Celem EDI jest wyeliminowanie wielokrotnego wprowadzania danych oraz przyspieszenie i zwiększenie dokładności przepływu informacji dzięki połączeniu odpowiednich aplikacji komputerowych w firmach uczestniczących w wymianie. Użycie EDI pozwala poprawić czasową dostępność informacji logistycznej, poszerzyć i uściślić dane, a także zmniejszyć pracochłonność procesu. Aby w pełni wykorzystać zalety EDI, uczestnicy kanału logistycznego powinni się komunikować za pośrednictwem komputera. Innymi słowy, efektywne wdrożenie EDI wymaga bezpośredniej komunikacji między systemami komputerowymi zarówno nabywców, jak i sprzedawców produktu.

Komunikaty EDI zawierają te same dane, które można znaleźć na papierowych dokumentach używanych do dokumentowania transakcji handlowych. Przykładowo mogą obejmować informacje o adresie wysyłkowym i docelowym, określeniem ilości i przedmiotu transakcji oraz innych dodatkowych elementów, zależnych od rodzaju transakcji jak i branży, w której zastosowano EDI.

W swym zakresie wykorzystuje format XML do reprezentacji treści komunikatów, numery lokalizacyjne ILN do określania stron transakcji oraz numery UPC i EAN (obecnie GS1) do kodowania towarów.

Universal Product Code) - pierwszy standard kodu kreskowego, wprowadzony został w supermarketach w USA i Kanadzie w 1973 roku, z myślą o usprawnieniu obsługi klientów i gromadzeniu danych w punktach sprzedaży.

Standaryzacją zajmowały się organizacje UCC (Uniform Code Council, Inc.) w USA oraz ECCC (Electronic Commerce Council of Canada). W wyniku podjęcia działań mających na celu połączenie standardów UPC oraz konkurencyjnego EAN w 2005 roku organizacje te weszły w skład globalnej organizacji GS1.

Rodzaje kodów UPC [edytuj]

W chwili obecnej stosowane są 2 rodzaje kodów numerycznych UPC:

Struktura kodu [edytuj]

W kodzie kreskowym UPC-A, każda cyfra jest reprezentowana przez siedmiobitową sekwencję, zakodowaną jako serię naprzemiennych kresek i przerw. Kreski ochronne (zaznaczone na zielono) oddzielają dwie sześciocyfrowe grupy.

W kodzie UPC-A dwanaście cyfr dziesiętnych kodowane jest jako SLLLLLLMRRRRRRE, gdzie S (początek) i E (koniec) są oznaczone są przez 3 moduły (bity - 101), M (środek, pole ochronne) jako 01010. Każde L i R jest cyfrą przedstawioną przez 7 modułów (siedem bitów). Całość kodu składa się z 95 bitów. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo błędnego odczytu, każde cyfra zakodowana jest tak, by w jak największym stopniu różnić się od pozostałych. Dodatkowo w kodowaniu nie występują moduły dłuższe od 4 przerw lub pasków.

Pierwsza cyfra L jest prefiksem, natomiast ostatnia cyfra R jest sumą kontrolną.

W kodzie UPC-E można zaprezentować to jako SLLLRRRE

Znaczenie prefiksów [edytuj]

Poprzez dodanie prefiksu 0, kody te stają się zgodne z EAN-13.

Obliczanie sumy kontrolnej [edytuj]

W systemie UPC-A, sumę kontrolną oblicza się w następujący sposób:

  1. Cyfry będące na miejscach nieparzystych (pierwsze, trzecie, piąte, itd) należy dodać i pomnożyć całość przez 3.

  2. Do wyniku dodać cyfry znajdujące się na miejscach parzystych

  3. Od otrzymanego wyniku obliczyć wartość modulo 10

  4. Odjąć otrzymany wynik od 10

  5. Od otrzymanego wyniku obliczyć wartość modulo 10 - (stosowane w przypadku, gdy otrzymany wynik równy jest 10. Powoduje to jego skrócenie do jednocyfrowego 0)

Na przykład dla kodu "03600029145X", gdzie X oznacza cyfrę kontrolną, X zostaje wyliczone w następujący sposób: Suma cyfr znajdujących się w miejscach nieparzystych (0+6+0+2+1+5 = 14) jest mnożona przez 3 (14 × 3 = 42), następnie dodawane są cyfry znajdujące się na miejscach parzystych - (42+3+0+0+9+4 = 58), obliczana jest wartość modulo 10 (58%10 = 8), a następnie wynik odejmowany jest od 10 (10 - 8 = 2). Suma kontrolna ma wartość 2.

W UPC-E cyfra kontrolna wynika z parytetu zakodowanych w kodzie cyfr.

Sposób zapisu znaków [edytuj]

W kodzie UPC-A, każda cyfra jest zapisana przez kombinację 4 modułów (kreska przerwa kreska przerwa lub na odwrót). Ze względu na możliwość odczytu kodu w dwie strony cyfry zapisane po lewej stronie kodu ("L") są przedstawione jako dopełnienie takiej samej cyfry zapisanej po prawej stronie kodu ("R").

Na przykład cyfra "6" jest zapisana jako:

EAN (ang. European Article Number - Europejski Kod Towarowy) - rodzina kodów kreskowych (symbolika) wprowadzona w 1976 roku przez stowarzyszenie European Article Numbering. Kod został opracowany na podstawie opracowanego wcześniej w USA i Kanadzie kodu UPC. Symbolika została zaimplementowana w globalnym systemie GS1. Jest to kod ciągły, numeryczny, modularny, samosprawdzalny z dodatkową obowiązkową cyfrą kontrolną. Kod wymaga stosunkowo wysokiej precyzji wydruku, stąd nie może być stosowany na niskiej jakości papierze (np. kartonie) oraz wymaga w miarę dobrej jakości drukarek.

Kod posiada stałą długość. Stosuje się dwie wersje kodu:

W Europie symbolika ta jest powszechnie wykorzystywana do znakowania opakowań jednostkowych oraz zbiorczych (zarówno EAN-8, jak i EAN-13). Wersję EAN-13 wykorzystuje się również m.in. do kodowania numerów ISBN, ISMN, czy ISSN.

Przy oznaczaniu opakowań jednostkowych ustalono, że pierwsze dwie lub trzy cyfry oznaczają kod kraju (np. 590 - Polska), z wyjątkiem oznaczeń rozpoczynających się od cyfry 2 - takimi kodami oznaczane są produkty o zmiennej masie i rozmiarach, zazwyczaj konfekcjonowane w sklepach. Kod ten nie oznacza jednak kraju pochodzenia towaru lub firmy, lecz jedynie numer organizacji krajowej, w której dany produkt jest zarejestrowany.

W przypadku kodowania numerów ISSN w kodzie występuje przedrostek 977, natomiast 978 lub 979 dla ISBN (w wersji dziesięciocyfrowej) i 979 dla ISMN. Stosowany może być również dwu- lub pięciocyfrowy dodatek do kodu, tzw. add-on, w którym mogą być zapisane np. informacje o numerze wydania danego czasopisma w danym roku.

kod EAN-13

Przykład kodu EAN-8

Przykład wykorzystania symboliki EAN13 do zakodowania numeru ISSN

System informatyczny - jest to zbiór powiązanych ze sobą elementów, którego funkcją jest przetwarzanie danych przy użyciu techniki komputerowej. Na systemy informatyczne składają się obecnie takie elementy jak:

Złożoność systemów informatycznych [edytuj]

Systemy informatyczne mogą być bardzo proste - systemem takim może być na przykład edytor tekstu uruchamiany na jednym komputerze, oraz złożone - jak na przykład system kontroli lotów na lotnisku, system bankowy, system zarządzający produkcją w mleczarni itp. Miarą złożoności systemu może być na przykład ilość elementów systemu połączona ze złożonością stosowanego oprogramowania mierzoną w ilości punktów funkcyjnych.

Wytwarzanie systemów informatycznych [edytuj]

Tworzenie systemów informatycznych jest trudno przewidywalnym zadaniem - trudno jest przewidzieć, czy projekt informatyczny zakończy się sukcesem (system stworzony na czas, zgodny z wymaganiami funkcjonalnymi, koszt stworzenia mieszczący się w ramach przewidzianego budżetu), czy klęską. Wszystko zależy od procesu, w jakim system jest wytwarzany. Aby ocenić prawdopodobieństwo sukcesu stosuje się metody oceny procesu wytwórczego stosowanego do produkcji systemu. Najbardziej rozpowszechnionym modelem takiej oceny jest CMM.


Wyszukiwarka