Twórcą terminu „ped społ” to Adolf Diesterweg
Dostrzegł on zróżnicowanie społeczne, złożoność struktury społeczeństwa i dlatego jego wkład jest ważny
W Polsce Radlińska - czym społeczeństwo jest dojrzalsze to potrzeby społeczne są coraz większe i większe nimi zainteresowanie
Stanisław Karpowicz - jego pedagogika społeczna opiera się na epistemologicznym paradygmacie nauki tzn.
poznać co było i co jest
wywnioskować co powinno być
wynaleźć środki i uczynić coś lepszym
Czym się zajmuje pedagogika społeczna?
człowiekiem
człowiekiem w otoczeniu
środkami wychowawczymi
Kompetencje do wykonywania pracy pedagoga społecznego:
zdolności społeczne (asertywność, empatia, komunikowanie)
wytrwałość odporność na stres
przebojowość (umiejętność znalezienia się w strukturach)
tolerancja (otwartość, brak stereotypów)
etyka zawodowa (dyskrecja, powściągliwość, nie naruszanie dóbr osobistych)
Błędy mówców
niewłaściwe tempo mówienia 8%
brak kontaktu wzrokowego 7%
używanie uciążliwego „yyy” 13%
stosowanie specjalistycznego słownictwa 22%
powtarzanie słów 43%
brak charyzmy mówcy 68%
lekceważenie słuchacza 53%
Nadawca i odbiorca
kod (abyśmy mogli się porozumieć potrzebny jest wspólny język czyli kod)
komunikat
szumy (wszystko co nam najbardziej przeszkadza w słuchaniu)
kanał (to forma/droga przesyłu)
kontekst
sprzężenie zwrotne
Cechy komunikowania
proces złożony
proces dynamiczny
proces celowy i świadomy
proces interakcyjny
proces nieodwracalny
proces symboliczny
proces ciągły
proces społeczny
proces nieuchronny
proces kreatywny
Komunikowanie w ujęciu procentowym Mehrabiana
55% komunikatów wyrażonych jest przez mowę ciała
35% stanowi ton głosu
7% przekazu dokonuje się przez słowa
Rodzaje szumów
zewnętrzne (otoczenie jak: upał, chłód, hałas)
wewnętrzne (nasze uczucia, niedyspozycje, stereotypy, uprzedzenia)
semantyczne (źródłem jest niestosowne użycie słów co prowadzi do niezrozumienia)
Zasadnicze prawa komunikacji
nie można się nie komunikować
komunikując się pamiętaj o innych
Brak komunikacji prowadzi do
piętrzenia się kłopotów wychowawczych
nieumiejętnego kształtowania asertywności
alienacji jednostki
aspołecznej postawy
samobójstw
poszukiwania środków zastępczych w wyrażaniu samego siebie
Skoro jestem rozmawiaj ze mną
rozmowa jest podstawą dobrych kontaktów w rodzinie
rozmowa pozwala lepiej poznać świat, oczekiwania, marzenia i problemy dziecka
staraj się zrozumieć swoje dziecko - łatwiej je ustrzeżesz przed narkotykami
Relacje międzyludzkie
równorzędne (symetryczne)
nierównorzędne (komplementarne)
budują jakość komunikacji
Wychowanie opiera się na
szacunku
taktowności
poważnym traktowaniu dziecka
Sposób w jaki rozmawiamy ze sobą w rodzinie kształtuje nasze poczucie wartości albo kompleks niższości
Dlaczego trudno nam rozmawiać z dziećmi
ponieważ z nami w dzieciństwie komunikowano się destrukcyjnie
ponieważ sami jesteśmy mniej lub bardziej przyzwyczajeni do autorytarnych struktur i bez zastanowienia się im poddajemy
ponieważ wielu z nas nie nauczyło się dostrzegać uczuć, odpowiednio ich wyrażać i zgodnie z nimi postępować
ponieważ nie nauczyliśmy się rezygnować, przez co stawiamy sobie zbyt duże wymagania i przeciążamy się
ponieważ sami często czujemy się gorsi, nieszczęśliwi, zestresowani, niezadowoleni i przeciążeni
ponieważ często w ogóle nie zauważamy, jak destrukcyjnie, obraźliwie, niemalże wrogo komunikujemy się z innymi
ponieważ nie nauczyliśmy się rozmawiać, jak rozmawiamy
Słuchanie jest największą sztuką
Komunikacja niewerbalna
Kinezjetyka (mowa ciała)
postawa ciała
mimika twarzy
gestykulacja
ruchy ciała
kontakt wzrokowy
Gesty
gesty w pełni świadome np. uścisk dłoni
gesty nieświadome (wyrażają twój nastrój i są sygnałem dla otoczenia) np. pocieranie nosa, drapanie za uchem
gesty dodające pewności siebie (przekonujemy siebie że wszystko jest w porządku) np. poprawianie włosów
gesty zmniejszające napięcie np. obgryzanie paznokci
Analiza mowy ciała zawiera ryzyko nadinterpretacji
Jednym z najprostszych sposobów zdobywania zaufania jest przybranie takiej samej postawy jak rozmówca, zgodnie z zasadą „zachowanie rodzi zachowanie”
Proksemika - dystans interpersonalny i relacje
45 cm - strefa intymna
120 cm - strefa osobista
360 cm - strefa oficjalna
Powyżej 360 cm - strefa publiczna
Proksemika w odsieczy - przestrzeń
jeśli czujemy się „ważni”, zajmujemy więcej przestrzeni to łatwo możemy kogoś onieśmielić
jeżeli stoimy, jesteśmy bardziej zdecydowani (dlatego zebrania, gdzie ma zapaść szybka decyzja powinny odbywać się na stojąco)
ktoś, kto wykorzystuje przestrzeń inaczej niż ty, jest postrzegany jako osoba „zagrażająca”
jeśli jesteś pewny siebie, możesz swobodnie stać lub siedzieć i pozwolić, aby inni na ciebie patrzyli
Wyrazem postawy ciała mogą być informacje
jak reagujesz na stres - postawa: ucieczka lub walka
jak czujesz się w danym miejscu
jak przebiega proces starzenia się
Funkcje sygnałów niewerbalnych
Funkcja zastępowania - zastępowanie słów lub zdań przez charakterystyczne ruchy, gesty, znaki
Funkcja uzupełnienia - uzupełnienie przekazu werbalnego
Funkcja ekspozycji - ukazanie uczuć i emocji (ich wzmocnienie lub ukrycie)
Funkcja regulacyjna - regulacja płynności konwersacji (np. skinięcie głową, zmarszczenie brwi)
Funkcja moderująca - łagodzenie napięć jakie przeżywa jednostka (np. obgryzanie paznokci, drapanie się po głowie)
Postawy mówców
smutas
przyczajony
pajac
wiatrak
Klucz do doskonałego przemawiania
bądź entuzjastą
bądź dowcipny
zrób coś nieoczekiwanego
powtarzaj
korzystaj z rekwizytów
mów obrazami
demonstruj
personalizuj
wzywaj do działania
Dlaczego ludzie nie słuchają
coś lub ktoś rozprasza naszą uwagę
pochłaniają nas nasze myśli
rozprasza nas mowa ciała dialogującego z nami
mówca widmo, orator anemik
brak kontaktu wzrokowego
oczekiwanie na zabranie głosu
abnegacja mówcy
Bariery utrudniające słuchanie
Nie słuchamy, gdy stosujemy:
Filtrowanie - słuchamy wybiórczo, filtrujemy informacje
Porównywanie - oceniamy czy dorównujemy sobie z rozmówcą
Skojarzenia - treść wypowiedzi rozmówcy wywołuje skojarzenie, w które się zagłębiamy
Przygotowywanie odpowiedzi - myślimy co za chwilę odpowiedzieć, choć staramy się wyglądać na zainteresowanych
Domyślanie się - usiłujemy zgadnąć, co rozmówca ma „naprawdę” na myśli
Osądzanie - w trakcie rozmowy osądzamy i reagujemy schematycznie
Utożsamianie się - cokolwiek mówi rozmówca, odnosimy do własnego życia i osądzamy w kontekście własnych doświadczeń
Udzielanie rad - słuchamy tylko początku, szukając rady dla rozmówcy
Sprzeciwianie się - a) gaszenie - wygłaszamy sarkastyczne uwagi, które zniechęcają rozmówcę do kontynuowania rozmowy b) dyskontowanie - słyszymy komplement i wyliczamy wszystko, co może obniżyć jego wartość
Przekonanie o swojej racji - podnosimy głos, atakujemy, by obronić własne stanowisko; przejawia się w tym niezdolność do przyjmowania krytyki i brak zgody na inny punkt widzenia
Zmiana toru - obracamy wypowiedź rozmówcy w żart lub zmieniamy temat
Zjednywanie - słuchamy na tyle, aby nie zgubić wątku, ale tak naprawdę w ogóle się nie angażujemy
Jak ulepszyć słuchanie
utrzymuj kontakt wzrokowy
rób notatki
okazuj, że słuchasz
nie kończ myśli za innych
słuchaj i mów, a nie mów i słuchaj
unikaj przedwczesnego oceniania
wizualizuj
rób pauzy
Predyspozycje do komunikowania interpersonalnego
ucho relacyjne (najgorsze)
ucho apelowe
ucho ujawniania siebie
ucho rzeczowe (najlepsze)
Uszy von Thuna - 4 płaszczyzny komunikacji
Płaszczyznę rzeczową (formalną) - poprzez którą przekazujemy pewne informacje w sposób oczywisty i formalny
Płaszczyznę autoportretu (autoprezentacji) - poprzez którą informujemy, w jakim jesteśmy nastroju gdy wypowiadamy się (nadajemy komunikat)
Płaszczyznę wzajemnych relacji - która informuje o stosunku do rozmówcy lub otoczenia
Płaszczyznę apelu - w którym jest zawarte nasze życzenie do odbiorcy
Systemy komunikacyjne
Osoby preferujące system wzrokowy |
Osoby preferujące system słuchowy |
Osoby preferujące system kinestetyczny |
Osoby preferujące zmysł węchu i smaku |
patrzeć obraz wyobraźnia scena wiedzieć obserwować wyglądać |
mówić akcent dźwięk cisza przenikliwy wokalny niemy głosić |
dotyk kontakt drapać pochwycić napięcie delikatny szorstki |
pachnący świeży aromatyczny słodki |
Komunikacja a płeć
mężczyźni mówią o rzeczach, wokalizacja pauz „eee” „uhm”, czas teraźniejszy, stosowanie zaimka „ja”, błędy gramatyczne
kobiety mówią o uczuciach
ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZE
Prawidłowe środowisko wychowawcze (pozytywne)
Kultura
musi być wpisana w tradycję
musi mieć charakter dostępny dla nas
musi mieć formę, którą my zaakceptujemy
Normy społeczne
muszą być akceptowane przez środowisko
muszą się odwoływać do uznanych wartości
muszą być usankcjonowane prawnie lub tradycją
Proces wychowawczy (środowisko wychowawcze) odwołuje się do pewnych naszych sfer.
kształtuje nasze myślenie (poglądy, postawy, zachowania, charakter)
kształtuje nasze działania
kształtuje przekazywanie
Środowisko - to krąg osób, rzeczy i stosunków otaczających człowieka w jego życiu indywidualnym i zbiorowym
polega to na
oddziaływaniu (bodźcowym)
wytwarzaniu trwałych wartości
przekazywaniu tych wartości dalej
Współczesne środowisko wychowawcze charakteryzuje się takimi cechami jak:
Nakładanie się wymiaru lokalnego i globalnego czyli tzw. globalizacja
Wielowymiarowość środowiska wychowawczego (środowisko wychowawcze jest zarówno źródłem, formą i celem edukacji i wychowania)
Akcentowanie wartości (wizja nowego człowieka: odpowiedzialny, świadomy swoich możliwości i ograniczeń, pragmatyczny, tolerancyjny, twórczy)
Traktowanie sił ludzkich jako podstawowe ogniwo środowiska wychowawczego
Uznanie polityki i prawa za istotne elementy środowiska wychowawczego
Wspólnotowość środowiska wychowawczego (zwłaszcza wspólne wartości)
Współczesne środowisko wychowawcze charakteryzuje się takimi cechami jak:
personalizacja środowiska wychowawczego (oddziaływania wychowawcze skierowane ku jednostce i ku temu co niewidzialne - aspekt transcendentny: kultura i religia)
umiejscowienie w środowisku wychowawczym przekazu pośredniego (rola mediów)
nadanie szczególnej rangi relacjom międzyludzkim (oddziaływanie wychowawcze to dialog, współdziałanie ludzi)
odejście od wizji formalnej (traktowania z góry)
integracja treści i działalności opiekuńczo wychowawczej
Pojęcie integracji, na gruncie pedagogiki społecznej może być rozumiane jako
proces różnorodnych działań opiekuńczo -wychowawczych mających na celu łączenie ich (wszystkich kierunków i form działalności) w jednolitą całość strukturalną i funkcjonalną po to, aby zapewnić optymalną realizację zadań i celów opieki i wychowania.
rezultat tego procesu - zwarta, scalona wewnętrznie struktura organizacyjno - treściowa działalności opiekuńczej i wychowawczej danej placówki lub zespołu tych placówek, instytucji opiekuńczo - wychowawczych na terenie środowiska lokalnego i okolicznego.
Typy środowisk
środowisko naturalne
środowisko społeczne
środowisko kulturowe
Wyróżniamy środowiska wychowawcze
rodzina
szkoła
klasa
grupa rówieśnicza
środowisko lokalne
media
organizacja i stowarzyszenia
zakład pracy
Środowiska wychowawcze należy uporządkować
Środowisko naturalne dla dzieci i młodzieży to
rodzina
środowisko lokalne
grupy rówieśnicze
Intencjonalne (instytucje opiekuńcze) to
instytucje opieki nad dziećmi o różnego typu upośledzeniach rozwojowych - są to zakłady specjalne dla dzieci głuchoniemych i ociemniałych
pogotowia opiekuńcze i zakłady wychowawcze sprawujące opiekę nad dziećmi i młodzieżą wykolejoną
instytucje opieki zdrowotnej skupiające dzieci chore lub zagrożone chorobą. Zaliczamy do nich sanatoria i prewentoria dziecięce. Są to ośrodki przede wszystkim lecznicze. Pomoc pedagoga jest w nich jednak niezbędna. W przypadkach bowiem dłuższego przebywania dziecka w zakładzie konieczne jest zorganizowanie jego życia i nauki w taki sposób, aby zapewnić mu możliwie pełny rozwój, zbliżyć warunki życia do normalnych i ułatwić powrót — po wyzdrowieniu — do normalnego życia, do szkoły.
instytucje opieki całkowitej - domy dziecka, rodziny opiekuńcze
Placówki wspomagające rozwój dzieci (instytucje wychowania pozaszkolnego):
świetlice i czytelnie dziecięce i młodzieżowe
tereny zabaw i gier ruchowych - ogrody jordanowskie i boiska
kolonie dla dzieci i młodzieży
poradnie różnego rodzaju.
Siła oddziaływania środowisk zależy od
podatności (nas samych)
autorytetu (osoby kreującej)
narzędzi i środków użytych do kształtowania
Jakie narzędzia i środki najsilniej aktualnie oddziaływują na człowieka i kształtują człowieka?
Odpowiedź: Ewolucja (na poziomie kulturowym, technicznym, ekonomicznym, geograficznym)
Rodzina
pierwsza i fundamentalna grupa w życiu dziecka (od narodzin do starości)
naturalne środowisko wychowawcze (obok środowiska lokalnego i grup rówieśniczych)
opiera się na związkach krwi, małżeństwa lub adopcji
spełnia bardzo ważne funkcje (utrzymanie ciągłości biologicznej + rozwój psychospołeczny jednostki i społeczeństwa).
Typy rodzin
Rodzina pełna
spełnia najbardziej optymalne warunki dla pełnienia funkcji wychowawczej, jest to rodzina złożona z dwojga rodziców i dzieci, połączonych ze sobą silną więzią emocjonalną, w której się przestrzega powszechnie uznawanych zasad, norm, wartości i ideałów.
Wszelkie pozostałe typy rodzin znacznie utrudniają pełnienie w nich funkcji wychowawczej:
Rodziny rozbite
• w skutek trwałej nieobecności jednego z rodziców w wyniku rozwodu, separacji, dezercji, a niekiedy z powodu z powodu śmierci lub wyjazdu za granicę.
Rodziny zrekonstruowane
• przez zawarcie po ich rozbiciu nowego lub kolejnego małżeństwa, albo też przez adoptowanie nowego dziecka.
Rodziny zdezorganizowane
rozbite wewnętrznymi niepowodzeniami ich członkowie pozostają ze sobą w permanentnych konfliktach, przyczyna dezorganizacji mogą być: alkoholizm, wzajemna niechęć, podejrzliwość.
Rodziny zdemoralizowane
pozostające w konflikcie z prawem lub sąsiadami, co nie wyklucza bliskich i serdecznych kontaktów między domownikami.
Rodziny zastępcze
także zaliczane do rodzin niepełnosprawnych. Są to rodziny zajmujące się rozwojem i wychowaniem dzieci „których rodzice nie żyją, bądź nie są w stanie ich wychować". Rodziny te na ogół należycie wywiązują się ze swych zadań wychowawczych, w porównaniu zwłaszcza z domami dziecka.
Funkcje rodziny jako grupy społecznej
prokreacyjna (biologiczna) - mająca na celu zrodzenie potomstwa, czyli zapewniająca społeczeństwu ciągłość biologiczną, a także zaspokajanie potrzeb erotyczno-seksualnych małżonków
opiekuńcza - polegająca na udzielaniu konkretnej pomocy członkom rodziny w różnych sytuacjach i okolicznościach życiowych, gdy sami nie są w stanie zaspokoić swych podstawowych potrzeb.
gospodarcza (ekonomiczna) - dotycząca zapewnienia członkom rodziny niezbędnych warunków do utrzymania się przy życiu, czyli dostarczanie rodzinie dóbr materialno-bytowych.
wychowawcza (socjalizacyjna) - przejawiająca się m. in. we wprowadzaniu członków rodziny w szeroko rozumiane życie społeczne łączenie z językiem ojczystym, obyczajami, wzorami zachowań i wartościami kulturowymi.
stratyfikacyjna - gwarantująca członkom rodziny określony status życiowy, wyznaczająca ich przynależność do określonej klasy czy warstwy społecznej
Prawidłowe spełnianie funkcji wychowawczej polega w szczególności na
zaspokajaniu podstawowych potrzeb biologicznych i psychospołecznych dzieci, w tym zwłaszcza potrzeby bezpieczeństwa, miłości i afiliacji (przynależności), uznania i samourzeczywistnienia
dostarczaniu pożądanych społecznie wzorców zachowań, wyzwalających u dzieci procesy identyfikacji z rodzicami
przekazywaniu i przyswajaniu wartości, norm i zasad współżycia i współpracy preferowanych w społeczeństwie, w którym żyją
umożliwianiu dzieciom (poczynając od wczesnych lat życia) aktywnego udziału w różnego rodzaju czynnościach i obowiązkach domowych, traktując je zarazem jako równoprawnych partnerów życia rodzinnego
rozwijaniu i rozszerzaniu kontaktów międzyludzkich, tj. pogłębianiu u dzieci więzi emocjonalnej z krewnymi, przyjaciółmi znajomymi
zabezpieczeniu możliwie pełnego rozwoju fizycznego i umysłowego
wprowadzaniu ich w świat kultury, czyli w materialny i duchowy dorobek ludzkości, przygotowaniu do samodzielnego życia poprzez wybieranie postawy twórczej i współuczestniczącej w otaczającym świecie.
Style wychowania w rodzinie
Styl demokratyczny
z pedagogicznego punktu widzenia najbardziej pożądany - polega na nawiązywaniu przez rodziców przyjacielskich kontaktów ze swymi dziećmi: liczeniu się z ich potrzebami, umożliwianiu im powzięcia decyzji w sprawach rodzinnych.
ważny jest tu podział obowiązków sprawowanych na zasadzie dobrowolności i zgodnie z możliwościami dzieci (nie jest przymuszane).
rodzice nie karzą, ale stosują metodę perswazji.
Styl autokratyczny
z pedagogicznego punktu widzenia raczej niepożądany i na ogół mało skuteczny.
charakteryzuje się przeważnie dużym dystansem między rodzicami a dziećmi i nie wgłębiają się w ich potrzeby, uznają własne racje i nie znoszą sprzeciwu.
dzieci nie mogą podejmować żadnych decyzji w sprawach rodzinnych - przymusza się je do pewnych zachowań i surowo karze.
skutkiem tego stylu wychowania jest agresywność dzieci, kierują się one własnym egoistycznym interesem.
Styl liberalny
podobnie wychowawczo szkodliwy. polega on na całkowicie niemal pozostawieniu dzieci samym sobie, na nie wtrącaniu się w ich sprawy, tolerowaniu aspołecznych zachowań
dziecku wszystko wolno, na wszystko się mu pozwala, z niczego nie musi się tłumaczyć.
zajmuje w rodzinie najwyższą pozycję - rodzice bardzo łatwo ulegają jego namową i spełniają niemal wszelkie jego zachcianki.
Co utrudnia wychowanie w rodzinie?
brak lub niedosyt miłości macierzyńskiej n i ojcowskiej
niedostateczne uruchomienie procesów identyfikacji z osobami znaczącym
mało pogłębiona więź emocjonalna między rodzicami
wadliwe postawy rodzicielskie
Brak lub niedosyt miłości macierzyńskiej i ojcowskiej
może się okazać jedną z istotnych przyczyn poważnych niedomagań w wychowaniu rodzinnym
należy pamiętać o konieczności obdarowywania dzieci miłością ze strony matki i ojca i o tym że ta miłość jest w wyraźnym stopniu zróżnicowania.
Erich Fromm
miłość macierzyńska
bezwarunkowa (dziecko nie musi spełniać żadnych warunków, aby być kochane matkę);
wszechogarniająca (matka kocha bez wyjątku wszystkie cechy swego dziecka)
wszechobecna (matka potrafi kochać bez względu na okoliczności)
nieustająca (matka nigdy nie przestaje kochać dziecka).
miłość ojcowska
nie jest ani bezwarunkowa (aby na nią zasłużyć trzeba spełniać pewne warunki) ani wszechogarniająca (obejmuje w zasadzie tylko te cechy, które wydają się niezbędne do życia)
ani też wszechobecna (ponieważ ojciec kocha dziecko przeważnie tylko wtedy, gdy ono na to zasłuży)
nie jest nieustająca (ulega bowiem osłabieniu lub zanika w okresie osiągnięcia przez dziecko dojrzałości).
W przypadku braku lub ograniczeniu miłości rodzicielskiej okazywanej dzieciom:
dzieci są pozbawione właściwego wzorca zachowań, a także może to spowodować u nich poczucie osamotnienia i wyobcowania, a tym samym niechęć do rodziców
dzieci są przeważnie nadpobudliwe, pozbawione zdolności koncentracji, pozbawione umiejętności nawiązywania bliskich kontaktów z innymi ludźmi
dzieci przejawiają nierzadko zaburzenia mowy i stany leku,
dzieci odznaczają się zazwyczaj niskim stopniem uspołecznienia maja trudności w nauce.
Niedostateczne uruchomienie procesów identyfikacji z osobami znaczącymi - to czynnik decydujący o niepowodzeniach wychowawczych rodziców
Identyfikacja w znaczeniu pozytywnym
jest fundamentalnym mechanizmem prawidłowego rozwoju dziecka w rodzinie
jest spontanicznym i częściowo nieuświadomionym przejmowaniem przez jednostkę stanów psychicznych przypisywanych innej osobie. Dzięki temu jednostka przyswaja sobie wiele cech i sposobów zachowania się od osoby z którą się identyfikuje.
Osoba ta jest z reguły ceniona i uznawana przez dzieci jako ktoś im bardzo bliski (osoba dla nich znacząca). Cieszy się ich zaufaniem i przy jej boku dzieci czują się bezpieczne. W prawidłowo funkcjonującej rodzinie osobą taką staje się matka (szczególnie w pierwszym okresie życia dziecka), a następnie także ojciec. Procesy identyfikacji rozciągają się także na inne osoby. Toteż nie jest rzeczą obojętną, z jakimi osobami dziecko przebywa oraz kogo najbardziej lubi i podziwia.
Mało pogłębiona więź emocjonalna między rodzicami
przejawia się w mniej lub bardziej jawnych konfliktach interpersonalnych
sporadyczne tego rodzaju konflikty, wpisane niemal „prawie" w życie rodziny nie powodują większych ujemnych następstw dla prawidłowego przebiegu procesu wychowania w rodzinie
częste ich pojawianie się i to szczególnie atmosferze ostrych czy dramatycznych napięć lub w obecności dzieci, może wyraźnie zdezorganizować proces wychowawczy i prowadzić do trwałej dezintegracji życia rodzinnego.
Wskaźniki takiej dezorganizacji
awantury między rodzicami (często z błahych powodów)
wybuchowe i nieopanowane zachowania jednego z dwojga rodziców lub obojga rodziców
może także być alkoholizm ojca lub matki czy innego typu uzależnienia rodziców.
Prowadzi to wszystko do
nawarstwiania się w dziecku ujemnych przeżyć i doświadczeń
czasami staje się jawnym aktem poniżania poniewierania
blokuje zaspokajanie podstawowych potrzeb psychospołecznych i biologicznych dziecka
pozbawia je „ciepła uczuciowego", poczucia bezpieczeństwa i wspólnoty rodzinnej, wewnętrznego ładu i spokoju
dziecko zaczyna szukać namiastki więzi uczuciowej poza domem, niestety często napotyka na osoby równie nieodpowiedzialne.
Wadliwe postawy rodzicielskie
Nadmierny dystans uczuciowy rodziców wobec dziecka
unikająca
na ogół słabe przywiązanie rodziców do dziecka i stałe niemal okazywanie swojej obojętności uczuciowej. Rodzice pozbawieni głębszej więzi emocjonalnej z dzieckiem, a także nie przeżywają przyjemności z racji przebywania z nim.
odtrącająca
traktowanie dziecka jako ogromnego ciężaru jaki spoczywa na rodzicach. Zadanie związane z opieką i wychowaniem dziecka uznawane za przykry obowiązek, wykraczający poza siły rodziców i ich możliwości.
Przesadne koncentrowanie się rodziców na dziecku
postawa nadmiernie wymagająca
polega na stawianiu dziecku przesadnie wygórowanych żądań, którym nie jest w stanie ono sprostać mimo najlepszych swych chęci (zazwyczaj żądania nie liczące się z indywidualnymi cechami i możliwościami dziecka).
postawa zbyt chroniąca
odznacza się zbyt czułą opieką nad dzieckiem i przesadnie dużą pobłażliwością oraz zaspokajaniem niemal każdego jego kaprysu, uniemożliwia to aktywność i samodzielność, np. w takich czynnościach jak ubieranie itp.
Tendencje XXI wieku w środowisku rodzinnym
autonomizacja
egalitaryzacja wewnątrz rodziny
ustalenie nowej hierarchii dóbr
zmiana szanowanych wartości
zamiana ról
patologizacja
malenie spójności
Szkoła - uwagi podstawowe
w odróżnieniu od rodziny funkcjonuje w warunkach zinstytucjonalizowanych
zajmuje się kształceniem i wychowaniem dzieci, młodzieży i dorosłych
odpowiedzialnymi za poprawne jej funkcjonowanie są: dyrektor szkoły wraz z zastępcami i radą pedagogiczną
na szkołę mają dodatkowo wpływ: samorządy uczniowskie, sami uczniowie oraz rodzice
Funkcje szkoły
dydaktyczna (kształcąca) - przekazywanie wiedzy z różnych dziedzin nauki, techniki, literatury, sztuki
wychowawcza - kształcenie postaw wobec rzeczy, ludzi, norm, wartości
opiekuńcza - zaspokaja podstawowe potrzeby, niezbędne dla prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego uczniów.
Szkoła względem społeczeństwa spełnia określone funkcje
Funkcje edukacyjne - przekazywanie określonej wiedzy, umiejętności i nawyków.
Funkcje selekcyjne - szkoły decydujące o ilości i jakości przygotowanych kadr, ich doborze specjalizacji przy uwzględnieniu stopnia demokratyzacji, wyrównywania startu życiowego.
Funkcje adaptacyjne i kulturowe, wyrażające się we wprowadzaniu do społeczności lokalnej i jej kultury.
Funkcje ideologiczne - wskazują określone cele działania, filozofię edukacji; ideologia dotyczy postaw i opinii, przekonań i poglądów kształtowanych również przez szkoły
Funkcje integracyjne i dezintegracyjne - szkoła nie tyko zbliża, ale i dzieli, wpływa pośrednio lub bezpośrednio na społeczność pozaszkolną
Funkcje opiekuńcze i wychowawcze - szkoła spełnia w następujących formach: diagnozowanie sytuacji dziecka w rodzinie , w środowisku , profilaktyka ,,stymulowanie rozwoju poradnictwo , integracja i koordynacja działalności opiekuńczo-wychowawczej. Dzisiejsza szkoła wychowuje przy czym stara się to robić zgodnie z aktualnymi i przyszłymi potrzebami społeczeństwa .Szkoły współczesne łączą wychowanie ogólne z treściami wychowawczymi, niezbędnymi dla przyszłej pracy zawodowej czy kierunków działalności społecznej wychowanków".
Niedomagania szkoły
Preferowanie funkcji kształcącej kosztem niedomagania funkcji wychowawczej
Przeładowanie programu nauczania:
Stosowanie w nadmiarze tradycyjnych metod nauczania:
Przestarzała organizacja procesu nauczania:
Braki w należytym przygotowaniu kadry nauczycielskiej.
Braki w wyposażeniu materialnym szkoły.
Niedożywianie uczniów.
Drogi naprawy szkoły
Racjonalne i zarazem twórcze korzystanie z przysługującej poszczególnym szkołom autonomii w obecnym systemie edukacji (chodzi przede wszystkim o stworzenie w nich pogodnej i serdecznej atmosfery, a jednocześnie pozytywnej motywacji do nauki).
Działalność samorządów uczniowskich (zgłaszanie przez nie pozytywnych inicjatyw i podejmowanie działań celem uatrakcyjnienia życia szkolnego).
Wzmożona współpraca nauczycieli i rodziców, a nade wszystko udział tych ostatnich w ocenie całokształtu danej szkoły i poszczególnych nauczycieli.
Unowocześnienie metod nauczania i wychowania (upowszechnienie wśród nauczycieli najnowszych zdobyczy takich dyscyplin naukowych, jak psychologia, pedagogika, teoria organizacji i kierowania, a także udoskonalenie systemu kształcenia nauczycieli).
Rozwijanie umiejętności psychopedagogicznych (umiejętność akceptacji, samooceny i samokontroli, nawiązywania z dzieckiem kontaktu emocjonalnego), zapoznawanie się z dynamiką grupową klasy i praktycznym wykorzystaniem jej w procesie wychowania i nauczania.
Świadome odwoływanie się do doświadczeń niektórych szkół alternatywnych (zorganizowanych wg odmiennych projektów edukacyjnych, które stanowią alternatywę wobec koncepcji realizowanych w szkołach prowadzonych przez organy administracji państwowej lub gminnej).
Klasa
nieodłączną częścią szkoły jest klasa szkolna. stanowi ona grupę społeczną. ta grupa społeczna jaką jest klasa posiada tzw. dynamikę grupową. jest układ pewnych działań, sił, jest to struktura klasy, czyli zajmowane przez uczniów pozycje względem siebie, wspólnie uznawane normy.
klasa stanowi zespół złożony z uczniów wzajemnie na siebie oddziaływujących, zajmujących różne pozycje, mających wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowanie.
klasa stanowi zespół złożony z uczniów wzajemnie na siebie oddziałujących, zajmujących różne pozycje, mających wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowanie.
klasa początkowo tworzy jedynie formalnie zorganizowaną grupę społeczną, z czasem nawiązywanie kontaktów znacznie pogłębia ją i staje się grupą społeczną.
w klasie poszczególni uczniowie zajmują różne pozycje. zajmują je w zależności od pełnionych funkcji, stopnia okazywania im sympatii lub antypatii, osiąganych dobrych lub złych wyników w nauce, posiadanych uzdolnień - ich braku lub odznaczania się siłą lub słabością fizyczną.
Struktura klasy
każda struktura, typowa dla klasy szkolnej jako grupy społecznej , ma z reguły charakter hierarchiczny - tzn. uczniowie mogą zajmować wysokie i niskie pozycje, np. najwyższą pozycję posiadają uczniowie lubiani, a najniższą nielubiani.
Pozycja ta zależy od wielu uwarunkowań
możliwości wywierania lub nie wpływu na innych
stopnia w jakim uczeń jest lubiany lub nielubiany
umiejętności nawiązywania kontaktów (lub jej braku)
podporządkowania lub niepodporządkowania się normom nieformalnym obowiązującym w klasie
wysokie lub zaniżone uzdolnienia intelektualne
przyjemny lub nieprzyjemny wygląd fizyczny
Struktura władzy (utworzona m. in. ze względu na pełnione funkcje w klasie)
struktura socjometryczna (ze względu na odczuwane sympatie, uznanie, popularność lub niechęć i wrogość)
struktura komunikowania się (przekazywanie informacji).
Inny podział:
struktura formalna (obowiązujące w klasie przepisy i rozporządzenia władz szkolnych, tj. np. regulaminy i zwyczaje szkoły),
struktura nieformalna (powstaje żywiołowo, jest rezultatem spontanicznych oddziaływań uczniów).
Normy klasy szkolnej
Normy grupowe - są to normy "wypracowane" przez samych uczniów, które stanowią dla nich ważny układ odniesienia, regulujący ich zachowanie w różnych sytuacjach.
Są one raczej rzadko zwerbalizowane i wyraźnie uświadomione, a tym bardziej nigdy na ogól nie spisane. Stanowią wspólnie podzielany pogląd uczniów danej klasy na temat pożądanego sposobu ich postępowania, zwłaszcza w trakcie lekcji.
Na ogół normy wyłaniające się w grupie (też w klasie), to normy
dotyczące zadania, regulujące metody i sposoby postępowania niezbędne do realizacji celu grupowego
regulujące interakcje w grupie - powodujące przewidywalność zachowań poszczególnych osób i zapobiegające pojawianiu się konfliktów
dotyczące postaw i przekonań, określające, jakie postawy są w grupie pożądane, jakie zaś są godne potępienia
dotyczące zewnętrznych zachowań, np. regulujące sposób ubierania się, uczesania czy postępowania (normy te służą ułatwieniu identyfikacji jednostki z grupą)
Przywództwo formalne i nieformalne w klasie
związane z nieformalnym nurtem życia klasy. pełnione tam role przywódcze nie zawsze idą w parze z wykonywaniem przez uczniów różnego rodzaju zadań lub sprawowania określonych funkcji na rzecz klasy. przywódcami nieformalnymi w klasie są zazwyczaj uczniowie lubiani i cieszący się wysokim uznaniem swych kolegów klasowych.
nieformalne przywództwo jest rezultatem wzajemnego oddziaływania z jednej strony osobowości, wyglądu zewnętrznego czy siły fizycznej uczniów, z drugiej sytuacji, w jakiej aktualnie znajduje się klasa. Przywódcami przeważnie stają się uczniowie, którzy w zaistniałej sytuacji mogą dopomóc klasie w zaspokajaniu potrzeb i realizowaniu upragnionych dążeń.
często przywódcy nieformalni, jak i pozostali uczniowie nie uświadamiają sobie, że mają do czynienie z przywództwem nieformalnym, nie zdają sobie sprawy z ról pełnionych w klasie. Brak formalnych oznak władzy.
przywódcy nieformalni wywierają na uczniów swojej klasy znacznie większy wpływ, niż osoby sprawujące nad nimi formalną władzę. wpływają na nich jednak zgodnie z ich życzeniami i pragnieniami.
tracą oni swoją władzę, gdy wyraźnie sprzeniewierza się oczekiwaniom klasy lub, gdy następuje w klasie sytuacja, do której on nie dorasta. duże liczebnie klasy sprzyjają wyłanianiu się co najmniej kilku przywódców, pozostających nierzadko wobec siebie w stosunkach hierarchicznych czy wręcz antagonistycznych. prowadzi to do rozbicia klasy. przywódca formalny może czasami zaskarbić sobie cechy przywództwa nieformalnego
Spoistość klasy szkolnej
inaczej zwana: spójnością, zwartością, integracją czy więzią wewnątrzgrupową
dla jednych oznacza ono silne poczucie przynależności do grupy, dla innych to wzajemna życzliwość i serdeczność wszystkich jej uczestników.
może też oznaczać wspólne dążenie ich do osiągnięcia tego samego celu i ponoszenie współodpowiedzialności za to, co dzieje się w grupie.
Przez spoistość rozumie się
atrakcyjność grupy dla jej członków
gotowość dążeń członków grupy do osiągnięcia wspólnych celów
koordynację podjętego wspólnie przez członków grupy problemu.
Uwaga
Rozumienie spoistości wiąże się zawsze z emocjonalnym przywiązaniem do swojej grupy
Czynniki zwiększające i pomniejszające spoistość klasy
pozytywnie wpływają: zaspokojenie przez uczniów swojej potrzeby uznania i prestiżu, współdziałanie i współpraca a nie współzawodnictwie, częste kontakty towarzyskie, podobny sposób myślenia itp.
Zmniejszenie spoistości klasy powodują: niedosyt lub brak zaspokajania podstawowych potrzeb uczniów, przeżywane rozczarowania w klasie, różne poglądy na interesujące ich sprawy, przeświadczenie uczniów o zbytniej dominacji niektórych z nich itp.
W zespole podstawowym jakim jest klasa szkolna, można wyodrębnić
stosunki rzeczowe, oparte na wspólnym działaniu i poczuciu odpowiedzialności za wyniki pracy zespołowej
stosunki osobowe, w szczególności koleżeńskie i przyjacielskie.
GRUPA RÓWIEŚNICZA jako środowisko wychowawcze - istotna grupa wychowawcza
Grupa rówieśnicza
Grupa rówieśnicza to grupa ludzi wyodrębniona nie na zasadzie elementu demograficznego-wieku, ale z racji więzi.
Grupa rówieśnicza pierwotna
członkowstwo jest spontaniczne
więzi osobowe i powszechna identyfikacja
umowny system kontroli
zmienność i okazjonalność celów
labilność struktury
przywództwo wynika z cech osobowych i zgody grupy
poczucie przynależności i odrębności
Grupa rówieśnicza celowa
członkowstwo formalne
dominują więzi rzeczowe i stosunki organizacyjne
możliwe wielkie grupy
posiada strukturę i hierarchię
formalne wzory zachowań
centralizacja decyzji
formalne wzory zachowań
wyspecjalizowane kierownictwo
uniformizm organizacji
PEDAGOGIKA CZASU WOLNEGO
Definicja czasu wolnego - czas wolny jest to czas bez obowiązków, przeznaczony na zajęcia dowolne
Czas wolny można ująć w 3 aspektach
socjologicznym (czas wolny służy do socjalizacji społecznej)
psychologicznym (zajmuje się sferą psychiki)
pedagogicznym (zajmuje się edukacją, wychowaniem, kształtowaniem)
Podstawowe czynniki warunkujące ilość czasu wolnego i sposób jego spędzania
istniejąca moda
rodzaj szkoły
prawidłowa organizacja zajęć ucznia
wiek i status młodzieży
ilość czasu wolnego posiadanego przez ucznia i możliwość jego właściwego twórczego spożytkowania
warunki materialne rodziców
posiadanie przez dom rodzinny środków masowego przekazu
wykształcenie i kultura życia codziennego rodziców
stosowne formy i sposoby spędzania czasu wolnego przez krewnych i inne osoby dorosłe
wytworzone u dzieci i dorosłych tradycyjne nawyki w zakresie kulturalnego, aktywnego wypoczynku
środowisko lokalne, ośrodki rekreacyjne znajdujące się w tym środowisku
inne
6 kategorii sposobów spędzania wolnego czasu
związana z przyjętymi na siebie obowiązkami (dokształcanie, pomoc rodzinie, religijne, działalność organizacyjno-społeczna)
związana z aktywnością w dziedzinie artystycznej, turystycznej, sportowej, technicznej
związana z uczestnictwem w kulturze (w formie odbioru środków masowego przekazu)
związana z uczestnictwem w życiu społecznym (przebywanie z sympatią, spacery z kolegami, dyskoteki i inne)
związana z realizacją indywidualnych zamiłowań (hobby i bierny odpoczynek)
o charakterze patologii społecznej (nałogowe picie alkoholu, narkomania, nadużycia seksualne, przestępczość)
Współczesne formy spędzania czasu wolnego
środki masowego przekazu
turystyka
sport
teatr, kino, muzea, wystawy, filharmonia
amatorstwo artystyczne
zabawy i kontakty towarzyskie
aktywność społeczna
Według pedagogiki społecznej każdy człowiek ma wybierać taką formę spędzania wolnego czasu, jaka jest mu potrzebna, ale należy różnicować te formy (nie może to być ciągle tylko jedna i ta sama)
Budżet czasowy - to zestawienie odcinków czasu przewidzianych na realizację różnych czynności życiowych
Składniki główne budżetu czasu
praca zawodowa
dodatkowa praca zarobkowa
dojazd do pracy
zaspokojenie potrzeb organizmu
obowiązki domowe
obowiązki uczelniane
zajęcia poza domem
czas półwolny
czas wolny
Systemy komunikacyjne
Osoby preferujące system wzrokowy |
Osoby preferujące system słuchowy |
Osoby preferujące system kinestetyczny |
Osoby preferujące zmysł węchu i smaku |
wzrok |
mowa |
dotyk |
zapach smak |
Płynność w stosowaniu kryteriów czasu wolnego
zasada dobrowolności
bezinteresowność
Rozwinięta definicja czasu wolnego
Czas wolny to ta część budżetu czasu, która nie jest zajęta przez pracę zarobkową normalną i dodatkową, ani przez systematyczne kształcenie się uczelniane, ani przez zaspokajanie elementarnych potrzeb fizjologicznych, ani przez stałe obowiązki domowe i może być spożytkowana bądź na swobodne wczasowanie, bądź na życie rodzinne, obowiązki społeczne i aktywność przynoszącą doraźne korzyści
Piramida Maslowa
OD GÓRY (szczytu) DO DOŁU
potrzeby transcendencji
potrzeby samorealizacji
potrzeby szacunku i uznania
potrzeby miłości i przynależności
potrzeby bezpieczeństwa
potrzeby fizjologiczne
Potrzeby
transcendencji - to potrzeby duchowe
samorealizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości; potrzeby estetyczne i poznawcze
szacunku i uznania - potrzeby uznania i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi:
przynależności - występują w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich, intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy
bezpieczeństwa - pobudzają do działania zapewniając nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne
fizjologiczne - gdy nie są zaspokojone dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka
Spędzanie wolnego czasu GUS 2004
Osoby niepełnosprawne i sprawne spędzają czas wolny na:
Czytaniu
oglądaniu telewizji
Słuchaniu radia
Innych czynnościach nie wymagających ruchu i wysiłku fizycznego
Osoby niepełnosprawne i sprawne spędzają czas wolny aktywnie na:
Spacery
Gimnastyka
Jazda na rowerze
Jazda na deskorolce
Inny, niezbyt intensywny ruch
Najczęstsze zajęcia wykonywane w czasie wolnym
Oglądanie telewizji
Gra w gry komputerowe
Czytanie książek i odrabianie lekcji
Spotkania z rówieśnikami
Znaczenie wolnego czasu
zdrowie
pozytywny wpływ na pracę zawodową
socjalizacja
czynne i poznawcze samokształcenie
zaspokajanie prestiżu
relaks
Spędzanie wolnego czasu jest też patologią
Wpływ na patologiczne formy mają
otoczenie/środowisko
finanse
moda/trend
przyjemność
osobowość (odporność psychiczna)
Czy formy spędzania wolnego czasu są pozytywne czy patologiczne zależy to od potrzeb (relaks, odpoczynek) i umiejętności doboru form spędzania wolnego czasu
Przejawy niewłaściwego zagospodarowania czasu wolnego
Przemoc
Sekty
Patologie
Dewiacje
Psychomanipulacja
Szeroko rozumiana psychomanipulacja tj. manipulacja sferą poznawczo-emocjonalną człowieka jest aktualnie powszechna. Pewne jej formy spotykane np. w reklamie, handlu czy polityce są (do pewnego stopnia) akceptowane społecznie. Inne z kolei takie jak: oszustwa, szantaż, wyłudzenie pieniędzy, maltretowanie psychiczne - nie tylko spotykają się ze społecznym potępieniem, ale również podlegają odpowiednim kategoriom prawnym
Sekta
Sekta to droga, która się podąża, sposób postępowania wg. Inny cer wersji sekta to grupa czy wspólnota, która oddzieliła się od większej, centralnej wspólnoty
Definicja sekty wg raportu MSWiA
Za sektę można uznać każdą grupę, która posiadając silnie rozwinięta strukturę władzy, jednocześnie charakteryzuje się znaczną rozbieżnością celów deklarowanych i realizowanych oraz ukrywaniem norm, w sposób istotny regulujących życie członków; która narusza podstawowe prawa człowieka i zasady współżycia społecznego, a jej wpływ na członków, sympatyków, rodziny i społeczeństwo ma charakter destrukcyjny
Dlaczego ludzie wstępują do sekt?
Wyalienowanie środowiskowe i ideologiczne
Słaba konstrukcja psychiczna
Wpływ sił nadprzyrodzonych
Potrzeba silnych doznań
Zaburzona socjalizacja w rodzinie
Jakie grupy wyznaniowe ludzie zaliczają do sekt?
Sataniści
Krysznowcy
Świadkowie Jehowy
Zielonoświątkowcy
Mariawici
Buddyści
Luteranie
Wyznawcy judaizmu (Żydzi)
Muzułmanie
Prawosławni
Inne
Żadne
SPĘDZANIE CZASU WOLNEGO A MEDIA
Internet i komputer
Telewizja
Prasa
Książka
Telefon komórkowy
Funkcje środków masowego przekazu w ujęciu funkcjonalnym
Ujęcie funkcjonalne uznaje media za autonomiczne instytucje z następującymi funkcjami:
Informacja
Korelacja
Kontynuacja
Rozrywka
Mobilizacja
+ aktualnie dodana funkcja ekonomiczna
Info
Przeciętnie dzieci spędzają 20 godzin tygodniowo przez ekranem, niektóre 40 godzin i więcej
Według amerykańskich badań 90% dzieci w wieku 2 lat regularnie ogląda telewizję
Badania wykazały że przeciętny przedszkolak spędza przed telewizorem 2 godziny 45 minut dziennie, pomimo tego, że nie jest w stanie w skupieniu oglądać programów dłużej niż 15-30 minut
Destruktywne skutki nieprawidłowych relacji dziecko - mass media (nieprawidłowy zakres i charakter korzystania przez dziecko z mediów)
Rozleniwienie, bierna postawa, wulgaryzm, zjawisko relatywizmu poznawczego i etycznego, świadomość medialna
Długotrwałe stany niepokoju, leku, strachu, nadmierna pobudliwość, koszmary senne, nieuzasadniona obawa przed agresja ze strony innych osób
Odwrażliwienie - utrata wrażliwości na krzywdę innego człowieka
Stany chorobowe - choroby oczu, układu kostnego, nerwowego i alergie
Osamotnienie dziecka przed telewizorem
Agresywne zachowania
Dezorganizacja czynności dnia
Ułomności telewizji
Dzieci bardzo rzadko oglądają telewizję z rodzicami
Przedszkolaki chętnie naśladują bohaterów bajek telewizyjnych, zarówno w działaniu jak i mówieniu
Ułomna strona bajek telewizyjnych jest duże natężenie głosu mówiących, język piskliwy a nawet wrzask
Pozytywne oddziaływanie telewizji
Kształtowanie zainteresowań
Dostarczanie i poszerzanie wiedzy i umiejętności
Kształtowanie postaw społecznych
Organizowanie rozrywki
Inicjacja kulturalna
Masowe dokształcanie
Możliwości katartyczne
Negatywne oddziaływanie telewizji
Zakłócenie organizacji dnia
Chaos informacyjny
Obciążenie systemu nerwowego
Zagrożenie dla zdrowia fizycznego
Zagrożenie dla zdrowia psychicznego
Uczenie się aspołecznych form zachowania
Zaburzenie życia rodzinnego
Czas wolny a Internet - objawy uzależnienia się
Potrzeba korzystania coraz więcej
Zespół abstynencki - złe samopoczucie, drażliwość, pobudzenie psychoruchowe, lęk, depresja przy zerwaniu kontaktu z Internetem
Obsesyjne myślenie o Internecie i częste wykonywanie czynności z nim związanych np. czytanie czasopism na jego temat
Korzystanie większe niż zamierzone
Nieudane próby zaprzestania, okłamywanie rodziców, którym dziecko nie mówi o rzeczywistym czasie poświęconym na Internet
Czerpanie poczucia wartości z udziału w grach i kontaktach internetowych
Ograniczenie innych zajęć, ucieczka od problemów życia realnego, większość czasu spędzana w cyberprzestrzeni oraz pochłonięcie przez nią myśli i wyobraźni
Zalety korzystania z komputera i Internetu
różnorodność
szybkość
bogactwo zasobów
komunikacja
interaktywność
ekonomiczność
multimedialność
Zadania edukacji medialnej
Kształtowanie przekonania, że cierpienie, krzywda człowieka niezależnie od źródła rzeczywistego czy upozorowanego jest realna
Rozwijanie umiejętności rozumienia i interpretacji treści przekazu
Kształtowanie świadomości niebezpieczeństw jakie niosą media
Rozwijanie umiejętności właściwego odczytywania scen przemocy i nadawania im znaczeń
Tworzenie alternatywnych kanałów komunikacji międzyludzkiej
Uczenie dzieci radzenia sobie z lękami
Rozwijanie zdolności do stawiania pytań
Wychowanie `do ciszy” w obcowaniu z mediami elektronicznymi
Kształtowanie postawy selektywnego wyboru, aktywnego i krytycznego odbioru
Skutki natury społecznej - wynikają z braku proporcji między komunikacja twarzą w twarz a medialną.
CHARAKTERYSTYKA PROBLEMU SPOŁECZNEGO BEZDOMNOŚĆ
Stanowiska wobec bezdomności
litość
okrucieństwo
Reakcje na bezdomność
w krajach wysoko rozwiniętych siła i różnorodność społecznej reakcji na bezdomność jest większa niż w Krajach Trzeciego Świata
Reguła 3B
bezrobocie
bezdomność
bieda
Bezdomność obrosła w stereotypy
Bezdomność to stan, w którym:
brak schronienia i bezpieczeństwa 65,1%
brak mieszkania 53,5 %
strata wszystkiego, co ważne w życiu 48,8 %
cierpienie z powodu głodu 41,9%
samotność 39,5 %
kara za popełnione błędy, cierpienie z powodu zimna 34,9 %
wyczerpanie psychiczne i fizyczne 30,2 %
strata rodziny 30,2 %
brak pomysłu na życie 18,9 %
poczucie wolności, swobodnego wyboru 11,6 %
brak dbałości o swoją przyszłość 9,3 %
Bezdomność - 2 definicje zjawiska
w ujęciu socjologicznym jest to problem społeczny (zjawisko społeczne), charakteryzujący się brakiem miejsca stałego zamieszkania - brakiem domu.
w ujęciu psychologicznym jest to kryzysowy stan egzystencji osoby nie posiadającej faktycznego miejsca zamieszkania, pozbawionej środków niezbędnych do zaspokojenia elementarnych potrzeb, trwale wykorzenionej ze środowiska w wyniku rozpadu więzi społecznych i akceptującej swoją rolę społeczną.
Pojęcie bezdomności wg Przymeńskiego
„Bezdomność jest to sytuacja osób, które w danym czasie nie posiadają i własnym staraniem nie mogą zapewnić sobie takiego schronienia, które mogliby uważać za swoje i które spełniałoby minimalne warunki, pozwalające uznać je za pomieszczenie mieszkalne."
Podział bezdomnych na 2 kategorie wg Jerzego Marszałkowicza
bezdomni aktualni - są to ludzie nie mający dachu nad głową, którzy od rana do wieczora myślą, gdzie można by znaleźć schronienie na noc
bezdomni potencjalni - są to ludzie nie posiadający własnego mieszkania, chwilowo gdzieś wegetujący, ale w każdej chwili mogący utracić dach nad głową (np. bezdomni przebywający w zakładach karnych, szpitalach, sanatoriach, odwykówkach, schroniskach i noclegowniach, w miejscach wykonywania prac sezonowych, w chwilowych kwaterach, stancjach i melinach)
Historia
Stosunkowo niedawno, w latach międzywojennych, bezdomność została uznana za problem społeczny.
Po raz pierwszy wspomina o tym Ustawa o opiece społecznej z 16 sierpnia 1923 roku
Po II wojnie światowej głoszono, że w Polsce nie ma problemu bezdomności
W latach 50-tych zlikwidowano wszelkie formy pomocy dla osób bezdomnych.
Po 1989 roku, w wyniku przemian ustrojowych, zjawisko bezdomności zaczęło się nasilać, poprzez wykwaterowania i utratę miejsc w hotelach robotniczych (np. z powodu utraty zatrudnienia).
Przyczyny bezdomności
rozpad rodziny
eksmisja
powrót z zakładu karnego bez możliwości zamieszkania
brak stałych dochodów
przemoc w rodzinie
brak tolerancji społecznej
uzależnienia
likwidacja hoteli pracowniczych
opuszczenie domu dziecka
powrót ze szpitala psychiatrycznego
Rodzaje bezdomności
bezdomność z konieczności
bezdomność z wyboru
Instytucje pomocy osobom bezdomnym
schroniska
noclegownie
mieszkania kontraktowe
mieszkania socjalne
fundacje
stowarzyszenia
Caritas Polska
Polski Czerwony Krzyż
Monar
Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta
Polski Komitet Pomocy Społecznej
mniejsze instytucje: Pomocna Dłoń, Ludzie Ludziom
Statystyki
Do 1981 r. udawano, że problemu bezdomności w Polsce nie ma.
Rozbieżności w statystykach wynikają między innymi z faktu, że cześć osób bezdomnych korzysta z pomocy kilku źródeł, co zwiększa ogólną liczbę objętych pomocą
Ewidencja bezdomnych jest trudna również z tego względu, że nie wszyscy korzystają z oferowanych oficjalnie form pomocy
Poza tym znacznie częściej niż inne grupy przemieszczają się po kraju.
Koncentracja bezdomności
Najwięcej bezdomnych koncentruje się w dużych miastach takich jak Kraków, Gdańsk, Poznań, Wrocław, Warszawa, czy Łódź
Według statystyk bezdomność dotyka najczęściej samotnych mężczyzn w średnim wieku
Przeciętnie polski bezdomny pozostaje bez dachu nad głową przez około 6 lat.
Działania na rzecz bezdomnych
Działania na rzecz bezdomnych są realizowane przede wszystkim za pośrednictwem organizacji pozarządowych
W 2001 roku Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przekazało im na różne formy pomocy środki finansowe w wysokości 5 mln 926 tys. złotych
Organizacje pozarządowe opierają się również na środkach pozyskiwanych od prywatnych sponsorów i darczyńców
Prowadzą one różnorodna działalność na rzecz bezdomnych, w tym placówki typu stacjonarnego jak: schroniska, domy dla samotnych matek, noclegownie
Także inne placówki pomocy doraźnej, jadłodajnie, punkty pomocy medycznej, sanitarnej i rzeczowej, domy dziennego pobytu, świetlice
Podejmują się także różnorodnych świadczeń na rzecz bezdomnych jak: udzielanie pomocy prawnej i psychologicznej, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, w poszukiwaniu miejsc pracy i stałych miejsc zamieszkania a także umożliwiania udziału w imprezach o charakterze kulturalnym i wyprowadzania z izolacji i alienacji społecznej
Działania aktywizujące
To przede wszystkim indywidualny program wychodzenia z bezdomności, którym może zostać objęta osoba bezdomna
Program taki jest opracowywany wspólnie przez bezdomnego i pracownika socjalnego, a jego realizacja wymaga aktywnego współdziałania ze strony bezdomnego
Ze strony pracownika socjalnego bezdomny może oczekiwać takiej pomocy m.in.: w leczeni9u uzależnień, uzyskaniu zatrudnienia, uzyskaniu konsultacji prawnej i psychologicznej, rozwiązaniu problemów rodzinnych i mieszkaniowych
Osoba bezdomna objęta programem wychodzenia z bezdomności zostaje także objęta ubezpieczeniem zdrowotnym
Realizacja tego programu może być przerwana, jeśli zostanie stwierdzone uporczywe naruszanie przez osobę bezdomną postanowień programu, uniemożliwiając jego dalsza realizację lub gdy opuści ona miejsce, w którym program jest realizowany, bez zgłoszenia tego pracownikowi socjalnemu
PROBLEMY SPOŁECZNE
Definiowanie problemów społecznych
orientacje teoretyczne
orientacje praktyczne
nauka o problemach społecznych
społeczeństwo samo o sobie
klasyfikacje problemów społecznych: m.in. problemy „stare" i „nowe", „jawne" i „ukryte", „realne" i „fałszywe".
Problemy społeczne dzielimy na
Bezrobocie
ukryte
zdefiniowane
Prostytucja
wśród dzieci i młodzieży
wśród dorosłych
Choroby społeczne
narkotyki
alkoholizm
bezpłodność
przemoc
dewiacje seksualne
AIDS
nikotynizm
cukrzyca
Obecnie choroby dzielimy na:
społeczne
zakaźne
cywilizacyjne
Cechy chorób społecznych
duże rozpowszechnienie w społeczeństwie
przebieg zwykle długotrwały i przewlekły
upośledzenie sprawności życiowej i zawodowej osób, które przebyły daną chorobę; czasami konieczność dodatkowej opieki nad chorym
pojawienie się najczęściej w gorszych warunkach ekonomiczno-społecznych
powodowanie wyniszczenia i upośledzenie zdrowia narodu w skutek rozpowszechnienia się danej choroby
konieczność podejmowania zbiorowego wysiłku społecznego w celu zwalczania choroby
Przyczyny bezrobocia
likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa
zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi
ograniczanie produkcji
brak informacji o miejscach pracy
brak mobilności
przeniesienie zakładu do innego rejonu
niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników
zmiany w technologii
wysokie obciążenia fiskalne
Rodzaje bezrobocia
Bezrobocie koniunkturalne - powodem jest kryzys gospodarczy i spadek popytu i podaży na rynku, co prowadzi do zamykania firm i zwalniania pracowników.
Bezrobocie strukturalne - związane ze strukturą gospodarki, która nie stwarza możliwości zatrudnienia wszystkich osób zdolnych do pracy i jej poszukujących.
Bezrobocie lokalne - wyróżniające się szczególnym nasileniem braku wolnych miejsc pracy w pewnych miejscowościach lub regionach.
Bezrobocie przejściowe (frykcyjne) - związane ze zmianą miejsca pracy, ze zmianą kwalifikacji zawodowych, powodującą przerwę w zatrudnieniu itp., dotyczące również pracowników sezonowych.
Bezrobocie sezonowe - powodowane okresową zmiennością warunków klimatycznych i cyklów produkcyjnych w niektórych rodzajach działalności gospodarczej, a zwłaszcza w rolnictwie.
bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia.
bezrobocie średniookresowe - od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia.
bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.
bezrobocie ukryte to pewna - nieokreślona - liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar rąk do pracy, dawniej - przerost administracji).
bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.
Skutki bezrobocia
niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki
znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i obsługą
spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów ubóstwa
degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez pracy (poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie społecznej bezużyteczności)
zjawiska patologii społecznej - alkoholizm, narkomania, przestępczość itd.
utrata kwalifikacji
Metody walki z bezrobociem, które stanowi ogromny problem zarówno gospodarczy, co społeczny, są różne w zależności od stopnia rozwinięcia kraju. Wyróżnia się między innymi:
Pośrednictwo administracji w znalezieniu pracy oraz doradztwo zawodowe.
Organizacja robót publicznych i zatrudnianie przy nich bezrobotnych.
Organizacja szkoleń i kursów, mających ułatwić bezrobotnym znalezienie pracy.
Popieranie emigracji zarobkowej.
Obniżanie podatków (w celu ożywienia gospodarki i spowodowania naturalnego przyrostu miejsc pracy).
Skracanie czasu pracy.
Przyznawanie bezrobotnym kredytów i ulg inwestycyjnych.
Fazy bezrobocia
Antycypacja bezrobocia - pobudzenie, zmiany nastroju,
Szok po utracie pracy - poczucie klęski, krzywdy, upokorzenie, lęk przed przyszłością, przygnębienie
Wchodzenie w sytuację bezrobocia i optymizm - efekt urlopu, traktowanie sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces
Pesymizm i rezygnacja - negatywne reakcje emocjonalne, problemy zdrowotne i finansowe
Fatalizm i apatia, dopasowanie do sytuacji - poczucie beznadziejności, dążenie do izolacji społecznej, redukcja oczekiwań życiowych, zainteresowań
Społeczne skutki bezrobocia
Prostytucja - charakter problemu
Najczęściej na prostytucję decydują się kobiety, które mają trudną sytuację materialną.
Mity na temat ich wysokich zarobków są przereklamowane.
Co druga prostytutka jest mężatką, a 6 na 10 z nich ma dzieci.
Prawie 50 % ich klientów to studenci
Ujęcie historyczne
Prostytucją od najdawniejszych znanych czasów zajmowały się, bądź z powodów religijnych, bądź rodzinnych czy materialnych, zarówno kobiety jak i mężczyźni.
W wiekach średnich prostytucja była nie tylko tolerowana przez władze i Kościół w Europie, ale nawet niekiedy wspierana - traktowano ją jako tzw. "mniejsze zło".
Począwszy od XVII wieku nasiliły się tendencje zmierzające do ograniczania zjawiska prostytucji, lecz nigdy się to nie udało.
Prostytucja gościnna
polegała na wzajemnej wymianie uprzejmości z kimś obcym, nieznanym, komu nie można było odmówić prawa gościnności - gościowi należało oddać do dyspozycji wszystko, czym gospodarz dysponował, nie wyłączając jego żony czy córki (Chaldeja i inne kraje)
Prostytucja sakralna (inaczej: obrzędowa, religijna, świątynna, kultowa)
Chaldeja: każda kobieta raz w życiu musiała spełnić obowiązek oddania swego ciała za pieniądze przypadkowemu mężczyźnie.
Odbywało się to w świątyni, a pobrana opłata przeznaczana była dla bogini.
Przyczyny prostytucji
brak pracy
brak celu w życiu
przymus zewnętrzny
Bernsdorf - podział - przyczyny prostytucji - teorie
Prostytucja uwarunkowana jest splotem czynników społecznych, ekonomicznych, kulturowych i fizjologicznych.
Według Bernsdorf klasyczne teorie przyczyn prostytucji podzielić można na dwie grupy: teorie biologiczne i teorie społeczne.
Urszula Świętochowska -przyczyny prostytucji
wadliwa struktura rodziny
zła atmosfera wychowawcza w domu rodzinnym
niski poziom wykształcenia i brak przygotowania zawodowego
alkoholizm lub nadużywanie alkoholu w rodzinach prostytutek
zmienność środowisk wychowawczych
niski status materialny rodziny
niski poziom wykształcenia rodziców
wczesne rozpoczynanie życia seksualnego z przygodnymi partnerami.
Prostytucja dziecięca
Ważnym źródłem prostytucji dziecięcej jest stręczycielstwo i handel dziewczętami.
Dominują następujące formy prostytucji
heteroseksualna;
homoseksualna;
biseksualna i tranwestytyczna.
Można także wyróżnić określone typy prostytucji
usługi towarzyskie;
prostytucja w restauracjach i hotelach;
prostytucja w agencjach towarzyskich, salonach masażu, klubach typu peep-show;
seks na telefon (callgirls);
prostytucja w oknach- Holandia
Skutki prostytucji
rozbicie rodzin
choroby
demoralizacja
alkoholizm
dewiacje
samobójstwa
Prostytucja po polsku - uwaga
Prostytutki w Polsce, jak wynika z danych Komendy Głównej Policji, rekrutują się z rodzin robotniczych (70-80%), 15-20% z rodzin chłopskich, 7% z rodzin inteligenckich.
Większość prostytutek ma wykształcenie podstawowe (71,2%), średnie 28%,
niepełne wyższe lub wyższe tylko 0,7%.
Prostytucji oddają się zarówno dziewczęta, jak i chłopcy, dzieci z domów dysfunkcyjnych i z tzw. porządnych domów.
Metody, jakimi posługują się w celu zawarcia kontraktu na usługi seksualne są to Internet i telefon komórkowy.
Chociaż zjawisko prostytucji młodzieżowej obecne jest w wielu miejscach naszego kraju, to nadal pozostaje tematem tabu.
Lepiej o tym nie mówić, gdyż trzeba będzie naruszyć interesy dorosłych klientów i narazić się środowisku, które często wie, ale udaje, że nie dostrzega problemu.
Na Dolnym Śląsku zdarzyły się okoliczności, które przełamują tę zmowę milczenia.
Od kilku lat działa tam Misja Dworcowa, której celem jest przeciwdziałanie prostytucji nieletnich.
Pułapki rozerotyzowanej świadomości - prostytucja nieletnich Jacek Kurzępa
Co najmniej co dziesiąta nastolatka przyłapana na prostytucji pochodzi z tzw. dobrej rodziny.
`
14