1. PAŃSTWO

Jest organizacją społeczną, skupia ludzi, którzy posiadają obywatelstwo. Państwo charakteryzuje się cechami, które odróżniają je od innych organizacji społecznych:

1. Istnienie władzy publicznej - wyspecjalizowany aparat przymusu, który służy realizowaniu funkcji Państwa.

2. Państwo jest organizacją terytorialną - realizuje swoją władzę na określonym terytorium.

3. Suwerenność - całkowita niezależność.

Jest to przymusowa organizacja społeczna całego społeczeństwa działająca na określonym terytorium , realizująca w sposób suwerenny funkcje przy pomocy aparatu. Państwo jest organizacją przymusową - nakazywaniem i zakazywaniem realizuje swoje cele. Jest organizacją polityczną, jest po to aby rządzić. Swym rządzeniem obejmuje społeczeństwo.

Państwo ma swoje terytorium, włada nim. Władza państwa sięga wgłąb ziemi tak jak techniczne środki penetracji, a w górę tak daleko jak środki obrony lotniczej.

Państwo realizuje swoje funkcje:

Tradycyjne:

1. bezpieczeństwo zewnętrzne - obrona terytorium i obywateli przed zewnętrznym wrogiem.

2. Bezpieczeństwo wewnętrzne - obrona przed przestępczością wewnętrzną

Funkcje powstałe w XX wieku:

1. Kulturowo-wychowawcza

2. Organizacyjno-wychowawcza

Panstwa:

1. Złożone (federacje, konfederacje)

2. jednolite

2. KONSTYTUCYJNE OKREŚLENIE PAŃSTWA POLSKIEGO

Rzeczpostpolita jest dobrem wspólnym wszystkich obyateli, jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, jest państwem jednolitym. Władza zwierzchnia w RP należy do narodu. RP strzeże niepodległości i nienaruszalnościswojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz ich bezpieczeństwo. Ustrój RP polega na podziale władzy na sądowniczą, ustawodawczą i wykonawczą. RP zapewnia wolność prawy i innych środków masowego przekazu. W RP językiem urzędowym jest język polski. Godłem RP jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu, barwami RP są kolory biały i czerwony, hymnem jest Mazurek Dąbroskiego. Godło, barwy i hymn RP podlegają ochronie prawnej. Stolicą RP jest Warszawa.

3. PRAWO W ZNACZENIU PRZEDMIOTOWYM

Jest to zespół norm. Te normy muszą mieć swoje źródło, są stanowione bądź uznawane przez państwo oraz są poparte przymusem. Przymus, który stanowi, że te normy są przestrzegane pochodzi tylko od państwa. Państwo musi te normy uznać . Normy są stanowione by chronić określone stosunki społeczne istotne z punktu widzenia hierarchii wartości. Państwo nie jest przypadkowym konglomeratem norm. Państwo jest systemem, który powinien być niesprzeczny wewnętrznie.

4. ŹRÓDŁA PRAWA

Forma w jakiej normodawca przedstawia swoją wolę.

1. Konstytucja

2. Ustawy

3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe (uznane przez Polskę)

4. Rozporządzenia

5. NORMA PRAWNA

Jest to regóła, wzór postępowania, nie jest opisem rzeczywistości, ma charakter kształtujący, powiada jak być powino a nie jak jest. Charakteryzuje się tym, że posługuje się pojęciami ogólnymi, abstrakcyjnymi. Adresat normy jest ujęty ogólnie.

Norma prawna składa się z 3 elementów:

1. Hipoteza - odpowiada na pytanie kto (adresat) oraz kiedy (w jakiej sytuacji).

2. Dyspozycja - odpowiada na pytanie jak (wzór zachowania).

3. Sankcje - skutki zachowania sprzecznego z dyspozycją. Sankcje dzielą się na typ charakterystyczny dla prawa cywilnego i typ charakterystyczny dla prawa karnego.

Podział według charakteru i mocy:

1. Normy imperatywne - formułowanie bezwzględnego obowiązku określonego zachowania.

2. Normy dyspozytywne - charakteryzują się tym, że wprowadzają możliwość pewnego zachowania. Adresat jest uprawniony do wyboru zachowania zawartego w normie lub odmiennego.

6. AKT PRAWNY

Ujęty w odpowiedniej formie wyraz woli państwa.

Akt normatywny - źródła prawa zawierające powszechnie obowiązujące normy.

Akt nienormatywny - regulacja konkretnej sytuacji. Do nienormatywnych aktów prawnych należą czynności prawne, decyzje administracyjne, konstytutywne orzeczenia sądowe.

7. SYSTEMATYKA PRAWA

1. Według kryterium charakteru podmiotu, którego interes jest chroniony.

1. Prawo publiczne - zespół norm, które chronią byt wspólnoty.

1. Prawo konstytucyjne - zespół norm, które regulują sytuację człowieka w państwie, ustrój państwa.

2. Prawo administracyjne - zajmuje się zarządzaniem państwem jako wspólnotą.

3. Prawo finansowe - to zepół norm dotyczących zarządzania finansami.

4. Prawo karne - zespół norm regulujących przestępczość i odpowiedzialność karną.

2. Prawo prywatne to zespół norm, które chronią interes jednostki.

1. Prawo cywilne - zespół norm regulujących władanie i obrót dobrami.

2. Prawo pracy - zespół norm, które regulują świadczenie pracy.

3. Prawo gospodarcze - zespół norm, które regulują zawodowy obrót dobrami

2. Według kryterium...

1. Prawo materialne- zespół norm regulujących prawa i obowiązki.

2. Prawo formalne - zespół norm regulujących ochronę praw (procedury).

3. Według kryterium...

1. Prawo wewnętrzne - zespół norm obowiązujących w danym kraju.

2. Prawo zewnętrzne - zespół norm obowiązujących na zewnątrz państwa.

1. Prawo zewnętrzne publiczne.

2. Prawo zewnętrzne prywatne.

8. KOLIZJA PRZEPISÓW

1. W CZASIE - dochodzi wtedy, gdy sprawa uregulowana jest odmiennie przez dwa lub więcej przepisów wydanych w różnym czasie. Kolizja między starymi i nowymi przepisami rozstrzygana jest w oparciu o zasadę: lex posterior derogat priori (ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą). Gdy ustawa późniejsza ma charakter ogólny, a wcześniejsza miała charakter specjalny, ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej. Rozstrzyganie kolizji w czasie opiera się też na zasadzie: lex retro non agit (ustawa nie działa wstecz).

2. W PRZESTRZENI - kolizja, do której dochodzi między przepisami obowiązującymi w różnych miejscach. W dziedzinie prawa cywilnego i rodzinnego przestrzegane są następujące zasady: 1) wszystkie kwestie dotyczące ludzi są regulowane prawem państwa,którego obywatelem jest dana osoba; 2)wszystkie kwestie dotyczące zdarzeń prawnych regulowane są prawem obowiązującym w miejscu dokonania czynności prawnych; 3) wszystko, co dotyczy rzeczy, regulowane jest prawem obowiązującym na terytorium, na którym dana rzecz się znajduje.

9. STOSUNEK PRAWNY

Jest to stosunek społeczny regulowany przez państwo, którego uczestnicy, podmioty występują w charakterze praw i obowiązków. Stosunkami stanowionymi nazywa się te stosunki społeczne, których dotyczy jakaś norma postępowania; wskazuje ona uczestnikom stosunku, jakie mają wobec siebie obowiązki i jakie prawa.Pozostałe stosunki społeczne, do których nie odnosi się żadna reguła postępowania, noszą nazwę stosunków faktycznych. Istotą interesu stron stosunku prawnego jest możliwość domagania się od podmiotów określonego zachowania. Stosunek prawny składa się z podmiotów, przedmiotów, uprawnień i obowiązku. Uprawnienie bezwzględne jest skuteczne wobec wszystkich, względne wobec konkretnej osoby.

10. PRAWO W ZNACZENIU PODMIOTOWYM

Tu mówimy o stosunku prwnym, zdarzeniu prawnym, można wspomnieć o aktach normatywnym i nienormatywnym.

11. ZDARZENIE PRAWNE

Jest to każde zdarzenie pociągające za sobą powstanie, zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego. Zdarzenia prawne mogą być niezależne od woli ludzkiej (np. starzenie się, śmierć, wypadek ubezpieczeniowy), a także zależne od woli ludzkiej (czyny- dozwolone i niedozwolone oraz nienormatywne akty prawne- konstytutywne orzeczenia sądowe, decyzje administracyjne i czynności prawne- jednostronne i dwustronne).

12. STOSOWANIE PRAWA

Polega na posługiwaniu się przez organy publiczne przepisami prawnymi jak instrumentami, służącymi do podejmowania decyzji.

Proces stosowania prawa przez organ państwowy ma trzy etapy: 1)ustalenie stanu faktycznego (co się stało?); 2)ustalenie stanu prawnego - które normy regulują ustalony stan faktyczny (kwalifikacja prawna); 3)wnioskowanie i wydanie dcyzji.

Stosowanie prawa odbywa się w dwóch formach: 1) ustalenie istnienia (lub braku)między stronami stosunku prawnego i sprecyzowanie jego treści; 2)stworzenie (zniesienie, zmiana) miedzy stronami nowego stosunku prawnego.

13. DOWODY

Obowiązek udowodnienia zdarzenia prawnego ciąży na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przeprowadza się postępowanie dowodowe, czyli dowodzi sie tego, co jest istotne. Fakty powszechnie znane nie wymagają dowodów. W procedurze karnej głównym dowodem jest zeznanie świadka. Procedura cywilna przewiduje katalog dowodów, w którym na pierwszym miejscu znajduje się dokument- czyli przedmiot pokryty pismem w celu ustalenia treści.

Dokumenty publiczne (urzędowe) pochodzą od organów władzy publicznej i mają określoną formę. Dowodzą one tego, co znajduje się w ich treści. Dokumenty prywatne dowodzą tylko złożenia oświadczenia.

14. DOMNIEMANIE

Jest to zastąpienie dowodu przypuszczeniem i powoduje, że nie ma obowiązku przeprowadzania postępowania dowodowego.

Domniemanie prawne jest to stwierdzenie w akcie normatywnym o tym, że pewien fakt jest przypuszczalny. Domniemanie ustanowione przez państwo wiąże sąd. Domniemanie pozwala uniknąć dochodzenia. Przykłady domniemania prawnego: 1)domniemanie niewinności- oskarżonego uważa się za niewinnego do momentu prawomocnego uznania go za winnego; 2) domniemywa się, że ten kto rzeczą włada jest jej właścicielem; 3) ojcem dziecka jest mąż matki; 4) mąż matki może wnieść o obalenie ojcostwa w ciągu 6 msc-y od momentu, gdy się dowiedział o dziecku.

Domniemanie faktyczne to przypuszczenie wynikające z innych faktów udowodnionych. Nie ma ustawowego przypuszczenia.

15. WYKŁADNIA PRAWA

Inaczej interpretacja normy prawnej to zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm prawnych.

Rodzaje wykładni:

1. Ze względu na podmiot interpretacji:

1. autentyczna - interpretacja użytych sformułowań przez dany organ prawny, przez który ta norma została stworzona;

2. legalna - interpretacja norm prawnych dokonana przez specjalnie w tym celu powołany organ;

3. praktyczna - interpretacja jest dokonywana przez sądy i organy administracji publicznej, wiąże tylko w danej konkretnej sprawie;

4. naukowa - interpretacją zajmują się ci, którzy nukowo zajmują się danym zagadnieniem;

2. Ze względu na metodę - sposób dokonania interpretacji:

1. językowa - interpretujemy normę przez badanie użytych w niej słów;

2. logiczna - interpretator posługuje się logiką akontralizmu- rozumowanie przez przeciwieństwo, wnioskowanie o mniejszym przez większe, rozumowanie o większym przez mniejsze;

3. celościowa - polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych przez określenie celu, dla którego normy te zostały wydane;

4. systemowa - polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych przez określenie miejsca, jakie dana norma zajmuje w akcie normatywnym;

3. Ze względu na wynik (kryterium porównawcze):

1. Stwierdzająca.

16. LUKA W PRAWIE

To sytuacja, w której dany stan faktyczny nie jest regulowany, a z całokształtu norm prawnych wynika, że powinien być regulowany.

Przyczyny: przemiany społeczno-gospodarcze; brak możliwości przewidzenia wszystkich skutków; normodawca czegoś nie reguluje by ustalić jaka jest praktyka w danym zakresie.

Metodą wypełniania luk jest analogia, czyli stosowanie normy regulującej stan podobny.

Analogia ustawy- polega na szukaniu normy regulującej podobny stan faktyczny w tym samym akcie normatywnym. Analogia prawa- to szukanie tych norm w całym systemie prawa. W prawie karnym stosowanie analogii jest niedopuszczalne.

17. KONSTYTUCJA

Jest najważniejszym aktem prawnym w państwie. Jest ustawą zasadniczą wyposażoną w najwyższą moc prawną.

Charakteryzuje się cechami, które odróżniają ją od innych aktów normatywnych:

- jest najwyższym prawem RP, rodzi to konieczność zgodności aktów normatywnych z konstytucją; to wzór dla innych artykułów;

- niezgodność częsci aktu normatywnego powoduje, że ta część nie obowiązuje, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc ostateczną; przepisy konstytucyjne stosuje się wprost, chyba że ona stanowi inaczej;

- treść- reguluje ona zagadnienia podstawowe i fundamentalne;

Konstytucja RP została uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe (sejm + senat) w dniu 2 kwietnia 1997r a następnie przyjęta w ogólnokrajowym referendum.

18. ZASADY USTROJU POLITYCZNEGO RP

1. Zasada suwerenności narodu

2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio

3. Zachodzi równowaga między władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą

4. Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz

5. Zasada decentralizacji władzy publicznej- część kompetencji przesuniętych na organy terytorialne

19. ZASADY ŻYCIA PUBLICZNEGO RP

1. RP zapewnia wolność tworzenia organizacji społecznych (partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia i inne)

2. Zakazuje tworzenia pewnych organizacji (nawiązujących do totalitaryzmu, nazizmu, faszyzmu, komunizmu, nienawiści rasowej i narodowościowej, stosowania przemocy)

3. RP zapewnia wolność pracy i środków społecznego przekazu

4. Wolność i równość wyznania

5. Językiem urzędowym jest język polski, przepis nie narusza praw mniejszości narodowych wynikających z ratyfikowanych umów międzynarodowych

20. ZASADY USTROJU GOSPODARCZEGO RP

1. Wolność działalności gospodarczej, własność prywatna oraz solidarność

2. Chroni własność i prawo dziedziczenia

3. Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczane tylko w drodze ustawy i ze względu na ważny interes publiczny

4. Podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne

5. Godło, barwy, flaga, hymn podlegają ochronie prawnej

21. WOLNOŚCI I PRAWA OBYWATELSKIE

1. Wolność nie jest przywilejem, jest nadana, wynika z faktu, że jest się człowiekiem, jest przyrodzona, niezbywalna i nienaruszalna.

2. Każdy zobowiązany jest szanować wolność innych.

3. Ograniczenia wolności są tylko na podstawie ustawy

4. Wszyscy są wobec prawa równi i mają prawa do równego traktowania.

5. Nikt nie może być dyskryminowany przez władze publiczne.

6. Władza nie może nikogo pozbawić obywatelstwa.

7. Mniejszość narodowa i etniczna ma prawo do rozwoju własnego języka i kultury.

22. ŚRODKI OCHRONY PRAW I WOLNOŚCI OBYWATELSKICH

1. Powołane wyspecjalizowane organy ( prokuratura)

2. Rzecznik Praw Obywatelskich

3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Środki te wymagają aktywności zainteresowanego:

Konstytucyjne roszczenia odszkodowawcze - musimy wykazać szkodę w sądzie

Instancyjność wydawania - kazda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń wydawanych w pierwszej instancji.

Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstacyjne.

Skarga konstytucyjna - naruszenie praw i wolności konstytucyjnych. Nie musimy udowadniać, że organ działa niezgodnie z prawem. Wnosimy o stwierdzenie, czy dany akt jest zgodny z konstytucją.

23. OBOWIĄZKI OBYWATELSKIE

1. Wierność RP i troska o dobro wspólne

2. Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa

3. Każdy musi płacić podatki

4. Obowiązek obrony ojczyzny ciąży na wszystkich

5. Każdy zobowiązany jest do troski o środowisko

24. STANY NADZWYCZAJNE WEDŁUG KONSTYTUCJI RP

Sytuacja nadzwyczajna to ograniczenie wolności człowieka i obywatela. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony na postawie ustawy i musi być obwieszczony. W czasie stanu nadzwyczajnego nie może być zmieniona konstytucja.

Trzy stany nadzwyczajne:

1. Wojenny - może być wprowadzony gdy istnieje zewnętrzne zagrożenie państwa, gdy nastąpi zbrojna napaść na terytorium państwa lub gdy zobowiązują nas umowy międzynarodowe.

2. Wyjątkowy - Służy ochronie porządku konstytucyjnego. Decyzje o nim podejmuje prezydent, jest na czas określony (max 90 dni). Sejm może przedłużyć na 60.

3. Klęski żywiołowej - zapobieganie skutkom katastrofy lub skutkom awarii technicznej. Katastrofa musi wystąpić. Wprowadza Rada Ministrów na max 30 dni, może być przedłużony.

25. ORGANY PAŃSTWA

1. Kryterium podmiotu (składu)

1. Organy kolegialne (wieloosobowe), np. Rząd

2. Organy jednoosobowe, np. Prezydent

2. Kryterium kompetencji

1. Organy ustawodawcze- stanowią prawo (Sejm, Senat)

2. Organy wykonawcze- realizują (Prezydent, Rada Ministrów)

3. Organy sądownicze- sądują ewentualne spory (sądy i Trybunały)

Jest wiele organów, które nie są ani ustawodawcze, wykonawcze, ani sądownicze.

3. Kryterium przestrzennego zasięgu działania

1. Organy centralne- które swoim działaniem obejmują całe terytorium państwa

2. Organy terenowe- swoim działaniem obejmują fragment terytorium

4. Kryterium pełnionej funkcji

1. Organy decyzyjne- podejmują decyzje

2. Organy pomocnicze- przygotowują, pomagają w podjęciu decyzji; np. Ministerstwo dla ministra

26. ORGANY WŁADZY USTAWODAWCZEJ

1. Sejm - jest organem kolegialnym; wybierany jest na 4-letnią kadencję; składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych i w głosowaniu tajnym; Sejm obraduje na posiedzeniach (pierwsze zwołuje Prezydent); sejm wybiera ze swego grona marszałka, który przede wszystkim kieruje pracami sejmu; Funkcje: ustrojodawcza, ustawodawcza, kierownicza (inspiracji) i kontrolna; jednym z ważnych zadań sejmu jest uchwalenie budżetu państwa; wewnętrzne organy: marszałek Sejmu, prezydium Sejmu, konwent seniorów, komisje sejmowe; sejm może mocą własnej uchwały skrócić swoją kadencję.

2. Senat - jest drugą izbą parlamentu; w jego skład wchodzi 100 senatorów; aby zostać senatorem trzeba posiadać bierne prawo wyborcze i mieć ukończone 30 lat; wybory są: powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym, głosujemy na konkretną osobę; senat rozpatruje uchwalone przez sejm uchwały; senat obraduje na posiedzeniach a przewodniczy im marszałek Senatu; kadencja kończy się równocześnie z kadencją sejmu.

27. DROGA USTAWODAWCZA

Do sejmu zostaje zgłoszony projekt ustawy. Następują trzy czytania po czym posłowie przystępują do głosowania nad projektem ustawy (niezbędna obecność połowy ustawowej liczby posłów)- uchwalenie zwykłą większością głosów. Po uchwaleniu ustawy marszałek Sejmu przekazuje ją Senatowi do rozpatrzenia (senat ma na to miesiąc). Jeśli senat ustawę przyjmie, wędruje ona do prezydenta, jeśli nie, wraca ponownie do sejmu. Sejm ponownie głosuje (większość bezwzględna- 50%+1 głosowało za). Uchwaloną ustawę przekazuje się Prezydentowi, który na podpisanie jej ma 21 dni. Prezydent przed podpisaniem może ustawę skierować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z konstytucją, lub zgłosić weto i z wnioskiem uzasadniającym przekazać spowrotem do sejmu. Ponowne uchwalenie ustawy wymaga kwalifikowanej większości 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Tak uchwaloną ustawę Prezydent musi podpisać. Po podpisaniu Prezydent zarządza ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od momentu jej ogłoszenia, chyba, że sama stanowi inaczej.

28. REFERENDUM

Zapytanie wyborców by odpowiedzieli na zadane pytanie, w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa.

Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głósów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent RP za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

29. ORGANY WŁADZY WYKONAWCZEJ

1. Prezydent RP - jest najwyższym przedstawicielem państwa i gwarantem ciągłości; czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, strzeże suwerenności i bezpieczeństwa; wybierany na 5-letnią kadencję w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym; kandydat musi mieć ukończone 35 lat i posiadać bierne prawo wyborcze; prezydent może być ponownie wybrany tylko raz; wybory mogą być przeprowadzone w dwóch turach; Prezydent jest reprezentantem Polski w stosunkach zewnetrznych, współdziała z premierem, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych.

2. Rada Ministrów -(rząd) prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną, stoi na czele całego systemu administracji rządowej, czyli: zapewnia wykonanie ustaw, wydaje rozporządzenia, chroni interesy Skarbu Państwa, uchwala projekt budżetu państwa i kieruje jego wykonaniem, i in.; jest organem wykonawczym parlamentu; podlega Sejmowi ale jest organem samodzielnym; Składa się z Prezesa Rady Ministrów (premiera) i ministrów.

3. Minister - jest członkiem Rady Ministrów; jest szefem określonego działu administracji publicznej (resortu), za który odpowiada; Premier kieruje pracami rządu i zapewnia realizację jego polityki.

30. ADMINISTRACJA RZĄDOWA

1. Zespolona - organy terytorialne podlegają wojewodzie (np. Policja, straż)

2. Niezespolona - podlega bezpośrednio ministrowi (administracja wojskowa, Dyrektorzy Izb Skarbowych, więziennictwo, administracja podatkowa i celna)

Administracją rządową kieruje Rada Ministrów: Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów.

Wyróżniamy:

1. administrację rządową centralną,

2. administrację rządową terenową (wojewódzką), jedno województwo - jeden urząd wojewódzki

W administracji rządowej wyróżniamy dwa rodzaje stanowisk:

1. stanowiska polityczne- zmieniają się wraz ze zmianą rządu

2. stanowiska cywilne- działają niezależnie od rządu (przynajmniej w teorii), a powstały: W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej

Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda.

31. DZIAŁY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

Pojęcie działu adminiestracji rządowej zostało określone w kronsytucji RP i dookreślone ustawą. Jej celem było umożliwienie elastycznego kształtowania składu rządu, a co za tym idzie, wzmocnienie pozycji premiera w rządzie. Prezes Rady ministrów może dowolnie kształtować liczbę członków Rady Ministrów, przydzielając ministrowi jeden lub więcej działów. Jedynym organiczeniem jest ustawowy wymóg, by działami: budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe kierował ten sam minister. Działy: administracja publiczna, budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa, budżet, finanse publiczne, gospodarka, gospodarka morska, gospodarka wodna, instytucje finansowe, informatyzacja, integracja europejska, kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, kultura fizyczna i sport, łączność, nauka, obrona narodowa, oświata i wychowanie, praca, rolnictwo, rozwój wsi, rozwój regionalny, rynki rolne, Skarb Państwa, sprawiedliwość, szkolnictwo wyższe, transport, turystyka, środowisko, sprawy wewnętrzne, wyznania religijne, zabezpieczenie społeczne, sprawy zagraniczne, zdrowie. Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Dzia%C5%82_administracji_rz%C4%85dowej"

32. WOJEWODA

Wojewoda jest:

1. przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,

2. zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,

3. organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

4. organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią,

5. reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach

Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa. Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego, na zasadach określonych w ustawie o samorządzie gminnym, samorządzie powiatu i samorządzie województwa. Wojewoda reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia Skarbu Państwa, powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Premier jest też przełożonym wojewody, uprawnionym do kierowania do wojewody zarządzeń i poleceń. Nadzór nad działalnością wojewody sprawuje Prezes Rady Ministrów i minister właściwy do spraw administracji publicznej. Nadzór ten ma gwarantować przestrzeganie przez wojewodę nie tylko prawa, ale i polityki rządu, rzetelności i gospodarności, przestrzeganie przez niego poleceń i wytycznych otrzymanych od Premiera.

33. SAMORZĄD TERYTORIALNY

Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu, niezastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną, przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe. Ich samodzielność podlega ochronie sądowej. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodzach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań. Dochodami tych jednostek są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Organami nadzoru nad działalnością JST są prezes Rady Ministrów i wojewodowie a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.

34. ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

W RP występuje podział terytorialny na:

1. Województwa

2. Powiaty

3. Gminy

Samorząd gminny, powiatowy czy samorząd województwa to utworzone z mocy prawa zrzeszenia wszystkich mieszkańców danej gminy, powiatu czy województwa, mające osobowość prawną i wypełniające zadania z zakresu administracji publicznej.

Organami samorządu terytorialnego o kompetencjach stanowiących są: rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa.

Organami samorządu terytorialnego o kompetencjach wykonawczych są: zarząd gminy, zarząd powiatu i zarząd województwa.

Samorząd gminny jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, dlatego znajduje się najbliżej obywatela i załatwia sprawy najbliższe obywatelowi.

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Samorząd powiatowy jest powołany do realizacji zadań o charakterze ponadgminnym w takich dziedzinach, jak np. edukacja publiczna, ochrona środowiska, przeciwdziałanie bezrobociu, gospodarowanie przestrzenne, nadzór budowlany, obronność, turystyka itd.

 Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim ze względu na ich złożoność lub wielkość środków potrzebnych do ich realizacji w takich dziedzinach jak edukacja publiczna (w tym szkolnictwo wyższe), specjalistyczna służba zdrowia, pomoc społeczna, transport i drogi publiczne, ochrona środowiska, przeciwdziałanie bezrobociu, zagospodarowanie przestrzenne, nadzór budowlany, obronność, turystyka itd.

35. ORGANY WŁADZY SĄDOWNICZEJ

1. Sądy- są niezawisłe czyli nie podlegają hierarchicznie jedne drugim; stanowią część organów państwa, mają stosować prawo ustanowione przez inne organy. Sądy dzielimy na:

- powszechne w skład których wchodzą sądy: rejonowe (obejmują kilka lub kilkanaście gmin, miast lub dzielnic), okręgowe i apelacyjne (są wyłącznie sądami odwoławczymi);

- administracyjne- kontrolują legalność decyzji organów administracji publicznej;

- wojskowe- sprawują wymiar sprawiedliwości w stosunku do osób wojskowych.

Sąd Najwyższy jest naczelnym organem sądowym. Jego zadanie polega przede wszystkim na sprawowaniu zwierzchniego nadzoru nad wszystkimi sądami w celu zapewnienia zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa tych sądów.

2. Trybunały - ich orzeczenia mają szczególny charakter, gdyż są ostateczne i mają moc powszechnie obowiązującą. Wyróżniamy:

- Trybunał Konstytucyjny- organ państwowy powołany do ochrony konstytucyjności prawa; w jego skład wchodzi 15 sędziów wybieranych indywidualnie przez sejm na 9-letnią kadencję; ponowny wybór jest niedopuszczalny; sędziowie podlegają konstytucji i są osobami wyróżniającymi się wiedzą prawniczą.

- Trybunał Stanu- został powołany do określania tzw. odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe.

36. ZASADA INSTANCYJNOŚCI SĄDOWNICTWA

Zasada instancyjności polega na tym, że od wydanego orzeczenia każdej stronie przysługuje prawo odwołania się do sądu wyższego szczebla. Sąd drugiej instancji może zaskarżone orzeczenie utrzymać w mocy, zmienić lub uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, nie może natomiast nakazać sądowi pierwszej instancji wydania orzeczenia o określonej treści, gdyż naruszałoby to niezawisłość tego sądu. Kontrola instancyjna następuje tylko na skutek wniesienia odwołania. Od orzeczenia rozstrzygającego sprawę każda ze stron może wnieść apelację do sądu bezpośrednio wyższego szczebla. W większości spraw od orzeczenia sądu drugiej instancji strony mogą wnieść kasację do Sądu Najwyższego. Wyrok prawomocny, a więc taki, od którego nie przysługuje odwołanie stwarza tzw. powagę rzeczy osądzonej. W polskim sądownictwie rozpatrywanie spraw opiera się obecnie na sysemie trójinstancyjnym.

37. ORGANY KONTROLI PAŃSTWOWEJ I OCHRONY PRAWA

1. Najwyższa Izba Kontroli - jest naczelnym organem kontroli państwowej i podlega Sejmowi. Podstawowym zadaniem jest kontrolowanie działalności organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych. Jednostki państwowe są kontrolowane pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.

2. Rzecznik Praw Obywatelskich - stoi na straży praw i wolności obywateli, określonych w konstytucji i innych przepisach prawa. W swojej działalności dysponuje niezawisłością. Rzecznik podejmuje działanie, jeżeli uzyska informację wskazującą na naruszenie praw i wolności obywatela.

3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Wydaje rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych podejmuje uchwały.

38. OBOWIĄZYWANIE USTAWY KARNEJ

1. W przestrzeni:

1. Polskie przepisy karne stosuje się do wszystkich osób, które popełniły przestępstwo na terytorium Polski oraz na polskim statku wodnym lub powietrznym;

2. Polską ustawę karną stosuje się do obywateli polskich, którzy popełnili przestepstwo za granicą;

3. Polskie prawo karne może być stosowane do cudzoziemca, który popełnił przestępstwo za granicą, ale było one skierowane przeciwko interesom państwa polskiego, czy polskiego obywatela;

4. Bez względu na przepisy obowiązjące w miejscu popełnienia i obywatelstwa podejrzanego, polskie prawo karne stosuje się w razie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu państwa polskiego, polskim urzędom lub funkcjonariuszom, przeciwko istotnym interesom gospodarczym;

2. W czasie: Na podstawie przepisów ustawy karnej mogą być sądzone tylko te przestępstwa, które zostały popełnione w czasie jej obowiązywania. Nie można sądzić i skazać sprawcy za popełnienie czynu zabronionego przez ustawę przed jej wejściem w życie, ani po jej uchyleniu. Ustawa nie działa wstecz. Jeśli sprawca popełnił czyn pod rządami starej ustawy, a sądzony jest już po wejściu w życie nowej, przewidującej surowszą karę, sąd wymierza karę wg starych przepisów. Natomiast gdy nowa ustawa jest względzniejsza dla sprawcy lub w ogóle popełnionego czynu nie uznaje za przezstępstwo- sąd stosuje nową ustawę.

39. BUDOWA NORMY PRAWNO-KARNEJ

Norma prawno-karna składa się z 3 elementów:

1. Hipoteza: kto (adresat) i kiedy ( w jakiej sytuacji)

2. Dyspozycja: opis czynu zabronionego

3. Sankcja: skutki zachowania sprzecznego z dyspozycją

40. PRZESTĘPSTWO

Jest to zawiniony czyn człowieka, społecznie niebezpieczny, zabroniony pod groźbą kary. Definicja materialna zwraca uwagę przede wszystkim na fakt społecznej szkodliwości przestępstwa, definicja formalna zaś, za kryterium przyjmuje wyłącznie stosunek popełnionego czynu do przepisów prawnych. Każde przestępstwo ma charakterystyczne cechy (tzw. znamiona), które pozwalają je odróżnić od innych przestępstw.

41. PODMIOT PRZESTĘPSTWA; STRONA PODMIOTOWA PRZESTĘPSTWA (WINA)

Podmiotem lub podmiotami przestępstwa nazywamy sprawcę lub sprawców.

Stroną podmiotową przestępstwa nazywamy subiektywne okoliczności sprawy, okoliczności związane z psychiką sprawcy. Należy do nich przede wszystkim WINA sprawcy.

Przez winę rozumie się określony psychicznie stosunek sprawcy do popełnionego cznu. Wyraża ona zaangażowanie sprawcy w dokonany czyn, przede wszystkim stopień tego zaangażowania i jego charakter. Wina umyślna ma postać zamiaru bezpośreniego (zachodzi wtedy, gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony) i zamiaru ewentualnego (ma miejsce wówczas, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa i godzi się na to). Wina nieumyślna występuje jako lekkomyślność (zachodzi wówczas, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć) i niedbalstwo (ma miejsce, gdy sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, choć winien i może przewidzieć).

42. PRZEDMIOT PRZESTĘPSTWA; STRONA PRZEDMIOTOWA PRZESTĘPSTWA

Przedmiotem przestępstwa jest dobro, przeciwko któremu przestępstwo było bezpośrednio skierowane, np. skradziona rzecz, życie człowieka.

Stroną przedmiotową przestępstwa nazywamy sposób popełnienia czynu i okoliczności faktyczne, w jakich do niego doszło, a więc zewnętrzną, dostrzegalną zmysłami, obiektywnie istniejącą stronę przestępstwa (miejsce, czas).

43. POSTACIE PRZESTĘPSTWA:

1. Stadialne- formy popełnienia przestępstwa wyróżniane z uwagi na etap realizacji czynu zabronionego i naruszenia dobra chronionego prawem. Formy stadialne stanowią mniej lub bardziej zaawansowane stadia realizacji ustawowych znamion czynu zabronionego. Do form stadialnych zalicza się: przygotowanie, usiłowanie i dokonanie

2. Zjawiskowe - formy popełnienia przestępstwa wyróżniane z uwagi na współdziałanie sprawcy przestępstwa z innymi osobami. W polskim prawie karnym wyróżnia się: sprawcze postacie współdziałania- sprawstwo; niesprawcze postacie zjawiskowe- podżeganie, pomocnictwo.

44. WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ

1. Wyłączenie bezprawności czynu:

- Obrona konieczna- działanie człowieka, które zamierza do odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro społeczne lub dobro jednostki;

- Stan wyższej konieczności- ratowanie jakiegoś dobra przez poświęcenie innego dobra niższej wartości (niebezpieczeństwa nie można uniknąć inaczej niż przez poświęcenie innego doba);

- Rozkaz przełożonego- nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo.

- Zgoda pokrzywdzonego- jest okolicznością wyłączającą bezprawność czynu jedynie w odniesieniu do tych przestępstw, które są skierowane wyłącznie przeciwko interesom jednostki; zgoda pokrzywdzonego nie wyłącza odpowiedzialności przy takich przestępstwach jak zabójstwo czy uszkodzenie ciała;

- Działanie w granicach uprawnień lub obowiązku prawnego

- Eksperyment- medyczny, techniczny, poznawczy, jeśli celem jest poszerzanie wiedzy oraz spodziewana korzyść musi mieć istotne znaczenie gospodarcze; uczestnik musi być poinformowany o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach.

2. Wyłączenie winy:

- Niepoczytalność- określony psychiczny stan człowieka, polegający na tym, że nie rozpoznaje on znaczenia swoich czynów lub nie może kierować swoim postepowaniem;

- Błąd- faktyczny: wyłącza winę wówczas, gdy nie został przez sprawcę zawiniony; prawny: sprawca nie wie, że popełniony przez niego czyn jest zabroniony

45. KARA W PRAWIE KARNYM

Kara- środek przymusu państwowego, stosowany przez sądy wobec sprawców przestępstwa i polegający na sprowadzeniu pewnej dolegliwości; sprowadzona przez karę dolegliwość polega na ogół na pozbawieniu sprawcy jakichś praw lub dóbr.

Rodzaje kar:

- grzywna- kara pieniężna; grzywnę wymierza się w stawkach dziennych określając liczbę stawek (najniższa 10, najwyższa 30) oraz wysokość stawki (nie może być niższa niż 10zł, a większa niż 2 tys. zł).

- ograniczenie wolności- trwa najkrócej 1msc, najdłużej 12 mscy; skazany nie może zmieniać miejsca stałego pobytu, jest zobowiązany do wykonywania pracy dodatkowej i musi informować o przebiegu wykonywania kary.

- pozbawienie wolności -trwa co najmniej 1 msc, najwyżej 15 lat; wymierza się ją w pełnych miesiącach i pełnych latach; odmianami tej kary są: kara 25 lat pozbawienia wolności i kara dożywotniego pozbawienia wolności; te szczególne rodzaje kar mogą być stosowane tylko wtedy, gdy przepis wyraźnie je przewiduje.

46. ŚRODKI KARNE; ŚRODKI ZABEZPIECZAJĄCE

Środki karne orzekane są obok kar; są to:

- pozbawienie praw publicznych

- zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej

-zakaz prowadzenia określonej działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi

- obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach

- zakaz prowadzenia pojazdów

- przepadek przedmiotów (odnosi się do narzędzi przestępstwa oraz do przedmiotów pochodzących bezpośrednio od przestępstwa)

- obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przez sprawcę

- nawiązka- kwota pieniężna przysądzona na rzecz pokrzywdzonego lub organizacji społecznej

- świadczenie pieniężne na cel społeczny

- podanie wyroku do publicznej wiadomości

Środki zabezpieczające- sąd może orzec środek zabezpieczający tylko wtedy, gdy jest to niezbędne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związanego z jego chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego. Środek zabezpieczający może być związany z umieszczeniem w zakładzie: psychiatrycznym, zamkniętym (leczenie ambulatoryjne), leczenia odwykowego i w szczególnym zakładzie karnym.

47. MODYFIKACJA WYMIARU KARY; RECYDYWA

Nadzwyczajne złagodzenie kary - polega na tym, że sąd może albo wymierzyć karę niższą od najniższej przewidzianej za dane przestępstwo, albo też zastosować łagodniejszy rodzaj kary. Na przykład można je zastosować wobec sprawcy eutanazji; w przypadku uprowadzenia statku wodnego lub samolotu, jeśli potem dobrowolnie oddał konntrolę nad nim osobie uprawnionej; wobec nieletniego sprawcy przestępstwa, jeśli przemaiają za tym wzlędy wychowawcze.

Nadzwyczajne zaostrzenie kary - polega na tym, że sąd wymierza sprawcy karę wyższą od tej, jaką zastosowałby w normalnych warunkach, w szczególności może wyjść poza górną granicę kary przewidzianą przez ustawę dla danego przetępstwa. Stosuje się je do recydiwistów i sprawców przestępstw ciągłych.

Recydywa - ma miejsce wówczas, gdy sprawca, skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności, po odbyciu co najmniej 6 miesięcy tej kary dopuszcza się w ciągu 5 lat ponownie przestępstwa umyślnego, przy czym to nowe przestępstwo jest podobne do poprzedniego.

48. SPOSOBY UELASTYCZNIANIA REAKCJI NA PRZESTĘPSTWO

1. Amnestia - akt łaski państwa, dotyczy specyficznej kategorii osób. Jej treścią jest darowanie kary, dotyczy skazanych.

2. Abolicja - generalny akt łaski państwa, dotyczy specyficznej kategorii osób, które jeszcze nie zostały skazane.

3. Prawo łaski - kompetencja prezydenta, imienne złagodzenia bądź darowanie kary.

4. Zatarcie skazania - może wystąpić po odbyciu kary. Przestępstwo uważa się wtedy za niebyłe. Zatarcie występuje w ciągu 10 lat od odbycia kary. Nie dotyczy wszystkich rodzajów przestępstw.

49. WYBRANE PRZESTĘPSTWO Z CZEŚCI SZCZEGÓLNEJ KODEKSU KARNEGO

Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości Atr.178.

1. Kto znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. Kto znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odur zającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w 1 (mechaniczny), podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Zniewaga Art. 216.

1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

4. W razie skazania za przestępstwo określone w 2, sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

50. STOSUNEK CYWILNO-PRAWNY

Zachodzący między równorzędnymi prawnie stronami stosunek społeczny na tle praw majątkowych oraz nieliczne stosunki osobiste, regulowane przez normy prawa cywilnego. W każdym stosunku cywilno-prawnym wyróżniamy:

1. Podmioty stosunku

2. Przedmiot stosunku

3. Uprawnienia wynikające ze stosunku

4. Obowiązki wynikające ze stosunku

51. OSOBA FIZYCZNA; KONSUMENT

Osoba fizyczna rozpoczyna swój byt prawny w chwili urodzenia. Każdy jest osobą fizyczną.

Konsument jest to osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej, niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

52. ZDOLNOŚĆ PRAWNA OSOBY FIZYCZNEJ

Możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków. Zależy od egzystencjii fizycznej. Nie zależy od wieku.

53. UZNANIE ZA ZMARŁEGO

Jest domniemaniem śmierci. Może dotyczyć tylko osoby zaginionej. Musi upłynąć 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym była informacja, że zaginiony żyje. Termin ten ulega modyfikacji jeśli chodzi o osobę powyżej 70 roku życia (5 lat), nie może nastąpić przed końcem roku, w którym zaginiony ukończył 23 lata. W przypadku katastrof okres wynosi 6 mies.

54. ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH OSOBY FIZYCZNEJ

Możliwość kształtowania swojej sytuacji prawnym własnym działaniem. Potrzebny jest odpowiedni stan psychiczny - możliwość rozpoznania, zrozumienia tego, co się czyni. Czynność prawna dokonywana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych jest nieważna.

Ograniczona zdolność do czynności prawnych - czynność jest ważna jeżeli kurator to potwierdzi. Osoby te mogą rozporządzać swoim majątkiem i zyskują pewną zdolność co do przedmiotu będącego podarunkiem.

55. UBEZWŁASNOWOLNIENIE

Pozbawienie zdolności do czynności prawnych.

1. Ubezwłasnowolnienie całkowite - osoba nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Granicą jest 13 lat ( choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, alkoholizm, narkomania)

2. Osoba pełnoletnia jeżeli potrzebna jest jej pomoc do prowadzenia jej spraw. Trzeba stwierdzić, że nie może ona prowadzić swoich spraw. W jej imieniu działa opiekun (dziecko pozastaje aż do pełnoletności pod opieką rodzicielską. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustala się kuratelę.

56. DOBRA OSOBISTE

Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

57. MIEJSCE ZAMIESZKANIA OSOBY FIZYCZNEJ

Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której ta osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Miejscem zamieszkania osoby zostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.Mozna mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.

58. OSOBA PRAWNA

Jest to twór sztuczy. Osobą prawną może być jednostka organizacyjna - pewna struktura nie mająca bytu biologicznego. Ta struktura organizacyjna otrzymuje podmiotowość (osobowość) prawną - samodzielny podmiot. Może występować w obrocie. Na istotę osoby prawnej składają się:

1. Element struktury organizacyjnej - wyjątkiem są spółki jednoosobowe;

2. Element ludzki - musi być przynajmniej 1 osoba

3. Element majątkowy - osoba prawna może mieć własny majątek i może być właścicielem, jest to majątek odrębny od majątku osób wchodzących w skład osoby prawnej;

4. Cel - powód, przyczyna, dla której osoba prawna została powołana do życia.

59. RODZAJE OSÓB PRAWNYCH

Kodeks cywilny nie formułuje definicji osoby prawnej. Można do niej zaliczyć:

1. Skarb Państwa

2. Spółki kapitałowe

3. Przedsiębiorstwa państwowe

4. Banki

5. Państwowe jednostki organizacyjne

6. Spółdzielnie

7. Fundacje

8. Stowarzyszenia

9. Inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze

Podział ze względu na kryterium tworzenia osoby prawnej:

1. Typ instytucjonalny - organy władzy swoją decyzją powołują osoby prawne

2. Typ zrzeszeniowy - inicjatywa utworzenia osoby prawnej wywodzi się nie z woli osoby prawnej, lecz z woli jej przyszłych członków.

- system koncesyjny - przyszli członkowie inicjują powstanie osoby prawnej ale może ona powstać dopiero po wydaniu koncesji władzy

- system normatywny - prawo w znaczeniu przedmiotowym określa jakie przesłanki muszą być spełnione by powstała dana osoba prawna. Przepisy określają co należy zrobić, nie jest potrzebna zgoda władzy.

Podział ze względu na kryterium celu:

1. Osoba prawna, której celem jest osiąganie korzyści gospodarczej (zysk-profit)

2. Osoba prawna, której celem jest działalnośc nienastawiona na zysk (nonprofit)

60. SIEDZIBA OSOBY PRAWNEJ

Miejscowość, w której znajduje się organ zarządzający osoby prawnej

61. SKARB PAŃSTWA

Skrab Państwa jest podmiotem, który w obrocie cywilnym działa w imieniu państwa. Charakterystyczne cechy:

1. Skarb Państwa nie ma swego początku - istnieje państwo to istnieje jego skarb

2. Nigdzie nie jest rejestrowany, nie ma aktu normatywnego, który nadawałby Skarbowi Państwa osobowość prawną

3. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków

62. ZDOLNOŚĆ OSOBY PRAWNEJ

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych występują u osoby prawnej łącznie. Zakres zdolności prawnej jest u osób prawnych węższy niż u osób fizycznych, nie mogą mieć one całego szeregu praw i obowiązków występujących powszechnie u osób fizycznych. Ograniczenie zdolności prawnej osoby prawnej może być spowodowane przez ustawę.

63. PRZEDSIĘBIORCA; FIRMA

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna (nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną) prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza się włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie dobranych.

Firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej (wymaga to pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci- zgody małżonka i dzieci), jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy.

Firmy ujawniane są we właściwym rejestrze. Firma przedsiębiorcy powinna odróżniać się dostatecznie od innych firm przedsiębiorców działających na tym samym rynku. Przyjmuje się zasadę pierwszeństwa firmy. Firma nie może być zbyta.

64. CZYNNOŚĆ PRAWNA

Jest to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilno-prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli.

Nieodzownym elementem każdej czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli . Podział czynności prawnej:

1. Czynn. Pr. Jednostronna - mamy z nią do czynienia, gdy do dokonania danej czynności wystarcza złożenie oświadczenia woli przez jedną osobę, np. testament;

Czyn. Pr. Dwustronna - konieczne jest zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron. Czynności prawne dwustronne nazywamy inaczej umowami.

2. Czyn. Pr. Rozporządzająca - powoduje przeniesienie jakiegoś prawa majątkowego na inną osobę, jego zniesienie albo obciążenie.

Czyn. Pr. Zobowiązująca - zawiera tylko zobowiązanie strony do dokonania świadczenia, np. umowa o dzieło.

3. Czynność odpłatna - gdy strona, która sama dokonała przysposobienia majątkowego, otrzymuje lub ma otrzymać w zamian korzyść majątkową w charakterze ekwiwalentu.

Czynność nieodpłatna - gdy strona takiego ekwiwalentu nie otrzymuje, np. sprzedaż, dzierżawa, umowa o dzieło.

4. Gdy czynność prawna wymaga jedynie oświadczenia woli, zaliczamy ją do czynności konsensualnych. Jeżeli natomiast obok oświadczenia woli konieczne jest także wydanie rzeczy, czynność prawna ma charakter realny.

65. SKŁADNIKI CZYNOŚCI PRAWNEJ ?

Tresć czynności prawnej i tworzonego przez nią stosunku cywolno-prawnego kształtują następujące czynniki:

- oświadczenie woli

- przepisy odnoszące się do danego rodzaju czynności prawnych

- zasady współżycia społecznego

- ustalone zwyczaje

66. OŚWIADCZENIE WOLI

Jest nieodzownym elementem każdej czynności pawnej.W rozumieniu prawa cywilnego jest to tylko taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego. Nie musi być kierowane do innych osób ani nawet tym osobom znane. Oświadczenie woli kierowane do drugiej osoby uważa się za złożone w momencie, gdy dojdzie do tej osoby w taki sposób, by mogła się zapoznać z jego treścią.

Formy oświadczeń woli: oświadczenie może być dokonane w dowolny sposób, ma być wyrażone w sposób dostateczny (musi być zrozumiałe), możemy oświadczyć w sposób wyraźny (słowa, gesty) bądź dorozumiany przez okoliczności.

Interpretacja oświadczeń woli:

- oświadczenie woli należy tłumaczyć zgodnie z zasadami współżycia społecznego

- w umowie należy badać jaki był cel, zgodny zamiar a nie brzmienie.

67. WADY OŚWIADCZENIA WOLI

Wadliwość woli pociąga za sobą ujemne skutki dla czynności prawnej, w ramach której oświadczenie złożono.

1. Wady rodzące nieważność bezwzględną (nieważność czynności prawnej)

1. Brak świadomości lub swobody - polega na tym, że osoba składająca oświadczenie woli znajduje się w stanie psychicznym odbiegającym od normalnego, co uniemożliwia podjęcie decyzji i złożenie oświadczenia w sposób świadomy lub swobodny; stan taki może wywołać choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, nadużycie alkoholu, wysoka gorączka, przymus lub bezpośrednia presja fizyczna.

2. Pozorność - jest wadą polegającą na złożeniu oświadczenia za zgodą drugiej strony dla pozoru, obie strony są zgodne co do tego, iż czynność albo nie ma wywołać żadnych skutków prawnych, albo ma wywołać skutki prawne inne niż to wynika z treści pozornej czynności prawnej; oświadczenie woli złożone dla pozoru jest nieważne i nie wywołuje żadnych skutków prawnych, natomiast czynność prawna właściwa ukryta pod pozorną czynnością prawną jest ważna, jeśli spełnione są przesłanki jej ważności.

2. Wady rodzące nieważność względną (umożliwiają osobie, która złożyła wadliwe oświadczenie, wycofania się ze skutków czynności prawnej)

1. Błąd - polega na mylnym wyobrażeniu o rzeczywistym stanie lub treści złożonego oświadczenia; błąd jest wadą oświadczenia woli tylko wtedy, gdy dotyczy treści czynności prawnej, musi być także obiektywnie istotny (żaden rozsądny człowiek znający prawdziwy stan rzeczy nie złożyłby takiego odwiadczenia woli)

2. Podstęp - błąd wywołuje inna osoba podstępem; uchylenie kiedy błąd nie był istotny albo nie dotyczył treści czynności prawnej

3. Groźba - oznacza przymus psychiczny zastosowany w celu wymuszenia oświadczenia woli; groźba musi być bezprawna (sprawca grozi użyciem bezprawnego środka lub środka dozwolonego, którym jednak nie wolno się posługiwać dla wymuszenia oświadczenia woli) oraz wywoływać stan uzasadnionej obawy.

68. FORMA CZYNNOŚCI PRAWNEJ; FORMA PISEMNA

Jest to sposób wyrażenia oświadczenia woli i sposób jego utrwalenia. Te dwa elementy muszą występować łącznie. Jeżeli z ustawy lub wcześniejszej umowy stron nie wynika obowiązek zachowania formy szczególnej, czynność prawna może mieć dowolną formę. Forma dowolna jest przede wszystkim ustna lub dorozumiana. Forma szczególna jest formą pisemną. Wyróżniamy:

- zwykła forma pisemna - do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

- forma pisemna z datą urzędowo poświadczoną - poświadczenie, że dokument istniał w chwili poświadczenia daty

- forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym - stwierdza autentyczność podpisu; ma zarazem walor czynności prawnej z datą pewną.

- forma aktu notarialnego - sporządzenie czynności prawnej przez notariusza według udzielonych mu wskazówek i podpisany przez obie strony.

69. PRZESŁANKI WAŻNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Czynność prawna aby być ważną i w pełni skuteczną powinna spełniać następujące przesłanki:

1. Osoba dokonująca czynności prawnej musi posiadać zdolność prawną o raz zdolność do czynności prawnej

2. Czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego

3. Czynność prawną należy dokonać w przewidzianej formie jeśli przepisy wymagają określonej formy po rygorem nieważności

4. Czynność prawna powinna być wolna od wad

W razie braku którejś z wymienionych przesłanek czynność prawna jest wadliwa

70. PRZYCZYNY NIEWAŻNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Jeżeli nie zachowamy przesłanek ważności czynności prawnej, czynność taka w całości bądź częściowo nie wywoła zamierzonych skutków prawnych.

Nieważność bezwzględna- najostrzejsza sankcja dla wadliwych czynności prawnych; na nieważność czynności prawnej może się powoływać każdy, a sąd musi ją uwzględnić z urzędu; są to czynności sprzeczne z ustawą albo zasadami współżycia społecznego, czynności dokonane bez zachowania formy wymaganej pod rygorem nieważności, czynności dokonane przez osobę nieposiadającą zdolności prawnej lub zdolności do czynności prawnej, dotyczy także niektórych wad oświadczenia woli (brak świadomości lub swobody w podjęciu decyzji, pozorność);

Nieważność względna - jest to przysługująca oznaczonej stronie możność uchylenia się od skutków dokonanej czynności prawnej; wynika z takich wad oświadczenia woli jak błąd lub groźba. Osoba wskazana przez przepisy może spowodować jej unieważnienie.

71. TERMIN

Jeżeli ustawa, orzeczenie sądu lub decyzje innego organu państwowego albo czynność prawna oznacza termin nie określając sposobu jego obliczenia, stosuje się poniższe przepisy:

- termin upływa z końcem dnia

- jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniu jest pewne zdarzenie to nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.

Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia nie było- w ostatnim dniu tego miesiąca.

Jeżeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec danego miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca.

Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za 30 dni, a rok za 365 dni.

Jeśli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznawany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.

Jeśli skutki czynności prawnej mają powstawać w oznaczonym terminie stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym.

Jeżeli skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym.

72. WARUNEK

Warunek jest to uzależnienie skuteczności (możliwości osiągnięcia zamierzonych skutków prawnych) od zdarzenia przyszłego przedmiotowo niepewnego. Warunek nie jest zdarzeniem. Rodzaje warunków:

1. Zawieszający - czyli skuteczność czynności prawnej zostaje odsunięta w czasie; warunek niemożliwy oraz warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego pociąga za sobą nieważność czynności prawnej.

2. Rozwiązujący -zaistnienie zdarzenia prawnego niepewnego kończy skuteczność prawną czynności prawnej; warunek niemożliwy oraz warunek przeciwny ustawie lub zasadą współżycia społecznego uważa się za nieistniejący

Jeżeli strona, której zależy na nieziszczeniu się warunku, przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ziszczenia się warunku, następują takie skutki, jakby warunek się ziścił. I vice versa.

73. PRZEDSTAWICIELSTWO

Przedstawiciel podejmuje działanie w imieniu innej osoby. Z czynności prawnej przedstawiciela wynikają skutki prawne dla osoby reprezentowanej. Przedstawicielstwo ustawowe cechuje się tym, że prawo przedstawiciela do dokonywania czynności prawnych w imieniu drugiej osoby wynika z przepisu ustawy. Celem przedstawicielstwa ustawowego jest umożliwienie dokonywania czynności prawnych osobom, które z powodu braku wymaganej prawem zdolności do czynności prawnych lub innych powodów, same działać nie mogą.

74. PEŁNOMOCNICTWO; PROKURA

Pełnomocnictwo jest rodzajem przedstawicielstwa, w którym prawo przedstawiciela do dokonywania czynności prawnych w cudzym imieniu opiera się na woli osoby reprezentowanej (mocodawcy).

Pełnomocnik może mieć umocowanie równocześnie dwóch osób, ale powinien działać w interesie obu stron, nie naruszając interesów żadnej z nich. Pełnomocnictwo nie wymaga szczególnej formy z wyjątkiem pełnomocnictwa ogólnego, które musi być udzielone na piśmie.

Trzy rodzaje pełnomocnictwa ze względu na zakres umocowania pełnomocnika:

1. Ogólne - stosowane tylko do czynności zwykłego zarządu

2. Rodzajowe - upoważnienie do wielokrotnego dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju

3. Szczególne - upoważnienie do dokonania w imieniu mocodawcy konkretnej czynności.

Prokura - przedstawicielstwo w obrocie gospodarczym . Jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązku wpisu do rejestru przedsiębirstw. Musi być udzielona na piśmie, musi być wpisana do KRSu oraz może być udzielona kilku prokurentom.

Prokurentem jest przedstawiciel przedsiębiorcy podlegającemu wpisowi do KRS. Jest to przedstawicielstwo ogólne.

75. PRZEDAWNIENIE

Przedawnienie polega na tym, że po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia. Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe. Przepisy regulujące w k.c. przedawnienie roszczeń mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Skutkiem przedawnienia jest uzyskanie przez dłużnika prawa uchylania się od wykonania tego obowiązku. Dłużnik nie może być na drodze sądowej zmuszony do wykonania swojego obowiązku. Z urzędu sąd nie uwzględnia upływu terminu przedawnienia. Kodeks cywilny przewiduje możliwość zrzeczenia się korzystania z przedawnienia.

Zawieszenie - wstrzymuje tymczasowo bieg przedawnienia, a po ustaniu okoliczności powodującej zawieszenie przedawnienie biegnie dalej i nowy okres dolicza się do poprzedniego.

Przerwa biegu przedawnienia powoduje skutki idące dalej niż zawieszenie. Po przerwaniu bieg przedawnienia rozpoczyna się od począku.

76. PRAWA RZECZOWE

Prawo rzeczowe jest to dział prawa cywilnego normujący prawo własności i inne prawa do rzeczy. Do praw rzeczowych zaliczamy:

1. Prawo własności

2. Użytkowanie wieczyste

3. Ograniczone prawa rzeczowe

Prawa rzeczowe należą do grupy praw podmiotowych bezwzględnych. Po drugie dotyczą rzeczy ruchomych lub nieruchomych.

77. RZECZY I ICH PODZIAŁY

W rozumieniu prawa cywilnego rzeczy są to przedmioty materialne, na tyle wyodębnione, że w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne.

Częściami składowymi nazywamy te wszystkie elementy rzeczy, które nie mogą być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego. Części składowe z chwilą odłączenia stają się rzeczami samoistnymi.

Przynależnościami nazywamy odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przenaczeniem.

1. Ruchomość - każda rzecz która nie jest nieruchomością.

Nieruchomość - jest to część powierzchni ziemskiej (grunt) wraz ze wszystkim co jest z nią trwale związane (zabudowania, drzewa,itp.). Jako nieruchomość może być traktowany sam budynek lub lokal, jeśli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności.

2. Rzeczy dzielą się na podzielne i niepodzielne. Zakwalifikowanie rzeczy do jednej z grup zależy od tego, czy może być ona podzielona bez istotnej zmiany oraz utraty wartości.

3. Rzeczy dzielą się na indywidualnie oznaczone i gatunkowo oznaczone. Rzeczą indywidualnie oznaczoną jest rzecz posiadająca własne cechy, jej tylko właściwe. Rzeczami gatunkowo oznaczonymi są rzeczy określane jedynie przez wskazanie gatunku oraz określenie ilości, miary i ciężaru.

4. Podział na rzeczy znajdujące się w obrocie i rzeczy wyjęte z obrotu w zależności od tego czy mogą być swobodnie sprzedawane, wynajmowane itp., czy też istnieje zakaz obrotu prawnego takimi rzeczami. Kategorię pośrednią stanowią rzeczy ograniczone w obrocie, czyli takie, które mogą stanowić przedmiot obrotu tylko w ograniczonym zakresie.

5. Podział na środki trwałe i obrotowe.

6. Podział rzeczy na zużywalne i niezużywalne.

78. NIERUCHOMOŚĆ

Nieruchomość jest to część powierzchni ziemskiej (grunt) wraz ze wszystkim co jest z nią trwale związane (zabudowania, drzewa,itp.). Jako nieruchomość może być traktowany sam budynek lub lokal, jeśli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności.

Nieruchomość rolna (grunt rolny) to nieruchomość, która jest lub może być wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej.

Za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością.

79. PRZEDSIĘBIORSTWO

Przdsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególnści:

- oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa)

- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości

- prawa wynikające z umów najmu i dzerżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych

- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne

- koncesje, licencje i zezwolenia

- patenty i inne prawa własności przemysłowej

- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne

- tajemnice przedsiębiorstwa

- księgi i dokumenty zwiazanie z prowadzeniem działalności gospodarczej.

80. PRAWO WŁASNOŚCI

Własność jest najszerszym prawem do rzeczy, pozwalającym właścicielowi korzystać z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób. Prawo do korzystania z rzeczy polega na faktycznym władaniu rzeczą, na możności jej używania i przetwarzania i pobieraniu wszelkich pożytków, jakie rzecz przynosi. Prawo do rozporządzania rzeczą polega na możności swobodnego dokonywania czynności prawnych, skutkiem których jest wyzbycie się własności albo obciążenie rzeczy ograniczonym prawem rzeczowym.

81. OGRANICZENIA PRAWA WŁASNOŚCI

?!

82. WSPÓŁWŁASNOŚĆ

Współwłasność jest odmianą własności, charakteryzującą się wielością podmiotów prawa własności. Mówimy o niej wówczas, gdy rzecz stanowi jednocześnie własność kilku osób. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Każdy z nich ma prawo i obowiązek brać udział w zarządzaniu rzeczą wspólną. Każdy z nich jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Dwie formy współwłasności:

- współwłasność łączna - powstaje i może istnieć tylko w ramach szczególnego stosunku osobistego łączącego strony, np. współwłasność w postaci małżeńskiej wspólności ustawowej lub między wspólnikami w spółce cywilnej.

- współwłasność w częściach ułamkowych - polega na tym, że własność taj samej rzeczy przesługuje niepodzielnie kilku osobom, z tym, że każdy z podmiotów ma w niej ułamkowo określony udział; żadnemu ze współwłśacicieli nie przysługuje fizycznie wydzielona część rzeczy n własność.

83. MAŁŻEŃSKIE USTROJE MAJĄTKOWE; MAŁŻEŃSKA WSPÓLNOŚĆ USTAWOWA

1. Ustawowy ustrój majątkowy- wspólność ustawowa - z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek. Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. Dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Dotyczy to majątku po zawarciu małżeństwa. Dorobek małżonków stanowią wynagrodzenia za pracę oraz dochody z majątku wspólnego lub odrębnego małżonków. Odrębny majątek każdego z małżonków stanowią przedmioty majątkowe nabyte przed powstniem wspólności ustawowej, nabyte przez dziedziczenie lub darowiznę, służące do zaspakajania osobistych potrzeb lub służące do wykonywania zawodu (nabyte ze środków odrębnego majątku). Ważność umowy zawartej przez jednego z małżonków wymaga potwierdzenia przez drugiego. W przeciwnym razie jest ona nieważna. Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

2. Umowny ustrój majątkowy - małżonkowie mogą przez umowę wspólność ustawową rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, można ją zawrzeć przed zawarciem małżeństwa. W razie umownego wyłączenia współwłasności każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy jak i majątek nabyty później i rozporządza nim samodzielnie.

3. Przymusowy ustrój majątkowy - z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać zniesienia przez sąd wspólności majątkowej zarówno ustawowej jak i umownej. Wspólność majątkowa ustaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją znosi.

84. NABYCIE WŁASNOŚCI

1. Pierwotne- pierwotne sposoby nabycia własności odznaczają się tym, że nabycie prawa własności następuje w sposób niezależny od prawa poprzedniego właściciela i czyichkolwiek uprawnień. Prawo poprzedniego właściciela wygasa i powstaje nowe niezależne. Osobie nabywającej własność przysługuje prawo własności w pełnym rozmiarze, chociażby prawo poprzedniego właściciela było obciążone lub ograniczone. Np. nacjonalizacja, wywłaszczenie, zasiedzenie, znalezienie.

2. Pochodne- pochodne sposoby charakteryzują się tym, że nowy właściciel wywodzi swe prawo z prawa poprzedniego właściciela. Mamy tu do czynienia z następstwem prawnym (sukcesją). Nowy właściciel uzyskuje prawo własności w takim rozmiarze, w jakim posiadał je właściciel poprzedni. Nie może on uzyskać więcej praw aniżeli miał poprzednik. Np. sprzedaż, darowzna, dziedziczenie, zamiana.

Sukcesja syngularna - pojedyncza gdy następca wchodzi w prawo własności do konkretnej rzeczy.

Sukcesja uniwersalna - gdy następca wchodzi w prawa poprzednika do całego majątku.

85. UTRATA WŁASNOŚCI

Sposoby utraty własności:

1. Przywłaszczenie - ilekroć mówimy o nabyciu własności, to ktoś tę własność traci.

2. Zrzeczenie się - właściciel może wyzbyć się własności nieruchomości przez to, że się jej zrzeknie, nie przenosi on własności; musi on złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego.

3. Porzucenie - właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchmej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci; rzecz taka staje się rzeczą niczyją i nabywa się ją przez jej objęcie w posidanie samoistne.

4. Zgubienie - kto znalazł rzecz zgubioną powinien niezwłocznie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy albo właściwy organ państwowy. Pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności i rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną znalazca powinien oddać niezwłocznie organowi państwowemu, inne zaś rzeczy tylko na żądanie organu. Znalazca, który wypełnił swoje obowiązki może żądać znaleźnego. Wyżej wyszczególnione rzeczy jeśli nie zostaną odebrane przez właściciela w ciągu roku od dnia wezwania go przez odpowiedni organ, stają się własnością skarbu państwa. Powyższych zasad nie stosuje się w przypadku miejsc publicznych. Rój pszczół staje się niczyim jeżeli właściciel nie odszukał go przed upływem 3 dni od dnia wyrojenia. Właścicielowi wolno w pościgu za rojem wejść na grunt cudzy, powinien jednak naprawić wynikłą stąd szkołę. Jeżeli rój osiadł w cudzym ulu nie zajętym, właściciel może domagać się wydania roju za zwrotem kosztów. Jeśli rój osiadł w cudzym ulu zajętym, staje się on własnością tego, czyją własnością był rój, który sięw ulu znajdował.

86. OCHRONA WŁASNOŚCI

1. Skarga windykacyjna- właściciel może rządać od osoby która włada faktycznie jego rzeczą ażeby rzecz została mu wydana chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

2. Skarga negatoryjna - przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli po przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie roszczeń.

87. UŻYTKOWANIE WIECZYSTE

Należy do praw rzeczowych, jest prawem podmiotowym bezwzględnym. Może byc ustanowione na rzecz osoby fizycznej i osoby prawnej. Użytkownik wieczysty ma możliwość swobodnego władania i dysponowania gruntem przez długi okres. Oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie następuje na podstawie umowy (akt notarialny) i podlega wpisaniu do księgi wieczystej. Użytkownik może w pewnych określonych granicach korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób , jego prawo jest prawem zbywalnym. Za otrzymany w użytkowanie wieczyste grunt użytkownik uiszcza określoną przepisami opłatę roczną. Za budynki i inne poczynione inwestycje użytkownik otrzymuje przewidziane w umowie wynagrodzenie. Przed upływem terminu użytkowania wieczystego, użytkownik może wnieść o jego przedłużenie.

2 ograniczenia użytkowania wieczystego:

1. Pod względem czasu trwania - umowa o oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie może być zawarta na okres od 40 do 99 lat. Po wygaśnięciu prawa teren wraca we władanie państwa lub gminy wraz z zabudowaniami i częściami składowymi. Przedterminowe wygaśnięcie użytkowania może nastąpić przez rozwiązanie umowy, zrzeczenie się prawa lub wywłaszczenie.

2. Pod względem sposobu korzystania z terenu - użytkownik zobowiązany jest korzystać z terenu w sposób określony w umowie, w razie oczywistego naruszenia postanowień umowy może ona ulec rozwiązaniu.

88. OGRANICZONE PRAWA RZECZOWE

Są to prawa przysługujące osobie fizycznej lub prawnej względem rzeczy będących własnością innej osoby. Wskutek ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego uprawnienia właściciela rzeczy ulegają pewnemu uszczupleniu na rzecz innej osoby, której to ograniczone prawo rzeczowe przysługuje. Kodeks cywilny odróżnia 7 rodzajów ograniczonych praw rzeczowych: użytkowanie, zastaw, służebność, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, hipoteka.

89. UŻYTKOWANIE

Użytkowaniem może być obciążona rzecz ruchoma, nieruchoma lub prawo. Użytkowanie można ustanowić na rzecz osoby fizycznej lub prawnej, której przysługuje wówczas prawo użytkowania tej rzeczy oraz pobierania pożytków, jakie rzecz przynosi. W umowie można ściśle określić, jakie pożytki przysługują a jakie ewentualnie nie przysługują użytkownikowi. Użytkowanie może być ustanowione darmowo lub odpłatnie. Użytkowanie jest prawem niezbywalnym, ściśle związanym z osobą na rzecz której je ustanowiono, w związku z tym gaśnie ze śmiercią użytkownika jeśli jest nim osoba fizyczna, oraz z chwilą likwidaji osoby prawnej. Ponadto użytkowanie wygasa gdy użytkownik przez okres 10 lat nie wykonuje swojego prawa.

90. SŁUŻEBNOŚĆ

Służebność jest ograniczonym prawem rzeczowym ustanawianym na nieruchomościach. Istota służebności polega na tym, że osoba uprawniona może korzystać z cudzej nieruchomości w określony sposób oraz może rządać by właściciel obciążonej nieruchomości nie wykonywał swojego prawa własności w pewien oznaczony sposób. Powstaje w drodze umowy między zainteresowanymi osobami albo na mocy orzeczenia sądu, do którego został wniesiony wniosek. Podlega wpisowi do księgi wieczystej.

1. Gruntowa- polega na sprzęgnięciu interesem gospodarczym dwóch nieruchomości. Służebność obciąża jeden grunt, a prawo do korzystania z niej ma każdorazowy właściciel drugiej nieruchomości.Właściciel nieruchomości władnącej może się zmieniać, ale prawo pozostaje zawsze przy gruncie, nie jest związane z oznaczoną osobą. Ustanowienie, zmiana treści i zlikwidowanie służebności gruntowej wymaga formy aktu noterialnego.

2. Osobista- nie różni się w swojej treści od służebności gruntowej, jednak ustanawiana jest na rzecz oznaczonej osoby. Służebność osobista jest niezbywalna i gaśnie ze śmiercią osoby uprawnionej. Można się jednak umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania będzie przysługiwać jego małżonkowi, dzieciom i rodzicom.

91. HIPOTEKA

Jest ograniczonym prawem rzeczowym, może być ustanowiona jedynie na nieruchomości, nie ma samodzielnego bytu prawnego lecz istnieje tylko tak długo, jak długo istnieje wierzytelność. Wraz z wygaśnięciem wierzytelności gaśnie również hipoteka i właściciel nieruchomości może sie domagać wykreślenia jej z księgi wieczystej. Obciąża nieruchomość bez względu na zmianę jej właściciela. Hipoteka może być ustanowiona na nieruchomości dłużnika lub na nieruchomości osoby trzeciej. Hipoteka kaucyjna charakterzuje się luźnym związkiem między hipoteką a wierzytelnością, zabezpiecza tylko niektóre rodzaje wierzytelności.

92. KSIĘGI WIECZYSTE

Odgrywają bardzo istotną rolę w określeniu stanu prawnego nieruchomości. Stanowią one rodzaj urzędowego dokumentu i prowadzone są przez sądy. Każda nieruchomość ma odrębną księgę wieczystą a jej podział powoduje założenie nowych ksiąg dla nowo powstałych nieruchomości. Księga wieczysta jest odzwierciedleniem stanu faktycznego nieruchomości, czyli zawiera informacje o jej stanie prawnym : ujawnia aktualnego właściciela, ograniczone prawa rzeczowe obciążające nieruchomość. Księgi wieczyste są jawne. Wobec wpisów dokonanych w księdze wieczystej istnieje domniemanie prawdziwości, które może być obalone tylko w drodze odpowiedniego postępowanie sądowego. Szczególne znaczenie ma tak zwana rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, która polega na tym, że prawo chroni osoby, które w zaufaniu do wpisów w księdze wieczystej działając w dobrej wierze nabyły odpłatnie jakieś prawo wpisane do księgi. Czynności prawne dotyczące nieruchomości, a dokonane w oparciu o informacje ujawnione w księdze wieczystej i w przekonaniu o ich prawdziwości, są prawnie skuteczne. Rękojmia jest wyłączona przede wszystkim wówczas, gdy nabywca prawa działa w złej wierze. Księga wieczysta stwarza wiarygodną podstawę dla kredytu hipotecznego. 4 działy księgi wieczystej:

1. Oznaczenie nieruchomości - miejsce położenia

2. Własność i właściciel (wpisywane jest użytkowanie wieczyste)

3. Ograniczone prawa rzeczowe bez hipotek

4. Hipoteki

93. ZASTAW; ZASTAW REJESTROWY

Gospodarczym celem zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności. Nie wymaga wpisu do rejestru ani żadnej szczególnej formy. Zastaw umowny powstaje w drodze zawarcia przez strony odpowiedniej umowy wraz z jednoczesnym wydaniem rzeczy wierzycielowi. Zastaw rejestrowy jest szczególną odmianą zastawu umwnego i może być stosowany jedynie dla zabezpieczenia wierzytelności skarbu państwa i innych państwowych osób prawnych, gmin oraz wszelkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Umowa o stanowienie zastawu rejestrowego powina być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między zastawcą i zastawnikiem oraz wpis do rejestru sądowego. Korzyści z zastawu - wierzyciel po uzyskaniu prawomocnego wyroku wszczyna postępowanie egzekucyjne. Zastawioną rzecz sprzedaje komornik na licytacji i pobiera należną kwotę, resztę zaś po odjęciu kosztów oddaje dłużnikowi.

94. WŁASNOŚCIOWE PRAWO DO LOKALU SPÓŁDZIELCZEGO

?!

95. POSIADANIE

Posiadanie polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą, jest więc stanem faktycznym. Rodzaje posiadania:

- Posiadaczem samoistnym jest posiadacz rzeczy, który nią włada jako właściciel, nie traci on posiadania przez to, że oddaje rzecz innej osobie w posiadanie zależne.

- Posiadaczem zależnym nazywamy tego, kto sprawuje faktyczne władztwo nad rzeczą jako najemca, dzierżawca, itp. Do powstania posiadania zależnego dochodzi w drodze zawarcia umowy.

- Posiadaczem służebności jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości.

Z posiadaniem łączy się kilka domniemań. Posiadacz nie musi udowadniać swego prawa własności, wystarcza, że sprawuje faktyczne władztwo. Domniemywa się także, że posiadaz jest posiadaczem samoistnym, że istnieje ciągłość posiadania oraz że posiadacz jest w dobrej wierze. Posiadanie umożliwia nabycie wykonywanego prawa w drodze zasiedzenia. Przepisy prawa chronią posiadanie.

96. DZIERŻENIE

Dzierżycielem jest ten, kto faktycznie włada rzeczą za kogo innego. Dzierżenie polega więc także na sprawowaniu władztwa nad rzeczą, ale nie jest władaniem we własnym interesie, lecz w interesie posiadacza. Dzierżenie i posiadanie pozostają w ścisłym związku, przy czym dzierżenie jest podporządkowane posiadaniu. W większości przypadków zachodzi między stronami tego rodzaju stosunek prawny, że dzierżyciel powinien stosować się do wskazówek posadacza, odnoszących się do rzeczy.

97. OCHRONA POSIADANIA

Posiadania nie wolno naruszyć, nawet jeśli posiadacz jest w złej wierze i nie ma tytułu prawnego do sprawowania władztwa nad rzeczą. Środki ochrony posiadania:

1. W przypadku bezprawnego naruszenia posiadania przez inną osobę posiadacz może zastosować obronę konieczną. Mówimy o niej wtedy, gdy posiadacz podejmuje działanie przeciwko osobie usiłującej naruszyć posiadanie, która jeszcze nie osiągnęła zamierzonego skutku, a więc w trakcie jej działania.

2. Gdy naruszenie posiadania zostało już dokonane, posiadacz może zastosować samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego. Może działać tylko w granicach zakreślonych przepisami, tzn. nie wolno mu stosować przemocy względem osób, a ponadto jego działanie może mieć miejsce tylko bezpośrednio po naruszeniu posiadania.

3. Żądanie sądowej ochrony posiadania występuje w postaci tzw. powództwa posesoryjnego, które zawiera roszczenie o przywrócenie utraconego posiadania, bądź roszczenie o zaniechanie dalszych naruszeń. Powództwo posesoryjne przysługuje każdemu posiadaczowi. W procesie takim sąd bada jedynie, czy posiadanie miało miejsce i czy zostało naruszone.

98. ZOBOWIĄZANIE; ŚWIADCZENIE; ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE

Zobowiazaniem nazywamy stosunek prawny, w którym jedna ze stron (wierzyciel) może domagać się od drugiej strony (dłużnika) określonego zachowania, czyli świadczenia.

Świadczenie - obowiązujący dłużnika sposób zachowania, może polegać na pewnym działaniu lub na wstrzymaniu się od czynności, do których dłużnik w innych warunkach byłby uprawniony.

Świadczenie pieniężne - zachowanie dłużnika polega na wręczeniu znaków wartości wyrażonych w pieniądzach.

99. WIELOŚĆ

1. Wierzycieli - po stronie wierzytelności występuje kilka podmiotów

2. Dłużników - po stronie długu występuje kilka podmiotów

100. ŹRÓDŁA ZOBOWIĄZAŃ

Zobowiązaniem nazywamy stosunek prawny, w którym jedna ze stron(wierzyciel) może domagać się od drugiej strony (dłużnika) określonego zachowania, czyli świadczenia.

Zobowiązania powstają w wyniku zdarzeń prawnych.

1)CZYNNOŚCI PRAWNE

Stanowią one w obrocie cywilnym najczęstsze i najważniejsze źródło stosunków zobowiązaniowych. Dotyczy to przede wszystkim czynności prawnych dwustronnych (umów). Zobowiązania wynikające z czynności prawnych dwustronnych- umów, a także jednostronnych- testament, przyrzeczenie publiczne -ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA

2)CZYNY NIEDOZWOLONE

Zobowiązania będące wyrządzeniem szkody(DELIKTY). Czyny w wyniku których powstaje szkoda i naruszenie czyjegoś prawa podmiotowego. Powodują powstanie stosunku zobowiązaniowego między sprawcą lub inną osobą odpowiedzialną, a tym komu wyrządzono szkodę. TREŚĆ ZOBOWIĄZANIA - naprawienie szkody. -ODPOWIEDZIALNOŚĆ DELIKTOWA

3)INNE ŹRÓDŁA

-akty administracyjne

-bezpodstawne wzbogacenie

-prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

-nienależne świadczenie

101. UMOWA

Dwustronna czynność prawna. Zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron, ustalające ich wzajemne prawa lub obowiązki. Umowy są zawsze co najmniej dwustronnymi czynnościami prawnymi. Występuje jednak wyjątek jednostronny - dotyczy to podpisania weksla.

102. SPOSOBY ZAWARCIA UMOWY:

A)OFERTA-zdecydowana propozycja zawarcia umowy. Oferer kieruje do adresata zdecydowaną propozycję zawarcia umowy. Potrzebne jest oświadczenie woli adresata. Oferta powinna zawierać termin czekania na odpowiedź. Jeżeli oferer składa ofertę w obecności drugiej strony albo środkiem porozumienia na odległość to ta oferta nie wiąże gdy jest odrzucona natychmiastowo. Jeżeli oferta jest złożona w postaci elektronicznej wiąże gdy jej adresat niezwłocznie potwierdził jej otrzymanie. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej przed zawarciem umowy musi powiadomić drugą stronę o: czynnościach technicznych, skutkach prawnych, językach w których może być zawarta umowa. Jeżeli do oferty wprowadzamy zmiany to jest to nowa oferta.

B)AUKCJA-oferta złożona w czasie aukcji przestaje wiązać gdy inny licytant przestawi ofertę korzystniejszą. Aukcje to licytacja. Uczestnicy licytacji składają ofertę, przystępują do wyścigu o cenę. Korzystniejsza oferta likwiduje ofertę wcześniejszą.

C)PRZETARG-oferta złożona w czasie przetargu przestaje wiązać gdy zostaje wybrana inna oferta. Uczestnicy przetargu nie mogą zmieniać propozycji. Przedstawiają jednocześnie swoje oferty. Ogłoszenie, reklamy, cenniki- poczytuje się nie za ofertę lecz zaproszenie do zawarcia umowy. Hipermarkety- wystawiony towar na półce z oznaczeniem ceny w miejscu sprzedaży na widok publiczny jest ofertą.

D)NEGOCJACJE-strony dochodzą do porozumienia, żadna ze stron nie wystąpiła z ofertą.

103. UMOWA PRZEDWSTĘPNA

Stanowi wstęp do zawarcia w przyszłości umowy o oznaczonej treści. Obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej może być nałożony albo tylko na jedną stronę i wtedy na żądanie drugiej będzie ona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej, albo na obie strony i wtedy każda z nich będzie mogła domagać się od partnera zawarcia przyrzeczonej umowy. Umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia przyszłej umowy oraz oznaczać termin, w którym ma być zawarta. Umowa przedwstępna nie wymaga dla swej ważności żadnej szczególnej formy, nawet jeśli dla umowy przyrzeczonej przepisy przewidują formę szczególną. Jednakże zawarcie umowy przedwstępnej w takiej formie, jaka jest wymagana dla umowy przyrzeczonej lepiej zabezpiecza interesy strony uprawnionej, która wówczas może się domagać- w razie potrzeby na drodze sądowej- albo zawarcia przyrzeczonej umowy albo odszkodowania z powodu niezawarci umowy. Jeżeli umowa przedwstępna nie czyni zadość tym wymaganiom odnośnie formy , jakim musi odpowiadać forma przyrzeczona, strona uprawniona nie może domagać się zawarcia umowy, a jej roszczenie ogranicza się do żądania naprawienia szkody, jaką poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy, powinna określać istotne postanowienia umowy. Strony nie zawierają umowy, ale odsuwają to w czasie. W umowie przedwstępnej powinno być zawarte: kiedy zawrą umowę przyrzeczoną i istotne postanowienia. Forma umowy przedwstępnej taka sama jak forma umowy przyrzeczonej (akt notarialny). 2 skutki: -skutek słabszy: żądanie naprawienia szkody (roszczenie odszkodowawcze), -skutek mocniejszy: dochodzenie zawarcia sądowego umowy przyrzeczonej. Skutek słabszy jest zawsze skuteczny.

104. DODATKOWE ZASTRZEŻENIA UMOWNE

Są to postanowienia zawarte w umowie, mające na celu zabezpieczenie interesu wierzyciela i ułatwienie mu realizacji roszczeń.

ZADATEK- zapłata części ceny, kwota pieniężna lub inna rzecz, jaką strona daje kontrahentowi przy zawarciu umowy . W razie braku odmiennego postanowienia stron przepisu każą traktować zadatek jako zabezpieczenie wykonania umowy i jednocześnie odszkodowanie na wypadek jej niewykonania. W razie niewykonania umowy przez jedną ze stron- druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

PRAWO ODSTĄPIENIA- można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Prawo odstąpienia musi być zastrzeżone w umowie.

PRAWO ODSTĘPNE- jeżeli zostało zastrzeżone, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne), oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego. Strona może odstąpić od umowy w drodze oświadczenia skierowanego do kontrahenta, pod warunkiem, że jednocześnie płaci odstępne. Odstępne to wyrównanie szkody, którą poniosła druga strona przez odstąpienie od umowy. Prawo odstępne nie łączy się z prawem odstąpienia.

105. GRUPY UMÓW

1)Umowy przenoszące własność

-umowa: sprzedaży, zamiany, dostawy, kontraktacji, darowizny

2)Umowy, których przedmiotem świadczenia jest korzystanie z rzeczy cudzej

-umowa: najmu, dzierżawy, leasingu, użyczenia

3)Umowy dotyczące stosunków kredytowych

-umowa: pożyczki, kredytu, rachunku bankowego, depozyt nieprawidłowy

4)Umowy dotyczące świadczenia usług

-umowa: o dzieło, o roboty budowlane, zlecenie, agencja, komis, przewóz, spedycja, przechowanie, prowadzenie hoteli, skład

5)Stosunki alimentacyjne

-umowa: renty, o dożywocie

106. CZYN NIEDOZWOLONY (DELIKT)

Zobowiązania będące wyrządzeniem szkody. Działanie wyrządzające szkodę, rodzi obowiązek odszkodowawczy. Przy czym szkoda wywołana czynem niedozwolonym jest inna niż szkoda wywołana niewykonaniem bądź niewłaściwym wykonaniem świadczenia. Nie należy utożsamiać czynu niedozwolonego z przestępstwem. Czyn niedozwolony(odpowiedzialność cywilna), przestępstwo(odpowiedzialność karna). Czyn niedozwolony- odpowiedzialność polega na naprawieniu bądź rekompensacie pieniężnej, przestępstwo- ukaranie, wyrządzenie sprawcy dolegliwości. Różnice: sankcja, szkoda (odp. deliktowa), wina (przestępstwo). W odpowiedzialności deliktowej występuje jeszcze jeden czynnik- powiązanie wyrządzonej szkody z obowiązkiem odszkodowawczym. WINA(odczucie subiektywne), SŁUSZNOŚĆ(jeżeli nie ma winy), RYZYKO. Te zasady wzajemnie się wykluczają. Podstawowe znaczenie ma zasada winy. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Wina składa się z dwóch elementów: -element obiektywny- bezprawność działania sprawcy, naruszenie istniejącego porządku prawnego, -element subiektywny- stosunek sprawcy do czynu. W kodeksie cywilnym: WINA UMYŚLNA- sprawca uświadamia sobie, że swoim działaniem może wywołać określone skutki, WINA NIEUMYŚLNA- sprawca przypuszcza, że negatywnych skutków tego działania uniknie. Stopnie winy w kodeksie cywilnym nie mają znaczenia.

PRZESŁANKI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ

1) Element obiektywny: brak bezprawności działania

-obrona konieczna- kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi. W kodeksie cywilnym nie ma granic obrony koniecznej.

-stan wyższej konieczności- kto zniszczył lub uszkodził cudzą rzecz albo zabił lub zranił cudze zwierzę w celu odwrócenia od siebie lub od innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, ten nie jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę, jeżeli niebezpieczeństwa sam nie wywołał, a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i jeżeli ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone.

Nie jest odpowiedzialny gdy: -niebezpieczeństwa sam nie wywołał, -niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć, wartość dobra bronionego była większa niż wartość dobra naruszonego.

2) Element subiektywny

-osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną. Jeżeli osoba sama wstawiła się w stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji to jest ona odpowiedzialna za wyrządzone szkody. Jeżeli została wprawiona w ten stan to nie odpowiada.

-wiek- małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.

107. GRUPY ODPOWIEDZIALNOŚCI DELIKTOWEJ

1)Wyrządzenie szkody własnym czynem

Poszkodowany musi udowodnić winę sprawcy.

2)Wyrządzenie szkody przez osoby za które się odpowiada:

- Wina na drodze- za szkody wyrządzone przez osobę, której z powodu wieku, stanu cielesnego, psychicznego winy przypisać nie można (osoba niepoczytalna, małoletnia) jest odpowiedzialna osoba zobowiązana do nadzoru nad tą osobą. Przesłanki zwalniające z odpowiedzialności: gdy nadzorujący uczynił zadość obowiązkowi nadzoru oraz jeżeli szkoda powstałaby także przy starannym wykonywaniu nadzoru. JEŻELI WINY W NADZORZE NIE MA TO ZASADA SŁUSZNOŚCI NAKAZUJE ODSZKODOWANIE ZAPŁACIĆ.

- Wina w wyborze, odpowiedzialność powierzającego-kto powierza wykonanie czynności drugiej osobie ten jest odpowiedzialny za czyny tej drugiej osoby przy wykonywaniu powierzonej czynności. Powierzający może być zwolniony z odpowiedzialności, gdy powierzył wykonanie czynności osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.

-Odpowiedzialność zwierzchnika za podwładnego- zwierzchnik odpowiada za szkodę wyrządzoną z winy podwładnego. Podwładny cechuje się niesamodzielnością w wykonywaniu.

-Odpowiedzialność Skarbu Panstwa- za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego to trzeba wykazać, że ten akt był niezgodny z konstytucją. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji to trzeba wykazać jej niezgodność z prawem. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydajnie orzeczenia lub decyzji to trzeba wykazać niezgodność z prawem niewydania tej decyzji. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydajnie aktu normatywnego to niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd.

3)Wyrządzenie szkody przez zwierzęta i rzeczy

Odpowiedzialności za zwierzę nie ponosi właściciel lecz ten kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, niezależnie od tego czy zwierzę było pod jego nadzorem czy też zabłąkało się lub uciekło. Posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody (uprawnienie z tytułu zastawu). Za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje. Wyjątek- szkoda nastąpiła z powodu siły wyższej. Za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli czyli właściciel.

4)Wyrządzenie szkody w związku z użyciem sił przyrody

Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa. Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka- nie udowadnia winy, odpowiada samoistny posiadacz. Zderzenie pojazdów mechanicznych- zasada winy. Ruch pojazdów mechanicznych- ruch pojazdów- jest to czas od włączenia silnika do dotarcia do miejsca przeznaczenia.

5)Wyrządzenie szkody przez produkt niebezpieczny

Produkt nie zapewniający bezpieczeństwa. Kto wytwarza w zakresie swej działalności gospodarczej produkt niebezpieczny, odpowiada za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ten produkt. Produkt- rzecz ruchoma, zwierzęta, energia elektryczna.

108. BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE

Uzyskanie korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby, nakłada na bezpodstawnie wzbogaconego obowiązek zwrotu korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe obowiązek zapłacenia równowartości pieniężnej. Bezpodstawne wzbogacenie powoduje powstanie stosunku zobowiązaniowego między bezpodstawnie wzbogaconym a osobą, kosztem której nastąpiło wzbogacenie.

109. NIENALEŻNE ŚWIADCZENIE

Odmianą bezpodstawnego wzbogacenia jest tzw. nienależne świadczenie polegające na spełnieniu świadczenia przez osobę, która nie była do tego zobowiązana. Osoba taka może żądać zwrotu świadczenia, chyba, że zachodzi jeden z następujących przypadków:

-spełniający świadczenie wiedział, że nie jest do świadczenia zobowiązany,

-świadczenie czyni zadość zasadom współżycia społecznego,

-spełniający świadczenie zaspokoił przedawnione roszczenie.

110. PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA

Kto bez zlecenia prowadzi cudzą sprawę powinien działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi i zgodnie z jej prawdopodobną wolą, a przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachować należytą staranność. Prowadzący sprawy bez zlecenia- nie posiadający pełnomocnictwa. Powstanie zobowiązania zależy od tego, czy sprawa była prowadzona w sposób korzystny dla zainteresowanego, czy podjęcie i prowadzenie sprawy było zgodne z domniemaną wolą zainteresowanego i wreszcie, czy sprawę prowadzono z zachowaniem należytej staranności. Spełnienie przez prowadzącego tych wymagań daje mu prawo do żądania od osoby, której sprawę bez zlecenia prowadził, zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami.

111. SZKODA I JEJ NAPRAWIENIE, ODSZKODOWANIE

Przez szkodę należy rozumieć uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku, jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli. Szkodę stanowi różnica między dwoma stanami majątkowymi: tym po wyrządzeniu szkody, i tym, który by istniał, gdyby szkody nie wyrządzono. Kodeks cywilny odnosi się do tych przypadków, z którymi jest związana czyjaś odpowiedzialność. Szkoda majątkowa obejmuje 2 elementu: strata- efektywny uszczerbek pomniejszający majątek poszkodowanego, utracony zysk- korzyści, jakie poszkodowany byłby osiągnął, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Osoba odpowiedzialna za szkodę ma obowiązek pokryć całą szkodę, a więc wyrównać stratę i utracony zysk. Wśród szkód majątkowych rozróżnia się szkody: na mieniu- szkody wyrządzone na majatku, bez związku z osobą poszkodowanego i na osobie- szkody o charakterze majątkowym, które są następstwem uszkodzenia ciała, a więc mają związek z osobą (np. koszty leczenia, utracone wskutek choroby zarobki, zniszczona w wypadku odzież). Od naprawienia szkody należy odróżnić zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę, które stanowi wyrównanie tzw. szkody majątkowej. Wysokość szkody może być zgodnie ustalona przez zainteresowanych lub sprecyzowana przez sąd w toku procesu. Jeżeli wysokość szkody nie da się dokładnie określić dlatego, że ścisłe udowodnienie wysokości szkody jest niemożliwe lub poważnie utrudnione, sąd może ustalić tę wysokość, opierając się na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

112. OPOWIEDZIALNOŚĆ

A) odpowiedzialność kontraktowa- jeżeli dłużnik nie spełnia świadczeń, do których zobowiązał się w umowie, wierzyciel może skierować sprawę do sądu i na drodze przymusu państwowego dochodzić swoich roszczeń. Wierzyciel może żądać od dłużnika, aby ten naprawił wszelką szkodę, jaką wierzyciel poniósł przez to, że dłużnik nie wykonał umowy w ogóle albo nie wykonał jej w sposób należyty. OPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ, WYRZĄDZONĄ WIERZYCIELOWI NIEWYKONANIEM LUB NIENALEŻYTYM WYKONANIEM UMOWY NAZYWAMY ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ KONTRAKTOWĄ. Wierzyciel może też zrezygnować z dochodzenia wykonania świadczeń umownych przez dłużnika i ograniczyć się do zażądania naprawienia szkody. Odpowiedzialność kontraktowa dłużnika nie ma charakteru bezwzględnego i nie w każdych warunkach występuje, niewykonanie zobowiązania umownego może być spowodowane przez okoliczności niezależne od dłużnika (np. powódź zniszczyła zbiory). Dłużnik odpowiada za niewykonanie lube nienależyte wykonanie umowy, jeśli zachodzą następujące przesłanki:

1) Szkoda- dłużnik ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy wierzyciel wskutek niewykonania umowy poniósł szkodę, samo niewykonanie umowy nie prowadzi jeszcze do obciążenie dłużnika odpowiedzialnością kontraktową, jeśli jego następstwem nie była efektywna szkoda. Przy obliczaniu szkody bierze się pod uwagę stratę i utracony przez wierzyciela zysk.

2)Związek przyczynowy- pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy a poniesioną przez wierzyciela szkodą musi zachodzić związek przyczynowy. Szkoda musi być normalnym, zwykle występującym następstwem niewykonania umowy.

3) Niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy musi być następstwe takich okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

Dłużnik nie ponosi odpowiedzialności kontraktowej, jeżeli przyczyną niewykonania umowy była siła wyższa lub przypadek( każde zdarzenie, które uniemożliwiło wykonanie zobowiązania i za które dłużnik nie odpowiada).

B)odpowiedzialność deliktowa- odpowiedzialność deliktowa jest następstwem wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym, zabronionym przez prawo. Odpowiedzialność deliktową charakteryzuje to, że przed powstaniem szkody poszkodowanego nie łączył z osobą odpowiedzialną za szkodę żaden stosunek prawny, bądź też stosunek taki wprawdzie istniał, lecz szkoda nie pozostaje z nim w żadnym związku. Dopiero wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym powoduje powstanie między stronami stosunku zobowiązaniowego. Podstawowym celem zobowiązań powstających na tle czynów niedozwolonych jest naprawienie szkody wyrządzonej poszkodowanemu. Jest to cel kompensacyjny. Poza tym zobowiązania z czynów niedozwolonych spełniają funkcję prewencyjną i wychowawczą, gdyż obciążenie osoby odpowiedzialnej obowiązkiem wyrównania szkody ma na celu zapobieżenie wyrządzaniu w podobnych okolicznościach szkód przez tę lub inne osoby.

113. ZGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA

Zobowiązanie przestaje istnieć, a więc gaśnie, gdy zostanie osiągnięty cel, dla którego powstało. Celem tym jest zaspokojenie roszczeń wierzyciela. Dlatego naturalnym i najczęściej zachodzącym powodem zgaśnięcia zobowiązania jest jego wykonanie, polegające na spełnieniu przez dłużnika wszystkich tych świadczeń, do jakich był zobowiązany. Poza wykonaniem zobowiązania gasną także z innych przyczyn, wśród których można wymienić świadczenie w miejsce wykonania (dłużnik proponuje wierzycielowi spełnienie innego świadczenia w miejsce tego, do którego był zobowiązany, a wierzyciel wyraża na to zgodę- zobowiązanie wówczas gaśnie z chwilą spełnienia świadczenia zastępczego, częstym przypadkiem jest ofiarowanie przez dłużnika świadczenia w naturze zamiast długu pieniężnego lub odwrotnie), potrącenie, odnowienie, złożenie do depozytu sądowego, zwolnienie długu i inne. W niektórych z tych przypadków wierzyciel doznaje zaspokojenia (np. świadczenie w miejsce wykonania), w innych zaś nie (np. zwolnienie z długu).

114. ZMIANA

Prawo cywilne zna szereg przypadków zmiany podmiotów w zobowiązaniu, zarówno wierzyciela jak i dłużnika. W prawie zobowiązaniowym zmiana wierzyciela może nastąpić w drodze przelewu wierzytelności (cesji) i w drodze wstąpienia osoby trzeciej w miejsce zaspokojonego wierzyciela. Do zmiany dłużnika może dojść między innymi w ramach tzw. przejęcia długu.

1. Wieżyciela

Cesja jest umową, na mocy której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi swoją wierzytelność na nowego wierzyciela (cesjonariusza), zazwyczaj załatwiając w ten sposób swoje rozliczenia. Zamiast efektywnego świadczenia cesjonariusz otrzymuje od cedenta jego roszczenie wobec dłużnika, które staję się teraz jego roszczeniem. Umowa taka nie wymaga zgody dłużnika. Dłużnik powinien być jednak zawiadomiony o cesji, aby mógł spełnić świadczenie do rąk nowego wierzyciela.

2. Dłużnika

Przejęcie długu jest umową, na mocy której nowy dłużnik przejmuje istniejący dług i wstępuje w miejsce dawnego dłużnika. Umowa taka w przeciwieństwie do cesji, wymaga zgody obu stron, a więc zarówno dłużnika, jak i wierzyciela. Wierzycielowi bowiem nie jest obojętna zmiana dłużnika, który będzie wobec niego zobowiązany i może mieć interes w tym, aby nie wyrazić zgody na przejęcie długu przez osobę, której osobiste cechy lub stan majątkowy czynią wątpliwym zaspokojenie jego roszczeń. Umowa o przejęcie długu może być zawarta między dawnym a nowym dłużnikiem, a jej konieczne uzupełnienie stanowi zgoda wierzyciela. Umowa może też być zawarta między wierzycielem a nowym dłużnikiem i wtedy musi być uzupełniona zgodą dawnego dłużnika. Umowa o przejęcie długu pod rygorem nieważności powinna być zawarta na piśmie.

115. POTRĄCENIE

Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie (kompensację) jest rozpowszechnione w odniesieniu do zobowiązań pieniężnych, choć potrąceniu mogę ulegać i inne świadczenia. Potrącenie zachodzi, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie wierzycielami i dłużnikami (najczęściej z różnych tytułów), a jedna z nich zamiast spełniać swoje świadczenie, odlicza je od świadczenia, które jej się należy. Żaden w wierzycieli nie otrzymuje wówczas do rąk efektywnego świadczenia, ale za to zostaje zwolniony ze swego zobowiązania lub jego części. Pozostała po potrąceniu część należności pozostaje do uregulowania, chyba, że należności były równe i uległy całkowitemu potrąceniu. Istnieje potrącenie umowne, o którym decydują swobodnie strony, oraz potrącenia ustawowe, zachodzące tylko w przypadkach przewidzianych przepisami na podstawie jednostronnego oświadczenia któregokolwiek z dłużników. Do skuteczności potrącenia wymagane są następujące przesłanki:

1)muszą istnieć dwie wzajemne wierzytelności,

2)wierzytelności te muszą zachodzić między tymi samymi osobami,

3)świadczenia, do których strony są wzajemnie obowiązane, muszą być tego samego rodzaju (pieniądze, rzeczy gatunkowo oznaczone tego samego rodzaju i jakości),

4)obie wierzytelności muszą być wymagalne i zaskarżalne.

W niektórych przypadkach potrącenie jest niedopuszczalne, np. nie można potrącić wierzytelności z należnej drugiej stronie renty alimentacyjnej.

116. WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA

Miejsce i czas świadczenia: o miejscu wykonania zobowiązania decyduje przede wszystkim umowa stron. Strony dysponują w tym zakresie pełną swobodą, mogą ustalić miejsce spełnienia świadczenia zgodnie ze swymi interesami. Przeszkodę może tu stanowić jedynie natura świadczenia, jeśli daje się ono spełnić tylko w jakimś określonym miejscu. W razie braku odpowiednich postanowień umownych o miejscu wykonania zobowiązania decyduje właściwość zobowiązania. I tak np. miejscem wykonania zobowiązania polegającego na wybudowaniu domu może być tylko wskazana przez zamawiającego działka budowlana. Jeżeli nie można ustalić miejsca wykonania zobowiązania (miejsce nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania), generalna zasada każe zobowiązanie wykonać w miejscu zamieszkania lub siedzibie dłużnika. W związku z tym klient powinien odebrać buty w punkcie naprawczym, uszyte ubranie u krawcy, okulary u optyka. Zasada ta nie znajduje zastosowania w przypadku zobowiązań pieniężnych. Kwotę pieniężną dłużnik ma obowiązek przesłać wierzycielowi do jego miejsca zamieszkania lub siedziby, na swój koszt i ryzyko. Termin: termin wykonania zobowiązania jest zazwyczaj przez strony ustalony w umowie, może to wynikać z właściwości świadczenia. Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Niezwłoczne- bez zbędnej zwłoki (14 dni). Dłużnik może żądać pokwitowania spełnienia świadczenia. Jeżeli istnieje dokument stwierdzający zobowiązanie, dłużnik spełniając świadczenie może żądać zwrotu dokumentów. Jednakże gdy wierzyciel ma interes w zachowaniu dokumentów, w szczególności gdy świadczenie zostało spełnione tylko częściowo, dłużnik może żądać uczynienia odpowiedniej wzmianki na dokumencie.

117. NIEWYKONANIE ZOBOWIĄZANIA

Dwie sytuacje: - dłużnik nie spełnia świadczenia w ogóle, - dłużnik spełnił świadczenie ale niewłaściwie (różnice w ilości, miejscu, jakości). Po stronie wierzyciela pojawia się szkoda- obowiązek odszkodowawczy. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Niewykonanie może polegać na zwłoce- opóźnieniu. Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie. Wierzyciel niezależnie od wykonania zobowiązania, może domagać się odszkodowania za zwłokę. Zwłoka nie zwalnia z obowiązku wykonania świadczenia. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia (obniżenie ceny- świadczenia niepieniężne). Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa. W zwłoce może być także wierzyciel. Dłużnik może żądać naprawienia szkody, może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.

118. KARA UMOWNA

Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Odsetki wynikają z wysokości szkody- po zaistnieniu szkody. Kara umowna jest ustalana przed pojawieniem się szkody. Albo odsetki albo kara umowna.

119. UMOWA SPRZEDAŻY

Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Umowa zobowiązuje sprzedawcę do: przeniesienia tytułu prawnego oraz wydania rzeczy- przeniesienie władztwa faktycznego. Kupujący zobowiązuje się do odebrania rzeczy i zapłacenia ceny. Przepisy o sprzedaży stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii. Umowa sprzedaży jest umową wzajemną i umową konsensualną. Moment przejścia własności sprzedanej rzeczy na kupującego jest uzależniony od rodzaju rzeczy. Jeżeli przedmiotem umowy jest rzecz indywidualnie oznaczona, nabywca uzyskuje prawo własności w chwili zawarcia umowy, chyba, że strony postanowiły w umowie inaczej, albo co innego wynika ze szczególnych przepisów prawa. Sprzedaż rzeczy gatunkowo oznaczonej oraz rzeczy przyszłej nie przenosi na kupującego prawa własności. Własność przechodzi dopiero w chwili wydania rzeczy. Jeśli zgodnie z umową sprzedaży rzecz ma być przesłana kupującemu, a w umowie nie zastrzeżono czegoś innego, za moment wydania rzeczy kupującemu uważa się powierzenie rzeczy przewoźnikowi. Określenie momentu wydania rzeczy ma istotne znaczenie, gdyż ustawa wiąże z nim liczne skutki prawne. Z wydaniem rzeczy przechodzą na kupującego korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy. Ryzyko szkód transportowych przechodzi na kupującego, jeśli nie postanowiono inaczej. Umowa sprzedaży rzeczy ruchomej nie wymaga żadnej szczególnej formy, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej. Sprzedaż nieruchomości może być dokonana tylko w formie aktu notarialnego.

Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi- na sprzedawcy ciąży szczególny rodzaj odpowiedzialności wobec kupującego, odpowiedzialność za jakość i stan prawny sprzedanej rzeczy. Rękojmia za wady fizyczne i prawne rzeczy. Istotną cechą rękojmi jest to, że sprzedawca ponosi odpowiedzialność bez względu na swoja winę i bez względu na to, czy o wadzie rzeczy wiedział. Sprzedawca jest zwolniony z rękojmi, gdy kupujący wiedział o wadzie w chwili zawierania umowy lub wydania rzeczy. Sprzedawca nie odpowiada za wady fizyczne powstałe po wydaniu rzeczy kupującemu, chyba, że wady wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej. Wady fizyczne zachodzą wówczas, gdy sprzedana rzecz ma usterki zmniejszające jej wartość lub użyteczność, albo gdy nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego, lub gdy została kupującemu wydana w stanie niezupełnym. W razie ujawnienia wady fizycznej kupującemu przysługuje według jego wyboru jedno z następujących uprawnień:

-nabywca rzeczy gatunkowo oznaczonych może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad. Sprzedawca ponosi wszelkie wynikłe z wymiany koszty (transportu, ubezpieczenia, pakowania), a ponadto odpowiada za szkodę poniesioną przez kupującego,

-kupujący może odstąpić od umowy, uprawnienie to kupującemu nie przysługuje, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad, albo niezwłocznie wady usunie,

-kupujący może rzecz wadliwą zatrzymać i zażądać obniżenia ceny, obniżenie ceny powinno odzwierciedlić stosunek, w jakim pozostaje wartość rzeczy wadliwej do rzeczy wolnej od wad,

-gdy sprzedawca jest jednocześnie producentem wadliwej rzeczy, kupujący może zażądać jej naprawienia.

120. WYBRANA UMOWA Z CZĘŚCI SZCZEGÓLNEJ III KSIĘGI KODEKSU CYWILNEGO

Umowa użyczenia

Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Biorący rzeczy w używanie obowiązany jest zwrócić tę samą rzecz w niepogorszonym stanie. Przedmiotem użyczenia mogą być wszelkie rzeczy, zarówno ruchome jak i nieruchome, które po wykorzystaniu wracają do właściciela. Umowa użyczanie najczęściej bywa zawierana w stosunkach sąsiedzkich i przyjacielskich (np. rower, książki). W języku potocznym użyczenie bywa błędnie nazywane pożyczką. Użyczenie jest zawsze umową bezpłatną i tym różni się od najmu, do którego poza tym jest bardzo podobne. Biorący rzecz w używanie obowiązany jest posługiwać się nią w sposób zgodny z umową oraz z naturą i przeznaczeniem rzeczy, a także ponosić zwykłe koszty jej utrzymania. Zwrot rzeczy powinien nastąpić po upływie wyznaczonego terminu, a jeśli terminu nie umówiono, po wykorzystaniu rzeczy lub upływie takiego czasu, w jakim biorący rzecz mógł ją wykorzystać. Użyczający może wcześniej zażądać zwrotu rzeczy, jeśli kontrahent używa jej niezgodnie z umową lub przeznaczeniem, powierza ją bez upoważnienia innej osobie, albo jeśli rzecz stała się potrzebna użyczającemu. RÓŻNICE MIĘDZY POŻYCZKĄ A UMOWĄ UŻYCZENIA

1)Pożyczka może być odpłatna lub nieodpłatna, użyczenie zawsze jest bezpłatne

2)Przedmiotem pożyczki mogą być jedynie pieniądze lub inne rzeczy gatunkowo oznaczone, przedmiotem użyczenia może być każda rzecz, najczęściej indywidualnie oznaczona, ruchoma lub nieruchoma.

3)Prawo własności pożyczonych rzeczy przechodzi na biorącego pożyczkę, który po pewnym czasie przenosi na dającego pożyczkę prawo własności takiej samej ilości takich samych rzeczy, natomiast w umowie użyczenia własność pozostaje przez cały czas przy użyczającym, a biorący rzecz w użyczenie jest jedynie posiadaczem zależnym od kontrahenta rzeczy.

---