ab, abs, a - przyimek (2 abl.): od; przez (kogo - wskazuje sprawcę, przyczynę) 4

ab-eo, -ire, -ii, -itum- odchodzę, oddalam się 16

aberam - odm. ab-sum abii - zob. ab-eo

absens, gen. -entis - part. piaes. od ab-sum

ab-solvo, -ere, -solvi, -solutus - odwiązuję; uwalniam; uwalniam od odpowiedzialności, uniewinniam od oskarżenia (przed sądem); doprowadzam do końca, kończę 2

ab-sum, ab-esse, a-fui, a-futurus - jestem z dala, jestem nieobecny 27

ac - zob. abpie

ac-cedo, -ere, -cessi, -cessus - dochodzę, przystępuję 16 aceepi - zob. ac-cipio

acceptilatio, -onis, /. - formalne zwolnienie od długu, akceptylacja 51 acceptus, -a, -um - zob. ac-cipio

ac-cido, -ere, -cidi - spadam, upadam; wypadam, zdarzam się 46 ac-cipio, -ere, -cepi, -ceptns - przyjmuję, otrzymuję; pojmuję; biorę; odbieram 21

ac-commodo, -are, -avi, -atus- przyprawiam; przystosowuję 35; nkl.: nadaję; udzielam 34

ac-cuso, -are, -avi, -atus - stawiam przed sąd, oskarżam 21 acer, acris, acre - ostry; surowy 19

ajc-quiro, -ere, -quisivi, -quisitus - dorabiam, (przez nabycie) dodaję; uzyskuję, nabywam (dla siebie - z dat.) 48

actio, -dnia, /. - działanie, czynność, akcja 31; postępowanie (także: sądowe); skarga (= możność postępowania sądowego przeciwko pozwanemu) 10; także: formuła czynności procesowej 35

actor, -oris, to.- poganiacz; działacz; w języku prawniczym: powód (= ten, kto prowadzi sprawę sądową) 2

actus, -us, to. - gnanie, pędzeni*; przegon (np. bydła); także: prawo (służebność) przegonu 52

ad - przyimek (z oce.): do (kogo), ku (komu) 4

ad-huc - do teraz, dotąd; nkl.: nadto, jeszcze 32

ad-didi - zob. ad-do

ad-do, -ere, -didi, -ditus - dodaję 14 adest - indie, praes. od as-sum

ad-hibeo, -ere, -hibui, -hibitus - przykładam, stosuję, używam (czego - z acc.) 9

ad-hortor, -ari, -atus sum (dep.) - zachęcam, pobudzam 16 ad-icio, -ere, -ieci, -iectus - dorzucam, dodaję 48

adiectio, -ónis, /. - dorzucenie, dodanie, (dodatkowe) zamieszczenie 17 ad-impleo, -ere, -evi, -etus (nkl.) - dopełniam; doprowadzam do końca 33 ad-ipiscor, -ipisci, -eptus sum (dep.) - dosięgam, osiągam; uzyskuję, nabywam 38

adiudicatio, -onis, /. - przysądzenie (części uzyskanej przez podział wspólnoty);

adjudykacja (= część formułki procesowej zawierająca skierowane do

sędziego upoważnienie do dokonania przysądzenia) 37 ad-iungo, -ere, -iunxi, -iunctus -? dołączam (do czego - z dat.), dodaję 20 administratio, -onis, f. - zarządzanie, zarząd 45

ad-ministro, -are, -avi, -atus - załatwiam, wykonuję; kieruję, zarządzam 44 admirabilis, -e - godny podziwu, zadziwiający, zdumiewający 8

admiratio, -onis, f. - podziwianie, podziw 5

ad-numero, -are, -avi, -atus - dobczam, zaliczam (do czego - z dat.) 9 adoptator, -óris, m. - ten, kto przysposabia, przysposabiający 11 adoptio, -onis, /. - przysposobienie, adopcja 10 ad-opto, -are, -avi, -Stus - przysposabiam, adoptuję 11

adulescens (także: adolescens), gen. -entis - dorastający, młody; rzeczoicn.:

młodzieniec, młoda dziewczyna 45 advena, -ae, m.f.-przybysz 4

ad-venio, -Ire, -veni, -ventum - dochodzę, nadchodzę, przybywam 16 adversarius, -a, -um - stojący naprzeciw, przeciwny; rzeczown. adversarius,

-ii, m.-przeciwnik, nieprzyjaciel; także: przeciwnik procesowy 36 aedes lub aedis, -is, /. - izba mieszkalna, pokój: plur. często: dom 52 aedificium, -ii, n. - budynek, budowla 49 aedifico, -are, -avi, -atus - wznoszę budynek, buduję 49 aequitas, -atis, /.-równość; słuszność, sprawiedliwość; poczucie słuszności,

sprawiedliwości 24 aequus, -a, -um - równy; sprawiedliwy 20

aerarius, -a, -um - pieniężny; rzeczownikowo: aerarium, -ii, n. - skarbiec, kasa państwowa 15

aes, aeris, n. - miedź, spiż; kruszec miedziany jako środek płatniczy; pieniądze 22

aetas, -atis,/.-wiek (część życia); czas (okres czasu), epoka, era; także:

ludzie żyjący w określonym czasie, pokolenie 18 aeternus, -a, -um .-wieczny, nieprzemijający 31 af-fero, -ferre, at-tuli, al-latus - donoszę, przynoszę; dodaję 20 af-fligo, -ere, -flixi, -flictus - powalam (na ziemię); przenośnie: unieszczęśli-

wiam 22

ager, agri, m. - pole (uprawne), rola 10

agnatio, -onis, /. - stosunek zachodzący pomiędzy osobami, które podlegają władzy ojcowskiej tego samego naczelnika domu, bądź podlegałyby jej, gdyby naczelnik domu jeszcze żył: pokrewieństwo agnatyczne, agnacja 46

agnatus, -i, m. - (poniekąd: "dołączony do rodziny przez urodzenie") krewny przez to, że podlega władzy ojcowskiej tego samego naczelnika domu, krewny agnatyczny, agnat 10

ago, -ere, egi, actus - gnam, pędzę; działam; prowadzę (sprawę) 2

aio (występuje w niektórych tylko formach) - twierdzę, powiadam, mówię 36

alacer, -cris, -cre - ochoczy, gorliwy, szybki 7

alicui - odm. aliqui(s), -qua(-quae), -quod(-quid)

alieno, -are, -avi, -atus - oddaję, odstępuję (drugiemu), zbywam, pozbywam 50

alienus, -a, -um - obcy, cudzy 22 alii -? odm. alias, -a, -ud

aliquando-niekiedy, czasem 37; kiedyś, raz 12

aliqui, aliqua (-quae), aliquod (gen. alicuius, dat. alicui) - jakiś; rzeczown.

aliquis, aliquid - ktoś, coś 36 aliquot (nieodm.) - kilka, kilku, kilkoro 31 aliter-przysłówek: inaczej 50

alias, -a, -ud (gen. alterius, dat. alii) - inny 7; alius ... alius--jeden ... drugi 47

alluvio, -Snis, /. - wezbranie wody; naniesiony przez wodę muł, przymu-lisko 48

alter, -a, -um (gen. alterius, dat. ałteri)-jeden (z dwóch); także: drugi 28

ambiguitas, -atis,/.- dwuznaczność; także (nkl.): wątpliwość 48

ambitna, -us, m. - obejście, obieg; ubieganie się (o urząd) zwłaszcza w sposób niedozwolony 21

ambo, -ae, -o (dat. i obli -obus, acc. m. -o albo -os) - obaj, obie, oba; obydwaj, obydwie, obydwa 16

ambulatorius, -a, -um - odnoszący się do przechadzki; dający się przesuwać, ruchomy; mogący ulec zmianie, zmienny 8 s

ambulo, -are, -avi - przechadzam się, spaceruję 17

amicitła, -ae, /. - przyjaźń 4

amicus, -a, -um - przyjazny; rzeczown. amicus, -i, m.- przyjaciel 3 a-mitto, -ere, -misi, -missus - wypuszczam; tracę 43

ampłus, -a, -um - przestronny, obszerny, wielki; przenośnie: okazały, dostojny, wspania)y 30 an (down. anne) - wprowadza pytanie: czy, czy może 36 ancflfa, -ae, /. - służąca; niewolnica 40 anima, -ae, /. - powiew; dech; dusza 26 s

animal, -alis, n. - istota żywa, stworzenie (zarówno człowiek jak zwierzę) 29 animus, -i, m. - duch; uwaga, świadomość; umysł, myśl; usposobienie; także:

zamiar 3 ?one - zob. an

annus, -i, m.-rok 21

antę-przysłówek: z przodu, na przedzie (o miejscu); przedtem, uprzednio

(o czasie) 48; przyimek (z acc): przed 26 antea - przedtem, dawniej 33

antecessor, -oris, m. -ten, kto idzie przed innymi: poprzednik; nkl. zwierzch-

nik (w hierarchii urzędniczej); ten, kto przewodzi uczniom: nauczyciel,

zwłaszcza: profesor prawa 33 ante-pono, -ere, -posui, -positus -? stawiam przed, kładę przed (kim - z dat.);

daję pierwszeństwo 6 s anterior, -ius (compar.) - wcześniejszy, poprzedni 18 s antiquus, -a, -um - dawny; starożytny 5

ap-pareo, -ere, -parni, -pariturus - pojawiam się, ukazuję się; okazuję się 24 ap-pello, -are, -a.fi, -atus - zwracam się po imieniu (do kogo - z oce.); także:

nazywam (= nadaję imię) 18 ap-prehendo, -ere, -endi, -ensns - chwytam 36 apud - przyimek (z acc): u, przy; przed, w obecności 8 aqua, -ae, /. - woda 23

aquae-ductus lub aquae ductus, -us, m.-wodociąg; także: prawo (służebność)

doprowadzania wody z cudzego gruntu 52 arbor (dawn. arbos), -oris, /. - drzewo 35

arceo, -ere, arcui - zamykam (w ryzach); powstrzymuję, odpieram 7 argentum, -i, n. - srebro 47

argumentom, -i, n. - środek dowodowy, dowód, argument 15 s arma, -oram, n. (tylko plur.) - broń, oręż 4 armo, -are, -avi, -atus - uzbrajam 33

ar-ripio, -ere, -ripui, -reptus - chwytam (szybko), zagarniam, porywam 10 arrogatio, -dnis, /. - przysposobienie ("przez pytania" na zgromadzeniu ludowym) 42

arrogator, -oris, m.-ten, kto przysposabia, przysposabiający (syna) 11 ar-rogo, -are, -avi, -atus - (dosł. "dosięgam, nabywam przez pytania") usy-nawiam, przysposabiam (syna "przez pytania" na zgromadzeniu ludowym) 11

ars, artis, /. - sztuka, umiejętność 8

articulus, -i, m.- staw (ruchome połączenie kości), przegub; członek (część

ciała); człon, część 47 as, assis (gen. plur. assium), m.-jednostka wagi: funt (rzymski); jednostka

monetarna: as (pierwotnie bryla miedzi wagi jednego funta) 36 asperitas, -atis, /. - szorstkość; surowość, srogość 40 as-sum, ad-esse, af-fui - jestem tuż, jestem obecny 10 a-stringo, -ere, -striruri, -strictus - przywiązuję, związuję, wiążę 51 at - a, zaś, natomiast 42

atque (także: ac) - spójnik: (a) i, jak również, a także 9; po wyrazach podobieństwa : (tak) jak 35; zob. per-inde, atrocitas, -atis, /. - okropność; srogość 46

at-tineo, -ere, -tinui. -tentus - sięgam (do czego - z oce.); dotyczę (czego - z oce.) 12 s

attuli - zob. af-fero

auctoritas, -atis, /. - (czynne) przyzwolenie, aprobata; upoważnienie, umocowanie (do działania); rękojmia; powaga, znaczenie; autorytet 13 audax, gen. -acis - śmiały; zuchwały 7 audio, -ire, -ivi, -Itus - słucham 13 aaditor, -óris, m. - (stały) słuchacz, uczeń 17 augeo, -ere, auxi, auctus - pomnażam, powiększam 32

aurę os, -a, -om - ze złota, złoty 27; rzeczoum. anreus, -i, m. - moneta

złota: "złoty" 51 aurom, -i, m. - złoto 47 aut - lub, albo 19 autem - zaś, natomiast 6

auxilium, -ii, n.-pomoc, wsparcie 21; także: odsiecz 23 avus, -i, m. - dziad, dziadek 43

bellura, -i, n. - wojna 14

bene - przysłówek od bonus, -a, -ma (zob. L. 20, uw. 2) 52 benignus, -a, -um - życzliwy; szczodry 20 s bis - dwakroć, dwukrotnie, dwa razy 22 s bonitas, -atis, /. - dobroć 24

bonus, -a, -um - dobry 7; plur. neutr. rzeczoten. bona, -orum - dobra (= majątek) 47 brevis, -e - krótki 8

caelum, -i, n. - niebo, przestwór niebieski 29 calamitas, -atis, /. - strata; nieszczęście; klęska 25 campus, -i, m. - pole 3

cano, -ere, cecini, canta tum - śpiewam; opiewam 5 capio, -ere, cepi, captus - chwytam, biorę 23 capio, -ónis, /. - zabór, zabranie (czego) 35

captivitas, -Stis,/. - niewola (= sytuacja, w jakiej znajduje się jeniec wojenny); także: wzięcie do niewoli 40 captus, -a, .om - zob. capio, -ere

caput, -itis, n.- głowa; przenośnie: rzecz główna; ustęp, rozdział (w książce);

pojedyncza osoba, jednostka; osoba jako podmiot praw i obowiązków 44;

osobowość prawna 46 carmen, -inis, n. -formuła modlitwy lub zaklęcia; pieśń (śpiewana w ramach

kultu); później także ogólnie: pieśń, utwór poetycki, poemat 5 castra, -óruru, n. (tylko plur.) - obóz (wojskowy) 23 casus, -us, m. - upadek; wypadek, przypadek 48

causa, -ae,/. - przyczyna; sprawa (także sądowa) 7; podstawa, tytuł (prawny) 36; causa (abl.)-przyimkowo (po gen.): z powodu, dla 10 cautns, -a, -um - zob. caveo

caveo, -ere, cavi, cautus - mam się na baczności, strzegę się (przed kim - z acc); dbam, troszczę się (o kogo - z dat.); robię zastrzeżenie, zastrzegam (w akcie prawnym); rozporządzam, stanowię; także: układam formułę czynności prawnej 23

cavillatio, -dnis, /. - szydzenie; przymówka; rozumowanie oparte świadomie na nieścisłościach, sofizmat; wybieg prawniczy, wykręt, kruczek 24 8

cedo, -ere, cessi, cessus - idę (posuwam się naprzód), kroczę; przechodzę; odchodzę, ustępuję 23; przechodzę (na kogo - z dał.), przypadam (komu) 49

celo, -are, -iivi. -atus -- zakrywam, ukrywam 8 s

censeo, -ere, censui, census - oceniam, szacuję 29

censor, -óris, m. - (ten, kto ocenia) cenzor 14

censorius, -a, -um --? należący do cenzora, cenzorski 24

census, -us, m. - (dokonywany zwykle co pięć lat w Rzymie) spis obywateli

według klas majątkowych, cenzus 14 centum (nieodm.) - liczebnik: sto 51 certamen, -inis, n. - walka, bój, zapasy 5

certus, -a, -um ?-pewny, niewątpliwy; przysłówek: certę - z pewnością 21 cesso, -are. -avi - zwlekam; spoczywam, ustaję (w działaniu) 8 ceteri, -ae, -a - pozostali, reszta 29

charta, -ae, /. (wyraz pochodzenia greckiego) - karta, arkusz (z papirusu) 49 cingo, -ere, cinxi, cinctus - otaczam (pasem, kręgiem) 22 civilis, -e - obywatelski, cywilny 7; także: liczący się z interesem ogółu, z interesem współobywateli; uczciwy 20 s civis, -is, m.f. - obywatel, obywatelka; także (w stosunku do króla): poddany, poddana 6

civitas, -atis,/. - obywatelstwo (= prawo obywatelstwa); ogół obywateli: gmina, miasto, państwo 14

damo, -are, -lvi, -atus - (głośno) wołam, krzyczę 22 clarus, -a, -um - jasny, wyraźny; sławny 12

co-alesco, -ere, -alui, -alitus - razem rosnę, zrastam się; rosnę 49

coepi, coepisse, coeptus (tworzy tylko formy od tematu perf.) - zacząłem (się),

rozpocząłem (się) 18 co-erceo, -ere, -cui, -citus - trzymam razem; trzymam w ryzach; ograniczam;

karcę, karzę 15 cogitatio, -onis, /. - myślenie, myśl; zamysł, zamiar 10 s cogito, -are, -avi, -atus - myślę; zamyślam, zamierzam 25 cognatio, -ónis, /. - stosunek oparty na węzłach krwi, pokrewieństwo naturalne, kognacja 46

cognitio, -onis, /. - pozna(wa)nie; znajomość; w języku prawniczym: rozpoznawane (sprawy) (35) co-gnosco, -ere, cognovi, cognitus - poznaję; badam; rozpoznaję (sprawę) 19 cogo, -ere, coegi, coactus - zbieram, spędzam (razem); zmuszam 40 collitna, -a, zob. eon- fero

colleetaa, -a, -nm - zob. col-ligo

col-ligo, -ere, -legi, -lectus - zbieram, składam (razem) 28 col-loquor, -loqui, -locutus sum (dep.) - prowadzę rozmowę, rozmawiam 16 colo, -ere, colui, cultus - uprawiam, obrabiam (np. ziemię); zamieszkuję (np. miasto); pielęgnuję; wykonuję, stosuję (np. prawo); dochowuję (np. wierności) 27

comitia, -oram, n. (tylko plur.) - zgromadzenie (ludowe) 21 comitor, -ari, -atus sum (dep.) - towarzyszę, dotrzymuję towarzystwa (komu - z oce.) 17

commentarius, -ii, przeważnie plur. commentarii, -orum. m. - pamiętnik,

dziennik; zapis(ek) 34 commodo, -are, -avi, -atus - daję w wygodzenie, użyczam 50 commodum, -i, n.-wygoda; pożytek, korzyść 12 s

com-moveo, -ere, -móvi, -mótus- poruszam (z miejsca); wprawiam w poruszenie (lub wzburzenie) 21 communico, -are, -avi, -atus - czynię wspólnym, łączę (w jedno) 49 com-munio, -ire, -lvi, -itus - umacniam, obwarowuję 52 commiiniB, -e - wspólny 25 commutatio, -onis, /. - zmiana 46

com-muto, -are, -avi, -atus - zamieniam (jedną rzecz na inną); zmieniam 46

com-paro, -are, -fivi, -atus - porównuję, równam 23; przygotowuję, przyrządzam, sporządzam 38

com-pes, -pedis, częściej plur. compedes, -um - dyby (= kajdany na nogi) 19

competitor, -oris, m. - ten, kto ubiega (ubiegał) się wspólnie z innymi; współ-

ubiegający się, konkurent 21 com-peto, -ere, -petivi lub -petii, -petitus - dążę razem (do jednego celu),

sięgam razem; zbiegam się (w czasie), wypadam jednocześnie; (dosięgam)

wystarczam; nkl.: przysługuję, przypadam (komu), należę się 35 com-pleo, -ere, -evi, -etus- wypełniam, napełniam; dopełniam; kończę 45 com-plures, -plura o/6o (rzadko) -pluria, gen. -plurium - dużo, wielu, wiele 35 com-póno, -ere, -posui, -positus - ustawiam, układam (razem) 31 com-pos, gen. -potis (06/. -e, gen. plur. -um) - władający (czym-przeważnie

z gen.) 44

compositio, -onis, /. - zestawienie, ułożenie 33 compositns, -a, -om - zob. com-póno

com-probo, -are, -avi, -atus - uznaję za dobre, potwierdzam; ustalam 30 computatio, -onis, /. - zliczanie, Uczenie; rachuba (= sposób liczenia), kompu-tacja 17

com-puto, -are, -avi, -atus - zliczam (razem), obliczam 17

con-cedo, -ere, -cessi, -cessus - ustępuję, odchodzę; ustępuję (miejsca komu - z dat.); odstępuję, oddaję, przyznaję (komu) 48

conceptio, -onis,/.-ujęcie, zestawienie, układ; verborum conceptio - wyrażenie, zwrot (= szereg słów), formuła (słowna) 38

eoneeptns, -a, -um - zob. con-cipio

concesai - zob. con-eedo

con-cipio, -ere, -cepi, -ceptus - przyjmuję (do siebie); utrzymuję (razem), zestawiam, układam 37

con-curro, -ere, -curri, -cursus - zbiegam się, schodzę się w (jedno miejsce); przenośnie: jestem zgodny (np. w brzmieniu, w treści) 30

condemnatio, -onis, /. - skazanie, zasądzenie; kondemnacja (= część formuły procesowej zawierająca skierowane do sędziego warunkowe polecenie i wskazanie sposobu zasądzenia) 37

con-demno, -are, -avi, -atus - skazuję 2

eondicio, -onis,/.-ugoda, układ; warunek (ugody, układu); położenie, sytuacja 39

condictio, -onis, /. (arch.) - zap o wiedzenie, oznajmienie 35 conditus, -a, -um - zob. eon-do

con-do. -ere, -didi, -ditus - (dosł. "daję razem") składam, zakładam (od podstaw); daję początek (czemu - z oce), ustanawiam, tworzę 21 confeci - zob. con-ficio

con-fero, -ferre, -tuli, collatus- znoszę (w jedno miejsce); zestawiam 25 confessio, -ónis, /. - wyznanie; przyznanie (winy) 5 s

con-ficio, -ere, -feci, -fectus - robię, wykonuję; doprowadzam do końca 34 con-firmo, -are, -avi, -atus - wzmacniam, umacniam; utwierdzam, potwierdzam 45

con-fiteor, -eri, -fessus sum (dep.)-wyznaję; przyznaję (fakt); uznaję (żądanie) 13 s

confiidi - zob. con-fundo

con-fugio. -ere, -fugi - chronię się (ucieczką), uciekam 40

con-fundo, -ere, -fudi, -fiisus - zlewam (razem); mieszam; part. perf. pass.

confusus, -a, -um - (bezładnie) pomieszany, pogmatwany 20 confusio, -onis, /. - zlanie, zmieszanie (płynów) 49 confusus, -a, -um - zob. con-fundo

coniugatio, -ónis, /. - sprzężenie (wspólnym j arzmem); złączenie, połączenie 29 con-scribo, -ere, -scripsi, -scriptus - spisuję, zapisuję (= pokrywam pismem) 16 con-seero, -are, -avi, -atus - powierzam bogom, poświęcam 47 consensi - zob. con-sentio

consensus, -us, m. - zgoda; wyrażenie zgody; zgodne oświadczenie woli 14 con-sentio, -ire, -sensi, -sensus - myślę podobnie; zgadzam się; uzgadniam 51 con-sequor, -sequi, -secutus sum (dep.)-następuję (po kim - z oce); prześladuję; naśladuję; doganiam, dopadam; osiągam, zdobywam 41 con-servo, -are, -avi, -atus - przechowuję, zachowuję 15

con-sisto, -ere, -sliti - staję (razem); zatrzymuję się; powstaję, składam się

(z czego - ex z abl.) 51; polegam (na czym - in z abl.) 28 consolatio, -ónis, /. - pocieszenie, pociecha 25 consonantia, -ae, /. (nkl.) - zgodność (głosów), harmonia 33 constans, gen. -antis - stały, trwały 28

con-stituo, -ere, -ui, -utus - zestawiam (razem), ustawiam; ustalam: ustanawiam; postanawiam; powołuję (np. kolegium) 14

constitutio, -ónis, /. - urządzenie; ustalenie; ustanowienie; rozporządzenie (cesarskie), ustawa (cesarska), konstytucja 30

con-sto, -are, -stiti, -staturus- stoję razem; składam się (z czego) 17; nie-osobowo: constat - wiadomo (że - z acc. cum inf.) 23

consul, -is, m. - jeden z dwóch jednocześnie sprawujących władzę najwyższych urzędników republikańskich, konsul 14

consularis, -e - odnoszący się do konsula, konsularny 21 consulatus, -us, m. - urząd konsula, konsulat 21

con-sulo, -ere, -sului, -sultus - zwracam się o radę (do kogo - z acc), pytam (o radę) 12; dbam, troszczę się (o kogo -? z dat.) 22; part. perf. pass. rzeczowa. consultum, -i, n. - (dosł. "poradzone", to co poradzone) rada; uchwala (senatu) 14

consultor, -oris, m. - ten, kto pyta o radę (zwłaszcza o poradę prawną) 23 consultum, -i, n. - zob. con-snlo

con-temno, -ere, -tempsi, -temptus - pogardzam (kim - z acc), lekceważę 52 con-tendo, -ere, -tendi, -tentus- (razem) napinam; zestawiam, porównuję,

mierzę (przykładając jedno do drugiego); mierzę się (z kim), walczę 37 con-tineo, -Ere, -tinui, -tentus - trzymam (razem); utrzymuję, zachowuję;

obejmuję, zawieram (w sobie) 47 continuus, -a, -um - nieprzerwany, ciągły; bezpośrednio następujący 17 contra - przysłówek: na odwrót, odwrotnie 20; przyimek (z acc.): przeciw,

przeciwko, wbrew 26 contractus, -a, -um - zob. con-traho

con-traho, -ere, -traxi, -tractus - ściągam, zbieram (razem); zaciągam (zobowiązanie), zawieram (czynność prawną) 21 contrarius, -a, -um - przeciwny, odwrotny 25 controversia, -ae, /. - spór; niezgoda 12 contumelia, -ae, /. - obelga, obraza 13

con-valesco, -ere, -valui - staję się mocnym, wzmacniam się, krzepnę; przychodzę do zdrowia, zdrowieję, odzyskuję moc 14 s

con-venio, -ire, -veni, -ventus - schodzę się (razem); dostaję się (pod co): jestem stosowny, odpowiadam; part. praes. act. conveniens, gen. -entis - stosowny, odpowiedni, właściwy 50

conventio, -onis, /. - porozumienie, układ, umowa 5 s

con-voco, -are, -avi, -atus - zwołuję, przywołuję 33

copia, -ae, /.-(duża) ilość, obfitość; plur. copiae, -arum- (duże) zasoby,

zapasy; także: zastępy, hufce (żołnierzy) 23 coram - przysłówek: wprost w oczy, osobiście 25

coróna, -ae, /.-wieniec; przenośnie: krąg osób otaczających trybunał sądowy 22

corporalis, -e - cielesny; materialny, zmysłowy 47

corpus, -oris, n. - ciało, tułów; osoba; zrzeszenie; także: rzecz (jako rezultat

połączenia różnych części składowych), zespolenie, zespół 49 corrector, -dris, m. - ten, kto poprawia, korektor 6 s

cor-rumpo, -ere, -rupi, -roptus - zrywam; psuję, niszczę; niweczę 46 cos, cotis, /. - osełka (kamień szlifierski) 26

cotoriae, -irum, /. plur. - kopalnie (kamieniołomy) osełek (kamieni szlifierskich) 26

cottidmnus lub cotidianus albo quotidianus, -a, -um - codzienny; powszedni,

zwykły, prosty 34 credhor, -oris, m. - wierzyciel 51

credo, -ere, credidi, creditus - powierzam; ufam, wierzę; uważam, sądzę, myślę 48

creo, -are, -avi, -atus - tworzę, płodzę, powołuję (do życia); wybieram (np urzędnika) 14

crimen, -inis, n. - obwinienie; przestępstwo, zbrodnia 5 s crim initos, -a, >nm - zob. criminor

criminor, -ari, -atus sum (dep.) - obwiniam, oskarżam 31 mi - odm. qui, quae, quod

eoUpie - odm. quis-qoe, quae-crae, quod-qve (quid-que) euhi* - odm, qui, qnae, qnod cnioscnmqne - odm. quj-cumqne, qnae-c., quod-c. cunuque - odm. <jui>-qne, quae-que, quod-que (qnid-qae) culpa, -ae, /. - wina, zawinienie 4 s

cum - przyimek (z abl.): z (kim) 3; jako spójnik wprowadzający zdania poboczne czasowe: gdy, skoro 10; zdania przyczynowe: ponieważ 25

cunabula, -drom, n. (tylko plur.) - kolebka; a (primis) cunabuHs - od kolebki, od zarania 41

cur-partykuła pytająca: dlaczego? 24

cura, -ae, f.-troska; piecza, staranie 33

curatio, -ónis,/.-troszczenie się, pielęgnowanie; kuratela 39

curator, -oris, m. - dozorca, zarządca; opiekun, kurator 45

curia, -ae, /. - zgromadzenie (senatu); miejsce zgromadzeń (senatu); gmach

obrad; dwór (panującego); także: organ sądzący, sąd 24 s euro, -are, -avi, -atus - troszczę się, staram się 23 curro, -ere, cucurri, cursus - biegnę 3

custodio, -ire, -lvi, -itus - pilnuję, strzegę; przestrzegam 6

damnum," -i, n.-uszczerbek, strata, szkoda 14 s dare - zob. do

datio, -oms, /. - dawanie, danie 41 datus, -a, -om - zob. do

de - przyimek (z abl.): od, z (kogo); o (kim); o (kogo) 12

debeo, -ere, debui, debitus-jestem winien, powinienem; pass. debeor - należę się 2 debitor, -oris, m. - dłużnik 25 dębni - zob. debeo

de-cedo, -ere, -cessi, -cessum - odchodzę, oddalam się; odchodzę (ze świata),

umieram 21 s decem (nieodm.) - dziesięć, dziesięciu, dziesięcioro 31

de-cipio, -ere, -cepi, -ceptus - zwodzę - biorę podstępem, nabieram, oszukuję 23

de-cliiro, -are, -avi, -atus - czynię jasnym (widocznym); oznajmiam, ogłaszam; wypowiadam, wyrażam, oświadczam 25 decoro, -are, -avi, -atus - zdobię; uświetniam 33

decretum, -i, n.-rozstrzygnięcie; zarządzenie, dekret (= konstytucja cesarska będąca formalnie orzeczeniem wydanym przez cesarza jako sędziego) 30 dedi - zob. do

dediticius, -a, -um - taki, kto poddał się (Rzymianom w walce); plur. de-diticii, -órum - rzeczown. poddani (w odróżnieniu od sprzymierzeńców) 41 de-duco, -ere, -&v J, -ductus - sprowadzam; odprowadzam 47 de-fendo, -ere, -fendi, -fensus - (dosł. "odbijam") odpieram; bronię 21 defensio, -onis, /. - bronienie, obrona 9

de-finio, -ire, -ivi, -itus - ograniczam; określam, definiuję 44 definitio, -onis, /. .-? określenie, definicja 7 s defnnctus, -a, -um - zob. de-fungor

de-fungor, -fungi, -functus sum (dep.) - doprowadzam sprawę do końca; dokonuję (życia); umieram; part. perf. pass. defnnctus, -a, -um - zmarły 25 s deinde - potem, następnie 4 delecto, -are, -5vi, -atus - zachwycam 5 delictum, -i, n. - czyn przestępny, przestępstwo 18 s

de-łinquo, -ere, -liqui, -lictus - popełniam wykroczenie, popełniam przestępstwo 8 s

de-minuo, -ere, -minui, -minutus - zmniejszam, uszczuplam, osłabiam 25 deminutio, -onis, f. - zmniejszenie, uszczuplenie 46

demonstratio, -onis, /. - wskazanie; wyniszczenie; demonstracja (= część formuły procesowej, wskazująca niektóre okoliczności stanu faktycznego, uzasadniające roszczenie powoda) 37

de-monstro, -are, -avi, -atus - pokazuję, wskazuję; określam 12 s

denique- wreszcie, w końcu; zresztą 47 denuo-? od nowa; znowu, ponownie 12

de-póno, -ere, -posui, -positus - składam, układam; umieszczam; odkładam 44 de-porto, -are, -avi. -atus - znoszę (w dół); zbieram; zsyłam (na wygnanie) 46 deposui - zob. de-póno

de-rogo, -are, -ivi, -atus - uchylam, znoszę; odbieram moc (np. ustawie -

z dat.) 5 s

de-scendo, -ere, -scendi, -scensum - schodzę, zstępuję (w dół); takie: pochodzę (od kogo) 29 de-scribo, -ere, -scripsi, -scriptus-wykreślam, określam; opisuję 52 descriptio, -onis, /. - opisywanie, opisanie, opis 5

de-sidero, -are, -avi, -atus - (wyglądam, wypatruję) pożądam, pragnę (czego -

z acc.) (35)

de-sino, -ere, -sii, -situs - przerywam (czynność), przestaję 11

de-spero, -are, -avi, -atus - tracę nadzieję; part. perf. pass. deeperatus, -a,

-um -. uznany za beznadziejnego: nie rokujący nadziei, beznadziejny 33 desuetudo, -inis,/. - odzwyczajenie; w języku prawniczym: zwyczajowe zaniechanie stosowania (przepisu ustawy) 34 de-sum, -esse, -fui, -futurus - jestem nieobecny, brakuję 8 deus, -i, m. (plur. także: nom. di albo dii; gen. deum; dat. i abl. dis albo diis) -

bóstwo, bóg, Bóg 33 detrimentum, -i, n. - zniszczenie; uszczerbek, szkoda 23 s dialecticus, -a, -um (wyraz pochodzenia greckiego) - dotyczący prowadzenia sporu (dysputy), dialektyczny; rzeczownikowo: dialectica, -ae, /. (= ars dialectica) - w znaczeniu starożytnym: sztuka wykazywania prawdy i fałszu, sztuka polemizowania, dialektyka 20 dico, -ere, dixi, dictus- wskazuję; nazywam 14; mówię, powiadam 12; także: opowiadam 30; causam dico - (przez zabieranie głosu przed sądem) prowadzę sprawę 9

dictator, -oris, m. - nadzwyczajny, najwyższy urzędnik rzymski o nieograniczonej władzy, powoływany w czasach republiki dla odwrócenia zagrożenia państwa, dyktator 15

dictum, -i, n. -? (to, co zostało powiedziane) powiedzenie, wypowiedź 20

dictus, -a, -um - zob. dico

dies, -ei, m.f. - dzień, (oznaczony przez wskazanie dnia) termin 17 differentia, -ae, /.-rozbieżność; różnica 39 dif-ficilis, -e - niełatwy, trudny 7

di-gero, -ere, -gessi, -gestus-rozkładam, rozdzielam; porządkuję; układam; part. perf. pass. rzeczown. digesta, -órum, n. plur. - u jurystów okresu klasycznego: księgi zawierające przedstawienie prawa urzędniczego (ius honorarium) łącznie z prawem cywilnym (ius civile); u Justyniana: usystematyzowany zbiór wyjątków z pism jurystów, zwany także z grecka pan-dektami 34

dignitas, -atis, /. - okazałość; godny wygląd; dostojność, godność; (wysokie)

stanowisko, ranga 46 diis - zob. deus

diligens, gen. -entis - staranny, dokładny, sumienny; uważny 24 diligentia, -ae, /. - staranność, dokładność, sumienność; uwaga 13 dimidium, -ii, n. - połowa 50

di-mitto, -ere, -misi, -missus - rozsyłam; pozwalam odejść; uwalniam; wypuszczam (z ręki), tracę 52

di-ruo, -ere, -rui, -rutns - rozrywam, rozwalam, burzę 25

dis-cedo, -ere, -cessi, -cessus-rozchodzę się (w różne strony); odchodzę, odstępuję 51

dis-cerno, -ere, -crevi, -cretus - rozdzielam; rozróżniam, odróżniam 20 disciplina, -ae, /. - nauka; wiedza, wykształcenie, umiejętność 20 disco, -ere, didici - uczę się (czego - z acc.) 3

dispositio, -ónis,/. - rozstawienie, rozdzielenie; rozrządzenie; rozporządzenie,

zarządzenie, nakaz 26 s disputatio, -ónis, /. - roztrząsanie, badanie; dysputa 24 s dis-puto, -are, -avi, -atus - roztrząsam, rozprawiam 17 dissensio, -ónis, /. - rozbieżność, różnica (zdań) 32

dis-sentio, -ire, -sensi, -sensus - myślę odmiennie; nie zgadzam się; także:

różnię się zdaniem, spieram się 17 dis-solvo, -ere, -solvi, -solutras - rozwiązuję; umarzam (np. zobowiązanie) 51 distinctio, -ónis, /. -ozdobienie, ozdoba; oddzielenie, rozróżnienie 43 di-stinguo, -ere, -stinxi, -stinctus- ozdabiam; odróżniam, rozróżniam 16 s diuturnus, -a, -om - długotrwały 30

diversus, -a, -um - zwrócony w różne strony; przeciwny, różny 6; ex diver-

so - odwrotnie, przeciwnie 49 di-vido, -ere, -visi, -visus - dzielę 29 divinus, -a, -um - boski 28 divisi - <ob. di-vido

divisio, -onis, /. - dzielenie; podział 12 divus, -a, -um - boski 24 dizi - zob. dico

do, dare, dedi, datus - daję 13

doceo, -ere, docui, doctus - uczę, pouczam 18

dolor, -oris, m. - ból, cierpienie 25

dolus, -i, m.-podstęp, zasadzka; to języku prawniczym: świadome działanie

sprzeczne z prawem (często w połączeniu: dolus malus) 25 s dominium, -ii, n. - władza, władztwo 40; własność 48 dominus, -i, m.-pan, władca; także: właściciel 4 domus, -us, /. - dom, domostwo; siedlisko 14 donatio, -ónis, /. - darowizna 50 dono, -are, -avi, -atus - daję w darze, darowuję 50 dormio, -ire, -ivi - drzemię, śpię 10 s dos, dotis, /. - posag 50

dubito, -are, -avi, -atus - wątpię, podaję w wątpliwość 30

dubius, -a, -um - chwiejny, niepewny; wątpliwy; sine dubio - niewątpliwie 8

duco, -ere, duri, ductus - ciągnę; prowadzę, wiodę 15

ductus, -us, m. - ciągnienie, ciąg; prowadzenie, przewód 52

dudum-przysłówek: dawno, od dawna 10

duh (arch.) - 3. os. sing. coniunet. praes. aet. od do 43

duo, -ae, -o (dat. i abl. -óbus, acc. m. -o albo -os) - dwaj, dwie, dwa; obaj,

obie, oba 22 duo-decim (nieodm.) - dwanaście 19 duplex, gen. -ids - podwójny 38

duro, -are, -avi, -atom - trwam; pozostaję (bez zmiany) 49 durns, -a, -um - twardy; surowy 4s

e - zob. ex

ea - zob. (odm.) is, ea, id eadem - odm. idem, eadem, idem |

- odm. is, ea, id

easdem - odm. idem, eadem, idem eat - coniunet. praes. od eo, ire

eis

? odm. is, ea, id

ecclesia, -ae, /. {wyraz pochodzenia greckiego) - zgromadzenie; kościół (jako zgromadzenie wiernych i jako budynek) 41

e-dico, -ere, -dixi, -dictus - (dosł. "wypowiadam") ogłaszam, podaję do wiadomości; zarządzam; parł. perf. pass. rzeczown. edictum, -i, n.-(dosł. "ogłoszone", to co ogłoszone) obwieszczenie; rozporządzenie; edykt 20

editus, -a, -um - zob. e-do

e-do, -ere, -didi, -ditus--wydaję; wydaję na świat, rodzę 39 educatio, -ónis, /. -? wychowanie 29 effectus, -a, -um - zob. ef-ficio

ef-ficio, -ere, -feci, -fectus - wydobywam (na jaw); doprowadzam do skutku,

wykonuję, robię 37 effrenatus, -a, -um -? wyuzdany 31

egeo, -ere, -ui - odczuwam brak, potrzebuję (czego---przeważnie z abł.) 6s egi - zob. ago

ego - zaimek osobowy: ja 2 ei - odm. is, ea, id eidem - odm. idem, eadem, idem

eiusdem - odm. idem, eadem, idem

elegantia, -ae, /. - wykwint, wykwintność, elegancja 20 elementa, -órum, n. plur. -litery, alfabet; początki (np. nauki) 34 eloquentia, -ae, /. - wymowa 7

emancipatio, -onis, /.-wyzwolenie (spod władzy), emancypacja 43

e-mendo, -ire, -lvi, -atus - uwalniam od błędów, poprawiam, naprawiam 41

e-mineo, -ere, -minui - wystaję; wyróżniam się 12

emo, -ere, emi, emptus - kupuję, nabywam 24

emptio, -ónis, /. - akt kupna, kupno 25

emptor, -oris, m. - ten, kto kupuje: nabywca 24

emptus, -a, -um - zob. emo

e-narro, -are, -avi, -atus - wypowiadam (w całości) 20 s enim - bowiem, bo 5

eo - odm. is, ea, id; przysłwk.: dotąd (= do tego miejsca, do tej chwili), do

tego stopnia 37; eo quod - dlatego że 35 eo, ire, ii, itum - idę 16 eódem - odm. idem, eadem, idem

edrum 1

> - odm. is, ea, id eos J

- odm. sum

epistoła, -ae, /. (wyraz pochodzenia greckiego) - list; odpowiedź pisemna; reskrypt (rodzaj konstytucji cesarskiej) 30 eram - odm. sum erexi - zob. e-rigo

e-rigo, -ere, -rexi, -rectus - wznoszę (do góry), podnoszę; wyprowadzam

(w górę) 33 ero - odm. sum

erro, -are, -avi, -atus - błądzę; mylę się 37 esse - zob. sum essem est es to

et-spójnik łączny: i; też, także; spójnik przeciwstawny: a, zaś 2

et-enim - bo, bowiem; bo też 28

et-iam - jeszcze; nawet; też, także 3

etiam-si - choć, chociaż 43

cum - odm. is, ea, id

etmdem - odm. idem, eadem, idem

e-veho, -ere, -vexi, -vectns - wywożę 26

e-venio, -ire, -veni, -ventum - wychodzę; wypadam; wynikam 44 e-verto, -ere, -verti, -versus - wywracam, przewracam, obalam 9 evidens, gen. -entis - widoczny, jawny 24 s e-vito, -are, -avi, -atus - unikam 22 ex, e-przyimek (z abl.): od, z (czego) 3 exaetns - zob. ex-igo

ex-cedo, -ere, -cessi, -cessurus- wychodzę, odchodzę, wykraczam; (e) vita

excedo - kończę życie, umieram 25 ex-cello, -ere (brak perf.) - wystaję; wyróżniam się 13 excelsus, -a, -um - wysoki; wyniosły; znakomity, świetny 34 exeersi - zob. ox-cedo

ex-cipio, -ere, -cepi, -ceptus - wychwytuję, chwytam; przyjmuję; w języku prawniczym: podnoszę zarzut, zarzucam (przez "wydobycie" nowej okoliczności) 15 6

ex-colo, -ere, -colni, -cultus - (starannie) uprawiam (np. ziemię); obrabiam

(np. metal); otaczam czcią; kształcę (umysł) 5 ex-euso, -ire, -avi, -atus - usprawiedliwiam; me ex-cuso - wymawiam się (od

czego) 44

exemplum, -i, n. - przykład, wzór (do naśladowania) 5 ex-eo, -ho, -ii, -itum - wychodzę 22

ex-bibeo, -ere, -ui, -itus - wyjmuję, wydobywam; okazuję 38

exhibitorius, -a, -um - o interdykcie: nakazujący okazanie (rzeczy), ekshi-

bitoryjny 38

ex-igo, -ere, -egi, -actus - -wyganiam, wypędzam 14

ex-imo, -ere, -emi, -emptus - wyjmuję; wydobywam; także: dobywam (np.

minerały) 26 exisse - inf. perf. act. od ex-eo

ex-istimo, -are, -avi, -atus - oceniam; uważam (za kogo - z acc. dupl.);

sądzę, mniemam 25 existo - zob. ex-sisto

exitus, -us, m. - wyjście; zakończenie, koniec; wynik, rezultat 9s ex-plico, -are, -5vi, -atus - rozwijam; wyjaśniam 6

ex-póno. -ere, -posui, -positus - wystawiam, wykładam; przedstawiam 34 expromissor, -óris, m. - ten, kto przejmuje na siebie cudzy dług: przejemca długu 50

ex-sisto lub existo, -ere, -stiti (-titi) - występuję; wypadam, następuję; spełniam się 44

ex-tendo, -ere, -tendi, -tentus lub -tensus - wyciągam; rozciągam 33

extra - przyimek (z acc.): poza (czym; co) 47

ex-traho, -ere, -traxi, -tractus - wyciągam, wywlekam 14 s

facilis, -e - łatwy (do zrobienia) 7 facinus, -oris, n. - czyn (ztołaszcza przestępny); przestępstwo, zbrodnia lis facio, -ere, feci, factus - robię, czynię 21

factio, -ónis, /.- robienie, czynienie; w znaczeniu prawniczym: zdolność dokonania określonej czynności prawnej (np. sporządzenia testamentu) 16 factum, -i, n. - (dosłownie: "zrobione", to co zrobione) czyn; zdarzenie, fakt lOs factus, -a, -um - zob. facio

facultas, -fitis, /.-możliwość, łatwość; także: sprawność, umiejętność 18 facundus, -a, -um - wymowny 34

falsus, -a, -um - niezgodny z prawdą, nieprawdziwy, fałszywy 24 s fama, -ae, /. - pogłoska, wieść; (dobra, zła) sława 18

familia, -ae, /. - gospodarstwo domowe, familia (= krąg osób wolnych i nie-wolnych, podległych władzy jednego naczelnika domu, oraz niektóre rzeczy i prawa, wchodzące w skład jego majątku); rodzina 39

fanum, -i, n. - miejsce poświęcone, świątynia 40

fiu*, farris, n. - orkisz (= gatunek zboża); zboże; mąka; chleb 19 fateor, -eri, fassus sum (dep.) - wyznaję, przyznaję 11 s fatigo, -are, -avi,--atus - męczę, nużę 3

favorabUis, -e - godny łaski, zasługujący na względy; darzony łaskami, względami; łaskawy, miły (39) feci - zob. facio femina, -ae, /. - kobieta 3 femininus, -a, -urn (nkl.) - żeński 17 fere -przysłówek: w przybliżeniu, mniej więcej 23

fero, ferre, tuli, latus - niosę; przynoszę; biorę, zabieram 21; (ustawę) przeprowadzam, wydaję 30 festuca, -ae, /. - rózga, laska 36 fides, -ei,/.-wierność; zaufanie; wiara 27 fieri - zob. fio

figo, -ere, fiid, fixus - przebijam (na wylot); wbijam, przybijam 27 filia, -ae, /. - córka 4

filius, -ii, m. - syn 11; filius familias (rzadziej: familiae)- syn w stosunku

do naczelnika domu, którego władzy podlegał 44 finio, -ire, -lvi, -itus - ograniczam, określam; kończę, przerywam 38 finis, -is, m.- granica; kres, cel 23

finitimus, -a, -um - na granicach, na kresach państwa będący, graniczny 15 fio, fieri (factus sum)1--staję się, dokonuję się 11; powstaję; zdarzam się,

dzieję się 37 firmus, -a, -um - mocny, silny; twardy, stały 18 fizns, -a, -um - zob. figo

floreo, -ere, florui - kwitnę; także przenoSnie: trwam w świetności 25

flumen, -inis, n.--potok, strumień; rzeka 48

fodio, -ire, fodi, fossus - przebijam; kopię, wykopuję 26

fons, fontis, m. - źródło 30

formuła, ae, /. - formuła, formułka 37

fortis, -e-silny; odważny, dzielny (28)

fortuito lub fortuitu-przysłwk. przypadkowo 50

forum, -i, n.-rynek, plac (miejski) 8; także: (rynek jako) miejsce sądzenia, sąd 10 s

frango, -ere, fregi, fractus - łamię, rozbijam; podważam 5s fraudulenter (nkl.) - w sposób oszukańczy, oszukańczo 45 fraus, fraudis, /. - oszustwo, podstęp 8 s frequens, gen. -entis - liczny, tłumny; częsty 20

frequento, -are, -avi, -atus - (licznie) gromadzę; (mnogością) wypełniam;

(często) odwiedzam; (często) powtarzam 41 fructus, -U8, m. - użytkowanie, korzystanie; przychód, dochód; plon, owoc 36 frumentum, -i, n. - zboże 49

fruor, frui, fructus (późnołac. fruitus) sum (dep.) - używam (czego - z abl.), korzystam (z czego - z abl.); pobieram owoce, użytkuję 10; cieszę się, rozkoszuję się 47

frustra-przysłówek: daremnie, bez powodzenia 21

fueram I . } - odm. sum łuerim J

fugio, -ere, fugi, fugiturus - uciekam; unikam 4 fui - zob. sum

fundamentum, -i, n. - podstawa, fundament 13

fundo, -are, -avi, -atus - ustawiam (na podstawie); zakładam (od podstawy);

utrwalam 18 fundus, -i, m. - grunt (rolny) 47

furiósus, -a, -um - wściekły, szalony; pozbawiony rozumu, niepoczytalny 44 futurus, -a, -um (part. fut. od słowa sum) - mający być, mający nastąpić; przyszły 13

gemma, -ae, /. - pąk (u rośliny); kamień szlachetny; perła 48 generalia, -e - odnoszący się do ogółu, ogólny 35

generatim - (dosłownie: "według rodzajów") według systemu, systematycznie 18 generis - zob. genus

gens, gentis, /. - ród; lud, naród 28

gentilis, -e - należący do tego samego rodu (gens); rzeczown. gentilis, -is,

m. - gentyl 10 genus, -eris, n. - ród; rodzaj 8

gero, -ere, gessi, gestus - niosę, noszę; (czynność) prowadzę, wykonuję, dokonuję 22 gladius, -ii, m. - miecz 23

gloria, -ae, /. - sława, chwała 7

gradns, -na, m.-krok; stopień, szczebel; rząd 42

Graecus, -a, -um - grecki 8

grammaticus, -a, -um - odnoszący się do nauki o języku, gramatyczny; rzeczownikowo : grammaticus, -i, m. - nauczyciel języka i literatury, gramatyk 5

gratia, -ae, /. -wdzięk; wdzięczność; także: wziętość, wpływ (na innych) 52;

gratias ago - wyrażam wdzięczność, składam dzięki, dziękuję 16 gravis, -e - ciężki; poważny, surowy 7

guberno, -are, -avi, -atus - steruję; kieruję ("nawą państwową", państwem), rządzę 6

habeo, -ere, habui, habitus - mam, posiadam; także: mam, uważam (za kogo - z oce. duplex) 21

hae

haec

hanc - odm. hic, haec, hoc jurom

haurio, -ire, hausi, haustus - czerpię 20

haustus, -us, m. - czerpanie (np. wody); aquae haustus - w języku prawniczym: służebność czerpania wody ze studni na cudzym gruncie 52

hereditas, -atis, /. - spadek (majątek pozostały po zmarłym, jako przedmiot dziedziczenia), dziedzictwo; spadkobranie 10

heres, -edis, m.f. - spadkobierca, spadkobierczyni 10

hi - odm. hic, haec, hoc

hic, haec, hoc (gen. huius, dat. huic) - zaimek wskazujący: ten (będący blisko),

ta, to 13 hinc- stąd 29 his - odm. hic, haec, hoc

historia, -ae, /. (wyraz pochodzenia greckiego) - zbadanie, poznanie (zwłaszcza

dziejów); opowiadanie, opis 23 hoc - zob. (odm.) hic, haec, hoc hodie - tego dnia, dzisiaj, dziś 21 homo, -mis, m.-człowiek 5; także: niewolnik 36 honestus, -a, -um - zaszczytny; godny 28

honor (albo dawn. honos), -oris, m. - zaszczyt; (wysoki) urząd, godność 7 hortor, -ari, -atus sum (dep.) - zachęcam, wzywam 23

horum 1

nog | - odm. hic, haec, hoc

hostis, -is, m.f. - należący do obcego plemienia, obcy; wróg 23 huius - odm. hic, haec, hoc

humanus, -a, -um - ludzki 28 hune - odm. hic, haec, hoc

iam - już 10 ibi - tam 2 s id - zob. is, ea, id

idem, eadem, idem (gen. eiusdem, dat. eidem) - zaimek wskazujący: ten sam,

ten właśnie, ten oto 26 id-eo - dlatego (też) 35

idoneus, -a, -um - odpowiedni, stosowny 45

idus, -luini, /. plur. - piętnasty (w marcu, maju, lipcu i październiku) lub

(w pozostałych miesiącach) trzynasty dzień miesiąca, idy 26 igitur - więc, zatem, stąd też 7; tak więc, otóż 48 ignis, -is m. (abl. igni albo igne) - ogień 43

ignorantia. -ae, f. - nieświadomość; niewiedza, nieznajomość 8s ignóro, -are, -avi, -atus - jestem nieświadom: nie wiem, nie znam 12

ii

} - odm. is, ea, id us

ille, illa, illud (gen. illius, dat. iUi) - zaimek wskazujący: tamten, ów 12

il-lumino, -are, -avi, -atus - oświetlam; rozjaśniam 34

illustris. -e - świetny, znakomity; sławny 8

imaginarius, -a, -um - pozorny 51

imitor, -ari, -atus sum (dep.)-naśladuję, imituję 30

im-mensus, -a, -um - niezmierzony, niezmierny 33

im-misceo, -ere, -miscui, -mixtus - mieszam w (co - z dat.) 17 s

im-moderatus, -a, -um - nieumiarkowany, nadmierny 31

im-mutabUis, -e - niezmienny 35

im-pedio, -ire, -lvi, -itus - krępuję (więzami); ograniczam (w swobodzie ruchów), przeszkadzam 23 s imperator, -oris, m.-ten, kto wydaje rozkazy: wódz; władca, cesarz 30 imperatorius, -a, -um - odnoszący się do wodza; odnoszący się do cesarza, cesarski 33

imperialis, -e (nkl.) - odnoszący się do cesarza, cesarski 34 imperitia, -ae, /. - brak doświadczenia, brak umiejętności 9 s im-peritus, -a, -um - niedoświadczony, nieobeznany (z czym - z gen.) 52 imperium, -ii, n.-rozkaz, polecenie (władcze) 6; władza, zakres władzy;

państwo (jako obszar podległy jednej władzy) 23 impero, -are, -avi, -atus - nakazuję; rządzę 2s

im-póno, -ere, -posui, -positus - nakładam, kładę (na czym - z dat.) 36 im-possibilis, -e - niemożliwy 7 s imposui - zob. im-póno

imprimis (= in primis) - w pierwszym rzędzie, przed innymi, zwłaszcza 13 im-pubes, gen. -puberis albo (nkl.) im-pubis, -e - niedorosły, nieletni 42 im-punibilis, -e - niekaralny, bezkarny 8 s

in - przyimek (z acc. na oznaczenie kierunku, z abl. na oznaczenie miejsca): do,

ku; w, na 3; w wyrażeniu: (actio) in rem - (spór sądowy) o rzecz 36 in-aedifico, -are, -avi, -atus - wbudowuję, przybudowuję, dobudowuję 49 in-certus, -a, -um - niepewny 50

in-cido, -ere, -cidi - wpadam na lub w (co); także: podpadam (pod - in z oce.) 24 s

in-cipio, -ere, -cepi, -ceptus - biorę się (do czego -- z acc), zaczynam 48 in-commodum, -i, n.-niewygoda; uszczerbek, ujma, szkoda 52 in-corporalis, -e - niecielesny; niematerialny, niezmysłowy 47 in-cumbo, -ere, -cubui, -cubitum - kładę się (na czym); obciążam (kogo - z dat.) 5 s

in-curro, -ere, -curri, -cursus-. wjeżdżam, wpadam (na kogo; dokąd); wpadam, popadam (w co); wypadam, zdarzam się 46 inde - stąd, odtąd 25; z tego powodu, dlatego (28) in-divisus, -a, -um - nie podzielony, niepodzielny 13 s industria, -ae, /. - pilność, pracowitość 24

inferus albo infer, -a, -um - nisko będący, dolny; compar. inferior, -ius -

niżej będący, niższy; niższy rangą, pośledniejszy 41 in-fi nit iis, -a, -um - nieograniczony, nieskończony 31

ingenium, -ii, n.--usposobienie, charakter; (wrodzona) zdolność, uzdolnienie,

talent; rozum 24 ingenuus, -a, -um ?--rodowity, swojski; wolnourodzony 39

in-icio, -ere, -ieci, -iectus - wrzucam; (na)rzucam, nakładam 19 iniectio, -ónis, f. - wrzucenie, narzucenie; nałożenie 19 in-iquus, -a, -um - nierówny, niesprawiedliwy 20 initium, -ii, n.-wejście, wstęp; początek 6 iniuria, -ae, /. - nieprawość, niesprawiedliwość 36

in-iustus, -a, -um - nieprawy, bezprawny; nieposłuszny, niesprawiedliwy 28 in-novo, -are, -avi, -atus - odnawiam, zmieniam na nowe 32 in-numerabilis, -e - nie dający się zliczyć, niezliczony 47 inquam (używane w indie, praes. ponadto tylko jeszcze w formach: inquis, -it, -iunt; w; indie. perf. tylko w formach inquisti, inquit) - mówię, powiadam 8 in-quiro, -ere, -quisivi, -quisitus - doszukuję się, badam; poszukuję 15 inquisitio, -ónis,/.-poszukiwanie; badanie (sądowe); zbadanie (sprawy) 45

mqnh - zob. inquam

in-sero, -ere, -sevi, -situs - wsiewam, zasiewam; wsadzam (do ziemi) 49

in-stituo, -ere, -stitui, -stitutus - ustawiam, ustanawiam; zakładam; kształtuję, kształcę 13; przedsiębiorę, zamierzam, także: zaczynam 32

institutio, -ónis,/.-urządzenie, instytucja; nauczanie, nauka; plur. insti-tutiónes, -um - wprowadzenie do nauki (prawa) 33

in-struo, -ere, -struxi, -structus - (wbudowuję) wznoszę, ustawiam, urządzam; kształcę, uczę 13

insula, -ae, /. - wyspa 13

in-sum, -esse, -fui - jestem w (czym), mieszczę się w (czym) 7s intellegentia, -ae, /. - rozumienie, znajomość 25

intel-lego, -ere, -lexi, -lectus - (właściwie: "wybieram między czym, rozróżniam") spostrzegam; rozumiem 12; pass. intel-legor - jestem uważany (za kogo - z nom. dupl.) 49

intentio, -ónis, /. - napięcie; zwrócenie, skierowanie; wysunięcie (roszczenia); intencja (= część formuły procesowej precyzująca roszczenie powoda) 37

inter - przyimek (z acc): między, pomiędzy 12

inter-dico, -ere, -dixi, -dictus - zakazuję, zabraniam 43; part. perf. pass. rzeczowa, interdictum, -i, n. - (dosł. "zakazane, zabronione", to co zakazane, zabronione) zakaz; zarządzenie pretorskie (pierwotnie tylko zakaz), interdykt 38 .

inter-dum - niekiedy, czasem 45

interim - tymczasem, na razie 36

inter-pello, -are, -Svi, -atus - (wpadam w słowa) przerywam; niepokoję; daję znać o sobie; wzywam (prośbą lub żądaniem) 11 s

inter-póno, -ere, -posui, -positus - (wkładam pomiędzy) wprowadzam; stosuję 38

interpres. -etis, tn.f. - pośrednik; ten, kto wyjaśnia, objaśnia; komentator, interpretator 14 s

inter-pretor, -ari, -atus sum (dep.)-jestem pośrednikiem, pośredniczę; wyjaśniam, objaśniam, wykładam, interpretuję 20 s inter-rogo, -are, -avi, -atus - pytam, zapytuję 4 in-tes tatuś, -a, -um-poprzedzone przeczeniem part. perf. słowa testor intinius, -a, -um (superl.) - najbardziej wewnątrz będący, najgłębiej będący,

najgłębszy 20 in-tolerabilis, -e - nie do zniesienia, nieznośny 40 intro-duco, -ere, -duxi, -ductus - wprowadzam 35

in-umbro, -are, -5vi, -atus - osłaniam cieniem, ocieniam; ukrywam w cieniu 34 in-veho, -ere, -vexi, -vectus - wwożę, wnoszę, wprowadzam; pass. in-vehor-

wjeżdżam; (na nieprzyjaciela) wpadam, napadam 31 in-yenio, -ire, -veni, -ventus - (wchodzę na co) znajduję, odkrywam 9 inventor, -oris, m. - ten, kto znajduje: znalazca 48

in-vestigo, -are, -avi, -atus - (idę w ślad) tropię; (badaniem) ujawniam, wykrywam 9

in-vicem lub in vicem - na zmianę, na przemian; wzajemnie, obustronnie 51 invidiosus, -a, -um - zawistny, nienawistny; wzbudzający nienawiść, znienawidzony 31 in-Yitus, -a, -um - niechętny 45

ipse, -a, -um (gen. ipsius, dat. ipsi) - zaimek wskazujący: gam; on sam; ten

właśnie 17 ira, -ae, /. - gniew 15 s

is, ea, id (gen. eius, dat. ei) - zaimek wskazujący: ten, ta, to; zaimek osobowy:

on, ona, ono 7 isdem - odm. idem, eadem, idem

iste, ista, istud (gen. istius, dat. isti) - zaimek wskazujący: ten (ten twój) 3

it - odm. słowa eo, irc

ita-przysłówek: w ten sposób, tak 12

ita-que - toteż, więc .12

item - przysłówek: tak samo; także, również 37

iter, itineris. n. - droga, ulica; w języku prawniczym: prawo (służebność)

drogi, przechodu 52 iterum - przysłówek: po raz wtóry, powtórnie 12

iubeo, -ere, iussi, iussus - polecam, rozkazuję; zarządzam (z acc. cum inf.) 30 iudex, iudicis, m. - sędzia 11

iudicium, -ii, n. - wyrok; także: postępowanie sądowe (przed sędzią); sąd; miejsce sądzenia 9

iudico, -are, -lvi, -atus - sądzę, orzekam, wyrokuję 19; sądzę, uważam 49

iuris-dictio, -ónis, /. - (dosł. "wyrokowanie o prawie") orzekanie, prawo do orzekania, jurysdykcja 30

ius, iuris, n. - prawo (w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym) 6; sytuacja prawna (jednostki); także: urząd pretora, zwłaszcza w wyrażeniu: in iure - w urzędzie, przed obliczem pretora 10

iussi - zob. iubeo

iustitia, -ae, /. - sprawiedliwość 28

iustus, -a, -um - prawny, oparty na prawie; słuszny, sprawiedliwy 9 iuvenis, -e - młody; rzeczown. iuvenis, -is, m.f. - młody człowiek, młodzieniec ; młoda kobieta, dziewczyna 8 iuvo, -are, mvi, iutus - wspieram, popieram, wspomagam 11

labor, -oris, m. - praca, trud 5

labóro, -are, -avi, -atus - pracuję, trudzę się 23; jestem przytłoczony, jestem przybity 45

laedo, -ere, laesi, laesus - kaleczę; obrażam, znieważam 28 lapillus, -i, m. - kamyk; klejnot 48

Latinus, -a, -um - pochodzący z Latium, latyński, łaciński; rzeczown. La-

tinus, -i, m. - mieszkaniec Latium, Latyn 41 latoś, -a, -um - zob. fero

laudo, -5re, -avi, -atus - sławię, chwalę 18 laus, laudis, /. - sława, chwała 5

legatio, -onis,/. - wysłanie (ze zleceniem), poselstwo, legacja; takie: stanowisko legata 25

legatus, -i, m.-wysłannik, poseł; namiestnik prowincji (cesarskiej, jako wysłannik cesarza) 42 lege - odm. łez

legitimus, -a, -um - ustawowy, zgodny z ustawą, legalny 9; zgodny z prawem, prawny; sprawiedliwy, słuszny; takie: prawniczy 34

lego, -ere, legi, lectus - zbieram (razem); czytam, wybieram 24

lex, legis, /.-ugoda, układ; warunek (ugody, układu); projekt ustawy; ustawa; przepis (ustawy); także: prawo 6

liber, -era, -erum - wolny, swobodny 39

liber, libri, m. - zapisany arkusz; księga, książka 3

liberi, -orum albo -um - dzieci (jako wolno urodzeni członkowie rodziny) 29; nkl.: potomkowie, zstępni 42

libero, -are, -lvi, -atus - uwalniam, wyzwalam 41 liberta, -ae, f. - zob. libertua libertas, -atis, /. - wolność (39)

libertinus, -a, -um - wyzwolony; zwykle rzeczown. libertinus, -i, m. - wyzwoleniec; także: syn wyzwoleńca 39

libertus, -i, m.- wyzwolony; wyzwoleniec 16; liberta, -ae, f. - wyzwolona; wyzwolenica 44

libido -mis, /. - chęć; żądza; samowola 31

libra, -ae, /. - waga (= przyrząd do ważenia); funt (= jednostka wagi) 19 licentia, -ae, /. - wolność, swoboda (działania); swawola 31 licet, -ere, licuit albo licitum est (nieosob.) - wolno, można 40; w zdaniu przyzwalającym (z coniunct.): licet - niech(by) nawet; choćby, chociażby 45 liquidus, -a, -um - płynny; jasny, czysty, przejrzysty 24

lis, litis (gen. plur. litium), /. - spór; sprawa (sądowa); także: rzecz sporna,

przedmiot sporu 37 litigo, -are, -avi, -atus - prowadzę spór, spieram się 37

littera, -ae, /. - znak pisma, litera; plur. litterae, -arum- pismo; tabliczka lub kartka pokryta pimem, więc: list, dokument itp.; także: piśmiennictwo, literatura 8

litus, -oris, n. - (niski) brzeg morski, wybrzeże 22

loco, -are, -avi, -atus - umieszczam; także: oddaję w dzierżawę, wydzierżawiam; oddaję w najem, wynajmuję 26 locus, -i, m. - miejsce 22; także: stosowne miejsce, stosowna pora 31 loquor, loqui, locutus sum (dep.) - mówię 20 luculentus, -a, -um - pełen światła, jasny 34 ludo, -ere, lusi, lusum - bawię się, gram 3 ludus, -i, m. - zabawa; także: szkoła 3

Maevius, -ii - rzymskie imię rodowe (występujące w kazuistyce źródeł prawniczych) 23

ma gis - przysłówek: w wyższym stopniu, bardziej 20

magister, -tri, m. - ogólnie: ten, kto stoi na czele, naczelnik; także: nauczyciel 3; w okresie późnego cesarstwa: wysoki urzędnik dworu cesarskiego, magister 7

magistratus, -us, m. - urząd, urzędnik 14

magni-ficus, -a, -um - wielki, wspaniały 7

magnus, -a, -um - duży, wielki 5

maiestas, -atis. /. - wielkość, dostojność, majestat 7

maior, -ius (compar.) - większy; starszy 40; plur. maiores, -um - rzeczown.

starsi; przodkowie 52 maleficium, -ii, n. - zły czyn; przestępstwo 9 s malus, -a, -um - zły 40

mancipatio, -ónis, /. - formalny akt sprzedaży według dawnego rzymskiego prawa cywilnego, mancypacja 43

mancipium, -ii, n. - akt nabycia własności na pewnych przedmiotach (= mancipatio); przedmiot, który można było nabyć w drodze mancypacji (= res mancipii); (nabyty) niewolnik, niewolnica 40; prawo własności 26

mancipo, -are, -avi, -atus - przenoszę własność (aktem mancypacji); sprzedaję, mancypuję 43

mando, -are, -Svi, -atus - powierzam, zlecam 33

maneo, -ere, mansi,mansurus-- pozostaję, przebywam; trwam; oczekuję 25 manes, -ium, m. plur. - (otaczane czcią) dusze zmarłych 47 manifestus, -a, -um - oczywisty, wyraźny; jawny 6 s

mano, -are, -avi, -atum - płynę, wypływam (m; znaczeniu właściwym i prze-nośnym) 25

manumissio, -ónis, /. - wyzwolenie (z niewoli) 41

manumiasus, -a, -um - zob. manu-mitto manu-mitto, -ere, -misi, -missus - (dosł. "wypuszczam z ręki, spod władzy")

wyzwalam (z niewoli) 39 manus, -us, /. - ręka 19; także: władza (zwłaszcza: władza męża nad żoną) 35 marę, -is, n. - morze 5 mas, maris, m. - mężczyzna; samiec 29 masculinus, -a, -um - męski 43

mascułus, -a, -um - męski; rzeczown. masculus, -i, m. - mężczyzna 45 mater, -tris,/.-matka; mater familias (rzadziej: familiae)-kobieta, która

nie podlega władzy naczelnika domu 39 materia, -ae, /. - tworzywo, surowiec, materiał, materia 48 matrimonium, -ii, n. - małżeństwo, związek małżeński 4 maturus, -a, -um - dojrzały; wczesny (= przypadający na czas właściwy),

szybki 23

maximus, -a, -um-superl. od magmie, -a, -um; przysłótoek: maxirae - najwięcej, najbardziej; zwłaszcza 31 me - odm. ego

medius, -a, -um - środkowy, średni; pośredni 48

melior, -ius - compar. od bonus, -a, -um; acc. sing. neutr. mełius - przysłwk. lepiej 49

membrana, -ae, /. - błona, skóra; skóra wyprawiona do pisania, pergamin 49 memoria, -ae, /. - pamięć, wspomnienie 11

mens, mentis,/. - myślenie; rozum; myśl; głowa (jako siedlisko myśli) 44,

mente captus, -i, m., mente capta, -ae, /. - obłąkany, obłąkana 45' mensis, -is, m. - miesiąc (okres czasu) 32 metus, -us, m. - bojaźń, lęk; przedmiot lęku 27 mens, -a, -um - zaimek dzierżawczy: mój, moja, moje 36 mihi - odm. ego

militaria, -e - dotyczący wojska, wojskowy 7 militia, -ae, /. - służba wojskowa 23

minimus, -a, -um - superl. od parvus, -a, -um; acc. sing. neutr. minimum -

przysłwk. najmniej, choćby trochę (tylko) 37 minister, -tri, m. - sługa 14 s

minor, -ari, -atus sum (dep.) - grożę (komu), wypowiadam groźby 27 minor, minus - compar. od parvus, -a, -um; acc. sing. neutr. minus - przysłwk, mniej 31

minuo, -ere, -ui, -utus - drobię, dzielę na kawałki; zmniejszam, uszczuplam 46, minus -zob. minor, minus

misceo, -ere, miscui, mixtus - mieszam (razem); zsypuję (razem); dosypuję

(do czego - z dat.) 49 mirto, -ere, misi, missus -. wypuszczam; wysyłam, posyłam 25 mobilis, -e - dający się poruszyć, ruchomy; rzeczown. mobilia, -ium, n. plur. -

rzeczy ruchome, ruchomości 36 moderatus, -a, -um - umiarkowany 15 modeatia, -ae, /. - umiarkowanie, umiar; rozwaga 22

modus, -i, 77i. - miara; umiar; sposób 35; 06/. modo-przysłwk.: tylko, jedynie; modo ... modo - raz ... raz; już to ... już to; bądź... bądź 41 mora, -ae, /. - zwłoka; odroczenie (w czasie) 3 s morbus, -i, m. - choroba 45 morior, mori, mortuus sum (dep.) - umieram 10 mors, mortis, /. - śmierć, zgon 43 mortuus, -a, -um - zmarły, martwy 43

mos, moris, m. - obyczaj, zwyczaj 6

motus, -a, -um - zob. moveo

moveo, -ere, movi, motus - wprawiam w ruch, poruszam, wzruszam 5; ruszam (kogo - z miejsca), usuwam 46; także: poruszam się; part. praes. act. rzeczown. moventia, -ium, n. plur. - rzeczy rucbome (zwłaszcza takie, które poruszają się same: niewolnicy, zwierzęta) 36

mox - przysłówek: wnet, wkrótce 11

multus, -a, -um--liczny; plur. multi, -ae, -a - wielu, wiele 7 mundus, -i, m.-ład; świat, wszechświat 22 s murus, -i, m. - mur (otaczający miasto) 47 mutatio, -ónis, /. ?-? odmiana, zmiana 24 s mutus, -a, -um - niemy 45

nam, namque -. bo, bowiem, gdyż 9, 29

nanciscor, nancisci, na(n)ctus sum (dep.) - (przypadkowo) znajduję, zastaję;

osiągam; otrzymuję, nabywam 48 narro, -are, -avi, -atus - opowiadam 4

nascor, naści, natus sum (dep.) - rodzę się 29; powstaję, pojawiam się 48 natura, -ae, /. - przyroda, natura 29

naturalis, -e--przyrodzony, naturalny; o dziecku: rodzony (= własny) 11

natus. -a, -um - zob. nascor

nauta, -ae, m. - żeglarz; marynarz 4

navigo, -are, -avi, -atus - żegluję, płynę (okrętem) 4

navis, -is, /. - okręt, statek 26

ne-przeczenie: nie 19; jako spójnik wprowadzający zdania poboczne celowe

zaprzeczone: (a)by nie, (a)żeby nie 23; zob. quidem -ne (enkl.2) - czy 51 nec = neque

nec non (nkl.) ?- a także, jak również 33 necessitas, -atis, f. - konieczność, przymus 51

neglegentia, -ae, /.-niedbalstwo, beztroska; zaniedbywanie, lekceważenie 45 nego, -are, -avi, -atus - (mówię nie) zaprzeczam, przeczę 7 s negotium, -ii, n. - zajęcie, czynność; sprawa (do załatwienia) 3 nemo (dat. nemini, acc. neminem) - zaimek przeczący: nikt 18

nepos, -5tis, m. - wnuk 42 neptis, -ia, /. - wnuczka 42 ne-que albo nec - (i) nie, ani 8

nequeo, -ire, -ivi albo -ii - nie mogę, nie umiem, nie potrafię 44

nervus, -i, m. - ścięgno; wiązadło, sznur (do wiązania) 19

ne-uter, -tra, -trum (gen. neutrius, dat. neutri)-przymiotnik zaimkowy: żaden,

żadna, żadne (z dwóch) 39 ne-ve - spójnik: i nie, ani nie 26 ni - w zdaniach warunkowych: jeżeli nie 19 nihil albo nil (nieodm.) - zaimek przeczący: nic 37

nihilo-minus albo nihilo minus - nie mniej jednak, jednak, wszakże 39

nimius, -a, -um - zbytni, nadmierny 37

nisi-jeżeli nie, chyba że; po przeczeniu: (jak) tylko 18

nobilis, -e - znany, sławny; znakomity 12

nobis - odm. noc

noceo, -ere, nocui - przynoszę szkodę, szkodzę 8 s nodus, -i, m.-węzeł; sęk; przenośnie: zawiłość 9 nolo, nolle, nolui - nie chcę 32

nomen, -mis, n.-'imię; nazwa 31; tytuł, podstawa (prawna) 50 nomino, -are, -avi, -atus - nazywam, wymieniam (po imieniu) 35 non - nie 2

nonagesimus, -a, -um - dziewięćdziesiąty 21 non-dum - jeszcze nie 43

non-nullus, -a, -um (lub non nullus, odmienia się jak nullus) - niejeden,

niektóry 22 nos - zaimek osobowy: my 2

nos co, -ere, novi, notus - poznaję; perf. (poznałem więc) znam 24 s

noster, -tra, -trum - zaimek dzierżawczy: nasz, nasza, nasze 30

notitia, -ae, /. - znajomość 28

novus, -a, -um - nowy 4

nudus, -a, -um - nagi, goły; sam tylko 50

nullus, -a, -um (gen. nullius, dat. nulli) - przymiotnik zaimkowy: żaden, żadna, żadne 27

num - wprowadza pytania: czy? 8 numero, -ire, -avi, -itus - bezę, rachuję 15 s numerus, -i, m. - liczba, ilość; rząd, klasa 41 numquam lub nunquam - nigdy 24 nune - teraz, obecnie 19

opinio, -ónis, /. - mniemanie, pogląd, opinia 9

oportet, -ere, -tuit (nieosob.) - należy, wypada, trzeba (żeby - z oce. cum inf.) 33

oppidum, -i, n. - gród, miasto 25

optimus, -a, -um - superl. od bonus, -a, -um: najlepszy, bardzo dobry 42

opus, operis, n.-praca; dzieło 33

ora, -ae, /. - brzeg (morski), wybrzeże 4

oratio, -onis, /. - mowa, przemówienie 7

orator, -oris, m. - mówca 7

origo, -inis, /. - powstanie (np. miasta); początek 6

oro, -are, -avi, -atus - (doniosłym głosem uroczyście) mówię, wygłaszam mowę, przemawiam 22; także: proszę, błagam 23 os, oris, n. - usta, u zwierząt: pysk; twarz, oblicze 27

oS-tendo, -ere, -tendi, -tentus - pokazuję, wskazuję (wyciągniętą ręką); stawiam (przed oczy), przedstawiam 5 otium, -ii, /i. - spokój (bezczynność), spoczynek 23

pactum. -i, n. - porozumienie, układ 15 s palatium, -ii, n. (nkl.) - pałac (cesarski) 7 pandectae, -arum, f. plur. - zob. digesta par, gen. paris-równy; dostosowany 18 s

parens, -entis, m.f. - "rodzic": ojciec, matka; plur. parentes, -um albo -ium - rodzice 39

pareo, -ere, partii - zjawiam się (na rozkaz); jestem uległy, jestem posłuszny 6 pario, -ere, peperi, partus - rodzę 18; nabywam, (po)zyskuję 52 pars, partis, /. - część, udział; (udział w działaniu wspólnym) zakres działania; strona: kierunek, okolica; strona w procesie 10 participo, -are, -avi, -atus - dopuszczam do udziału; dzielę (co z kim) 40 partim - przysłówek: częściowo 29

partior, -iri, partitus sum (dep.) - dzielę, rozdzielam 34

partus, -a. -um - zob. pario

parum - przysłówek: mało, niewiele 12

parrus, -a, -um -? mały 19

passus, -a, -um - zob. patior

pater, -tris, m. - ojciec 8; plur. patres, -um - często: senatorowie; patry-cjusze 31; pater familias (rzadziej: familiae)-naczelnik domu (każdy, kto nie podlega władzy ojcowskiej) 39

patior, pati, passus sum (dep.) - znoszę (np. ból), doznaję (czego--z acc):

pozwalam (na co - zwykle z acc. cum inf.) 40 patria, -ae - zob. patrius, -a, -um

patricius, -ii, m. - obywatel rzymski stanu patrycjuszowskiego, patrycjusz 12 patrimonium. -ii, n. -? (dosł. "ojcowizna") majątek (zwłaszcza odziedziczony pc

ojcu, po przodkach) 47 patrius, -a, -um - ojcowski; ojczysty; rzeczown. patria (domyślne: terra, urbs.

domus), -ae, f. - ojczyzna 4 patrdnus, -i, m. - obrońca, rzecznik; patron 11 paulatim - przysłówek: powoli, stopniowo 37 pax, pacis, /. - pokój, spokój 23

pecco, -are, -avi, -atus - (wpadam w sidła) robię źle, czynię na opak; popełniam uchybienie, popełniam występek 23 s pecunia, -ae, /. (tylko sing.) - pieniądze 15 pędem - acc. sing. od pes

pendeo, -ere, pependi-zwisam, wiszę; ważę się 13 s penes-przyimek (z acc): w (we wnętrzu); przy (kim) 14 penitus-przysłówek: od wewnątrz, od środka 20 peperi - zob. pario

per - przyimek (z acc.): przez, poprzez 24; za pomocą 35

peractus, -a, -um - zob. per-ago

per-aeque - przysłówek: jednakowo 29

per-ago, -ere, -egi, -actus - przeganiam; przerabiam; doprowadzam do koń'

ca, kończę 33 percepi - zob. per-cipio

per-cipio, -ere, -cepi, -ceptus - odbieram, pojmuję 12 perdidi - zob. per-do

per-do, -ere, -didi, -ditus - niszczę, psuję; gubię; tracę 35

per-duco, -ere. -duxi, -ductus - doprowadzam 37

peregrinatio, -ónis. /. - wyjazd (w obce strony), podróż 34

peregrinus, -a, -um - obcy; odnoszący się do obcych; rzeczown. peregrinus

-i, m. - cudzoziemiec; praetor peregrinus - pretor (dla spraw) cudzo

ziemców 30

per-eo, -ire, -ii, -iturus - (przechodzę, przemijam) przepadam, ginę; umie

ram 25; wygasam, gasnę 46 periculosus, -a, -um - niebezpieczny 7 s periculum, -i, n. - niebezpieczeństwo 22 perij ? - zob. per-eo

per-imo, -ere, -emi, -emptus - niweczę, niszczę 46

per-inde - (zupełnie) tak samo; per-inde ... ac si - tak samo ... jak gdyby 49 peritia, -ae,/. - doświadczenie; znajomość 18 per-it - odm. per-<o

peritus, -a, -um (z gen.) - doświadczony (w czym), obeznany (z czym); iuris

peritus, -i, m. - rzeczownikowo: prawnik, jurysta 9 permissus, -a, -um - zob. per-milto

per-mitto, -ere, -misi, -missus - posyłam; wypuszczam; przekazuję; dopuszczam, zezwalam, pozwalam 30 per-muto, -are, -avi, -atus - przemieniam, zmieniam 46

per-5ro, -are, -lvi, -atus - (mowę) doprowadzam do końca, kończę; (sprawę

wyczerpująco) omawiam 23 perpetuus, -a, -um - ciągły, nieprzerwany 28

per-scribo, -ere, -scripsi, -scriptus - przepisuję, spisuję (w całości, do końca) 31 per-severo, -are, -avi, -atus - trwam (uporczywie), pozostaję (przy czym) 32 persona, -ae, /. - osoba 39

per-spicio, -ere, -spexi, -spectus - przeglądam (na wylot); dostrzegam 20 per-tineo, -ere, -tinui - rozciągam się, sięgam (do czego); odnoszę się (do czego),

dotyczę; należę (do kogo) 44 per-turbo, -are, -avi, -atus - wprowadzam w nieład, zakłócam 52 per-venio, -ire, -veni, -ventum - dochodzę, przychodzę 12 pes, pedis, m. - stopa 19

pessimus, -a, -um - superl. od malus, -a, -um: najgorszy, bardzo zły 41

petita, -orum, n. plur. - ("rzeczy żądane") treść żądania, żądanie 22 s

peto, -ere, petivi albo petii, petit us (z acc.) - dążę (do czego); sięgam (po co);

ubiegam się (o co); żądam, proszę, sprowadzam 21 philosophia, -ae, /. - (wyraz pochodzenia greckiego) ("umiłowanie mądrości")

dążenie do prawdy, filozofia 20 pictura, -ae, /. - malowidło, obraz 49

pietas, -atis,/. - poczucie powinności, szacunek; wierność; sprawiedliwość;

nkl. miłość, dobroć 41 pignus, -oris, n. - (rzecz wzięta w) zastaw, zakład 35 pingo, -ere, pinxi, pictus - pokrywam barwami, maluję 49 placeo, -ere, placui albo placitus sum - podobam się 3, nieosobowo: placet, placuit albo płaci tum est (z dat.) - (dosl. "podoba się") postanawiają, decydują 30; port. per/, pass. rzeczown. placitum, -i, n. - (dosl. "to, co się spodobało") postanowienie 30 placui - zob. placeo

planta, -ae, /. - szczep, latorośl 49

plebeius, -a, -um - odnoszący się do plebejuszów, plebejski 14 plebi-seitum, -i, n. - uchwała zgromadzenia plebejskiego, plebiscyt 30 plebs, plebis, /. - stan niepatrycjuszowski, stan plebejski, plebejusze, plebs 14 plenus, -a, -um - pełny; zupełny 34

plerum-que-przysłówkowo: przeważnie, zazwyczaj, zwykle 46

plurimi, -ae, -a - superl. od multi, -ae, -a; acc sing. neutr. plurimum - przyslwk.

najwięcej, bardzo dużo; rzeczown. mnóstwo (= bardzo dużo) 34 plus, gen. pluris, n.-większy kawałek, większa część; acc. plus-przyslwk.

więcej 19

pluvius, -a, -um - powstały z deszczu, deszczowy 23 poena, -ae, /. (wyraz pochodzenia greckiego) - kara 27 poenalis, -e - odnoszący się do kary, karny 43 poeta, -ae, m. - wieszcz, poeta 5

pondero, -are, -avi, -atus - ważę, odważam; oceniam (pod względem wagi,

znaczenia) 15 s

pondo (abl. od nie używanego *pondus) - o ciężarze, o wadze 19 pono, -ere, posui, positus - stawiam, kładę; umieszczam 17; sadzę {roślinę) 49

pontifex, -icis, m. - kapłan 18

populus, -i, m. - lud, naród 6

porro - przysłówek: dalej, w dalszym ciągu 34

porta, -ae, /. - brama 47

portus, -us, m. - przystań, port 26

positio, -onis, /. - położenie, pozycja; punkt (linia) wyjścia, dział (nauki) 28

posse - zob. pos-sum

possessio, -onis, /. - posiadanie 38

possessor, -óris, m. - posiadacz 36

pos-sideo, -ere, -sedi, -sessus - posiadam 10

possim - odm. pos-sum

pos-sum, posse, po tui - jestem władny, mogę 25; także: rozumiem, wiem 32 post-przyimek (z acc): za, poza (o miejscu); po (o czasie) 11; przysłówek:

z tym (o miejscu); potem, następnie; później 25 post-ea - potem, później, następnie 4

posterus, -a, -um - idący za (kim), następujący; c om par. posterior, -ius - późniejszy 18 s

postremo - w końcu, .wreszcie 4

postulatio, -ónis, /. - żądanie 35

postulo, -are, -avi, -atus - żądam, domagam się 36

posui -? zob. pono

potens, gen. -entis - potężny, możny 22 s

poteram

poterim

- odm. pos-sum

potes potest

potestas, -atis,/. - moc, możność; władza 15

potior, -ius (compar.) - (więcej mogący) lepszy, ważniejszy, godniejszy 18 s;

neutr. potius - przysłwk. raczej 48

potni - zob. pos-sum

praecepi 1

> - zob. prae-cipio praeceptus, -a, -um J r r

prae-cipio, -ere, -cepi, -ceptus - zabieram, zajmuję, zagarniam (przed kim); przyjmuję, zakładam (z góry); także: przepisuję, nakazuję 38; part. perf. pass. rzeczown. praeceptum, -i, n. - (to, co przepisane) przepis, nakaz 28

praecipuus, -a, -um - szczególny, wyjątkowy 6;przysłówek: praecipue - szczególnie, zwłaszcza 34

praedes - odm. praes

prae-dico, -ere, -dixi, -dictus - przepowiadam, zapowiadam; part. perf. pass.

praedictus, -a, -um - nkl. przedtem (wyżej) wymieniony 34 praedium, -ii, n.-posiadłość ziemska; grunt (= wycinek powierzchni ziemi,

parcela) 47

praefectus, -i, m.-przełożony; komendant; prefekt 45

prae-fero, -ferre, -tuli, -latus - niosę przed (kim - z dat.); przedkładam, wybieram (jako lepsze) 21 s

prae-iudicialis, -e - odnoszący się do orzeczenia wstępnego, poprzedzający (inne) orzeczenie lub postępowanie sądowe, prejudycjalny 37

praes, praedis, m. - poręczyciel 36

praescriptio, -ónis, /. - (nadpisanie) napis (nad czym); wstęp (do ustawy); klauzula wstępna (formuły procesowej); także: (longi temporis) praescriptio - dawność, przedawnienie (wynikające z faktów zgłoszonych przez pozwanego, które były notowane na wstępie formuły procesowej) 16 s

praesens, gen. -entis - obecny (tutaj); niniejszy; dzisiejszy, teraźniejszy 17

prae-ses, -sidis, m.- (dosł. "ten, kto siedzi na czele") naczelnik; namiestnik

(prowincji) 30

prae-sto, -are, -stiti, -staturus-? stoję na przedzie; dostarczam, udzielam, świadczę (= daję) 51

prae-sum, -esse, -fui (z dat.)-jestem na czele: magistratui prae-sum-jestem

na stanowisku urzędowym, piastuję urząd 14 praeter-przyimek (z acc): obok; wbrew; oprócz, prócz 26 praeter-ea - prócz tego, ponadto 43 praeter-quam -? z wyjątkiem, jak tylko 45

praetor, -oris, m. - urzędnik sprawujący w Rzymie władzę sądową (ale nie

sędzia!), pretor 10 pretium, -ii, n. - cena; zapłata 40

primus, -a, -um - pierwszy 6; a6/. sing. neutr. primo-przysłówkowo: najpierw, początkowo 4; acc. sing. neutr. primum-przysłwk.: (jako pierwsze) po raz pierwszy; najpierw 17

princeps, gen. -cipis - pierwszy (znaczeniem), będący na przedzie, naczelny; główny; rzeczown. princeps, -cipis, m. - naczelnik, wódz; także: cesarz 30

principalis, -e - odnoszący się do pierwocin, pierwotny; naczelny; główny; dostojny; dotyczący cesarza, cesarski; przysłówek: principaliter (nkl.) - na samym początku, od razu, bezpośrednio 38

prior, prius (compar.) - pierwszy (z dwóch), bardziej na przedzie będący, bliżej będący, wcześniejszy; acc. sing. neutr. prius-przysłwk. wcześniej, przedtem 20

pristinus, -a, -um - dawniejszy, poprzedni, uprzedni 41 privatim-przysłówek: w imieniu jednostki, dla jednostki, prywatnie 28 privitus, -a, -um - należący do jednostki, odnoszący się do jednostki, prywatny 28

pro -przyimek (z abł.): przed (o miejscu); w miejscu, za (kogo); zamiast (kogo);

na rzecz, na korzyść (kogo) 11 proavus, -i, m. - pradziad; przodek 4

probatio, -onis,/. - uznanie (za dobre); prowadzenie dowodu, dowodzenie;

dowód 5 s

próbo, -are, -avi, -atus - uznaję (za dobre); wykazuję, udowadniam 11 s pro-cedo, -ere, -cessi, -cessus - występuję (naprzód), posuwam się (ku przodowi), postępuję; następuję 41

procella, -ae, /. - burza 4

pro-consul, -is, m. - namiestnik prowincji, prokonsul 25 procreatio, -onis, /. - płodzenie, wydawanie na świat 29 prodest - odm. pro-sum

prodigus, -a, -um - rozrzutny; rzeczown. prodigus, -i, m.- rozrzutnik, marnotrawca 45 proditns, -a, -um - zob. pro-do

pro-do, -ere, -didi, -ditus - wysuwam (ku przodowi), wystawiam; wydaję;

wydaję na świat, rodzę 35 profectus, -a, -om - zob. pro-ficiscor

pro-ficiscor, -ficisci, -fectus sum (dep.) - wyruszam (w drogę) 26 pro-fiteor, -eri, -fessus sum (dep.) - wyznaję, (otwarcie) wypowiadam; wykładam 18

pro-hibeo, -ere, -hibui, -bibitus - (trzymam przed sobą) powstrzymuję, przeszkadzam; zabraniam (często z acc. cum inf.) 23

prohibitorius, -a, -um - o interdykcie: zabraniający, zakazujący, prohibito-ryjny 38

pro-inde albo proin - (a) więc; właśnie tak, tak samo 35 promisi - zob. pra-mitto

pro-mitto, -ere, -misi, -missus - (w przód, w górę) wypuszczam (np. pędy, gałęzie); stawiam na widocznym miejscu; przyrzekam, obiecuję 51

pro-mułgo, -are, -avi, -atus - podaję do wiadomości (np. projekt ustawy), obwieszczam, ogłaszam 26

pro-nepos, -ótis, m. - prawnuk 42

pro-neptis, -is, /. -prawnuczka 42

pro-pago, -are, -lvi, -atus - rozkrzewiam; rozszerzam, przesuwam 23

prope - przyimek (z acc.): w pobliżu, obok, przy 48

propero, -are, -avi - spieszę (się) 3

propitius, -a, -um - sprzyjający, łaskawy 33

proprietas, -atis, /. - prawo własności, własność 50

proprius, -a, -um-własny; właściwy, odpowiedni 29

propter-przyimek (z acc): w pobliżu; z powodu 44

pro-pulso, -are, -avi, -atus - przepędzam, przeganiam 4

pro-spicio, -ere, -spexi, -spectus - patrzę przed siebie (w dal); widzę (z dala); przewiduję 4 s

pro-sum, prod-esse, pro-fui, pro-futurus-jestem pożyteczny, przydaję się 7 pro-tego, -ere, -texi, -tectus - (od przodu) zasłaniam, (przed ciosami) osła' niam, bronię 9

pro-veho, -ere, -vexi, -vectus - przewożę, przenoszę (w przód); wynoszę (do góry) 7

provincia, -ae, /. - administracyjnie wyodrębniona część rzymskiego terytorium pozaitalskiego, prowincja 30

pro-vocatio, -ónis, /. - odwołanie (od decyzji urzędnika do zgromadzenia ludowego) 15

pro-voco, -are, -5vi, -atus - wywołuję; wzywam 15

proximus, -a, -um (superl.) - najbliższy 22

prudens, gen. -entis - świadomy; roztropny; mądry; rzeczown. prudens, -entis m. - znawca 16

prudentia, -ae, /. - (umiejętność przewidywania) roztropność; znajomość (rzeczy); mądrość 9 pubes, gen. -eris - dojrzały, dorosły 44

publicus, -a, -um - odnoszący się do narodu, należny narodowi; publiczny 15

puer, -i, m. - dziecko; chłopiec (do ok. 17. roku życia) 3

pulcher, -chra, -chram - piękny 4

punio, -ire, -lvi, -itus - wymierzam karę, karzę 15 s

pupillus, -a, -um - nieletni, małoletni; rzeczown. pupili us, -i, m. - poddany opiece (z powodu nieletności, małoletności), pupil 44; pupilla, -ae, /. - poddana opiece, pupilka 44

purus, -a, -um - czysty; nieskazitelny 5

puta (nkl.) - przysłwk. na przykład 45

puto, -are, -lvi, -atus - sądzę, uważam, mniemam 20

ima - odm. qin, quae, quod

quadrin-genti, -ae, -a - czterysta, czterystu 32 quae - zob. (odm.) qoi, cpiae, quod

quaedam - zob. (odm.) qui-dem, quae-dam, quod-dam (quid-dam)

quaero, -ere, quaesivi, quaesitus- szukam; pytam; badam, rozważam 4

quaestor, -oris, m. - urzędnik skarbowy, kwestor 15; od IV w.n.e. pierwszy

minister (dworu) 33 qualis, -e - jaki, jaka, jakie 39 qualis-cumque, quale-cumque - jakikolwiek 49

quam-odm. qni, quae, quod; partykuła pytająca: jak, jak bardzo?; partykuła

porównawcza: jak, niż 20 quam-diu - jak długo; dokąd, dopóki 41 quamlibet - odm. qui-Iibet, quae-libet, quod-Jibet (quid-libet)

quis-que, quae-que, quod-que (przymiotu.) albo quid-que (rzeczown.) - zaimek uogólniający: każdy 28; także: ktokolwiek 48

quis-quis, quic-quid albo quid-quid (zaimek nieokreślony używany przeważnie w nom. sing.; abl. sing. quoquo tylko w wyrażeniu quoquo modo) -? ktokolwiek, cokolwiek; jakikolwiek 24

quo - odm. qui, quae, quod

quod -. zob. (odm.) qui, quae, quod: jako spójnik wprowadzający różne zdania poboczne: że; dlatego że 15 quodam - odm. qui-dam, quae-dam, quod-dam (quid-dam) quod-si lub quod si- jeżeli więc; lecz jeżeli, lecz jeśliby 22 quoque - przyshvk.: także, też 18

quoquo - zob. quig-quis, quic-quid quorum I

quos i ~~ °dm' ^T' quae' quod

quotiens - ilekroć 17

radix, -icis, /. - korzeń

ratio, -ónis, /.--myślenie: myśl; rozum, rozsądek 43; (rozsądny) wzgląd, motyw, przyczyna 24

ratus, -a, -um - zob. reor; przymiotu, obliczony; także: ustalony,.pewny; wiążący 50

recasurus. -a, -um - zob. re-cido

re-cido, -ere, re(c)cidi, recasurus - spadam, opadam (z powrotem); padam, wpadam 43

re-cipero lub -cupero, -are, -5vi, -atus - otrzymuję z powrotem, odzyskuję 38 re-cipio, -ere, -cepi, -ceptus - biorę z powrotem; przyjmuję; dopuszczam,

pozwalam (na co - z acc.) 43 re-cito, -are, -avi, -atus - wygłaszam, (głośno) czytam, recytuję 19 rectus, -a, -um - prawidłowy, słuszny; prawy; sprawiedliwy 20; zob. rego re-cupero - zob. re-cipero

re-ddo, -ere, reddidi, redditus - zwracam (z powrotem); oddaję 15 redemptor, -oris, m. - dzierżawca, przedsiębiorca 26

red-igo, -ere, -egi, -actus - gnam, pędzę z powrotem; zmuszam do powrotu; spycham; wpędzam, wprowadzam (w złą sytuację) 44

re-duco, -ere, -duxi, -ductus - (z powrotem) odciągam; odwodzę, odprowadzam; przywracam 41

re-fero, -ferre. rettuli, relatus - niosę z powrotem; prowadzę z powrotem;

zwracam; także: znoszę z obranej drogi 26 re-fert, re-ferre, re-tulit (nieosob.) - przynosi, daje (pożytek, korzyść) 52 regina, -ae, /. - królowa 5 s

rego, -ere, rexi, rectus - kieruję, wiodę; panuję (nad czym - z acc); określam;

wytyczam 14 reguła, -ae, /. - prawidło, zasada, reguła 20 s relatus, -a, -um - zob. re-fero relictus, -a, -um - zob. re-lin<Juo

religiósus, -a, -um - wiążący, zobowiązujący; liczący się (z czym), sumienny;

to języku sakralnym: pobożny; otoczony nabożeństwem, święty 47 re-linquo, -ere, -liqui, -lictus -? pozostawiam (po sobie) 15 re-medium, -ii, n.-lek, lekarstwo; środek zaradczy 34

re-mhto, -ere, -misi, -missus - odsyłam (z powrotem), zwracam; puszczam

wolno, uwalniam; także: darowuję (np. dług) 51 re-moveo. -ere, -móvi, -motus - odsuwam, usuwam 44

re-nuntio, -are, -avi, -atus - donoszę, podaję do wiadomości (zwłaszcza jako wysłannik) 25

reor, rćri, ratus sum (dep.)-liczę, obliczam; sądzę, mniemam; myślę 31 re-pello, -ere, reppuli, repulsus - odpycham, odpieram 21 s re-pudio, -ire, -avi, -atus - odrzucam (z powrotem), odsuwam (od siebie) 19 repulsa, -ae, /.--odrzucenie, porażka (np. przy ubieganiu się o urząd) 21 res, rei,/. - mienie 52; rzecz, sprawa 17; res publica - rzeczpospolita, państwo;

res Romana - państwo rzymskie 6 re-scribo, -ere, -scripsi, -scriptus - piszę w odpowiedzi, odpisuję 24 re-sono, -are, -avi - rozbrzmiewam 19

re-spicio, -ere, -spexi, -spectus - patrzę za siebie, oglądam się; wracam (myślą) wstecz 4 s

re-spondeo, -ere, -spondi, -sponsus - odpowiadam 13; part. perf. pass. rzeczown. responsum, -i, n. - (dosł. "to, co odpowiedziane") odpowiedź 4

re-stituo, -ere, -stitui, -stitutus-stawiam (na dawnym miejscu); oddaję (z powrotem), zwracam 12

restitutorius, -a, -um - o interdykcie: nakazujący zwrot (rzeczy), restytuto-ryjny 38

re-tineo, -ere, -tinui, -tentus - powstrzymuję; zatrzymuję, zachowuję 38 retro - przysłówek: wstecz, w tył 4 s

reus, -i, m. - strona pozwana w procesie sądowym, pozwany; dłużnik 17 re-vello, -ere, -veDi lub -vulsi, -vulsus - odrywam, rozrywam 52

re-vertor, -verti, -verti (semidep.3) - wracam 43 rex, regis, m. -król; władca 6

rhetor, -oris, m. - nauczyciel wymowy (zwłaszcza Grek), retor 8 ripa, -ae, /. - brzeg (rzeki) 48

robur, -oris, n. - twarde drzewo; także: siła, moc 34

rogo, -ire, -avi, -atus - sięgam (po co - z acc); proszę; pytam (o co -

z acc) 42 Roma, -ae, /. - Rzym 4

Rominus, -a, -um - rzymski 4; rzeczown. Rominus, -i, m. - Rzymianin 6 rostrum, -i, n. -dziób; także: dziób okrętu 31 rursus lub rursum - znowu, znów; z drugiej strony, natomiast 39 rusticus, -a, -um - wiejski 47

sacer, -era, -crum - poświęcony bogom, święty; oddany bogom na pastwę: przeklęty; neutr. rzeczown. sacrum, -i, n. - rzecz poświęcona bogom; obrzęd religijny 28

sacerdos, -dótis, m. - kapłan 28

sacramentum, -i, n. - w dawnym procesie rzymskim: zakład rzeczowy, później

pieniężny składany przez strony 35 (bliżej patrz ust. XXXV, uw. 15) sacritns, -a, -um - poświęcony, święty 33

sacro-sanctus, -a, -um - uświęcony, święty; nietykalny, nienaruszalny 41 sacrum, -i, n. - zob. sacer, -era, -crum saepe-przysłówek: często 9

saepio, -ire, saepsi, saeptos - otaczam (murem); okrywam; zabezpieczam 52 saevio, -ire, saevii, saevitum - srożę się 40 saevitia, -ae, /. - srogość, okrucieństwo 40 salus, -utis, /. - zdrowie; ocalenie, ratunek 23

sancio, -ire, sanxi, sanctus - uświęcam, (jako niezłomne) ustalam, (jako obowiązujące) ogłaszam 6 sanctor, -óris, m. - ten, kto ogłasza (ustawy), twórca (ustaw) 6 sanctus, -a, -um - poświęcony, święty; nietykalny 47 sanę - zob. .arras, -a, -um

sanus. -a, -um - zdrowy; rozsądny; przysłówek: sane - rozsądnie; rzeczywiście, naprawdę 43 sapientia, -ae, /. - mądrość; wiedza 32

satis-facio, -ere, -feci, -factus - czynię zadość, zaspokajam, zadowalam (kogo -. z dal.) 8

satus, -a, -um - zob. sero

schola, -ae, f. ( wyraz pochodzenia greckiego) - rozprawa, wykład (naukowy);

miejsce prowadzenia wykładów, miejsce nauczania: szkoła 19 scientia, -ae,/.-wiedza (o czym - z gen.), znajomość 7

scio, -ire, scivi (albo: scii), scitus - rozstrzygam, decyduję; wiem. znam 26 s scribo, -ere, scripsi, scriptus--skrobię, (rylcem) rysuję; piszę, kreślę 13 scriptum, -i, n. -? (dosl. "napisane", to co napisane) pismo: rozprawa, księga 26 scriptus, -a, -um - zob. scribo se - zob. odm. zaimka zwrotnego

se-cedo, -ere, -cessi, -cessum--odchodzę, odsuwam się; pozostaję z dala (odkogo) 32 seco, -are, secui, sectus -- siekam, tnę (na kawałki) 19

secta. -ae, /. - kierunek; stronnictwo; zwolennicy określonego kierunku myślenia, szkoła 32 secum - zob. L. 19, uw. 13

secundum-przyimek (z acc): stosownie do, według 51 secutus, -a, -um - zob. sequor sed - spójnik: lecz 9

sedeo, -ere, sedi, sessum - siedzę; trwam (w miejscu) 11 se-iungo, -ere, -iunri. -iunctus - odłączam, oddzielam; odróżniam 24 Seius, -i, m. - rzymskie imię rodowe (występujące w kazuistyce źródeł prawniczych) 51

semel- (jeden) raz (m; znaczeniu przysłówkowym, jak np. w zdaniu: "powiedziałem raz") 11s semper - zawsze 6

senatus. -us, m. - ("rada starszych") kolegialny organ zarządu państwowego

w Rzymie, senat 14 sententia, -ae, /. - myśl, zdanie; orzeczenie, wyrok; także: opinia (prawna),

pogląd (prawny) 11 sentio, -ire, sensi, sensus - odczuwam, czuję; spostrzegam; myślę, sądzę 22 sequor, sequi, secutus sum (dep.) - idę (za kim - z acc), następuję (po kim -

z acc.) 13 senno, -ónis, m. - mowa, język 5

sero, -ere, sevi, satus - sieję, sadzę (roślinę w ziemię); płodzę 27 serritns, -ńtis, /. - niewola 39; podległość; także: służebność (ograniczone prawo rzeczowe) 47

servo, -axe, -Svi, -atus - strzegę, chronię; baczę (na co - z acc); przestrzegam

(czego - z acc), zachowuję 9 s servus, -a, -um - niewolny; rzeczownikowo: servus, -i, m.- niewolnik 39 sescentesimus, -a, -um - sześćsetny 21 sese - wzmocniony acc. zaimka zwrotnego 40 seu = sivr 34

sex (nieodm.) - sześć, sześciu, sześcioro 32 sexus, -us, m. - płeć 43 si - jeżeli; jeśli, gdyby 19 sini - odm. zaimka zwrotnego sic - tak, w ten sposób 51

sic-ut lub sic-uti - jak (na przykład); tak jak 37 signi-fico, -&re% -avi, -atus - oznaczam, znaczę 24 sileo, -ere, -ui - jestem cicho, milczę 22 sim - coniunet. praes. od sam similis, -e - podobny 36

simplex, gen. -icis - pojedynczy, prosty (== niezłożony) 38 simul - jednocześnie 36

simul-atque lub simul-ac - skoro, skoro tylko 48 sine-przyimek (z abl.): bez 6

sin gul us. -a, -um - pojedynczy, jedyny; poszczególny; plur. singuli, -ae, -a -

pojedynczy (członkowie zbiorowości), jednostki 28 si-ve lub seu - lub, albo; czyli; czy (to) 39

societas, -atis, /. - zrzeszenie, stowarzyszenie; społeczeństwo 2 s socius, -ii, m. - towarzysz 8

soleo, -ere, solitus sum (semidep.*) - mam zwyczaj, zwykłem 42 sollicitudo, -inis, /. - niepokój, troska 52 solmn - zob. sol os

solum, -i, n. - dno, podłoże; grunt, ziemia 49

solus, -a, -um (gen. sóUus, dat. soli,/, także: solae) - sam, sam jeden; samotny 11; acc sing. neutr. solum - przyslwk.: tylko, jedynie 20 solutio, -ónis, /. - rozwiązanie; świadczenie, zapłata 51 solutns, -a, -um - zob. solvo

solvo, -ere, solvi, solutus - rozwiązuję, odwiązuję; odłączam; wyzwalam (z więzów); umarzam zobowiązanie przez zapłatę, płacę, świadczę 9

specialis, -e - szczególny, specjalny; przysłówek: specialiter (nkl.) - osobno; szczególnie, specjalnie 33

species, -ei,/.-wygląd; postać; (określona pod względem formy) rzecz 48;

(szczególny) rodzaj 42 specto, -are, -avi, -atus - patrzę, spoglądam; także: odnoszę się (do czego) 17 spondeo, -ere, spopondi, sponsus - przyrzekam 2 s

sponte (abl. od nieużywanego *spons), /. - z woli, z chęci; sponte sua - ze

swojej (własnej) woli, dobrowolnie 27 statim - przysłówek: stale; z miejsca, natychmiast 39 statua, -ae, /. - posąg 40

statuo, -ere, statui, statutus - stawiam, ustawiam; ustanawiam, postanawiam 21 status, -us, m. - stan; stan prawny 41; status rei publicae (rei Romanae) -

ustrój państwa (państwa rzymskiego) 28 stilus, -i, m. -? ostro zakończony pręt; rylec (= narzędzie do pisania na tabliczkach powleczonych woskiem) 23 stipulatio, -onis, /. - kontrakt zawierany słownie, stypulacja 51 sto, -are, 6teti, staturus - stoję; trwam (= stoję w bezruchu) 6 studidsus, -a, -um - gorliwy, zapalony (do czego - z gen.); żądny wiedzy,

uczący się (czego) 8; rzeczown. studidsus, -i, m.--uczeń 32 studium, -ii, n. - gorliwość, zapał, namiętność 18; (ulubione) zajęcie; zajęcie

naukowe; nauka, dyscyplina naukowa 28 suasio, -ónis,/.-polecenie, zalecenie; nkl. namawianie, nakłanianie; plur.

suasiónes, -um - rady 33 sub - przyimek (z acc. na oznaczenie kierunku, z abl. na oznaczenie miejsca): pod 40

sub-icio, -ere, -ieci, -iectus - podrzucam; poddaję (np. władzy) 39 sublatus, -a, -um - zob. tollo

substantia, -ae, /.-stan; obecność, istnienie; nkl. istota, substancja 49 subtilis, -e - wnikliwy, dokładny 20

subtilitas, -atis,/. - delikatność; także: dokładność, wnikliwość, drobiazgowość 37 sub-venio, -ire, -veni, -ventum - przychodzę z pomocą, wspomagam, wspieram 7 suc-cedo, -ere, -cessi, -cessus - podchodzę (od dołu); wstępuję (w górę); idę,

następuję (po kim - z dat.) 32 successio, -ónis, /.-następstwo; wejście (w puściznę), sukcesja 25 s suc-cido, -ere, -cidi, -cisus - podcinam, ścinam (od dołu) 35 suffeci - zob. suf-ficio

suf-ficio, -ere, -feci, -fectus - (dosłownie: "podrabiam") podstawiam (w miejsce kogo innego); wystarczam 15

suffragium, -ii, n. - glosowanie (na zgromadzeniu), głos (w głosowaniu) 14 sum, esse, fui -? jestem 13

summus, -a, -um (super/.)--najwyższy, największy 7; takie: główny 39; jem. rzeczown. summa, -ae, /. - najwyższe miejsce; największa liczba jako rezultat dodawania, suma; wszystko razem, ogół; in summa - w ogóle, ogółem 38

sumo, -ere, sumpsi, sumptus - biorę 52

Bunt - odm. sum

super -? przyimek (z acc. na oznaczenie kierunku, z abl. na oznaczenie miejsca):

nad, ponad (Tabl. I) superbia, -ae, /. - wyniosłość, pycha 31 superficies, -ei, /. - powierzchnia (ziemi) 3 s

supero, -are, -avi, -atus - przewyższam; przezwyciężam, pokonuję 7

super-sum, -esse, -fui - jestem w nadmiarze, jestem zbędny; mam przewagę, panuję (nad kim - z dat.) 19

superus, -a, -um - będący w górze, górny; rzeczown. superi, -orum - bogowie nieba, niebianie 21

supplex. gen. -icis -- (szukający łaski, pomocy) pokorny 7

supplicium. -ii, n.-padnięcie na kolana; stąd: prośba (błagalna); pokuta; także: kara, udręka 5

sup-pónó, -ere, -posui, -positus - podkładam; poddaję 15

supra-przyimek (z acc): nad, ponad 14

supremus, -a, -um - superl. do superus, -a, -um

surdus, -a, -um - głuchy 45

sus-cipio, -ere, -cepi, -ceptus-podejmuję; biorę, przyjmuję (na siebie) 5

suspectus, -a, -um - zob. su-spicio

su-spicio, -ere. -spexi, -spectug - podglądam, patrzę w górę (na co - z acc); podejrzewam (o co - często z gen.) 44

sus-tineo, -ere, -tinui - (podtrzymuję) trzymam; utrzymuję; niosę (na sobie) 38

suus, -a, -um - swój, jego (jej, ich) 10

tablinum (albo: tabulinum), -i, n.-część domu rzymskiego używana przeważnie jako archiwum dokumentów (tabulae) i gabinet gospodarza 16 tabula, -ae, /. -tablica, tabliczka; także: tabliczka do pisania 16 taceo, -ere, -ui, -itus - nie wydaję głosu, milczę 25 s tacrus, -a, -um - zob. tango

tahs, -e - taki 13

tam - tak, tak bardzo 20

tamen - jednak, lecz 7

tametsi - choć, chociaż 26

tam-quam - tak jak, jako, jak gdyby 24

tango, -ere, tetigi, tactus - dotykam 13

tantum-przysłwk. tak (bardzo); tylko 17

tantus, -a, -um - taki, tak wielki 22

te - odm. tu

tempestas, -atis,/.--pora, czas; pogoda, zwłaszcza: niepogoda, burza 26 tempus, -oris, n. ?-? czas, pora 8

teneo, -ere, tenui, tentus--trzymam, mam (w ręku); powstrzymuję, zatrzymuję; mam w myśli, pojmuję; zachowuję (np. przepis ustawy) 52; pass. teneor - jestem związany (ustawą), podlegam (ustawie z abl.) 49; jestem odpowiedzialny, odpowiadam (prawnie) 40

ter - liczebnik przysłówkowy: trzy razy, (po) trzykroć, trzykrotnie 43

terra, -ae, /. - ziemia; ląd, kraj 4

terribilis, -e -? straszny, groźny 19 s

tertius, -a, -um - trzeci 19; abl. sing. neutr. tertio - przysłwk. (za) trzecim

razem; po raz trzeci 43 testamentum, -i, n. - oświadczenie ostatniej woli, testament 16 testatio, -ónis,/. - powołanie (i przesłuchanie) świadka; zeznanie, oświadczenie 11 testator, -oris, m. - spadkodawca (testamentowy), testator 8 s testis, -is, m.f. - świadek 11

testor, -ari, -atus sum (dep.) - powołuję na świadka, wykazuję (świadkami);

oświadczam ostatnią wolę, sporządzam testament 16 thesaurus, -i, m. (wyraz pochodzenia greckiego) - skarb 50

tibi - odm. tu

timeo, -ere, timui - boję się, lękam się (kogo - z acc.) 27 Titius, -ii, m. - rzymskie imię rodowe (występujące w kazuistyce źródeł prawniczych) 49

tollo, -ere, sus tuli. sublatus - podnoszę, imoszę (do góry); znoszę, uchylam

(np. ustawę) 37 totus, -a, -um (gen. totlus, dat. toti) - cały, wszystek 19 tracto, -are, -avi, -atus - wlokę, włóczę; roztrząsam, omawiam 34 tractus, -us, -m. - ciąg; przeciąg, upływ (czasu) 14 s tradidi - zob. tra-do

traditio, -ónis,/. - przekazanie, wydanie; przeniesienie posiadania, tradycja 24 traditus, -a, -um - zob. tra-do

tra-do, -ere, tradidi, traditas - przekazuję, wydaję; daję (we władanie, w posiadanie); pozostawiam (po sobie) 32; (w piśmie) podaję do wiadomości (zwłaszcza potomnych), donoszę, opowiadam 26

traho, -ere, traxi. tractus - ciągnę; ciągnę za sobą 3 s

trans-fero, -ferre, -tuli, -latus - przenoszę 50

transversus (albo traveraus), -a, -um - położony w poprzek, poprzeczny 17 tres, neutr. tria (gen. trium, dat. i abl. tribus)-trzy, trzej, troje 34 tribunal, -afis, n. - podwyższenie z miejscem dla pełniącego swe obowiązki

urzędnika lub sędziego, trybunał 11 tribunicius, -a, -um - odnoszący się do trybuna, trybuński 31 tribunus, -i, m. -? dostojnik plebejski, trybun 14

tribuo, -ere, tribui, tributus - dzielę, przydzielam; oddaję; przyznaję (komu) 12

tribus -- odm. tres

tribus, -us, /. - m; dawnej organizacji społecznej Rzymu: jedna z trzech grup rodów złączonych w kurie; później: dzielnica (miejska), okręg (miejski, wiejski) 14

triginta (nieodm.) - trzydzieści, trzydziestu 19

tri-pertitus albo tri-partitus, -a, -um - podzielony na trzy części, trójdzielny; potrójny 28

trochus, -i, m. (wyraz poch. greckiego) - obręcz, krąg (do zabawy) 3 Troia, -ae, /. ?- Troja (miasto) 4

Troianus, -a, -um - trojański; rzeczown. Troianus, -i, m. - Trojańczyk 4 tu - zaimek osobowy: ty 2

tueor, tueri, tuitus albo tutatus sum (dep.) - oglądam; zwracam uwagę, uważam (na co - 2 oce); strzegę, chronię, bronię 44 tuli - zob. fero

tum -? wtedy, wówczas 12

tunc = (wzmocnione) tum 33

turba, -ae,/. - zamęt, zgiełk; ciżba, tłum 27

turbidus, -a, -um - poruszony, niespokojny, ożywiony 22

turpis, -e - szpetny, niegodny 12

Tuscułanus, -a, -um - z (miasta) Tusculum (w Latium), tuskulański 51

tutela, -ae, /. - opieka 39

tutor, -oris, m.- stróż, obrońca; opiekun 44

tutus, -a, -um - bezpieczny, pewny 22

tuus, -a, -um - zaimek dzierżawczy: twój, twoja, twoje 11

ubi - gdzie; kiedy 2 s ubi-cunioue - gdziekolwiek (35) ubi-que - wszędzie 22

ullus, -a, -um (gen. ullius, dat. ulli)-przymiotnik zaimkowy: jakiś, jakaś, jakieś 40

ultimus, -a, -um (superl.) - najdalszy; ostatni, ostateczny 41 ultra-przyimek (z acc.): poza (czym); ponad, poza (co) 22 s umquam lub unquam - kiedykolwiek 30 una - razem, wespół 8

unde - skąd; na początku zdania głównego: s tąd, stąd też 35

unicuique - odm. unus-quisrme, una-quaeque, unum-quodque (-quidque)

unius - odm. unus, -a, -um

universus, -a, -um - cały, wszystek 30

unus, -a, -um (gen. unius, dat. rad) - jeden 25

unus-quisque, una-quaeque, unum-quidque (rzeczown.) lub unum-quodque

(przymiotu.) (gen. uniuscuiusque, dat. unicuique) - każdy jeden, każdy 38 urbanus, -a, -um - miejski 30 urbs, urbis, /. - miasto 6

us-que - zwykle przed przyimkami, które wzmacnia: us-que ab - aż od (samego, samej itp.); us-que ad - aż do 44

usu-capio, -ónis, /1 -. nabycie własności rzeczy przez posiadanie, zasiedzenie 52

usus, -a, -um - zob. utor

usus, -us, m. - użycie, używanie, korzystanie 35

usus (et) fructus, -us (odmieniają się obie części), m. - prawo używania cudzej

rzeczy i pobierania z niej pożytków, użytkowanie 47 ut lub uti - iv porównaniach: (tak) jak 9; jako spójnik wprowadzający zdania

celowe: (a)by, (a)żeby 23; jako spójnik wprowadzający zdania skutkowe:

(tak) że 24; czasowe: gdy (tylko), skoro 39 uter-que, utra-que, utrum-que (gen. utrius-que, dat. utri-que) - każdy z dwóch,

obaj 36

utilis, -e - użyteczny, pożyteczny; korzystny 17 utilitas, -atis, /. - użytek, pożytek; korzyść 28

uti-nam - w zdaniach wyrażających życzenie: niech, niechby, oby 22 uti-que - w każdym razie; koniecznie 46

utor, uti, usus sum (dep.) - posługuję się (czym), używam (czego - z abl.), stosuję (co - z abl.) 10

utraque

utriusque | - 20 (°dm.) uter-que, utra-que, utrum-que

utrum- w pytaniu: czy 48; iv pytaniach rozłącznych: utruni ... an- czy... czy 48

valeo, -ere, valui, valiturus-jestem silny, jestem zdrów; znaczę (coś); jestem

ważny 16 -ve (enkl.) - albo, lub 38

vel-spójnik: albo, lub 29; przysłówek: nawet; choć(by) 37 velim - odm. volo

vel-ut lub vel-uti-jak gdyby, niby; (jak) na przykład 14

vendidi - zob. vendo

venditio, -ónis, f. - akt sprzedaży, sprzedaż 25 venditor, -óris, m. -? sprzedawca, zbywca 24

venditus, -a, -um - zob. Tendo

vendo, -ere, -didi, -ditus - sprzedaję, zbywam 14

venerunt - odm. venio veni -- zob. venio

venio, -ire, veni, ventum - przychodzę, przybywam; ad causani venio - przechodzę do sprawy (w rozmowie) 16 ventus, -i, m.-wiatr, wicher 26

venum (acc. od nieużywanego *venus, -i, m.) - na sprzedaż 43; venum-do, -are, -dedi, -datus lub venum do - daję na sprzedaż, sprzedaję 14

verbum, -i, n. - słowo, wyraz; plur. verba, -orum - także: mowa 3

veritas, -atis,/.-rzeczywistość, prawda 13 s

vero -przysłówek: naprawdę, rzeczywiście; spójnik: ale, lecz 7

versor, -ari, versatus sum (dep.) - obracam się, krążę; także: znajduję się (rep. iv sytuacji) 12

verto, -ere, verti, versus - kieruję, zwracam; odwracam 31

verum-'jako spójnik: ale, lecz 42

verus, -a, -um - zgodny z prawdą, prawdziwy 24 s

vester, -tra, -trum - wasz, wasza, wasze 23

vestis, -is, /. - suknia, szata 47

vetus, gen. veteris - stary, dawny 8

viccm - zob. vicis

viccsimus, -a, -um - dwudziesty 45

vici - zob. vinco

vicis (gen.), f. (występuje w sing. tylko w gen. vicis, acc. vicem, abl. vice; plur. nom. i acc. vices, dat. i abl. vicibus) - zmiana; miejsce, stanowisko 30

video, -ere, vidi, visus - widzę 22; patrzę; także: uważam, dbam 23; pass. videor - jestem widziany; jestem uważany (za kogo - z nom. dupl.); wydaję się, zdaję się 25

vigilo, -are, -avi, -atus - jestem w stanie gotowości, czuwam 23

viginti (nieodm.) - dwadzieścia, dwudziestu 40

vim - odm. vis

vincio, -ire, vinxi, vinctus - wiążę, krępuję, biorę w pęta 19 vinco, -ere, vici, victus - zwyciężam 21

vinculum, -i, n. - wiązadło, węzeł; plur. vincula, -oram--więzy 15

vindex. vindicis, m. f. -ten, kto przychodzi z pomocą, z ratunkiem; mściciel; ten, kto wymierza karę 27

vindico, -are, -avi, -atus - przyznaję sobie (= uważam za moją własność i daję temu wyraz); dochodzę (przed sądem) 36

vindicta, -ae, /. - laska używana przez strony w cywilnym procesie rzymskim: 1) w postępowaniu legisakcyjnym o rzecz (legisactio sacramento in rem), gdzie zwano ją także festiica (206.), 2) w postępowaniu zmierzającym do wyzwolenia niewolnika; (postępowanie, którego celem było) wyzwolenie niewolnika (wyzwalanego dotykano laską na znak, że moc wyzwalającego nie została przez nikogo odparta); zemsta, kara 41

vinum. -i, n. - wino 49

vir, -i, m. - mężczyzna, mąż, małżonek 6

vires - zob. vis

viri-potens, gen. -entis - o kobiecie; dojrzała (do małżeństwa) 45 vis - odm. volo

vis, vis, /. (acc. vim, abl. vi; plur. nom. vires, gen. virium)--siła, moc, przemoc 37' visus, -a, -um - zob. video vita, -ae, /. - życie 5

vitiosus, -a, -um - dotknięty wadą, wadliwy 14 s

vitis, -is, /. - (winna) latorośl 35

vitium, -ii, n. -? wada 38

vivo, -ere, vixi, victurus - żyję 19

vivus, -a, -um - żyjący, żywy 10

vix - ledwo; dopiero co 10

viii - zob. vivo

voco, -fire, -avi, -Stos - wołam, wzywam 10 volo, velle, volui - chcę 19

volumen, -inis, n. - tom, zwój (tekst literacki spisany na zwijanym arkuszu

papirusowym) 16 voluntas, -atis, /. - wola 8 s vos - zaimek osobowy: wy 2 vulgo - przysłwk. powszechnie, pospolicie 9

---