Polsko-włoski słowniczek gastronomiczny

ananas		ananas
arbuz		cocomero
bakłażan		melanzana
banany		banana
bazylia		basilico
biszkopty, herbatniki		biscotti
brzoskwinia		pesca
bułka		panino
cebula		cipolla
chleb		pane
ciecierzyca		ceci
cielęcina		vitello
cukier		zucchero
cukinia		zucchina
cynamon		cannella
cytryna		limone
czekolada		cioccolata
czosnek		aglio
daktyle		datteri
deser		dolce
dziczyzna		selvaggina
dzik		cinghiale
fasolka szparagowa		fagiolini
figa		fico
gałka muszkatołowa		noce moscato
granat		melagrana
grejpfrut		pompelmo
groszek zielony		piselli
gruszka		pera
grzyby		funghi
herbata		tè
indyk		tacchino\dindo
jabłko		mela
jagnię		agnello
jajko		uovo
kaczka		anitra\anatra
kalafior		cavolfiore
kalamary		calamari
kapary		cappero
kapusta		cavolo
karczoch		carciofo
kasztany		castagne
kawa		caffè
kawa mielona		caffè maccinato
kawa ziarnista		caffè in grano
kiełbasa		salsiccia
koper włoski		finocchio
krab		granchio
krewetka		gamberetto
kurczak		pollo
pierś kurczaka		petto di pollo
lemoniada		limonata
lody		gelato
łosoś		salmone
majonez		maionese
małże		cozza/vongola
marchew		carota
masło		burro
mąka		farina
melon		melone
mięso		carne
migdały		mandorla
miód		miele
mleko		latte
morela		albicocca
musztarda		senape
nektarynka		pescanoce
ocet		aceto
ogórek		cetriolo
oliwa, olej		olio
orzech włoski		noce
ostryga		ostrica
owoc		frutta
owoce morza		frutti cli mare
papryka		peperone
pieprz		pepe
pietruszka		prezzemolo
piwo		birra
pomarańcza		arancia
pomidor		pomodoro
przecier pomidorowy		passata di pomodoro
por		porro
puszka		latta
w puszce (napój) (mięso, ryba)		in lattina in scatola
rak		gambero
rozmaryn		rosmarino
rukwiel		rucola
ryba		pesce
ryż		riso
rzodkiewka		ravanello
sałata		lattuga
sałatka		insalata
sardele		acciughe/alici
seler		sedano
ser		formaggio
soczewica		lenticchie
sól		sale
stek		bistecca
szparagi		asparagi
szpinak		spinaci
szynka		prosciutto
śliwka		susina
śmietana		panna
tort		torta
trufla		tartufo
truskawki		fragole
tuńczyk		tonno
warzywa		ortaggi/legumi
wątroba		fegato
wędlina w plasterkach		affettati misti
wieprzowina		maiale
wino		vino
winogrona		uva
wiśnie		ciliegie
woda		acqua
wołowina		manzo
wyroby mączne		pasta
ziemniak		patata

Włosko-polski słowniczek gastronomiczny

acciughe		sardele
aceto		ocet
afflimicato		wędzony
aglio		czosnek
agnello		jagnię
agrodolce		kwaśno - słodki
albicocche		morele
alici		sardele
ananas		ananas
anguilla		węgorz
anatra\anitra		kaczka
anitra selvatica		dzika kaczka
antipasto		przystawka, zakąska
arancia		pomarańcza
arrosto		pieczony
asparagi		szparagi
banana		banan
barbabietola		burak
basilico		bazylia
biscotto		biszkopt, herbatnik
bistecca		befsztyk
bollito		gotowany
brace alla brace		brytfanna (upieczony w całości)
braciola		kotlet
branzino		okoń morski, labraks
brasato		duszony
brodo		rosół lub bulion (często z kurczaka);
pasta in brodo		drobny makaron w rosole
budino		budyń
burro		masło
cacciatora alla cacciatora		po myśliwsku; na ogół w sosie pomidorowym z winem i grzybami
caffè		kawa
calamari		kalamary
caldo		gorący
capperi		kapary
cappesante		przegrzebki (małże).
cappone		kapłon
capretto		koźlę
carciofo		karczoch
cardo		oset jadalny; karczoch hiszpański
carne		mięso
carota		marchew
carello, al carello		wózek podawany z wózka
cartoccio, in cartoccio		folia pieczony w folii
casalinga		gospodyni domowa; coś domowej roboty
castagne		kasztany
castrato		mięso jagnięcia baranina z wykastrowanego zwierzęcia
caviale		kawior
cavolfiore		kalafior
cavolo		kapusta
cavolo nero		ciemne, liściaste warzywo zimowe
ceci		ciecierzyca
cedro		cedrat, cytron
cena		kolacja, wieczerza
cervello		móżdżek
cervo		jeleń / dziczyzna
cetriolo		ogórek
ciabatta		płaski chlebek
cicoria		dzika endywia
ciliegie		czereśnie, wiśnie
cinghiale		dzik
cipolla		cebula
cocomero		arbuz, kawon
coniglio		krolik
coniglio selvatico		dziki krôlik
consommé		bulion, gęsty rosół
contorno		jarzyny, dodatek
costoletta / costata		żeberko lub kotlet
cotto		ugotowany
cozze		małże
crauti		kapusta kiszona
crema		śmietana, krem
crema di asparagi		krem ze szparagów
crema caramella		crème caramel
crocchette		krokiet
crudo		surowy
dattero		daktyl
dattero di mare		wkamiennik
dindo		indyk
dolci		słodycze, ciastka, cukierki, desery
erbe		zioła
fagiano		bażant
fagioli		fasola
fagiolini		fasolka szparagowa
faraona		perliczka
farfalle		makaron motylki
fegato		wątroba
ferro		żelaza
ai ferri /alla griglia		pieczony na żebrowanym, żelaznym ruszcie
fettuccine		makaron wstążki (wąskie).
fichi		figi
filetto di manzo		polędwica wołowa
finocchio		koper włoski
focaccia		podpłomyk, placek (podobny do pizzy, często z wgłębieniami)
formaggio		ser
forno, al forno		piec, pieczony
fragole		truskawki
fragoline		poziomki / małe, dzikie truskawki
freddo		zimny
frittata		omlet, zwykle gruby, z warzywami lub pasta (zapiekany makaron z sosem)
frittelle		rodzaj naleśnika
fritto		smażony
frutta		owoce
frutti di mare		owoce morza
funghi		grzyby
gamberi		raki
gamberetti		krewetki
gelato		lody
ghiacciato		zamrożony
gnocchi		kluski, knedle z ziemniaków i mąki albo z grysiku
granchio		krab
granita		mrożony napój na bazie kawy lub owoców
granseola		krab pająkowaty
gratinato		pieczony w panierce z bułki tartej
grissini		paluszki
insalata		sałatka, surówka
insalata di mare		sałatka z owoców morza
lamponi		maliny
lasagne		łazanki; płaty ciasta jajecznego, przełożone i upieczone; na południu ogólne określenie „pasta al forno”
lattonzolo		prosię karmione mlekiem; zazwyczaj pieczone
lattuga		sałata
lenticchie		soczewica
lepre		zając
limone		cytryna
lingua		ozór
liquore, al liquore		likier, z likierem
lumache		ślimaki
maccheroni		makaron
macedonia di frutta		sałatka z mieszanych owoców
magro, di magro		chudy, postny
maiale		wieprzowina
maionese		majonez
mandarino		mandarynki
manzo		wołowina
marinara, alla marinara		po marynarsku
marinato		marynowany
mascarpone		ser śmietankowy
melagrana		granat
melanzane		bakłażan, oberzyna
melazane alla parmigiana		pieczone bakłażany, przekładane serem mozzarella i sosem pomidorowym
mela		jabłko
melone		melon
melone con prosciutto		melon z plasterkami prosciutto crudo
miele		miód
minestra		zupa
minestrone		gęsta zupa jarzynowa
misto		mieszany
more		morwa albo jeżyna
mostarda, senape		musztarda
mozzarella		bardzo świeży, tłusty ser z mleka krowiego lub bawolego
mugnaia, alla mugnaia		posypany mąką i mocno usmażony
muscoli		małże
noce		orzech włoski
noce di cocco		orzech kokosowy
nocciole		orzechy laskowe
nostrale / nostrano		krajowy, rodzimy
oca		gęś
occhio di bue		jajko sadzone
olio		olej, oliwa
olio d'oliva		oliwa z oliwek
sott'olio		w oliwie
olive		oliwki
origano		lebiodka, oregano
ossobuco		kawałki giczy cielęcej
osteria		jadłodajnia, bar
ostrica		ostryga
paglia e fieno		”słoma i siano" - makaron wstążkowy, zielony i biały
pancetta		chudy boczek
pane		chleb
panino		bułeczka; bułka
panna cotta		budyń śmietanowy
pappardelle		łazanki/szeroki makaron wstążkowy
parmigiano reggiano		ser parmezan
passato		przecier, purée
pasta		ciasto, makaron
pasta frolla		ciasto francuskie/kruche
pasticciata		zapiekane pasta
patata		ziemniak
pepe		pieprz czarny
peperoncini		małe papryczki chilli
peperone		papryka
pera		gruszka
pesca		brzoskwinia
pascanoce		nektarynka
pesce		ryba
pesto		sos z utartej, świeżej bazylii, czosnku, pinioli i oliwy
piacere, a piacere		przygotowany tak, jak się chce
piatto		potrawa, danie
piatto del giorno		danie gotowe, danie dnia
piccione		gołąb
pinolo		piniola, orzeszek pinii
piselli		groch
pizzaiola, alla pizzaiola		zwykle podawany z sosem pomidorowym z lebiodką (oregano) i czosnkiem
polenta		mamałyga, papka kukurydziana
pollo		kurczak
petto di pollo		pierś kurczaka
polpetta		kotlet siekany/pulpet
polpo / polipo		ośmiornica
pomodoro		pomidor
pomodori secchi		suszone na słońcu pomidory
pompelmo		grejpfrut
porchetta		pieczone, małe prosię.
porcino		borowik
porzione		porcja
pranzo		obiad
sala da pranzo		jadalnia
prezzemolo		pietruszka
prima colazione		śniadanie
profiteroles		ciastka ptysiowe z kremem i sosem czekoladowym
prosciutto		szynka
prosciutto crudo		surowa szynka po parmeńsku
prosciutto di cinghiale		szynka z dzika
quaglia		przepiórka
rabarbaro		rabarbar
radicchio		czerwona salata, endywia
ragù		potrawka, klasyczny sos mięsny podawany do pasta
rana		żaba
ravioli		pierożki lub ciastka nadziewane
ribes nero		czarna porzeczka
ribes rosso		czerwona porzeczka
ricciola		młody szczupak
ricotta		świeży twaróg
ripieno		nadziewany, faszerowany
riso		ryż
risotto		rizotto
ristorante		restauracja
rognone		cynaderki
rosbif		befsztyk po angielsku
rosmarino		rozmaryn
salame		salami
sale		sól
salmone		łosoś
salmone affumicato		łosoś wędzony
salsa		sos
salsiccia		surowa kiełbasa, serdelek
salsicce		kiełbasy
salumi		wędliny, wyroby wędliniarskie
salvia		szałwia
sardine		sardynki
scaloppa / scaloppine		sznycel cielecy
scampi		krewetka z zatoki dublińskiej albo homar norweski
sedano		seler
seppia		mątwa
sgombro		makrela
sogliola		sola albo flądra
soppressa		salame wieprzowe o miękkiej konsystencji
sorbetto		lody, sorbet
speck		wędzona szynka, konserwowana na powietrzu
spezzatino		gulasz/ potrawka z kawałków mięsa
spiedo, allo spiedo		rożno, z rożna
spinaci		szpinak
spremuta		sok świeżo wyciśnięty z owocu
stagione, di staggione		sezon, sezonowy
stoccafisso		sztokfisz
stracotto		duszona wołowina; wolno gotowany gulasz
susine		śliwki
tacchino		indyk
tagliatelle		rodzaj łazanek
tagliolini		bardzo drobno, ręcznie pokrojony makaron
tarocco		czerwona pomarańcza
tartufo		trufle
tartufo bianco		białe trufle
tartufo nero		czarne trufle
tartufo gelato		lody czekoladowe w kształcie trufli
tavola calda		bar samoobsługowy z gorącymi daniami
tiramisù		deser ,,weź mnie" z ciasta biszkoptowego, nasączonego likierem, przełożonego serem mascarpone i posypanego kokosem
tonno		tuńczyk
torrone		nugat z miodu, białek i orzechów
torta		ciasto lub tort
torta della casa		ciasto domowej roboty
tortellini		uszka
tramezzini		kanapki, zwykle z wypełnieniem majonezowym
trancia		plaster
trattoria		gospoda, podaje często zestawy potraw
triglia		barwena
trippa		flaki
trota		pstrąg
trota affumicata		pstrąg wędzony
umido, in umido		wilgotny, w sosie, w potrawce (wino, warzywa i zioła).
uovo		jajko
uova in camicia		jajka w koszulce
uova in padella		jajka smażone
uova sode		jajka na twardo
uva		winogrona
uva passita		rodzynki
vitello		cielęcina
vitello all'uccelletto		plastry cielęciny smażone z czosnkiem i świeżą szałwią
vitello tonnato		cienko pokrojona, gotowana cielęcina, pokryta gęstym sosem z tuńczyka i majonezu
vitellone		cielęcina ze starszego zwierzęcia.
vongole		małże jadalne
zabaione / zabaglione		krem z żółtek, cukru i wina marsala.
zampone		nóżka wieprzowa nadziana farszem z mielonej wieprzowiny.
zucca		dynia
zucchine		cukinia
zuppa		zupa
zuppa inglese		biszkopt nasączony winem marsala, przełożony kremem, orzechami i kandyzowanymi owocami

Włosko-polski słowniczek napojów

abboccato		wino deserowe, od półwytrawnego do lekko słodkiego
acido		kwaśny
acqua minerale		woda mineralna
acqua minerale gassata \ non gassata		woda mineralna gazowana / nie gazowana
amabile		wino lekko słodkie
amaretto		słodki likier o smaku migdałowym
amaro		gorzki; również gorzki, ziołowy digestivo (napój ułatwiający trawienie)
analcolico		bezalkoholowy
annata		rocznik
aperitivo		aperitif
aperitivo della casa		aperitif domowy
aperitivo analcolico della casa		bezalkoholowy aperitif domowy
aranciata		oranżada
asciuto		wino wytrawne
azienda agricola		prywatna posiadłość winna
barrique		nowa, dębowa beczka na wino (zwykle z dębu francuskiego) o pojemności 225 litrów.
bellini		koktajl ze świeżego soku brzoskwiniowego i musującego wina Prosecco
birra		piwo
birra alla spina		piwo beczkowe
caffè		kawa espresso
caffè corretto		„poprawiona” kawa espresso, z dodatkiem grappa albo innego mocnego alkoholu
caffelatte		kawa espresso z dużą ilością pasteryzowanego mleka
caffè lungo		trochę słabsza kawa espresso
caffè macchiato		kawa espresso z odrobiną mleka
caffè decaffeinato		kawa bezkofeinowa
caldo		wino o wysokiej zawartości alkoholu
campari		klasyczny, włoski, gorzki aperitif
cantina sociale, cantina cooperativa		spółdzielnia winna
cappuccino		kawa espresso z gorącym, pienistym mlekiem, często przyprószonym kakao
cascina		gospodarstwo albo posiadłość winna w Piemoncie
classico		wina z historycznego serca strefy DOC
corposo		mocne wino
dolce		słodkie
duro		ostre wino o dużej zawartości taniny
enoteca		sklep winny albo oficjalna „biblioteka” winna, promująca wina danego regionu lub obszaru
fermentazione naturale		fermentacja naturalna
fondo		osad z wina, męty
fresco		świeże wino, o orzeźwiającej kwaskowości
frizzante		wino lekko musujące, zwykle z powodu wtórnej fermentacji w butelce
gradevole		przyjemne wino
grappa		wódka z winogron, robiona z wytłoczyn winogronowych (resztek skórek, miazgi itp. pozostałych po procesie produkcji wina)
grappa di monovitigno		grappa robiona z jednej odmiany winogron (zazwyczaj aromatycznej)
imbottigliato all'origine		wino butelkowane na terenie posiadłości (przez producenta)
imbohigliato nella zona di produzione		wino butelkowane w obrębie regionu lub strefy, lecz nie na terenie posiadłości
invecchiamento		dojrzewanie wina
latte		mleko
leggero		lekkie, lecz przyjemne wino
limonata		lemoniada
limoncello		nalewka alkoholowa na świeżych cytrynach
liquoroso		wino likierowe (deserowe), zwykle wzmocnione
maturo		dojrzałe wino, po leżakowaniu w butelce
metodo classico		klasyczna metoda produkcji wina musującego przez wtórną fermentację w butelce.
muffa		pleśń
muffa nobile		„szlachetne gnicie”, grzyby, przyczyniające się do powstawania słodkiego, deserowego wina
nervoso		„mocno napięte” wino o wysokiej kwasowości
nocino		orzechówka, likier orzechowy
ossidato		wino utlenione
passito		wino z podsuszonych winogron
profumo		zapach pochodzący z fermentacji i dojrzewania wina
ricco		bogate wino, mocne, o intensywnej barwie i wyraźnym smaku
riserva		wino z zapasu
riserva speciale		wino ze specjalnego zapasu
sambuca		likier o smaku anyżkowym
sapore		smak
secco		wino wytrawne
spremuta		świeżo wyciśnięty sok owocowy
spremuta di arancia		świeżo wyciśnięty sok pomarańczowy
spremuta di limone		świeżo wyciśnięty sok cytrynowy, do którego dodaje się wody albo wody sodowej i słodzi do smaku
spumante		wino musujące
stravecchio		bardzo stare wino
succo di frutta		gesty, butelkowany sok owocowy
superiore		wino o wyższej niż minimalna, podanej zawartości alkoholu
super vino		,,super" wina produkowane poza obrębem strefy DOC lub DPCG
tanilico		taninowy, garbnikowy; wino bogate w taninę (garbnik)
tappo		korek
tappato		wino w butelce z korkiem
uva		winogrona
vasche		kadzie winne, zbiorniki fermentacyjne
vecchio		stare wino
vellutato		wino aksamitne
vendemmia		winobranie; rocznik zbioru lub winobrania
vermouth / vermut		wermut, klasyczny, wzmocniony aperitif
vignaiolo		plantator winogron
vinacce		wytłoczyny z winogron, wykorzystywane do produkcji grappa
vinificazione		produkcja (wyrób) wina
vino		wino
vino bianco		białe wino
vino da tavola		podstawowe wino stołowe
vino passito		wino deserowe z podsuszonych winogron
vino rosso		czerwone wino
vino sfuso		wino nie butelkowane, sprzedawane z kranu
violaceo		fioletowy kolor niektórych młodych win czerwonych
vite		winorośl
viticoltura		uprawa winorośli

ŚWIĘTA PAŃSTWOWE I NIEKTÓRE INNE DNI ŚWIĄTECZNE

Większość sklepów jest zamknięta w święta państwowe, a wiele może nie być czynnych również w inne dni świąteczne.

Święta państwowe:

1 i 6 stycznia

Wielkanoc i Poniedziałek Wielkanocny

25 kwietnia (Dzień Wyzwolenia)

1 maja

15 sierpnia (Ferragosto)

1 listopada

8 grudnia

25 i 26 grudnia (Boże Narodzenie)

Dni świąteczne w głównych miastach:

Bolonia: 4 październik (św. Petroniusza)

Florencja: 24 czerwca (św. Jana)

Genua: 24 czerwca (św. Jana);

Mediolan: 7 grudnia (Św. Ambrożego)

Neapol: 19 września (św. Rozalii)

Rzym: 29 czerwca (Św. Piotra)

Turyn: 24 czerwca (św. Jana)

Wenecja: 25 marca (św. Marka)

---