FINANSE PUBLICZNE
23.02.2001
Literatura:
Stanisław Owsiak - Finanse publiczne, teoria, praktyka, PWN 2000.
Alicja Majchrzycka - Guzowska - Finanse w gospodarce rynkowej, WSIP 1996.
Alicja Majchrzycka - Guzowska - Finanse i prawo finansowe.
W gospodarce centralnie sterowanej opartej na społecznej własności środków produkcji nie było miejsca na finanse publiczne. Nie mogły funkcjonować właściwie.
Nieklarowne były stosunki własnościowe (wszystko należy do wszystkich ).
Specyficznie pojmowana była rola pieniądza i finansów w socjalizmie. Od 1945 roku do 1989 roku pieniądz przechodził różne koleje.
Funkcje pieniądza nie były istotne. Występowała prymat elementu rzeczowego.
Tworzone były plany:
1947 - 1949 - plan 3-letni odbudowy (tylko jeden w całości zrealizowany),
1949 - 1955 - plan 6-cio letni,
następne to pięciolatki.
Powrót do gospodarki rynkowej wymagał działalności prowadzonej w ramach finansów publicznych.
Występuje w gospodarce rynkowej ostra granica między tym co prywatne i publiczne.
Wykształcenie stosunków własnościowych jest nie tylko podstawą tworzenia funduszy publicznych, ale też niezbędnym warunkiem poddania państwa kontroli społecznej w zakresie wykorzystania środków publicznych.
Finanse publiczne są potrzebne, ponieważ państwo jest bytem obiektywnym.
W tradycyjnym ujęciu finanse publiczne były rozpatrywane z punktu widzenia skutków, jakie mają podatki i instrumenty fiskalne (czynniki zewnętrzne).
Przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe muszą uwzględniać je w swoich decyzjach .
Państwo nie pełniło tak szerokiego zakresu funkcji publicznych jak obecnie.
Pojawiły się problem y typu:
wielkość i przyczyny nakładanych podatków,
sposoby i kierunki wykorzystywania środków publicznych,
rodzaj instrumentów finansowych funkcjonujących w gospodarce.
Wszystko to spowodowało, że takie traktowanie finansów publicznych stało się niewystarczające. Związane jest z makroekonomicznym podejściem do finansów.
Chodziło o wpływ decyzji władz fiskalnych na problemy strategiczne i wzrost, równowagę gospodarczą, problem inflacji, granice ciężarów publicznych, sposoby alokacji środków publicznych.
Istotnym elementem dla ustalenia definicji finansów publicznych jest kryterium własności.
W gospodarce rynkowej wyodrębniamy:
własność prywatną i publiczną (działalność, sektory).
Zastosowanie tego kryterium własności pozwala zdefiniować przedmiot finansów publicznych.
Przedmiotem nauki o finansach publicznych są zjawiska oraz procesy związane z powstawaniem i rozdysponowywaniem środków publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.
Granice między finansami prywatnymi i publicznymi - w odniesieniu do finansów prywatnych - mechanizmem rządzącym powstawaniem i rozdysponowywaniem prywatnych środków publicznych są prawa gospodarki rynkowej.
Mechanizm tworzenia i rozdysponowywania publicznych środków finansowych jest wyznaczany przez ingerencję Państwa.
W odniesieniu do finansów publicznych Państwo dysponuje przymusem w celu zapewnienia dochodów, nie podlega przymusowi w zakresie wydatków.
W odniesieniu do finansów prywatnych występuje przymus po stronie wydatkowej, nie występuje po stronie dochodowej.
PYTANIA Z FINANSÓW PUBLICZNYCH:
Dlaczego władze publiczne zgłaszają popyt na pieniądz w takiej a nie innej wysokości?
Jakie czynniki kształtują wielkość tego popytu?
W jaki sposób popyt na pieniądz będzie zaspokajany i jakie są granice ciężarów fiskalnych?
Jakie skutki dla gospodarki i społeczeństwa spowoduje kreowanie popytu na pieniądz przez władze publiczne?
Jakie skutki dla społeczeństwa i gospodarki przynoszą wydatki dokonywane przez władze publiczne?
Jakie instrumenty tworzenia funduszy publicznych mają być zastosowane, aby ograniczyć do minimum skutki redystrybucji przez władze publiczne? (ustalenia proporcji między instrumentami podatkowymi a pozostałymi, definicje podatków bezpośrednich i pośrednich).
Jaką formę organizacyjną należy stosować w stosunku do gromadzonych i wydatkowanych pieniężnych środków publicznych (instrumenty budżetowe lub funduszowe)?
Jakie dziedziny życia społecznego i gospodarczego powinny być finansowane z funduszy publicznych i w jakich proporcjach?
Jakie techniki wydatkowania funduszy publicznych powinny być zastosowane aby wyznaczone cele społeczne były najlepiej zrealizowane?
Jakie powinny być relacje między poszczególnymi szczeblami władzy publicznej?
Jaki udział w gromadzeniu i wydatkowaniu środków publicznych powinny mieć władze państwowe a jakie samorządowe ażeby zapewnić bezpieczeństwo Państwa rozumiane jako zdolność władz państwowych do realizacji fundamentalnych funkcji publicznych a z drugiej strony, ażeby stworzyć warunki do rozwoju samorządności?
Jakie powinny być mechanizmy regulujące dopływ środków do poszczególnych szczebli władz państwa ażeby realizacja określonej polityki społecznej była najbardziej efektywna?
Do jakiego stopnia możliwe jest akceptowanie przez społeczeństwo nierównomiernego rozkładu dochodów traktowanego jako wynik działania mechanizmu rynkowego?(ustawa kominowa - płace samorządowe).
Jak powinien być zbudowany aparat skarbowy ażeby zapewnić jak najbardziej skuteczne ściąganie danin publicznych i jakie są granice społecznej akceptacji funkcjonowania mechanizmu skarbowego?
Jak umiejętnie łączyć cele czysto fiskalne czyli sprowadzające się do zaspokojenia zapotrzebowania władz publicznych na środki pieniężne z celami pozafiskalnymi?
Fakt występowania własności publicznej rodzi pytania:
jakie są przyczyny powstania własności publicznej?
Co jest podmiotem własności publicznej?
Jakie funkcje spełnia własność publiczna?
Każda działalność gospodarcza jest nakierowana na zaspokajanie potrzeb.
Potrzeba ludzka jest pożądaniem wartości użytkowych traktowanych jako dobra i usługi wynikających z osiągniętego rozwoju gospodarczego i kulturowego ludności.
Potrzeby przejawiają jednostki i grupy społeczeństwa (potrzeby indywidualne i zbiorowe).
Niektóre cechy niektórych potrzeb powodują, że nie mogą być zaspokojone w sposób indywidualny (np. bezpieczeństwo, ochrona zdrowia, granic, dobrych dróg, oświetlenia ulic).
Cechą charakterystyczną takich potrzeb jest to, że odbiorcą jest całe społeczeństwo.
Zaspokajanie potrzeb zbiorowych wymaga nakładów kapitałowych i bieżących.
Jeżeli te potrzeby nie mogą być zaspokajane w sposób indywidualny, jedynie Państwo może je zaspokoić.
Źródłem finansowania potrzeb zbiorowych są dochody innych podmiotów, głównie gospodarstw domowych, przedsiębiorstw.
Im wyższy stan zaspokojenia potrzeb zbiorowych, tym niższe jest zaspokojenie potrzeb indywidualnych.
Zaspokojenia potrzeb zbiorowych ogranicza możliwość zaspokojenia potrzeb indywidualnych.
Wybór zakresu i rodzaju potrzeb finansowych z funduszy publicznych zależy od 3 uwarunkowań:
od istniejącego w danym kraju systemu ekonomicznego.
Od realizowanej doktryny społecznej
Od poziomu rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa.
Prawo Engla - maleje udział procentowy wydatków na żywność w miarę wzrostu dochodów.
Potrzeby wspólnie są odczuwane przez społeczeństwo bardziej po wystąpieniu potrzeby niż przed.
Alokacja środków między poszczególnymi rodzajami potrzeb nie zawsze jest akceptowana przez społeczeństwo.
02.03.2001
Negatywne skutki nie zabezpieczenia potrzeb zbiorowych są odczuwalne po fakcie.
Po odczuciu negatywnych skutków niezaspokojenia potrzeby godzimy się na ponoszenie wydatków na zaspokojenie danych potrzeb.
DOBRA PUBLICZNE.
Na podstawie cech fizycznych nie zawsze możemy stwierdzić czy dobro jest publiczne czy prywatne.
Istnieją tzw. czyste dobra publiczne np. czyste powietrze.
Kryteria stosowane do wprowadzenia granicy między dobrami publicznymi i prywatnymi:
Ze względu na cechy fizyczne;
kryterium użyteczności (korzyści społeczne),
kryterium odpłatności (korzyści ekonomiczne).
W oparciu o kryterium użyteczności:
prywatne - korzyści z tego dobra ograniczają się do jednej osoby lub wąskiego kręgu osób,
jeżeli jedna osoba korzysta z tego dobra, druga osoba z tego samego dobra w danym momencie nie będzie korzystała (np. samochód, szczoteczka).
Występuje rywalizacja w dostępie do dóbr prywatnych, między użytkownikami danego dobra.
publiczne np. powietrze, woda, parki narodowe - z dobra publicznego korzysta większa grupa osób, nie występuje rywalizacja, nie ogranicza innych osób.
O tym, czy dobro ma charakter publiczny czy prywatny decyduje źródło odpłatności.
Każde dobro wymaga nakładów, nawet te, które są bezpłatne.
Dobra publiczne to te dobra, towary, usługi, które są finansowane z następujących źródeł:
1.budżet państwa,
2.budżety samorządowe,
3.inne fundusze publiczne.
Dobra publiczne tworzą to, co się nazywa konsumpcją zbiorową społeczeństwa: element funduszowy + budżet.
Dla odbiorców dóbr publicznych oznacza, że są one dostarczane bezpłatnie lub z niewielkim elementem odpłatności.
Fakt ten wywołuje trojakiego rodzaju konflikty:
dobra dostępne są bezpłatnie, ale opłacane zbiorowo (człowiek jest przeciwny zbiorowej odpowiedzialności). Oznacza to, że ciężar ich finansów spoczywa na całym społeczeństwie,
ograniczenie zasięgu konsumpcji indywidualnej wskutek występowania konsumpcji zbiorowej, która jest finansowana z dochodów indywidualnych,
konsumpcja zbiorowa jest konsumpcją przymusową (organizowanie imprez zbiorowych).
Dobra publiczne to tylko te dobra, które z przyczyn naturalnych (cechy fizyczne) mogą służyć bądź zbiorowości lokalnej bądź całemu społeczeństwu.
Są to konsumpcje egalitarne, więc przez wszystkich członków danej zbiorowości.
Fakt korzystania z dobra publicznego przez 1 osobę nie może ograniczać dostępu do danego dobra innej osobie, zarówno co do ilości jak i jakości.
Korzyści z korzystania z czystego dobra publicznego są niepodzielne, nie można wyodrębnić jego części i przypisać jednostce.
Drugi rodzaj dobra to dobro społeczne.
Cechy:
to takie dobra, które ze względów fizycznych mogą być dobrami prywatnymi, ale ze względu na cechy charakteryzujące politykę społeczno-ekonomiczną powinny być dostępne dla wszystkich obywateli,
dobra społeczne są wytwarzane dzięki urządzeniom, które są własnością społeczną lub publiczną i są sfinansowane z funduszy publicznych (edukacja, zdrowie).
Taki lub inny zakres dóbr społecznych wpływa bezpiecznie na zakres finansów publicznych (wielkość środków jakie z finansów publicznych będzie przeznaczone na ich sfinansowanie).
Dobra społeczne mogą być finansowane też z finansów prywatnych.
Granica między dobrem społecznym i publicznym jest istotna z punktu widzenia korzyści, jakie są udziałem poszczególnych członków społeczeństwa.
Przesłanką tworzenia i ochrony dóbr publicznych są cechy istotne dla całego społeczeństwa.
Dobra publiczne muszą być chronione i tworzone niezależnie od tego, czy się to obywatelom podoba czy też nie (ochrona naszych granic, wyposażenie policji).
Przesłanką tworzenia dóbr społecznych jest umożliwienie konsumpcji tych dóbr obywatelom, których aktualne dochody indywidualne uniemożliwiłyby dostęp do tych dóbr, gdyby te dobra lokowane były na zasadach komercyjnych (odpłatnych).
Fakt istnienia dóbr społecznych finansowanych ze środków publicznych nie wyklucza możliwości istnienia takich samych dóbr, ale finansowanych ze źródeł prywatnych (ochrona zdrowia).
Dobra prywatne to dobra nabywane ze środków prywatnych, służące zaspokojeniu indywidualnych potrzeb konsumpcyjnych.
Wielkość, rodzaj i ich zakres jest determinowany wielkością posiadanych zasobów indywidualnych.
Dobro publiczne finansowane jest z funduszy publicznych.
Dobro społeczne finansowane jest z funduszy publicznych i prywatnych.
Dobro prywatne finansowane jest tylko z funduszy indywidualnych, nie może być finansowane z zasobów publicznych.
Problem finansów publicznych nabiera znaczenia w okresie transformacji.
W poprzednim systemie nie istniał indywidualny dostęp do dóbr społecznych i prywatnych.
Państwo było odpowiedzialne za dostarczenie istotnych dla społeczeństwa dóbr.
W momencie transformacji mieliśmy do czynienia z filozofią rynkową (prywatne finansowanie dóbr społecznych, patologie w dziedzinach finansowania z funduszy publicznych np. cegiełka na rozwój szpitala).
Nastąpiła reorientacja doktryny liberalnej (samodzielne decydowanie o dostępie do dóbr i finansowaniu).
Podstawowe założenia doktryny społeczno-ekonomicznej:
przyjęcie przez władze publiczne odpowiedzialności za kluczowe dla życia obywateli dziedziny publiczne,
przyjęciu odpowiedzialności towarzyszy dążenie do odróżnienia odpowiedzialności formalnej od materialnej.
Odpowiedzialność formalna polega na stworzenie przez władze publiczne efektywnego systemu wytwarzania i dostarczania określonego dobra pozwalające na zaspokojenie potrzeb indywidualnych i zbiorowych.
Nabiera znaczenia gdy dobra utracą status publiczny i zostaną zakwalifikowane do społecznych.
Nic nie mówi się to o finansowaniu.
Odpowiedzialność materialna - oznacza przyjęcie przez władze publiczne obowiązku „bezpłatnego” dostarczenia określonego zakresu dóbr publicznych co wiąże się z obowiązkiem finansowych dóbr ze środków publicznych pochodzących ze środków indywidualnych.
Realizacja doktryny społeczno-ekonomicznej wymaga określenia realnych dochodów Państwa potrzebnych do sfinansowania.
Bez znaczenia jest fakt, że dobra, które mogą być dostarczone „bezpłatnie” będą dostarczone przez sektor publiczny czy prywatny.
Ważne jest określenie „kto i za co ma płacić” (decyzja o wysokości ciężarów podatkowych).
Jaki jest zakres ingerencji Państwa w mechanizm funkcjonowania gospodarki.
Interwencjonizm państwowy był uzasadniony w poprzednim okresie (cud niemiecki).
Mechanizmy bezpośrednie musiały być zmienione na pośrednie oddziałujące na popyt i podaż pieniądza . Pieniądz jest towarem.
Każdy towar ma wartość użytkową i wymienną.
Wartość użytkowa w przypadku pieniądza przejawia się w procesie wymiany. Muszą się uzupełniać.
I mechanizm pośredni to stopy procentowe NBP, następnie kursy walutowe i stopy rezerw obowiązkowych.
W sposób pośredni zaczęto kreować wydolność fiskalną.
Powstał nowy konserwatyzm fiskalny.
Założenia:
bezwzględnie zrównoważony budżet w okresie roku fiskalnego,
zdecydowane ograniczenie skali redystrybucji PKB przez system finansów publicznych, co powoduje wypychanie prywatnych zasobów gospodarki,
zmniejszenie budżetu poprzez cięcia w wydatkach gospodarczych i społecznych,
obniżenie ciężarów podatkowych (jak najmniejsze podatki).
Ciężary podatkowe tworząc dochód publiczny będą elementem neutralnym nie wpływającym na zakres podmiotu gospodarczego (paradygmatyzm fiskalny),
działania mające na celu radykalne zmniejszenie długu publicznego.
Korzyści z ograniczenia długu publicznego to my (spłata to pokolenia).
W 1995 roku były zapędy wprowadzenia założeń nowego konserwatyzmu fiskalnego. Rząd wycofał się z tego.
Konstytucja z 1997 roku nie zawiera zapisu o budżecie zrównoważonym, wprowadziła ważną decyzję - ograniczyła instytucjonalnie wielkość długu publicznego.
W krajach wchodzących w skład Unii Europejskiej deficyt budżetowy nie może być wyższy niż 3%, dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB.
09.03.2001
FUNKCJE FINANSÓW.
Państwo by móc realizować potrzeby musi posiadać dochody.
Występuje tu sprzeczność.
Istotą działalności gospodarczej jest zysk, natomiast naczelnym celem funkcjonowania Państwa nie jest zysk.
Samuelson wyróżnia 3 podstawowe elementy zakłócające się:
efektywność działania całej gospodarki przy niesprawiedliwości rynkowego mechanizmu alokacji zasobów,
zapewnienie sprawności i równości przy nadmiernej dysproporcji gotówki,
zapewnienie stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu.
Państwo wykorzystuje finanse publiczne.
Wpływa na funkcjonowanie gospodarki wykorzystując 3 elementy.
Pytanie egzaminacyjne: Wymień funkcje finansów publicznych. Omów jedną z nich.
Finanse publiczne pełnią 3 podstawowe funkcje:
Alokacyjna ( dot. zasobów).
Alokacja= zasoby.
Istota funkcji alokacyjnej polega na tym, że są one narzędziem alokacji części zasobów w gospodarce rynkowej.
Skutkiem alokacji część zasobów poprzez system finansów publicznych jest dostarczana obywatelom, społecznościom, państwu.
Zasoby= towary i usługi.
Dostarczanie towarów i usług jest finansowane z funduszy publicznych i następuje w związku z dwojakimi zadaniami wypełnianymi przez państwo.
2 rodzaje zadań Państwa:
publiczne
społeczne
Realizacja zadań publicznych i społecznych jest konieczna i nie może odbywać się na zasadach gospodarki rynkowej. W odniesieniu do zadań publicznych nie mogą być one wykorzystane na zasadach gospodarki rynkowej ze względu na specyficzne ich cechy np. administracja państwa, służba dyplomatyczna, mogą być one wykonane dzięki finansom publicznym.
Zadania społeczne państwa mają na ich celu zaspakajanie potrzeb indywidualnych obywateli, ze względu na ich cechy fizyczne, dlatego muszą być one dostarczone dla każdego obywatela.
Niebezpieczeństwa związane z zadaniami społecznymi:
różnica zarobków, dochodów- uniemożliwiłby dostęp do poszczególnych dóbr (zdrowie, kultura, oświata),
zmuszenie obywateli do gwarancji bytowych w wieku podeszłym (państwo finansuje fundusze społeczne), państwo wymusza część konsumpcji dostarczając określony rodzaj dóbr dla normalnej egzystencji społecznej człowieka,
niwelowane przez funkcję alokacyjną - dotyczy przedsiębiorstw prywatnych, których celem jest osiągnięcie maksymalnego zysku, ich działalność może powodować negatywne efekty (utylizacja odpadów, hodowla trzody chlewnej - konieczność doprowadzenia do odtworzenia naturalnego środowiska).
część zasobów musi być przekazana na wydatki związane z ochroną środowiska
Mechanizm rynkowy jest idealny do zaspokojenia potrzeb indywidualnych, a w przypadku konsumpcji zbiór nie jest w pełni sprawny, dlatego też mechanizm musi być stosowany do przymusowej konsumpcji dóbr np. ochrona środowiska.
Funkcja alokacyjna - to funkcja dóbr.
Funkcja redystrybucyjna dochodów (przesuwania)
wymaga posiadania dochodów wytworzenia i posiadania określonych dochodów.
Specyficzna sytuacja dochodowa Państwa wymusza redystrybucję dochodów społecznych (funkcja redystrybucyjna jest funkcją dochodów).
Ta funkcja wymaga redystrybucji dochodów społeczeństwa, dokonuje się pomiędzy różnymi regionami itp. Redystrybucja dochodów realizowana jest w formie pieniężnej poprzez system transferów dochodów. Transfer o charakterze publicznym- mają one w podstawowej części charakter jednostronny np. podatki czyli definitywne przejęcie przez władze publiczne części dochodów podatnika.
PODATNIK - osoba fizyczna lub prawna, która doznaje uszczuplenia dochodu lub majątku wskutek obciążenia go na podstawie.
PODATEK - przymusowe świadczenie pieniężne. Ogólne, niezwrotne i nieodpłatne pobierane przez państwo na podstawie odrębnych przepisów prawa określających sposób wymiany oraz warunki płatności tych świadczeń, ma charakter fiskalny.
Podatki są nieodpłatne tzn. z tytułu świadczenia podatku nie otrzymujemy wzajemności, np. kiedyś wysokość podatku drogowego była uzależniona od pojemności silnika i kraju produkcji. Transfer ma charakter jednostronny.
Władze publiczne dokonują bezpośrednio lub pośrednio transferów na rzecz innych podmiotów w tym także na rzecz tych podatników którzy płacą podatki np. pracownicy adm. Państwowej płacą podatki, którzy z tych podatków są utrzymywani, czy np. renty.
Transfery wewnątrz sektora publicznego -
z budżetu państwa do publicznych funduszy celowych, między różnymi szczeblami gestorów finansów publicznych, a podmiotami publicznymi wytwarzającymi określone dobra i usługi (przekaz środków finansowych na funkcjonowanie oświaty) do budżetów gmin.
Transfer o charakterze zwrotnym - zaciąganie i spłacanie pożyczek.
Funkcja redystrybucyjna jest przedmiotem wielu kontrowersji.
Kryteria redystrybucji dochodów mają wymiar:
Makroekonomiczna - dotyczy redystrybucji PKB ( dochodu narodowego), wywołuje określony wpływ na cała gospodarkę, na jej poszczególne działy, sektory (aspekt przestrzenny).
Makrospołeczna- analizowanie skutków tego rodzaju działalności Państwa dla różnych grup ludności (renciści, emeryci).
Podstawowym kryterium redystrybucji dochodów w aspekcie makro - ekonomicznym i makrospołecznym jest taki zakres i taka struktura Finansów Publicznych, która pozwoli państwu wypełnić jego podstawowe funkcje publiczne i społeczne i zapewni niezakłócone funkcjonowanie i rozwój gospodarczy .
Wykorzystując redystrybucje dochodów państwo musi podjąć decyzję jakiego rodzaju instrumenty finansowe będzie stosować (jak zbudować system podatkowy - ulgi, zwolnienia, ich charakter).
Zwolnienie i ulga podatkowa oznacza, że podatek zaistniał w sposób kwotowy, ale nie zaistniał w sposób finansowy (nie został pobrany).
Jest to istotne dla obliczenia subwencji wyrównawczej, gdzie zalicza się podatki wymierzone ale nie pobrane.
jednostkowy - finansowanie alokacji dóbr publicznych i społecznych jest możliwe przy określonym systemie wyrzeczeń jednostek, które oddając część dochodów na rzecz społ., państwa (podatki).
Podstawowy dylemat związany z redystrybucyjna funkcją finansów publicznych sprowadza się do wyboru czy procesowi dystrybucji i redystrybucji dochodów nadać priorytet o charakterze społecznym czy ekonomicznym.
Pogodzenie sprzeczności między efektywnością a równością znajduje odzwierciedlenie w zasadzie zdolności podatkowej.
Zasada zdolności podatkowej - im większy dochód = większy podatek, skutek - różne obciążenie różnych podmiotów.
- Czy uzyskanie niskich dochodów jest wynikiem mniejszych uzdolnień trudności życiowej i zasada wtedy jest słuszna?
czy niskie dochody są wynikiem niechęci do pracy? - funkcja redystrybucyjna budzi sprzeciw?
3.funkcja stabilizacyjna (cykl koniunkturalny)
Celem funkcjonowania władz publicznych jest umiejętne posługiwanie się mechanizmem alokacyjnym i redystrybucyjnym. Instrumenty gospodarki rynkowej nie są w stanie wyłagodzić falowania cyklu koniunkturalnego (wzloty i upadki - zabezpieczenia przed wahaniami).
Mechanizmy rynkowe nie mogą zapewnić niskiej inflacji, wysokiego zatrudnienia.
Funkcja stabilizacyjna - instrumenty polityki fiskalnej (podatkowej) nie są jedynymi jakimi państwo może się posługiwać dla stabilizacji są instrumenty polityki monetarnej.
Doświadczenia lat 70-tych i 80-tych wskazały, że wyłączne opieranie się na elementach mechanizmu fiskalnego jest niewydolne.
Podstawowe znaczenie dla funkcjonowania gospodarki rynkowej odgrywa popyt indywidualny lub łączny.
Zdarzenia wpływające na wzrost popytu:
ekspansja gospodarcza,
wzrost produkcji,
wzrost bezrobocia,
wzrost zysku przedsiębiorstwa,
wzrost dochodów indywidualnych.
Powyższe czynniki podlegają nierównomiernemu przyspieszeniu, mogą w pewnym okresie czasu doprowadzić do załamania gospodarki.
Zadaniem polityki fiskalnej jest łagodzenie cyklu koniunkturalnego, hamowanie ekspansji gospodarczej w okresie jej wzrostu i odwrotne oraz stwarzanie warunków do przyspieszania w warunkach słabnięcia.
Podatki umożliwiają sfinansowanie procesów w alokacji dóbr i są narzędziem redystrybucji i stabilizacji.
Funkcja stabilizacyjna może być wykorzystywana dzięki podatkom dochodowym . Nie oznacza zwiększenia podatków. To progresja podatkowa powoduje, że są one wykorzystywane w funkcji stabilizacyjnej (przy wzroście dochodów wzrastają stawki).
Progresja powoduje obniżenie siły napędowej dochodów, dochody maleją.
Spadek aktywności gosp. - następuje stabilizowanie cyklu koniunkturalnego.
Dwa podstawowe sposoby wykorzystania podatków w funkcji stabilizacji;
wbudowanie w system podatkowy automatycznego stabilizatora koniunkturalnego - zaleta; natychmiastowe regulowanie na drgnięcia cyklu koniunkturalnego, wada- nie biorą pod uwagę specyficznych sytuacji,
dyskrecjonalny (uznaniowy) regulowanie poziomu podatkowego podmiotów, rozpatruje indywidualne uwarunkowania dotyczące sytuacji gospodarczej podatnika - opóźnienie w czasie.
Stabilizatory działają natychmiastowo, nie uwzględniają złożoności sytuacji podatkowej podatników.
Występuje tzw. efekt opóźnienia.
Między przygotowaniem, diagnozą a wprowadzeniem upływa długi okres. Jest to wada.
Mechanizmy wydatkowe - na zasadzie automatycznych stabilizatorów mogą działać wydatki i zasiłki dla bezrobotnych.
Kryzys gospodarczy wywołany jest przez wysokie bezrobocie i spadek popytu.
Niezależnie od funkcji socjalnej zasiłków efektem siły podażowej jest tworzenie miejsc pracy.
Bezrobotni dostają pracę, płacą podatki, wypełniają funkcję redystrybucyjną.
Funkcja stabilizacyjna jest funkcją cyklu koniunkturalnego.
16.03.2001
Mechanizm wydatkowy funkcji stabilizacyjnej.
Sygnał załamania gosp. - spadek popytu , bezrobocie
Zasiłki bezrobotne - dostarcza środki finansowe, bezrobotny kupuje ( generacja popytu)
Podstawowymi środkami oddziaływania na 4 podstawowe zdarzenia ekonomiczne jak: poziom zatrudnienia, stopa inflacji, stopa procentowa, popyt łączny są 3 następujące wielkości. Które wpływają bezpośrednio na popyt (ogrywa kluczową rolę w przebiegu cyklu koniunkturalnego) i wpływają na aktywność gospodarczą
1 wielkość dochodów budżetowych
2 wielkość wydatków budżetowych
3 saldo budżetu państwa
Podstawowym źródłem dochodu budżetu - podatki
Dochody budżetowe ograniczają popyt - oznacza to że wpływają na to podatki, wyższe podatki ograniczają popyt. Jeżeli popyt w pewnej sytuacji jest nadmierny w stosunku do wielkości produkcji (podaży) może to doprowadzić do wzrostu inflacji. Wprowadzenie „noża” podatkowego powoduje zdjęcie części popytu z rynku i znajdzie się w budżecie w postaci nadwyżki budżetowej, która może być uruchomiona w gorszej sytuacji (np. wypłata zasiłków dla bezrobotnych)
Skala deficytu budżetowego jest jednym z podst. Polityki gospodarczej państwa rozumianej jako interwencjonizm państwa, państwo może interweniować na rynku. Bezrobocie i inflacja wzajemnie się wykluczają, ale lata 80-te i 90-te pokazywały, że stopie bezrobocia może towarzyszyć wysoka stopa inflacji= stagflacja.
Obecnie uważa się , że polityka fiskalna jest skuteczna, gdy wywołujące ją czynniki leżą po stronie popytu, nieskuteczna , gdy źródła inflacji tkwią we wzroście produkcji.
Stabilizacyjna funkcja finansów publicznych przejawia się także w oddziaływaniu w wspomnianych 3 czynnikach, wpływa na 4 zjawiska:
skłonność do oszczędzania
skłonność do inwestowania
poziom stopy% (kształtowanie)
poziom bezrobocia
Ad. 1 i 2)
W gospodarce rynkowej kluczowe znaczenie ma współwystępowanie na oszczędzanie i inwestowanie. Państwo może przez określoną politykę podatkową i wydatkową zwiększać lub zmniejszać do oszczędzania i inwestowania, może sterować.
Polityka podatkowa=polityka fiskalna
Fiskalizm≠ polityka fiskalna
Fiskalizm - wyraz polityki finansowej nastawionej na nadmierne obciążenie ciężarami finansowymi podmiotów gosp.
Nadmierny fiskalizm ogranicza możliwość oszczędzania. Większe wydatki pochodzące z podatków tworzą nowy popyt, a tym samym wzmacniają skłonności do inwestowania.
Ad. 3)
Poziom stopy % - oddziaływanie państwa na poziom stopy %
Związany z 2 wielkościami:
deficyt budżetowy
deficyt publiczny
deficyt budżetowy ≠ dług publiczny
Państwo musi posiadać określony zasób środków finansowych - generowanie nowego popytu na pieniądze.
Państwo zmuszone do zaciągnięcia pożyczek na rynku finansowym, to powoduje wzrost stopy %. Oferowane przez państwo oprocentowanie wpływu w sposób pośredni na poziom stopy % kredytów i innych instr. kredytowych oferowanych na rynku kredytowym.
Państwo obsługuje NBP→bank emisyjny→Bank Banków→Bank Gospodarki Narodowej.
Wielkość stóp % Banku Centralnego wpływa w sposób pośredni na produkty generowane przez banki komercyjne.
Działalność pożyczkowa państwa może kształtować zachowanie inwestorów na rynku pieniężnym i kapitałowym, co wpływa na aktywność gospodarki.
Mechanizmy kształtowania rozmiarów działalności kredytowej - stopa rezerw obowiązkowych.
Ad. 4)
Poziom bezrobocia- Państwo każe wpływać stabilizująco na rynek pracy. Np. by finansować roboty publiczne musimy mieć środki z deficytu budżetowego.
Pyt. egz. Wymień główne czynniki (narzędzia) funkcji stabilizacyjnej?
Ustawa z dnia 26.11.1998r. o finansach publicznych została opublikowana Dz. Ust. Nr 155 poz. 10-14 i wprowadziła ona z dniem 01.01.1999 finanse publiczne do życia, obowiązuje ona w miejsce poprzedniej ustawy budżetowej.
Z sektora publicznego zostają wykluczone 3 grupy:
przedsiębiorstwa
banki państwowe
spółki prawa handlowego
W całości włączone do państwa są jednostki organizacyjne nie objęte rejestrem sądowym, których działalność w całości lub części finansowania jest ze środków publicznych.
Dwie grupy sektora publicznego;
Sektor rządowy
Sektor samorządowy
Sektor samorządowy - obejmuje jednostki samorządu terytorialnego, ich organy o raz podległe tym organom jednostki organizacyjne jak: szkoły, szpitale, placówki oświaty. województwa, powiaty, gminy i ich organy itp.
Ze względu na pochodzenie i charakter środki publiczne dzielimy na 3 istotne kategorie:
Dochody publiczne - rozumiane jako daniny publiczne, całokształt podatków i inne świadczenia pieniężne, które odzwierciedlają publiczno- prawny charakter jednostki uprawnionej do nakładania tych ciężarów oraz pozostałe dochody odzwierciedlające cywilno -prawny charakter tych jednostek:
dochody z mienia
dochody ze świadczonych usług dochody publiczne
sprzedaż rzeczy
sprzedaż praw
Przychody budżetowe - pochodzą ze sprzedaży papierów wartościowych, prywatyzacji majątku, z otrzymanych kredytów i pożyczek
Dochody publiczne pozostają on w danym podmiocie w sposób definitywny ( np. podatek)
Przychody - środki finansowe pozostające czasowo w posiadaniu władzy państwowe i z czasem muszą być zwrócone ( np. obligacje tworzą koszty obsługi)
Bezzwrotne środki pochodzące ze źródeł zagraniczny oraz przychody jednostek org. Zaliczanych do sektora finansów publicznych a pochodzące z ich działalności
Finanse publiczne - nazywamy procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowanie, środków publicznych tzn.:
pobieraniem dochodów
wydatkowaniem środków publicznych
finansowaniem deficytu
zaciąganiem zobowiązań
zarządzaniem długiem publicznym
zarządzaniem środkami publicznymi
W skład finansów publicznych wchodzi 5 grup podmiotowych:
Budżet państwa
Budżety samorządowe
Kasy chorych
Fundusze celowe
Gosp. pozabudżetowe
Grupy wydatków publicznych:
świadczenia społeczne( renty, emerytury, zasiłki chorobowe)
ochrona zdrowia
edukacja
obsługa długu publicznego
obrona narodowa (bezp. publiczne)
fundusz pracy
Podstawowe rodzaje dochodów finansowych publicznych:
podatek emerytury
podatek od wartości dodanej VAT
akcyza
podatek dochodowy od wynagrodzeń za pracę
podatek dochodowy od osób prawnych
podatek dochodowy od świadczeń społecznych
podatek dochodowy od osób uprawiających wolne zawody oraz prowadzących działalność gospodarczą
podatek importowy
podatek od nieruchomości
podatek na fundusz pracy i fundusz świadczeń społecznych
23 III 2001
Zasada 1. - gospodarki finansowej podmiotów sektora finansów publicznych
2. - jawności i przejrzystości finansów publicznych
3. - dokonywanie wydatków publicznych i ograniczeń deficytu budżetowego
Zasada jawności ...- jest realizowana przez następujące działania:
Jawność sejmowej debaty budżetowej
... ma sprawozdanie z wykonania budżetu państwa
podanie do publicznej wiadomości kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa i ... zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych, coroczne sprawozdania.
Kwoty, które musi podać Ministerstwo Finansów do publicznej wiadomości
kwotę państwowego długu publicznego
kwoty niewymagalnych zobowiązań z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez podmioty należące do sektora finansów publicznych
wielkość długu skarbu państwa oraz niewymagalne zobowiązania z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa.
Wielkość dochodów publicznych - nie można łączyć wydatków z dochodami
Dochody - jest to prognoza, ujęte w planach jednostek sektora finansów publicznych stanowią prognozę, natomiast wydatki i rozchody stanowią nieprzekraczalny limit. Zmiana wydatków nie pociągnie za sobą konieczności zwiększenia dotacji z budżetu, nie doprowadzi do zmiany stanu środków, i ...
Ad. 3 Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w 3 dokumentach:
gdy wysokość i cele określone w ustawie budżetowej
gdy znajdą odbicie w uchwale budżetowej jednostek samorządu terytorialnego, w planie finansowym sektora finansów publicznych
Zasada 4 ograniczenia deficyty budżetowego - z jakich tytułów powstaje dług publiczny
Pyt. Z czego powstaje dług publiczny
Strategia zarządzania państwowym długiem publicznym powinna uwzględniać cztery kierunki:
stabilność gospodarczą i zdolność do ...
bezpieczeństwo finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
koszty obsługi Skarbu Państwa
kształtowanie struktury zadłużenia
wpływ operacji dłużnych na krajowy rynek finansowy
Formy organizacyjne finansów publicznych (jednostki organizacyjne)
Zasady budżetowania (formy wykorzystywania i sposób dokonywania wydatków)
Pyt. FORMY BUDŻETOWNIA
Forma budżetowania: brutto i netto
Istota formy brutto - jest, że dana jednostka całość wydatków ma pokrywane ze środków budżetowych, a ewentualne uzyskane dochody ma obowiązek odprowadzić na scentralizowany rachunek dochodów budżetowych i nie ma prawa dochodów przeznaczyć na nie zaplanowane wydatki. W formie brutto nie ma wpływu wydatków na dochody, jednostki nie mają możliwości utrzymywania się z uzyskiwanych dochodów, a działalność ich jest niezbędna. Z formy brutto finansowane są jednostki budżetowe,
Forma budżetowania netto - dana jednostka pokrywa swoje wydatki z uzyskiwanych dochodów, natomiast w momencie występowania ujemnej różnicy uzyskuje dotację wyrównawczą. A gdy uzyskuje zysk to ów zysk musi odprowadzić na scentralizowany rachunek dochodów.
4 Formy netto: zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe, środki specjalne.
Jednostki budżetowe (art. 18 Finansów Publicznych) są to jednostki organizacyjne finansów publicznych, pokrywają swoje wydatki z ...
Tworzą, łączą, likwidują ministrowie, bądź kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie i inne organy działające na odrębnych przepisach prawa.
Jednostki budżetowe - szkoły, urzędy centralne, ministerstwa, urzędy celne. Muszą całość swoich dochodów odprowadzić na scentralizowany rachunek.
Pyt. PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA JEDNOSTKI BUDŻETOWEJ
Zakład budżetowy - art. 19 Ustawy o finansach publicznych
jednostka sektora finansów publicznych, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu i swoje dochody odprowadza na scentralizowany rachunek budżetu państwa a ponadto odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania, pokrywa koszty swojej działalności z uzyskanych przychodów własnych oraz dotacji przyznawanych zgodnie z przepisami prawa. Jest to jednostka w pełni wyodrębniona, posiadająca całkowitą samodzielność prawną, finansową, organizacyjną, posiadająca zarząd i wyodrębnioną księgowość. Dotacja dla budżetu jest przedmiotowa, podmiotowa lub celowa - na dofinansowanie kosztów inwestycji. Dotacja przedmiotowa - finansujemy wyodrębniony wycinek działalności.
Koszt - wydatek zrealizowany pod względem kasowym
Wydatek -...
Łączna kwota dotacji przyznana zakładowi budżetowemu nie może przekraczać 50% jego dochodów własnych.
Roczny plan finansowy zakładu budżetowego - pozycje podstawowe:
przychody i wydatki stanowiące koszty działalności zakładu budżetowego
stan środków obrotowych
rozliczenia z budżetu
Zmiany dotyczące zwiększenia wydatków mogą nastąpić pod warunkami, że:
nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu
nie spowoduje to sytuacji zwiększenia dotacji z budżetu
Zakład budżetowy jest jednostka w pełni samodzielną prawnie i finansowo (przedszkole)
metody budżetowania - brutto, netto (zakłady budżetowe, środki specjalne, gospodarstw pomocnicze)
fundusze specjalne - wydzielony rachunek bankowy (istnieją jako twory organizacyjne)
(30.03.2001)
T. Gospodarstwo pomocnicze (art.20 ustawy o finansach publicznych)
Ww. ustawa wyodrębniona pod względem organizacyjnym i finansowym z jednostki budżetowej, część jej podst. Działalności bądź działalność publiczna.
Gospodarstwo pomocnicze - stanowi twór jednostki budżetowej. Kierownik jednostki budżetowej jest uprawniony do tworzenia bądź likwidacji gosp. pomc. po uzyskaniu zgody Ministra bądź kierownika Urzędu Centralnego. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa swoje koszty z uzyskanych dochodów pochodzących z działalności własnej lub dotacji przedmiotowej. Gosp. Pomocnicze obowiązują zasady planu finansowego w ciągu całego roku. Gosp. Pomocnicze jest wydzieloną częścią jednostki budżetowej. Sprzedaż usług wyprodukowanych przez gosp. pom. na rzecz jednostki macierzystej może odbywać się wyłącznie po kosztach własnych.
Gospodarstwo Pomocnicze ma obowiązek wpłacenia do budżetu połowy osiągniętego zysku.
Przykład funkcjonowania GP:
Szkolnictwo Zawodowe realizuje 2 piony
działalność kształcenia zawodowego i ogólnokształcącego (warsztat szkolny może prowadzić działalność produkcyjną) Sprzedaż wyrobów jest możliwa przy wyodrębnieniu działalności pomocniczej.
Kolejna formą finansowania na zasadzie netto są środki specjalne ( art. 21 ustawy)
Środki specjalne - środki finansowe gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach są częścią jednostki budżetowej
Wydatki budżetowe - nieprzekraczalny limit
Środki finansowe gromadzą niewykorzystane środki budżetowe i przenoszą na rok następny.
4 sposoby tworzenia środków budżetowych:
na podstawie ustaw oraz uchwał organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego
z tytułu spadków, zapisów, darowizn dokonanych na rzecz jednostki budżetowej
z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone bądź uszkodzone minie oddane jednostce budżetowej w zarząd lub użytkowanie
z tytułu sprzedaży zapasów środków materialnych przechowanych w czekach mobilizacyjnych ( np. sprzedaż konserw turystycznych)
Przeznaczenie środków specjalnych:
na cele wskazane przez darowiznę lub spadkodawcy
na remont lub otworzenie mienia oddanego jednostce w zarząd lub użytkowanie
na odtworzenie zapasów materialnych przechowywanych w celach mobilizacyjnych.
Roczny plan finansowy obejmuje dochody i wydatki. Środki specjalne są tworzone przy jednostce budżetowej
T. FUNDUSZ CELOWY
Funduszem celowym jest fundusz ustawowo powołanym przed dniem wejścia w życie ustawy o finansach publicznych, którego przychody pochodzą z przychodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań.
Jak funkcjonuje Fundusz Celowy:
może przybierać 2 formy:
odrębną osobę prawną,
może stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz
Roczny plan finansowy - FC może zaciągnąć kredyty, pożyczki, może udzielać gwarancji.
Wydatki FC mogą być dokonywane tylko w ramach posiadanych srodków finansowych obejmujących bieżące dochody wśród których istotna pozycję stanowiły dotacje z budżetu państwa i jedn. samorządu terytorialnego. Niewykorzystane środki FC przechodziły na rok następny. Szczegółowe zasady finan. nie określone ustawą określał właściwy Minister po ustaleniu z Ministrem Finansów
4 rodzaje FC (dawniej):
Państwowy FC
Gminny FC
Wojewódzki FC
Powiatowy FC
W chwili obecnej obowiązują:
fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych
fundusz ubezpieczeń społecznych
fundusz emerytalno - rentowy rolników
fundusz alimentacyjny
fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych
państwowy fundusz kombatantów
FC pełnią 4 podstawowe funkcje:
Fundusz allokacji środków publicznych
Fundusz redystrybucji dochodów w gosp. i społeczeństwie
Fundusz mobilizacji środków publicznych
Fundusz racjonalizacji wydatków środków publicznych
Ad. 1) Przez celowe fundusz publiczny dokonywana jest allokacja zasobów gospo., w tej allokacji stosowany jest mechanizm administracyjny
Ad. 2) W wyniku ich działalności następuje ingerencja przymusowa w dochody osób in podmiotów gospodarczych co powoduje zmiany w proporcjach wykorzystani PKB
Ad. 3) Polega na tym , że mogą sprzyjać powiększaniu środków publicznych, szczególnie tam gdzie nie jest możliwa mocniejsze wykorzystanie metod tworzenia dochodów publicznych. Za pomocą FC wspiera zasada zgodnie z którą wielkość wydatków jest uzależniona od wielkości dochodów
Ad. 4) Jest związana z technikami jakie obowiązują FC, są wyróżniane 4 techniki:
zerwanie z zasadą jednorodności budżetowania
stabilizacja dochodów finansów publicznych, która jest zagwarantowana przez ustawowe zapisy odnośnie źródeł finansowania poszczególnych funduszy
zapewnianie ciągłości finansowania zadań
Elastyczne kształtowanie wydatków w zależności od zmieniających się potrzeb
CECHA |
BUDŻET |
FUNDUSZ CELOWY |
Przedmiot finansowania |
ogólny |
Ściśle określony |
Okres finansowania |
roczny |
niekreslony |
Ciągłość finansowania (określonych zadań) |
Nie występuje |
zapewniona |
Bezpieczeństwo finans. zadań |
niskie |
wysokie |
Arbiltralność w allokacji środków |
B. wysoka (istotna) |
Nie istotna |
Mobilność akumulacji środków finansowych po roku finansowym |
Nie istnieje |
istnieje |
Zasady gospod. finansowania |
Sztywne ( rygorystyczne) |
elastyczne |
Możliwość mobilizacji dochodów |
minimalna |
znaczna |
Możliwość kontroli ze strony władz przedstawionych |
Duża (NIK) |
ograniczona |
Racjonalizacja wydatków |
mała |
Duża |
Możliwość reallokacji środków fins. Stosownie do zmieniających się warunków społ. I politycznych |
duża |
mała |
Możliwość nieracjonalnego wydatkowania środków w wyniku działania różnych grup nacisku |
duża |
mała |
Możliwość rozbicia gosp. pieniężnymi środkami publicznymi |
niewielka |
duża |
O stopniu wykorzystania FC w ramach systemu w fin. publ. musi decydować kryterium racjonalizacji gromadzenia i wykorzystania środków publicznych
W formie brutto - jednostka budżetowa
W formie netto - zakłady budżetowe, gosp. pomocnicze i środki specjalne, które funkcjonują przy jednostkach budżetowych FC
6 IV 2001
Prowadzenie gospodarki wymaga tworzenia, dzielenia, gromadzenia zasobów finansowych (2 metody): bezzwrotne i zwrotne.
Metoda bezzwrotna (forma brutto) polega na nieodpłatnym, bezzwrotnym wyposażeniu podmiotów w środki pieniężne. Ma ona zastosowanie do jednostek budżetowych, których działalność nie polega na produkcji, ale na świadczeniu usług. Jednostka budżetowa nie ma możliwości zwrotu środków pieniężnych (usługi oświatowe, zdrowotne, kulturalne, obrona granic, służba zagraniczna)
Metoda zwrotna - polega na tworzeniu, gromadzeniu i rozdzielaniu środków pieniężnych na czas określony, z obowiązkiem zwrotu środków pieniężnych po upływie określonego terminu (zapotrzebowanie na środki jest czasowe, możliwa jest działalność, uzyskiwanie dochodów) - metoda netto.
Rosnąca rola finansów publicznych - kształtowanie stosunków społecznych, konieczność usystematyzowania stosunków prawno-finansowych.
Dziedziny wchodzące w zakres prawa finansowego - podział dotyczący systematyki prawa finansowego
prawo budżetowe
prawo podatkowe
prawo celne
prawo finansowe ubezpieczeń państwowych
prawo finansowe jednostek samorządu terytorialnego
prawo walutowe i dewizowe
prawo bankowe
prawo finansowe podmiotów gospodarczych
Pyt. WYMIEŃ SYSTEMATYKĘ PRAWA FINANSOWEGO
Określanie podmiotu prawa finansowego - to osoby lub jednostki organizacyjne objęte uprawnieniami bądź/lub obowiązkami finansowo-prawnymi.
Dwa rodzaje podmiotu:
organy państwowe i organy jednostki samorządu terytorialnego - posiadają prawo stanowienia norm prawnych generowanych kompetencje nie państwowotwórcze do stanowienia norm indywidualnych.
To osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne, które posiadają określone uprawnienia i obowiązki prawno-finansowe, ale w konkretnych sytuacjach są jedynie podmiotami biernymi.
Podmioty te nie mają prawa stanowienia norm.
TRIADA:
Skarb Państwa, Budżet Państwa, Bank Centralny (NBP)
Skarb Państwa - w związku z gromadzeniem środków, wydatków, realizacją działalności i działalnością banków - RP dysponuje określonym majątkiem publicznym. (Państwo - twór)
Majątek państwowy: środki pieniężne, akcje, udziały, wierzytelności, nieruchomości zabudowane (budynki rządowe, drogi), grunty, ruchomości. Państwo działa jako Skarb państwa - działając na płaszczyźnie majątkowej.
Skarb państwa - jest osobą prawną reprezentującą państwo RP w stosunkach majątkowych z osobami fizycznymi i prawnymi. Jest to osoba złożona, funkcjonująca na różnych szczeblach zarządzania majątkiem państwowym. Wykonuje swoje działanie przy pomocy:
metody władczej (podatki, cła, opłaty ...) wchodząc w stosunki prawne. SP jest podmiotem aktywnym, dysponuje określonym majątkiem wchodząc w stosunki cywilno-prawne.
rodzaje władzy a) wynika z posiadania prawa własności, - mienia państwowego
b) władza wynikająca z możliwości wykorzystania przymusu państwowego, jeżeli chodzi o ustalenie pewnej grupy dochodów i wydatków.
Ministerstwa - stanowią część Skarbu Państwa
Minister właściwy ds. skarbu państwa
Minister właściwy ds. finansów publicznych
Budżet państwa i akt prawny mają formę ustawy, zawierają wiążące ustalenia w zakresie rocznych dochodów i wydatków państwowych.
W budżecie państwa ujmowane są poszczególne elementy: prywatno - prawne wpływy skarbu państwa do budżetu wynikają z czynszów, dywidend, wpływów z prywatyzacji majątku państwowego;
Przymusowo nakładane i pobierane dochody Skarbu Państwa: podatki, cła, opłaty;
Przychody i rozchody związane z operacjami o charakterze pożyczkowym realizowanym przez budżet państwa:
pożyczki krajowe i zagraniczne, - emisja skarbowych papierów wartościowych.
Skarb Państwa prowadzi swoją działalność finansową głównie poprzez budżet państwa.
Bank Centralny - integralny składnik działalności finansowej państwa. Jest istotnym elementem ustroju finansowego. Spełnia on dwa elementy: emisja pieniądza, ustalenie realizowanie polityki pieniężnej. NBP odpowiada za wartość polskiego pieniądza.
Istota prawna pieniądza:
jednostka pieniężna - jest to abstrakcyjna miara wartości, wielkość jest sumą skali cen.
suma pieniężna - jest to abstrakcyjna wielkość wartości, pociąga za sobą prawo do dokonania zapłaty (to moment przenoszenia na partnera abstrakcyjnej wielkości wartości)
znak pieniężny - nośnik sumy pieniężnej, wartość
Złoty polski - prawny środek płatniczy, umożliwiający regulowanie zobowiązań płatniczych osób prawnych i fizycznych.
NBP - odpowiada za wartość polskiego pieniądza, jest podmiotem niezawisłym, niepodległym, jest niezależny. Generuje wielkość podaży pieniądza na rynku. Formy generowania:
stopy procentowe Banku Centralnego
stopy rezerw obowiązkowych
operacje otwartego rynku
operacje refinansowe
określenie pułapu kredytowego
Bank Centralny generuje kredyt refinansowy, lombardowy, redyskontowy.
Kredyt refinansowy - banki komercyjne zaciągają na zasilenie
Kredyt lombardowy - ma ograniczenie, musimy udzielić zastawu, jest kredytem wysoko oprocentowanym. Udzielony pod zastaw i udzielany do wysokości banku komercyjnego (papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub NBP, pod zastaw weksli handlowych spełniających warunki redyskonta.
Kredyt redyskontowy - weksel - funkcja płatnicza i kredytowa, operacja dyskonta weksli, sprzedaż weksla przez bank komercyjny, operacja redyskonta - Bank Centralny udziela kredytu redyskontowego bankowi komercyjnemu na wykup weksla.
20 IV 2001
T: Dochody budżetu państwa
Wpływy pobierane przez organy państwowe są dochodami budżetowymi, są tzw. przychody budżetowe tzn. wpływy o charakterze zwrotnym.
Cztery rodzaje środków publicznych:
dochody publiczne
środki ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi
przychody jednostek organizacyjnych i osób prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych a pochodzących z ich działalności.
! PRZYCHODY JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH:
- przychody budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu terytorialnego
- sprzedaż papierów wartościowych
- prywatyzacja majątku skarbu państwa i jednostek samorządu terytorialnego
- przychody z tytułu spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych
z otrzymanych pożyczek i kredytów
Przychody związane są z operacjami długu skarbu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.
WPŁYWY: Dochody i przychody budżetu są przeznaczone na wydatki publiczne i rozchody budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego.
ROZCHODY: sfinansowanie długu publicznego operacjami pożyczko - bankowymi budżetu państwa i jednost. sam. terytorial.
Operacje finansowe: (związane z rozchodami)
spłata otrzymanych pożyczek i kredytów
wykup papierów wartościowych
udzielane pożyczki
Dochody budżetowe - zostają w budżecie w sposób definitywny, natomiast przychody budżetowe zostają w budżecie w sposób czasowy.
Dochody budżetowe są podstawą działalności finansowej państwa, a przychody budżetowe nie mogą zastąpić dochodów budżetowych mogą zastąpić je ...
Do dochodów publicznych zaliczamy:
daniny publiczne (podatki, inne świadczenia pieniężne)
pozostałe dochody: opłaty, dochody z mienia - z najmu, dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze)
dochody ze sprzedaży rzeczy i praw oraz świadczenia usług przez jednostki sektora finansów publicznych.
inne dochody pobierane przez jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych
Do sektor finansów publicznych - zaliczamy organy władzy publicznej oraz podległe im jednostki publiczne. Państwowe osoby prawne oraz inne nie objęte krajowym rejestrem sądowym, których działalność jest finansowana ze środków publicznych w całości lub części.
Nie zaliczamy do sektora finansów publicznych : przedsiębiorstw państwowych, banków państwowych, spółek prawa handlowego (i jednoosobowe spółki skarbu państwa).
Podatki- są elementem zasilającym budżet. Jest to nie skonkretyzowana powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie.
Zdarzenie - przedmioty opodatkowania.
Podatki dzielimy na cztery grupy:
podatki przychodowe (przychód)
podatki dochodowe (naliczane od nadwyżki przychodów nad kosztami ich uzyskania)
podatki majątkowe - od przyrostu majątkowego
podatki konsumpcyjne - są odpowiednio skonstruowane pod względem ekonomicznym obciążają nabywcę lub konsumenta podatkową częścią ceny.
Podatkiem nazywamy przymusowe świadczenie pieniężne, ogólne, bezzwrotne i nieodpłatne, pobierane przez państwo bądź organy jednostki samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych przepisów prawa określających sposób wymiaru, poboru oraz terminy płatności tych świadczeń.
Przymusowe świadczenie - podmioty muszą podatek płacić.
Przymusowe świadczenie pieniężne - podatek płacony jest w pieniądzu;
Przymusowe świadczenie pieniężne ogólne - podatek nakładany na grupy osób lub jednostki charakteryzujące się występowaniem określonej cechy z którą ustawodawca związał powstanie obowiązku podatkowego;
Świadczenie bezzwrotne - podatek nigdy nie podlega zwrotowi
Świadczenie nieodpłatne - nieodpłatność szczególna, że z tytułu wniesionego świadczenia podatkowego nie otrzymujemy usługi na zasadzie wzajemności;
Konstrukcja podatku:
przedmiot i podmiot podatku
podstawa opodatkowania
stopa podatkowa (skala podatkowa)
kwota podatku
ulgi podatkowe, zwolnienia
Podmiot podatkowy dzieli się na dwie grupy:
czynny - jest zawsze państwo lub jednostka samorządu terytorialnego
bierny: - podatnicy - (podatnik - jest to osoba fizyczna lub prawna, która ponosi ciężar świadczenia podatkowego tzn. doznaje uszczuplenia swojego dochodu lub majątku w skutek obciążenia go podatkiem)
płatnicy (płatnik jest zobowiązany do odprowadzenia świadczenia podatkowego na rachunek organu uprawnionego do ustalania podatku, wymiaru i poboru.
Przedmiotem podatku są rzeczy fizyczne lub zdarzenia, z którym ustawodawca związał powstanie obowiązku podatkowego.
Podstawa opodatkowania - jest to wyrażona w pieniądzu wartość przedmiotu opodatkowania w sposób podany w odrębnych przepisach.
Kumuleja podatkowa - jest to łączenie we wspólną podstawę opodatkowania dwóch lub więcej przedmiotów w zakresie jednego i tego samego podatku w celu ustalenia wspólnego wymiaru łącznej podstawy.
Stawka podatkowa - wyrażona w pieniądzu...
Stopa podatkowa - wyrażona w procentach część podstawy opodatkowania, która w postaci podatku ma być przeniesiona do budżetu.
Wymiar podatku - zastosowanie odpowiedniej stopy podatkowej do podstawy opodatkowania - daje nam w rezultacie wymiar podatku
Skala podatkowa - uszeregowane stopy podatkowe (1. skala progresywna - wzrost stopy podatku przy wzroście podstawy opodatkowania: skala globalna - dla każdego przedziału podatkowego obowiązuje jedna stopa podatkowa; progresja ciągła - dla jednego przedziału podatkowego obowiązują co najmniej dwie stopy podatkowe) 2. Skala regresywna - wzrastającym podstawom opodatkowania towarzyszą malejące stop podatkowe.
11 V 2001
Skala podatkowa :
skala progresywna - polega na tym, że w miarę wzrostu opodatkowania rosną skale podatkowe
progresja globalna - dla jednego przedziału podatkowego (mamy jedną stopę lub stawkę podatkową)
progresja ciągła - dla każdego przedziału podatkowego mamy co najmniej 2dwie stopy podatkowe
skala regresywna - odwrotność progresywnej
Gdy podstawa opodatkowania jest wyrażona w jednostkach finansowych (zł, $) to wówczas mamy do czynienia ze stopą podatkową.
Podstawa opodatkowania wyrażona w jednostkach naturalnych - wówczas występują stawki podatkowe
ZWOLNIENIA I ULGI PODATKOWE - częściowe zwolnienie lub zaniechanie poboru podatku.
Zwolnienia dzielą się na:
podmiotowe (bierny - państwo; czynny - podatnik, płatnik)
przedmiotowe (od czego naliczamy)
zwolnienia mają charakter fakultatywny - władza może udzielić zwolnienia
charakter obligatoryjny - władza musi zwolnieni udzielić
podatnik - osoba fizyczna lub prawna ...
przerzucalność podatku - podmiot jest płatnikiem lecz nie podatnikiem; możliwości - przerzucalność w przód, wstecz.
Metody powstania zobowiązania podatkowego:
z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania
z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającego /upoważniającego do ustalenia wysokości tego zobowiązania.
Zobowiązanie powstaje na mocy prawa lub poprzez wydanie i doręczenie decyzji.
Zobowiązanie podatkowe wygasa:...
Pyt: Sposoby powstania zobowiązania podatkowego i wygasania
z chwilą zapłaty podatku
z chwilą potrącenia zobowiązania podatkowego z wierzytelności podatnika przez Urząd Skarbu Państwa
zaniechanie poboru podatku
umorzenie zaległości podatkowej
z chwilą przedawnienia zobowiązania podatkowego
w inny sposób (np.. śmierć podatnika) określony w art. 59
za zobowiązania podatkowe podatnik odpowiada całym swoim majątkiem
Spadek przejmujemy w całości lub z dobrodziejstwem inwentarza - w tym przypadku odpowiadamy solidarnie.
*przymusowe wykonanie należności podatkowej
* Podmioty egzekwowania
wierzyciel (organ uprawniony do wykonania należnego świadczenia podatkowego - Urząd Skarbowy)
organ egzekucyjny - Urząd Skarbowy, Celny;
zobowiązany - podatnik, płatnik, inna osoba
*Metody:
organ egzekucyjny (wierzyciel) wszczyna na wniosek wierzyciela postępowanie egzekucyjne ...
organ egzekucyjny przystępuje z urzędu do egzekucji na podstawie tyt. wykonawczego przez siebie wystawionego
tytuł wykonawczy powinien zawierać: oznaczenie wierzyciela, zobowiązanego, wskazanie podstawy prawnej przeprowadzenia egzekucji.
Pyt. Wymień strony tytułu wykonawczego
Poborca skarbowy wykonuje czynności egzekucyjne
* Środki pozwalające na egzekucje należności pieniężnych:
egzekucja z pieniędzy
z wynagrodzenia za pracę
ze świadczeń zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia zdrowotnego
z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych
z innych wierzytelności pieniężnych i praw majątkowych
z ruchomości i nieruchomości
Podatek od towarów i usług - jest podstawowym dochodem budżetu, przedmiotem podatku VAT jest sprzedaż towarów i usług.
Podmioty (os. fizyczne i prawne) są zobowiązane ... złożyć w U.S. stosowne
Zarejestrowany podatnik zobowiązany jest na wszystkich fakturach podawać nr ewidencyjny ...
Przedmiotem podatku jest obrót - podstawa opodatkowania a więc kwota należna z tytułu sprzedaży towarów i usług. Do tej kwoty nalicza się stawkę lub stopę podatku wg. stóp podatkowych (22, 7, 3, 0%)
Podatek obliczany od kwoty będącej podstawą opodatkowania (należny) - określany podatkiem należnym.
Podatnik ma prawo do obniżania kwoty podatku naliczonego. ...
Kwota podatku naliczonego - wynika z faktur stwierdzających nabycie przez podatnika towarów i usług.
Podatek należny i naliczony - stosują wszyscy uczestnicy transakcji.
Egzekucja ekonomiczna i egzekucja prawna podatku
Podatnicy zobowiązania są składać w Urzędzie Skarbowym deklaracje podatkowe dla obliczania owego podatku vatowskiego, są zobowiązani do obliczania i płacenia owego podatku na okresy miesięczne do 25 każdego miesiąca.
Podatek VAT występuje w imporcie. Podstawą opodatkowania w imporcie jest wartość celna powiększona o cło. Wartość celna jest to cena faktycznie zapłacona lub należna za towar sprzedany w celu przywozu go na polski obszar celny.
Naliczony - zapłacony
Należny - mamy zapłacić
W eksporcie - eksport opodatkowany jest stawką „0”, występuje tu tylko podatek naliczony.
AKCYZA - podatek pośredni, zawarty w cenie towaru
Towary obciążone podatkiem:
produkty naftowe i syntetyczne paliwa
samochody osobowe
sprzęt elektroniczny wysokiej klasy
sól
wyroby perfumeryjne
karty do gry
wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego
wyroby winiarskie
piwo
guma do żucia
wyroby tytoniowe
łodzie żaglowe
podatek akcyzowy ciąży na producentach i importerach, podstawą opodatkowania wyrobów importowych jest wartość celna powiększona o cło.
Stawki akcyzy wyrażone są:
w procencie ceny sprzedaży
w procencie podstawy opodatkowania stosowanej w imporcie
w kwocie na jedną jednostkę wyrobu towaru akcyzowego
w formie różnicy cen
Przepis o oznaczeniu znakami akcyzowymi towarów. Żaden towar nie może być wprowadzony bez uprzedniej rejestracji. Znaki akcyzy: banderole (wydawane producentom lub importerom), znak cechowy lub odcisk pieczęci.
18 V 2001
CŁA - KONSTRUKCJE PRAWNĄ USTALA USTAWA (KODEKS CELNY)
Towary nabywane za granicą i sprowadzane, są obejmowane procedurą celną. Czynności składające się na procedurę celną:
dopuszczenie do obrotu
tranzyt
skład celny
uszlachetnienie czynne lub bierne
odprawa czasowa
przetwarzanie pod kontrolą
wywóz
ze zgłoszenia celnego i załączonych dokumentów wyliczamy wartość celną (kwotę od której naliczamy cło)
wartość celna - rozumiemy wartość transakcyjną (cenę faktycznie zapłaconą lub należną za towar sprzedany w celu przewozu na polski obszar celny).
Cena - wyrażona w walucie obcej, ale musi być przeliczona na złotówki wg kursu.
Istotnym elementem prawa celnego jest dług celny , który powstaje z chwilą przyjęcia zgłoszenia celnego. Dług celny - to co powstaje z mocy prawa zobowiązanie do uiszczenia należności celnych.
Należność podatkowa - 1) z chwilą zaistnienia zdarzenia, 2) z chwilą doręczenia decyzji;
Należne cło powstaje z mocy prawa, wydanie i doręczenie.
Należne cła przywozowe są wymagalne wg. stanu towarów i jego wartości celnej w dniu przyjęcia zgłoszenia celnego i wg. stawek w tym dniu obowiązujących.
Dochody budżetowe są prognozą uzyskania, przewidywaną wielkością. (cło)
Wydatki publiczne - wydatki budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego są następstwem wykonywania zadań państwowych określonych przez konstytucję i inne ustawy.
Wydatki publiczne określone do jednego roku są limitami, nie mogą być przekraczane na cele omówione w przepisach prawa (ustawie budżetowej, uchwale jednostek samorządu terytorialnego, w planie finansowym jednostek sektora pozabudżetowego - zakłady budżetowe itp.)
Dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot ... w sposób celowy i oszczędny.
Rodzaje i formy wydatków publicznych - art. 63 ustawy o finansach publicznych
Wydatki przeznaczane są na 6 podstawowych celów:
I a) na realizację zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej
b) kontrolę i ochronę zdrowia
c) administrację rządową
d) sądy i trybunały
II subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego
III dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone jednostkom samorządowym do wykonania
IV dofinansowanie zadań własnych jednostkom samorządu terytorialnego
V dotacje na zadania określone ustawami
VI współfinansowanie programów realizowanych ze środków z zagranicy nie podlegających zwrotowi
Wydatki - są one finansowo opisanym kosztem wykonania zadania publicznego określonego w przepisach szczegółowych.
Wydatki dzielimy na trzy grupy:
wydatki bieżące
wydatki majątkowe
wydatki na obsługę skarbu państwa
inne formy:
wynagrodzenia pracowników państwowych
dotacje
wydatki na zakup towarów i usług
Państwowa sfera budżetowa składa się z dwóch grup:
państwowe jednostki organizacyjne, które prowadzą swoją działalność finansową w formie zakładów budżetowych ...
państwowe szkoły wyższe
Cztery wielkości państwowej sfery budżetowej:
prognozowanie przeciętne wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej
kalkulacyjna liczba etatów ustalona co roku w ustawie budżetowej z podziałem na części i działy
międzydziałowe relacje prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia
prognozowana wysokość przeciętnego wynagrodzenia ustalonego na podstawie kodeksu pracy.
Dotacje dzielą się na dwie grupy: - podmiotowe, są to dotacje przekazywane jednostkom ujętym w wykazie stanowiącym integralną część ustawy budżetowej;
przedmiotowe - kalkulowana wg. stawek, które określa Minister Finansów; dotacja dla rodzaju działalności.
Podmiot - czynny i bierny, przedmiotem są -...
Dotacje inwestycyjne - element wydatków majątkowych, na które składają się elementy:
na zakup i objęcie akcji
wniesienie wkładów do spółki prawa handlowego
wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowa nie i dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji
Wydatki jednostek sektora samorządu terytorialnego:
na zadania własne
zadania własne obowiązkowe wynikające z ustaw
zadania zlecone wynikające z ustawy
zadania wynikające z porozumienia z organami administracji rządowej i innymi jednostkami ...
Zadania własne finansowane z własnych dochodów (subwencje, podatki - źródła), zadania zlecone - finansowane w oparciu o dotacje celowe, bądź ze środków ustalonych w porozumieniu.
Dotacja - jej przeznaczenie jest określone w momencie przekazywania środków, subwencja - przeznaczenie nie jest określone w momencie przekazywania środków.
Podstawowe rodzaje i typy wydatków.
Zamówienia publiczne - ustawa z dnia 10 IV 1994 r.. Ustawa wprowadza rozwiązania dotyczące finansowania zadań publicznych ze środków publicznych. Istotą ustawy jest doprowadzenie do równego traktowania wszystkich przedsiębiorców zainteresowanych wykonaniem, właściwą uczciwą konkurencją między dostawcami/wykonawcami ubiegającymi się ...
Wybór najkorzystniejszej oferty.
Ustawa określa zasady, formy oraz tryb zamówień publicznych. Określa organ uprawniony do decydowania o zamówieniach publicznych, a także określa tryb protestów i odwołań.
Zamówienia publiczne - są to zamówienia na roboty budowlane, dostawy/wykonanie usług, które są opłacone ze środków publicznych w całości lub w części.
* środki publiczne - w rozumieniu ustawy o finansach publicznych to ...
- środki kredytowe
- koszty udzielonego kredytu -
środki pochodzące z opłat abonamentowych i opłat za używanie zarejestrowanych odbiorników radiowych i telewizyjnych
środki pochodzące ze składek na ubezpieczenia zdrowotne.
Pyt. Wymień środki składające się na środki publiczne,
Wymień i omów pojęcie najkorzystniejszej oferty.
Najkorzystniejsza oferta - przez najkorzystniejszą ofertę należy rozumieć ofertę z najniższą ceną przy tej samej jakości przedmiotu zamówienia, lub ofertę, która przedstawiła najkorzystniejszy bilans ceny kosztów eksploatacji, czasu wykonania lub dostawy oraz innych kryteriów opisanych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia publicznego.
Kto może udzielać zamówień publicznych:
państwowe jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, oraz gospodarstwa pomocnicze utworzone przy państwowych jednostkach budżetowych,
państwowe fundusze celowe,
jednostki samorządu terytorialnego i samorządowe jednostki organizacyjne,
spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia w takim zakresie w jakim dysponują (wykorzystują) środkami publicznymi,
wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i jednostki majątkowo od nich uzależnione,
organizacje państwowe,
jednostki publiczne radiofonii i telewizji
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
krajowy związek kas chorych.
Urząd zamówień publicznych - kierownik ten jest podległy Prezesowi Rady Ministrów - centralny organ administracji państwowej.
25 maja 2001 r.
TRYBY ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH - są udzielane przy pomocy 1 z 6 metod:
przetarg nieograniczony
przetarg ograniczony
przetarg dwustopniowy
negocjacje z zachowaniem karencji
zapytanie o cenę
zamówienia z wolnej ręki
Przetarg nieograniczony - najbardziej popularny. Przy zamówieniach przekraczających 200 tys. EURO - zastosowanie wymaga zgody kierownictwa Rządu ... ds. zamówień publicznych o zastosowanie innego trybu. Publikowane w biuletynie zamówień publicznych, prasie ...
Liczba ogłoszeń o przetargu nieograniczonym jest nieograniczony, wszyscy mogą brać udział oprócz:
dostawców lub wykonawców w stosunku do których zostało rozpoczęte postępowanie upadłościowe oraz tych którzy zalegają z uiszczeniem podatku, opłat, itp.
Oferty mogą złożyć:
Przetarg ograniczony - mogą ofert składać dostawcy/wykonawcy zaproszeni przez ...
Podstawą jest to, że typ wykonania roboty jest ograniczony.
Przetarg dwustopniowy - I etap - podmioty zainteresowane składają oferty wstępne bez podania ceny. Zamawiający może żądać doprecyzowania oferty (warunki wykonania pracy)
Negocjacje z zachowaniem oferty
Zapytanie o ofertę - zleceniodawca kieruje swoją ofertę ...
Zamówienie - zamówienie nie może być dzielone
Podstawowym celem jest:
równe traktowanie dostawców/wykonawców ubiegających się o zamówienie publiczne
jakość postępowania i możliwości kontroli na wszystkich etapach
zachowanie konkurencyjności postępowania
System zamówień publicznych zakłada stosowanie preferencji , umożliwia zamawiającemu wybranie najlepszego krajowego dostawcy jeżeli różnica ...
Podstawowe mechanizmy preferencyjne:
zachowanie preferencji cenowych - możliwość wyboru droższej oferty krajowej pod warunkiem zachowania standardów jakościowych;
oferent musi zapisać warunek o konieczności korzystania z polskich surowców i produktów
ograniczenie postępowania przetargowego do ... podmiotów mających swoją siedzibę w Polsce.
Podmiot zamawiający organizuje przetarg - 3 sprawy:
ustalenie wspólnych warunków wyjściowych dla potencjalnych dostawców/wykonawców
wybór najkorzystniejszej oferty
zminimalizowanie wpływu poza formalnych grup nacisku na wybór oferty.
IV podstawowe zdarzenia, które towarzyszą przetargowi:
decyzja o wyborze oferty, zawarcie umowy między zamawiającym a wykonawcą lub dostawcą
realne wykonanie umowy
rozliczenie wykonania umowy
dokonanie zapłaty
Zamawiający ma uprawnienia (prawa):
zbadanie kwalifikacji oferenta
ocena spełnienia przez oferenta warunków istotnych dla wykonania zamówienia
domagania się wyjaśnień i ewentualnego zamówienia oferty ?
do zawarcia umowy z oferentem na warunkach podanych przez niego na ofercie
ma prawo do zatrzymania vadium gdy oferent odmówi podpisania umowy na warunkach przez siebie sprecyzowanych.
Obowiązki zamawiającego wobec oferenta:
udzielenie oferentom wyjaśnień oraz umożliwienie zebrania dodatkowych informacji dotyczących przedmiot zamówienia;
określenie sposobu uzyskania formularza zawierającego specyfikację istotnych warunków zamówienia;
zapewnienie warunków dla uczciwej konkurencji;
zachowanie tajemnicy procedury przetargowej do czasu rozstrzygnięcia przetargu
zawiadomienie oferentów o wynikach przetargu
zwrot vadium oferentom, których oferta nie została wybrana;
rozpatrywanie reklamacji i protestów oraz uczestniczenie w postępowaniu odwoławczym.
VI informacji, które musi posiadać oferent ubiegający się o kredyt bankowy:
- pozycja kapitałowa (banku)
- struktura sieci oddziałów oraz kompetencje banku i jego oddziałów
- pozycja banku na rynku usług finansowych
cena usługi
opłacalność lokat
1 czerwca 2001 r.
DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORILANEGO
Elementy, dzięki którym środki finansowe przechodzą z budżetu do jednostek samorządu terytorialnego to: subwencje i dotacje - mają różną konstrukcję prawną, ale są dochodami jednostek samorządu terytorialnego.
Główne różnica polega na tym, że subwencje przeznaczone są na finansowanie zadań własnych gminy - jednostki sam. teryt.
Dotacje - mogą być przeznaczone na finansowanie zadań własnych oraz zleconych.
Różnice pomiędzy dotacjami a subwencjami:
subwencje mają charakter ogólny, skierowane na finansowanie ogółu zadań (cecha ogólna), dotacje - są związane z finansowaniem określonego celu bądź grupy celów (cecha szczegółowości)
subwencja - ma złożoną konstrukcję prawno-finansową. Gminy (jedn. sam. teryt.) mają roszczenia prawne, subwencja ma charakter roszczenia prawnego - władza państwowa musi przekazać subwencję. Dotacja - występują elementy uznaniowe (przyznanie dotacji oraz sposób przekazania zależy od władzy państwowej), opracowanie wniosku przez jednostkę o przekazanie dotacji.
Obie formy stanowią istotny element pozwalający na oddziaływanie na jedn. sam. teryt.
Wpływa na sposób ...
Subwencja - każda gmina otrzymuje subwencję ogólną składającą się z trzech części:
część rekompensacyjna - istotą części rekompensacyjnej subwencji ogólnej jest to, że rekompensuje gminne dochody utracone w związku z częściową likwidacją podatku od środków transportowych i z tytułu ustawowych ulg i zwolnień dot. podatku leśnego i rolnego oraz innych ustawowych ulg i zwolnień.
część podstawowa - część ta subwencji ogólnej - jest to przeznaczenie co najmniej 1% planowanych w ustawie budżetowej dochodów budżetu państwa
część oświatowa
dochody budżetowe - to wielkość planowana do osiągnięcia w roku budżetu (prognoza), wydatki - limit nieprzekraczalny.
W skład subwencji ogólnej wchodzi:
kwota wyrównawcza
kwota pozostała rozdzielona proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców gminy;
kwotę wyrównawczą otrzymują gminy słabsze ekonomicznie, istotą kwoty jest to, aby gminy mogły rozwijać się bardziej ekonomicznie. Dla ustalenia tej kwoty wyrównawczej obliczamy dwa wskaźniki:
1. G (Gmina) - są to należne podstawowe dochody podatkowe danej gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy;
Obliczenie: kwota należnych dochodów gminy osiągniętych w pierwszym półroczu roku bazowego (poprzedniego) / ilość mieszkańców gminy.
wskaźnik P (Polska) - dla wszystkich gmin. Istotą tego wskaźnika jest pomoc słabszym. Otrzymują gminy, których wskaźnik G jest mniejszy od 85% wskaźnika P.
Kwotę jaką chcemy przekazać gminie zmniejszamy o 10%.
S = L * 0,9 (0,85P - G) L - liczba mieszkańców
Element zmniejszający 0 10% - ponieważ ma to mobilizować gminy do maksymalizacji swojego zysku i dochodów.
Zwolnienia i ulgi podatkowe
Pyt. Jak kwalifikujemy subwencje i ulgi podatkowe?
III część subwencji ogólnej - jest subwencja oświatowa. Kwotę tę przeznacza się na wydatki związane z utrzymaniem oświaty i wychowania (na mocy prawa przekazane gminie do wykonania). Subwencje rozdziela Minister właściwy ds. wychowania i oświaty. Kwota ta składa się z dwóch elementów:
kwota przeznaczona na wynagrodzenia dla nauczycieli
pozostałe wydatki bieżące.
Preferencje dla szkół wiejskich integracyjnych... - polegają na tym, że sztucznie przeliczane...
Rodzaj szkoły, liczba uczniów, warunki lokalowe i inne elementy związane z wyposażeniem placówki.
Rozgraniczenie problematyki: dochód, przychód, wydatek, rozchód
dochód - środki w sposób definitywny, trwały pozostają w gminie. Dochód budż. Nie podlega zwrotowi (podatki, udziały w podatkach, dotacje, subwencje)
przychód - w sposób czasowy pozostaje w gminie (musi gmina zwrócić)
wydatek - środki jakie gmina wydaje w sposób definitywny na realizację zadań własnych (ustawowych)
rozchód - środki wydatkowane z budżetu gminy, przeznaczone na spłatę zaciągniętych kredytów (np. sfinansowanie przychodu), zwrotne formy finansowania - przychód, gdy występuje niedobór budżetowy - gmina może wystąpić o zwrotne metody finansowania (emisja obligacji, kredyty, pożyczki).
Różnica między dochodami a wydatkami jednostek samorządu terytorialnego stanowi nadwyżka budżetowa albo deficyt budżetowy.
Nadwyżka - dodatnia różnica między dochodami a wydatkami, w roku następnym jest dochodem.
Deficyt budżetowy - finansowany jest z pięciu źródeł:
sprzedaż papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego;
z kredytów zaciągniętych w bankach krajowych;
z pożyczki
z prywatyzacji majątku należącego do jedn. sam. teryt.;
z nadwyżki budżetowej osiągniętej w roku poprzednim.
Art. 113 ustawy o finansach publicznych:
Łączna kwota przypadająca do spłaty w danym roku budżetowym, rat kredytów, pożyczek, potencjalnych spłat kredytów poręczonych przez jednostki samorządu terytorialnego wraz z należnymi odsetkami, kwot wykupu papierów wartościowych wyemitowanych przez jedn. sam. teryt. nie może przekraczać 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów tej jednostki.
Łączna kwota długu publicznego nie może przekroczyć 3 /5 PKB. Ograniczenie zadłużenia jedn. sam. teryt. nie może przekroczyć w danym roku 60%
4 Akty prawne:
prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi
ustawa o finansach publicznych
ustawa o obligacjach
ustawa o samorządzie gminnym, powiatowym.
Zabezpieczenia obligacji:
ustanowienie hipoteki
udzielenie gwarancji Narodowego Banku Polskiego
udzielenia zabezpieczenia przez Skarb Państwa
poręczenia przez inną jednostkę samorządu terytorialnego.
32
31