EKOSYSTEM - biotop + biocenoza.
Biotop - nieożywiona część środowiska (np. gleba, woda, atmosfera)
Biocenoza - wszystkie organizmy żywe żyjące w tym środowisku.
Ekosystem - pewna naturalna całość przyrodnicza (las, pole uprawne, użytek zielony, przestrzeń wodna), gdzie odbywają się procesy obiegu materii i przepływu energii pomiędzy biotopem a biocenozą.
Ekosystem - całość przyrodnicza, w której odbywają się procesy wymiany materii.
Ekosystem - (definicja utworzona przez cybernetyków ) organizmy roślinne i zwierzęce są urządzeniami samosterującymi, a ekosystem to czarna skrzynka, w której nie wiemy co jest w środku, ale możemy go poznać przez różne „wejścia” (światło, woda, pożywienie) i „wyjście” (produkcja ekosystemu - biomasa).
światło
woda biomasa
pożywienie
PODZIAŁ EKOSYSTEMÓW
wodne ( ekosystemy wód morskich i lądowych )
lądowe
EKOSYSTEMY WÓD MORSKICH
ekosystemy wód estariachowych mezohalianowych (0,5 - 16 g NaCl/dm3)
ekosystemy wód słonych - halinowe ( 16 - 47 g NaCl/dm3)
ekosystemy wód hiperhalinowych ( powyżej 47 g NaCl/dm3)
[np. morze Martwe - 300 g NaCl/dm3]
EKOSYSTEMY WÓD LĄDOWYCH
Podział w zależności od ruchu wody
ekosystemy wód lenitycznych (wody będące w bezruchu - wody stojące)
jeziora słodkowodne
jeziora słone
zbiorniki retencyjne
stawy, glinianki
ekosystemy wód lotycznych (wody płynące)
rzeki, strumienie, potoki, kanały
bystrza (woda płynąca szybko)
EKOSYSTEMY LĄDOWE
leśne
trawiaste
pustynne
agroekosystemy
ekosystemy leśne - pojawiły się jako pierwsze po „wyjściu” życia z morza. Występuje tu roślinność drzewiasta oraz krzewiasta (busz).
ekosystemy trawiaste - użytki zielone, trawniki, łąki, pastwiska. Występują w każdej strefie klimatycznej i we wszystkich szerokościach geograficznych. Zajmują ponad 50 mil. ha. Są to ekosystemy gdzie fitocenozy tworzy roślinność niedrzewna, trawy, rośliny niezdrzewiełe (np. tundra to porosty, mchy, trawy), rośliny motylkowe, stepy i sawanny. Drzewa mogą tu występować pojedynczo, tam gdzie jest więcej wody.
Agroekosystemy - są one ważne z punktu widzenia żywienia człowieka, dostarczenia paszy dla zwierząt. Zajmują 12% powierzchni lądowej. Ekosystemy leśne i trawiaste mają fitocenozy trwałe, natomiast tu roślinność jest krótkotrwała, gleba jest orana. Jest to podstawa wyżywienia populacji ludzkiej - 1 tona biomasy na hektar - jeżeli dostarczymy więcej wody będą bardziej wydatne.
Ekosystemy pustynne - charakteryzują się brakiem wody w siedlisku, nie przekraczają 1 t suchej masy / ha. pustynie mogą powstawać w sposób naturalny lub wskutek działalności człowieka (np. po wycięciu lasu gleba wysycha w górnych warstwach, woda przechodzi w głąb).
EKOSYSTEMY
pierwotne - utworzone w sposób naturalny, bez pomocy człowieka, same też się utrzymują.
wtórne - powstają po ekosystemach pierwotnych, mogą powstawać w sposób naturalny lub przy udziale człowieka.
zamknięte - obieg materii i przepływ energii odbywa się na terenie zajmowanym przez ekosystem (las, tereny trawiaste wysokogórskie ).
otwarte - zabranie części siedliska z ekosystemu (rolnictwo, wywóz drewna z lasu ).
EKOSYSTEMY
eutroficzne - ekosystemy bogate w biogeny (np. lasy grądowe posadowione na dobrych glebach)
oligotroficzne - np. bory świerkowe
mezotroficzne -
dystrificzne - zniekształcenie roślinności, zwierząt, procesy glejowe, zasolenie gleby
BIOCENOZY WÓD LOTYCZNYCH
W plosach biocenozy są znacznie bogatsze niż w bystrzach, gdyż gdyż oprócz bentosu rozwijają się również plankton i nekton.
Układy biocenotyczne wód lotycznych zmieniają się nie tylko w plosach i bystrzach. W bystrzach rozwijają się wyłącznie biocenozy bentosowe, na ogół skąpe w gatunki. Fitobentos bystrz tworzą przewarznie glony z grupy zielenic i okrzemek . Mogą też występować mchy wodne z rodzaju Fontinalis, Zoobentos stanowią gąbki słodkowodne, chruściki, muchówki, ślimaki, widelnice i wirki.
ale też wraz z oddalaniem się od źródeł.
Wody źródlane - biocenozy najsłabiej rozwinięte (wyjątek stanowią okrzemki).
W wodach występują :
sinice - występują w wodach silnie zanieczyszczonych, są wskaźnikiem zanieczyszczenia wód
eugleniny
tabołki
hryzofity - glony żyjące w wodach czyściejszych (np. okrzemki)
zielenice - żyją w bystrzach, wodospadach - wegetują przyczepiając się do dna (bentosowe) lub unoszą się (planktonowe)
ramienice
brunatnice bentosowe
krasnorosty
EKOSYSTEM JEZIORNY
PODZIAŁ HORYZONTALNY EKOSYSTEMU WODNEGO
litoral pelagial litoral
Litoral
- roślinność brzegowa
- strefa roślinności przybrzeżnej zakorzenionej w dnie zbiornika
Roślinność dzielimy na:
- wyrastającą ponad lustro wody (nadwodna)
- nawodna - do powierzchni wody
- podwodna - zakorzeniona w dnie zbiornika, nie dorasta do powierzchni wody (całkowicie w wodzie)
Litoral nadwodny - trzcina, pałka wodna, jeżogłówka, sitowie jeziorne, skrzyp bagienny (dużo CaCO3), tatarak, kłączeń, marek szerokolistny, kropidło wodne, manna wodna, manna mielec.
Stratyfikacja termiczna i fotyczna ekosystemów wodnych
(fotyczność - światło)
epilimnion
strefa eufotyczna
termoklina
hypolimion
strefa apotyczna
epiliminion - (warstwa o 2m. miąższości), przy powierzchni lustra wody. Temperatura zmienia się w zależności od warunków atmosferycznych, bardzo małe i częste zmiany temperatury, występują inne temperatury w dzień a inne w nocy.
Termoklina - (do kilku metrów i więcej), nie ma takich zmian temperatury, zachodzi zmiana temp. związana ze zmianami sezonowymi, okresowymi, zmiany przedłużają się w czasie, jest pewna odporność np. nie tak łatwo traci ciepło.
Hypolimnion - (do paru metrów :3-4), temperatura prawie w ogóle się nie zmienia w przybliżeniu 4°C.
II podział -podział światła
strefa eufotyczna - dobrze naświetlona przez słońce, dochodzi do kilkuset metrów, im woda bardziej klarowna tym głębiej dochodzi światło, strefa życia, występują rośliny wyższe np. glony, koncentruje się życie pektonu (zwierząt).
strefa apotyczna - dopływ światła bardzo mały, nie przekracza 5-10% tego co jest nad powierzchnią wody. Brak światła by zachodziły procesy fotosyntezy, występują procesy rozkładu beztlenowego - rośliny opadają na dno i rozkładają się jako gazy : siarkowodór, etan, amoniak, które mogą zatruć lub przenikać do wyższych stref ekosystemu wodnego.
Ryby żyjące w ekosystemie jeziornym składają ikrę, która przyczepia się do roślin ukorzenionych.
Strefa wodnej przestrzeni, bez roślin (pelagial) , przestrzeń wodna skupiająca organizmy przemieszczające się w różnych warunkach. W nurtach wody występują przede wszystkim glony, niekiedy jednokomórkowe, plechowce.
W wodach jeziornych spotykamy osie grup glonów.
Rośliny nawodne : grążel, lilia wodna, orzech kotewka (orzech wodny - posiada smaczne owoce zawierające olej)
Rośliny podwodne : nie przerastają a czasem nie dorastają do powierzchni wody - jezierze, rogatek sztywny i kłosowy (nasycone krzemionką, występują w wodach płytkich, w miejscach dobrze naświetlonych), wywłócznik kłosowy (tylko czyste wody), moczarka kanadyjska, rdestnica pływająca (gdy woda jest ciepła roślina podnosi się do powierzchni, natomiast opada gdy woda się ochładza), rdestnica połyskująca (liście nasycone woskiem, występuje w wodach czystych), włosienicznik wodny (nazywany jaskrem wodnym, posiada pęcherzyki na liściach, które unoszą roślinę), rzęsil, czerwień błotna, strzałka wodna (roślina owadopylna - kwiatostan występuje ponad wodą)
Chydrofity pływające : posiadają zredukowane korzenie - nie zaczepione w dnie, służą jako „obciążniki” - rzęsa wodna, rzęsa trójrowkowa (niektóre gatunki rzęsy wykorzystywane są w oczyszczalniach ścieków komunalnych - pochłaniają biogeny z wody całą powierzchnią liści - kilka razy w roku należy ściągnąć rzęsę, w przeciwnym razie rzęsa obumrze i opadnie na dno, zebraną rzęsę można wykorzystać jako kompost do upraw np. leśnych), pływacz zwyczajny (na liściach posiada pęcherzyki powietrza, roślina owadopylna), osoka aloesowa (przypomina liście aloesu - przemieszcza się po całej powierzchni zbiornika, zapylana przez owady wodne np. rozwielitki, ślimaki), żabiście (okresami przyczepiona do dna, od którego po jakimś czasie się odrywa)
EKOSYSTEM MORSKI
STREFOWNOŚĆ
Neryton -jest to strefa przybrzeżna morza i oceanów do 200m. głębokości. Przypomina litoral, który tworzą :
namorzyny - rozciąż i srożypląt
glony - brunatnice, ramienice, krasnorosty
koralowce
Ponadto występuje fitoplankton.
Pelagial w morzu nazywa się abysal. W morzu nie ma najgłębszych stref.
WODY ZANIECZYSZCZONE
Sinice - (cyanophyta) są to jednokomórkowce nitkowate o niebieskawym kolorze. Rozmnażają się wegetatywnie przez podział, syntetyzują wielocukier zwany skrobią sinicową. Są bioindykatorami zanieczyszczeń wody.
Eugleniny - (euglenophyta) jednokomórkowce, ruchliwe, zaopatrzone w nitki, mają czerwoną plamkę oczną. Mogą być samożywne lub cudzożywne. Produkują wielocukier „pyramylon”. Mają chlorofil - tracą go i stają się zwierzętami.
Tobołki - (Pyrrophyta) są to glony jednokomórkowe żyjące pojedynczo lub w koloniach. Mają po dwie nitki, dzięki którym mogą się poruszać. Przeprowadzają intensywny proces fotosyntezy. Produktem ich asymilacji są skrobia i olej. Są bardzo pożywne dla konsumentów żyjących w wodzie. Rozmnażają się wegetatywnie przez podział. Mają zdolność świecenia: np. Noctiluca miliaris.
WODY CZYSTE
Chrysofity - (Chrysophyta), jednokomórkowce, dzielą się na złotoniciowce (ze złotymi nitkami - wody średnio czyste) i okrzemki (wody bardzo czyste - źródlane). Żyją w wodach czystych. Rozmnażają się przez podział. Produkują tłuszcz o nazwie chryzoza.
Zielenice - (chlorophyta) rozmnażają się wegetatywnie i generatywnie. Tworzą wielokomórkowe cenobia (zielenice planktonowe) lub w postaci plechy (zielenice bentosowe) przypominają formę krzewów - jedna komórka jest tak postrzępiona. Produkują skrobię.
Ramienice - (Charophyta). Glony plechowate o licznych pędach. Rozmnażają się wegetatywnie i generatywnie. Należą do bentosowych. Produkują skrobię bentosową (związane z dnem).
Brunatnice - (Phaeophyta). Glony plechowe ; od mikroskopijnych (plankton) do do gigantycznych bentos (maerucystis pyrifera - może mieć nawet 300m) . Są koloru brunatnego. Rozmnażają się generatywnie i wegetatywnie. Produkują laminarynę, olej, garbniki. Są bogate w polisacharydy, w witaminy A, B, C oraz kwas alginowy do produkcji jodyny i papieru.
Krasnorosty - (rhodophyta) Glony plechowe, bentosowe o czerwonym zabarwieniu i o podwójnym rozmnażaniu. Produkują skrobię, olej i agar, który jest pożywką dla bakterii.
STREFOENOŚĆ MÓRZ I OCEANÓW
Neryton - są to wody przybrzeżne odpowiadające jeziornemu litoralowi. Dochodzą do głębokości 200m. Roślinność tej strefy tworzą : namorzyny, koralowce, glony bentosowe i planktonowe.
Nekton - zwierzęta, które mogą samorzutnie poruszać po różnych strefach : foki, żółwie morskie, niektóre ptaki, ryby dorszowate, flądrowate, łososiowate, makrelowate i śledziowe.
Bentos nerytonu - brunatnice, ramienice, krasnorosty, rupia zamknięta i trawa morska a zwierzęta to : jeżowce, krab Eremita małże, mięczki, robaki, ślimaki, wężowidła.
Abysal - to wody morskie powyżej 200m. głębokości do 6000m. odpowiada pelagialowi. Tworzą go glony planktonowe.
Nakton abysalu - walenie fiszbinowe i uzębione.
Bentos abysalu - brunatnice, mięczaki, skorupiaki, szkarłupnie.
Hadal - to najgłębsze miejsca (ponad 6000m.) nie dochodzi tam światło (strefa afotyczna) i dlatego nie ma tam roślin.
Nakton hadalu - ośmiornice, ryby świecące i bezokie.
Terminologia dotycząca ekosystemów wodnych
Namnoplankton - mikroskopijne rośliny i zwierzęta ekosystemów wodnych
Neuston - organizmy zwierzęce bytujące na powierzchni wody np. krętaki, martniki.
Plankton - (fito i zoo)- drobne organizmy roślinne i zwierzęce unoszone i przenoszone prądami wody.
Bentos - organizmy roślinne i zwierzęce związane z dnem zbiorników wodnych.
Peryfiyon - organizmy roślinne i zwierzęce przyczepione do przedmiotów wystających z dna.
Seston - zawiesina żywych i martwych organizmów roślinnych i zwierzęcych występujących w wodzie.
Trypton - zawiesina martwych organizmów roślinnych i zwierzęcych występujących w wodzie.
Zooplankton - wód nerotycznych dzielimy na holoplankton i meroplankton.
Holoplankton - tworzą zwierzęta, które cały cykl życiowy spędzają w fitopla nktonie.
Są to: - meduzy
pierwotniaki
robaki
ślimaki
Meroplankton - tworzą go zwierzęta, które tylko część swojego cyklu spędzają w fitoplanktonie
Saprobowość wody wg FJERDINGSTADA
wody koprozoiczne- bardzo silnie zanieczyszczone. Brak w nich glonów. Występują bakterie fekalne z rodziny Bodo.
Wody polisaprobowe - oprócz bakterii fekalnych występują bakterie siarkowe. W podklasie α dominują bakterie Bodo, w podklasie β - bakterie fekalne i siarkowe są w podobnych ilościach a w podklasie γ dominują bakterie siarkowe i pojawiają się glony (sinice).
Wody mezosaprobowe - to wody umiarkowanie zanieczyszczone, w podklasie α występują glony sinicowe i eugleniny, w podklasie β - glony tobołkowe, a w podklasie γ zielenice.
Wody oligosaprobowe - to wody czyste z występującymi złotowiciowcami, ramienicami i krasnorostami.
Wody katarobowe - to wody źródlane, bardzo czyste, w których dominują glony okrzemkowe.
Adyfikacja wody
czyli wzrastające zakwaszenie powodowane głównie kwaśnymi opadami atmosferycznymi.
Adyfikacja jest procesem trójstopniowym:
I STADIUM - ma miejsce przy pH = 6,0 - 5,0. Giną wówczas zwierzęta: raki, mięczaki, wioślaki, wrotki i niektóre z ryb łososiowatych.
II STADIUM - pH obniża się do 4,0. Pojawiają się w wodzie jony glinu (Al). następuje śnięcie okonia, lipienia, troci, szczupaka, u których Al wytrąca się w skrzelach co uniemożliwia oddychanie. Pojawiają się acydofile: chrząszcze, chruściki, muchówki nie mające znaczenia pokarmowego.
III STADIUM - pH = 4,0 - 3,5. Giną wszystkie ryby. Rozwijają się nitkowe glony zielone.
IV STADIM - pH < 3,5. Woda staje się martwa (dystroficzna), zamiera życie roślinne i zwierzęce.
EKOSYSTEM LEŚNY
Ekosystemy leśne są najbardziej przystosowanymi do siedlisk fitocenozami. Mają największą powierzchnię asymilacji w stosunku do zajmującej powierzchni (12 ÷ 17 m2/m2 terenu). Ekosystemy leśne tworzą przede wszystkim rośliny drzewiaste. Las rosnący na powierzchni 1 ha pochłania rocznie ok. 10 ton CO2, a wydziela ponad 7 ton O2 oraz wytrąca 40 ton pyłów.
W ekosystemach leśnych Europy występuje 2300 gatunków roślin naczyniowych, 1200 porostów, 600 mchów i 120 wątrobowców.
Ekosystemy leśne produkują rocznie na 1 ha 10 ton suchej masy, a w tym 6 t/ha liści. Dają schronienie licznej faunie, która bez nich nie mogłaby egzystować.
Np. 80-letni dąb o powierzchni liści ok. 1250 m2w ciągu 1 dnia:
Zużywa 10 tyś dm3 CO2
Dostarcza 9 tyś dm3 O2
Transpiruje 200 dm3 wody
EKOSYSTEMY LEŚNE
Pokrywają ok. 34% powierzchni lądowej Ziemi. Ich znaczenie jest wszechstronne:
klimatyczne
hydrologiczne
ochronne
bioekologiczne
krajobrazowe
rekreacyjne
gospodarcze
Gospodarcze znaczenie ekosystemów leśnych
Dostarczają:
drewna i posuszu
żywicy
terpentyny (uzyskuje się ją ze szpilek drzew iglastych, głównie jest to sosna)
alkoholu metylowego (duże znaczenie gospodarcze)
cukru dla hodowli drożdży (z tartego drzewa, ok. 7-10% soku drzewa to cukrowce, jest to produkcja dość łatwa)
jedwabiu wiskozowego (z celulozy)
kory (wykorzystywana w przemyśle garbarskim - np. topola, wierzba posiadają dużo garbników, które hamują procesy gnilne skóry)
jagód i owoców
grzybów
mięsa i skór
miodu
węgla drzewnego (dawniej miał on większe znaczenie)
ściółki (jest ona ochroną dla małych zwierząt)
mchu izolacyjnego (dawniej wykorzystywano go do budownictwa drewnianego)
surowców farmaceutycznych (np. liście borówek czy kora wierzby - wyrób spirytusu salicylowego)
surowców przemysłowych (garbniki, substancje zapachowe)
paszy dla zwierząt dzikich i udomowionych
funkcje ekosystemów leśnych
produkcyjna poza produkcyjna
drewno ochrona gleby
żywica ochrona wód
garbniki hydrologia
owoce zwiększa transpirację
zioła grzyby klimat
surowce rekreacja
lecznictwo
ochrona gleby - pokrywa roślinna zapobiega wypłukiwaniu biogenów z gleby, zapobiega jej degradacji
ochrona wód - lasy w pobliżu źródeł, cieków wodnych są ich ochroną, ponieważ przy wyrębie lasu źródła mogą zanikać
hydrologia - las jest tzw. suchym zbiornikiem - retencja 300 mm opadów, reguluje odpływy ze zlewni, zwiększa transpirację (łąka - retencja ok. 100 mm opadów; pole orne - ok. 20 mm)
klimat - las jest czynnikiem klimatotwórczym - przy dużych kompleksach leśnych zwiększa się suma i częstotliwość opadów - wg prof. Baca gdyby zwiększyć o 1% zalesienie kraju to roczna suma opadów zwiększyłaby się o 15 mm
rekreacja i lecznictwo - fitocydy - olejki eteryczne posiadające zdolności bakteriobójcze (bakterie chorobotwórcze) - powietrze w lesie jest czyste, nie ma pyłów, bakterii, dlatego tworzy się ścieżki ekologiczne, las ujemnie jonuje powietrze
Produkcyjność ekosystemu - jest to ilość energii świetlnej przyswajalnej przez autotrofy i zamienionej na biomasę w okresie np. roku
Rozróżniamy produkcję ekosystemów brutto i netto.
Produkcja brutto - całkowita produkcja biomasy roślinnej nadziemnej i podziemnej przed jej zużyciem w procesach fizjologicznych np. na oddychanie
Produkcja netto - jest pomniejszona o zużycie energii w procesach fizjologicznych np. oddychanie
W ekosystemach większe znaczenie ma produkcja netto, gdyż tylko ona
przepływa do wyższych do wyższych poziomów troficznych. To samo dotyczy zoocenozy.
Funkcjonowanie ekosystemów
Funkcjonowanie ekosystemów zależy od stosunku asymilacji A do dysymilacji D.
Jeżeli A = D to funkcjonowanie ekosystemu jest bardzo słabe z powodu braku przepływu energii do wyższych poziomów troficznych (karłowate drzewa), wegetacja bez produkcji.
Jeżeli A > D to funkcjonowanie ekosystemu jest bardzo dobre, jest to tzw. ekosystem akumulacyjny, w którym produkcja przeważa nad dysymilacją. Do takich ekosystemów należą ekosystemy leśne, trawiaste, torfowe itp.
Jeżeli A < D to ekosystem ulega degradacji gdyż dysymilacja przeważa nad produkcją ekosystemu. Stan taki spowodowany jest zazwyczaj zaburzeniami układów środowiskowych np. nadmiarem SO2, zakwaszeniem gleb, zatruciem itp. tzw. ekosystem degradacyjny.
SIEDLISKA BOROWE
Bór suchy (najbardziej jałowy, złe gleby, zakwaszające się, szybko infiltrująca woda) |
Bór świeży (trochę lepszy, cienkie wkładki gliny, płaty pod powierzchnią gleby bogate w biogeny, lepsza troficzność)
|
Bór mieszany (większy udział części spławialnych, piaski z gliną, pyły, lepiej uwilgotniony, bogatszy w biogeny) |
Bór bagienny (niekiedy występuje sama sosna, są to torfowiska, szczególnie wysokie) |
Sosna Borówka brusznica Gruszyczki Chrobotek renifero. Widłorząb mech Mech gajnik złoty
|
Sosna Brzoza Borówka brusznica Borówka czarna Gajnik Przeniec gajowy Mech rokiet Śmiałek pogięty |
Sosna Brzoza Dąb Świerk Borówka czarna Starzec leśny Mach płonnik |
Sosna Borówka pijanica (b. bagienna) Bagno Modrzewnica Żurawina błotna Wełnianka pochwowata Mchy torfowe |
SIEDLISKA GRĄDOWE
Najlepsze siedliska leśne A > D (produkcja > zużycie)
Grąd świeży |
Grąd mieszany |
Grąd wilgotny |
Dąb Wiąz Grab Świerk Sosna Paprocie Kosmatki Kopytnik Przylaszczki żywiec |
Buk Jodła (tereny wyżej wzniesione) Dereń Jawor Głóg Modrzew Trzmielina Świerk Marzanka Miodunka Przenęt Przytulia Starzec Fuchsa Paprocie |
Jesion Jawor Klon Jodła Kruszyna Czarny bez Bardzo bogate i bujne runo |
SIEDLISKA ŁĘGOWE
Występują w dolinach rzecznych - łęgi ekosystemu trawiastego.
Łęg wierzbowo-topolowy (zalew co roku) |
Łęg wiązowy (zalew co kilka lat) |
Wierzba biała Wierzba krucha Wierzba łoza Wierzba pięciopręcikowa Wierzba wawrzynowa Topola biała Topola czarna topola osika bujne runo traw i ziołoroślin (typowy- chmiel) |
Wiąz polny Wierzba biała Wierzba krucha Wierzba łoza Wierzba pięciopręcikowa Wierzba wawrzynowa Topola biała Topola czarna Topola osika Dąb Grab Chmiel bujne runo |
SIEDLISKO OLSZOWE
Ols czarnoolszowy (do 500 m.n.p.m.) |
Ols szaroolszowy (powyżej 500 m.n.p.m.) |
Olsza czarna Wierzba wiciowa Wierzba rokita Wierzba łoza Kruszyna czarna runo bardzo bogate Ostrożeń warzywny Ostrożeń błotny Kosaciec Więzówka błotna Turzyce Kaczeńce |
Olsza szara Wierzba purpurowa Wierzba sina Lepiężniki świerząbki |
Rola mrówek w ekosystemach leśnych
Mrówki są owadami szczególnie pożytecznymi dla ekosystemów leśnych, gdyż są konsumentami wielu szkodników drzew, krzewów i runa leśnego. Są bardzo ruchliwe, poruszają się szybko we wszystkich warstwach (piętrach) ekosystemu leśnego niszcząc napotkane tam larwy i gąsienice owadów (14 tyś. ton).
Podobną rolę spełniają pająki. Dlatego w ekosystemach leśnych gdzie jest dużo mrówek i pająków gradacje szkodników nie występują.
Pavon (1990) obliczył, że w lasach włoskich Alp żyje 300 mld. Mrówek i zjadają one rocznie ok. 14 tyś. ton owadów.
Wrogami mrówek są: mrówkojady, dzięcioły, dziki, borsuki, jeże i cietrzewie. Wrogiem dzięciołów jest jastrząb gołębiarz.
Każda gradacja szkodników powoduje wzrost populacji ich konsumentów. Dlatego wielogatunkowe ekosystemy znajdują się w biologicznej równowadze.
Stratygrafia ekosystemów leśnych
Roślinnej stratygrafii, czyli uwarstwienia ekosystemów leśnych towarzyszy również stratygrafia zoocenozy.
W warstwie koron dominują fitofagi a głównie larwalne formy owadów, które z kolei stanowią pożywienie ptaków. W koronie dorosłej sosny żyje ok. 60 gatunków chrząszczy, 20 gatunków błonkówek i muchówek, 14 gatunków motyli oraz 5 gatunków szarańczaków. Ich konsumentami są ptaki, sikory, mysikróliki i świtunki.
W grubych konarach i w górnej części pnia żerują korniki. Ich konsumentami są dzięcioły, sójki, kowaliki, kukułki.
W warstwie runa leśnego poruszają się: borsuk, dzik, lis, jeleń, łoś, ryś, sarna, wilk, żubr.
Na korzeniach żerują: turkuć podjadek, gryzonie.
Na ziemi: drozdy, dziki, cietrzewie, które żywią się pędrakami, ślimakami, żabami, dżdżownicami, oraz jaszczurkami.
Drzewa powodujące ujemną jonizację powietrza:
Brzoza
Cedr
Cis
Cyprysiki
Czeremcha
Daglezja
Jałowiec
Jodła
Lipa
Miłorząb
Modrzewie
Róża
Sosna
Świerk
Roczna produkcja tlenu z 1 m2 liści w czasie sezonu wegetacyjnego:
Bzu lilaka - 1,10 kg
Topól - 1,00 kg
Grabu - 0,90 kg
Jesionu - 0,90 kg
Dębów - 0,85 kg
Sosny - 0,80 kg
Świerków - 0,70 kg
Klonów - 0,65 kg
Olszyn - 0,62 kg
Leszczyny - 0,60 kg
Wierzb - 0,58 kg
Buka - 0,55 kg
Brzozy - 0,50 kg
Lipy - 0,50 kg
Uszkodzenia roślin w zależności od stężeń SO2 w powietrzu:
Stężenie SO2 [ mg/m3 ] |
Uszkodzenie |
< 0,02 0,02 - 0,04 0,04 - 0,06 0,06 - 0,08 > 0,08 |
Brak uszkodzeń Fizjologiczne Chroniczne Ostre Katastrofalne |
Uszkodzenia fizjologiczne - zmniejsza się produkcja biomasy przez uszkodzenia chlorofilu; trwa to tak długo, jak długo trwa stężenie ; jeżeli jednak stężenie się zmniejszy następuje odbudowa chlorofilu
Uszkodzenia chroniczne - czas odnowienia aparatu asymilacyjnego trwa 3 miesiące ( do 25%)
Uszkodzenia ostre - bardzo wyraźnie widoczne: pędzelkowatości szpilek, nekrozy (obumarła tkanka), dziury w liściach
Uszkodzenia katastrofalne - jeżeli takie stężenie trwa przez miesiąc to następuje katastrofa drzewostanu
Ocena zdrowotności i drzewostanu wg norm europejskich (UNEP)
SKALA |
UBYTEK APARATU ASYMILACYJNEGO |
0 |
Stan zdrowotny dobry Ubytek < 10% |
1 |
Uszkodzenia słabe Ubytek 11 - 25% |
2 |
Uszkodzenia średnie Ubytek 26 - 50% (w Polsce 60%) |
3 |
Uszkodzenia silne Ubytek > 50 (60)% |
Zakwaszenie gleb
Zmniejsza się aktywność mikroflory, spowolnienie procesów przemiany materii.
Fragmentacja siedlisk - podział kompleksów leśnych przez drogi, szlaki komunikacyjne.
240 ha - 100% zwierząt
120 ha - 25%
60 ha - 10%
EKOSYSTEMY TRAWIASTE
zajmują na kuli ziemskiej ok. 60 mln. km2 ; utworzone są z roślinności niedrzewnej
występują we wszystkich strefach klimatycznych, warunkach topograficznych, oraz na wszystkich rodzajach gleb
w zdecydowanej większości są ekosystemami wtórnymi i otwartymi
egzystują dzięki pastwiskowemu lub kośnemu użytkowaniu ich runi
florystycznie są bardzo bogate, gdyż tworzy je na świecie ponad 10000 taksonów
najważniejszymi roślinami ekosystemów trawiastych są trawy, turzyce, motylkowate i zielne
do ekosystemów trawiastych należą użytki zielone, prerie, stepy, tundry, terenu bagienne
znacznie ekosystemów trawiastych
Produkcyjne
dostarczają pasz dla zwierząt
dostarczają surowca farmakologicznego
Pozaprodukcyjne
ochrona gleb i wód
estetyzacja środowiska
nawilżanie i oczyszczanie powietrza atmosferycznego
higienizacja (wchłanianie zanieczyszczeń powierzchniowych, dezodoracja, działanie bakteriobójcze)
bioekologiczne
krajobrazowe
Ilości wypłukiwanego z gleby azotu w kg/ha/rok przy różnych uprawach wg Sopia
Rodzaj uprawy |
kg/ha |
Czarny ugór Ziemniaki Pszenica ozima Jęczmień jary Użytek zielony |
93,5 38,7 38,1 23,9 5,5 |
W Polsce występują trzy grupy siedliskowe ekosystemów trawiastych:
łęgi - korzystają z wód opadowych jak i z żyznych wód przepływowych; zlokalizowane są w dolinach rzecznych
grądy - korzystają z wód opadowych
bielawy - korzystają z wód podsiąkowych, opadowych a czasami zalewowych
łęgi właściwe
łęgi rozlewiskowe
łęgi zastoiskowe
grądy połęgowe
grądy popławne
grądy właściwe
grądy zubożałe
grądy podmokłe
bielawy zalewne
bielawy podtopione
bielawy właściwe
użytki zielone
(b. zmeliorowane)
tam gdzie dolina przechodzi w zbocze występują grądy popławne
na złej zakwaszonej glebie powyżej dostępu wody rozlewiskowej i gruntowej występują grądy zubożałe
ROŚLINY WSKAŹNIKOWE POSZCZEGÓLNYCH SIEDLISK
Łęgi właściwe rozpoznajemy po wyczyńcu łąkowym (Alopecurus pratrnsis)
Łęgi rozlewiskowe - tużyca zaostrzona
Łęgi zastoiskowe - tużyca pęcherzykowata
Grądy połęgowe - konietlica łąkowa
Grądy popławne - grzebienica pospolita, tymotka łąkowa
Grądy właściwe -
Grądy zubożałe - na niżu szczotucha siwa, w górach bliżniczka psiatrawka
Grądy podmokłe - sit, śmiałek darniowy
Bielawy zalewne - wełnianka szerokolistna
Bielawy podtopione - wełnianka wąskolistna
Bielawy właściwe - wełnianka pochwowata
Pobagienne użytki zielone - (po zmeliorowaniu bielaw) mają zbiorowiska trawiaste utworzone przez człowieka poprzez zasiew mieszanek trawiastomotylkkowych
Bielawy pobagienne - wełnianka pochwowata
ROŚLINY LECZNICZE EKOSYSTEMÓW TRAWIASTYCH
krwawnik pospolity
przywrotniki (witaminy A,B,C)
stokroć trwała (schorzenia wątroby i nerek)
kminek (łagodzi wzdęcia)
podróżnik, cykoria
pępawa dwuletnia (zwiększa ilość mleka u zwierząt)
marchew łąkowa (zasobna w prowitaminę A)
centuria, tysiącznik (leczy dolegliwości żołądka)
świetlik (zapalenie spojówek, poprawia wzrok)
poziomka (witamina C)
bodziszek (antygrypowy)
dziórawiec czworoboczny i właściwy (leczy nerki i wątrobę
brodawnik
cherbawnica (poprawia przemianę materii)
mięta (na bóle brzucha)
biedrzeniec (antyreumatyczny)
babka (witamina C)
prymula lekarska (wstrzymuje rozwój nowotworów)
krwiściąg lekarski (pooprawia przemianę materii)
borówka czarna (na rozwolnienie zwierząt)
bratek (poprawia przemianę materii)
Ekosystemy trawiaste są zagrożone przez człowieka, przez jego niewłaściwą eksploatację, przepasanie, nadmierne nawożenie, powoduje to zubożenie gatunków (dominuje rdest tępolistny - azotolubny). Przy dużym nawożeniu trawy odkładają w swoich tkankach azot.
EKOSYSTEMY UPRAWOWE
Są to ekosystemy otwarte (obieg energii i przemiana energii wychodzą poza ekosystem) i wtórne (powstałe z przekształcenia innego ekosystemu - najczęściej leśnego). Są jedynymi ekosystemami, które zawdzięczają swoje powstanie i utrzymanie człowiekowi - są one antropogeniczne.
Zajmują na świecie aktualnie 12% powierzchni lądów, a potencjalnie 20%. W Europie stanowią 30%, a w Polsce ponad 50% powierzchni kraju. Występują tam, gdzie są dobre gleby.
Mogą następować po wszystkich innych ekosystemach lądowych, a nawet morskich (poldery).
Podstawą ekosystemów uprawowych jest uprawa gleby, a także monokulturowe uprawy roślin. Geograficzny zasiąg agroekosystemów dochodzi do 60° szerokości geograficznej północnej oraz do 40° szerokości geograficznej południowej.
Hipsometryczny zasięg agrosystemów jest różny:
Skandynawia - do 700 m. n.p.m.
w Karpatach - do 1000 m. n.p.m.
w Alpach - do 2000 m. n.p.m.
w Ameryce Północnej - do 3000 m. n.p.m.
w Ameryce Południowej - do 3500 m. n.p.m.
Światowa produkcja podstawowych zbóż:
pszenica - 600 mln. ton
ryż - 550 mln. ton
kukurydza - 500 mln. ton
jęczmień - 200 mln. ton
pozostałe zboża - 150 mln. ton
Czynności agrotechniczne w agroekosystemach:
orka
bronowanie
kultywatorowanie
talerzowanie
gryzowanie
włókowanie
spulchnianie
wałowanie
Czynności agrotechniczne mają na celu poprawę własności fizyko-wodnych gleby oraz z zachwaszczeniem.
Przygotowanie gleby pod uprawę jakiejś rośliny nosi nazwę zespołu uprawek
przedsiewnych
pożniwnych
przedzimowych
Fitocenozami agroekosystemów są monokultury roślin jednorocznych:
zboża
okopowe
przemysłowe
warzywa
lub wieloletnich:
lucerna
trawy
KOMPLEKS ROLNICZEJ PRZYDATNOŚCI GLEB UPRAWNYCH
KOMPLEKS |
KLASA BONITACYJNA |
Tereny niżowe do 300 m. n.p.m. |
|
|
I II II a , II b |
|
IV a IV b V a V b |
|
VI a VI b |
Tereny podgórskie 300 - 500 m. n.p.m. |
|
|
|
Tereny górskie ponad 500 m. n.p.m. |
|
|
|
Płodozmiany
Dla prawidłowego funkcjonowania agroekosystemów oraz uzyskania wysokich i wartościowych plonów, rośliny uprawne uprawia się w obrębie płodozmianów, czyli w kompleksach uprawowo-glebowych najbardziej odpowiadających uprawie danej rośliny.
Rozróżniamy płodozmiany:
uprawowy
pastewny
specjalny
przeciwerozyjny
Charakterystyczną cechą każdego płodozmianu jest zmianowanie, czyli ustalone następstwo roślin. Ma ono na celu zmniejszenie wyczerpania z gleb składników pokarmowych, a w tym samym horyzoncie głównym ograniczenie występowania chorób, szkodników i zachwaszczenia.
Nawożenie
Agroekosystemy są ekosystemami otwartymi, a wynoszone z nich biogeny powodują degradację środowiska przyrodniczego (wyjałowienie i zachwaszczenie gleby). Dlatego wymagają również nawożenia organicznego.
Nawożenie może być organiczne lub mineralne. Organiczne jest kompleksowe ale mniej efektywne, mineralne jest natomiast plonotwórcze.
Roczna produkcja obornika:
wół - 16 ton
krowa - 12 ton
koń - 8 ton
jałówka - 4 tony
świnia - 2 tony
owca - 1 tona
cielę - 0,5 tony
dawki obornika
stosowane pod rośliny uprawne
40 t/ha pod buraki
30 t/ha pod ziemniaki
20 t/ha pod użytki zielone
10 t/ha pod zbożowe
Efektywność nawożenia obornikiem
100 kg obornika zwiększa wydajność o:
25 kg buraków pastewnych
25 kg ziemniaków
20 kg buraków cukrowych
10 kg zielonki łąkowo - pastwiskowej
2 kg ziarna zbóż
Skład chemiczny nawozów organicznych
Obornik świeży zawiera: Gnojówka przefermentowana:
0,60% potasu (K2O) 1,00% potasu (K2O)
0,50% azotu (N) 0,70% azotu (N)
0,30% fosforu (P2O5) 0,30% fosforu (P2O5)
0,20% wapnia (Ca) 0,10% wapnia (Ca)
0,15% magnezu (Mg) 0,10% magnezu (Mg) i sodu (Na)
0,10% sodu (Na)
PODZIAŁ ROŚLIN UPRAWNYCH
ZBOŻOWE
pszenica
jęczmień
żyto
pszenżyto
owies
kukurydza
ryż
sorgo
proso
gryka
OKOPOWE
bulwiaste
- ziemniaki
korzeniowe
- buraki
- marchew
- brukiew
- rzepa
- cykoria
PRZEMYSŁOWE
oleiste
- rzepak
- rzepik
- rzodkiew ol.
- słonecznik
- gorczyca
- dynia oleista
włókniste
- len
- konopie
specjalne
- chmiel
- drzewa owoc.
- winorośl
- wierzba koszykarska
STRĄCZKOWE
gruboziarniste
- bobik
- groch
- łubin
- peluszka
- seradela
- soja
- fasola
drobnoziarniste
- esparceta
- koniczyna
- lucerna
- nostezyk
- przelot
Zawartość białka w roślinach strączkowych gruboziarnistych:
bobik, bób 25 - 30%
fasola 25 - 28%
groch 22 - 25%
łubin
wąskolistny 29 - 31%
biały 34 - 38%
żółty 38 - 40%
5. peluszka 22 - 25%
6. saradela 25 - 27%
7. soczewica 30 - 40%
8. soja 38 - 40%
9. wyka 26 - 30%
Uprawy roślin poplonowych:
polony ścierniskowe
poplony ozime
wsiewki poplonowe
polony wtóre
Poplony ścierniskowe - sieje się po zbiorze zbóż wcześnie zbieranych jak: jęczmień ozimy i jary, rzepak, żyto ozime. Jako poplony ścierniskowe uprawia się łubin, seradelę, wykę, peluszkę, gorczycę, rzepę ścierniskową, słonecznik, trawy pastewne (szybko rosnące - życica wielokwiatowa, kupkówka pospolita).
Poplony ozime - wysiewa się w okresie późnego lata (rzepa i rzepik ozimy), lub w jesieni (wyka ozima, żyto ozime, rzepak, życica wielokwiatowa).
Wsiewki poplonowe - jak: koniczynę łąkową, lucernę siewną, seradelę, trawy wysiewa się wiosną w rośliny ozime wcześnie zbierane - jęczmień, żyto (wprowadzamy do rosnących już zbóż).
Poplony wtóre - są to rośliny, które sieje się po plonach ozimych. Należą do nich: brukiew, kukurydza, kapusta, ziemniaki, łubin, peluszka, rzepa, seradela, słonecznik, życica wielokwiatowa, kapusta pastewna.
Poplony - rośliny o krótkim okresie wegetacji, które można uprawiać między plonami głównymi lub podstawowymi jakimi są zboża, rośliny przemysłowe itp.
Mają na celu:
pokrycie gleby roślinnością w czasie występowania dłuższych przerw w uprawach roślin głównych
wyprodukowanie pasz zielonych (świeżych), których od koniec lata i w jesieni zazwyczaj brakuje dla zwierząt gospodarskich
poprawę struktury, wilgotności, zasobności gleb w materię organiczną i składniki pokarmowe
ograniczenie zachwaszczenia
wzmożenie aktywności biologicznej drobnoustrojów glebowych
działanie fitosanitarne - zapobiegają występowaniu chorób
Ochrona roślin uprawnych
rośliny uprawne narażone są nieustannie na zachwaszczenie oraz zniszczenie przez szkodniki czemu bardzo wyraźnie sprzyjają ich uprawy monokulturowe
znane są różne sposoby walki z chwastami i szkodnikami roślin uprawnych, ale najbardziej rozpowszechnione jest ich zwalczanie chemiczne, które jest bardzo skuteczne i staranne ale równocześnie szkodliwe dla środowiska.
Chwastami agroekosystemów nazywamy wszystkie rośliny, których akurat nie uprawiamy, pojawiają się na glebach samoczynnie zmniejszają plony. Obliczono, że o tyle zmniejsza się plon roślin uprawnych, o ile zwiększa się masa chwastów
Chwasty:
ostrożeń
żółtnica drobnokwiatowa
starzec zwyczajny
mniszek pospolity
mlecz polny
rumianek pospolity
miotła zbożowa (w pszenicy)
włośnica zielona i żółta (trudna do wytępienia)
perz (trudny do wytępienia)
gorczyca polna
rzodkiew
rzepa
pieprzycznik przydrożny
tobołek polny
tasznik pospolity
lebioda rozłożysta
jasnota purpurowa
poziewnik szorstki
przetacznik perski
rdest powojowy i plamisty
szczaw polny
powój polny
gwiazdnica pospolita
przytulia czepna
baka lancetowata
dymnica posoplita
podbiał pospolity
lebiężnik różowy
szarłat szorstki
psianka czarna
wyka czteronasienna
kanianka (bezzieleniowa, całkowity pasożyt, owija się wzdłuż łodyg, trująca)
owies głuchy
chwastnica jednostronna
wyczyniec polny
wiechlina roczna
Walka z chwastami :
mechaniczna - polega na usuwaniu chwastów z roślin uprawnych lub użytków zielonych przez wyrywanie, wycinanie, wałowanie, itp. - bardzo kosztowna i mało staranna.
chemiczna - najbardziej rozpowszechniona, polega na stosowaniu chemicznych środków usuwających z upraw polowych roślin niepożądanych, efektywna, lecz szkodliwa - część chemikaliów przechodzi do wód zatruwając je. (opryskiwanie - substancje chemiczne rozpuszczone w wodzie ; opylanie - substancje chemiczne w postaci proszku).
biologiczna - polega na wykorzystaniu do zwalczania chwastów pasożytów roślinnych (grzyby, bakterie, wirusy) lub zwierzęcych (pierwotniaki, owady itp.)
Podział chemicznych środków do ochrony roślin:
chwastobójcze - herbicydy
grzybobójcze - fungicydy
owadobójcze - pestycydy
Środki chwastobójcze dzielą się na: herbicydy kontaktowe (parzące) i układowe (systemiczne).
Środki kontaktowe działają w miejscach zetknięcia się z rośliną tzw. oparzenia tkanki nabłonkowej, co powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu tkanek (wypływ soku komórkowego).
Środki układowe wnikają w wewnętrzną strukturę roślin powodując zaburzenia w procesach fizjologicznych i co prowadzi do obumierania organizmu.
Ponadto herbicydy mogą być totalne - niszczące wszystkie rośliny bez wyjątku, lub selektywne - niszczące tylko te rośliny, które chcemy zniszczyć.
Wymogi BHP przy stosowaniu chemicznych środków
ochrony roślin
Przechowywanie środków ochrony roślin w miejscach niedostępnych dla osób postronnych a w szczególności dzieci i z dala od środków żywności.
Miejsca przechowywania środków ochrony roślin muszą być w wiadomy sposób oznaczone specjalnymi ostrzeżeniami o niebezpieczeństwie.
Przygotowywanie roztworów do opryskiwania powinno się odbywać na otwartym powietrzu.
Przy stosowaniu środków ochrony roślin pracownicy muszą mieć ubrania ochronne, rękawice, okulary, buty, nakrycia głowy, maski.
Opakowania po środkach ochrony roślin wymagają spalenia (papierowe) lub umieszczenia w odpowiednich pojemnikach (w dołach ziemnych) z dala od cieków wodnych, studzien i gospodarstw.
Nie myć urządzeń opryskujących i opylających w rzekach, stawach, ani też w jeziorach.
Po wykonaniu zabiegu należy wziąć kąpiel i włożyć czystą bieliznę.
W czasie pracy ze środkami chemicznymi ochrony roślin, przy przygotowaniu roztworów, przy opryskiwaniu nie wolno jeść, pić alkoholu, palić.
Nie dopuszczać dzieci do pracy przy środkach ochrony roślin.
Przestrzegać okresów karencji podawanych na instrukcjach dla każdego preperatu.
Mechaniczne:
Wycinanie
Wyrywanie
Pielenie
Zbieranie
Wyłapywanie
Wałowanie
Chemiczne:
Opylanie
Opryskiwanie
Biologiczne:
Zmianowanie
Wykorzystanie naturalnych wrogów
Przemienne użytkowanie
Wypalanie
Zagrożenia agroekosystemów stanowią:
acydyfikacja gleb spowodowana przez kwaśne deszcze
procesy erozyjne
wyjałowienie gleby ze składników pokarmowych
zmęczenie gleby spowodowane mikrotoksynami
machanizacja gleby
niewłaściwa chemizacja rolnictwa polegająca zarówno na zbyt intensywnym. Jak też ekstensywnym nawożeniu
zatrucie gleby metalami ciężkimi
przesuszenie lub zawodnienie gleb spowodowane działalnością górniczą (np. budowa zapór)
dewastacja gleb spowodowana eksploatacją złóż mineralnych (węgla, torfu, kruszywa, siarki itp.)
zmniejszenie obszaru gleb przez trwałą zabudowę mieszkaniową, przemysłową, drogową itp.
w naszym kraju zmniejsza się rocznie obszar gruntów uprawnych o ponad
30000 ha.
Negatywne oddziaływanie rolnictwa na środowisko:
Uprawa gleby:
niszczy strukturę gruzełkowatą
przyspiesza mineralizację materii organicznej
pozbawia glebę pokrywy roślinnej co zwiększa erozję
Ugniatanie gleby ciężkimi ciągnikami powoduje:
zmniejszenie retencji wodnej
zniszczenie struktury gruzełkowatej
słabsze napowietrzenie
osłabienie aktywności życiowej drobnoustrojów
Monokultury (występowanie na obszarach tej samej rośliny)
monokulturowe uprawy roślin zwiększają gradację szkodników i chwastów
zubożają glebę znacznie silniej w tej warstwie, w której magazynowane są korzenie
Kierunki uprawy:
mogą zmniejszać lub potęgować procesy erozyjne gleb
na skłonach uprawa roli powinna być prowadzona warstwicowo a nie wzdłuż spadku
orkę należy wykonywać pługami obracanymi a nie skibą odkładać do góry czyli w kierunku wzniesienia spadku
Pasy buforowe:
Na pochyłościach przekraczających 10° oprócz poprawnego kierunku uprawy konieczne jest wprowadzenie pasów buforowych. Są to kilkumetrowej szerokości powierzchnie trawiaste, których zadaniem jest wytracanie energii kinetycznej spływającej po stoku wody opadowej i przechwytywanie biogenów.
Funkcjonowanie ekosystemu wymaga:
poprawnej agrotechniki
prawidłowych płodozmianów
prowadzenia systematycznej walki z chwastami oraz szkodnikami roślin uprawnych
racjonalnego nawożenia organicznego i mineralnego
przestrzegania stosowania właściwych terminów agrotechnicznych
wysokiej kwalifikacji materiału siewnego
właściwej regulacji stosunków wodnych gleb
stosowania na pochyłościach przeciwerozyjnych kierunków uprawy gleb
wprowadzenia do płodozmianów polowych wieloletnich roślin motylkowych z trawami
zmniejszenie ugniatania gleb przez kombajny, ciężkie ciągniki i inne maszyny rolnicze
zwierzęta związane z gospodarstwem rolniczym:
bydło
trzoda chlewna
owce
konie, muły, osły
kozy (nie chorują na raka)
ptactwo domowe
kury
gęsi
kaczki
indyki
pawie
przepiórki
gołębie
zwierzęta futerkowe
króliki
lisy
nutrie
szynszyle
ryby
pszczoły (decydują o wielkości produkcji wielu roślin uprawowych, sadowych, przemysłowych - w Polsce 500 gatunków pszczół)
jedwabniki
zużycie biomasy roślinnej produkowanej w agroekosystemach:
60% wykorzystuje się paszowo
20% konsumuje człowiek
10% stanowi surowiec dla przemysłu
10% stanowi materiał siewny i sadzeniowy
intensywność produkcji gospodarstw rolniczych:
ocenia się wysokością obsady zwierząt (bydła) w sztukach dużych / 100ha
< 50 SD / 100ha - niska
51 - 75 SD / 100ha - średnia
76 - 100 SD / 100ha - wysoka
> 100 SD / 100 ha - bardzo wysoka
rasy i typy użytkowe ważniejszych zwierząt gospodarczych:
rasa - obejmuje populację zwierząt jednego gatunku odznaczających się takimi samymi cechami przekazywanymi genetycznie a mianowicie:
wzrostem
budową ciała
umaszczeniem
produkcją
typ użytkowy - odnosi się do produkcji np.:
bydło mięsne
bydło mleczne
bydło mięsno-mleczne
trzoda chlewna
typ słoninowy
typ mięsny (bekonowy)
typ mięsno-słoninowy
konie
typ gorącokrwisty (konie szlachetne - araby angielskie)
typ zimnokrwisty (ciężkie konie, robocze, spotykane w wielu krajach)
owce
typ wełnisty
typ mięsny
typ mleczny
typ kożuchowy
rasy zwierząt gospodarskich:
bydło
n c b - nizinna czarno biała (przeważnie mleczne)
n cz b - nizinna czerwono biała
p cz - polska czerwona
trzoda chlewna
wielka biała - bekonowa
biała zwisłoucha - bekonowa
puławska - tłuczno-mięsna
złotnicka pstra - bekonowa
konie
typ gorącokrwisty
rasa arabska
rasa angielska (czystej i pełnej krwi)
typ zimnokrwisty
ciężkie konie robocze różnych ras np.:
rasy belgijskiej
rasy niemieckiej
rasy śląskiej
rasy francuskiej
KONIEC
1
24
POWODZENIA !!
Wyszukiwarka