KOSMETOLOGIA WYKŁADY

6.10.2008

Temat: Acne vulgaris - trądzik pospolity

Trądzik- schorzenie dermatologiczne o podłożu łojotokowym; przewlekłe schorzenie aparatu włosowo-łojowego, w którym występuje łojotok i różnorodne wykwity na twarzy i tułowiu.

Etiopatogeneza: Czynnikiem usposabiającym jest osobnicza skłonność do nadmiernego wytwarzania łoju i rogowacenia ujść mieszków włosowych. Skłonność ta może być uwarunkowana genetycznie, co zależy głównie od zmian w obrębie receptorów androgenów na gruczołach łojowych.

Nadmierne wytwarzanie mas rogowych

Oddzielanie się mas rogowych

Tworzenie się zaskórników (wykwit pierwotny)

Odczyny zapalne (wykwity wtórne grudkowo-krostkowe, zmiany wtórne)

Hormony wpływające na gruczoły łojowe:

a) androgeny - czynnik wyzwalający trądzik. Po urodzeniu wydzielanie łoju jest podobne jak u dorosłego. Natomiast w okresie poniemowlęcym, przez całe dzieciństwo, gruczoły łojowe są bardzo małe, a wydzielanie łoju bardzo niewielkie. W okresie dojrzewania występuje wzrost stężenia androgenów, często u dziewczynek przed wystąpieniem miesiączki pojawia się trądzik. Komórki gruczołów łojowych mają receptory dla androgenów oraz najczynniejszej pochodnej testosteronu- dihydrotestosteronu, powstającego z testosteronu pod wpływem 5d-reduktazy, której ekspresja jest wzmożona w gruczołach łojowych i mieszkach włosowych. Androgeny zaostrzają trądzik, zwłaszcza u kobiet. Następuje wzrost aktywności tkanek docelowych na fizjologiczne stężenie androgenów.

b) estrogeny - powodują zmniejszenie rozmiarów gruczołów łojowych; aby wystąpił efekt należy podawać duże dawki.

c) progesteron - powoduje zatrzymanie wody, a w konsekwencji obrzęk naskórka i zablokowanie przewodu wyprowadzającego; z tego powodu u kobiet dochodzi do nasilenia trądziku przed miesiączką. Bardzo duże dawki powodują zwiększenie gruczołów łojowych.

d) tyroksyna - stymuluje gruczoły łojowe; w niedoczynności tarczycy występuje sucha skóra.

Rola bakterii: Beztlenowe bakterie Propionibacterium acne (Corynebacterium acnes), obecne w dużych ilościach w ujściach gruczołów łojowych, wytwarzają enzymy lipolityczne, powodujące hydrolizę trójglicerydów łoju z powstawanie wolnych kwasów tłuszczowych, które wywierają działanie drażniące. Prowadzi to do powstawania stanów zapalnych.

*Androgeny- wzrost wytwarzania łoju (50 % zaw. stanowią trójglicerydy)

* Im więcej trójglicerydów, tym więcej Propionibacterium acnes, ponieważ trójglicerydy są główną pożywką dla P. acnes.

Łój: W trądziku występuje zwiększenie wytwarzania łoju. Łój jest wynikiem holokrynowej działalności gruczołów łojowych. Komórki gruczołów łojowych ulegają rozerwaniu i przekształcają się w lipidy: glicerydy, wolne kwasy tłuszczowe, estry woskowe, skwalen, cholesterol i jego estry.

Wykwit pierwotny: zaskórnik (comedo)

a) zamknięty (microcomedone) - są drobne, białe, dobrze widoczne przy naciągnięciu skóry, niekiedy i zaznaczone w środku otworkiem

b) otwarty - korneocyty połączone z zastojem łoju tworzą czop, który na szczycie jest zabarwiony na ciemno ze względu na utlenianie się keratyny i łoju oraz na skutek nagromadzenia się melaniny.

*Proces tworzenia się zaskórników nasilają niektóre substancje takie jak: wolne kwasy tłuszczowe, oleje przemysłowe, pomady do włosów i brylantyna. Są to tzw. substancje komedogenne.

*W następstwie blokady przewodu ujścia gruczołu łojowego dochodzi do jego poszerzenia. Jeżeli blokada jest powierzchowna - powstają czerwone grudki i krosty, jeżeli głębsza - dochodzi do rozwoju większych, bolesnych grudek, guzków, cyst, co może prowadzić do bliznowacenia.

Kliniczne odmiany trądziku:

a) trądzik młodzieńczy (acne juvenilis) - zmiany zwykle słabo nasilone, przeważają zaskórniki i wykwity grudkowe, umiejscowione głównie na twarzy i plecach; jest najbardziej nasilony w okresie pokwitania, po czym samoistnie ustępuje po kilku latach trwania.

b) trądzik ropowiczy (acne phlegmonosa) - oprócz zmian typowych tworzą się torbiele ropne; gojenie następuje przez bliznowacenie (blizny są wciągnięte, nierówne, niekiedy bardzo szpecące).

c) trądzik skupiony (acne conglobata) - zmiany polegają na występowaniu głębokich nacieków i torbieli ropnych, niekiedy zlewających się; liczne duże zaskórniki; gojenie następuje przez mostkowate, nierówne i przerosłe blizny i występuje prawie wyłącznie u mężczyzn; zmiany, oprócz miejsc typowych, zajmują okolice pachwinowe, pachowe i pośladki.

*Jeżeli zmiany występują tylko w miejscach nietypowych- trądzik odwrócony (acne inversa).

d) trądzik bliznowcowi (acne keloidea) - tworzą się bliznowce w obrębie wykwitów trądzikowych; często towarzyszy trądzikowi ropowiczemu lub skupionemu.

e) trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu (acne fulminosa) - występuje wyłącznie u mężczyzn (młodych); wykwity są typu acne phlegmonosa lub conglobata; z rozpadem i objawami krwotocznymi; towarzyszą: leukocytoza i wysoki OB., zazwyczaj gorączka i bóle stawowe.

f) trądzik wywołany

• trądzik zawodowy - może być wywołany przez chlor (chloracne) - twarz i tułów, oleje (acne oleosa), dziegcie (acne picea) - wyprostne powierzchnie kończyn.

• trądzik polekowy

- steroidy (wykwity drobnogrudkowe, umiejscowione głównie na klatce piersiowej; nie występują zaskórniki)

- leki wydzielające się przez gruczoły łojowe i powodujące ich drażnienie (wit. B₁₂, jod, barbiturany).

• trądzik kosmetyczny (acne cosmetica) - zmiany mają charakter zaskórników i prosaków i może zostać wywołany przez substancje komedogenne, zatykające ujścia gruczołów łojowych i potowych.

• trądzik niemowlęcy (acne neonatorum) - wykwity grudkowe i ropne, na ogół bez zaskórników, często występują torbiele ropne; związany z zastosowaniem olejów mineralnych.

• trądzik u kobiet po okresie pokwitania - jest to dość częsty problem kobiet 30-letnich, które nie miały trądziku w okresie dojrzewania. Wykwity umiejscawiają się głównie w okolicy brody i żuchwy. Mogą występować głębokie, bolesne zmiany, zwłaszcza w okresie przedmiesiączkowym. U większości kobiet stwierdza się niskie stężenie globulin wiążących hormony płciowe, czego konsekwencją może być zwiększenie stężenia testosteronu, odpowiedzialnego za zmiany trądzikowe. U niektórych występuje PCO.

• trądzik neuropatyczny (acne excoriata) - trądzik występujący głównie u młodych dziewcząt i jest następstwem obsesyjnego i neurotycznego manipulowania na skórze. Objawy fizyczne są prawie wyłącznie skutkiem ingerencji na skórze, powodującej przeczosy, pozapalną hiperpigmentację i blizny. Zajęte są czoło, policzki, broda i żuchwa, plecy.

Rozpoznanie różnicowe

a) trądzik różowaty (rosacea) - różni się występowaniem: głównie w wieku dojrzałym i starszym, objawów naczynioworuchowych, niewystępowaniem zaskórników i wyłącznym umiejscowieniem na twarzy; występuje rumień (stale i przy ogrzewaniu skóry) i zmiany krostkowe i grudkowe

b) ropne zapalenie mieszków włosowych (folliculitis) różni się niewystępowaniem zaskórników, krótszy przebieg

Ostatni etap rosacea: przerost tkanek np.: kalafiorowatość nosa.

13.10.2008

Temat: Trądzik pospolity- leczenie.

Działanie:

- przeciwbakteryjne

- keratolityczne

Dostępne składniki:

a) nadtlenek benzoilu - skuteczny lek przeciwbakteryjny i komedolityczny. Czasami kojarzony z innymi lekami przeciwbakteryjnymi lub siarką. Może drażnić skórę (na początku stosować małe stężenia oraz aplikacja co drugi wieczór). Sposób działania: zmniejsza ilość wolnych kwasów tłuszczowych przez działanie na florę bakteryjną; jako utleniacz rozrywa mostki disiarczkowe keratyny, dlatego ma działanie złuszczające; prawdopodobnie reguluje wydzielanie łoju. Benzacne, Akneroxid, Brevoxyl, Aknefug.

b) siarka, kwas salicylowy, rezorcyna- stosowane często w połączeniu; działanie keratolityczne.

c) kwas azelainowy (Skinorene) - kwas dikarboksylowy, uzyskiwany z Pityrosporum ovale; ma właściwości keratolityczne i antybakteryjne, zmniejsza ilość wolnych kwasów tłuszczowych, hamuje proliferację keratynocytów, prawdopodobnie działa na różnicowanie keratynocytów; działa rozjaśniająco - hamuje tyrozynazę (enzym przejścia tyrozyny w melaninę); selektywne działanie w stosunku do aktywnych melanocytów.

d) kwas witaminy A - środek keratolityczny, zwiększa liczbę mitoz w warstwie podstawnej naskórka i przemianę naskórkową. Powoduje otwarcie zaskórników i prawdopodobnie normalizuje dojrzewanie nabłonka mieszków włosowych, wpływając pośrednio na stan zapalny. Początkowo jednak indukuje zapalenie. Zaleca się go również w pozapalnych przebarwieniach.

e) miejscowe antybiotyki - najczęściej stosowane są tlenek benzoilu i klindamycyna 1%. W zmianach zaskórnikowych, grudkowych i krostkowych - tetracyklina, neomycyna, klindamycyna (Dalacin T, Clindacne), erytromycyna (Davercin, Zineryt).

Leczenie ogólne:

Ogólne antybiotyki - tetracykliny, erytromycyna, trimetoprym, septryn, flukloksacylina i ampicylina gromadzą się w narządzie włosowo-łojowym, gdzie zmniejszają ilość wolnych kwasów tłuszczowych w łoju poprzez oddziaływanie na bakteryjne lipazy, a także zmniejszają stan zapalny na skutek zahamowania chemotaksji neutrofilów. Różna wrażliwość osobnicza, poprawa po co najmniej miesiącu.

*Tetracykliny: oksytetracyklina 250 mg 2x dziennie; pół godziny przed jedzeniem,nie łączyć z mlekiem.

*Minocyklina- półsyntetyczny antybiotyk o szerokim zakresie działania, rozpuszczalny w tłuszczach bardziej niż tetracykliny; długi okres półtrwania - dawkowanie 1x dziennie.

*W ciąży wydaje się być bezpieczne podawanie erytromycyny.

*Stosowanie tetracyklin:

- łagodny wzrost ciśnienia śródczaszkowego

- niebiesko-czarne przebarwienia paznokci, zębów, u dorosłych błon śluzowych i narządów wewnętrznych; u dzieci matek, które stosowały antybiotyki - przebarwienia kości i zębów. Może rozwinąć się antybiotykooporność P. acnes. Czas trwania leczenia - 6 miesięcy.

Leczenie wspomagające:

*Witaminy działające przeciwłojotokowo: wit. PP 1000-1200mg dziennie, wit. B₁₂ 18mg dziennie, wit. C 1000mg dziennie.

*Terapia hormonalna:

a) duże dawki estrogenów - u kobiet z dużymi zaostrzeniami trądziku przed miesiączką poprawę mogą przynieść preparaty antykoncepcyjne, zawierające 50mg etynyloestradiolu. Z kolei preparaty z progesteronem mogą powodować zaostrzenie.

b) łączona terapia antyandrogenowa i estrogenowa - octan cyproteronu hamuje przemianę testosteronu w dihydrotestosteron. Połączenie 2 mg octanu cyproteronu i 35 mg etynyloestradiolu zmniejsza wydzielanie łoju. Dodatkowo czasami podaje się 50 d0 100 mg octany cyproteronu od 5 do 15 dnia cyklu.

c) leczenie układowe retinoidami:

• Kwas 13-cis wit. A (Roaccutane) jest syntetyczną pochodną wit. A. Powoduje: w ciągu miesiąca 90% spadek wydzielania łoju, które powraca do normy po zaprzestaniu terapii; zmniejsza kolonizację bakteryjną, zwłaszcza P. acnes, zarówno na powierzchni skóry, jak i w przewodzie łojowo-włosowym, do poziomu obserwowanego w okresie niemowlęcym; zmniejszenie zaczopowania przewodów łojowo-włosowych, zahamowanie chemotaksji i stanu zapalnego, dogłębne zmiany w różnicowaniu i proliferacji naskórka, powodując powrót gruczołów łojowych do stanu przed okresem dojrzewania. Jest to lek z wyboru w trądziku guzkowo-torbielowym, w trądziku nieodpowiadającym na konwencjonalną terapię i przede wszystkim w trądziku prowadzącym do bliznowacenia. Jest również wskazany u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi na tle trądziku, w antybiotykooporności i zapaleniu mieszków włosowych wywołanym przez bakterie Gramm ujemne. Lek podaje się w dawce 0,5- 1mg/kg masy ciała przez 3-5 miesięcy (można rozpocząć od mniejszych dawek i stopniowo zwiększać). Efekt widoczny po 6 tygodniach, wystarcza zazwyczaj jedna tura leczenia. Objawy niepożądane: suchość powłok (zwłaszcza warg), u niektórych zmiany typu wyprysku, krwawienie z nosa, bóle stawowe i mięśniowe, bóle głowy - wskazania do przerwania terapii, przejściowa hiperlipidemia. Izotretynoina jest metabolizowana w wątrobie - przed leczeniem oznaczenie stężenia lipidów oraz wskaźników wątroby. Objawy niepożądane c.d.: depresja, wypadanie włosów, działanie teratogenne - antykoncepcja 1 miesiąc przed leczeniem, w trakcie leczenia oraz 3 miesiące po leczeniu.

• Retinoidy- pochodne kwasu wit. A; kwas wit. A i jego izomery. Preparaty handlowe: Retin A, Atrederm, Differin, Isotrex, Aknemycin Plus (z erytromycyną), Isotrexin (z erytromycyną).

20.10.2008

Temat: Urządzenia w kosmetologii.

Fiotobiostymulacja LED

LED (Ligot Emitting Diode) - światło emitowane przez diody elektroluminescencyjne. Działanie diody elektroluminescencyjnej (LED) opiera się na zjawisku rekombinacji nośników ładunków. Zjawisko to zachodzi w półprzewodnikach wówczas, gdy elektrony przechodząc z wyższego poziomu energetycznego na niższy zachowują swój pseudo-pęd. Podczas tego przejścia energia elektronu zostaje zamieniona na kwant promieniowania elektromagnetycznego. Przejścia tego rodzaju dominują w półprzewodnikach z prostym układem pasmowym, w którym minimum pasma przewodnictwa i wierzchołkowi pasma walencyjnego odpowiada ta sama wartość pędu.

Diody elektroluminescencyjne są wytwarzane z materiałów półprzewodnikowych (pierwiastki z III i V grupy układu okresowego np.: arsenek galu GaAs, fosforek galu GaP, arseno-fosforek galu GaAsP o odpowiednim domieszkowaniu). Barwa promieniowania emitowanego przez diody LED zależy od materiału półprzewodnikowego, są to barwy: niebieska, żółta, zielona, pomarańczowa, czerwona, różowa.

Wpływ LED na komórki i tkanki

Głównym fotoreceptorem mitochondrialnym światła z zakresu od czerwieni do bliskiej podczerwieni jest oksydaza cytochromu C. Światło LED wpływa na aktywność składników łańcucha oddechowego mitochondriom komórkowego. Mianowicie padające światło LED przyspiesza transfer elektronów w oksydazie cytochromowej, prowadząc do intensyfikacji oddychania mitochondrialnego i wzrostu produkcji ATP (adenozynotrójfosforan - związki wysokoenergetyczne). Światło LED zmniejsza zmiany związane z fotostarzeniem (poprawia teksturę skóry), ponieważ wzrasta ilość kolagenu typu I oraz redukuje aktywność MMP 2-9 [metaloproteinazy, rozkładające białka skóry m.in. kolagen i elastynę] w warstwie brodawkowatej skóry właściwej) oraz hamuje proces przedwczesnej śmierci komórek spowodowany uszkodzeniem materiału genetycznego.

15 min. opalania powoduje wzrost MMP→ regeneracja białek skóry aż do 72h, szybsze starzenie się skóry

Światło LED poprzez wpływ na metabolizm makrofagów wykazuje regulujący wpływ na poziom NO oraz VEGF (Vascular Endothelium Growth Factor - czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego) i FGF-2 (Fibroblast Growth Factor - czynnik wzrostu fibroblastów). Dlatego w badaniach histologicznych stwierdzono wzrost ilości kolagenu w warstwie brodawkowatej skóry właściwej oraz wzrost aktywności komórkowych czynników wzrostowych odpowiedzialnych za rozwój sieci naczyń włosowatych limfatycznych i krwionośnych.

Światło LED - efekty kliniczne:

• polepszenie i przyspieszenie gojenia się ran

• poprawa napięcia i faktury skóry

• wzrost ujędrnienia skóry

• zmniejszenie przebarwień

• zmniejszenie rozszerzonych ujść gruczołów łojowych

• działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe

Zalety LED:

• brak efektu szoku termicznego i ablacji (uszkodzenia) tkanek

• bardzo niskie ryzyko objawów ubocznych (przy „przedawkowaniu” brak odpowiedzi organizmu i „anulowanie” efektów terapii)

• możliwość wykonywania przez cały rok

• zabiegi odpowiednie dla każdego fototypu

• zabieg nie wyłącza z życia społecznego i zawodowego

• 6-8 zbiegów 1-2x na tydzień, dawka przypominająca 1-2 zabiegi w miesiącu

• całkowicie bezbolesny i bezpieczny

• nieinwazyjny

• alternatywa dla laserów i IPL

• minimalna ilość przeciwwskazań (uczulenie na światło, ciąża, nowotwory)

• nie ma ograniczeń co do fototypu skóry (może być skóra opalona), można wykonać o każdej porze roku

Światło czerwone 630 nm (dla alergików i osób z suchą skórą) - działanie:

• rozjaśnia przebarwienia

• regeneruje skórę

• zmniejsza zmarszczki

• obkurcza rozszerzone ujścia gruczołów łojowych

Światło niebieskie 415 nm - działanie:

• zmniejsza zapalenie skóry

• zmniejsza trądzik pospolity

• posiada właściwości bakteriobójcze

Światło różowe - połączenie światła czerwonego z niebieskim:

• polecane w leczeniu trądziku i blizn potrądzikowych

Mikrodermabrazja - jest to mechaniczne usuwanie zrogowaciałego naskórka. Polega na delikatnym ścieraniu powierzchni skóry, aż do pożądanego poziomu pod kontrolą wzroku. Bezpośrednio po zabiegu skóra może być mocno zaczerwieniona, może pojawić się opuchlizna (pierwszego dnia), świąd oraz nadwrażliwość skóry na czynniki zewnętrzne, ale widoczna jest znaczna poprawa jej kondycji. W ciągu tygodnia następuje złuszczanie. Intensywność złuszczania u każdego pacjenta może przebiegać inaczej.

Dla bardziej widocznego i trwalszego efektu konieczne jest wykonanie kilku zabiegów (od 2 do 10), średnio co 7-10 dni (w odstępach 3-4 tygodniowych w przypadku zabiegów medycznych). Zależy to od wskazań oraz oczekiwań pacjenta. Efekty zabiegów się kumulują, co oznacza, że po każdej mikrodermabrazji poprawa jest coraz bardziej widoczna. W celu podtrzymania i utrwalenia uzyskanych wyników zaleca się co 4-6 tygodni ponowne wykonanie mikrodermabrazji.

Mikrodermabrazję można wykonać na wszystkich typach skóry (niezależnie od wieku, fototypu i cery skóry), dobierając odpowiednio siłę ścierania na każdej części ciała np.: twarzy, szyi, dekoldzie, plecach, dłoniach.

Efekty po serii zabiegów:

a) natychmiastowe

• poprawa jakości stanu skóry (struktura i kolor)

• zwiększenie elastyczności

• zmniejszenie rozszerzonych porów

• spłycenie powierzchownych zmarszczek

• usunięcie przebarwień posłonecznych (lub starczych)

b)długotrwałe

• poprawienie nawilżenia skóry

• zmniejszenie uszkodzeń posłonecznych

• widoczna regeneracja skóry

Wskazania do mikrodermabrazji:

• generalna regeneracja skóry

• silne zrogowacenie skóry

• zaburzenia pigmentacji, przebarwienia

• trądzik pospolity (trądzik grudkowy i zaskórnikowy) i blizny potrądzikowe

• łojotok i suchość skóry

• rozszerzone ujścia gruczołów łojowych

• rozstępy, blizny i bliznowce

• wiotkość skóry

• fotostarzenie (uszkodzenia słoneczne spowodowane promieniami UV)

*Trądzik skupiony i ropowiczy - bezwzględne przeciwwskazanie do mikrodermabrazji korundowej i diamentowej

Przeciwwskazania:

• zakażenia bakteryjne skóry np.: liszajec zakaźny

• zakażenia wirusowe skóry np.: brodawki, opryszczka

• zakażenia grzybicze skóry

• nowotwory skóry, znamiona, naczyniaki jamiste

• zranienia, zadrapania i inne uszkodzenia skóry

• terapia przeciwtrądzikowa Roaccutanem - przerwa minimum 3 miesiące

• trądzik krostkowy, ropowiczy, skupiony

• trądzik różowaty

• skłonność do keloidów

• skóra powiek

Przygotowanie skóry do zabiegu:

• nie są wymagane żadne specjalne zabiegi przed mikrodermabrazją, ale zaleca się 5 dni przed zabiegiem unikać: woskowania, elektrolizy; chemicznych kremów do depilacji; preparatów złuszczających.

Skóra po zabiegu:

• unikanie kąpieli w wodzie chlorowanej do 48h po zabiegu

• stosowanie preparatów łagodzących, nawilżających, natłuszczających

• ograniczanie przebywania na słońcu, bezwzględny zakaz opalania

• stosowanie filtrów przeciwsłonecznych 25+

• stosowanie produktów rozjaśniających, jeśli występuje hiperpigmentację

• picie wody

Zalety mikrodermabrazji:

• brak długiego gojenia się

• brak krwawienia i urazu skóry

• bezpieczna kontrolowana głębokość usuwania poszczególnych warstw skóry

• możliwość częstego powtarzania

• prawie nie bolesny

• alternatywa dla osób nie tolerujących peelingów chemicznych

W przypadku osobniczej nadwrażliwości można przed zabiegiem skórę miejscowo znieczulić nakładając krem EMLA. Mikrodermabrazję można połączyć z peelingiem chemicznym. Można bezpośrednio po zabiegu nałożyć peeling chemiczny.

*Mikrodermabrazja korundowa - elementem ścierającym jest tlenek glinu

*Mikrodermabrazja diamentowa - mechaniczne ścieranie za pomocą naturalnych kryształków diamentu

Mikrodermabrazja tlenowa - strumień soli fizjologicznej z tlenem złuszcza naskórek z odległości 5-10 mm

• tlen jako skuteczny środek bakteriobójczy w terapii przeciwtrądzikowej

• terapia tlenem działa przeciwzapalnie

• tlen przyspiesza gojenie ran

• poprawia krążenie krwi

• dotlenia skórę i ją odżywia

Uwaga przy zapaleniu zatok - zabieg zimny.

27.10.2008

Temat: Substancje aktywne stosowane w kosmetykach do pielęgnacji skóry trądzikowej.

Substancje aktywne stosowane w kosmetykach do pielęgnacji skóry trądzikowej:

1. Kwas salicylowy [Salicyli acid] - β-hydroksykwas, rozpuszczalny w oleju, przenika do środowiska ujścia gruczołu łojowego, w którym znajduje się dużo łoju. Powoduje tam zmniejszenie gęstości czopa zaskórnika; może mieć niewielkie działanie przeciwzapalne. Kwas salicylowy ma działanie złuszczające: może być stosowany w preparatach mających jednocześnie działanie zarówno przeciwtrądzikowe i zapobiegające starzeniu się skóry. Odpowiedni również do skóry wrażliwej.

2. Kwas glikolowy [Glycolic acid] - należy do α-hydroksykwasów, rozpuszczalny w wodzie. Działanie przeciwtrądzikowe nie jest duże, ale kwas ten złuszcza warstwę rogową naskórka→ ułatwia usunięcie zaskórnika. Serie kwasem glikolowym poleca się na blizny potrądzikowe.

3. Kwas laktobionowy - stosowany przy trądziku u osób ze skórą wrażliwą (słabe działanie przeciwtrądzikowe, ale działa jako substancja nawilżająca, zapobiegająca uszkodzeniom Substancje aktywne stosowane w kosmetykach do pielęgnacji skóry trądzikowe bariery pod wpływem leków o działaniu sprzyjającym rozwojowi trądziku). Polihydroksykwas - działa złuszczająco, usuwa zaskórniki. Antyoksydant, słabe działanie drażniące.

4. Amid kwasu nikotynowego [Niacinamide] - wit. B₃ i PP (stosowane do ochrony przed pelagrą). Rozpuszczalny w wodzie, trwała substancja o małej masie cząsteczkowej; łatwo przenika do warstwy rogowej naskórka. Dobrze tolerowany przez skórę - nie powoduje podrażnienia, zaczerwienienia, suchości) - stosowany dla skór wrażliwych. Prekursor kofaktorów NAD i NADP oraz ich zredukowanych form (NADH i NADPH), które są ważne w wielu komórkowych enzymatycznych reakcjach metabolicznych. Wit. B₃ nasila złuszczanie naskórka, zmniejsza wytwarzanie łoju, zmniejsza stany zapalne w trądziku.

5. Cynk [Zinc, Zinc Oxide] - działa przeciwzapalnie, stosowany w postaci doustnej i miejscowo. Dawka dostarczana 15mg/dobę, aby zachować stan zdrowia. Aktywność ponad 300 enzymów wymaga cynku.

• Cynk przyspiesza gojenie ran:

Metaloproteinazy macierzy (MMP) są białkami zależnymi od cynku, które rozkładają wiele cząsteczek ważnych w gojeniu ran, takich jak czynniki sygnałowe oraz strukturalne białka macierzy pozakomórkowej (kolagen i elastyna). Cynk wchodzi w skład białek, które regulują replikację DNA i transkrypcję RNA.

• Działanie przeciwzapalne:

Fosfataza zasadowa wymaga wielu jonów cynku i uczestniczy w metabolizmie fosforanu adenozyny, mającym znaczenie w hamowaniu reakcji zapalnej.

• Działanie antyoksydacyjne:

Jest składnikiem dysmutazy nadtlenkowej i metalotioneiny - silne działanie antyoksydacyjne.

• Działanie ochronne przed UV:

- zmniejsza uszkodzenia komórkowe i genetyczne spowodowane przez UV

- wzmaga odporność fibroblastów skóry na stres oksydacyjny

- rozprasza i odbija UVA i UVB (filtr fizyczny-nie wchłania się w skórę, lecz tworzy na jej powierzchni powłokę ochronną).

6. Triklosan - substancja o działaniu przeciwbakteryjnym, stosowana zwłaszcza w składzie środków do odkażania rąk (np.: bez płukania). Triklosan znajduje się w składzie wielu preparatów przeciwtrądzikowych, ale nie jest to substancja bardzo skuteczna w zmniejszaniu liczby baterii Propionibacterium acnes.

7. Oczar wirginijski [Hamamelis virginiana] - substancja ściągająca zawierająca taniny z liści Hamamelis virginiana.

8. Papaja [Carica papaya] - enzym proteolityczny uzyskiwany z owocu papai, usuwa łój i złuszczające korneocyty z powierzchni skóry.

9. Soja [Glycine Soja] - frakcja świeżego mleka sojowego zawiera fitoestrogen, genisteinę,; uważa się ją za antyandrogen, zmniejszający wydzielanie łoju.

10. Substancje łagodzące:

• tworzą powłokę ochronną na powierzchni skóry

- aloes [Aloe barbadensis]; zawiera dużą ilość salicylanu choliny - substancja przeciwzapalna

• substancje o działaniu przeciwzapalnym

- bisabolol - wyciąg z rumianku, uzyskiwany przez destylację

- alantoina [Allantoin]- z korzenia żywokostu lub sztucznie z kwasu moczowego

- pantenol [Panthenol] - środek utrzymujący wilgoć i wzmacniający barierę skórną

• substancje przeciwzapalne typu polifenoli

- olejek z drzewa herbacianego [Melaleuca alternifolia] - lipofilny olejek eteryczny→ penetruje ujścia gruczołów łojowych→ regulując florę bakteryjną kanału włosowo-łojowego.

- miłorząb japoński [Ginkgo biloba]

- zielona herbata [Camelia sinensis - green tea]

- dziurawiec zwyczajny [Hypericum perforatum].

03.11.2008

Temat: Trądzik różowaty.

Trądzik różowaty (Rosacea) - to choroba związana z rumieniem występującym wyłącznie na twarzy, grudkami, krostkami. Powstaje na podłożu łojotokowym i zaburzeń naczynioruchowych (łatwe czerwienienie się skóry pod wpływem bodźców fizycznych i emocjonalnych). Trądzik różowaty jest powszechny, występuje po 40 roku życia u obu płci, częściej u kobiet.

Etiopatogeneza:

- zaburzenia naczynioruchowe związane z autonomicznym układem nerwowym

- zaburzenia ze strony układu pokarmowego, zwłaszcza niedokwaśność soku żołądkowego.

- Helicobacter pylori

- zaburzenia wewnątrzwydzielnicze, na co wskazuje niewystępowanie zmian przed okresem pokwitania i ich częstość, w okresie pokwitania kobiet

* Demodex folliculorum i D. brevis - saprofity bytujące normalnie w aparacie mieszkowym. Znaczenie w rosacea pozostaje nieznane.

*Pityrosporum ovale - leczenie przeciwdrożdżakowe powoduje poprawę objawów rosacea

Czynniki mogące nasilać objawy rosacea:

• dieta - gorące potrawy, ostre przyprawy, alkohol, mocna kawa i herbata

• używki - alkohol, nikotyna

• klimat - gwałtowne zmiany temperatury otoczenia (rumień nasila się przy przejściu z ciepłego otoczenia do zimnego i odwrotnie)

*niewskazane: opalanie (solarium), sauna, gorące kąpiele, terapie ciepłem, gorące kąpiele, promieniowanie UV

• stosowanie nieodpowiednich kosmetyków zawierających substancje drażniące: alkohol, cynamon

• glikokortykoidy stosowane miejscowo

Objawy i przebieg:

1. Postać rumieniowa - w okresie początkowym zmiany mają charakter rumieniowy, z przemijającym zaczerwienieniem skóry twarzy (pod wpływem bodźców fizycznych czy emocjonalnych pojawia się zaczerwienie, uczucie gorąca, pieczenia skóry)

2. Postać grudkowo-krostkowa - w dalszym przebiegu objawy naczyniowe utrwalają się w postaci teleangiektazji. Pojawiają się grudki i krosty.

3. Postać przerosła (rhinophyma) - na nosie i brodzie może następować przerost tkanek miękkich, przerost gruczołów łojowych. Zmiany te występują najczęściej u mężczyzn (przy postaci przerosłej wskazany jest zabieg chirurgiczny - ścinanie nożem elektrycznym). Zajęte mogą być oczy. Pacjenci skarżą się na uczucie dyskomfortu i poczucie obecności piasku w oczach. W ok. 50% przypadków występują powikłania oczne - zapalenia spojówek, brzegów powiek, rzadziej rogówki.

Rozpoznanie:

• stwierdzenie wykwitów rumieniowo-grudkowo-krostkowych umiejscowionych głównie w środkowej części twarzy

• wzmożona pobudliwość naczynioruchowa (zaczerwienienie pod wpływem bodźców fizycznych i emocjonalnych)

• współistnienie objawów łojotokowych

• dojrzały wiek chorego

Substancje łagodzące rosacea: kasztanowiec, kora dębu, Ginkgo biloba, wit. C, rutyna; stosować zwłaszcza w okresie wiosennym i jesiennym; wskazane maski przeciwłojotokowo i wysuszające na przemian z maskami do cery naczyniowej

Niewskazane zabiegi:

• oczyszczanie manualne→ vapozon

• darsonwalizacja

• podczerwień (efekt cieplny)

• maski okluzyjne - gipsowe, ziołowe

• parówki

• masaż twarzy

*Jonoforeza - skuteczna przy rosacea, umożliwia wprowadzanie roztworu wit. C do skóry przez stymulację prądem elektrycznym

*Wskazany tylko peeling enzymatyczny; kwasy owocowe w niskich stężeniach (ok. 5%) przez dłuższy czas (kilka serii, krótki czas zabiegu); laseroterapia; leczenie IPL; maski algowe; krioterapia miejscowa; masaż relaksacyjny ciała

*Preparaty ochronne - w zimie tłuste kremy chroniące przed wysuszeniem skóry, latem kremy z filtrami UV, głównie fizycznymi (ZnO, TiO₂)→filtry chemiczne wytwarzają ciepło; filtr UV powyżej 50.

Leczenie miejscowe - krem metronidazolowy 0,75-1%; antybiotyki: tetracyklina, erytromycyna, klindamycyna; Demodex folliculorum - krotamiton; Nizoral lub inne pochodne imidazolowe.

Leczenie ogólne - metronidazol 250-500 mg/dobę przez kilka tygodni - lek hepatotoksyczny

*Zmiany krostkowe - zaleca się:

- tetracykliny (1000mg/dobę →250-500mg/dobę)

- minocyklina (50-100mg/dobę)

- doksycyklina (50-100mg/dobę)

- erytromycyna (50-100mg/dobę)

- izotretynoina (Isotretinoin, Roaccutane)

- wit. przeciwłojotokowe

- kwas azelainowy

*U osób z rosacea nie wykonujemy mikrodermabrazji korundowej/diamentowej, można zastosować mikrodermabrazję tlenową (pod niskim ciśnieniem).

17.11.2008

Temat: Makijaż.

Etapy makijażu:

• podkład, kamuflaż - ujednolicenie kolorytu skóry, eliminacja pewnych niedoskonałości skóry, modelowania kształtu. Kamuflaż - pigment + oleje twarde; „ciężki”, daje efekt mocno kryjący (efekt „maski”);firmy: Kryolan, ArtDeco; jest wodoodporny, odporny na pot i ścieranie; do demakijażu wymagane są: hydrofilne oliwki, mleczka (tłuste) do cery suchej, tłusty krem zemulgowany z wodą

• korektor pod oczy, rozświetlacz - na rozświetlacz pod oczy nigdy nie nakładamy pudru i stosujemy bardzo cienkie warstwy preparatu; puder i nadmiar produktu podkreślają zmarszczki mimiczne wokół oczu

• puder fiksujący - utwardzający podkład, matujący

• kredka na okolice oczu

• ciemne cienie - modelowanie kształtu oka

• jasne cienie - wypełnienie powieki

• kredka wewnątrz powieki dolnej

• kredka lub cienie do brwi

• róż lub puder brązujący - modelowanie kształtu twarzy

• konturówka do ust

• pomadka do ust

• błyszczyk

utwardzacz pomadki - na bazie alkoholu, możliwe odczuwanie mrowienia i pieczenia ust; po nałożeniu utrwalacza pomadki pacjentka nie może się przez kilka minut uśmiechać i rozmawiać, ponieważ preparat mógłby się rozwarstwić i popękać

• spray utrwalający makijaż

• prawidłowy kształt ust - końce zewnętrzne na linii prostej przez środek oka; wewnętrzne koniuszki - linia prosta przez środek nosa

Korektory, kamuflaże

• Zielony - wszelkiego rodzaju zaczerwienia (stany zapalne, alergiczne, naczyniaki)

• Szary lub niebieski - wszelkie zaróżowienia

• Białożółty - zasinienia, sińce pod oczami

• Fioletowy - łamie żółty kolor skóry (idealny dla osób z cukrzycą)

• Pomarańczowy - pokrywa fioletowy kolor skóry, siniaki, naczyniaki

*Kamuflaż - silnie kryjący preparat, składający się z pigmentu i oleju twardego

TWARZ

• Idealny kształt twarzy - owal

• Podział pionowy twarzy

• Podział poziomy twarzy:

- I część - od nasady włosów do łuku brwiowego

- II część - od łuku brwiowego do skrzydełek nosa

- III część - od skrzydełek nosa do czubka brody

• Twarz owalna - róż na kościach policzkowych, rozświetlenie między okiem a kością policzkową

• Twarz okrągła - rozjaśnić środek czoła i dołek brody, przyciemnić boki twarzy, łuki brwiowe i usta bardziej „kanciaste”

• Twarz trójkątna - przyciemnić zakola na bocznych stronach twarzy przy włosach, rozjaśnić brodę oaz powierzchnie pod kością policzkową

• Twarz kwadratowa - cieniować kanty czoła, szczęki oraz boki twarzy, rozświetlić czoło i dołek brody. Malować monochromatycznie i niezbyt kolorowo.

• Twarz prostokątna - cieniujemy kanty czoła na całej szerokości oraz brodę i podbródek. Nie rozjaśniać żadnych miejsc, można rozjaśnić jedynie okolice pod oczami

• Twarz gruszka - czoło rozjaśnić, róż pod kością policzkową, cieniujemy kanty szczęki aż do kości policzkowej

*Przy bardziej kanciastych kształtach twarzy - łuki brwiowe i usta półokrągłe

*Ciemny kolor zmniejsza, a jasny uwydatnia

NOS

• Nos długi - przyciemnić czubek nosa wraz z przegrodą nosową ku ustom

• Nos krótki - rozjaśnić nos z góry

• Nos spiczasty - przyciemnić tylko czubek nosa

• Nos prosty - przyciemnić nos z góry

• Nos orli - przyciemnić garb

• Nos za szeroki - grzbiet nosa jasny, boki przyciemnione

• Nos wąski - grzbiet nosa przyciemniony, boki rozjaśnione

• Nos krzywy - przyciemniamy miejsca „krzywe”, rozjaśniamy inne miejsca

BRWI

• Początek brwi - na równi z wewnętrznym kącikiem oka

• Najwyższy punkt brwi - za źrenicą

• Linia skrzydełko nosa - zewnętrzny kącik oka, wskazuje zewnętrzny koniec brwi

ANALIZA BUDOWY I KSZTAŁTU OKA

• Określenie linii ocznych - prosta, unosząca się lub opadająca

• Ocenienie wielkości oka w porównaniu z wielkością twarzy

• Przeanalizowanie wielkości powierzchni powieki górnej i ustawienia brwi

• Ocena osadzenia oka

- oczy głęboko osadzone - jasne cienie

- oczy wypukłe - ciemne cienie

- oczy blisko osadzone - ciemne cienie w zewnętrznym kąciku

- oczy szeroko rozstawione - ciemne cienie w wewnętrznym kąciku

Makijaż dzienny

Podstawowe techniki malowania powieki górnej to tzw. < lub tzw. banan. Technika < daje efekt wydłużania oka, idealna do oka okrągłego i migdałowego. Nie nadaje się do oka małego i wąskiego. Technika banan - polecana przy oczach szeroko rozstawionych, mocno zaokrąglonych oraz przy powiece opadającej.

* Oczy szeroko rozstawione - odległość między oczami jest większa od jednej długości oka. Wykonujemy zaciemnienie od nasady nosa oraz przyciemniamy brwi nie zaczynając od początku linii włosów

* Oczy blisko osadzone - nakładamy eyeliner lub kredkę w ten sposób, aby wewnętrzny kącik oka pozostał niedomalowany. Linia powinna się pogrubiać w kierunku zewnętrznym i wychodzić poza zewnętrzny kącik. Na wewnętrzny kącik oka od nasady nosa ok.⅔ długości nanosimy błyszczący jasny cień. Ostatnia ⅓ długości powieki pokrywamy ciemnym cieniem, wyraźnie wychodzącym na zewnątrz powieki w kierunku skroni

* Wskazówki przy malowaniu powiek:

-powieka pomarszczona, starzejąca się - używa się tylko cieni jasnych i matowych. Zakaz stosowania cieni ciemnych. Cienie perłowe uwidaczniają zmarszczki. Oko można podkreślić ciemną kredką na powiece dolnej. Nie należy używać identycznego koloru cienia z kolorem tęczówki.

Usta a oczy i nos

• Najwyższe punkty amora na środku dziurek nosa; kąciki ust na wysokości końca źrenicy.

• Przy zdjęciach ślubnych kolor pomadki i paznokci należy dobierać do koloru kwiatów.

24.11.2008

Temat: Makijaż kobiety dojrzałej.

• Podkład - nie przyciemniać twarzy, ponieważ to by postarzało. Nie nabłyszczać, nie malować zbyt mocno. Pudrować delikatnie.

• Oczy - odpowiednio do budowy

• Brwi - nie za ciemno; łuki zewnętrzne unosić do góry

• Róż w odcieniach brzoskwiniowo-morelowych; brązowy postarza.

• Usta - wg kolorystyki

Rozjaśniamy środkową część twarzy, cienie pod oczami, okolice przy nosie oraz dołek pod wargą. Blizny można pomalować rozświetlaczem.

Makijaż dla osób noszących okulary

• Makijaż dla krótkowidza (powyżej 3 dioptrii)

- oko przez szkła wydaje się znacznie pomniejszone

- używać jasnych, kolorowych i perłowych cieni i kajali (kredek do powiek)

- biała lub kolorowa jasna kreska wewnątrz dolnej powieki

- rzęsy zagęszczone i wydłużone

• Makijaż dla dalekowidza (powyżej 3 dioptrii)

- poprzez szkła korekcyjne zwiększa się oko oraz okolica oka

- uwidaczniają się zmarszczki, sińce i rozszerzone ujścia gruczołów łojowych

- wykluczone produkty z perłą

- cienie kolorowe, ciemne, matowe

- rzęsy malujemy delikatnie

- róż nakładamy po nałożeniu okularów

- malujemy intensywnie usta

• Makijaż przy soczewkach kontaktowych

- soczewki nakładamy przed wykonaniem makijażu

- najlepsze są cienie w kremie lub specjalne produkty dla osób noszących soczewki

- ostrożnie nanosić cienie pudrowe; nie używać brokatów i cieni brokatowych

Makijaż fotograficzny

• Fotografia kolorowa

- podkład dobrze kryjący, najlepiej kamuflaż. Kolor podkładu może być odrobinę ciemniejszy od naturalnego (pod wpływem silnego błysku flesza skóra się rozjaśnia). Odcienie podkładu różowo-brzoskwiniowe. Szyję, dekolt, dłonie, ramiona i uszy, jeśli są widoczne na zdjęciach, trzeba pokryć podkładem. Pudrować obficie wyłącznie matowym, sypkim pudrem, nie nadużywać błyszczących. Połysk odbija światło, dając na fotografii efekt białych plam i powiększenia.

- modelowanie: róż można nakładać w niewielkich ilościach, następnie przypudrować

- modyfikować oczy przy użyciu światłocienia. Malować odpowiednio do budowy oka, ale nakładać więcej pigmentu(ciemniej), ponieważ fotografia gubi kolor. Wyraźnie podkreślać brwi.

- usta: doskonale wyglądają odcienie czerwieni. Można nałożyć na środek dolnej wargi odrobinę błyszczyka.

- kolory: obecnie trend naturalnej piękności. Oczy podkreślone kredką, doklejone rzęsy, cienie beżowo-brązowe i brzoskwiniowe

• Fotografia czarno-biała

Fotografia czarno-biała przyciemnia, tworzy szare plamy. Skórę pokrywać kamuflażem odrobinę jaśniejszym od cery. Fragmenty ciała widoczne na fotografii pokrywamy kamuflażem, pudrować bardzo dokładnie i obficie.

- modelowanie: nie używamy różu

- oczy: w tej fotografii są pomniejszone. Malować powiekę w barwach od białego, szarego i grafitu aż do czarnego. Biała kredka wewnątrz powieki dolnej. Dokleić sztuczne rzęsy, co optycznie powiększy oczy. Podkreślić znacząco brwi.

- usta: kolory w średnim nasyceniu. Zbyt jasne nie będą widoczne, ciemne dadzą efekt czarnej plamy.

• Makijaż do opalenizny

- podkład lekki w płynie, może być połyskliwy

- cienie: ciepłe- złoto, zieleń, miedź, brąz, pomarańcz, turkus

- róż: ciepły

- pomadki: jasne, świetliste

• Nakładanie różu

- róż powinien być widoczny od przodu tylko w ⅓ swej długości

- twarz szeroka: nakładamy róż po skosie od skroni. Koniec różu na wysokości zewnętrznego brzegu źrenicy

- twarz wąska i długa: róż nakładamy od środka ucha do początku oka (zewnętrzny kącik oka)

01.12.2008

Temat: Psychika a stan skóry. Psychodermatologia.

Psychika a skóra

• Defekty na skórze mogą być przyczyną:

- złego samopoczucia

- paskudnego nastroju

- bezsenności psychika → choroby

- zamartwiania się

• Bywa również i tak, że człowiek uroi sobie, że ma jakąś chorobę skóry, czuje swędzenie, którego rzeczywiście nie ma.

PSYCHODERMATOLOGIA

- to specjalność z pogranicza psychiatrii, psychologii, dermatologii, medycyny estetycznej, kosmetologii, wszystkich dziedzin dbających o wygląd, urodę, dobre samopoczucie człowieka.

Pole działań psychodermatologii

1. Zaburzenia, w których zmiany skórne pojawiają się bądź nasilają w wyniku emocjonalnego stresu:

- atopowe zapalenie skóry

- łysienie plackowate

- liszaj płaski

- łuszczyca

- trądzik różowaty

- trądzik neuropatyczny

- pokrzywka

- zmiany skórne z natrętnymi czynnościami (mycie rąk, drapanie, wyrywanie włosów, obgryzanie paznokci)

2. Zaburzenia psychiczne będące efektem zmian skórnych:

zmiany skórne(szpecące, przewlekłe)→źródło długotrwałego stresu→ problemy emocjonalne(zaburzenia nerwicowe, depresyjne ←uzależnienie→ alkohol, środki uspokajająco- nasenne

3. Zaburzenia psychiczne, w których „zmiany skórne” są wynikiem urojeń:

Zaburzenia i choroby psychiczne(urojenia, halucynacje)→ choroby skórne

Halucynacje czuciowe np.: świąd, pieczenie, halucynacje wizualne np.: twarz stała się odrażająca, nos za długi

4. Zaburzenia psychiczne, w których nie ma zmian skórnych, ale dolegliwości czuciowe je sugerują: niektóre objawy emocjonalne(np.: lęk) mogą przekształcać się w objawy somatyczne(np.: skórne). Przy zaburzeniach nerwicowych oraz depresyjnych pacjenci odczuwają świąd, pieczenie skóry, pomimo, że nie można stwierdzić żadnej choroby.

5. Powikłania i objawy niepożądane leków. Zaburzenia psychiczne mogą pojawiać się po leczeniu dermatologicznym: leki mogące wywołać stany depresyjne, psychozy lub zaburzenia świadomości(np.: majaczenie)

- steroidy

- leki przeciwgruźlicze

- leki przeciwnowotworowe

- Roaccutane

Zmiany po lekach psychotropowych:

- łojotok

- reakcje uczuleniowe

- rumienie

DYSMORFOFOBIA - termin dysmorfofobia wprowadził w 1886 r. Marselli, który opisał ją jako subiektywne poczucie własnej brzydoty, odczuwanie fizycznych wad lub szpecących zmian skórnych, które pacjent przeżywa jako zauważalne dla innych, pomimo że jego wygląd jest prawidłowy, bądź jako wyolbrzymienia niewielkich zmian, najczęściej skórnych.

• Dysmorfia- z greckiego oznacza brzydotę, zwłaszcza twarzy

• Kraeplin i Janet jako pierwsi psychiatrzy opisali dysmorfofobię jako nerwicę obsesyjno-kompulsywną.

Objawy dysmorfofobii:

- wyobrażona przez pacjenta wada w obrazie własnego ciała

- wyimaginowana moda bądź zmiana w ogóle nie istnieje lub, jeśli istnieje - ma niewielkie nasilenie i nie wywołuje wrażenia na osobach z otoczenia

- każda część ciała może stać się przedmiotem rozważań(najczęściej jednak są to: zmiany trądzikowe, zmarszczki, blizny, nadmierne rumienie lub blednięcie skóry, kształt ust, nosa, uszu czy wygląd oczu).

- wiele godzin przeglądają się w lustrze bądź całkowicie unikają luster

- stosują zabiegi mające na celu ukrycie rzekomych defektów(robią makijaż, zapuszczają zarost, noszą specjalna garderobę)

- unikają kontaktów towarzyskich, przebywania w miejscach publicznych

- początek zaburzeń przypada na okres dojrzewania

- w równym stopniu dotyczy kobiet i mężczyzn

* brak danych epidemiologicznych

* szacuje się, że 6 d0 15% pacjentów chirurgii plastycznej stanowią chorzy z dysmorfofobią

Leczenie:

- leki depresyjne blokujące wychwyt zwrotny serotoniny(fluoksetyna, klomipramina)

- przy dominacji urojeń - neuroleptyki(pimozyd)

- psychoterapia, zwłaszcza terapia behawioralno-poznawcza

I. Wpływ trądziku na stan emocjonalny pacjenta zależy od:

- wieku

- okresu rozwoju psychospołecznego

- wyjściowej oceny własnej wartości

- klinicznego nasilenia choroby

- wsparcia ze strony rodziny i rówieśników

Wpływ trądziku na psychikę:

- lęk

- depresja

- frustracja ↑ trądziku→ nasilenie zaburzeń psychicznych

- złość

- upośledzenie postrzegania samego siebie

* Pacjenci wyraźnie postrzegają swój trądzik jako źródło cierpienia psychicznego. U 72% pacjentów z trądzikiem stwierdzono depresję i myśli samobójcze.

* Można cofnąć niektóre z tych negatywnych skutków psychologicznych, jeśli zastosuje się skuteczne, w miarę szybkie leczenie trądziku.

Skutki problemów psychologicznych związanych z trądzikiem:

- zmniejszenie częstości umawiania się na randki, uprawiania sportu, jedzenia poza domem

- osłabienie zdolności naukowych

- wzrost wskaźnika bezrobocia

II. Rola stresu i czynników emocjonalnych w powstawaniu i zaostrzeniu trądziku:

- badanie w analizie regresywnej ujawniło statystycznie istotną korelację między stresem a nasileniem trądziku

- stres powoduje podwyższenie poziomu glikokortykoidów i androgenów, które mogą inicjować lub zaostrzać wznowę trądziku

* Stosowanie technik relaksacyjnych sprzyja poprawie obrazu klinicznego trądziku oraz ogólnej poprawie zdrowia

08.12.2008

Temat: Retinoidy.

Retinoidy:

I. Witamina A(retinol)

II. Metabolity wit. A

III. Związki syntetyczne o podobnym działaniu

Pochodne β- karotenu:

- retinol

- retinal

- estry retinylu

- kwas retinowy

Rola retinoidów w organizmie:

- angiogeneza

- homeostaza skóry

- formowanie się gałki ocznej oraz siatkówki oka

Biologia molekularna retinoidów:

Retinoidy są naturalnie powstającymi pochodnymi β- karotenu określane jako wit. A i jej bezpośrednie metabolity.

• retinol

• retinal

• estry retinylu

• kwas retinowy

Kwas retinowy

• Kwas retinowy występuje jako kilka form izomerycznych(kwas retinowy trans, 9-cis, 13-cis). Kwas retinowy jest podstawową formą utlenionego retinolu. Na poziomie molekularnym pełni funkcję agonisty grupy jądrowych receptorów, opisywanych jako receptory kwasu retinowego(retinoic acid receptors RAR) i receptory X retinoidów (retinoid X receptors RXR). Są trzy izomery poszczególnych receptorów: α, β, γ. Kwas retinowy w połączeniu z RAR, RXR tworzą heterodimer, który jest zdolny do oddziaływania z krytycznymi sekwencjami DNA, zlokalizowanymi w miejscach promotorowych, wyselekcjonowanych genów. Sekwencje te nazywane są RARE- składniki odpowiedzi na kwas retinowy. Kwas retinowy może wpływać na funkcje komórki, zmieniając modele ekspresji genowej przez ułatwienie wiązania do RARE dwuczłonowych kompleksów RAR/RXR.

Retinol

• W wyniku hydrolizy 1 cząsteczki β- karotenu powstają 2 cząsteczki retinolu. Retinol może być gromadzony w organizmie w postaci estrów retinylu(w skórze głównie palmitynian retinylu) lub może być utleniony do postaci aktywnej- kwasu retinowego. W kosmetykach stosuje się stosunkowo małe stężenia retinolu ok. 0,08% lub mniejsze ze względu na niepożądane skutki(podrażnienie skóry). Przypuszcza się, że skuteczność miejscowego stosowania retinolu wynika z jego początkowej przemiany do retinylu(retinalu) i ostatecznie do kwasu retinowego. Metabolizm retinolu odbywa się w keratynocytach, melanocytach i fibroblastach. Dociera do komórek naskórka i skóry właściwej drogą krwi oraz przezskórnie(transport zewnątrzpochodny). Retinol przechodzi do komórek w procesach zależnych i niezależnych od receptorów.

Retinyl(retinal)

• Powstaje w następstwie utlenienia grupy alkoholowej retinolu. Jest to forma pośrednia podczas przekształcania się w kwas retinowy. Wykazuje aktywność retinoidów w skórze. Jest tolerowany lepiej niż kwas retinowy. Przynosi poprawę w leczeniu trądziku różowatego. Nie znalazł zastosowania w kosmetykach.

Estry retinylu

• Estry retinylu(głównie palmitynian retinylu) odgrywają ważną rolę w gromadzeniu wit. A w komórkach, przede wszystkim zawierających lipidy. Retinol powstaje z palmitynian retinylu pod wpływem esterazy retinylu(znajdującej się głównie pozakomórkowo) oraz nieswoistych esteraz, występujących w skórze w dużych ilościach.

Propionian retinylu

• Jest opisywany jako substancja aktywna w skórze ludzkiej, która ma działanie drażniące mniejsze niż inne postacie czynne retinoidów. Zmniejsza fotouszkodzenia skóry. Podrażnienie skóry po zastosowaniu propionianu retinylu jest mniejsze niż po retinolu lub octanie retinylu. Propionian retinylu, tak samo jak palmitynian retinylu, musi być hydrolizowany do wolnego retinolu dzięki skórnym esterazom. Propionian retinylu w porównaniu z innymi estrami ma większą stabilność, przez co wydłuża się okres półtrwania w skórze podczas miejscowego podania.

Palmitynian retinylu

• Podstawową rolą endogennego palmitynian retinylu jest dostarczenie zapasowej formy retinolu(kontrola regulacji stężenia retinolu). W skórze istnieją mechanizmy enzymatyczne, które umożliwiają przemianę zewnątrzpochodnego palmitynian retinylu w retinol. Dlatego niewielka ilość palmitynian retinylu przenika przez skórę i wchodzi w szlaki fizjologiczne, kontrolujące homeostazę wit. A. Wieloletnie stosowanie palmitynian retinylu w kosmetyce pozwala stwierdzić, że ester ten ma dość małe działanie i nie drażni skóry.

* Miejscowe stosowanie retinoidów ma dużą skuteczność w zwalczaniu objawów trądziku, fotouszkodzeń i łuszczycy.

* Przypuszcza się, że długość łańcucha rodnika arylowego w estrach retinylu odgrywa kluczową rolę w warunkach aktywności i działania drażniącego.

Tretinoina (kwas trans-retinowy, Atrederm)

Używany miejscowo kwas retinowy:

- poprawia wygląd skóry z objawami fotostarzenia(zmniejsza bruzdy, zmarszczki, przebarwienia) - 0,025 do 0,05%

- zmniejsza trądzik pospolity - 0,1 %

- ma znaczne działanie drażniące i wysuszające(złuszczanie, przesuszenie skóry)

- może wystąpić oporność na retinoidy

Adapalen(Differin)

Syntetyczny analog retinoidów. Aktywność porównywalna do tretinoiny, a działanie drażniące mniejsze. Polecany w trądziku. Skuteczny w przeciwdziałaniu procesowi starzenia się skóry pod wpływem UV(nie ma badań porównawczych do tretinoiny).

Tazoroten

Syntetyczny analog retinoidów. Stosowany głównie do leczenia łuszczycy plackowatej i trądziku w stężeniu 0,05 i 0,1%(Zorac). Skuteczny w leczeniu uszkodzeń posłonecznych(Avage). Daje szybki postęp w leczeniu opornych postaci zaburzeń pigmentacji w melanodermie lub hiperpigmentację pozapalnej. Zaletą tazarotenu jest szybki efekt(zmarszczki szybko ulegają zmniejszeniu). Wada: jest bardziej drażniący niż adapalen i tretinoina. W pierwszych tygodniach stosowania występuje nasilona suchość skóry i jej złuszczanie. Zaleca się małe dawki miejscowo stosowanych kortykosteroidów w celu uniknięcia silnych podrażnień.

* Przy leczeniu retinoidami obowiązuje bezwzględny zakaz opalania!(stosować kremy z filtrami UV)

Niepożądane objawy stosowania retinoidów:

• podrażnienie, które w niektórych przypadkach samoistnie przechodzi pomimo przewlekłego stosowania

• działanie teratogenne

Retinoidy są stosowane w leczeniu:

• trądziku

• łuszczycy

• rogowacenia starczego

• uszkodzeń posłonecznych(objawy fotostarzenia- zaskórniki)

• starzenia wewnątrzpochodnego(wiek, stan organizmu)

15.11.2008

Temat: Retinoidy w kosmetykach.

• W kosmetykach dopuszczalne jest stosowanie retinolu i jego estrów, zabronione jest stosowanie kwasu retinowego. Retinal(forma aldehydowa) nie jest zakazany, ale praktycznie nie wykorzystuje się go w kosmetykach ze względu na niską trwałość. Formy kwasowe są zakazane, ponieważ wykazują działanie drażniące. Retinol ma niższy potencjał drażniący, jednak jego stosowanie w większych ilościach niesie ze sobą ryzyko podrażnienia(zabronione w stężeniach wyższych niż 0,1%). Retinol i jego pochodne ze względu na właściwości lipofilne doskonale przenika przez barierę naskórkową. Dociera do naskórka i skóry właściwej.

• Retinoidy są związkami mało trwałymi- są podatne na procesy utleniania i izomeryzacji. Trwałość danego retinoidu w leku czy kosmetyku jest uzależniona przede wszystkim od czynników temperaturowych oraz od kontaktu z tlenem i narażenia na promieniowanie UV. Ze względu na wrażliwość retinolu przez wiele lat stosowano w jego miejsce bardziej stabilne formy estrowe(palmitynian retinylu). Obecnie retinol jest stosowany w kosmetykach(stosuje się emulsje wielokrotne, różnego rodzaju nośniki, odpowiednie opakowanie).

Wpływ witaminy A na naskórek:

• normalizuje powstawanie wszystkich rodzajów komórek naskórka warstwy podstawnej

• przyspiesza cykl odnowy komórkowej poprzez pośrednie stymulowanie podziałów komórkowych oraz pobudzenie syntezy czynników wzrostowych dla komórek

• regeneruje warstwę ziarnistą naskórka

• normalizuje rogowacenie naskórka, warstwa rogowa ulega ścieczeniu, ustają procesy hiperkeratozy

• zmniejsza transepidermalną utratę wody(TEWL) poprzez regulację procesów keratynizacji, a w rezultacie następuje zwiększenie nawilżenia skóry(co ma również znaczenie w hamowaniu powstawania zmarszczek).

• zmniejsza przebarwienia wynikające z nierównomiernej aktywności melanocytów i zakłóceń w przekazywaniu melaniny do keratynocytów warstwy kolczystej

• regulacja procesów keratynizacji dotyczy także keratynizacji ujść mieszków włosowych, co powoduje udrażnianie ujść gruczołów łojowych oraz ułatwienie wydostawania się łoju na powierzchnię skóry. W związku z tym dochodzi do zmniejszenia powstawania zaskórników oraz do zmniejszenia nasilenia zmian trądzikowych.

• łagodzi objawy łuszczycy

Wpływ retinoidów na skórę właściwą:

• stymulowanie proliferacji fibroblastów(wit. A działa dobrze na skóry z fotostarzeniem)

• zwiększenie syntezy kolagenu typu I i III oraz elastyny, co powoduje poprawę elastyczności i sprężystości skóry

• pobudzenie syntezy fibryliny(enzymu odpowiedzialnego za prawidłowe usieciowanie białek podporowych, a tym samym za ich właściwości mechaniczne)

* nadmierne opalanie powoduje ↑ wytwarzania elastyny przy jednoczesnym niedoborze fibryliny, co prowadzi do nieprawidłowego usieciowania elastyny→ tworzą się głębokie bruzdy i zmarszczki

• hamują aktywność metaloproteinazy degradujących elastynę i kolagen

• pobudzają proces angiogenezy, czyli tworzenia nowych naczyń krwionośnych, dzięki temu możliwa jest poprawa krążenia krwi w skórze, a co za tym idzie, poprawa kolorytu skóry oraz lepsze zaopatrzenie skóry w składniki odżywcze i budulcowe

* Retinol jest wykorzystywany głównie w preparatach dla skór starzejących się(również przy fotostarzeniu), a także do pielęgnacji ciała(produkty ujędrniające i antycellulitowe).

Wpływ retinoidów na gruczoły łojowe:

• Kwas 13-cisretinowy silnie zmniejsza rozmiary gruczołów łojowych oraz ogranicza ilość wydzielanego łoju. W efekcie osiąga się zmniejszenie ilości beztlenowych bakterii Propionibacterium acnes i znaczne złagodzenie zmian trądzikowych.

• Zastosowanie któregoś z izomerów kwasu retinowego w kosmetykach jest zabronione. Natomiast dzięki przemianie retinolu w kwas retinowy w skórze, kosmetyk z retinolem pozwala na poprawę stanu cer trądzikowych, tłustych i mieszanych ze skłonnością do powstawania zaskórników.

WITAMINA E

• Witamina E jest dostarczana do organizmu jedynie drogą pokarmową. Głównymi naturalnymi źródłami wit. E są świeże warzywa, oleje roślinne, zboża i orzechy(głównie migdały). Wit. E jest lipofilnym antyoksydantem osocza, błon i tkanek. Termin wit. E określa osiem naturalnie występujących cząsteczek(4 tokoferole i 4 tokotrienole).

• Tokotrienole w łańcuchu bocznym mają izoprenoid. Tokoferole natomiast w mają w łańcuchu bocznym fityl. Występują 4 tokoferole i 4 tokotrienole, które różnią się między sobą liczbą grup metylowych w jądrze chromanowym(α ma trzy, β- dwa, γ- jedną).

U ludzi α-tokoferol jest najbardziej rozbudowany.

Wskazania do doustnego podawania wit. E:

• zespół żółtych paznokci

• choroba wibracyjna

• pęcherzowe złuszczanie naskórka

• profilaktyka nowotworów

• chromania przestankowa

• leczenie owrzodzeń skórnych

• pobudzenie syntezy kolagenu

• gojenie ran

• ostuda, przebarwienia

• kontaktowe zapalenie skóry

* Tsoureli- Nikita podawali doustnie wit. E(400 jedn. m na dobę) przez 8 miesięcy pacjentom z atopowym zapaleniem skóry. Udowodniono poprawę i prawie remisję w przebiegu AZS oraz zmniejszenie o 62% stężenia IgE w surowicy.

Mechanizm antyoksydacyjnego działania wit. E:

Witamina E jako środek antyoksydacyjny usuwa rodniki lipidowo-nadtlenkowe. Początkowym produktem oksydacji tokoferolu jest niestabilna pod względem chemicznym grupa rodnikowa tokoferoksylowa, która może być albo zredukowana do tokoferolu przez koantyoksydanty(najsilniejszy wit. C) albo reagować z kolejnym rodnikiem lipidowo-nadtlenkowym tworząc tokoferolochinon. Zatem jedna cząsteczka tokoferolu może wychwycić dwie cząsteczki rodników nadtlenkowych.

W skórze ludzkiej wit. E jest przeważającym fizjologicznym antyoksydantem. Z kolei brak głównych koantyoksydantów w warstwie rogowej i skórze właściwej powoduje, że bariera skórna jest pozbawiona ochrony antyoksydacyjnej. Dlatego też powinno się stosować suplementację wit. E i koantyoksydanty. Koantyoksydanty dla wit. E to hydrofilne antyoksydanty- glutation i wit. C. Udowodniono znaczne przenikanie wit. E do głębszych warstw skóry (ponieważ jest lipofilna). Koantyoksydanty dla wit. E to hydrofilne antyoksydanty- glutation i wit. C.

Działanie fotoochronne wit. E:

Miejscowe stosowanie wit. E wykazało znaczne zmniejszenie ostrej reakcji skórnej,takiej jak:

• rumień i obrzęk

• oparzenie słoneczne

• peroksydacja tłuszczów

• tworzenie połączeń DNA

• immunosupresja

* Witamina E zmniejsza również przewlekłą reakcję skóry(zmarszczki, nowotwory skóry) na długotrwałe narażenie na promieniowanie UV.

Witamina E w kosmetykach

Na rynku są dostępne preparaty o różnych stężeniach wit. E(od 0,1 do ponad 20%), natomiast nie ma badań, które by wskazywały zależność między dawką a reakcją oraz określałyby właściwe stosowanie wit. E. Wykazano, że stosowanie nawet bardzo rozcieńczonych produktów zawierających stężenie wit. E mniejsze niż 0,5% prowadzi do znacznego zwiększenia stężenia wit. E w warstwie rogowej skóry.

W kosmetykach powinno się stosować koantyoksydanty: wit. C w celu zwiększenia działania antyoksydacyjnego i stabilności chemicznej wit. E.

• Działanie niepożądane wit. E:

• podrażnienie skóry

• miejscowe i uogólnione kontaktowe zapalenie skóry

• pokrzywka kontaktowa

• rumień wielopostaciowy

* Szwajcaria 1992r.- opisano ok. 1000 przypadków alergicznego grudkowatego i pęcherzykowego kontaktowego zapalenia skóry spowodowanego przez linolenian

α-tokoferolu wchodzącego w skład kosmetyków. Okazało się, że linolenian α-tokoferolu łatwo utlenia się podczas przechowywania.

• Octan α-tokoferolu szeroko stosowany w kosmetykach jako rozpuszczalna w wodzie pochodna α-tokoferolu, może powodować podrażnienia skóry.

05.01.2009

Temat: Witamina C.

• Większość roślin i zwierząt ma zdolność do wytwarzania wit. C. Człowiek ze względu na utratę zdolności do wytwarzania oksydazy L-glukono-gamma-laktonowej, enzymu niezbędnego do syntezy wit. C, musi dostarczać witaminę z zewnątrz(tj. w postaci owoców cytrusowych czy zielonych części warzyw). Doustne podawanie wit. C powoduje ograniczony wzrost jej stężenia w skórze, ze względu na ograniczony aktywny mechanizm jej transportu w jelicie.

Formy witaminy C stosowane w kosmetykach:

• Kwas L askorbinowy(najwyższa aktywność biologiczna, substancja hydrofilna, bardzo słabo przenika przez PTS; rozwiązanie: nanonośniki)

• Palmitynian 6- askorbinowy(lipofilny, penetruje PTS i warstwę rogową)

• Sól magnezowa fosforanu askorbinowego: MAP (najbardziej trwała postać w roztworze i emulsji, najniższa aktywność biologiczna w porównaniu z w/w formami)

Stres oksydacyjny, fotostarzenie się skóry a wit. C

• Pod wpływem UV powstają wolne rodniki tlenowe(ROS- reactive oxigen species). ROS aktywują czynnik transkrypcyjny(białko aktywujące-1, AP-1), który zwiększa wytwarzanie metaloproteinaz. ROS aktywują również jądrowy czynnik transkrypcyjny κB(NF- κB), odpowiedzialny za wytwarzanie mediatorów zapalnych. ROS zwiększają poziom mRNA elastyny w skórnych fibroblastach→ dużo nieupostaciowanych konglomeratów elastyny, ale brak fibryliny

* fotostarzenie- przejaw przewlekłego stanu zapalnego skóry

* brak fibryliny powoduje tworzenie się nieupostaciowanych konglomeratów włókien elastynowych(powstają zmarszczki, głębokie bruzdy)

• Najważniejszym antyoksydantem w skórze zapewniającym ochronę przed szkodliwym działaniem ROS jest kwas L-askorbinowy. Witamina ta jest rozpuszczalna w wodzie. Funkcjonuje w wodnych strukturach komórki.

• Dostarcza elektronów, neutralizując ROS:

↓

Wolny rodnik askorbinowy

↓

Kwas dehydroaskorbinowy(powstaje w momencie przyłączenia drugiego elektronu)

reduktaza kwasu askorbinowego(lub zostaje zniszczony)

Kwas L-askorbinowy

* Witamina C może się samodzielnie zregenerować, jest też niezbędna do regeneracji wit. E.

• Witamina C regeneruje utlenioną postać wit. E rozpuszczalną w tłuszczach(działanie synergistyczne).

• Gdy UV zwiększa ilość ROS wewnątrz komórek to następuje zwiększenie ich neutralizacji, ale tylko do pewnego stopnia. Ekspozycja na UVB pozbawia skórę wielu antyoksydantów, w tym również wit. C. Zmniejszenie ilości wit. C zależy od dawki UV. Nawet minimalna ekspozycja do 1,6 minimalnej dawki wywołującej rumień(MED) może zmniejszyć stężenie wit. C do 70% wartości prawidłowej. Dodatkowo ozon zmniejsza zasoby wit. C i E w komórkach naskórka.

Wpływ witaminy C na syntezę kolagenu i elastyny

• Wit. C jest niezbędna do syntezy kolagenu. Służy jako grupa prostetyczna hydrolazy proliny i lizyny- enzymów odpowiedzialnych za stabilizację i krzyżowanie włókien kolagenu. Może również bezpośrednio wpływać na syntezę kolagenu przez aktywację jego transkrypcji i stabilizowanie mRNA kolagenu.

• Miejscowe stosowanie wit. C powoduje ↑ wytwarzania kolagenu w ludzkiej skórze. Stosowanie 5% kwasu L-askorbinowego zwiększa poziom mRNA kolagenu I i III oraz zwiększa aktywność tkankowego inhibitora metaloproteinazy-1. Wit. C nie wpływa na poziom mRNA dla elastyny, fibryliny i tkankowego inhibitora metaloproteinazy-2. Ponadto badania in vitro dowiodły, że wit. C hamuje syntezę elastyny przez fibroblasty, co daje możliwość stosowania wit. C w kosmetykach dla skór fotostarzejących się.

• Szkorbut jest przykładem choroby, w której brakuje wit. C i upośledzona jest synteza kolagenu.

Fotoochrona

• W celu udoskonalenia ochrony przeciwsłonecznej należy łącznie stosować filtry przeciwsłoneczne i miejscowo antyoksydanty(przed ekspozycją na UV!).

• Stosowanie wit. C chroni skórę przed rumieniem i oparzeniem słonecznym wywołanym przez UVB. Stosowanie 10% wit. C zmniejsza nasilenie rumienia wywołanego przez UVB o 52%, a liczbę komórek, które uległy oparzeniu słonecznemu o 40-60%.

• Wcześniejsze stosowanie wit. C, miejscowo przed naświetlaniem UVA z podaniem psoralenów(PUVA),zmniejsza nasilenie uszkodzenia fototoksycznego. Wit. C może sama działać fotoprotekcyjnie, ale warto ją łączyć z wit. E.

• Antyoksydanty należy stosować przed naświetlaniem, natomiast stosowanie antyoksydantów po napromieniowaniu nie daje żadnych efektów fotoprotekcyjnych.

Witamina C jako czynnik przeciwzapalny

• Wit. C zmniejsza aktywność jądrowego czynnika transkrypcyjnego κB(NF- κB). NF- κB odpowiada za wytwarzanie cytokin prozapalnych takich jak czynnik martwicy guza α(TNF-α), interleukiny(IL-1, IL-6, IL-8).

Zastosowanie wit. C w recepturach kosmetycznych

• Wg badań Pinella kwas L-askorbinowy może przenikać przez warstwę rogową naskórka, dopóki cząsteczka nie ma ładunku jonowego. Jest to możliwe przy pH poniżej 3,5. Maksymalne stężenie kwasu L-askorbinowego do wchłaniania przezskórnego wynosi 20%(większe stężenia nie zwiększają wchłaniania).

• Codzienne stosowanie 15% kwasu L-askorbinowego przy pH 3,2 zwiększa stężenie kwasu L-askorbinowego dwudziestokrotnie, a stężenie w tkankach(wysycają się po trzech dniach).

• Okres półtrwania kwasu L-askorbinowego po nasyceniu tkanek wynosi ok.4 dni.

• 13% sól magnezowa fosforanu askorbilu i 10% palmitynianu- 6- askorbilu stosowane miejscowo, nie zwiększa stężenia kwasu L-askorbinowego w skórze.

• Kwas L-askorbinowy w porównaniu z solą magnezową fosforanu askorbilu(MAP) ma początkowo słabą zdolność przenikania przez warstwę rogową, prawdopodobnie dlatego, że kwas L-askorbinowy jest hydrofilny, a MAP jest lipofilny.

• Mikrodermabrazja i stosowanie laserów erbowych lub z CO₂ zwiększają przenikanie kwasu L-askorbinowego aplikowanego na skórę. Wszelkie zabiegi uszkadzające warstwę rogową naskórka zwiększają absorpcję kwasu L-askorbinowego.

• Szybkość przenikania MAP przez warstwę rogową naskórka jest uwarunkowana łatwą dyfuzją z podłoża.

• Sól magnezowa fosforanu askorbilowego(magnesium ascorbyl phosphate-MAP):

• jest powszechnie używana w kosmetykach

• trwała w neutralnych pH

• antyoksydant

• jest transportowana do skóry właściwej, gdzie ulega przemianie do kwasu L-askorbinowego

• pobudza syntezę kolagenu

• zapobiega peroksydacji lipidów

• Palmitynian 6-askorbilowy:

• rozpuszczalny w tłuszczach analog kwasu L-askorbinowego zawierający łańcuch kwasu palmitynowego

• po hydrolizie przekształca się w kwas askorbinowy i kwas palmitynowy

• jest rozpuszczalny w tłuszczach, dlatego z łatwością jest transportowany do komórek, gdzie pełni rolę antyoksydantu

• ma własną aktywność fizjologiczną, niezależną od kwasu askorbinowego

• wychwytuje wolne rodniki

• przy neutralnym pH=7 nie ma działania drażniącego, a okres jego trwałości wynosi 2 lata- dobry substrat do kosmetyków

• 15% palmitynian 6-askorbilu zmniejsza rumień wywołany przez UVB

• działa przeciwzapalnie

• jest skutecznym inhibitorem guzów(30x skuteczniejszy niż kwas askorbinowy)

Wpływ wit. C na skórę:

• zmniejsza szorstkość skóry

• wygładza zmarszczki

• zmniejsza ziemisty, żółty odcień skóry

• rozjaśnia hiperpigmentacyjne plamy spowodowane działaniem UV; hamuje tyrozynazę

• zmniejsza stany zapalne

• poprawia gojenie się ran

• pomaga w leczeniu trądziku

• sól sodowa 2-fosforanu L-askorbilowego w połączeniu z kwasem glikolowym wpływa korzystnie na trądzik i blizny potrądzikowe

• zmniejsza stany zapalne w trądziku

• poprawia obraz kliniczny łuszczycy

• przy niskim pH wykazuje delikatne działanie złuszczające(zaliczana do polihydroksykwasów)

• wit. C jest wykorzystywana w kosmetykach również w celu regulacji pH jako naturalny środek zakwaszający

• Kwas askorbinowy w postaci proszku jest stabilny i może być przechowywany przez kilka lat. Natomiast po rozpuszczeniu w wodzie, wit. C w postaci kwasu staje się bardzo wrażliwa na czynniki zewnętrzne(temperatura, światło, tlen, środowisko wodne, nieodpowiednie pH) i łatwo ulega rozkładowi, tracą swe cenne właściwości.

Warunki zapewniające stabilność i efektywność kwasu askorbinowego:

• formuła bezwodna lub o małej zawartości wody

• dodatek alkoholu lub glikoli(np.: glikolu propylenowego)

• odpowiednio wysokie stężenie kwasu askorbinowego, nie niższe niż 10%(max do 20%)

• zastosowanie kwasu L-askorbinowego, formy lewoskrętnej

• niskie, kwasowe pH, nie wyższe niż pH=3,5, które umożliwia wnikanie wit. C w głąb skóry

• niska temperatura przechowywania gotowego produktu(lodówka)

• ochrona przed światłem i dostępem tlenu

• dodatek antyoksydantów stabilizujących wit. C np.: kwas ferulowy, taniny, bioflawonoidy cytrusowe, zielona herbata, polifenole

12.01.2009

Temat: Środki złuszczające - α- hydroksykwasy i β- hydroksykwasy.

α- hydroksykwasy (AHA)

- grupa organicznych kwasów karboksylowych, pochodzenia naturalnego

- grupa hydroksylowa dołączona do węgla α sąsiadującego z grupą kwasową

• Kwas glikolowy - pochodzi z trzciny cukrowej, najmniejsza masa cząsteczkowa i pKa=3,83 (pKa - stopień kwasowości), rozpuszczalny w wodzie. Nie powinien być stosowany przy trądziku ze zmianami ropnymi(phlegmonosa i conglobata); można stosować przy trądziku z zaskórnikami i guzkami(omijać zmiany ropne lub zabezpieczyć je wazeliną).

• Kwas migdałowy - działanie antybakteryjne(można stosować przy trądziku e zmianami ropnymi).

• Kwas mlekowy:

- pochodzi z kwaśnego mleka

- masa cząsteczkowa 91

- działa najlepiej w postaci L

- składnik roztworu Jessnera(preparat silnie złuszczający, używany tylko przez lekarzy, może powodować rumień, oparzenia)

• Kwas winowy - pochodzi z winogron

• Kwas cytrynowy - pochodzi z owoców cytrusowych

Działanie histologiczne:

1. Małe stężenia

- zmniejszenie spójności korneocytów na niższych poziomach warstwy rogowej

- zmniejszenie grubości zrogowaciałej warstwy rogowej

2. Duże stężenia

- działają na połączenia desmosomów w warstwie podstawnej, powodując oddzielenie naskórka

Mechanizm złuszczania

• Czynnik chelatujący wapń

- utrata wapnia z kadheryn desmosomalnych powoduje zmniejszenie połączeń desmosomalnych. Warstwa rogowa ulega, pod wpływem egzogennych enzymów chymotryptycznych, proteolizie w miejscach kadheryn. Dochodzi do uszkodzeń połączeń komórkowych i złuszczania.

• Zwiększenie apoptozy - im wyższe stężenie kwasu, tym większa liczba komórek apoptotycznych.

• Działanie nawilżające

- wzrost zawartości mukopolisacharydów, szczególnie skórnych glikozaminoglikanów(GAG) np.: kwas glikolowy 20% powoduje ↑ zawartości kwasu hialuronowego w naskórku i skórze właściwej, wzrost ekspresji genowej mRNA kolagenu(jedynie w miejscach aplikacji)

- wzrost wytwarzania ceramidów

Wskazania do kwasów hydroksylowych:

- jako peeling: skóry suche(brak lipidów) i zniszczone, fotostarzenie(solarium)

- cera naczynkowa(niższe stężenia i dłuższe serie: 10-12 zabiegów, ↑ wytwarzania kolagenu powoduje ↑ wytrzymałości i szczelności naczyń krwionośnych)

- hiperkeratozy(także: łokcie, kolana, pięty)

- skóry tłuste ze skłonnością do łojotoku(obkurczenie gruczołów łojowych, ↓ wydzielania łoju) i z zaskórnikami

- oczyszczanie mechaniczne(ułatwia usunięcie zaskórników)

- blizny potrądzikowe, rozstępy

* kwasy ZIAJA 25-35% można wprowadzać przez ultradźwięki (np.: na rozstępy)

* eksfoliację AHA można łączyć z innymi zabiegami złuszczającymi np.: mikrodermabrazją tlenową (zabiegi łączone lub naprzemiennie)

- hiperpigmentacje (posłoneczne i pozapalne)→ AHA przyspieszają obrót skórny

* mechanizm przebarwień

a) posłonecznych: ↑ syntezy melaniny
przebarwienia

b) pozapalnych: ↑ syntezy melaniny na skutek zwiększonej temperatury tkanek w przebiegu zapalenia

- skóry starzejące się

Przeciwwskazania:

- ciąża, okres karmienia(dozwolone bardzo niskie stężenia)

- zakażenia bakteryjne, grzybicze, wirusowe(opryszczka w aktywnej postaci; przy formie przewlekłej zalecana profilaktyka lekami przeciw wirusowi kilka dni przed i po zabiegu)

- przerwanie ciągłości naskórka, otwarte rany(bardzo małe skaleczenia i otarcia zabezpieczyć wazeliną lub tłustym kremem)

- nadwrażliwość na kwasy owocowe

- cukrzyca nieuregulowana lub w zaawansowanej postaci(występują neuro- i angiopatie)

- łuszczyca(można wykonywać bardzo delikatne złuszczania, głównie w miejscach niezmienionych chorobowo)

- terapia Roaccutanem, leki przeciwtrądzikowe, sterydy

- trądzik różowaty ze zmianami ropnymi (jeśli brak wykwitów krostkowo-grudkowych można wykonać kwasy o niskim stężeniu i wysokim pH)

19.01.2009

Temat: Witamina B₃ i prowitamina B₅.

Witamina B₃- amid kwasu nikotynowego; INCI: Niacinamide

Prowitamina B₅- pantenol; INCI: Panthenol

Działanie biologiczne witaminy B₃:

• Jest prekursorem kofaktorów:

- NAD (dwunukleotydu nikotynamidoadeninowego) i jego zredukowanej postaci NADH

- NADP (fosforan dwunukleotydu nikotynamidoadeninowego) i jego zredukowanej postaci NADPH

• Kofaktory są ważne w wielu komórkowych enzymatycznych reakcjach metabolicznych i mogą oddziaływać na wiele frakcji tkankowych. Zredukowane formy tych kofaktorów są silnymi antyoksydantami.

• Witamina B₃ - amid kwasu nikotynowego- wit. PP (stosowane do ochrony przed pelagrą)

- rozpuszczalna w wodzie

- trwała pod względem chemicznym

- o małej masie cząsteczkowej

- łatwo przenika do warstwy rogowej naskórka

- jest dobrze tolerowana przez skórę; nie wywołuje podrażnień skóry w postaci zaczerwienienia, suchości, poparzenia, zranienia lub świądu

Cel miejscowego stosowania amidu kwasu nikotynowego:

- ochrona przed fotoimmunosupresją i karcynogennym działaniem

* immunosupresja - obniżenie odporności organizmu

- zmniejszenie objawów trądziku pospolitego

- poprawa przebiegu pemfigoidu pęcherzowego

Przewlekłe stosowanie amidu kwasu nikotynowego na skórę starzejącą się daje następujące efekty:

• Zwiększenie funkcji bariery ochronnej skóry

- zwiększenie lipidowej warstwy ochronnej w skórze - ↑ ceramidów

- zwiększenie białkowej warstwy ochronnej, zbudowanej z keratyny, inwolukryny i filagryny

- zmniejszenie przezskórnej utraty wody (transepidermal water loss- TEWL)

- skóra staje się bardziej odporna na działanie czynników niszczących barierę, takich jak środki powierzchniowo czynne, sól sodowa siarczanu laurylu

- zmniejszenie podrażnienia i zaczerwienienia

- widoczna poprawa koloru skóry

• Złagodzenie wyglądu objawów starzenia się skóry

- zmiana faktury; zmniejszenie plam pigmentacyjnych, podrażnienia, plackowatych przebarwień

• Złagodzenie hiperpigmentacji

- zmniejszenie rumienia ma wpływ na hiperpigmentacje

- hamuje przenoszenie melanosomów z melanocytów do keratynocytów, co powoduje zahamowanie syntezy melaniny w melanocytach, dając efekt rozjaśnienia przebarwień

• Zmniejszenie wytwarzania łoju

• Zmniejszenie żółtego(ziemistego) odcienia skóry

- działanie antyoksydacyjne z udziałem NAD(P)H - swoista ochrona przed glikacją białek. Glikacja(reakcja Maillarda) jest spontaniczną reakcją oksydacji między białkiem a węglowodanem, prowadzącą do powstania skrzyżowanych białek(produktów Amedoriego), które mają żółtobrązowy kolor. Produkty te mogą się gromadzić w substancjach macierzy międzykomórkowej, takich jak kolagen, mających długi okres półtrwania. Chorzy na cukrzycę mają ziemisty- żółty kolor skóry, co jest wynikiem glikacji białek, która zachodzi na skutek zwiększonego stężenia cukru we krwi.

• Poprawa faktury skóry

- zmniejszenie ujść gruczołów łojowych

- zmniejszenie wytwarzania łoju(zwłaszcza dwu-i trójglicerydów)

• Zmniejszenie zmarszczek

- ↑ syntezy kolagenu

- zmniejszenie nadmiaru glikozaminoglikanów (GAG) wytwarzanych w skórze. Małe ilości glikozaminoglikanów są wymagane do prawidłowej budowy i funkcjonowania skórnej substancji międzykomórkowej, natomiast duże stężenia są związane ze złym wyglądem skóry np.: pomarszczona skóra u psów rasy Shar Pei

Wskazania do stosowania witaminy B₃:

- skóry wrażliwe, fotostarzejące się

- trądzik pospolity

- skóry łojotokowe

- hiperpigmentacje

- ochrona przeciwsłoneczna

Pantenol

• Prowitamina B₅, pantenol, alkohol pantotenowy

• Izomer optyczny D-pantenolu to dekspantenol

• Pantenol jest:

- rozpuszczalny w wodzie

- trwały chemicznie

- o małej masie cząsteczkowej

- łatwo przenika przez warstwę rogową naskórka

Pantenol stosuje się miejscowo w leczeniu:

- ran

- stłuczeń

- blizn

- odleżyn

- owrzodzeń skórnych

- popromiennym zapaleniu skóry

Aktywność biologiczna pantenolu:

• Dekspantenol jest prekursorem kwasu pantotenowego (wit. B₅)

• Kwas pantotenowy jest składnikiem koenzymu A, który pełni funkcję przenoszenia grupy acylowej podczas syntezy kwasów tłuszczowych i w glukoneogenezie. Zwiększenie syntezy lipidów skórnych powoduje wzmocnienie bariery ochronnej, co korzystnie wpływa na gojenie ran.

• Pantenol wzmaga proliferację fibroblastów

• Wzmaga wtórną epitelializację (gojenie) naskórka

• Pantenol zwiększa przenikanie różnych składników do skóry

Pantenol w preparatach kosmetycznych:

• Nie wywołuje reakcji w postaci podrażnienia skóry(zaczerwienienia, suchości, oparzenia, kłucia, świądu)

• Działa nawilżająco, nawadnia warstwę rogową naskórka

• Zmniejsza szorstkość skóry, wygładza

• Przywraca naskórkowi elastyczność

• Chroni skórę przed podrażnieniem

• Chroni skórę przed uszkodzeniami wywołanymi przez sól sodową siarczanu laurylu(SLS)

• Działa przeciwzapalnie i przeciwświądowo

• Hamuje rumień wywołany przez UVB

Działanie nawilżające pantenolu:

• Jest skutecznym nawilżaczem warstwy rogowej naskórka, ma silne właściwości higroskopijne

• Zmniejsza działanie niepożądane retinoidów

• Poprzez właściwości nawilżające, zmniejsza szorstkość, łuszczenie, rumień i świąd, związane z różnymi chorobami dermatologicznymi, takimi jak AZS, rybia łuska, łuszczyca i kontaktowe zapalenie skóry

• Działanie nawilżające pantenolu wykorzystuje się w preparatach do włosów w celu uzyskania miękkości i łatwości ich rozczesywania

Działanie ochronne pantenolu:

• Pantenol znosi niekorzystne działanie składników konserwujących, substancji aromatycznych, filtrów przeciwsłonecznych

• Jako kofaktor kwasu pantotenowego zwiększa barierę lipidową

• Zwiększa odporność skóry na okresową aplikację SPC - SLS

16.02.2009

Temat: Urządzenia w kosmetologii.

Fale radiowe (RF- radio frequency)

- powodują wytworzenie endogennego ciepła

- to fale elektromagnetyczne o długości od 10km do 1mm

- są wspólnym rozchodzeniem się od źródła oscylujących pól elektrycznego i magnetycznego. Oscylacje obu pól są ze sobą Ściśle związane tzn. maksimum pola elektrycznego odpowiada minimum pola magnetycznego i na odwrót. Te fale elektromagnetyczne są nośnikiem energii elektrycznej.

* diatermia- zabiegi związane z wytwarzaniem ciepła

Fale radiowe - diatermia (od słów greckich diá- przez, therme- gorąco). Głównym czynnikiem oddziałującym terapeutycznie jest wewnętrzne ciepło wytwarzane w tkankach poddawanych zabiegowi.

Radiofrekwencja w kosmetologii:

• Thermage pozwala podgrzać kolagen do temperatury rzędu 55-60˚C (niewielka bolesność)

• Radiage ma mniejszą częstotliwość dając mniejsze podgrzanie tkanek (całkowicie bezbolesny)

• Pollogen

• Biorad

• Aluma

*Do RF stosuje się żele chłodzące(głównie przy Thermage)→ działanie przeciwbólowe.

•Aparaty stosowane w kosmetologii i medycynie estetycznej emitujące fale radiowe o częstotliwości w przedziale 450kHz do 1,2MHz oraz mocy max do 800W. Zastosowanie takich parametrów pozwala na głębszą penetrację w głąb skóry, a stosowanie specjalnie dobranych kształtem i wielkością elektrod do okolicy zabiegowej umożliwia selektywne i precyzyjne działanie miejscowe.

• Aparaty muszą posiadać funkcję chłodzenia w celu minimalizacji skutków ubocznych lub zaleca się stosowanie żeli, które chronią skórę przed poparzeniem(funkcja chłodząca).

Penetracja RF:

• W tkankach zawierających dużą ilość elektrolitów, których jony są nośnikami elektryczności, tworzenie się ciepła pod wpływem pola elektrycznego wielkiej częstotliwości będzie większe aniżeli w tkankach o małej zawartości elektrolitów.

• Promieniowanie RF jest w znacznym stopniu absorbowane przez podskórną tkankę tłuszczową, mięśnie, płyny ustrojowe i narządy miąższowe.

• Szybkość wytwarzania ciepła w tkankach nie jest jednakowa.

• Najlepiej przegrzaniu ulega tkanka tłuszczowa.

Działanie radiofrekwencji:

• Pierwszą reakcją organizmu na wzrost temperatury jest skręcenie spirali włókien, z których zbudowany jest kolagen, przez co dochodzi do skrócenia długości włókien tego białka(nawet do ⅓ długości) i podciągnięcie wiotczejącej skóry(efekt widoczny bezpośrednio po zabiegu).

• Komórki skóry właściwej- fibroblasty- są pobudzane do produkcji kolagenu i elastyny.

• Po ok. 3-6 miesiącach w miejscu tzw. oparzonych włókien syntetyzowane są nowe białka podporowe skóry.

• Daje długotrwałe efekty naprężenia i ujędrnienia skóry do 5 lat.

• Zwiększa przepływ krwi tętniczej, co poprawia dotlenienie komórek.

• Przyspiesza komórkową przemianę materii.

• Zgodnie z prawem Vant'Hoffa chemiczne zmiany w tkankach ulegają przyspieszeniu wraz zez wzrostem temperatury.

• Podwyższenie temperatury o 1% powoduje zwiększenie tempa przemiany materii o 3,6%

• ↑ temperatury wywołuje rozluźnienie mięśni, ciepło zmniejsza lepkość krwi, działa przeciwbólowo, teoria Walla i Mensaka; RF działa przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, stymuluje wytwarzanie endorfin, przyspiesza procesy wchłaniania tkankowego.

* Prawo Grothusa- Drapera :

Przemiany w tkankach powoduje tylko promieniowanie pochłonięte. Na przebieg przemian nie ma wpływu promieniowanie odbite, przepuszczone lub rozproszone.

Wskazania do RF:

- stany zapalne związane ze starzeniem się skóry- zmarszczki, „opadająca” powieka(poprawa owalu twarzy), zmarszczki „chomicze”

- starzenie wewnątrz(genetyczne)- i zewnątrzpochodne(UV, zanieczyszczenia, czynniki atmosferyczne)

- trądzik pospolity, blizny potrądzikowe

- cellulit, otyłość

Przeciwwskazania do RF:

- ciąża i okres karmienia

- nowotwory, okres po usunięciu nowotworu(do 5 lat)

- choroby autoimmunologiczne

- ostre stany zapalne żył i naczyń chłonnych

- ostre zapalenie tkanek i narządów

- terapia Roaccutanem, sterydami, Izotekiem(oparzenia)

- rozrusznik serca, metalowe implanty

Efekty zabiegu z RF:

- przywrócenie napięcia skóry

- poprawa struktury twarzy

- likwidacja „obwisłych” policzków

- zmniejszenie „kurzych łapek”

- uniesienie opadających powiek górnych

- wygładzenie zmarszczek powiek dolnych

- likwidacja wiotkości szyi i dekoltu

- podniesienie pośladków

- uniesienie obwisłej skóry ramion, ud, kolan

- ściągnięcie nadmiaru skóry w obrębie brzucha(po ciąży/schudnięciu)

- lifting dłoni

- odmłodzenie ciała

Ilość wydzielanego ciepła w aparatach RF zależy od:

- rozmiarów elektrod w stosunku do obszaru miejsca zabiegowego

- oddalenia elektrod od obiektu, wzajemnego oddalenia elektrod od siebie

DEFEKTY SKÓRY

23.02.2009

Temat: Cellulit.

Cellulit(tzw. „skórka pomarańczowa”, z ang. PEFS)

• Cellulit to obrzękowo-włóknisto-stwardnieniowe zwyrodnienie tkanki podskórnej, określane jako lipodystrofia typu kobiecego/ lipodystrofia genoidalna (cellulit występuje u kobiet w obrębie bioder, gdzie jest nadmiar tkanki tłuszczowej). Otyłość genoidalna- „gruszka”.

Cellulitis ≠ Cellulit

schorzenie dermatologiczne defekt kosmetyczny

stan zapalny tkanki podskórnej

* Lokalizacja: pośladki, uda, brzuch, ramiona, piersi, dekolt

Zawartość tkanki tłuszczowej: u kobiet 20%

u mężczyzn 15%

* Cellulit częściej występuje u osób otyłych, ale również u osób szczupłych, wysportowanych

Budowa tkanki podskórnej:

• Zbudowana jest z komórek tłuszczowych adipocytów, tworzących mikrozraziki. Mikrozraziki skupiają się i łączą w kuliste zraziki. Pomiędzy zrazikami znajduje się tkanka łączna tworząca przegrody. W przegrodach przebiegają naczynia krwionośne, nerwy. Adipocyty gromadząc tłuszcz powiększają się, więc zraziki zwiększają się i uciskają tkanką łączną przegrody(uciskają naczynia krwionośne i nerwy). ↑ ciśnienia krwi tętniczej, utrudniony odpływ krwi i zbędnych produktów przemiany materii. Ucisk włókien nerwowych przez zraziki powoduje bolesność miejsc dotkniętych cellulitem.

Cellulit podział kliniczny:

1. Postać twarda- występuje u młodych kobiet, regularnie ćwiczących i sprawnych fizycznie; tkanka podskórna jędrna, nie zmienia się wraz ze zmianą pozycji ciała. Ściśnięcie fałdu skóry uwidacznia cellulit. Często występują rozstępy.

2. Postać miękka(wiotka)- występuje u kobiet mało aktywnych fizycznie, słabe napięcie i wiotkość mięśni; często u kobiet, które gwałtownie schudły, jakakolwiek zmiana pozycji ciała ujawnia cellulit(objaw skórki pomarańczowej).

3. Postać obrzękowa- najcięższa postać, wiąże się ze wzrostem objętości kończyn dolnych, powstawaniem obrzęków, skóra kończyn jest blada i cienka, występuje uczucie ciężkości i bolesności nóg. Duża przepuszczalność naczyń krwionośnych→ wysięki. Intensywnie rozszerzone naczynia krwionośne przy stopach i kostkach.

4. Postać mieszana- najczęściej spotykana; u jednego pacjenta występują wszystkie objawy cellulitu(cellulit twardy, wiotki i obrzękowy).

Diagnostyka cellulitu:

1. Test uciskowy - łapiemy fałd skóry

a) 0 stopień cellulitu- niewielkie nierówności na zewnętrznej stronie ud po uchwyceniu skóry w fałd, brak objawów w pozycji stojącej lub leżącej

b) I stopień- zagłębienia, widoczne dołeczki przy uchwyceniu skóry lub napięciu mięśni

c) II stopień- nierówności skóry wyraźne w spoczynku(objaw samoistny)

d) III stopień- zraziki tworzą guzki większych rozmiarów; guzki wyczuwalne, widoczne i bolesne; pofałdowana powierzchnia skóry

2. Termografia - badanie folią termograficzną (badanie ukrwienia tkanek), uwidacznia przekrwienie i niedokrwienie (↑ niedokrwienia = ↑ cellulitu)

a) I stopień- obraz plamisty, nakrapiany→ nadmierna przepuszczalność naczyń krwionośnych

b) II stopień- mniejsze ogniska przekrwienia i niedokrwienia

c) III stopień- „cętki leoparda”

d) IV stopień- przeważają obszary niedokrwienia i hipotermiczne; duże plamiste, zlewające się obszary

02.03.2009

Temat: Cellulit cd.

Etiopatogeneza:

• PEFS to tylko defekt kosmetyczny, ale wielotkankowe zaburzenie, obejmujące podskórną tkankę tłuszczową, tkankę łączną, obwodowy układ limfatyczny i krwionośny

• Wyróżnia się cztery dominanty mogące doprowadzić do rozwoju cellulit:

- odmienność morfologii i rozmieszczenia podskórnej tkanki tłuszczowej u kobiet i mężczyzn

- zaburzenia w budowie tkanki włóknistej przegród łącznotkankowych tkanki podskórnej

- zmiany naczyniowe w mikrokrążeniu skórnym oraz

- wpływ czynników zapalnych

I. Zaburzenia w budowie tkanki łącznej

W cellulicie dochodzi do granulacji i zbijania się w bezpostaciową substancję włókien tkanki łącznej ścian naczyń krwionośnych oraz przegród łącznotkankowych tkanki podskórnej z towarzyszącym tym zmianom obrzękiem tkankowym. Na proliferację i aktywność fibroblastów ma wpływ wiele czynników m.in. estrogeny. Estrogeny przyspieszają syntezę glikozaminoglikanów. Powoduje to zwiększenie ciśnienia osmotycznego płynu śródtkankowego, powstaje obrzęk płynu śródtkankowego.

* GAG- silnie wiążą wodę, ↑ wiązania wody→ obrzęki

W konsekwencji dochodzi do pojawienia się obrzęku płynu śródtkankowego o zwiększonej lepkości. Zjawisko to jest główną przyczyną zmian komórkowych adipocytów, ucisku na naczynia mikrokrążenia oraz niedotlenienia tkankowego. Zbyt mały dowóz tlenu do tkanek obwodowych powoduje uruchomienie kaskady beztlenowej i ↑ syntezy kwasu mlekowego jako metabolitu tego cyklu. Wyższe stężenie kwasu mlekowego wpływa na zwiększenie syntezy kolagenu. Proces zwiększonej syntezy kolagenu spowodowany jest zwiększoną szybkością procesu hydroksylacji proliny do hydroksyproliny(aminokwas występujący w cząsteczce kolagenu). Przyspieszenie hydroksylacji wynika z aktywacji hydroksylazy prolinowej, do której to aktywacji dochodzi pod wpływem zwiększonego stężenia kwasu mlekowego. W ten sposób powstaje zwiększona ilość włókien tkanki łącznej w obrębie tkanki podskórnej jak i ścianach naczyń włośnikowych tej tkanki.

II. Zaburzenia związane z mikrokrążeniem

• Na jednostkę mikrokrążeniową składają się:

- naczynia włosowate tętnicze

- naczynia żylne

- naczynia limfatyczne

- płyn śródtkankowy

• Pojawienie się zaburzeń występujących na którymkolwiek poziomie tej jednostki skutkuje pojawieniem się obrzęku tkankowego.

• Nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu tętniczego-żylnego i chłonnego skóry i tkanki podskórnej prowadzą zazwyczaj do wzrostu ciśnienia śródwłośniczkowego, obniżenia ciśnienia onkotycznego osocza, wzrostu ciśnienia płynu tkankowego lub obniżenia przepływu limfatycznego, co jest bezpośrednią przyczyną obrzęku występującego w PEFS.

III. Jednostka neuro-wegetatywna

• Główną składową jednostki neuro-wegetatywnej jest układ nerwowy sympatyczny znajdujący się w obrębie skóry właściwej i tkanki podskórnej. Dzięki pobudzeniu sympatycznemu przez receptory α- i β- adrenergiczne dochodzi do odpowiednich modyfikacji stosunku stężenia cAMP do cGMP. Zmiany w stosunku stężeń tych związków są odpowiedzialne za regulację aktywności fibroblastów, mikrokrążenia i metabolizmu tłuszczów w adipocytach. Poprzez wpływ na fibroblasty dochodzi do wzrostu bądź spadku syntezy kolagenu i glikozaminoglikanów.

• Kontrola mikrokrążenia spowodowana jest działaniem rozszerzającym i kurczącym naczynia krwionośne, natomiast w obrębie adipocytów dochodzi do lipolizy lub lipogenezy, w zależności od rodzaju pobudzenia nerwowego.

* Estrogeny- w niewielkim stopniu wydzielane także przez tkankę tłuszczową

↑ tkanki tłuszczowej = ↑ estrogenów(wolniejsze starzenie u osób otyłych)

IV. Jednostka energetyczno-tłuszczowa

• Składnikiem jednostki energetyczno- tłuszczowej są adipocyty podskórnej tkanki tłuszczowej. Komórki te odpowiedzialne są za gromadzenie trójglicerydów będących między innymi energetyczną substancją zapasową organizmu. Adipocyty tworzą płaciki(zraziki), z których każdy posiada własne unaczynienie i otoczony jest przez włókna tkanki łącznej tworzące przegrody łącznotkankowe.

• Ze względu na zróżnicowaną budowę tkanki tłuszczowej, występującej u kobiet, rozmiar adipocytów tkanki tłuszczowej okolicy biodrowo-udowej jest znacznie większy niż okolicy brzusznej, jak również charakteryzują się odmienną reaktywnością komórek tłuszczowych na czynniki regulacyjne; uwidaczniają się różnice m.in. w szybkości przemian metabolicznych lipidów w poszczególnych regionach gromadzenia się tłuszczów.

• Metabolizm tłuszczowy przebiega znacznie wolniej w obrębie tkanki tłuszczowej okolic bioder i ud w porównaniu z przemianami tłuszczowymi okolicy brzusznej. Proces lipogenezy podlega stymulacji przez dodatni wpływ insuliny, jak również poprzez wrażliwość tkanki tłuszczowej na działanie estrogenów i prolaktyny. Czynniki hamujące lipogenezę i pobudzające lipolizę to głównie progesteron, hormon luteinizujący, glikokortykoidy i testosteron.

• Glikokortykoidy- hormony stresu, niekorzystny wpływ na tkankę łączną, nasilają cellulit, hamują lipogenezę i pobudzają lipolizę

• Do elementów zewnętrznych stymulujących lipogenezę należy wysokokaloryczna dieta ze zwiększoną podażą węglowodanów. Dodatni wpływ tego typu diety wynika ze wzrostu aktywności lipazy lipoproteinowej, enzymu biorącego udział w procesie syntezy tłuszczów. Aktywacja procesu lipolizy zachodzi natomiast podczas wykonywania ćwiczeń fizycznych. Wysiłek fizycznych jest odpowiedzialny za obniżanie się stężenia insuliny we krwi obwodowej powodując przyspieszenie procesu spalania tłuszczów.

Dodatkowo lipoliza stymulowana jest poprzez działanie leków i związków biologicznie czynnych takich jak metyloksantyna, papaweryna i tiratricol, które biorą udział w pobudzeniu procesu rozkładu trójglicerydów poprzez hamowanie fosfodiesterazy. Na pobudzenie i przyspieszenie lipolizy wpływają katecholaminy poprzez aktywację cyklazy adenylowej.

Przyczyny powstawania cellulitu:

- zaburzenia hormonalne

- dieta (dieta wysokokaloryczna, używki)

- zbyt ciasny strój (↑ ucisk = nasilenie cellulitu)→ utrudnia przepływ krwi, zastoje, obrzęki

- stres (↑ glikokortykoidów)

- papierosy

- dziedziczność

- budowa fizyczna

- konstytucjonalna wiotkość tkanki łącznej

Rodzaje cellulitu:

I. Cellulit prawdziwy- PEFS (panikulopatia obrzękowo-zwłóknieniowo-stwardnieniowa)

II. Cellulit fałszywy

a) wrodzony - anatomiczna budowa kośćca

b) nabyty- okolica górno-zęwnętrzna uda. Ucisk zwiotczałego mięśnia pośladkowego na tkankę tłuszczową

III. Lokalny nadmiar tkanki tłuszczowej- pośladki, brzuch, biodra, uda, kolana (kalorie, estrogeny)

a) hyperplastyczny- liczne normalne adipocyty

b) hypertroficzny- duże, w normalnej ilości adipocyty (patologiczny wzrost adipocytów)

Leczenie cellulitu:

I. Osłabienie czynników nasilających cellulit oraz

- ruch na świeżym powietrzu

- dieta bogata w włóknik, witaminy i antyoksydanty: warzywa(marchew, seler, pietruszka, szpinak, papryka, brukselka, cebula, kiszona kapusta) i owoce(najlepiej grejpfruty, pomarańcze, cytryny, jagody). Dieta bogata w białka, uboga w tłuszcze

- picie co najmniej 1l wody

- ochrona tkanki tłuszczowej przed urazami(unikanie ciasnego ubrania)

- zapewnienie prawidłowego mikrokrążenia poprzez regularne ćwiczenia gimnastyczne

- kontrola wagi

- niestosowanie środków antykoncepcyjnych (estrogenów)

- ograniczenie stresu i negatywnych emocji

- ograniczenie długotrwałego przebywania w pozycji stojącej i siedzącej

- noszenie obuwia na niskich obcasach

- unikanie gorących kąpieli (rozszerzenie naczyń krwionośnych =↑ przepuszczalności i obrzęki)

- ograniczenie opalania (↑ GAG =↑ obrzęków; ↑ przepuszczalności naczyń krwionośnych)

II. Leczenie farmakologiczne

a) lipolityczne

- metyloksantyna (teofilina, aminofilina, kofeina, pentoksyfilina)- hamują fosfodiesterazę, rozszerza naczynia krwionośne

- β- sympatykomimetyki (adrenalina)

- α- adrenolityki (dihydroergotamina)

- jod i jego związki niewskazane przy nadczynności tarczycy

- wyciągi roślinne zawierające jod

b) przeciwobrzękowe- właściwości przeciwobrzękowe ma wiele roślin, które zmniejszają przepuszczalność naczyń, utrzymują napięcie żylne i działają wzmacniająco na naczynia włosowate:

- kasztanowiec zwyczajny (escyna)

- nostrzyk

- czarna porzeczka

- mniszek pospolity

- Ginkgo biloba

- arnika

* usprawnienie układu krwionośnego

* wzrost przepływu krwi

* uszczelnienie naczyń krwionośnych

- wyciąg z bluszczu (hederagenina), kasztanowca zwyczajnego i indyjskiego; miłorząb japoński, cytryna, pomarańcza, papryka, krwawnik

* usprawnienie tkanki łącznej

- krzem- reguluje i normalizuje metabolizm komórkowy oraz podział komórek

- Centella asiatica

- skrzyp zawierający krzem

III. Leczenie z zakresu medycyny estetycznej

a)mezoterapia- polega na podawaniu za pomocą mikroiniekcji w miejsca problemu, czyli do skóry i tkanki podskórnej substancji leczniczych, które poprawiają krążenie krwi, drenują naczynia limfatyczne, działają przeciwzapalnie.

- L-karnityna, emofilina, dwuwęglan sodu (działanie przeciwbólowe), 0,9% NaCl

- ekstrakt z kasztanowca, dwuwęglan sodu, 0,9% NaCl

- krzemionka organiczna- reguluje metabolizm tłuszczowy, regeneruje włókna kolagenowe

- pirogronian- poprawia przepływ limfatyczny, zwiększa diurezę

- L-karnityna- utlenia kwasy tłuszczowe, hamuje glikolizę

- fosfatydylocholina- stymuluje mobilizację tłuszczu, jego degradację i eliminację

* częstotliwość zabiegu 4-6 tygodniu, 1 zabieg na tydzień, potem 1 zabieg na 15-30 min.

b) liposukcja- to chirurgiczne odsysanie tkanki tłuszczowej

c) cellulipoliza- wkłuwanie giętkich igieł podłączonych do generatora elektrycznego. Prąd poprzez pokonywanie oporu, zmusza komórki tłuszczowe do spalania i wydzielania energii

d) karboksyterapia- wprowadzenie CO₂ drogą skórną lub podskórną w celu przyspieszenia metabolizmu i usunięcia tłuszczu

IV. Zabiegi z zakresu kosmetologii

a) endermologia- podciśnieniowy masaż przeprowadzany specjalnym urządzeniem, wyposażonym w głowicę zawierającą dwie rolki. Podciśnienie w samobieżnej głowicy zasysa fałd skóry, który jest zwijany przez pierwszą rolkę, a rozwijany przez drugą. Zabieg ten poprawia cyrkulację krwi, pomaga przepompować zalegające w tkankach toksyny, poprawia struktury tkanki łącznej, pobudza syntezę kolagenu i zmniejsza retencję wody.

* Czas masażu ok.30 min. Zalecana seria 14-20 zabiegów raz lub 2x w tygodniu.

b) elektrostymulacja mięśni- pracujące mięśnie wygładzają kontury ciała, usprawniają krążenie krwi, przepompowują toksyny

c) drenaż limfatyczny manualny- pobudza krążenie krwi i limfy, przyspiesza odprowadzanie wody i toksyn z tkanek

d) pressoterapia- zabieg polegający na masażu pobudzającym pracę układu limfatycznego

e) masaż pompą próżniową (vaccum)

f) ultradźwięki- polecane z zabiegiem kosmetycznym, gdyż dzięki nim składniki aktywne docierają głębiej. Przyspieszają usuwanie lipidów z adipocytów

V. Zabiegi kosmetyczne

a) body wrapping- intensywne zabiegi wykorzystujące dobroczynne działanie ekstraktów roślinnych, olejków eterycznych, alg, glinek, błota, których działanie jest intensyfikowane przez owinięcie ciała specjalnymi bandażami lub folią. Izolacja folią bądź bandażem nasila powstawanie ciepła, składniki aktywne położone na skórę penetrują głębiej, a ponadto wzrost temperatury przyspiesza procesy przemiany materii w skórze, redukuje nadmiar tłuszczu w tkance podskórnej.

b) zabiegi przeciwcellulitowe w kapsule

c) aromaterapia- olejek jałowcowy, rozmarynowy, paczuli, geraniowy, cyprysowy, kminkowy, z kopru włoskiego, cedrowy, lawendowy

d) masaż

*Suplementacja- ma na celu zminimalizować skórkę pomarańczową poprzez ↓ wchłaniania tłuszczów, poprawę krążenia krwi oraz działanie antyoksydacyjne. Przykłady:

- Cellasene (ekstrakty z nostrzyka, wąkrotki azjatyckiej, suszony wyciąg z Ginkgo biloba, morszczynu pęcherzykowatego oraz oleje z ryb i ogórecznika)

- Innèov Cellulit (wapń, wyciąg z herbaty, glukozamina, wyciąg z kory sosnowej)

16.03.2009

Temat: Rozstępy.

Rozstępy - striae distensae, stretch marks

• Rozstępy to wrzecionowate pasma ścieńczałej i pomarszczonej skóry o linijnym układzie. W obrazie klinicznym wyróżniamy 2 fazy rozwoju:

I. Faza zapalna- zmiany mają charakter sinoczerwonych, linijnie ułożonych pasm, o szerokości o kilku mm do kilku cm (0,5-4cm). Długość rozstępów waha się od kilku do 10-15cm. Faza ta trwa do 6 miesięcy od powstania rozstępów.

II. Faza zaniku- następuje zmiana barwy rozstępów. Rozstępy przybierają kolor perłowobiały(striae albae), a skóra w obrębie rozstępów staje się atroficzna i pomarszczona.

Zmiany histopatologiczne rozstępów:

• Obraz kliniczny rozstępów zmienia się w zależności od fazy ich rozwoju. We wczesnej fazie obserwuje się w skórze właściwej obrzęk oraz nacieki limfocytów wokół naczyń. Następnie widoczne jest ścieńczenie lub zanik naskórka, postępujące wygładzenie granicy skórno-naskórkowej, zanik mieszków włosowych i elementów wydzielniczych. Obraz histopatologiczny jest charakterystyczny dla blizny. W późniejszym okresie rozwoju rozstępów dochodzi do ↓ grubości i degradacji tkanki łącznej skóry właściwej. Przejawia się to zmniejszeniem liczby włókien tkanki łącznej, głównie elastycznych, w mniejszym stopniu kolagenowych. Dopiero w końcowej fazie może dojść do ↑ liczby włókien elastynowych.

Miejsce występowania:

- pośladki

- doły pachowe

- górna część ud

- brzuch

- biodra

- okolica stawów kolanowych i barkowych

- piersi (głównie w okresie ciąży)

- u młodzieży w okresie dojrzewania w okolicy lędźwiowo-krzyżowej

Przebieg rozstępów zależy od okolicy występowania:

- na brzuchu są ułożone koliście wokół pępka

- na piersiach są ułożone okrężnie wokół otoczki

- na udach przebiegają skośnie obustronnie

Przyczyny powstawania:

- predyspozycje genetyczne, będące przyczyną mniejszej wartościowości włókien sprężystych tkanki łącznej skóry właściwej

- nagły przyrost tkanki tłuszczowej lub mięśniowej oraz związane z tym rozciągnięcie skóry np.: u osób otyłych lub uprawiających sport (podnoszenie ciężarów)

- u dziewcząt i chłopców w okresie dojrzewania, u których wzrost znacznie zwiększył się w krótkim czasie

- zmiany hormonalne w okresie dojrzewania

- ciąża począwszy od 6. miesiąca

- choroby endokrynologiczne, przebiegające z nadmiernym wydzielaniem kortykosteroidów (zespół Cushinga)

- długotrwałe leczenie kortykosteroidami stosowanymi ogólnie lub miejscowo

- wynik diety niskokalorycznej u osób stosujących restrykcyjne diety lub cierpiących na jadłowstręt(niedobór witamin oraz makro- i mikroelementów, zwłaszcza krzemu , cynku, magnezu)

- silny stres

Działanie glikokortykosteroidów na powstawanie rozstępów:

• Glikokortykosteroidy działają głównie na fibroblasty, zaburzając ich funkcjonowanie, co objawia się następująco:

- ↓ wytwarzania kolagenu, elastyny i proteoglikanów

- częściowe zahamowanie syntezy kwasu hialuronowego i siarczanu chondroityny

- powstawanie zmienionych białek

- glikokortykoidy powodują ścieńczenie naskórka

• Nadczynność kory nadnerczy

- guz kory nadnerczy

- hiperplazja nadnerczy, w następstwie nadmiernej stymulacji przez ACTH(hormon adrenokortykotropowy) np.: guz przysadki mózgowej(zespół Cushinga)

Jatrogenny zespół Cushinga może być wynikiem steroidoterapii.

Objawy w zespole Cushinga

• Następuje zmiana rozmieszczenia podskórnej tkanki tłuszczowej. W wyniku tego twarz pacjenta przybiera okrągłe zarysy; nagromadzenie tkanki w obrębie dołów nadobojczykowych, w obrębie karku (tzw. bawoli kark) oraz w obrębie obręczy biodrowej. Kończyny są nadmiernie szczupłe wskutek utraty tkanki tłuszczowej oraz zmniejszenia masy mięśniowej. W wyniku tylnego skrzywienia kręgosłupa(kyphosis) wzrost pacjenta zmniejsza się. Występuje osteoporoza.

Zmiany skórne: skóra właściwa i naskórek wykazują cechy zaniku. Naskórek jest ścieńczały, błyszczący i wykazuje delikatne złuszczanie. Synteza kolagenu jest zahamowana, a włókna kolagenowe nie są prawidłowo połączone w pęczki. Zmniejsza się ilość elementów podścieliska łącznotkankowego oraz mukopolisacharydów. Skóra staje się krucha, łatwo ulega urazom, gojenie ran jest utrudnione. Skóra staje się przezroczysta, w miejscach narażonych na urazy występują liczne podbiegnięcia krwawe. Ponadto występują rozstępy, zwłaszcza na bocznych powierzchniach brzucha, ramionach i udach. Rozstępy te różnią się wyglądem od rozstępów występujących w ciąży, otyłości czy w okresie dojrzewania. Są one głębsze i szersze oraz zabarwione intensywniej w kolorze sinym.

Zabiegi zmniejszające rozstępy

stosowanie kosmetyków zawierających:

- ekstrakty z Centella asiatica

- wyciągi z soi, drożdży, skrzypu, bluszczu, przywrotnika pospolitego

- związki krzemu(silanole)

- pirogronian sodu

- α- hydroksykwasy, głównie kwas glikolowy (stosować kwasy o małych cząsteczkach)

- wit. A, C i E

regularny masaż

masaż podciśnieniowy

mikrodermabrazja

dermabrazja

zabiegi głębokiego złuszczania: kwas glikolowy, kwas trójchlorooctowy(TCA)

IPL (Intense Pulse Light)

laser CO₂, ERB-YARG

laser Fraxel (laser frakcyjny)

laser pulsacyjny barwnikowy (PDL)

mezoterapia (kwas polimlekowy)

mezoterapia bezigłowa

sonoforeza (głównie wit.C lub retinol)

Roll cit

leczenie chirurgiczne

leczenie retinoidami (tretinoina np.: Retin A)

Terapie kojarzone

• Mezoterapia w połączeniu z mikrodermabrazją bądź peelingami chemicznymi. Dodatkowo można włączyć laseroterapię. 4-6 zabiegów mezoterapii co 7-10 dni. Między zabiegami mezoterapii wykonujemy peeling chemiczny (30% TCA) lub zabieg mikrodermabrazji

• 3-4 zabiegi laseroterapii powtarzane co miesiąc, między zabiegami mezoterapia (raz na 2 tygodnie).

• Szczególnie skuteczna wydaje się być wielokrotnie powtarzana mikrodermabrazja (np.: 10-15 zabiegów co 7-10 dni). Po mikrodermabrazji poleca się wykonanie sonoforezy, szczególnie z wit. C czy retinolem.

23.03.2009

Temat: Laseroterapia.

Laser (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation)

Światło laserowe jest:

- koherentne, czyli spójne - tzn. cała wiązka ma jedną długość fali, ten sam kierunek oraz znajduje się w tej samej fazie

- skolimowane - emitowane wiązki są prawie równoległe, wiązka laserowa ulega bardzo małemu rozproszeniu, dlatego zyskujemy duże natężenie napromieniowania (na jednostkę powierzchni), nawet po przebyciu przez nią dużej odległości

- monochromatyczne, czyli jednobarwne - wszystkie fotony opuszczające rezonator optyczny mają prawie te samą częstotliwość

Wiązkę laserową opisuje się wielkościami fizycznymi:

- długość fali określa się w nanometrach (1nm=1∙10^-9m)

- częstotliwość fali (Hz)

- moc (P) określa ilość energii dostarczonej w jednostce czasu. Jednostką mocy jest wat (1W=1J/s), w przypadku laserów małej mocy stosuje się jednostkę mW (1mW=1∙10^-3W)

P = E/t

P - moc [W]

E - energia [J]

t - czas emisji [s]

Moc średnia dla pracy impulsowej lasera:

P_śr = E_i ∙ f

E_i - energia pojedynczego impulsu

f - częstotliwość powtarzania impulsów na sekundę [Hz]

D (dawka terapeutyczna) - uznaje się za nią całkowitą ilość energii dostarczoną do organizmu człowieka podczas zabiegu

Jednostką jest dżul [J]

D = P_śr ∙ t

P_śr - moc średnia [W]

t - czas ekspozycji [s]

*Nie powinna być przekraczana dawka 200J

Ekspozycja Exp lub napromienienie - dawka terapeutyczna przypadająca na jednostkę powierzchni skóry [J/cm²]

Exp = D/S

D - dawka terapeutyczna

S - powierzchnia [cm²]

Powierzchniowa gęstość energii (G_E) - określa, ile energii przechodzi przez jednostkową powierzchnię przekroju [J/cm²]

G_E = E/S

E - energia całkowita [J]

S - powierzchnia [cm²]

Powierzchniowa gęstość mocy (G_P) - określa, ile energii przepływa przez daną powierzchnię w jednostce czasu [W/cm²]

G_P = P_śr/S

P_śr - moc średnia

S - powierzchnia

Lasery można klasyfikować ze względu na:

1) rodzaj ośrodka aktywnego

2) emitowaną długość fali

3) sposób modulacji pracy

4) moc

Ad.1) Rodzaj ośrodka czynnego

• Ośrodek aktywny lasera może być ciałem stałym, ciekłym lub gazowym. Do najczęściej stosowanych laserów z ośrodkiem gazowym należą lasery z mieszaniną helu i neonu (He- Ne), lasery CO₂, lasery zbudowane na bazie gazów szlachetnych (argon, krypton) oraz pary metali w gazach szlachetnych. Do laserów cieczowych zalicza się lasery chelatowe (metaloorganiczne) oraz bardzo popularne lasery barwnikowe, gdzie ośrodkiem aktywnym są substancje organiczne rozpuszczone w rozpuszczalniku. Do laserów z ośrodkiem aktywnym w postaci ciała stałego zaliczamy lasery zbudowane z kryształów, szkła i ceramiki. Do tej grupy laserów zaliczamy również lasery półprzewodnikowe, w których ośrodkiem czynnym jest półprzewodnik, czyli ciało stałe o przewodnictwie elektrycznym znacznie mniejszym niż metale. Jest to rodzaj diody luminescencyjnej w małych rozmiarach, a dużej trwałości i elektryczności. Wadą jest mniejsza koherentność wiązki laserowej.

Ad.3) Sposób modulacji pracy

• Lasery mogą emitować promieniowanie w sposób ciągły oznaczany jako CW (continuous wave) lub pulsacyjny. Mogą się również różnić długością wytwarzanego impulsu. Lasery emitujące impulsy o bardzo krótkim czasie trwania, rzędu kilku nanosekund, określane są jako lasery typu Q-Switch.

Ad.4) Lasery ze względu na moc emitowanej energii dzielimy na:

- lasery niskoenergetyczne (lasery miękkie, soft lasers) 1- 6 mW

- lasery średnioenergetyczne (mid lasers) 7 - 500 mW

- lasery wysokoenergetyczne (hard lasers) - powyżej 500 mW

Lasery biostymulujące

Lasery biostymulujące stosowane w fizykoterapii i kosmetologii zaliczane są do laserów nisko- i średnioenergetycznych. Lasery średnioenergetyczne stosowane są również w diagnostyce oraz terapii nowotworów (terapia fotodynamiczna z zastosowaniem fotosensybilizatorów i światła laserowego). Lasery wysokoenergetyczne służą do koagulacji: usunięcia (odparowania) oraz cięcia struktur tkankowych, głównie w wyniku ich gwałtownego miejscowego podgrzania.

Zjawiska biofizyczne zachodzące pod wpływem promieniowania laserowego

Promieniowanie laserowe, padając na tkankę, ulega częściowemu odbiciu i ugięciu, a pozostała energia wnika w tkankę, gdzie podlega rozproszeniu, jest absorbowana oraz transmitowana w głębsze warstwy tkanki. Na granicy ośrodków o różnym współczynniku załamania (powietrze i tkanki) następuje częściowe odbicie promieni laserowych. Światło odbite ulega rozproszeniu na nierównościach skóry i przestaje być koherentne. Rozproszenie światła osłabia wiązkę laserową wnikającą w głąb tkanek. Zjawisku temu towarzyszy chaotyczna zmiana kierunku rozchodzenia się światła. Rozproszenie zachodzi w ośrodkach niejednorodnych, czyli takich, w których współczynnik załamania zmienia się w poszczególnych jego punktach.

Tkanka ludzka może charakteryzować się dużą transmisją dla koherentnej długości fali w wyniku małej absorpcji i rozproszenia. Zjawisko transmisji ma wpływ na głębokość penetracji wiązki laserowej o określonej długości.

Z punktu widzenia zabiegów biostymulacyjnych najważniejsze jest dobranie takich parametrów wiązki laserowej, aby energia dotarła na pożądaną głębokość i wywołała określony efekt terapeutyczny. Dlatego należy wybrać taką długość fali i moc promieniowania, żeby w czasie jej oddziaływania na tkankę dominowały procesy transmisji energii na określoną głębokość. Tam z kolei, żeby nastąpiła optymalna absorpcja energii przez poszczególne struktury tkankowe, tzw. chromatofory (fotoakceptory), takie jak cząsteczka wody, hemoglobiny, melaniny czy białka, mające specyficzny dla siebie zakres widma promieniowania o określonej długości fali, w stosunku do którego mają zdolność transmisji lub pochłaniania.

Okienko optyczne (terapeutyczne) skóry

Jest to obszar promieniowania laserowego, w którym jego transmisja w komórkach jest największa (550-1200 nm). Fale promieniowania o tym zakresie długości są najbardziej przenikliwe dla skóry. W zakresie tym absorpcja tkanek jest najmniejsza, a straty gęstości energii wynikają głównie z rozproszenia. Szczególnie głęboką penetrację, a tym samym niską absorpcję przez tkanki ma promieniowanie o długości fali 820-840 nm.

Istnieją obszary widma światła laserowego silnie pochłaniane przez określone chromofory:

- woda i tkanki bogate w wodę najlepiej pochłaniają promieniowanie o długości fali poniżej 500 nm oraz powyżej 1200 nm

- hemoglobina 500-590 nm (obszar widma zielonego i bliski zieleni)

- melanina 350- 1200 nm

- najmniej przenikliwe są fale w dalekim nadfiolecie oraz dalekiej podczerwieni (pochłaniane przez powierzchowne warstwy skóry)

• Gdy rośnie długość fali, zwiększa się jej penetracja w skórze np.: laser CO₂ o długości fali 10600 nm wnika na głębokość 20 μm, niszcząc struktury białkowe (cięcie tkanek - skalpel laserowy). Laser ekscymerowy (193 nm) wnika jedynie do warstwy rogowej naskórka.

Zakres penetracji promieni laserowych w tkance zależy od:

- właściwości tkanki

- właściwości promieniowania laserowego (długości fali, użytej mocy, czasu naświetlania)

Klasyfikacja laserów:

a) klasa 1 - systemy laserowe o bardzo małej mocy. Całkowicie bezpieczne. Nie stwarzają zagrożenia dla narządu wzroku.

b) klasa 1M - lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal od 302,5 nm do 400 nm, które są bezpieczne w racjonalnie przewidywalnych warunkach pracy, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne. Odruch mrugania zazwyczaj wystarcza do ochrony oczu.

c) klasa 2 - lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości fal od 400 nm do 700 nm. Nie stanowią zagrożenia dla nieosłoniętego oka. Odruch mrugania zapewnia dostateczną ochronę w zakresie widzialnym.

d) klasa 2M - lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości fal od 400 nm do 700 nm. Ochrona oka zapewniana jest w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne, w tym odruch mrugania, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne(osoba wykonująca zabieg nie musi mieć okularów)

e) klasa 3R - lasery emitujące promieniowanie w zakresie fal od 302,5 nm do 10⁶ nm, dla których bezpośrednie patrzenie w wiązkę jest potencjalnie niebezpieczne

f) klasa 3B - lasery, które są niebezpieczne podczas bezpośredniej ekspozycji promieniowania, patrzenie na odbicia rozproszone jest zwykle bezpieczne

g) klasa 4 - lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia rozproszone, mogące powodować uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4 wymagane jest zachowanie szczególnej ostrożności.

30.03.2009

Temat: Lasery biostymulujące.

Ze względu na moc promieniowania, jej gęstość oraz długość fali emitowanej wiązki, lasery biostymulujące mieszczą się w klasach od 1 do 3B.

Klasa 3B określa promieniowanie niebezpieczne dla oczu, stąd też należy zachować następujące środki bezpieczeństwa:

• Osoby znajdujące się w bezpośrednim zasięgu promieniowania laserowego powinny posiadać specjalne okulary lub gogle, chroniące przed promieniowaniem określonej długości fali.

• Podczas naświetlania twarzy pacjent musi mieć założone okulary lub gogle całkowicie odcinające dostęp światła do oka.

• Pomieszczenie, w którym odbywają się zabiegi laserowe powinno być odpowiednio oznakowane (zgodnie z obowiązującą normą).

• Pomieszczenie, w którym stosuje się laser, nie może być wyposażone w lustra lub inne przedmioty dobrze odbijające światło.

• Dostęp do urządzenia powinny mieć tylko osoby przeszkolone, znające zasady bezpiecznego jego używania.

• Niedopuszczalne jest kierowanie wiązki światła laserowego w stronę twarzy osoby niezaopatrzonej w okulary ochronne lub w kierunku przedmiotów zdolnych odbić światło.

Biostymulacja laserowa (niskoenergetyczna)

Biostymulacja laserowa polega na inicjowaniu bądź pobudzaniu (stymulacji) odpowiedzi fizjologicznej organizmu. Stosuje się w tym celu małe dawki energii, które nie powoduj a miejscowego wzrostu temperatury tkanek o więcej niż 1˚C.

W wyniku absorpcji promieniowania laserowego, przez struktury skóry, następuje przeniesienie elektronów danego atomu lub danej molekuły na wyższy poziom energetyczny (zjawisko absorpcji promieniowania).

Stan wzbudzenia należy do nietrwałych, gdyż atom lub molekuła dążą do powrotu do poprzedniej postaci i muszą utracić przyjęty nadmiar energii. Jest ona oddawana w postaci energii elektromagnetycznej - najczęściej ciepła - i wywołuje w organizmie przemiany fotochemiczne, które z kolei inicjują reakcje biologiczne.

Oddziaływanie promieniowania laserowego na poziomie komórki:

• W wyniku absorpcji energii laserowej przez fotoakceptory łańcucha oddechowego następuje zwiększona produkcja ATP, będąca nośnikiem energii dla komórek.

• Zwiększenie liczby mitochondriów w komórce, co prowadzi do zdynamizowania procesów metabolicznych oraz proliferacji komórek.

• Znaczna aktywacja procesów odpornościowych: wzrasta aktywność fagocytarna makrofagów i granulocytów obojętnochłonnych, wzrasta liczba białkowych mediatorów reakcji odpornościowych m.in. lizozymu (muramidazy), cytokin i interferonu.

• Obserwuje się zmiany w składzie i właściwościach błon biologicznych, prowadzące do przyspieszenia wymiany elektrolitów między komórką a otoczeniem.

• Poprawa zdolności przenoszenia tlenu przez krwinki czerwone.

• Regeneracja włókien nerwowych oraz zwiększenie podziałów komórek Schwanna.

• Mniejsza skłonność do agregacji płytek krwi.

• Wzrost syntezy RNA i DNA w komórkach, czego konsekwencją jest wzrost syntezy niektórych białek (np.: kolegenu).

• Usprawniana jest miejscowa bariera immunologiczna, poprzez wzrost liczebności i aktywacji limfocytów T.

• Przyspieszone uwalnianie substancji biologicznie czynnych takich jak:

- serotonina uwalniana z płytek krwi powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych

- histamina i heparyna - poprawiają mikrokrążenie oraz zmniejszają obrzęk pourazowy

- prostaglandyny - działają przeciwzapalnie

- endorfiny- zmniejszają odczucie bólu

• W fibroblastach poszerzeniu ulega siateczka endoplazmatyczna, co przyspiesza syntezę kolagenu.

• Pobudzane jest przekształcanie fibroblastów w miofibroblasty (fibroblasty z elementami kurczliwymi).

• Zwiększona proliferacja komórek warstwy podstawnej naskórka.

• Wzrost ruchliwości keratynocytów.

*Keloidy - blizny przerosłe, występują u osób, które mają indywidualną skłonność do nadmiernej syntezy GAG i tworzenia blizn przerosłych.

Oddziaływanie promieniowania laserowego na poziomie tkanki (reakcje wtórne):

• Zwiększa się przepływ krwi w tkankach, powodując lepszą wymianę elektrolitów pomiędzy komórkami. Laser powoduje zwiększenie angiogenezy.

• Rozszerza naczynia limfatyczne oraz nasila przepływ limfy.

• Zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych.

• Hamuje narastanie obrzęku w ostrej fazie procesu zapalnego.

• Działanie przeciwbólowe - zwiększone stężenie endorfin.

• Przyspiesza formowanie się ziarniny.

• Pobudza proliferację fibroblastów oraz przekształcanie ich w miofibroblasty, co zabezpiecza przed tworzeniem się wybujałych blizn i bliznowców.

• W obrębie urazu obserwuje się przyspieszoną regenerację uszkodzonych włókien nerwowych i ich mielinizację.

• Podwyższenie potencjału czynnościowego nieuszkodzonych nerwów obwodowych.

Wskazania do stosowania światła laserowego w kosmetologii:

- świeże blizny

- bliznowce

- blizny przerosłe

- oparzenia

- zapalenia skóry

- trądzik pospolity

- łysienie

- stany zapalne towarzyszące wrastaniu paznokci

- stany zapalne wału paznokcia

- starzenie wewnątrz- i zewnątrzpochodne

- rozstępy

- cellulit

Przeciwwskazania do stosowania światła laserowego w kosmetologii:

- ciąża

- stany nowotworowe, zagrożenia nowotworowe oraz nowotwory do 5 lat od wyleczenia

- czynna gruźlica płuc

- młodzieńcza cukrzyca

- krwawienie z przewodu pokarmowego

- nadczynność tarczycy

- osoby przyjmujące leki fotouczulające

Metodyka zabiegów z laserem biostymulującym:

• Stosuje się sondy punktowe, prysznicowe oraz lasery wyposażone dodatkowo w skaner.

• Wyróżnia się dwie techniki naświetlania promieniowaniem laserowym - kontaktową i bezkontaktową. Przy zastosowaniu techniki kontaktowej można dodatkowo wykonywać rytmiczne uciski końcówką aplikatora (zwłaszcza w przypadku obrzęków).

• W zależności od sposobu prowadzenia sondy wyróżniamy metodę stabilną i labilną.

• Ogólnie nie powinno się przekraczać dawki terapeutycznej 200J na zabieg. Zgodnie z prawem Arndta-Schultza aplikowanie dawki energii przekraczającej 12J/cm² w terapii biostymulującej mija się z celem, ponieważ może powodować ogrzanie tkanki powyżej 1˚C.

• Czas zabiegu: od kilku do 20 minut, w zależności od wielkości naświetlanej powierzchni.

• Zabiegi powinno się stosować 3-5 razy w tygodniu.

• Seria zabiegów 6-15 zabiegów, można zwiększyć serię do 30 zabiegów.

• Serie zabiegów można powtarzać 2-3 razy w roku.

06.04.2009

Temat: Mezoterapia bezigłowa. Aparat Eporex K69.

Mezoterapia bezigłowa

• Najnowocześniejszy, nieinwazyjny system transportu substancji czynnych do głębokości warstw skóry właściwej w sposób całkowicie nieinwazyjny. Stanowi alternatywę dla klasycznej mezoterapii igłowej.

• Polega na użyciu specjalnej fali elektrycznej, występującej w postaci impulsów. Dociera ona do wnętrza komórki, co powoduje, iż terapia jest bardzo efektywna.

• Impulsy elektryczne możemy regulować- możemy zmieniać ich częstotliwość, długość i rodzaj. Dzięki temu mamy możliwość zastosowania odpowiedniej charakterystyki impulsu w konkretnej sytuacji, w zależności od rodzaju skóry czy części ciała.

• To zabieg łączący w sobie zalety ultradźwięków i elektroterapii.

• Na tkankę wpływają jednocześnie czynniki fizyczne, związane z działaniem fali ultradźwiękowej, prądu stałego lub unipolarnego prądu średniej częstotliwości(częstotliwość nośna w granicach 40kHz) oraz substancji biologicznie czynnych.

• Elektrodę czynną stanowi głowica ultradźwiękowa. Elektrodę bierną umieszcza się w dostatecznie dużej odległości od głowicy ultradźwiękowej, tak aby nie powodować zagęszczenia prądu. Można ją umieszczać przykręgosłupowo.

• Dawka prądu galwanicznego lub nośnej średniej częstotliwości powinna odpowiadać progowi odczuwania.

Ultradźwięki

Zmiany pierwotne

• Działanie mechaniczne- w wyniku działania podłużnych fal mechanicznych dochodzi do wychylania się cząsteczek w tkance - „wewnętrzny masaż tkankowy”.

Reakcje fizykochemiczne

• Wpływając na dyfuzję niektórych substancji przez błony biologiczne oraz przez skórę, zwiększają metabolizm komórkowy. Wzrasta przewodnictwo elektryczne. W tkankach obserwuje się przesunięcie pH w kierunku zasadowym. Dochodzi do rozpadu H₂O na H⁺ i OH^-, która wykazuje bardzo czynne właściwości biologiczne. Zachodzące reakcje chemiczne mają w większości przypadków charakter utleniania.

Reakcje wtórne

- przeciwbólowe

- zwiększające ukrwienie tkanek i poprawiające trofikę

- zmniejszające napięcie mięśniowe

- zwiększające rozciągliwość tkanki łącznej(blizny, stany po urazach)

- przyspieszone gojenie się ran

- poprawiające drenaż w układzie żylnym i chłonnym

- oddziaływanie na koloidy tkankowe skutkują wzmożoną syntezą kolagenu oraz wpływa na jego sprężystość

Zjawisko elektroporacji

• Mezoterapia bezigłowa wykorzystuje w swoim działaniu zjawisko elektroporacji(metoda ułatwiająca przenikanie kosmetyku poprzez otwarcie kanałów wodnych przy zastosowaniu potencjałów elektrycznych oraz określonych rodzajów przebiegów)

• Elektroporacja- proces zachodzący w błonie komórkowej pod wpływem wysokonapięciowych pól elektrycznych.

• Pod wpływem krótkotrwałego działania pola elektrycznego(0,5-1,5V) następują odwracalne zmiany w strukturze błony komórkowej, w której powstają kanały wodne(elektropory) zwiększające przepuszczalność błony białkowo-lipidowej.

• Kanały wodne powstające pod wpływem prądu elektrycznego zwiększają przepuszczalność błon i pozostają otwarte od kilku sekund do kilku minut.

Kanały wodne

• Wielkość kanałów wodnych pozwala

- na przenikanie cząstek o dużej masie oraz rozpuszczalnych w wodzie

- na transport wody do wnętrza komórki oraz na zewnątrz komórki- wody, soli i białek błonowych

• Jest to proces bezpieczny, gdyż nie uszkadza błon komórkowych, a pozwala na wprowadzenie do poszczególnych komórek cząsteczek preparatów kosmetycznych.

Cele mezoterapii bezigłowej

- odmładzanie

- normalizowanie

- rewitalizowanie

- nawilżanie

- tonizowanie

- rozjaśnienie plam

- spłycenie zmarszczek

- lifting

- redukcja cellulitu

- redukcja rozstępów

- redukcja tkanki tłuszczowej

- ujędrnienie biustu

Mezoterapia bezigłowa

• Chcąc osiągnąć oczekiwany efekt stosujemy odpowiedni preparat.

• Jest zabiegiem przyjemnym i przyjaznym, nie występuje uczucie dyskomfortu, ewentualnie lekkie mrowienie.

• Dzięki możliwości regulacji parametrów dostosowujemy energię do progu odczuwania pacjentki.

Przeciwwskazania do mezoterapii bezigłowej:

- ciąża

- metalowe elementy w ciele

- choroby serca

- rozrusznik serca

- choroby żył

- epilepsja

- nowotwory

- nadwrażliwość skóry

- stany zapalne

Mikrodermabrazja/ peeling kawitacyjny

• Równocześnie z mezoterapią wykonujemy mikrodermabrazję lub peeling ultradźwiękowy- kawitacyjny(może być też zwykły peeling).

• Dzięki temu przygotowujemy skórę do lepszego wchłaniania preparatów oraz masujemy ją zwiększając mikrocyrkulację, dokonujemy drenażu limfatycznego, zwiększamy ukrwienie i dotlenienie.

Eporex K69

• W Eporex K69 wykorzystano zjawisko elektroforezy polegające na działaniu na skórę i tkanki niżej położone modulowanej pulsacji fali elektrycznej o niskiej częstotliwości.

• Fala elektryczna tego typu pozwala na elektryczną aktywację molekuł o małej i dużej masie cząsteczkowej(izoforeza).

• Zjawisko izoforezy- to zwiększenie przepuszczalności naskórka i skóry właściwej aż do tkanki podskórnej oraz transport substancji, rozpuszczalnych w wodzie, o dużej masie cząsteczkowej(kwas hialuronowy, wit. C, kolagen) w czystej postaci do głębokości warstw skóry.

• Prąd sinusoidalny, nieciągły z możliwością zmiany częstotliwości pozwala na przenikanie przezskórne danej substancji na głębokość kilku centymetrów bez uszkodzenia tkanek.

• Modulacja prądu chroni przed absorpcją zbyt dużej dawki energii(max 0,1mA/cm²).

• Automatycznie dostosowuje długość fali i częstotliwość do głębokości zabiegu.

Działanie aparatu Eporex K69

• Zaktywowane, rozpuszczalne w wodzie, cząstki aktywne wnikają do komórek, wpływając na intensywność metabolizmu proporcjonalnie do ich stężenia.

• Transport aktywnych cząsteczek głęboko do komórek docelowych

• Wydłużone w czasie działanie

• Wysokie stężenie w leczonych tkankach

• Znikome przenikanie systemowe(do krwiobiegu) i mała toksyczność

• Zabieg bezbolesny

Warunki zabiegu:

- tylko preparaty o udowodnionym działaniu

- można aparatem wykonywać peeling ultradźwiękowy- kawitacyjny

- peeling kawitacyjny + mikroprądy galwaniczne:

* oczyszczenie i poprawa napięcia skóry, nawilżenie, przywrócenie metabolizmu skórnego poprzez pobudzone mikrokrążenie

Wskazania do izoforezy:

- rozstępy

- cellulit

- miejscowe otłuszczenie

- fotostarzenie

- utrata włosów(niehormonalna, niegrzybicza)

Częstotliwość wykonywania zabiegu:

• Faza intensywna, początkowa - 1 zabieg na tydzień przez 4-8 tygodni

• Czas trwania zabiegu- ok. 20 min.

- twarz- 10 min.

- ciało- minimum 20 min. na dany obszar

• Faza podtrzymująca- 1 zabieg na tydzień przez 2-6 tygodni, 1x w roku

Żele Eporex

I. Cellulit i miejscowe działanie lipolityczne(Gel 01)

• Escyna, kofeina, karnityna, wyciąg z rącznika, substancje nawilżające.

II. Odżywianie i tonizacja mięśni (Gel 02)

• Karnozyna, karnityna, lizyna, arginina, inozytol.

III. Głębokie nawilżanie (Gel 03)

• Sól sodowa kwasu piroglutaminowego(PCA), kwas hialuronowy, arginina, glukozamina, seryna, tokoferol, alantoina.

IV. Anti-age i poprawa jędrności skóry

• Elastocell ITM(kompleks regenerujący skóry), karnozyna, glutation, kwas glikolowy, wit. C, olej z rącznika.

V. Couperoze

• Wit. K, rutyna, arginina, niacynamid(wit. B₃).

VI. Przebarwienia

• Azeoglicyna(cząsteczka rozpuszczalna w wodzie, pochodna kwasu azelainowego), glutation, kwas kojowy, kwas mlekowy, wit. C, olej z rącznika.

VII. Drobne zmarszczki mimiczne

• Argireline, kwas hialuronowy, kwas glikolowy, czynniki nawilżające(NMF), wyciąg z Echinaceae, GAG, karnozyna.

VIII. Wspomaganie dla działania wypełniaczy

• Glukozamina, siarczan chondroityny, karnozyna, wyciąg z Echinaceae.

IX. Złuszczanie

• Kwas glikolowy, kwas mlekowy, Elastocell.

UWAGI

• Przed wykonaniem zabiegu poprosić pacjenta o zdjęcie biżuterii i innych ozdób.

• Nie zaleca się wykonywać zabiegów wokół oczu- przy gałce ocznej, na skórze z aktywnym stanem zapalnym, ze zmniejszoną wrażliwością skórną.

• Nie należy umieszczać elektrody: w okolicy urazów, na ustach, biuście, na lub w pobliżu tętnicy szyjnej, na środkowej części szyi, w okolicy serca.

20.04.2009

Temat: Otyłość.

Otyłość

• Jest zaburzeniem homeostazy przemiany energetycznej spowodowanej nadmierną podażą energii, zawartej w pokarmach, w wyniku, czego dochodzi do zwiększania magazynowania tego nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej. Otyłość jest więc stanem patologicznego zwiększania ilości trójglicerydów w tkance tłuszczowej, która jest składową całości organizmu. Z tego faktu wynikać mogą uszkodzenia czynności i struktury poszczególnych narządów lub układów, co stanowi znaczący czynnik zwiększający liczbę przedwczesnych zgonów. Dlatego obecnie otyłość jest uważana za przewlekłą chorobę, która narasta na świecie w przerażającym tempie.

Epidemiologia otyłości

• Wg ogłoszonych w 2007 r. danych GUS uzyskanych z Narodowego Spisu Ludności przeprowadzanego w 2004 r. co 3. dorosły Polak ma nadwagę, a co 8. jest otyły.

• W Polsce otyłość stwierdzono u ok. 4 mln osób, co stanowi ponad
społeczeństwa.

• W Stanach Zjednoczonych, gdzie przeprowadzono najwięcej badań nad otyłością, ⅓ ludności ma nadwagę i ⅓ jest otyła.

Prawidłowa ilość tkanki tłuszczowej:

20-25% ciężaru ciała u kobiet

10-15% ciężaru ciała u mężczyzn

Rozpoznawanie otyłości:

• Stopień otyłości ocenia się na podstawie ciężaru ciała, jednak pamiętając, aby uwzględnić retencję wody i sodu(stwierdzenie w badaniu przedmiotowym wodobrzusza i obrzęków). Wzrost masy ciała może wynikać również ze zwiększenia masy mięśniowej, tkanek miąższowych, tkanki kostnej, ale wzrost ten zazwyczaj nie prowadzi do błędnego rozpoznania otyłości.

Indeks Masy Ciała(BMI- Body Mass Index), czyli tzw. wskaźnik Queteleta, to iloraz wagi ciała w kilogramach i kwadratu wysokości ciała w metrach.(kg/m²)

masa ciała [kg]

BMI= wzrost² [m²]

• Osoby z BMI powyżej 25 mają nadwagę, natomiast osoby z BMI powyżej 30 są oceniane jako otyłe. Należna masa ciała, bez względu na płeć, powinna się znajdować w przedziale BMI od 18,5 do 24,9.

• Indeksu masy ciała nie można stwierdzić w przypadku:

- dzieci, które nadal rosną

- osób w wieku starszym, u których nie można dokonać dokładnych pomiarów wzrostu

- sportowców oraz osób o rozbudowanej tkance mięśniowej

- kobiet ciężarnych

WHR (waist to hip ratio)

• Wraz ze wskaźnikiem masy ciała wykonuje się pomiar obwodu talii, w połowie odległości między dolnym brzegiem żeber, a górnym grzebieniem kości biodrowej, oraz pomiar obwodu bioder, określający najszerszy wymiar na wysokości krętarza większego.

• Określając stosunek obwodów talii do bioder(obie wartości podawane w centymetrach)- WHR, możemy ocenić rozmieszczenie tkanki tłuszczowej.

• W zależności od WHR wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje otyłości:

- otyłość typu „gruszka”(otyłość udowo- pośladkowa); wskaźnik WHR jest poniżej 0,8 u kobiet, a u mężczyzn powyżej 1,0

- otyłość typu „jabłko” (otyłość brzuszna, wisceralna); wskaźnik WHR jest równy lub wyższy 0,8 u kobiet, a u mężczyzn równy lub wyższy od 1,0.

Płeć a rodzaj otyłości:

- u kobiet częściej występuje otyłość typu „gruszki”

- u mężczyzn częściej występuje otyłość typu „jabłko”

- w otyłości wisceralnej(„jabłka”, trzewnej) dochodzi do nagromadzenia tłuszczu trzewnego(zwrotnego) w jamie brzusznej, co nasila ryzyko powikłań metabolicznych w ustroju, a to z kolei prowadzi do cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej i innych chorób układu krążenia.

Mechanizm powstawania otyłości

• Otyłość zawsze jest spowodowana pobieraniem większej ilości energii, pod postacią spożywanych pokarmów, niż wynoszą łączne wydatki energetyczne ponoszone przez nasz organizm. Nadmiar tej energii powoduje wzrost ilości tłuszczu w organizmie, co jest wynikiem tworzenia się nowych komórek tłuszczowych(adipocytów), wypełnionych trójglicerydami.

• Chudnięcie wiąże się ze zmniejszeniem rozmiarów adipocytów, nie zaś ich liczby. Dlatego tak bardzo trudno jest schudnąć i utrzymać później wagę.

Podział otyłości ze względu na etiopatogenezę:

• Otyłość pierwotna- powstaje na skutek współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych.

• Otyłość wtórna- będąca objawem chorób metabolicznych, chorób OUN, wad chromosomalnych oraz jako wynik uboczny działania leków.

Czynniki przyczyniające się do rozwoju otyłości wtórnej:

• Zaburzenia OUN: urazy czaszki, guzy mózgu, dystrofia tłuszczowo-płciowa Froehlicha, zespół Blounta(jałowa martwica kości).

• Endokrynopatie: niedoczynność tarczycy, hiperinsulinizm pierwotny, choroba lub zespół Cushinga, zespół Stein-Leventhala(PCO), stan po usunięciu jajników, niedobór hormonu wzrostu, zespół przekwitania, hipogonadyzm hipogonadotropowy i inne.

• Stosowanie leków: glikokortykoidów, estrogenów, progesteronu, środków uspokajających, pochodnych fenotiazyny.

• Wady chromosomalne: zespół Turnera, zespół Downa.

Czynniki wpływające na rozwój otyłości pierwotnej

• Czynniki genetyczne

Osobnicze różnice otyłości(masa tłuszczowa ciała, rozmieszczenie tkanki tłuszczowej) są w znacznym stopniu uwarunkowane genetycznie(mogą stanowić do 40% przyczyn). W procesie tym zaangażowanych może być kilka genów, ale dokładny mechanizm nie jest znany. Uważa się, że leptyna kodowana przez gen ob jest przekaźnikiem pomiędzy adipocytem a mózgiem. Dostarcza ona informacji o ilości zmagazynowego tłuszczu. Leptyna hamuje również syntezę i uwalnianie neuropeptydu Y(NPY), który zwiększa apetyt, obniża termogenezę oraz podwyższa poziom insuliny. Podejrzewa się, że mózg osoby otyłej otrzymuje mylącą informację, zaniżającą zasoby tłuszczu w organizmie. Otyłość występuje rodzinnie (70% ludzi otyłych ma przynajmniej jedno z rodziców otyłe). Należy pamiętać, że członków rodziny łączą nie tylko geny, ale również sposób odżywiania, środowisko społeczno-kulturowe, tryb życia. Czynniki genetyczne mają także wpływ na dziedziczenie cech psychofizycznych oraz chorób powodujących otyłość wtórną, takich jak cukrzyca czy hiperlipoproteinemia.

• Czynniki fizjologiczne

Wraz z wiekiem przybieramy na wadze, z kolei na starość pozbywamy się nadmiaru kilogramów. Odżywianie człowieka regulowane jest przez OUN, a w szczególności przez ośrodki podwzgórza: węchomózgowie, układ limbiczny, twór siatkowaty i jądra migdałowate oraz korę mózgową. Ośrodki te po otrzymaniu bodźców typu psychicznego, nerwowego, humoralnego i metabolicznego, informują o stanie odżywienia tkanek, analizują je,a następnie ukształtowują czy to uczucie głodu czy sytości. Na łaknienie w największym stopniu wpływają neurotransmitery, głównie monoaminy:

- serotonina- ↓ apetyt na węglowodany

- dopamina- reguluje łaknienie poprzez hamujący wpływ na przyjmowanie lipidów

- noradrenalina- ↑ apetyt na węglowodany

* Zaburzenia strukturalne lub czynnościowe ośrodków podwzgórza mogą spowodować nieprawidłowe odczucia organizmu, co zmieni zachowanie człowieka w zakresie nawyków żywieniowych. To z kolei może być przyczyną rozwoju otyłości.

* Styl życia

Otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru tłuszczu oraz zbyt małej aktywności fizycznej. Zmniejszona aktywność fizyczna jest ważnym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi otyłości. U niektórych osób zmniejszenie aktywności fizycznej powoduje zwiększenie spożywania pokarmu. Także siedzący tryb życia prowadzi do ↑ masy ciała. Kobiety prowadzące siedzący tryb życia są 7-krotnie bardziej narażone na przybieranie na wadze, a mężczyźni 4-krotnie.

* Używki:

- alkohol- tzw. puste kalorie

- papierosy- obniżają apetyt

• Czynniki psychologiczne:

Udowodniono, że istotną rolę w rozwoju otyłości mogą odgrywać czynniki psychologiczne. Zaburzenia sfery psychologicznej powodują zmianę zachowań żywieniowych, co z kolei prowadzi do otyłości. Często dochodzi do uzależnienia przyjmowanych pokarmów od potrzeb emocjonalnych i psychoafektywnych. Lęk lub depresja stają się przyczyną zmian zachowań żywieniowych, polegających na zwiększaniu dziennego spożywania kalorycznego. Już sam fakt wystąpienia otyłości może stanowić sytuację konfliktową, wpływającą dodatkowo na psychogenezę otyłości.

Otyłość→ chroniczne zwiększenie obciążeń emocjonalnych(źródło niepowodzeń w życiu osobistym).

Niektórzy jedzenie traktują jako główny sposób na odreagowanie złości, smutku, a także jako sposób na nudę.

52

---