Ekonomia - nauka społeczna, która zajmuje się problemem jak zaspokoić w dobra i potrzeby jednostki i społeczeństwa, badanie sposobu zaspokojenia fizycznych potrzeb i pragnień człowieka.

Makroekonomia - działanie całej gospodarki, opisuje fakty gospodarcze w taki sposób, aby było możliwe przewidywanie ich przebiegu.

PKB - Produkt Krajowy Brutto - Podstawowa kategoria makroekonomiczna, syntetyczna globalnie miara wielkości produkcji wytworzonej w gospodarce w ciągu roku.

Założenia (model ruchu okrężnego w gospodarce)

1. Reprezentujemy gospodarkę zamkniętą (bez eksportu i importu)

2. Reprezentujemy gospodarkę, w której nie funkcjonuje państwo - jest tylko gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwa

3. Gospodarstwo domowe występuje zarówno w roli właścicieli czynników produkcji, jak i ich nabywca dóbr i usług, są producenci i konsumenci, gospodarstwa domowe wydają pieniądze na bieżące wydatki, nie oszczędzają.

4. Przedsiębiorstwa wszystkie dochody wykorzystują na zakup czynników produkcji, też nie oszczędzają

5. Pominięcie faktu, że gospodarstwa domowe nie muszą całości swoich dochodów przeznaczyć na zakupy produktów i usług, a przedsiębiorstwa - na zakup czynników produkcji

PKB - Można obliczyć 3 metodami

1. Sumowanie podatków - suma wartości produkcji i usług

2. Sumowanie dochodów - powstałych przy jego wytworzeniu

3. Sumowanie wydatków - ponoszonych na zakup wytworzenia produktów i usług

Y - Wartość PKB odpowiadająca wartości dochodów gospodarstw domowych

C - Wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych

S - Oszczędności (faktyczne) (inwestycje)

I - Dobra inwestycyjne

G - Wydatki rządowe na zakup dóbr

NX - Export netto tj. export minus import (może być ujemny)

Yd - Dochód osobisty do dystrybucji, który odpowiada dochodem gosp. domowym osiągniętym w kraju i zagranicą

R - Transfery do gospodarstw domowych i sektora prawnego (subsydia, subwencje, dotacje)

T - Podatki i inne płatności nieopodatkowane

Y = C + S

S=I

Y = C + I + G + NX

Yd = Y + R - T

Yd = C + S (wydawać i oszczędzać można tylko z tych pieniędzy, które się faktycznie ma)

Y + R - T = C + S

Y = Yd - R + T

Y = Yd + (T - R)

Y = C + S + (T - R)

Podstawowe równanie makroekonomiczne

C + G + I + NX = Y = Yd + (T - R) = C + S + (T - R)

Warunkiem wystąpienia równości S = I jest spełnienie warunków:

1. NX = 0

2. G = T - R

PNB - Produkt Narodowy Brutto - Mierzy wartość produkcji wytworzonej w gospodarce danego kraju w ciągu roku, jest miarą łącznych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju

PNB - w cenach czynnika produkcji = PKB w cenach czynnika produkcji + dochody netto z tytułu własności za granicą

Dochód netto z tytułu własności za granicą - jest to nadwyżka napływu dochodów z tytułu świadczenia usług czynników produkcji za granicą nad odpływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia przez cudzoziemców usług czynnika produkcji w kraju.

PKB, dochód narodowy na 1 mieszkańca - kategorie przydatne do oceny poziomu rozwoju gospodarki kraju, przeciętnego standardu życiowego ludności.

PKB per capita - oznacza PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca PKB/liczba mieszkańców

PKB per capita w tej samej walucie (do porównań międzynarodowych) PKB per capita / średni kurs roczny

Negatywne strony stosowania PKB jako miernika rozwoju gospodarczego:

• Nie uwzględnia nierejestrowanych produkcji (nielegalnej, nieopodatkowanej)

• Nie uwzględnia nierejestrowanej legalnej produkcji wykonywanej samodzielnie dla własnych potrzeb w domu

• Nie uwzględnia wypoczynku

• Nie uwzględnia ubocznych skutków wzrostu produkcji dla środowiska naturalnego

Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto PNN + szacunkowe wielkości… czasu wolnego + produkcji nierejestrowanej + infrastruktury publicznej + prywatnych dóbr trwałego użytku - zanieczyszczenia środowiska - wydatki na obronę - dojazdy do pracy

DETERMINANTY (CZYNNIKI) DOCHODU NARODOWEGO w krótkim czasie

Pojęcie: Produkcja potencjalna, faktyczna, zagregowany popyt + podaż

PRODUKCJA POTENCJALNA - produkcja, którą można by wytworzyć w gospodarce, gdyby wszystkie czynniki produkcji były wykorzystane racjonalnie

PRODUKCJA FAKTYCZNA - produkcja rzeczywiście wytworzona w gospodarce

ZAGREGOWANY POPYT - łączna ilość towarów, jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach i czasie

Czynniki, od których zależy zagregowany popyt:

• Ogólny poziom cen towarów

• Wysokość dochodu ludności

Malejąca funkcja ogólnego poziomu cen

Rosnąca funkcja dochodów ludności

ZAGREGOWANA PODAŻ - łączna ilość towarów jaką producenci decydują się wykorzystać w danych warunkach i czasie

Czynniki, od których zależy zagregowana podaż:

• Zasoby czynników produkcji i efektywność ich wykorzystania

• Ogólny poziom cen towarów

• Koszt produkcji

Rosnąca funkcja ogólnego poziomu cen i malejąca funkcja kosztów produkcji

Krzywa zagregowanego popytu:

• Zależność zagregowanego popytu od ogólnego poziomu cen towarów

• Ile towarów nabywcy decydują się kupić przy poszczególnych poziomach ich cen.

Krzywa opadająca według przedstawicieli różnych kierunków ekonomii

Krzywa zagregowanej podaży - zależność zagregowanej podaży od ogólnego poziomu cen towarów

Ile towarów producenci decydują się wykorzystać przy różnych poziomach ich cen.

Kształt krzywej - spory przedstawicieli różnych kierunków ekonomii

Stanowisko neoklasyczne:

• Pionowa krzywa zagregowanej podaży, odpowiada poziomowi produkcji potencjalnej

Stanowisko keynesistowskie

• Poziom krzywej spada z góry na dół, po łuku

Stanowisko neoklasyczne: kształt krzywej zagregowanej podaży wynika z neoklasycznego przekonania o giętkości cen i dużej skuteczności działania mechaników rynkowych

Giętka cena - reakcja na zmiany warunkiem rynkowym w szczególności popytu i podaży.

Giętkie ceny + skuteczne mechanizmy rynkowe => likwidowanie stanu nierównowagi => faktyczna produkcja ustala się na poziomie produkcji potencjalnej Yp => zmiany zagregowanego popytu nie pociągają za sobą zmian faktycznej produkcji.

Zmiany zagregowanego popytu (przesunięcie krzywej) powodują jedynie zmiany ogólnego poziomu cen (w dół lub w górę). Zmiana rozmiaru produkcji wymaga w tych warunkach zmiany wielkości czynników produkcji lub zmiany efektywności ich wykorzystania

Stanowisko keynsistowskie: odrzucająca przekonanie o doskonałej giętkości cen i dużej skuteczności działania mechanizmów rynkowych. Przekonanie, że mechanizmy rynkowe i leżące u ich podstaw zmiany cen nie są w stanie zagwarantować Yp

Keynesiści nie wierzą, że mechanizmy rynkowe zagwarantują stabilizację popytu na poziomie Yp

Uważają że Zagregowany popyt ustala się na poziomie niższych, przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji

Stanowisko neoklasyczne:

Zasoby czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania. Podejście podażowe:

• Gospodarka w warunkach pełnego wykorzystania czynników produkcji

• Analizy długookresowe

• Determinantami są czynniki określające maksymalne rozmiary produkcji

Stanowisko keynsistowskie: - wielkość zagregowanego popytu

Podejście popytowe:

• Gospodarka w warunkach niepełnego wykorzystania czynników produkcji

• Analizy krótkookresowe

• Popytowe determinanty dochodu narodowego

RÓWNOWAGA:

• Zrównanie zagregowanego popytu i zagregowanej sprzedaży

• Nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towarów, jaką wytwarza gospodarka

• Łączne planowane wydatki na towary są równe wartości produkcji tych towarów

NIERÓWNOWAGA:

• Łączne planowane wydatki na towary NIE są równe wartości produkcji tych towarów

NADWYŻKA PODAŻY - nabywcy chcą zakupić mniej niż wytwarza gospodarka

NADWYŻKA POPYTU - nabywcy chcą kupić więcej niż więcej niż wytwarza gospodarka

Założenia równowagi:

• Zasoby czynników produkcji nie są w pełni wykorzystane

• Poziom cen jest stały

• Konsekwencją nierównowagi na rynku jest zmiana rozmiarów produkcji

• Zagregowany popyt kształtuje się w sposób autonomiczny i nie zależy od innych wielkości (w szczególności od poziomu dochodu)

Wnioski: Równowaga przy stałym poziomie zagregowanego popytu

1. W sytuacji nierównowagi występuje tendencja do ustalenia się dochodu narodowego na poziomie wyznaczonym przez ZP

Y = PZP

2. Równowaga występuje, gdy dochód narodowy jest równy zagregowanemu popytowi na towary

3. Poziom faktycznego dochodu narodowego wytwarzanego w gospodarce jest wyznaczony przez poziom ZP (klucz do popytowej teorii kształtowania dochodu narodowego)

W celu dokładniejszej analizy równowagi i nierównowagi i determinant dochodu narodowego należy opisać czynniki określające zmierzony popyt

DEZAGREGACJA POPYTU (Podzielenie na elementy składowe)

ZP = C + J + G + (Ex i Im)

Założenia:

1. Gospodarka zamknięta Ex - IM = 0

2. Wydatki rządowe G = 0

Zatem ZP = C + I

Determinanty tych wydatków i warunki równowagi:

Funkcja konsumpcji

Założenia

1. Podatki P = 0

2. Transfery T = 0

3. Dochód narodowy Y = C + S

Przy danym poziomie dochodu im większe C tym mniejsze S i odwrotnie

Czynniki wpływające na podział dochodu na konsumpcje C i oszczędności S

1. Wysokość dochodów gospodarstw domowych

2. Wielkość nagromadzonego majątku

Hipotezy mówiące o wpływie wielkości dochodów na wielkość wydatków:

1. Dochód absolutny

2. Dochód relatywny

3. Dochód permanentny

Ad 1) Wielkość wydatków konsumpcyjnych zależy od poziomu bieżących dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe przy czym gdy dochodu te wzrastają, wydatki też wzrastają, ale ich udział w dochodzie jest w miarę wzrostu dochodu coraz mniejszy

Ad 2) Wysokość wydatków konsumpcyjnych zależy w głównej mierze od standardu życia znajomych i przyjaciół i otoczenia. Jeśli dochód gospodarstw zmieszają się w stosunku do znajomych maleją dochodu relatywne gospodarstwa domowe będą starać się utrzymać standard konsumpcji na poziomie otoczenia. Jeśli dochody nasze wzrosną relatywnie to nie wpłynie to znacząco na wzrost naszych wydatków konsumpcyjnych

Ad 3) Wydatki konsumpcyjne zależą nie od dochodu bieżącego, lecz od dochodu permanentnego (przeciętny dochód jaki jednostka spodziewa się uzyskać w ciągu całego swojego życia)

Funkcje konsumpcji - obrazuje nam poziom zamierzonych łącznych wydatków konsumpcyjnych przy różnych poziomach dochodu narodowego.

Y=C granica od której oszczędzamy lub kredytujemy

C/Y - przeciętna skłonność do konsumpcji (jaką część dochodu przeznaczamy na wydatki konsumpcyjne)

KSK - Krańcowa skłonność do konsumpcji

KSK = delta C/delta Y

C = KSK * Y + B

B - wielkość wydatków konsumpcyjnych autonomicznych (niezależnych od dochodu)

S/Y - przeciętna skłonność do oszczędzania

KSO - krańcowa skłonność do oszczędzania

KSO = delta S / delta Y

S = KSO * Y + Sa

Sa - oszczędności autonomiczne

Równowaga w uproszczonym modelu gospodarki

Założenia:

• Z pominięciem państwa

• ZP = C + J

Inwestycje I powiększają lub utrzymują zasoby kapitału fizycznego oraz zapasów.

Role inwestycji:

1. Są częścią zagregowanego popytu

2. Przyczyniają się w dłuższym okresie do rozbudowy zdolności wytworzonych gospodarki i powiększenia produkcji potencjalnej

Czynniki wpływające na inwestycje:

1. Stopa procentowa - im większa stopa % tym mniejsza ochota do inwestycji (ponieważ większość jest kredytowana) drożeje finansowanie inwestycji

2. Zmiany popytu konsumpcyjnego - większy popyt = większe inwestycje, inwestycje są rosnącą funkcją popytu konsumpcyjnego. Zasada akceleracji (przyspieszenia) popyt nakręca gospodarkę

3. Koszty i efektywność wyposażenia kapitałowego

Zależność: Im większe koszty tym inwestycje maleją

4. Oczekiwania optymistyczne lub pesymistyczne. Optymizm zwiększa inwestycje.

Funkcja zagregowanego popytu:

Założenia: I = Ia - inwestycje autonomiczne niezależne od poziomu dochodów

PZP - planowany zagregowany popyt:

PZA = Ca - Ia + KSK * Y

Ca - wydatki konsumpcyjne autonomiczne

KSK - Krańcowa skłonność do konsumpcji

Y - dochód narodowy

Funkcja zagregowanego popytu określa poziom zamierzonych łącznych wydatków na towary przy różnych poziomach dochodu narodowego.

Dwa możliwe źródła zmian ZP przy stałej KSK:

1. Przy danym poziomie wydatków autonomicznych zagregowany popyt może się zmienić pod wpływem zmian dochodu (przesunięcie po krzywej)

2. Pod wpływem zmiany wydatków antonimicznych POZIOM DOCHODU NARODOWEGO W SYTUACJI RÓWNOWAGI

Makroekonomia Wykład 06.12.2009

Struktura wykładu

1. Poziom dochodu równowagi w stanie równowagi

2. Mnożniki

3. Równowaga w uproszczonym modelu gospodarki

4. Równowaga w rozwiniętym modelu gospodarki

5. Bezrobocie

POZIOM DOCHODU NARODOWEGO W STANIE RÓWNOWAGI

E - stan równowagi (zmierzone łączne wydatki = wytworzony dochód narodowy)

Y<100 PP>DN

Y>100 PP<DN

PP = ZP - Planowany, łączny, zamierzony popyt

Poziom dochodu narodowego w stanie równowagi można również wyznaczyć posługując się funkcją inwestycji i oszczędności

Y = C + I Y = S + C

I = Y - C S = Y - C

I = S w sytuacji równowagi

Jeśli I>S - łączne planowane wydatki inwestycyjne i konsumpcyjne są wyższe od wytworzonej produkcji NADWYŻKA POPYTU -> wzrost produkcji dochodu narodowego

-> wzrost oszczędności aż do zrównania z inwestycjami

Jeśli I<S - NADWYŻKA PODAŻY wymusiłaby zmniejszenie produkcji dochodu narodowego

MNOŻNIK

Jak przesunięcie funkcji ZP wpływa na dochód narodowy w stanie równowagi?

Dzięki produkcji i sprzedaży dodatkowych dóbr inwestycyjnych powstają dodatkowe dochodu (ΔY = 6), które trafiają do gospodarstw domowych. Ale…

G/d przeznaczają część dodatkowych dochodów na zakupy dóbr konsumpcyjnych. Rozmiar dodatkowych wydatków konsumpcyjnych zależy od wysokości KSK. Im większe KSK, tym większy przyrost popytu konsumpcyjnego

KSK = 0,8

ΔC = 6

ΔC = 0,8 * 6 = 4,8

0,8 * 4,8 = 3,84

0,8 * 3,84 = 3,072

(6; 4,8; 3,84; 3, 072; …;) - ciąg geometryczny

S = 1/(1-q) * a1

ΔY = 1/(1-KSK) * ΔI

mi = 1/(1-KSK)

ΔY = mi * ΔI

a - pierwszy wyraz ciągu

q - iloraz ciągu, o ile razy różnią się kolejne wyrazy od siebie

KSK - krańcowa skłonność do konsumpcji

1/(1-KSK) = mi - mnożnik inwestycyjny - mówi nam jak zmienia się Y pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych.

mi > 1, bo każda zmiana w wydatkach inwestycyjnych uruchamia łańcuch dalszych zmian w wydatkach konsumpcyjnych

Wysokość mi zależy od KSK; im większe KSK, tym większe mi.

mi = 1/KSO

Im większe KSO, tym mi mniejsze.

KSO - Krańcowa skłonność do oszczędzania

mi - mnożnik inwestycyjny

Y = C_a + I_a + KSK * Y - wzór wyjściowy do obliczania Y i ZP

Y - KSK * Y = C_a + I_a

Y(1 - KSK) = C_a + I_a

Y = 1/1-KSK * (C_a + I_a)

ΔY = ΔZP - w stanie równowagi

ΔZP = ΔI_a + KSK * ΔY

ΔY = ΔI_a + KSK * ΔY

ΔY - (ΔI_a + KSK) = ΔI_a

ΔY (1 - KSK) = ΔI_a

ΔY = ΔI_a/1-KSK

ΔY = 1/(1-KSK) * ΔI_a

ΔZP = ΔC_a + KSK * ΔY

ΔY = Δ C_a + KSK * ΔY

ΔY - KSK * ΔY = Δ C_a

ΔY = Δ C_a /(1-KSK)

ΔY = 1/(1-KSK) * Δ C_a

1/1-KSK = M_g

M_g - Mnożnik wydatków konsumpcyjnych

Mnożniki są pochodną poziomu dochodu narodowego w równowadze względem odpowiednich wydatków autonomicznych

RÓWNOWAGA W ROZWINIĘTYM MODELU GOSPODARKI

Założenie:

- włączamy Państwo, więc pojawi się G - wydatki państwowe,

- T - podatki wpłacane do budżetu,

- transfery - równe 0,

- podatki bezpośrednie

Dochód narodowy Y

Y = C + I + G

Y = C + S + P

C + I + G = C + S + P

I + G = S + P

C = C_a + KSK * Y_d

Y_d = Y - P

T = T_a + t * Y

t - stopa podatkowa

Założenia:

I - są autonomiczne -> I - I_a

G - też są autonomiczne -> G - G_a

Y = C_a + KSK * Y_d + I_a + G_a

Y = C_a + KSK * (Y - T) + I_a + G_a

Y = C_a + KSK * [Y - (I_a + t * Y)] + I_a + G_a

Y = Ca + KSK * (Y - I_a - t * Y) + I_a + G_a

Y = Ca + KSK * Y - KSK * I_a - KSK * t * Y + I_a + Ga

Y - KSK * Y + KSK * t * Y = Ca - KSK * I_a + I_a + Ga

Y(1 - KSK + KSK * t) = Ca - KSK * T_a + I_a + G_a / : (1 - KSK + KSK * t)

Y = C_a - KSK * T_a + I_a + G_a / (1 - KSK + KSK * t)

Y = 1 / (1 - KSK + KSK * t) * (C_a - KSK * T_a + I_a + G_a)

Y = 1 / 1 - KSK (1 - t) * (C_a - KSK * T_a + I_a + G_a)

Wyznaczymy teraz mnożnikowe zmiany dochodu narodowego wywołane zmianą wydatków autonomicznych (inwestycyjnych)

ΔY = ΔI_a - KSK * ΔY * t + ΔY * KSK

ΔY = KSK * ΔY - KSK - ΔY * t + ΔI_a

ΔY - KSK * ΔY - KSK - ΔY * t = ΔI_a

ΔY (1 - KSK + KSK * t) = ΔI_a / : (1 - KSK + KSK * t)

ΔY = 1 / (1 - KSK + KSK * t) * ΔI_a

ΔY = 1 / 1 - KSK (1 - t) * ΔI_{a mnożymy na końcu wszystko razy} ΔI_{a nie tylko mianownik.}

1 / 1 - KSK (1 - t) -> mnożnik inwestycyjny z udziałem państwa - mi

ΔY = ΔG_a - KSK * ΔY * t + ΔY * KSK

ΔY = KSK * ΔY - KSK - ΔY * t + ΔG_a

ΔY - KSK * ΔY - KSK - ΔY * t = ΔG_a

ΔY (1 - KSK + KSK * t) = ΔG_a / : (1 - KSK + KSK * t)

ΔY = 1 / (1 - KSK + KSK * t) * ΔG_a

ΔY = 1 / 1 - KSK (1 - t) * ΔG_{a mnożymy na końcu wszystko razy} ΔG_{a nie tylko mianownik.}

1 / 1 - KSK (1 - t) -> mnożnik wydatków z udziałem państwa - mi - jest taki sam jak mnożnik inwestycyjny

Mnożnik wydatków rządowych mówi nam o ile i jak zmieni się dochód narodowy pod wpływem zmian wydatków rządowych.

Mnożnik Podatkowy

ΔY = KSK * ΔY - KSK * ΔY * t - KSK * ΔT_a

ΔY - KSK * ΔY + KSK * ΔY * t =- KSK * ΔT_a

ΔY (1 - KSK + KSK * t) = - KSK * ΔT_a

ΔY = 1 / (1 - KSK + KSK * t) * (- KSK * ΔT_a)

ΔY = - KSK / 1 - KSK (1 - t) * ΔT_a

- KSK / 1 - KSK (1 - t) - mnożnik podatkowy mt

Mnożnik podatkowy powie nam jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem podatków

Mnożnik podatkowy jest ujemny, a więc wzrost podatków powoduje obniżenie dochodu narodowego, zmniejsza rozporządzalny dochód osobisty i zmniejsza wydatki konsumpcyjne.

Mnożnik zrównoważonego budżetu

Założenie: ΔG = ΔT

Y = C_a + KSK * Y_d + I_a + G_a

Y_d = Y - T

Y = ZP - w momencie równowagi

ΔZP = ΔG_a + KSK * ΔY_d

ΔZP = ΔG_a + KSK (ΔY - ΔT)

ΔY = ΔG_a + KSK (ΔY - ΔT)

ΔY = ΔG_a + KSK * ΔY - KSK * ΔT

ΔY - KSK * ΔY = ΔG_a - KSK * ΔT

ΔY (1 - KSK) = ΔG_a - KSK * ΔT

ΔY = 1 / 1 - KSK * (ΔG_a - KSK * ΔT)

ΔY = 1 / 1 - KSK * (ΔG_a - KSK * ΔG_a)

ΔY = 1 / 1 - KSK * (ΔG_a (1 - KSK))

ΔG_a = ΔT_a

Mnożnik zrównoważony budżetu wynosi 1

Makroekonomia Wykład 16.01.2010

Na kolokwium jedno zadanie z dochodu narodowego

Zagregowany popyt = wydatki konsumpcyjne + wydatki inwestycyjne + wydatki rządowe + export - import

ZP = C + I + G + Ex - Im

Y = C + I + G + Ex - Im

X = Ex - Im

X - export netto (nadwyżka exportu nad importem)

Y = C + I + G + X

Y - dochód narodowy

I + G + Ex = S + T + Im

I + G + Ex - Im = S + T + R

R - transfer płatności dla zagranicy

Export netto jest malejącą funkcją dochodu narodowego to oznacza, że wzrost dochodu spowoduje spadek exportu netto.

X = Xa - KSIm * Y

Xa - autonomiczne, niezależne od poziomu dochodów

KSIm - Końcowa skrajność do importu

KSIm - mówi jak zmienia się import towarów pod wpływem zmian dochodu narodowego.

Y = Ca + KSK (Y - T) + Ia + Ga + Xa - KSIm * Y

T = Ta + t * y

Y = Ca + KSK (Y - (Ta + t * Y)) + Ia + Ga + Xa - KSIm * Y

Y = Ca + KSK (Y - Ta - t * Y) + Ia + Ga + Xa - KSIm * Y

Y = Ca + KSK Y - KSK Ta - KSK t Y + Ia + Ga + Xa - KSIm * Y

Y - KSK Y + KSK t Y + KSIm * Y = Ca - KSK Ta + Ia + Ga + Xa

Y(1 - KSK + KSK t + KSIm) = Ca - KSK Ta + Ia + Ga + Xa / 1 - KSK + KSK t + KSIm

Y = 1 - KSK + KSK t + KSIm / Ca - KSK Ta + Ia + Ga + Xa

Y = 1 / 1 - KSK + KSK t + KSIm / Ca - KSK Ta + Ia + Ga + Xa

Y = 1 / 1 - KSK (1 - t) + KSIm / Ca - KSK Ta + Ia + Ga + Xa

To pogrubione - Mnożnik wydatków rządowych dla gospodarki otwartej

Taki sam jak mnożnik wydatków rządowych dla gospodarki otwartej jest mnożnik inwestycyjny, mnożnik konsumpcyjny i mnożnik exportowy. Inny natomiast jest mnożnik podatkowy.

Mnożnik podatkowy = -KSK / 1 - KSK (1 - t) + KSIm)

Ca - wydatki autonomiczne

KSK - krańcowa skłonność do konsumpcji

t - wielkość, stopa podatkowa

Wykład 4

Struktura wykładu:

1. Rynek pracy

2. Popyt na pracę i czynniki go kształtujące

3. Podróż pracy i czynniki ją kształtujące

4. Bezrobocie

Rynek pracy - ogół stosunków wymiennych kształtujący się pomiędzy oferującymi pracę i reprezentującymi podaż a zgłaszającymi zapotrzebowanie na nią i reprezentującymi popyt.

Popyt na pracę

- odwrotna zależność między pracą realną a wielkością zatrudnienia w danym, przy zał. ceteris paribas (Pozostałe czynniki są na stałym poziomie, bez zmian) Odwrotna zależność oznacza, że jak jedno rośnie to drugie maleje. Płaca realna to ile ja mogę kupić za płacę nominalną, płaca nominalna dochód uzyskiwany przez nas NETTO.

- pochodny charakter wobec popytu zgłaszanego na dobra i usługi. (zachowana jest zależność)

Czynniki kształtujące popyt na pracę:

1. Mikroekonomiczne

- krańcowa wydajność pracy (dodatkowy przychód, utarg, który uzyskuje się w wyniku sprzedaży produktu lub usługi wytworzonych przez dodatkowego pracownika.)

- koszt pracy dla przedsiębiorstwa

- poziom techniczny maszyn i urządzeń

- opłacalność substytucji (zastępowanie, zamienianie) kapitału i pracy (na ile jest opłacalna zamiana) a to zależy od kapitału ceny i ceny pracy

- popyt i ceny na rynku produktów i usług

2. Makroekonomiczne

- koniunktura gospodarki

- powiązania rynku pracy z innymi rynkami

- poziom automatyzacji i komputeryzacji

Granicą zatrudnienia każdego nowego pracownika w przedsiębiorstwie jest zrównanie się jego płacy realnej z krańcową produktywnością pracy - wówczas mówimy o końcowym poziomie zatrudnienia, ponieważ nie generują już więcej przychodów (nadmiar zatrudnienia)

Podaż pracy - dodatnia zależność pomiędzy wielkością płac realnych a liczbą pracowników oferowanych na rynku pracy w danym okresie (zasób siły roboczej), przy założeniu ceteris paribus. Im wyższa jest płaca realna tym większa podaż pracy. Znowu jest to pochodna rynku produktów i usług.

Czynniki kształtujący podaż pracy:

1. Liczba ludności ogółem

2. Udział zasobów siły roboczej w ogólnej licznie ludności

3. Współczynnik aktywności zawodowej

Pierwsze 3 czynniki są to czynniki demograficzne

4. Czynniki związane z kształtowaniem się czasu pracy (przeciętna liczba przepracowanych godzin w ciągu roku regulowana prawnie)

5. Wysyłek i kwalifikacje (ilość wykonanej pracy i jakość wykonywania pracy)

6. Czynniki o charakterze socjoekonomicznym:

- ceny towarów i usług

- aktywność zawodowa innych członków gospodarstwa domowego

- preferencje w zakresie wolnego czasu i czasu pracy

- podaż towarów i usług

- dostęp do innych dochodów

- alternatywne źródła dochodu (zasiłki, świadczenia społeczne) zniechęcające do pracy

7. Płace realne (koszt alternatywnego czasu wolnego - koszt utraconych możliwości)

Wzrost płacy realnej powoduje zwiększenie podaży na pracę - EFEKT SUBSTYTUCYJNY

Wzrost płacy realnej powoduje zmniejszenie podaży na pracę - EFEKT DOCHODOWY

Jednostka będzie gotowa zwiększyć czas pracy do momentu, w którym krańcowa użyteczność dóbr uzyskanych w wyniku dodatkowej godziny pracy zrówna się z krańcową użytecznością ostatniej godziny czasu wolnego.

Wzrost płacy realnej prowadzi do spadku zatrudnienia i wzrostu naturalnej stopy bezrobocia.

8. Rodzaj populacji

9. Podaż pracy w ograniczonym stopniu reaguje na wahania koniunktury, jest kształtowana przede wszystkim przez czynniki instytucjonalne. (np. podatki)

10. Podatki

Obniżka krańcowej stopy podatku dochodowego (część każdego dodatkowego dochodu, którą państwo zabiera w postaci podatku dochodowego) =>

- wzrost płacy netto =>

- niewielki wzrost podaży pracy =>

- większy lub mniejszy spadek bezrobocia dobrowolnego

Wniosek: Ograniczenie podaży pracy w stosunku do innych czynników produkcji powoduje to zazwyczaj wzrost płac. Natomiast zwiększenie podaży pracy, przy innych warunkach niezmiennych, działa w kierunku obniżenia płac.

Bezrobocie - przymusowa bezczynność zawodowa

Cechy osób bezrobotnych:

• Pozostawanie bez pracy,

• Poszukiwanie pracy,

• Gotowość do pracy.

Bezrobocie - zjawisko braku pracy zarobkowej wśród osób będących w pewnym przedziale wiekowym (określonym zwykle przez granice tzw. wieku produkcyjnego bądź też przez dolną granicę wieku produkcyjnego), które są zdolne i gotowe do pracy oraz pracy tej poszukują.

Metody obliczania bezrobocia:

1. Rejestracja bezrobotnych przez urzędy pracy

2. Rejestracja osób ubiegających się o zasiłki dla bezrobotnych

3. Badania ankietowe reprezentujące grupę ludności

Do bezrobotnych zarejestrowanych zalicza się w Polsce osoby, które spełniają równocześnie następujące warunki:

1. Pozostaje bez pracy

2. Nie uczy się w systemie dziennym

3. Są zdolne i gotowe do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy

4. Są zarejestrowane w lokalnych urzędach pracy

5. Ukończyły 18 lat (z wyjątkiem młodocianych absolwentów)

6. Nie ukończyły 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni)

7. Nie nabyły prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy

8. Nie są właścicielami lub posiadaczami nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych powyżej 2ha przeliczeniowych

9. Nie podjęły pozarolniczej działalności gospodarczej ani nie podlegają - na podstawie odrębnych przepisów - obowiązkowi ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego.

10. Będące osobami niepełnosprawnymi, mogą podjąć pracę, co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy

11. Nie są tymczasowo aresztowane ani nie odbywają kary pozbawienia wolności

12. Nie odbywają świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego

13. Nie odbywają szkolenia ani stażu u pracodawcy

Ludność w wieku produkcyjnym (Lwp) = Aktywni zawodowo (Sr) (zasób siły roboczej) + Bierni zawodowo

Zasób siły roboczej (Sr) = Zatrudnieni (Z) + Bezrobotni (B)

B = Sr - Z - czyli bezrobotni to zasób siły roboczej pomniejszony o liczbę zatrudnionych

Az - współczynnik aktywności zawodowej

Az = Sr/Lwp

Sr = Az * Lwp

B = Az * Lwp - Z

Współczynnik aktywności zawodowej zależy od:

• Poziomu i zmiany stawek płac

• Preferencji w zakresie kształcenia

• Modelu rodziny

• Możliwości znalezienia pracy

Liczba ludności w wieku produkcyjnym zależy od:

• Czynników demograficznych, zwłaszcza stopy urodzeń i stopy zgonów

Liczba zatrudnionych w gospodarce zależy od:

• Rozmiarów produkcji

• Wydajności pracy

• Płac realnych

Typy bezrobocia:

1. Bezrobocie frykcyjne

2. Bezrobocie strukturalne -

3. Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne)

4. Bezrobocie równowagi

5. Bezrobocie nierównowagi

6. Bezrobocie krótkookresowe

7. Bezrobocie długookresowe (sekularne)

AD 1. Bezrobocie frykcyjne - związane z naturalną dynamiką rynku pracy w gospodarce rynkowej, powstawanie i likwidowanie miejsce pracy - stale zachodzące procesy powstawania miejsca pracy, oraz likwidacji istniejących już miejsc pracy, które implikują zwolnienia z pracy oraz poszukiwania nowego zatrudnienia przez tych, którzy pracę utracili.

Wniosek: Zawsze istnieje pewna liczba wolnych miejsc pracy oraz pewna liczba osób poszukujących pracy, także wtedy, gdy popyt na pracę jest zrównany z podażą pracy

Proces zajmowania dostępnych miejsc pracy przez osoby szukające pracy nie jest natychmiastowy.

Z tych względów w dynamicznej gospodarce rynkowej zawsze istnieje pewien poziom bezrobocia frykcyjnego. Poziom ten nie jest oczywiście stały, zmienia się.

Czynniki kształtujące poziom bezrobocia frykcyjnego

• Tempo powstawania i likwidacji miejsc pracy

• Liczba osób wchodzących na rynek pracy i odchodzących z rynku pracy

• Liczba osób zmieniających miejsca pracy

• Powszechność informacji o wolnych miejscach i osobach poszukujących pracy

• Jakość usług pośrednictwa pracy

• Intensywność poszukiwań pracy

Rysunek przedstawia schemat zasobów i strumieni występujących na rynku pracy w danym momencie poszczególne osoby należą do jednego z trzech zasobów: Zatrudnionych, bezrobotnych bądź biernych zawodowo. W pewnym momencie wielkości tych zasobów mogą się zmienić pod wpływem odpowiednich przepływów osób między tymi zasobami. Strzałki pokazują kierunki przemieszczania się ludzi między zasobami

Strumień pierwszy obejmuje osoby zwolnione z pracy w trybie zwolnień grupowych i zwolniej indywidualnych oraz osoby odchodzące z pracy dobrowolnie.

Strumień drugi to strumień napływu osób do bezrobocia z zasobów biernych zawodowo, strumień ten obejmuje osoby wchodzące na rynek po raz pierwszy, którym nie udało się znaleźć miejsc pracy (bezrobotni absolwenci szkół) oraz tych, którzy po pewnym okresie pozostawania poza zasobem siły roboczej podjęli ponowne starania o miejsca pracy, ale na razie bezskutecznie.

Strumień trzeci to strumień osób odpływających z zasobów bezrobocia i obejmuje bezrobotnych, którzy znaleźli pracę

Strumień czwarty pokazuje, iż bezrobotni odchodzą z zasobów siły roboczej. Ten strumień ma częściowo charakter naturalny, co jest związane z przechodzeniem bezrobotnych na emeryturę lub rentę a częściowo może wynikać ze zniechęcenia związanego bezskutecznym poszukiwaniem pracy przez bezrobotnych.

Strumień piąty obejmuje osoby zniechęcone, które znajdują pracę, osoby, które wracają do pracy po wyjazdach, odpoczynku..

Strumień szósty obejmuje osoby, które rezygnują z pracy, są zmęczeni i nie chcą wykonywać dalej pracy.

Zs - Zatrudnieni na stałe

Zap - Zatrudnieni przejściowo w aktywnych programach rynku pracy inicjowanych przez urząd pracy

Czynniki, od których zależą strumienie osób przepływających między zasobami:

1. Stan koniunktury gospodarczej.

Pogorszenie koniunktury spowoduje strumieni napływu do bezrobocia (Strumienie 1, 3, 6), a także zmniejszenie strumienia odpływu z bezrobocia do zatrudnienia stałego (Strumień 2). Odpływy z bezrobocia do zatrudnienia przejściowego (Strumień 4) wykazują zazwyczaj tendencję do wzrostu w okresie pogorszenia koniunktury, gdyż trudna sytuacja na rynku pracy wymusza rozwój aktywnych programów rynku pracy. Zwiększają się wówczas również odpływy z bezrobocia do zasobu biernych zawodowo (Strumień 5), bądź pod wpływem zniechęcenia bezskutecznymi poszukiwaniami pracy, bądź też pod wpływem rozwijanych zwykle w takim okresie systemów wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Ponadto pogorszenie koniunktury pociąga za sobą zazwyczaj zmniejszenie strumienia 9, gdyż uczestnikom aktywnych programów trudniej jest wówczas znaleźć stałe miejsce pracy.

2. Wielkości strumieni osób przepływających między zasobami zależą od

Dynamiki restrukturyzacji gospodarki, od stopnia mobilności siły roboczej pod względem kwalifikacyjnym, zawodowym i przestrzennym, oraz od stopnia niedopasowań strukturalnych popytu na pracę i podaży pracy.

Wyższa dynamika restrukturyzacji gospodarki powoduje zwiększone przepływy pomiędzy zawodami, gałęziami, przedsiębiorstwami i regionami. W przypadku odpowiednio wysokiej mobilności siły roboczej przepływy te dokonują się bezpośrednio między gałęziami, zawodami, przedsiębiorstwami i regionami. Bezpośrednio oznacza z pominięciem zasobów bezrobotnych, zasób zatrudnionych w aktywnych programach i biernych zawodowo. Gdy jednak siła robocza charakteryzuje się niską mobilnością wówczas procesy restrukturyzacji pociągają za sobą utrzymywanie się niedopasowań strukturalnych popytu na pracę i podaży pracy wywołujących zwiększone przepływy osób poprzez zasób bezrobotnych. Przy danej mobilności siły roboczej przepływy osób między zasobami rynku pracy są zazwyczaj wyższe w przypadku głębszej restrukturyzacji gospodarki.

3. Zachowania i decyzje poszczególnych osób

Chodzi tutaj przede wszystkich o zachowania osób bezrobotnych, ale również o zachowania i decyzje pracujących. Zachowania osób bezrobotnych w zakresie intensywności poszukiwań pracy wpływają bezpośrednio na rozmiary strumieni 2 i 5. Również uczestnicy aktywnych programów rynku pracy mogą z różną intensywnością poszukiwać stałych miejsc pracy, co wywiera wpływ na wielkości strumieni 3, 9 i 10. Oczywiście zachowania osób w zakresie intensywności poszukiwań pracy podlegają różnym uwarunkowaniom w tym również zależnym od polityki państwa. Również decyzje w zachowania osób pracujących wywierają wpływ na rozmiary strumieni na rynku pracy. Należy pamiętać iż główne znaczenie będzie miała tutaj skłonność pracujących do podnoszenia kwalifikacji, zmiany zawodu czy miejsca zamieszkania.

Makroekonomia Wykład 17.01.2010

Typy bezrobocia:

8. Bezrobocie frykcyjne

9. Bezrobocie strukturalne

10. Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne)

11. Bezrobocie równowagi

12. Bezrobocie nierównowagi

13. Bezrobocie krótkookresowe

14. Bezrobocie długookresowe (sekularne)

AD. 2. Bezrobocie strukturalne - Interpretacja bezrobocia strukturalnego nie jest tak jednoznaczna jak w przypadku bezrobocia frykcyjnego.

Występują 2 ujęcia bezrobocia strukturalnego:

1. Ujęcie wąskie

2. Ujęcie szerokie

W ujęciu wąskim bezrobocie strukturalne interpretuje się jako rezultat niedopasowań struktury podaży siły roboczej do struktury popytu na siłę roboczą (bezrobocie strukturalne sensu stricte)

W ujęciu szerokim podkreśla się związek bezrobocia strukturalnego z równowagą na rynku pracy.

Biorąc pod uwagę zakres znaczeniowy, do pojęcia bezrobocia strukturalnego w szerokim ujęciu zalicza się:

• Bezrobocie frykcyjne,

• Bezrobocie strukturalne w wąskim znaczeniu,

• Bezrobocie instytucjonalne (wiąże się z istniejącymi relacjami, przepisami i zachowaniami pracodawców, pracowników i bezrobotnych).

Bezrobocie strukturalne w wąskim znaczeniu:

U podstaw bezrobocia strukturalnego senso stricte, czyli o bezrobociu w wąskim znaczeniu leżą zmiany w strukturze popytu na pracę i strukturze podaży pracy.

Zmiany w strukturze podaży pracy występują w następujących przekrojach:

• Zawody

• Gałęzie i branże

• Wykształcenie

• Rozmieszczenie geograficzne

Znacznie częstsze i bardziej znaczące są zmiany strukturalne dokonujące się w popycie na pracę. Uwarunkowane są one przede wszystkim:

• Zmianami w strukturze popytu na produkty, występującymi w rozwijającej się gospodarce

• Wdrażaniem postępu technicznego oraz związanym z tym spadkiem zapotrzebowania na pracowników o przestarzałych zawodach i kwalifikacjach przy wzroście zapotrzebowania na pracowników o nowoczesnych zawodach i kwalifikacjach,

• Zmianami lokalizacji geograficznej przedsiębiorstw i nierównym rozmieszczeniem geograficznym nowego kapitału,

• Zmianami w strukturze towarowej handlu zagranicznego w warunkach gospodarki otwartej, implikującymi zmiany w strukturze popytu na pracę. Czyli warunki exportu, importu i obsługi innych krajów, z którymi współpracujemy,

• Zmiany w strukturze popytu na pracę i strukturze podaży pracy, które zachodzą w dynamicznej gospodarce, prowadzą do powstania niedopasować strukturalnych na rynku pracy.

Struktura bezrobotnych ze względu na zawód, kwalifikacje, wykształcenie i miejsce zamieszkania nie odpowiada strukturze istniejących wolnych miejsc pracy w tych przekrojach, co implikuje pojawienie się bezrobocia strukturalnego.

Skala niedopasowań strukturalnych, a tym samym rozmiary bezrobocia strukturalnego zależą również od głębokości i szybkości procesów dostosowawczych (im szybciej i mniej głęboko te problemu będą występować, tym mniejsze będzie bezrobocie strukturalne. Głęboko oznacza jak wielki i jak bardzo skąp likowany jest problem) na rynku pracy. Szybsze procesy dostosowawcze implikują mniejsze bezrobocie strukturalne.

Szybkości procesów dostosowawczych na rynku pracy zależy w dużej mierze od stopnia mobilności siły roboczej, tj. skłonności i zdolności osób tworzących zasoby siły roboczej do zmiany swojego miejsca pracy na heterogenicznym (zróżnicowanym, niejednorodny) rynku pracy.

Podstawowe formy mobilności:

• Zmiana zawodu,

• Zmiana gałęzi (branży),

• Zmiana miejsca pracy w układzie przestrzennym (geograficznym),

• Zmiana statusu bezrobotnego na status pracującego i odwrotnie,

• Zmiana zakładu (miejsca) pracy,

• Zmiana polegająca na wejściu lub wyjściu zasobów siły roboczej (przepływy, które były rozpatrywane wcześniej, np. do biernych zawodowo, do bezrobotnych itp.)

Poprawa mobilności siły roboczej, dotycząca zwłaszcza czterech pierwszych wymienionych form, a także poprawa mobilności w zakresie kwalifikacji i kształcenia mogą w znacznej mierze ograniczyć rozmiar bezrobocia strukturalnego. Im bardziej w danym kraju ludzie są w stanie zmieniać swoją mobilność, tym mniejsze jest bezrobocie strukturalne.

Bezrobocie frykcyjne a strukturalne:

• Obydwa typy bezrobocia wynikają ze zmian w strukturze popytu na pracę i podaży pracy oraz pojawiających się niedopasowań strukturalnych,

ALE…

W przypadku bezrobocia frykcyjnego niedopasowania te są konsekwencją dynamiki rynku pracy a w przypadku bezrobocia strukturalnego uwarunkowane są oddziaływaniem ekonomicznych i społecznych czynników wywołujących zmiany w strukturze kwalifikacyjnej, gałęziowej i regionalnej popytu na pracę i podaży.

• Obydwa typy bezrobocia dają się ograniczyć dzięki odpowiednim procesom przystosowawczym,

ALE…

Procesy dostosowawcze niezbędne do redukcji bezrobocia strukturalnego są znacznie kosztowniejsze i bardziej długotrwałe niż w przypadku bezrobocia frykcyjnego.

• Bezrobocie frykcyjne uznawane jest za przejściowe i krótkotrwałe, bezrobocie strukturalne zaś za bardziej trwałe.

AD.3 Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne) - związane jest z okresowym osłabieniem ogólnej aktywności gospodarczej.

Osłabienie koniunktury gospodarczej, znajdujące wyraz w ogólnym spadku lub spowolnionym wzroście produkcji, pociąga za sobą zmniejszenie popytu na pracę i wzrost bezrobocia.

Związane jest z nurtem keynesowskim i określane mianem bezrobocia związanego z niedostatecznym popytem.

Takie ujęcie, podkreślające niedostateczny popyt na towary, jako przyczynę bezrobocia, implikuje, że wzrost tego popytu jest środkiem redukcji bezrobocia.

AD.4 Bezrobocie równowagi - występuje w przypadku równowagi na rynku pracy

AD.5 Bezrobocie nierównowagi - występuje w przypadku nierównowagi na rynku pracy

AD.6 Bezrobocie krótkookresowe - bezrobocie, które występuje w krótkim okresie w gospodarce

AD.7 Bezrobocie długookresowe (sekularne) - bezrobocie, które występuje w gospodarce przez długi okres czasu

Znaczenie bezrobocia.

• Skutki ekonomiczne

• Skutki społeczne

• Skutki pozytywne

• Skutki negatywne

Znaczenie pozytywne bezrobocia:

1. Wzmaga konkurencję o miejsca pracy między potencjalnymi pracownikami. Przyspiesza procesy wzrostu poziomu kwalifikacji zawodowych siły roboczej.

2. Odgrywa istotną rolę w przekształceniach strukturalnych gospodarki, wynikających z różnej w poszczególnych dziedzinach dynamiki postępu technicznego oraz zmieniającej się struktury popytu na towary i popyt na pracę, (czyli przyspiesza mobilność siły roboczej i przyspieszania poprawy tej mobilności)

3. Nie jest bez znaczenia dla skuteczności polityki antyinflacyjnej. Wyższe bezrobocie oznacza osłabienie pozycji pracowników i związków zawodowych i pociąga za sobą zazwyczaj zmniejszenie presji na wzrost płac, co prowadzi do osłabienia procesów inflacyjnych. Wzrost bezrobocia osłabia dynamikę popytu na towary, który odgrywa ważną rolę w kształtowaniu inflacji. Polityka antyinflacyjna jest bardziej skuteczna w warunkach wysokiego i rosnącego bezrobocia.

4. Jest czynnikiem umożliwiającym poprawę efektywności gospodarowania w skali mikroekonomicznej. Groźba utraty pracy zwiększa motywację pracowników.

5. Jest czynnikiem ograniczającym nadmierną płynność zatrudnienia. Sprzyja procesom racjonalizacji zatrudnienia na szczeblu mikroekonomicznym i przyczynia się do poprawy efektywności gospodarowania.

Negatywne skutki bezrobocia:

1. Skutki makroekonomiczne:

• Utrata produkcji wynikająca z niepełnego wykorzystania zasobu siły roboczej

• Faktyczny poziom produkcji w gospodarce jest niższy od poziomu potencjalnego,

• Zmniejszona dynamika wzrostu produkcji,

• Obniżenie przeciętnej wydajności pracy: bezrobocie to okres dezaktywizacji siły roboczej, w czasie, którego następują procesy ubytku kapitału ludzkiego, mającego zasadnicze znaczenie dl wydajności pracy w okresie ponownego zatrudnienia. Straty produkcyjne związane z istnieniem bezrobocia można mierzyć na podstawie luki PKB, tj. odchyleni rzeczywistego PKB od potencjalnego.

Prawo Okuna - Wzrost bezrobocia o jeden punkt procentowy pociąga za sobą spadek PKB w ujęciu rzeczowym o około 3 PP.

Zmodyfikowane prawo Okuna - (po wprowadzeniu kategorii naturalnej stopy bezrobocia) - Każdy punkt procentowy nadwyżki stopy bezrobocia pond naturalną stopę bezrobocia pociąga za sobą lukę faktycznego PKB w stosunku do poziomu potencjalnego wynoszącą o 3%

Makroekonomiczne koszty bezrobocia mierzone luką PKB są nieco zaniżone. Luka PKB uwzględni jedynie bezrobocie cykliczne.

• Obciążenie finansowe ponoszone przez państwo z tytułu istnienia bezrobocia

1. Koszty bezpośrednie dotyczące wydatków na bezrobotnych i ich usługę

2. Koszty pośrednie związane z utratą przychodów budżetowych z tytułu istnienia bezrobocia

2. Skutki mikroekonomiczne

Pogorszenie sytuacji ekonomicznej bezrobotnych i ich rodzin, znajdujące wyraz w obniżeniu standardu konsumpcyjnego i stopni zaspokojeni potrzeb.

MKB = Dp - Db

Dp = P + Zps - Kdp

Db = Zb + Kps + Op - Kp - Kdu

MKB - Mikroekonomiczny koszt bezrobocia

Dp - dochód w okresie pracy

Db - Dochód w okresie bezrobocia

P - płaca

Zps - zasiłek pomocy społecznej

Zdp - koszty dojazdów do pracy

Zb - zasiłek dla bezrobotnych

Op - Odprawa pieniężna dla zwolnionych z pracy

Kp - koszt poszukiwań pracy

Kdu - koszt dojazdów do urzędów pracy

Wskaźnik stopy kompensacji

Sk = Db/Dp

Wskaźnik stopy kompensacji kształtuje się zazwyczaj w przedziale od 0 do 1, ale w przypadkach niektórych bezrobotnych osiągających bardzo niskie dochody w okresie pracy, możliwy jest, iż sk > 1

Skutki społeczne bezrobocia

• Wpływ na stan psychiczny i zdrowie osób, kontakty z otoczeniem, funkcjonowanie rodziny i rozwój patologii społecznych,

• Początkowo bezrobotni przeżywaj fazę wstrząsu po utracie pracy, która wiąże się z uczuciem pokrzywdzenia, upokorzenia i lęku przed przyszłością,

• Następnie wychodzą w fazę optymizmu i nadziei. Licząc na to, że stan bezrobocia jest przejściowy, traktują ten okres, jako czas wypoczynku oraz realizacji własnych zainteresowań. Równocześnie podejmuj próby znalezieni nowej pracy,

• Bezskuteczności starań o pracę prowadzi do fazy pesymizmu i rezygnacji. Pojawiają się kłopoty finansowe, pogarsza się stan zdrowia, rozwijają się negatywne reakcje emocjonalne. Przedłużający się okres pozostawania bez pracy wywołują fazę fatalizmu i apatii,

• Obniża się poczucie własnej wartości oraz motywacja do dalszego poszukiwania pracy,

• Następnie zasadnicze ograniczenie zainteresowań i oczekiwań życiowych, co pogłębia ich izolację społeczną,

• Istotny wpływ na funkcjonowanie rodzin,

• Obniża się stop zawierania małżeństw,

• Procesy dezintegracyjne w rodzinach (rozwody). Słabnie autorytet ojca, co często przeradza się na demonstrowanie siły w stosunku do bliskich,

• Zjawisko bezrobocia leży często u podstaw przemocy w rodzinie,

• Sprzyja patologicznym zjawiskom społecznym (przestępczość, narkomania, alkoholizm),

Utrzymujące się wysokie bezrobocie może być przyczyną niepokojów społecznych, stanowiąc zagrożenie dla stabilnego rozwoju gospodarki i społeczeństwa.




Zr - zasób siły roboczej

Wr - płaca realna

D1 - popyt zgłoszony

D2 - popyt zrealizowany na pracę

S1 - podaż zgłoszona

S2 - podaż zrealizowana pracy

E - równowaga dla zrealizowanego popyty i podaży

N1 - pełne zatrudnienie - nie ma bezrobocia

N2 - faktyczne zatrudnienie

Lmax - maksymalny zasób siły roboczej

B przymusowe - bezrobocie przymusowe

a - bezrobocie frykcyjne i strukturalne

b - bezrobocie dobrowolne

Un - bezrobocie naturalne

R - równowaga na rynku pracy, która charakteryzuje się brakiem ograniczeń frykcyjne i strukturalnych

F - faktyczne bezrobocie dla wyższej płacy realnej w stosunku do płacy realnej w stosunku równowagi

---