Rynek - jest to ogół transakcji kupna i sprzedaży dóbr i usług oraz zespół warunków, w jakich one przebiegają.

Klasyfikacja rynków:

• Według przedmiotu obrotu - rynek czynników produkcji, rynek dóbr konsumpcyjnych etc.

• Według zasięgu geograficznego - rynek lokalny, regionalny, krajowy, międzynarodowy

• Według istniejącej sytuacji rynkowej - rynek sprzedawcy lub nabywcy

• Według stopnia jednorodności towaru - rynek homogeniczny lub heterogeniczny

• Według stopnia wyrównywania się ceny - rynek doskonały lub niedoskonały

Rynek doskonały:

• Rozproszenie po stronie nabywców i sprzedawców

• Brak barier wejścia na rynek

• Przejrzystość

• Jednorodność (homogeniczność) towaru

Funkcje rynku:

• Wycena dóbr

• Źródło informacji

• Warunek racjonalnego wykorzystania zasobów

• Osiąganie stanów równowagi w gospodarce

• Weryfikacja społecznej przydatności produkcji - dostosowywanie produkcji do potrzeb

Popyt - Ilość dóbr (i usług), jakie konsumenci chcą i mogą nabyć po danych cenach w danym okresie, przy innych wielkościach niezmienionych (ceteris paribus).

Prawo popytu - Założona, ujemna zależność między ceną a ilością dobra, przy innych warunkach niezmienionych.

Oznacza to, że:

• spadek ceny dobra powoduje, że staje się ono relatywnie tańsze (efekt substytucji)

• spadek ceny powoduje wzrost siły nabywczej konsumentów (efekt dochodowy)

Krzywa popytu:

Determinanty popytu :

• Cena

• Pozacenowe determinanty popytu:

• Dochody nabywców

• Ceny innych dóbr

• Gusty i preferencje

• Wielkość rynku i jego struktura

• Oczekiwania co do przyszłych wartości determinant popytu

Zmiany wielkości popytu na skutek zmian cen

Wpływ czynników pozacenowych - zwiększenie popytu

Wpływ czynników pozacenowych - zmniejszenie popytu

Nietypowe krzywe popytu

Podaż - Ilość dóbr, jakie producenci chcą i mogą oferować przy danych cenach w danym okresie, przy innych warunkach niezmienionych (ceteris paribus).

Prawo podaży - Założona, dodatnia relacja między ilością dobra, oferowaną przez producentów w danym czasie, a ceną dobra, przy innych warunkach niezmienionych.

Krzywa podaży

Determinanty podaży

• Cena

• Pozacenowe determinanty podaży:

• Koszty wytwarzania

• Rentowność produkcji innych dóbr

• Czynniki naturalne (m.in. rolnictwo)

• Inne czynniki o charakterze obiektywnym (np. subsydia)

Zmiany wielkości podaży wywołane zmianą cen

Wpływ czynników pozacenowych - zwiększenie podaży

Wpływ czynników pozacenowych - zmniejszenie podaży

Równowaga rynku

Cena - to pieniężny ekwiwalent jednostki towaru.

Cena równowagi - to cena, przy której wielkość popytu na dane dobro lub usługę zrównuje się z wielkością jego/jej podaży. Graficznie ilustruje ją punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży.

Mechanizm rynkowy - to proces wzajemnego oddziaływania na siebie elementów rynku (popytu i podaży) w dążeniu do równowagi rynkowej.

Nadwyżka rynkowa to sytuacja, w której, przy danej cenie, ilość dobra lub usługi oferowana na sprzedaż przekracza jego/jej ilość, jaką nabywcy są skłonni kupić. Występuje wówczas, gdy cena jest wyższa od ceny równowagi rynkowej.

Niedobór rynkowy to sytuacja, w której, przy danej cenie, wielkość popytu na dane dobro lub usługę przewyższa rozmiary jego/jej podaży. Występuje wówczas, gdy cena jest niższa od ceny równowagi rynkowej.

„Niewidzialna ręka rynku”

Mechanizm rynkowy rozdziela zyski i straty w taki sposób, by podejmowane indywidualne decyzje w skali gospodarki koordynowały się, powodując ład ekonomiczny.

Powoduje to, że jednostki, dążąc do własnych korzyści, działają również dla dobra publicznego, nie zdając sobie nawet z tego sprawy.

Równowaga, a zmiany popytu

Równowaga, a zmiany podaży

Wolny rynek - to taki, na którym ceny kształtują się jedynie pod wpływem popytu i podaży.

Kontrola cen

Bezpośrednia ingerencja państwa w rynek może polegać na ustalaniu progów cen lub pułapów cen

Rynek, na którym państwo kontroluje ceny, przestaje być rynkiem wolnym

Cena minimalna: określenie przez państwo minimalnego poziomu ceny, przekraczanie którego jest niedozwolone

Cena maksymalna: określenie przez państwo maksymalnego poziomu ceny, przekroczenie którego jest niedozwolone

Cena minimalna

Cena maksymalna

Skutki regulacji cen

• cena maksymalna jest skuteczna, gdy jest niższa od ceny równowagi rynkowej

• cena minimalna jest skuteczna, gdy jest wyższa od ceny równowagi

• skutek ustalenia ceny maksymalnej:

• nadwyżka popytu (niedobór podaży)

• skutek ustalenia ceny minimalnej:

• nadwyżka podaży (niedobór popytu)

---