3. Majątek i kapitały przedsiębiorstwa. Bilans

Majątek przedsiębiorstwa i źródła jego finansowania

Składniki majątkowe jakimi dysponuje każda jednostka gospodarcza zwane są aktywami.

Aktywa to zasoby jakie jednostka kontroluje (włada, dysponuje nimi) najczęściej na podstawie prawa własności, o wiarygodnie ustalonej wartości, które przyniosą jej przypuszczalnie w przyszłości korzyści ekonomiczne, a których okres użytkowanie przekroczy 12 miesięcy.

Podstawowym kryterium grupowania zasobów jest stopień możliwości ich spieniężenia (upłynnienia); jest to tzw. zasada wzrastającej płynności.

Źródła finansowania aktywów (pasywa)

Środki gospodarcze (aktywa) jakimi dysponuje jednostka gospodarcza mają swoje źródła finansowania (pasywa), które wskazują „kto” wyposażył jednostkę w odpowiednie zasoby.

Klasyfikacja źródeł pochodzenia (źródeł finansowania) środków gospodarczych oparta jest na wymagalności tj. obowiązku spłaty i terminu zapłaty.

Kapitały (fundusze) jakimi dysponują jednostki ulegają zmianie (zwiększeniu lub zmniejszeniu), a źródła podwyższania i przyczyny zmniejszania kapitałów uzależnione są od rodzaju kapitału, którego dotyczą. Do najczęściej występujących źródeł podwyższania (zwiększania) kapitałów (funduszy) należą:

• kapitały powierzone:

- wniesienie nowych udziałów lub wykup nowej emisji akcji,

- podwyższenie kapitału z osiągniętego zysku;

• kapitały samofinansowania:

- podział zysku netto,

- dopłaty udziałowców,

- nadwyżka osiągniętej ceny sprzedaży akcji nad ich wartością nominalną,

- przeszacowanie (aktualizacja majątku trwałego.

• fundusze specjalnego przeznaczenia:

- odpisy obciążające koszty,

- zysk netto,

- dotacje, subwencje, darowizny,

- część podatków.

Przyczyny obniżania kapitału

• kapitały powierzone:

- pokrycie poniesionych strat,

- zwrot części wkładów lub udziałów właścicielom;

• kapitały samofinansowania:

- pokrycie straty bilansowej,

- poniesienie wydatków na cele pokrywane z kapitału rezerwowego,

- przeznaczenie kapitału samofinansowania na zwiększenie kapitału powierzonego;

• fundusze specjalnego przeznaczenia:

- świadczenia dla pracowników (bony, dopłaty do wczasów i imprez sportowo-kulturalnych i inne).

Inwentaryzacja

Inwentaryzacja jest podstawą weryfikacji majątku i źródeł jego finansowania wykazanych w bilansie.

Podstawy prawne inwentaryzacji zamieszczone zostały w ustawie o rachunkowości. Inwentaryzacja swym zakresem obejmuje wszystkie składniki majątkowe jednostki oraz obce składniki majątkowe znajdujące się w jednostce przeprowadzającej inwentaryzację. Inwentaryzacja przeprowadzana jest co najmniej na koniec roku obrachunkowego. Ustawa przewiduje, możliwość przeprowadzania inwentaryzacji rzadziej co roku dla niektórych grup aktywów, jeżeli spełnione są określone warunki (co 2 lata, co 4 lata).

Inwentaryzacja przeprowadzana jest w formie spisu z natury, potwierdzenia sald, weryfikacji. Zastosowana forma uzależniona jest od rodzaju składnika majątkowego podlegającego inwentaryzacji.

Zadania komisji inwentaryzacyjnej

• przygotowanie spisu z natury

• dokonanie inwentaryzacji

• ustalenie różnic inwentaryzacyjnych i przyczyn ich powstania

• postawienie wniosków co do sposobu rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych (nadwyżek i niedoborów).

Pojęcie i budowa bilansu

Bilans to zestawienie majątku (środków gospodarczych) i źródeł jego finansowania (pochodzenia), sporządzone na określony dzień z podaniem wartości poszczególnych pozycji. Zwany jest fotografią dnia.

Bilans ma układ tabelaryczny, z jednej strony zawiera aktywa a z drugiej - pasywa. Ogólna suma aktywów musi równać się sumie pasywów.

W nagłówku bilans zawiera nazwę jednostki i dzień, na który został sporządzony. U dołu bilansu zamieszcza się miejsce i datę sporządzenia oraz podpisy osoby sporządzającej bilans oraz kierownika (członków zarządu) jednostki.

1

1

---