Wykłady prof. Bednarski, Ekonomia, Studia, I rok, Finanse i bankowość, Wykłady


Bank - wywodzi się od włoskiego słowa „inbanco”, oznaczającego ławę, stragan, na którym wymieniało się pieniądze.

Bank - osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Bank - instytucja, która ma prawo gromadzić powierzone jej środki i angażować je w różne instrumenty finansowe, które są obciążone ryzykiem. Banki działają na podstawie zezwoleń (licencji).

Typy banków:

Banki na świecie:

Najważniejsze banki w Polsce:

W Polsce działa ok. 50 banków komercyjnych. 10 największych banków tworzy 90% rynku bankowego. W Polsce działa ok. 500 banków spółdzielczych, które tworzą ok. 7% rynku bankowego.

Czynności banków komercyjnych:

  1. Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem określonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów

  2. Prowadzenie innych rachunków bankowych

  3. Udzielanie kredytów

  4. Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytywy

  5. Emitowanie bankowych papierów wartościowych

  6. Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

  7. wydawanie instrumentów pieniądza elektronicznego

  8. Wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w obrębie ustawy

Banki mogą również wykonywać czynności związane z doradztwem finansowym i operacjami na rynku papierów wartościowych

Papiery wartościowe mogą być emitowane na podstawie ustawy „Prawo bankowe”.

Rodzaje bankowych papierów wartościowych:

Pieniądz elektroniczny - to wartość pieniężna stanowiąca elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych, który spełnia łącznie następujące warunki:

0x08 graphic
0x08 graphic
Banki są usytuowane pomiędzy ostatecznymi pożyczkodawcami i ostatecznymi pożyczkobiorcami.

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Finansowanie pośrednie - odbywa się za pośrednictwem banków i instytucji finansowych.

Gospodarstwa domowe są z reguły pożyczkodawcami (lokują swoje oszczędności).

Przedsiębiorstwa są reguły pożyczkobiorcami (potrzebują kredytów na swoja rozbudowę i rozwój

Banki przyjmują środki pożyczkodawców w formie depozytów, a następnie udostępniają je pożyczkobiorcom w postaci kredytów. Banki pełnią trzy zasadnicze funkcje:

Instytucje finansowe (inwestorzy instytucjonalni) stanowią dla banków konkurencję w zakresie finansowania pośredniego. Instytucje te działają podobnie jak banki, lecz inaczej gospodarują zgromadzonymi środkami. Przykłady:

Finansowanie bezpośrednie - ostateczny pożyczkobiorca zaopatruje się w środki finansowe bez pośrednictwa banku czy instytucji finansowej. Ten rodzaj finansowania to np.: pożyczki między gospodarstwami domowymi lub firmami, weksel handlowy, faktura z odroczoną płatnością.

Założenie:

0x01 graphic

0x01 graphic

________________________

0x01 graphic
- marża bankowa

0x01 graphic

Korzyść nabywcy obligacji 0x01 graphic

Korzyść kredytobiorcy 0x01 graphic

Na wysoko rozwiniętych rynkach banki nie mogą stosować wysokiej marży, gdyż istnieje na nich duża konkurencji (niższe oprocentowanie obligacji przedsiębiorstw).

Samofinansowanie - czerpanie środków finansowych z nadwyżki finansowej, czyli zysku netto i amortyzacji.

Źródła przychodów bankowych:

W Polsce główne przychody banków pochodzą z marży bankowych.

Cechami wyróżniającymi bank od instytucji finansowych są:

K1, K2, K3, K4 - klienci banku

m=10%

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Kapitał początkowy: 100 zł

Kapitał obecny: 100 + 90 + 81 = 271

0x01 graphic
- obieg pieniężny

0x01 graphic
- pieniądz wykreowany

Operacje pieniężne dokonywane za pośrednictwem banku

Banki mają możliwość prowadzenia rachunków bankowych, które służą do przechowywania środków pieniężnych a także do przeprowadzania rozliczeń. Rachunki bankowe można ogólnie podzielić na:

Rodzaje rozliczeń:

Każdy bank posiada rachunek w NBP. Ich głównym celem jest umożliwienie funkcjonowania systemu rozliczeń. Rachunki banków w NBP stanowią podstawę krajowego systemu rozliczeniowego. Banki na te rachunki odprowadzają część środków jako rezerwę obowiązkową Rachunki te mają formę rachunków skonsolidowanych tzn. znajduje w nich odbicie operacji, które dokonują z systemem bankowym wszystkie oddziały banków.

Struktura systemu rozliczeń:

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

DSB - Departament Systemów Bankowych

KIR S.A. - Krajowa Izba Rozliczeń - to instytucja powołana przez banki do wykonywania technicznych funkcji w rozliczeniach. Stanowi ona jednocześnie izbę rozliczeniową oraz pocztę bankową. Została ona powołana w 1991 roku przez 16 największych banków polskich, w tym NBP oraz Związek Banków Polskich w formie spółki akcyjnej. Działalność rozliczeniową rozpoczęła w kwietniu 1993 roku. Główna siedziba KIR mieści się w Warszawie, organ ten posiada także 17 ośrodków terenowych (w każdym województwie i dodatkowo w Koszalinie). Obecnie KIR działa w oparciu o system ELIXIR.

Systemy rozliczeń w ramach KIR:

Przelew - jest najpopularniejszą i uniwersalną formą rozliczeń bezgotówkowych. Polega na wydaniu bankowi dyspozycji przelania określonej kwoty z rachunku bankowego płatnika na wskazany przez niego rachunek w dowolnym banku)

Treść przelewu:

Proces rozliczeń miedzy klientami dwóch różnych banków:

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

KIR gromadzi informacje, które wykorzystuje w ramach 3 sesji rozliczeniowych, tzn. że banki mogą wysyłać do systemu ELIXIR pliki 24 godziny na dobę, ale system rozlicza te pliki 3 razy w ciągu doby.

ELIXIR to system rozliczeń na bazie netto, co oznacza, że rozliczenia dokonywane są dwustopniowo:

Cykl rozliczeń w systemie ELIXIR trwa od kilku do kilkunastu godzin (zależy to od godziny złożenia przelewu oraz dnia roboczego). Banki udzielają dwudniowych gwarancji odnośnie dokonania przelewu. W interesie banku nie leży przyspieszenie przelewu, ponieważ pieniądze złożone w banku mogą być inwestowane, natomiast jeśli bank musi dokonać przelewu określonej kwoty, to automatycznie traci możliwość jej inwestowania.

TARGET( Trans European Automated Real Time Gross Settlements Express Transfer) - to transeuropejski zautomatyzowany błyskawiczny system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym, opracowany przez Europejski Instytut Monetarny. Jest to system rozliczeń płatności w Unii Europejskiej, który łączy krajowe systemy rozliczeń międzybankowych. Jest to system zdecentralizowany, łączący systemy rozrachunków poszczególnych krajów Unii Europejskiej, ale nie wykluczający innych form rozrachunków.

Proces rozliczeń miedzy klientami dwóch różnych banków mieszczących się w różnych krajach:

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

RTGS - krajowy system rozliczeniowy

Interlinking - sieć, która łączy wszystkich uczestników rozliczeń w krajach UE

Systemem operacyjnym tych rozliczeń jest SWIFT, który specjalizuje się w szybkim przesyłaniu informacji między bankami.

System TRAGET odnosi się do rozliczeń w jednej walucie.

Cykl rozliczeń w systemie TARGET trwa kilka minut, system funkcjonuje od godziny 8.00 do 18.00, z tym że zlecenia można składać tylko od godziny 17.00 w dni robocze.

Formy płatności za towar:

  1. Czek rozrachunkowy - dyspozycja wystawcy czeku dla banku, polegająca na przelewie określonej kwoty na rachunek osoby wskazanej na czeku.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

  1. Weksel - to papier wartościowy o ściśle sprecyzowanej przez prawo formie, zobowiązujący wystawcę weksla (weksel własny) lub wskazaną przez niego osobę (weksel trasowany lub ciągniony) do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty pieniężnej w oznaczonym terminie i miejscu osobie wskazanej na wekslu. Sprzedający przyjmując weksel realizuje marzę (otrzymuje sumę faktu® oraz dodatkowo odsetki)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x01 graphic

D - odsetki dyskontowe

SW - suma wekslowa

d - stopa dyskontowa

t - liczba dni, pozostałych do terminu wykupu od momentu przestawienia weksla do dyskonta (wlicz się dnia złożenia weksla do dyskonta)

  1. Inkaso dokumentowe - wiąże się z obrotami handlowymi, którym towarzyszą dokumenty handlowe:

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Przy inkasie dokumentowym płatność za dokumenty jest uwarunkowana dobrą wolą dłużnika (kupującego).

W banku kupującego dłużnik może zdeponować weksel, z którego bank zapłaci za towar + fakturę.

  1. Akredytywa - bank udziela dłużnikowi kredytu na spłatę zobowiązania dłużnika wobec wierzyciela. Akredytywa jest dokumentem L/C (Letter of Credit), który wypełnia się na wniosek dłużnika w banku. Określa on warunki, jakie musi spełniać sprzedający (wierzyciel), aby jego bank mógł zapłacić mu równowartość faktury (wierzyciel musi przedłożyć w tym banku odpowiednie dokumenty).

Istota akredytywy polega na tym, ze jest to płatność za dokument. Stanowi umowę pomiędzy sprzedającym a kupującym.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Operacje banków na rynku pieniężnym (głównie pomiędzy bankami):

  1. Operacje lokat międzybankowych - są podejmowane w celu wyrównania płynności finansowej całego sektora bankowego (płynność finansowa jest podstawa funkcjonowania sektora bankowego). Banki wykorzystują te operacje starając się znaleźć kompromis pomiędzy ryzykiem a rentownością.

Banki lokują swoje środki w różnych bankach i same przyjmują środki innych banków. Banki kupując i sprzedając pieniądze regulują swoją płynność.

Stopy procentowe na rynku lokat międzybankowych:

WIBOR > WIBID

Typy lokat jednodniowych (przeznaczonych głownie dla przedsiębiorstw i banków)

Spot- data waluty (termin końcowego rozliczenia operacji) od 1 do 3 dni roboczych

Terminy lokat

      1. 1W - 1 week - lokata tygodniowa

      2. 1M - 1 month - lokata miesięczna

      3. 1Y - 1 year - lokata roczna

Długoterminowe stopy procentowe na rynku międzybankowym są niższe od krótkoterminowych, ponieważ rynek przewiduje, że przyszłe stopy procentowe będą niższe.

% NBP - 4,5

% Europejskiego Banku Centralnego - 2,25

  1. Operacje na rynku krótkoterminowych papierów wartościowych - najczęściej banki obracają krótkoterminowymi papierami dłużnymi (bony skarbowe). Innymi papierami dłużnymi są: obligacje bankowe, obligacje komunalne.

Bony skarbowe - są emitowane przez Ministra Finansów w celu pokrycia deficytu budżetowego. Gwarantem bonów jest NBP. W poniedziałki (będące dniami roboczymi) odbywa się przetarg dotyczący bonów skarbowych. Mogą one być nabywane przez każdego, kto dysponuje sumą 10000 zł. Bony skarbowe są emitowane na okres od 1 do 52 tygodni (najczęściej na 13 tygodni)

Dyskonto - liczona w złotych różnica między wartością nominalną papieru wartościowego a jego ceną rynkową.

Stopa dyskontowa - liczona w procentach w skali roku relacja dyskonta do wartości nominalnej papieru dyskontowego przy uwzględnieniu okresu inwestowania

Stopa przychodu (zysku) - liczona w procentach w skali roku relacja dyskonta do ceny rynkowej papieru dyskontowego przy uwzględnieniu okresu inwestowania

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

D - dyskonto

d - stopa dyskontowa

dz - stopa zysku

Wn - wartość nominalna papieru dyskontowego

Cr - cena rynkowa papieru dyskontowego

t - okres inwestowania

Przykład:

Bank dokonał zakupu w przetargu bonów skarbowych 13 tygodniowych (90 dni) płacąc za nie 98,30 złotych za 100 zł wartości nominalnej. Wyliczyć D, d, dz.

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Przykład:

Bank postanowił upłynnić bon jak wyżej po 40 dniach (od momentu jego zakupu) za cenę 99,05 za 100 zł wartości nominalnej. Obliczyć:

      1. Jakie dz osiągnął bank przy sprzedaży bonu

      2. Jaką dz osiągnął bank, który nabył bon, jeśli założymy, ze dotrzymał terminu wykupu.

Ad do a)

0x01 graphic

Ad do b)

0x01 graphic

  1. Operacje na rynku walutowym - w wyniku operacji walutowych banki kształtują swoją pozycję wymiany (walutową). Bank może mieć pozycję walutową otwartą lub zamkniętą.

Otwarta pozycja walutowa - wierzytelności banku (aktywa) w nominowanej walucie są różne od zobowiązań (pasywów) w tej walucie. Może być:

Zamknięta pozycja walutowa - wierzytelności banku (aktywa) w nominowanej walucie są różne od zobowiązań (pasywów) w tej walucie.

Przykład:

Bank X ma możliwość ulokowania środków na rynku międzybankowym wg stopy procentowej 7% w skali roku. Może również zakupić bony skarbowe 13-tygodniowe (91dni) po cenie 98,35 za 100 zł wartości nominalnej lub też zakupić Euro wg kursu 3,83 oraz sprzedać je za 3 miesiące wg ceny 3,86. Okres lokaty w tych trzech przypadku wynosi 91dni. Która z ofert jest dla banku najkorzystniejsza.

Działalność kredytowa banku - najważniejszy aspekt działalności banku. Jest regulowana przez:

Polityka kredytowa - zespół norm i przepisów regulujących działalność kredytową banku

Etapy kredytowania:

  1. Złożenie wniosku kredytowego

Wniosek kredytowy - jest pisemnym wystąpieniem kredytobiorcy do banku o przyznanie kredytu. Elementy wniosku kredytowego:

    1. Dane osobowe:

      • Nazwisko i imię kredytobiorcy

      • Adres zamieszkania i adres do korespondencji kredytobiorcy

      • Wykształcenie

      • Status mieszkaniowy

      • Stan cywilny (jeśli istnieje wspólnota majątkowa to małżonkowie za spłatę długu odpowiadają solidarnie)

  1. Informacje o kredycie