Polityka społeczna w krajach UE, polityka społeczna


31.01.2009

POLITYKA SPOŁECZNA. TEORIA I PRAKTYKA

Kwestia społeczna - niedogodności, które odznaczają się szczególną dotkliwością dla potencjału osobowego społeczeństwa, są następstwem niedostosowania sposobu, w jaki funkcjonuje społeczeństwo do podstawowych potrzeb indywidualnych i zbiorowych, KS nie są możliwe do rozwiązania siłami pojedynczych grup ludzkich. Starość, ekologia, czas wolny to właśnie kwestie społeczne.

Polityka społeczna - działalność podmiotów pol. społ. (państwo, instytucje państwowe, organizacje społeczne), która to działalność jest podejmowana w różnych aspektach rozwiązywania problemów społecznych. To również system wiedzy o procesach, których celem jest wyrównanie położenia ludzi najsłabszych socjalnie i kształtowanie rozwoju społecznego.

Polityka społeczna - działania państwa oraz innych ciał publicznych i sił społecznych, które zajmują się kształtowaniem warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich (zwłaszcza w środowisku zamieszkania i pracy).

Polityka socjalna - węższe pojęcie - nauka systemowa, autonomiczna, ma badać działania nakierowane na poprawę (warunków życia) grup ludności bezwzględnie albo relatywnie najsłabszych, ogranicza się do udzielania bezekwiwalentnych świadczeń.

Polityka społeczna - szersze pojęcie, oprócz kwestii socjalnych zajmuje się sterowaniem i rozwojem społecznym. Jest wiele modeli polityki społecznej.

Cztery grupy definicji polityki społecznej:

  1. koncepcja charytatywno - opiekuńcza - podkreśla się znaczenie interwencji publicznych o charakterze państwowym, i z inicjatyw społecznych (np. kościelne)

  2. koncepcje kontroli społecznej - zbiór zamierzeń i narzędzi wykorzystywanych w celu utrzymania porządku, ładu w społeczeństwie i integracji społecznych, i regulowania wszystkich aspektów stosunków społecznych

  3. koncepcje rozszerzonej formy reprodukcji społecznej - całość działań państwa w celu zagwarantowania odtwarzania materialnych warunków życia siły roboczej.

  4. koncepcje realizacji praw społecznych obywateli (o charakterze politycznym oraz obywatelskich praw) sprawiedliwy podział dobrobytu w społeczeństwie

Geneza polityki społecznej (związana z przemianami w Europie):

Za twórcę polityki społecznej uznaje się Otto Bismarcka:

1) Przywódca pierwszego państwa na świecie (kanclerz)

2) Wprowadził ustawodawstwo socjalne (kwestie ubezpieczeń społecznych, chorobowych, emerytalnych, rentowych)

3) Ubezpieczenia przymusowe (*ubezpieczenie na wypadek choroby (1883) *ubezpieczenie od wypadków przy pracy (1884) *ubezpieczenie w razie starości i inwalidztwa (1889))

4) Kształcenie dzieci, bezpłatne szkolnictwo (na początku tylko chłopcy)

5) Powołany do życia związek polityki socjalnej.

Ustawy niemieckie dały silny impuls do poszukiwania najlepszych sposobów rozwiązania kwestii socjalnej, wiele krajów uznało je za rozwiązanie modelowe i warte naśladowania. Bismarck udowodnił, ze zaangażowanie państwa w sprawy socjalne jest nie tylko możliwe, ale i korzystne z punktu widzenia utrzymania porządku społecznego i poprawy położenia pracowników najemnych.

Max Weber:

1) Interesował się polityką społeczną (krytyk)

2) Przedstawiciel nurtu praktycznego

3) Zalecał nacisk na etyczne żądanie, a nie na obiektywne poznanie rzeczywistości

4) (???)

4) Nie traktował jako dyscypliny naukowej, tylko jako sztukę naukową, obiektywnie bada rzeczywistość nauka

15.02.2009

Znaczenie wartości w polityce społecznej

O. Browning - współtwórca katolickiej nauki społecznej

1) Rzeczywistości społecznej i wartości społecznych nie wolno rozdzielać

2) Nauka nie może być obojętna

3) Zadaniem każdej nauki jest zmiana życia społecznego

E. Muller:

1) Sądy wartościujące nie dają się eliminować, wartości muszą pojawić się w nauce bo w osobowości człowieka są wartości

2) Polityka społeczna jest nauką, która ma praktyczną naturę

3) Ma mobilizować inicjatywy społeczne (obywatelskie) w kwestiach społecznych

4) Racjonalizować nieracjonalne działania (doradztwo naukowe w działaniach politycznych)

L. Heyde:

1) PS to nauka o wartości, która ma tworzyć nowy ład w społeczeństwie

2) Nieco inny jest charakter uprawiania nauk socjalnych i humanistycznych

G. Weser:

1) Tłumaczy pojawienie się wartości

2) Nauka młoda / konstruowanie metodologii tej nauki

3) Niebezpieczeństwa:

a) Otwarta kwestia wartości i wartościowania

b) Jest outsiderem innych nauk (przede wszystkim nauk gospodarczych)

c) Często w koncepcjach pojawiają się motywy pouczające, a nie nauka

Główne doktryny polityki społecznej (`doktryny' - kompleksy teoretyczno - normatywne, zawierające koncepcje kształtowania stosunków społecznych w oparciu o przyjęte systemy wartości.)

Cechy polityki społecznej:

1) Nie ma jedności, wielość wzorów

2) Myślenie techniczne: mniej ważne są wartości, ale to w jaki sposób przedstawiona jest realizacja celów

3) Przy ich konstruowaniu używa się 2 rodzajów myślenia: humanistyczne i technologiczne (sposób realizacji celu, skuteczność doktryny)

Podstawowe cechy doktryn to:

1) Pewne przekonania wartościujące

2) Ogólne przekonanie o Świecie

3) W doktrynach zawarte są twierdzenia, które określają sposób realizacji wartości (narzędzia)

4) W doktrynach zawarte są szczegółowe i konkretne programy działań

Funkcje doktryny polityki społecznej: (5 słów-kluczy)

1) Demaskowanie i ocenianie dolegliwości życia społecznego

2) Objaśnienia ładu społecznego

3) Promieniowanie doktryn - doktryny powstają opisując jakiś ład społeczny a później są przenoszone do opisu innych sytuacji społecznych

4) Motywowanie ludzi do aktywności

5) Konstruowanie programu naprawczego

Cechy różniące zasadnicze grupy doktryn:

1) Różnią się w zakresie sposobu w jaki można osiągnąć cel (liberalizm - wolność jednostki)

2) W opisie i dostrzeganiu świata nadprzyrodzonego

3) Tym jak rozumieją podmiotowość człowieka

Metodologiczne problemy doktryn polityki społecznej

1) Niemożność porównywania doktryn między sobą

2) Odbiór wyników badań, które rozumiane i interpretowane są w dawnej szkole myślenia

3) Stosowanie pewnych specyficznych kategorii analitycznych

4) Mają różny stosunek do praktyk

5) W obrębie każdej z doktryn istnieją szkoły interpretacji, które nie są jednorodne

6) Doktryny wypracowują własny system etyczny

7) Uwikłanie w myśl o charakterze ideologicznym

I. Doktryna społeczna kościoła katolickiego (powstała w XIX w.) - pojawiła się jako konieczność konfrontacji ewangelii z nowymi problemami społecznymi

1) Wynika z światopoglądu katolickiego

2) Doktryna wątpliwa zawiera jednak pogląd na władze, państwo, prawo, człowieka

3) Poglądy te mają odzwierciedlenie w szerszym kontekście filozoficznym (metafizyki)

4) Wynikają z tradycji KK mające 2000 lat

5) Kościół dostosowuje się do sytuacji w jakiej przyszło mu deklarować swe poglądy

6) Doktryna ta to wypowiedzi papieży odnoszące się do państwa, władzy, życia od początku XX. w

7) Wiek XIX to wiek socjalizmu, liberalizmu, do których KK musiał się ustosunkować

8) Jedną z pierwszych encyklik (1864) wydał Pius IX „Quanta Uara”

9) Do owej encykliki został wydany spis błędów jakie popełniono w kulturze owego czasu

10) Liberalizm to kult oparty o fakt materialny (wszystkie fakty ludzkie mają ludzkie prawa)

11) Dobre sprawiedliwe prawa mają charakter transcedentalny

Cechy:

1) Ma charakter ideologiczny dlatego, że jest częścią chrześcijańskiej koncepcji życia

2) Ma wymiar historyczny, ma miejsce aplikacja niezmiennych zasad

3) Ma wymiar teoretyczny, za jej pośrednictwem pojawia się ta propozycja tworzenia zasad międzyludzkich relacji

4) Praktyczny wymiar, znajduje się tam propozycja konkretnych rozwiązań

| Sposób rozwiązywania problemów w metodologii:

| 3 fazy: coś dostrzec, docenić, podjąć stosowne działania

5) Łączy się ona z innymi naukami (wykorzystuje dorobek głównie teologii i filozofii)

6) Kościół w miarę rozwoju dostrzega globalny wymiar problemów

Treści zawarte w encyklikach związane z polityką społeczną

1891 r. Leon XIII - pierwszy wykład na temat polityki społecznej

1) Była odpowiedzią kościoła na pojawiające się reformy komunistów i socjalistów

2) Formułuje z niej postulat współpracy kapitału i pracy

3) Szczególna rola przypada państwu bo jest najważniejszym podmiotem życia społecznego. 4) Zadania stawiane państwu dotyczą dobra ogółu.

5) Nie może być obojętne wobec ubóstwa, bo ubóstwo zagraża podstawom gospodarki przemysłowej i godzi w idee sprawiedliwości.

3 typy sprawiedliwości: (WRP)

1) Wymienna - występuje podczas wzajemnych zobowiązań międzyludzkich

2) Rozdzielna - określa obowiązki społeczeństwa wobec jednostki

3) Prawna - określa obowiązki jednostki wobec społeczeństwa

Zasady dot. ograniczonej interwencji państwa podejmowane ze względu na dobro ogółu:

1) Ochrona własności prywatnej

2) Ochrona pracy, warunków wykonywania, czasu pracy, interwencja w zakresie bezrobocia

3) Interwencja państwa w momencie konfliktu między pracodawcami a pracobiorcami

4) Ochrona kobiet i dzieci przed wyzyskiem w pracy

5) Zjawisko sprawiedliwej płacy, wynagrodzenie, które umożliwia godziwe życie

a) Płaca życiowa

b) Płaca rodzinna

6) Uwłaszczenie mas - reforma rolna dotycząca uwłaszczenia ziemi chłopom

Encykliki społeczne:

1931r. „Czterdziestolecie” Pius XI

1) Odnowienie życia społecznego

2) Reakcja na krach na giełdzie w 1929r.

3) Krytyka liberalizmu

4) Życie gospodarcze i moralność rządzą się innymi prawami, jednak na siebie oddziałują i nie można ich rozdzielić

5) Mówiono o specyficznych relacjach łączących kapitał i o pracy. Własność ma charakter społeczny. Konieczność współdziałania

6) Zasada prawomocności w kierowaniu państwem. Pierwszeństwo oddolnych działań.

7) Zasada dobra wspólnego - władza publiczna winna działać

8) Zasada solidarności

9) Zasada uczestnictwa - człowiek winien być aktywny, aktywność powinna być proporcjonalna do możliwości konkretnej jednostki

10) Bezinteresowna służba innym ludziom (również na skalę globalną)

Encykliki posoborowe i soborowe

1961 r. Jan XIII „Życie i nauka”

1) Konieczność całkowitego zaangażowania chrześcijan w życie społeczne

2) Problem nierówności społecznej; przyczyny: przeludnienie, niedorozwój czyli nierówny rozwój, brak solidarności międzyludzkiej

3) Wyższość prywatnej inicjatywy

4) Ograniczenie bezrobocia, zatrudnianie jak najwięcej pracowników

5) Honorowe tworzenie grup uprzywilejowanych

6) Odpowiednie dostosowanie płac i cen towarów

7) Likwidacja dysproporcji między rolnictwem, przemysłem, usługami

8) Dobrobyt osiągnięty ma służyć również kolejnym pokoleniom

1963 r. „Pokój na ziemi” Jan XXIII

1) Dokument o prawach człowieka, które przysługują każdej istocie ludzkiej, godna stopa życiowa, korzystanie z prawa do wolnego wyboru stanu cywilnego, emigracji i udziału w życiu społecznym.

1967 r. „O rozwoju ludzkości” Paweł VI (Populorum progresio)

1) ludzkość jest ciężko chora, przyczyną tej choroby jest nie tylko zmniejszanie zasobów naturalnych i ich chciwe gromadzenie przez niewielu, ile raczej rozkład braterskiej więzi między ludźmi, jak i między narodami

2) pomoc dla narodów proletariackich

3) ostrzegał przed zjawiskami nacjonalizmu, rasizmu neokolonializmu w krajach pokolonialnych

4) postęp jest procesem nieprzypadkowym gdyż skierowany jest ku Bogu

5) dokonując dzieła postępu człowiek wkracza na drogę doskonałości szczęścia wiecznego

6) możliwość użycia przemocy w obronie sprawiedliwości społecznej

7) do 1968 roku optymistyczna wizja na świat po pesymizm

8) przeludnienie aglomeracji wielkomiejskich, bandytyzm, bezrobocie doprowadzają do zaniku więzi między ludzkich na czym najbardziej cierpią najsłabsi

9) młodzież reaguje agresją wyobcowaniem i odwróceniem się do KK

10) postulował współprace Katolików z niekatolikami

11) twierdził iż demokracja zachodnia nie ma monopolu na prawdę

12) własność prywatna nie stanowi dla nikogo absolutnego prawa

13) nikt nie jest upoważniony do otrzymania na własny użytek tego co jest mu zbędne a co innym jest niezbędne do życia

14) krytyka marksizmu i liberalizmu

15) prawdziwy katolik nie może zostać liberałem

1) Diagnoza światowych nierówności:

- Przeludnienie

- Niedorozwój

- Ubóstwo jest kwestią światową

- Głód

2) Proponuje stworzenie międzynarodowego programu pomocy

Jan Paweł II (*krytyczna ocena współczesności *okres dopuszczalnej tolerancji i akceptowania zmian społecznych *ostrzeżenie aby mieć nie wygrało z być *hierarchia problemów człowiek- rodzina - praca)

O pracy ludzkiej

1) własność służebna wobec pracy

2) praca dominuje nad kapitałem jak człowiek nad rzeczą

3) uspołecznienie i współwłasność środków

4) porusza kwestie pracy dla osób dyskryminowanych na rynku pracy

5) postuluje aby umożliwić pracownikom możliwość tworzenia rodziny

6) duchowy wymiar pracy praca jako podstawa i warunki istnienia rodziny

7) praca jako źródło solidarności i samorealizacji

8) ukształtowana historycznie i kulturowo

O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym

1) rodzina wspólnota, włączająca człowieka w organizm społeczny

2) określona jako kościół domowy

3) krytyka państw prowadzących politykę anty rodzinna ,które podejmują wysiłki na likwidację skutków niedostatku życia a nie przyczyn

Społeczna troska

1) postęp zapowiadany przez Pawła VI nie nastąpił

2) pogorszyły się warunki życia, podziały na świecie, materialistyczna postawa mieć oraz laicyzacja świata

1981 r. „Wartość pracy” Jan Paweł II (praca, ustrój)

1) Praca jest kluczem do rozwiązania problemów społecznych

2) Ma swój wybór podmiotowy i przedmiotowy

3) Człowiek wzbogaca się dzięki pracy

4) Solidarność ma charakter zbiorowy, jest zbiorową reakcją przeciwko degradacji człowieka

5) Ustrój sprawiedliwy to taki, gdzie relacje kształtowane są:

*Przez przedsiębiorstwo

*Przez państwo

6) Zagwarantowanie godziwych warunków pracy i płacy

7) Związki zawodowe bronią interesów pracowników

1987 r. „Solliagudo relisocjalis” Jan Paweł II

1) Kościół wypowiada się w kwestiach globalnych i społecznych

2) Chrześcijańska koncepcja rozwoju społeczeństw. Nie może koncentrować się tylko na konsumpcji. jest to cywilizacja nienasycenia

3) Konieczność rozwijania idei solidarności. Ludzie są za siebie odpowiedzialni

4) Zadłużenie społeczeństw

1991 r. „Sentessiunus annos” w stulecie, Jan Paweł II

1) Stanowi historyczną ocenę

2) Odniesienie do czasów współczesnych

3) Mówi o prawach człowieka

4) Krytyka konsumpcjonizmu

5) Zadania i obowiązki państwa

W stulecie encykliki Leona XIII Rerum Novarum: *skierowana do społeczeństw postkomunistycznych *kościół oferował ochronę robotnikom przed wartościami neokapitalistycznymi *upadek komunizmu będzie spotkaniem kościoła a ruchu robotniczego *proces odbudowy gospodarek powinien powiązany być z procesem odnowy moralnej *odnalazł w komunizmie pewne pozytywy wskazując na jego walkę z bezrobociem troskę o ubogich

II. Doktryna konserwatywna:

Burke Edward - negacje wobec rzeczywistości:

1) Występuje przeciwko teorii - należy uwolnić się od doktryny (należy kierować się zdrowym rozsądkiem)

2) Występuje przeciwko indywidualizmowi (osobowość człowieka jest kształtowana przez społeczeństwo)

3) Występuje przeciwko racjonalizmowi (racjonalna wiedza jest ułomna. mądrość wynika z religii, tradycji i instynktu społeczeństwa (poczuciu wspólnoty między ludźmi). zarzucał racjonalizmowi, że eksponowane są prawa jednostki a przemilczane obowiązki)

Ullrich Beck „Społeczeństwa ryzyka”

1) Jest przeciwko prawom podmiotowym

2) Występuje przeciwko postępowi. Ważna jest ciągłość historyczna i tradycja.

15.03.2009

*twórcy: Edmund Burke, Otto von Bismarck *człowiek: z natury jest zły i grzeszny *społeczeństwo: jest twórcą wartości materialnych i duchowych - one osadzone w tradycji, pochwała elitaryzmu *państwo: powinno chronić istniejące instytucje (warstwy, rodziny, kościół, elity), niechęć do centralizmu państwowego *wartości: poszanowanie tradycji, antyindywidualizm, rola wspólnoty, praw naturalnych, krytyka zmian *polityka społeczna: wymuszanie równości nierealne i szkodliwe, poprawa sytuacji najuboższych poprzez filantropię, nacisk na wartość pracy.

Co cechuje konserwatyzm - oznacza idee zachowania pewnego status quo.

Konserwatyzm nie odrzuca rozwoju, występuje przeciwko rozwojowi rewolucji, a za ewolucją, nie jest doktryną reakcjonistyczną, należy dostrzec rozwój społeczny. Rozwój ten ma zachodzić w sposób ewolucyjny

Rewizjonizm - przywrócenie czegoś co było w przeszłości (dążenie)

Edmund Burke - 5 szczególnych negacji konserwatyzmu:

Założenia polityki społecznej w konserwatyzmie:

Polityka społeczna w konserwatyzmie:

III. Doktryna kapitalistyczna

Ideą kapitalizmu jest wolność ekonomiczna na wolnym rynku bez interwencji państwa w jego sprawy oraz osiąganie maksymalnego zysku. Sukces ekonomiczny legalizuje prawo do własności prywatnej, która jest wstanie wyzwolić maksimum aktywności pracodawców - kapitalistów, jak i pracowników - robotników, ponieważ potwierdza pracowitość, zdolności i talenty ludzkie warunkujące jednocześnie dalszy ich rozwój. Liberalizm socjalny dopuszcza już w pewnym zakresie interwencję państwa na wolnym rynku, która reguluje rywalizację o pracę, przedsiębiorczość, konsumpcję i władzę. Kapitalizm to system organizacji gospodarki, który wyzwolił największe w dziejach moce produkcyjne dla najwyższego poziomu życia materialnego ludzi.

IV. Doktryna socjalistyczna

*twórcy: Eduard Bernstein, John M. Keynes *człowiek: zdolny i twórczy, powinien rozwijać swoje możliwości, często ofiara nierówności społecznych. *społeczeństwo: składa się z klas społecznych o przeciwstawnych, skonfliktowanych interesach *państwo: jego celem rozwój ludzkiej osobowości i zapewnienie wszystkim szans korzystania z wolności obywatelskich, powinno mieć kontrolę nad procesem produkcji, zatrudnienia i podziału zysków *wartości: egalitaryzm, równość jako warunek zdrowego społeczeństwa *polityka społeczna: rozwinięta redystrybucja - stworzenie systemu, w którym dzięki solidarnej współpracy wszystkich potrzeby każdego człowieka zostaną zaspokojone na odpowiednim poziomie

Socjalizm utopijny - nawiązuje do idei socjalistycznej (ideologia mająca na celu zniesienie własności prywatnej jako źródła wyzysku i zamianę dotychczasowych stosunków wspólnotą majątkową i równością wszystkich obywateli.)

Saint Simon - proponował realizowanie polityki społecznej zaczynając od konieczności zmienienia struktury państwowej

- Ustrój parlamentarny - najlepszy (3 izbowy: *izba pomysłów *izba weryfikacji / naukowcy *izba wykonawców)

Charles Fourier - trzeba człowiekowi poznać, aby się uspołecznił w komunach (powołanie komun - falanstery)

Robert Owen - stworzył komunę (ok. 1500 osób), nowoczesne rozwiązania stosunków pracy (skrócił czas pracy swoim robotnikom), otwierał sklepy i szkoły (tworzył to przez 20 lat). Okazało się że jest to nieekonomiczne (brak efektywności)

V. Anarchizm

Anarchizm - doktryna postulująca model społeczeństwa opartego na równości społecznej, solidarności międzyludzkiej i poszanowaniu wolności jednostki oraz ruch społeczny dążący do realizacji tych celów.

Głównymi zagrożeniami dla tego modelu są autorytaryzm oraz hierarchia społeczna, dlatego anarchizm dąży do zniesienia państwa, kapitalizmu oraz innych form społecznej władzy, wyzysku i przymusu oraz zorganizowania wolnościowego i egalitarnego społeczeństwa na zasadach dobrowolności, federalizmu i pomocy wzajemnej w sferze politycznej i ekonomicznej.

Anarchiści krytykują każdą scentralizowaną formę władzy a w szczególności formy sprawowania władzy takie jak totalitaryzm, monarchia, faszyzm czy autorytaryzm. Zdaniem anarchistów scentralizowana, odgórna władza, w większym lub mniejszym stopniu zawsze pozostaje poza kontrolą społeczną, wyobcowując się ze społeczeństwa. Anarchiści poddają krytyce wszelkie scentralizowane formy władzy politycznej i gospodarczej. Krytyka ta obejmuje zarówno państwa totalitarne, w których jednostka traci prawie całkowicie swą podmiotowość (człowieczeństwo), jak i państwa o ustroju demokracji parlamentarnej, w jakich obywatel posiada co prawda większy wpływ na swoje życie niż w państwach totalitarnych , ale nie jest to wpływ na tyle wielki, aby można było mówić o pełnej podmiotowości polityczno - społecznej wszystkich obywateli. Anarchiści krytykują scentralizowaną formę władzy taką jak państwo dlatego też w zależności od rodzaju anarchizmu taka organizacja jak państwo zostaje zastąpiona np. federacją samorządnych gmin działających na zasadzie demokracji bezpośredniej.

Wprowadzenie idei równości ludzi - rozwiązują się wszystkie kwestie społeczne, funkcjonowanie instytucji państwa, stworzenie ustroju bezpaństwowego

Edward Abramowski (socjolog, nurt anarchistyczny) - tworzenie kooperatywu (komun gminnych), samowystarczalne, dotyczące większości potrzeb człowieka. Przypominałyby by wspólnoty. Ekonomiczne podstawy to działalność spółdzielcza, charakter dobrowolny

Konstanty Krzeczkowski - nadanie autonomii społeczności lokalnych - gminy. Charakter dobrowolny, więzi miałyby się opierać na więziach sąsiedzkich. (gmina to nie tylko fragment administracji państwowej lecz instytucja społeczna, która powstaje organicznie jako samoistny wytwór rozwoju stosunków społecznych, opiera się na wspólnocie interesów zamieszkujących pewne terytorium i posiada właściwy sobie zakres funkcji i zadań o charakterze lokalnym oraz właściwą im metodę samorządową opartą na tzw. demokracji czynnej tj. dobrowolnym współdziałaniu szerokich kół obywateli w wypełnianiu jej funkcji.)

VI. Myśl Marksistowska

Doktryna proletariatu, walka klas, zmiany dokonywane drogą rewolucji, całkowita likwidacja prywatnych własności środków produkcji, tworzenie gospodarki, w której podstawową rolę odgrywają przedsiębiorstwa kolektywne - przede wszystkim państwowe.

VII. Doktryna liberalna

*twórcy: John Locke, John Stuart Mill, F. August von Hayek *człowiek: nastawiony na własną korzyść, indywidualista, pragnący i zachłanny *społeczeństwo: otwarte, dynamiczne, w stanie konkurencji, napięcia *państwo: rola „nocnego stróża” *wartości: utylitaryzm, wolność indywidualna, wiara w postęp, anty-tradycjonalizm i anty-dogmatyzm *polityka społeczna: redystrybucja dochodów niepożądana, bo niszczy wolność - to kradzież i utrwalanie nędzy, należy uczyć ludzi, jak samemu sobie radzić

Utylitaryzm - najbardziej ważne jest to co służy większej ilości ludzi

28.03.2009

Modele polityki społecznej

O modelach polityki społecznej można mówić w dwojakim sensie:

Od lat 60 XX w. badania na temat modeli polityki społecznej:

Dokonywano klasyfikacji państw w zależności od środków przeznaczonych na politykę społeczną (kwoty lub %; mało dużo umiarkowanie)

Sposoby klasyfikacji polityk społecznych:

1) Podejście ilościowe

2) Podejście jakościowe

1. Podejście ilościowe; podstawa klasyfikacji:

a) Udział procentowy wydatków socjalnych w budżecie narodowym

b) Wysokość środków przeznaczanych na PS, niektóre państwa wydają dużo na politykę społeczną inne mało

Konwergencja - upodabnianie się do siebie modeli, bo podobne kwoty będą wydatkowane

Konieczność zwiększenia odpowiedzialności państwa za bezpieczeństwo socjalne i dla dobra bytowego obywateli.

2. Kryteria jakościowe (najważniejsze dotyczą kwestii):

*dostęp do świadczeń i usług *selektywność czy powszechność ochrony socjalnej *jakość i poziom usług *rola władz publicznych w zaspokajaniu potrzeb *sposoby finansowania programów socjalnych

Od lat 80 tworzone typologie polityki społecznej odnoszone były do państw kapitalistycznych

Titmuss - autor pierwszej typologii polityki społecznej. tworząc swoją koncepcję oparł się na relacjach zachodzących między polityka społeczną a gospodarką rynkową

1. Model marginalny (rezydualny, liberalny) - polityka społeczna uwzględnia tu, że potrzeby człowieka winny być zaspokojone poprzez rynek albo rodzinę)

Rezydualny - państwo wkracza dopiero gdy zawiodą inne kanały zapewnienia dobrobytu, tzn. rodzina i rynek. Państwowa polityka społeczna wkracza do momentu gdy znów naturalne kanały zaczną działać. zatem polityka społ. ma tu charakter uzupełniający i tymczasowy. Celem polityki społecznej jest nauczenie ludzi, jak sobie radzić bez niej. Teoretyczne podstawy tego modelu zostały skojarzone z angielskim ustawodawstwem o pomocy dla ubogich i wizjami społeczeństwa m.in. H Spencera.

2. Model motywacyjny (służebny, wydajnościowy), doktryna socjalliberalna:

- Programy socjalne są traktowane jako dodatek do gospodarki

- Pełnią służebną rolę

- Kształtuje lojalność klasową i grupową

Motywacyjny - (wydajnościowy) - (model służebny - służebność do gospodarki) duża rola instytucji socjalnych traktowanych jako uzupełnienie i pomoc dla gospodarki. Zaspokajanie potrzeb powinno być uwarunkowane zasługami i kwalifikacjami. Podstawy tego modelu wywodzą się z ekonomicznych i psychologicznych teorii motywacji - zależności wysiłku od nagrody.

3. Model instytucjonalno - redystrybucyjny - polityka społeczna jest integralną instytucją, tak samo ważna jak gospodarka

- Zapewnienie obywatelom dostępu do świadczeń i usług w oparciu o kryterium potrzeb

- Zasiłki rodzinne dla każdego dziecka

- Emerytury bez względu na to czy się pracowało czy nie

- Gwarantuje spokój i bezpieczeństwo

- Bezpłatny system zdrowia i szkolnictwa (od przedszkola do uczelni)

- Świadczenia przysługują z tego że jest się obywatelem ( w krajach skandynawskich)

Instytucjonalno-redystrybucyjny - polityka społ. jest główną instytucją społeczną która dostarcza świadczeń powszechnych na podstawie potrzeb i poza rynkiem. Zakłada redystrybucje szeroko rozumianych potrzeb w czasie

Norman Furniss, Dorothy Tilton 1977 - jako kryterium wybrali możliwe formy ingerencji państwa kapitalistycznego w wolną grę sił rynkowych, (na ile państwo może ingerować w wolny rynek)

  1. Model państwa pozytywnego - polityka społeczna ma chronić właścicieli kapitału przed trudnościami związanymi z żywiołowością rynku i potencjalnymi redystrybucjami. Odbywa się poprzez system ubezpieczeń społecznych

  2. Model państwa bezpieczeństwa socjalnego - polityka społeczna realizowana tak, aby zapewnić obywatelom minimum dochodów! Dla wszystkich obywateli, bez względu na to czy są czynni czy bierni, aby stworzyć obywatelom równe szanse

c) Model państwa dobrobytu społecznego - polityka społeczna realizowana tak, aby wyrównać warunki życiowe wszystkich obywateli, często też dla wszystkich osób, które żyją w danym kraju

Gosta Esping-Andrsen 1990

Trzy podstawowe kryteria:

1) Stopnia bezwarunkowości dostępu do świadczeń, usług

2) Wpływ świadczeń na zmianę, bądź zachowanie podziałów społecznych

3) Relacje pomiędzy państwem a rynkiem prywatnym w ubezpieczeniach emerytalnych (charakter mieszany ubezpieczeń, albo charakter komercyjny)

Koncepcja Esping Andersena

Formułując nową klasyfikację sposobów podejścia państwa do polityki społecznej autor zaproponował zastąpienie używanego dotychczas pojęcia „modele” pojęciem „reżimy”. Uznał że państwo może traktować politykę społeczną w różnoraki sposób tworząc:

(Esping-Andersen rozróżnia na przykład trzy typy państwa dobrobytu: reżimy liberalne (np. USA), reżimy konserwatywne (np. Niemcy) oraz reżimy socjaldemokratyczne (np. Szwecja).)

  1. Reżim liberalny, w którym polityka społeczna związana jest z tym że ze świadczeń mogą korzystać tylko obywatele o niskich dochodach

  2. Reżim konserwatywno - korporacyjny, w którym dążą do zachowania różnic w statusie społecznym obywateli

  3. Reżim socjaldemokratyczny - związany z budowaniem państwa dobrobytu

- Model marginalny

- Model motywacyjny (pojawia się w doktrynie socjalliberalnej)

- Model instytucjonalno - redystrybucyjny (nie wyznacza granic zaangażowania państwa)

  1. Model liberalno - kolektywistyczny [Wielka Brytania]

- Bezpieczeństwo socjalne gwarantowane przez państwo i jednostkę

- Minimalny poziom świadczeń

  1. Model motywacyjno - korporacyjny [Niemcy, Austria]

-Wysokość świadczeń, rodzaj zależy od statusu osoby na rynku pracy (w jakiej branży), od uzyskiwanych dochodów

  1. Model elementarny (podstawowy) [Grecja, Hiszpania, Portugalia, Włochy]

- Prawa socjalne gwarantowane wszystkim obywatelom, ale minimalne

- Problemy powinny być rozwiązywane minimalnymi kosztami

- Niski stopień angażowania się państwa w pomoc społeczną

- Słabość instytucji państwowych, jeśli chodzi o profesjonalizm i autonomię

- Działalność charytatywna kościoła

d) Model komunalny (wspólnotowy) [Niemcy, Austria, Dania]

- Nie występuje w sytuacji dotyczącej całego państwa (realizowany na szczeblu lokalnym)

- Starają się wprowadzić np. partie nowej lewicy, zielonych

- Pomoc przez organizację społeczeństwa obywatelskiego

- Samopomoc, pomoc wzajemna

e) Model instytucjonalno - redystrybucyjny [kraje Skandynawskie]

- Główne rodzaje ryzyk? socjalnych

- Bezpłatna ochrona zdrowia i edukacja, emerytury, renty socjalne, zasiłki rodzinne

- Normalny standard życia niezależny od kryteriów rynkowych

- Zasada społecznej odpowiedzialności

Państwo dobrobytu i państwo socjalne

1. Państwo socjalne - Wielka Brytania po 45 r.

  1. Ma miejsce przenikanie się państwa i społeczeństwa w redystrybucji dóbr. Każda grupa społeczna uczestniczy w redystrybucji dóbr - powinni z niej korzystać wszyscy

  2. Jest państwem interwencyjnym - podejmuje czynne działania z kształtowaniem stosunków ekonomicznych i społecznych. Bezpośrednio uczestniczy w rozkładaniu produkcji dóbr i usług:

- Kontrolna funkcja państwa na rynku (pobudzenie koniunktury, działania podatkowe)

- Uczestniczy w redystrybucji dochodów (żeby np. ceny niektórych produktów nie szły w górę), dochowuje gwarancji praw pracowniczych

3) Każda grupa społeczna uczestniczy w reprezentacji politycznej

4) Pojęcie węższe od państwa dobrobytu (państwo dobrobytu to państwo socjalne plus dodatkowe cechy

Państwo socjalne: przyczyną jego powstania były pauperyzacja i proletaryzacja społeczna oraz kryzysy gospodarcze. To stało się przyczyną interwencjonizmu państwowego, który obejmuje politykę gospodarczą i społeczną.
Aktywna rola w państwie oznacza działania zmierzające do regulowania rynku. Mają one gwarantować prawidłowość produkcji i konkurencyjność towarów i usług na rynkach miedzy narodowych.
Polityka społeczna państwa zapewnia bezpieczeństwo socjalne. Interwencjonizm państwa w tej sferze jest finansowany z podatków. Aktywna rola państwa wymaga rozbudowanego aparatu urzędniczego. Pracownicy są chronieni przez umowy zawierane przez partnerów socjalnych oraz unormowania państwowe. Następuje likwidacja politycznej dyskryminacji.

2. Państwo dobrobytu (zapewnienie wszystkim obywatelom praw obywatelskich; sfera polityki, rozszerzone prawo obywatelskie)

Warunki powstania:

1) Społeczeństwa dochodzą do tego, że konieczny jest kompromis między kapitalizmem a demokracją masową

2) Grożące widmo komunizmu, reakcja na komunizm, przeświadczenie, że kto posiada wiele powinien się podzielić

Wprowadzone w różnych krajach europejskich, najpierw realizowane w państwach skandynawskich:

- Proporcjonalność udziału kobiet i mężczyzn w sferze politycznej

- Zapewnia prawa społeczne związane ze zdrowiem, szkoła, pracą, domem

- Obywatel ma prawo do świadczeń

- Nastąpiła zmiana o charakterze cywilizacyjnym

- Jest w stanie pojawić się w momencie, gdy społeczeństwa dochodzą do tego, że potrzebny jest kompromis pomiędzy kapitałem - kapitalizmem a demokracją masową

- Ci, którzy żyją w dobrobycie muszą się z tym dobrem podzielić z innymi!

- Wzrastający dobrobyt (względna zamożność)

- Państwo potrzebuje bogatych ludzi, którzy płacą wysokie podatki

- Klasyczna postać państwa dobrobytu to to, co dotyczyło Szwecji

Szwecja po drugiej wojnie światowej: tempo rozwoju gospodarczego bardzo duże - państwo przejęło kontrolę nad wieloma gałęziami gospodarki; istnieją warunki by inaczej dystrybuować dochód narodowy; dążenie do podniesienia standardu życia; darmowa służba zdrowia, zasiłki także dla imigrantów; opieka państwa od kolebki po grób.

Cechy:

- System powszechny (wszyscy mieszkańcy nie tylko obywatele) - świadczenia systemu; opieka lekarska, ubezpieczenia rentowe, dodatki mieszkaniowe, podstawowe zasiłki

- Kompleksowość i wszechstronność; niespotykany gdzie indziej charakter np. z tytułu rozwodu rodziców

- Przejrzysty (jednoznaczny charakter) co ma ograniczać do minimum nadużycia

- Wysoki stopień scentralizowania (jeden urząd ubezpieczeń społecznych jako dystrybutor, ale ma swoje oddziały)

04.04.2009

Świadczenia:

- Zaspokajanie dodatkowych lub nadzwyczajnych potrzeb: dodatki mieszkaniowe, koszty przeprowadzki np. podczas zmiany pracy, zasiłki rodzinne (nie utrzymywanie dzieci tylko wyrównanie standardu życia), opieka zdrowotna (zniżki przy zakupie lekarstw)

- Świadczenia o min. kosztów utrzymania / renty i emerytury

- Dla zrekompensowania utraconych dochodów wysokość świadczeń jest indeksowana

Od połowy lat 80 kryzys państwa dobrobytu:

- Kryzys ekonomiczny (dbałość o własne interesy)

- Tempo rozwoju ekonomicznego nie jest już tak szalone jak w latach 50 i 60

- Rewolucja technologiczna (zmiany na rynku pracy, zbędnymi stało się tysiące ludzi, poszukiwani są fachowcy)

- Relacje między sferą publiczną a prywatną (napięcia, kto ma finansować)

- Wzrost oczekiwań ludzi

Co robiono z kryzysem:

- Zaczęto inaczej układać relacje między sferą publiczną a prywatną (???) różne działania kierowane w pewne kategorie osób)

- Idea rozszerzonej solidarności; instrumenty solidarnościowe: rodzina - powinna zaspokajać podstawowe interesy członków - rodzina, która świadczy usługi (np. żłobek, rodziny zastępcze, rodziny wspomagające)

- Dawanie bodźców edukacyjnych, zachęta do pracy zawodowej

- Samorządne zarządzanie usługami (grupa osób, która ma jakiś problem, szukają sami rozwiązania problemu)

- Wolontariat: 1. prywatnie (niezinstytucjonalizowana pomoc) 2. zinstytucjonalizowany (np. odrabianie służby wojskowej)

- Ruch spółdzielczy, spółdzielnie usługowe(charakter solidarnościowy) - działają na rzecz konkretnego środowiska ,osób potrzebujących, jak również rehabilitacyjny, pomocniczy, resocjalizacyjny)

POLITYKA SOCJALNA W EUROPIE W PERSPEKTYWIE HISTORYCZNEJ

Starożytność, można mówić o polityce socjalnej - związana z kwestiami społecznymi

- Działania z podejmowaniem publicznych form opieki

- Stanowione były prawa związane z regulacjami, dla tych które wydawały się istotne (Grecja, Rzym)

- Kwestie społeczne dotyczyły: ubóstwo, kwestia edukacyjna, patologia społeczna (np. prostytucja)

Średniowiecze

- Realizowano lokalnie

- Nie istniał scentralizowany system związany z polityką socjalną, społeczną

- Kościół Katolicki w Europie / działalność parafii, zakonów, bractw

- Tworzenie sieci fundacji i szpitali (opieka nad sierotami, podrzutkami, pielgrzymami)

- Gminy miejskie - działania nakierowane na posiadane tereny, z której miałyby zyski, ale też jałmużna

- Cechy, korporacje zawodowe (opieka nie tylko nad osobami starszymi, sierotami itd., ale również chodziło o posiadanie zawodu, rozwijanie się (staż w cechu)

Druga połowa XIV w. kryzys systemu charytatywno - opiekuńczego:

- Kryzys na rynku żywności (lata nieurodzaju, wojen)

- Choroby zakaźne, aż do XVIII w. wymierało tysiące ludzi

* pojawiły się nisze ubóstwa

* mentalność wroga w osobie ubogiej

XV - XVI wiek

- Pomoc społeczna miała nie tylko służyć zaspokajaniu potrzeb, ale też kontrola, tłumienie konfliktów społecznych

- Próby tworzenia instytucjonalnej opieki - łączenie się małych fundacji

- W Europie powstają ustawy, które dotyczą osób ubogich. Nakierowane nie tylko na świadczenie pomocy, ale na sprawowanie przymusu karnego

- Polityka wielkiego odosobnienia: internowanie pod przymusem karnym (szpitale generalne, domy pracy)

- Kategoria człowieka wykluczonego poza nawias społeczeństwa (ubodzy, włóczędzy, szaleńcy)

XVII wiek / Patrycjusze

- Sposób myślenia, w którym władcy zaczęli postępować w praktyce społecznej zamiast Kościoła

- Tendencja do przyznania prawa do opieki i bezpłatnego leczenia ubogim

Przyjmuje się, że termin polit społ powstał na przełomie XVIII i XIXw. Najbardziej termin ten rozpowszechnił się w Niemczech, gdzie myślą o potrzebie dalej idących przemian w życiu publicznym towarzyszyły wielostronne działania praktyczne. Tam rozwinęła się wiedza o kwestiach społecznych rewolucji przemysłowej ekspansji kapitalizmu. Politykę społeczną zrodziła tzw. kwestia robotnicza. Poprzednio istniały już np. kwestia ubóstwa i kwestia przestępczości.

XX wiek (XIX początek)

- Ustawodawstwo w zakresie opieki i realizowania polityki społecznej tworzone, że nie zakładano: albo praca, albo marginalizacja danego człowieka (zniknęła ta alternatywa) przytułki - brak już kontroli policji

- Powstały ubezpieczenia społeczne i wzajemne

- Koncentracja środków finansowych w rękach państw

- Kwestia robotnicza, bezrobocie, warunki pracy, warunki mieszkania

- Początki pracy socjalnej (powstają pierwsze instytucje chcące świadczyć pomoc; leczy się chorych ludzi, nie izoluje)

- Stowarzyszenia dobroczynności - dbali o rozwój, o oświatę

- Kształcenie pracownika socjalnego - zawód! (pojawił się w stanach, w. Brytanii)

- Instytucje naukowe - realizacja myśli związanej z polityką społeczną

Po 1945 r.

- Europa podzielona, dwie sfery wpływów: Rosji - plan Marshalla

- Alternatywa wobec państwa totalitarnego

- Naczelne zadanie polityki społecznej: respektować prawa człowieka

- Godność osoby ludzkiej, zasada równości - dostęp do ważnych sfer: edukacja, zdrowie, bezpieczeństwo socjalne, gwarancja dla własności

Potwierdzone w 2 aktach:

*Powszechna deklaracja praw człowieka i obywatela 1945 - ONZ

*Rada Europy - europejska konwencja praw człowieka

- Baby boom - eksplozja urodzeń

- Cud gospodarczy (49 - 54), rośnie dobrobyt

- Modernizacja przemysłu, postęp technologiczny

- Rozszerzenie rynku konsumpcyjnego (dobra luksusowe już dla wszystkich dostępne)

- Wzrost potencjału rynkowego

- Rozwój demokracji - zapisy w konstytucjach państw Europejskich dotyczących praw politycznych, społecznych (dostęp do edukacji)

- Życie społeczne egalitarne bo wzrósł dobrobyt

- Rewolucja obyczajowa (zmiana postaw wobec sexu nieślubnych ludzi, zmiany obyczajowe

Lata 70

- Ujednolicenie systemu państw (mimo recesji gospodarczej)

- Ujednolicenie systemu polityki socjalnej w państwach europejskich

- Równość polityki społecznej z polityką gospodarczą, socjalną

- Tworzenie wspólnej polityki socjalnej opartej o:

*równość praw kobiet i mężczyzn

*konieczność ochrony praw pracowniczych

*migrujący pracownicy (problem)

*konieczność walki z ubóstwem (zadanie)

*nie stworzono jedności socjalnej, przestrzeni socjalnej, dopiero w latach 80

Lata 90

- Państwa członkowskie UE uchwaliły konstytucje gwarantujące prawa dla obywateli

- Standardem stał się: bezpłatny dostęp do oświaty, służba zdrowia, zabezpieczenia społeczne

USTAWODASTWO SOCJALNE W UE

Ustawodawstwo w UE, międzynarodowe akty

1) Powszechna deklaracja praw człowieka z 1948 r. (ONZ)

2) Europejska konwencja praw człowieka Rady Europy

Rada Europy powstała wcześniej niż UE i należą do niej wszystkie kraje Europy

Rada Europy nie jest tożsama z UE

Dokument zewnętrzny UE: Katalog praw obywatelskich (zostały wyartykułowane prawa obywatelskie, polityczne oraz wolności - które powinny przysługiwać każdemu człowiekowi)

1) Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

W Deklaracji do podstawowych praw zaliczono: wolność, równość, prawo do pracy, ochrony prawnej, azylu, posiadania obywatelstwa, ochrony społecznej, do nauki, zakładania rodziny.

Prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania, wolności wyznania, wolności słowa i stowarzyszania się.

2) Konwencja Praw Człowieka

- Prawo do życia

- Prawo do sprawiedliwego procesu

- Prawo do ochrony socjalnej

Rozszerzeniem Karty Praw Człowieka jest Europejska Karta Społeczna (1961)

Prawa człowieka odnoszą się do wolności obywatelskich i politycznych bez żadnej dyskryminacji (np. rasowej, płci, poglądy polityczne, pochodzenie narodowe). Prawa te ujmują zagadnienia wolności jednostki.

Prawo do:

- Zarabiania w swobodnie wybranym zawodzie (ochrona przed bezrobociem)

- Sprawiedliwego wynagrodzenia wystarczającego do zapewnienia godziwych warunków życia sobie i rodzinie

- Kobietom pracującym zawodowo w razie macierzyństwa do szczególnej ochrony ich pracy

- Zapewnienia zabezpieczenia społecznego dla każdego człowieka (emerytury, renty)

- Pomocy społecznej i medycznej

- Rodzina - podstawowa struktura społeczna, prawo do ochrony prawnej i ekonomicznej

- Równych szans zatrudnienia bez względu np. na płeć

- Ochrona osób w wieku podeszłych

- Ochrona przed ubóstwem i marginalizacją

- Mieszkania np. w hotelach socjalnych

Pakty Praw Człowieka (1966 r. ONZ) Powtórzenie deklaracji praw człowieka poszerzonej o akty socjalne:

- Prawa i swobody człowieka + prawa socjalne

Prawo do:

- Tworzenia związków zawodowych

- Odpowiedniego poziomu życia (np. wyżywienie, mieszkanie, ubranie)

- Zapewnienia opieki lekarskiej na wypadek choroby

- Nauki (podstawowe obowiązkowe)

Konwencja Praw Dziecka 1989 r.

- Prawo dziecka do życia i rozwoju

- Nietykalność osobista

- Swoboda myśli i sumienia

- Wolność od pracy fizycznej i umysłowej

- Nierekrutowanie do wojska poniżej 15 lat

- Bezpłatna i obowiązkowa nauka podstawowa

- Prawo do znajomości swoich praw

Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy

- Ochrona pracy pracowników (płaca, kształcenie zawodowe)

- Niedyskryminowanie pracownika

Akty Wspólnotowe UE

I. Traktat o europejskiej wspólnocie węgla i stali, Paryż 1951 r.

- Wspólna przestrzeń gospodarcza

- Rozdziały o prawach socjalnych dotyczące pracowników przemysłu węglowego i stalowego

- Zatrudnienie - konieczność tworzenia nowych miejsc pracy

- Zasiłki i odszkodowania, finansowanie przekwalifikowania się

- Odpowiednia płaca i świadczenia socjalne

- Likwidowanie ograniczeń w zatrudnieniu międzynarodowym

II. Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej, 1957 r.

- Powstanie wspólnej przestrzeni gospodarczej + gwarancje socjalne

- Poprawa warunków życia pracownika w przemyśle atomowym

III. Traktat o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej (EWG), 1957 r.

- Ogólne regulacje dotyczące pracownika, problematyki socjalnej

- Polepszanie warunków życia i zatrudnienia obywateli

- Kształcenie zawodowe, prawo do zatrudnienia

- Prawa związane z ubezpieczeniami społecznymi

- Prawo do zrzeszania i zawierania związków

IV. Jednolity Akt Europejski, 1986 r.

- Rewidował wcześniejsze akty (wyszczegóławiał i dodawał nowe rozdziały) dotyczące polityki społecznej - tworzenie wspólnej przestrzeni socjalnej

- Stanowił przygotowanie do każdego dokumentu, w którym UE formułuje założenia dotyczące praw socjalnych

V. Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracobiorców

Założenia obejmujące sprawy socjalne dotyczyły:

- Zasad swobody poruszania i wyboru miejsca zamieszkania i pracy w krajach UE na tych samych warunkach co w danym kraju UE

- Prawa do zatrudniania i sprawiedliwego wynagrodzenia

- Prawa do poprawy warunków życia i pracy - ujednolicenie na terenie wspólnoty europejskiej

- Prawa do wypoczynku w ciągu tygodnia (do płatnego urlopu z uwzględnieniem specyfiki danego kraju)

- Prawa do ochrony socjalnej: wszyscy także nie objęci rynkiem pracy powinni otrzymywać świadczenia

- Prawa do swobody negocjowania umów zbiorowych

- Prawa do kształcenia zawodowego przez cały okres realizowania zawodu

- Prawa do równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, wynagrodzenia za pracę, awansu zawodowego, dania możliwości harmonijnego wykonywania obowiązków rodzinnych i zawodowych

- Prawa do informowania i uwzględniania opinii pracobiorców i współdziałania (nakazuje m.in. konsultacje przy wprowadzaniu zmian technologicznych)

- Prawa do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy

- Ochrony dzieci i młodzieży (zatrudnianie po wygaśnięciu obowiązku szkolnego)

- Dla osób niepełnosprawnych - możliwość korzystania ze środków ułatwiających integrację społeczną i zawodową

Odpowiedzialne: wszystkie kraje członkowskie z uwzględnieniem zwyczajów krajowych, przepisów prawnych i umów zbiorowych.

VI. Traktat o Unii Europejskiej w Maastricht, 1992

Prawa socjalne w poszczególnych artykułach:

*Art. 2 - zadaniem wspólnoty jest wspieranie wysokiego poziomu zatrudnienia, opieki socjalnej i podnoszenie stopy życiowej

*Art.. 8 - oświata i wykształcenie młodzieży

*Art. - polepszanie warunków pracy pracowników

Komisja Europejska co roku ma przygotować dla Parlamentu Europejskiego sprawozdanie, poświadczenie sytuacji społecznej. Powołano Europejski Fundusz socjalny- objął oświatą kształcenie zawodowe i ochronę zdrowia. Spod kompetencji wspólnoty wyjęte stany: wynagrodzenie, prawo do organizowania się, strajku, lokautu (państwo ma swobodę decydowania)

VII. Traktat Amsterdamski

- Przyjęto prawa socjalne, określono obszary gdzie będzie regulować

- Kraje mają 5 lat na przystosowanie się

- Przygotować się na przyjęcie kolejnych państw

Założenia o trwałym i nieinflacyjnym wzroście gospodarczym:

- Tworzenie spójności gospodarczej i społecznej

- Ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego

- Nadanie obywatelom państwa członkowskiego obywatelstwa UE co daje prawo do swobodnego poruszania się, prawo do wyboru miejsca zatrudnienia i zamieszkania

- Kandydowanie w wyborach samorządowych

- Współdziałanie i koordynowanie działań państw członkowskich we wszystkich działach polityki społecznej (np. warunki pracy, podnoszenie poziomu edukacji, kultura- ochrona dziedzictwa kulturowego o wymiarze europejskim, kwestie środowiska naturalnego- oczyszczalnie ścieków i segregacja śmieci)

Wspólnotowe akty wtórne

Rozporządzenia

Cecha: o charakterze ogólnym, dotyczą wszystkich państw i społeczeństw (jak ustawa),

Adresatami są: państwa członkowskie, osoby prywatne i fizyczne

Przykłady: Praw Pracowników, Prawa o Stowarzyszeniach

Dyrektywa (wytyczna)

Skierowana do konkretnego państwa w zakresie rezultatów lub celów jakie państwo powinno osiągnąć w sprawach gdy trudno osiągnąć jednomyślność, musi być umotywowana, tylko do państw członkowskich, nie stosuje się do osób prawnych ani fizycznych. Dyrektywą można zaskarżyć, gdy państwo nie stosuje się do reguł (np. prawa pobytu, dostęp do nauki, równe traktowanie kobiet i mężczyzn)

Decyzja

Cecha: nie ma charakteru ogólnego, reguluje konkretną sprawę, zaczyna obowiązywać automatycznie (np. decyzja dotycząca ochrony zdrowia w miejscu pracy, reintegracja kobiet na rynku pracy)

Adresat: państwa członkowskie oraz osoby fizyczne i prywatne

Opinia

Na użytek wewnętrznych organów UE (np. kobiety-kształcenie zawodowe, odpowiednie wynagrodzenie za pracę)

Zalecenie

Cecha: szerszy charakter niż opinia, sugerują postępowania danemu krajowi, adresat opinii nie musi się stosować, nie ma skutków.

Każde państwo posiada własne standardy krajowe, socjalne zapisane w konstytucji. Ma własne ustawodawstwo wewnętrzne w postaci ustaw, rozporządzeń i zarządzeń.

PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Wspólnotowe

a) Podmioty ustawodawcze

*Parlament Europejski

*Rada Unii Europejskiej

*Rada Europejska

b) Podmioty wykonawcze

* Komisja Europejska

* Europejski Bank Inwestycyjny

c) Podmioty doradcze

* Komitet Społeczno Ekonomiczny

*Komitet ds. zatrudnienia

d) Podmioty kontrolne

*Rzecznik Praw Obywatelskich

e) Podmioty sądownicze

* Trybunał Sprawiedliwości

f) Podmioty lokalne

* społeczność

* samorządy regionalne i terytorialne

* agendy działające w państwach członkowskich

2. Porządkowe

  1. Stowarzyszenia

  2. Zrzeszenia

  3. Związki zawodowe

A) Podmioty ustawodawcze

Parlament Europejski

- Jego zadaniem jest uczestniczenie w procesie prowadzącym,

- Udziela zgody,

- Wyraża opinie doradcze,

- Rozpatruje,

- Propaguje,

- Komisja Europejska działa większością głosów.

- Wszyscy obywatele mają prawa do petycji do Parlamentu Europejskiego.

- Parlament Europejski mianuje Rzecznika Praw Obywatelskich

- Działania realizuje w trakcie posiedzeń plenarnych

- Działa 21 komisji stałych i komisje socjalne:

Rada Europejska

Spotkanie szefów państw i rządów

Rada UE

- Przedstawiciele państw członkowskich szczebla ministerialnego

- Koordynuje politykę gospodarczą, kompetencje podejmowania decyzji w kwestiach socjalnych

- Kwalifikowana większość głosów

B) Podmioty wykonawcze UE

Komisja Europejska (Ministrowie to komisarze)

Zadania:

- Zapewnienie stosowania postanowień traktatu

- Formułowanie zaleceń i opiniowanie kwestii określonych w traktacie

- Kompetencje decyzyjne - współuczestniczy

- Wypełnia zadania zlecone przez Radę Europejską

- Sprawozdanie coroczne dotyczące sytuacji w UE oraz raporty szczegółowe dotyczące np. rodziny, mieszkania, zatrudnienia

- Jeden z komisarzy zajmuje się zatrudnieniem i sprawami socjalnymi

- Monitoring nad kwestiami społecznymi wydając dokumenty traktujące o stanie i możliwościach wykonania danych celów

24.05.2009

Europejski Bank Inwestycyjny

- Ma na celu wspieranie polityki społecznej w UE

- Działa poprzez udzielanie: a) pożyczek b) gwarancji

- Na pomoc mogą liczyć słabiej rozwinięte państwa i regiony

C) Podmioty doradcze

Komitet Ekonomiczno - Społeczny

- Organ doradczy UE

- Ciekawa konstrukcja w sensie członkowstwa (różnorodna)

- Ponad 200 przedstawicieli różnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego np. rolników, naukowców, rzemieślników, kupców

- Cel: uzyskanie konsensusu

- Musi być wysłuchany przez Radę Europejską i Komisję Europejską

- Komitet doradza w dziedzinie zagadnień społecznych (np. kształcenie, prawo pracy, ochrona środowiska)

- Działa poprzez swoje sekcje

D) Podmioty kontrolne:

Rzecznik Praw Obywatelskich

- Posiada prawo przyjmowania skarg od wszystkich obywateli UE, osób prawnych, które zamieszkują lub maja siedziby w krajach UE (czyli od obywateli i podmiotów prawa)

- Prawo przeprowadzania kontroli - może przeprowadzać z własnej inicjatywy

E) Podmioty sądownicze:

Europejski Trybunał Sprawiedliwości

- Podmiot dwuizbowy - Trybunał Sprawiedliwości i sąd 1szej instancji

- Zadanie: zapewnienie poszanowania prawa w interpretacji wykładni i stosowanie przepisów wspólnotowych

- Wszczyna postępowanie na wniosek każdej osoby fizycznej lub prawnej

- Rozstrzyga spory pomiędzy państwami członkowskimi

- Orzeka w sporach między Komisja Europejską a państwami członkowskimi

O charakterze zdecentralizowanym:

Agendy UE - działają w ramach poszczególnych państw członkowskich:

- Europejska fundacja na rzecz poprawy warunków życia i pracy - zajmuje się człowiekiem w środowisku pracy i środowiskiem

- Europejska fundacja szkoleniowa - edukacja i szkolenia zawodowe

- Europejski ośrodek monitorowania rasizmu i ksenofobii (zbieranie i analizowanie zachowań wrogich wobec imigrantów i marginalizowanie grup)

F) Podmioty lokalne - działają w ramach danego państwa lub regionu, w Europie wyróżnia się 300 regionów

Podmioty pozapaństwowe - organizacje, które wspierają lub uzupełniają działalność państwa w wyrównywaniu różnic społecznych np. stowarzyszenia, zrzeszenia, związki grupujące ludzi o podobnych zainteresowaniach

Zadanie:

- Dostarczanie i zapewnianie usług, rzecznictwo (organizowanie kampanii), działalność lobbystyczna (naciskanie)

- Samopomoc albo pomoc wzajemna

- Organizowanie wsparcia i koordynowanie działań

Przykład:

- Europejska sieć na rzecz dzieci (wspólna kampania na rzecz dzieci)

- Kobiety w rozwoju (wzmocnienie pozycji kobiet pod względem wpływania na europejską politykę)

- Europejska akcja niepełnosprawnych (integracja społeczna i zawodowa)

- Europejska sieć przeciwko ubóstwu (poszanowanie praw ubogich)

Podmioty krajowe

Np. Ministerstwo do spraw kobiet (Austria)

Ministerstwo rodziny (Irlandia, Austria)

Ministerstwo dzieci (Irlandia)

Ministerstwo ludzi starych (Belgia, Niemcy)

PROGRAMY POLITYKI SPOŁECZNEJ W UE

Poza ustawodawstwem socjalnym określa też programy:

1. Lata 1975 - 1980 I PROGRAM

3 podstawowe kwestie:

- Pełnemu i lepszemu zatrudnieniu w UE

- Polepszeniu warunków pracy i życia obywateli UE

- Wzrost roli partnerów socjalnych przy podejmowaniu decyzji przez wspólnoty

Realizowany w postaci wydawania aktów prawnych sfery:

- Zbliżania ustawodawstwa państw członkowskich dotyczących pracujących kobiet i mężczyzn

- Zasada równego traktowania kobiet i mężczyzn przy zatrudnieniu, kształceniu zawodowym

- Ujednolicenia prawodawstwa państw członkowskich w zakresie ochrony praw pracowniczych (by były podobne regulacje)

2. Lata 1984 - 1989 II PROGRAM

Poświęcony sprawom:

- Dalsze działania w celu zbudowania jednolitego ustawodawstwa socjalnego

- Zwalczanie ubóstwa

- Zagadnienia rynku pracy, zatrudnienia, rozwoju dialogu społecznego

3. Lata 1990 - 1991 III PROGRAM

Poprawa sytuacji na rynku pracy, kwestie:

- Monitorowania zatrudnienia

- Tworzenie nowych miejsc pracy dla określonych kategorii osób (np. młodzi, kobiety)

- Określa zakres interwencji państwa w sferę dotyczącą życia społecznego i gospodarczego

4. Lata 1992 - 1993 IV PROGRAM

Poświęcony rynkowi pracy - dotyczył kwestii związanych z zatrudnieniem

5. Lata 1993 - 1995 V PROGRAM

- Polityka socjalna, zatrudnienia i zdrowotna

- Integracja i zatrudnienie określonych grup ludności

- Zwalczanie ubóstwa

- Równe traktowanie kobiet i mężczyzn na rynku pracy

- Rozwój kształcenia ogólnego i zawodowego

- Odnowa pracy młodzieży

- Zapewnienie wysokiego poziomu odnowy zdrowia europejczyków (kwestie ludzi starych, problem higieny, zdrowego stylu życia, walki z rakiem, AIDS, kwestia profilaktyki)

Zielona Księga Polityki Społecznej

1993 - Komisji Europejskiej

- Dokument konsultacyjny

- Przełom w podejściu UE do polityki socjalnej

- Apel o ocenę wyzwań, które stoją przed UE w sprawie socjalnej

- W odpowiedzi uzyskano uwagi od państw członkowskich, instytucji oraz osób prywatnych

- Rozpoczęły dyskusję, ale też zostały ujęte w ramach jednego dokumentu

I. Osiągnięcia socjalne UE np. przyjęcie Karty Podstawowych Praw Pracowników

II. Podstawowe wyzwania socjalne, które stały przed UE:

- Pełne zatrudnienie jako docelowe zadanie

- Siła Europy tkwi w jej różnorodności - trzeba uszanować różnice między państwami, regionami, trzeba to ochronić

- Niepokojące tendencje demograficzne; starzenie się społeczeństw

- Ruchy migracyjne (ze wsi do miast)

- Rozwój nowych technologii

- Szara strefa (z powodu wysokich podatków)

- Dualistyczne społeczeństwa: aktywni, bogaci a biedni, zmarginalizowani

III. Oceniono jakie są możliwe reakcje Europy na te wyzwania, podkreślano znaczenie roli organizacji, pracodawców, związków zawodowych, wspólne działania podejmowane przez UE (brak siły pojedynczych państw)

Decydujący wpływ na życie obywateli

IV. Wymieniono i omówiono zagadnienia wspólne dla państw członkowskich, priorytetowe:

- Poprawa sytuacji zatrudnienia

- Włączenie młodzieży w życie Europy

- Uczestnictwo ludzi starszych w życiu gospodarczym i społecznym

- Imigranci

- Włączenie osób niepełnosprawnych w życie gospodarcze i społeczne

- Działania przeciwko rasizmowi i ksenofobii

- Działania przeciwko odpływowi i marginalizacji ludzi na wsi

Biała Księga Polityki Społecznej

Zasadnicze założenia:

- Polityka powinna służyć rozwojowi społecznemu (nie skupiać się tylko na teraźniejszości, innowacyjność

- Harmonia między rozwojem gospodarczym a społecznym (równowaga)

- Pielęgnowanie różnorodności - wykonywanie ujednolicenia np. moralność, rodzina - swoboda interpretacji

- Dostrzeganie mniejszości

Zawiera 10 podstawowych haseł programowych. Są to priorytety w zakresie polityki społecznej:

1. Zatrudnienie - tworzenie miejsc pracy w obszarach: telekomunikacja, komunikacja, środowisko naturalne

2. Inwestowanie w zasoby ludzkie - likwidacja analfabetyzmu

3. Konkurencyjność zatrudnienia - równe traktowanie pracowników (płeć, niepełnosprawnośc)

4. Stworzenie wspólnego rynku pracy - eksport bezrobocia, turystyka socjalna

5. Równość szans kobiet i mężczyzn

6. Ochrona socjalna

7. Ochrona zdrowia publicznego - np. zapobieganie uzaleznieniom, edukacja zdrowotna

8. Dialog społeczny związków zawodowych i organizacji pracowników

9. Współpraca… ???

10. Efektywne stosowanie prawa europejskiego

6. Lata 1995 - 1997 PROGRAM VI

- Bezpieczeństwo socjalne

- Polityka społeczna czynnikiem ułatwiającym zmiany, a nie być obciążeniem gospodarki (tyle programów na ile nas stać)

7. Lata 1998 - 2000 PROGRAM VII

- Włączanie do społeczeństwa grup zmarginalizowanych

- Zmiany w organizacji pracy

- Mobilność pracowników

8. Lata 2000 - 2007 PROGRAM VIII

- Realizacja zasady pełnego zatrudnienia

- Modernizacja odnowy socjalnej

- Promocja współpracy międzynarodowej


Wyszukiwarka