TEORETYCZNE PODSTAWY KINEZYTERAPII, uczelnia - Licencjat, sem 2, kinezyterapia


TEORETYCZNE PODSTAWY KINEZYTERAPII

Historia rozwoju fizjoterapii:

2380 p.n.e. - rzeźby z egipskich grobowców pokazujące unieruchomienie zranionej kończyny za pomocą kawałka drewna oraz chodzenie za pomocą kul.

2698 p.n.e. - cesarz chiński Hoang-Ti urządzał turnieje zdrowotne, w skład których wchodziły ćwiczenia wolne, oddechowe, kształtujące.

IV w. p.n.e. - Grek Diokles z Korystos w książce o higienie zaleca dużo ćwiczeń i ruchu.

300 lat p.n.e. - Hipokrates sporządził drewnianą protezę kończyny dolnej. Opisywał również różne typy obuwia korygującego zniekształcenia stóp, jak stopa koślawa, wydrążona, piętowa.

Rzymianin Galen (130 - 199) - opisuje zaleca m.in. ćwiczenia oporowe, rytmiczne.

Calius Aureliaus (210) - podaje wskazówki do ćwiczeń biernych w porażeniach.

XVI w. - Francuz Ambroży Pare stosuje jako pierwszy podwiązywanie krwawiących naczyń przy amputacjach zamiast zalewania ran wrzącym olejem, stosuje protezy i rehabilitację.

1741 r. - Francuz Nikolas Andre z Lyonu wydaje książkę pt. „Ortopedia”. Słowo - orthos (prosty) i paidios (dziecko). Naucza różnych sposobów leczenia ułomności u dzieci.

Anglik F. Glisson (1599 - 1677) - proponuje gimnastykę w leczeniu zniekształceń klatki piersiowej i kręgosłupa.

Szwed Henryk Ling (1776 - 1839) - tworzy szkołę gimnastyki leczniczej. Kształci kinezyterapeutów do ćwiczeń z osobami z wadami postawy ciała.

Gustaw Zander (1835 - 1920) - wprowadza ćwiczenia za pomocą specjalistycznych aparatów i maszyn.

1918 r. - Douglas C. McMurtie z Nowego Jorku wprowadza pojęcie rehabilitacji określanej jako ...”przywracanie potrzebującym najpełniejszej, jak tylko można, fizycznej, psychicznej, społecznej, zawodowej i ekonomicznej przydatności...”.

1929 r. - Niemiec Klapp z Drezna wprowadza ćwiczenia w pozycji „czworonożnej” reedukujące postawę ciała w bocznych skrzywieniach kręgosłupa.

1939 r. - E. Kenny opracowywuje metodę usprawniania chorych po poliomyelitis z porażeniami.

1947 r. - Howard Rusk tworzy po wojnie Wydział Rehabilitacji i Medycyny Fizykalnej (80-cio łóżkowy oddział dla inwalidów) w Nowym Jorku. Rehabilitację określa jako ...”okres zawarty między łóżkiem chorego a jego warsztatem pracy. Opiera się pozostałych zdolnościach chorego, a nie jego ułomnościach i uczy jak żyć i pracować, z tym co mu pozostało...”.

1951 r. - Kabat - Kaiser z Kalifornii opracował metodę reedukacji nerwowo-mięśniowej.

Rozwój rehabilitacji w Polsce

XVI w. - lekarz Stefana Batorego Wojciech Oczko wzorując się na Galenie propaguje leczenie ruchem.

XVI w. - Sebastian Petrycy zaleca grę w piłkę, pływanie, przechadzki.

XIX w. - Teofil Matecki zakłada zakład gimnastyczno-ortopedyczny dla przypadków leczenia bocznych skrzywień kręgosłupa.

1866 r. - J.B. Wagner wydaje książkę pt. „Gimnastyka domowa”.

1925/26 r. - w Poznaniu wprowadza się zajęcia z tematyki teorii i praktyki gimnastyki leczniczej i masażu, gdzie wykłady prowadzi Wiktor Dega.

1937 r. - Dega organizuje w Bielawkach oddział usprawniania leczniczego z salą gimnastyczną i leczniczą.

1950 r. - Dega zostaje mianowany Krajowym Specjalistą ds. Rehabilitacji.

1960 r. - w Konstancinie zakłada się zakład świadczący usługi rehabilitacyjne prowadzony przez Mariana Weissa.

1969 r. - MZIOS wydaje wytyczne dla rozwoju rehabilitacji w Polsce.

Podstawowe pojęcia fizjoterapii

fizjoterapia - physis (natura), therapeia (leczenie). Polega na wykorzystaniu w celach leczniczych ruchu oraz innych czynników fizykalnych, z jakimi spotykamy się w naturze. Składa się z dwóch działów - kinezyterapii i fizykoterapii.

medycyna fizykalna - specjalność łączona z balneoklimatologią. Stosowane się tutaj czynniki fizyczne jako środek w leczeniu lub doleczaniu chorób.

rehabilitacja (przywracanie sprawności) - re (coś ponownego), habilis (sprawny). Wyróżnia się tutaj rehabilitację medyczną (leczniczą), społeczną i zawodową.

kalectwo - brak lub nieodwracalne uszkodzenie narządu lub części ciała powodujące uszkodzenie czynności organizmu.

inwalidztwo - częściowa lub całkowita niezdolność do wykonywania pracy zawodowej spowodowana długotrwałym lub trwałym naruszeniem sprawności organizmu.

niepełnosprawność okresowa (przejściowa) - zmniejszenia się z czasem jej stopnia lub nawet likwidacji pod wpływem zastosowanego leczenia (zwykle około 6 miesięcy).

niepełnosprawność trwała - niemożliwa do likwidacji mimo zastosowanego leczenia.

dysfunkcja - określa ogólny rodzaj zaburzeń czynności narządu lub układu. Funkction (czynność), Dys (zaprzeczenie).

uszkodzenie - określa częściową lub przejściową utratę struktury lub funkcji. Jest to bezpośredni skutek choroby lub urazu.

ograniczenie - mniejsza możliwości wykonania różnych czynności w takim rozmiarze jakie uznaje się za normalne. Wyróżnia się 7 stopni ograniczeń:

0 - brak ograniczeń,

1 - uciążliwość z wykonywaniem czynności,

2 - wykonywanie czynności z pomocą techniczną,

3 - wykonywanie czynności z pomocą innych osób,

4 - uzależnienie od drugiej osoby,

5 - zależność od drugiej osoby, która potrzebuje dodatkowej pomocy technicznej,

6 - całkowita niezdolność wykonywania czynności.

upośledzenie - niemożność prowadzenia takiej działalności jaka jest dla danej osoby normalna. Klasyfikacja obejmuje 6 grup życiowo ważnych zadań związanych z upośledzeniem:

1 - upośledzenie orientacji,

2 - upośledzenie niezależności fizycznej,

3 - upośledzenie ruchliwości,

4 - upośledzenie w zajęciach zwykłych dla danej osoby (np. praca),

5 - upośledzenie kontaktów społecznych,

6 - upośledzenie samowystarczalności życiowej (np. finansowej).

0x08 graphic
KINEZYTERAPIA

0x08 graphic
0x08 graphic


Kinezyterapia o działaniu miejscowym

Ćwiczenia:

(ćw. redresyjne, syne-

rgistyczne, oddechowe,

relaksacyjne, wyciągi,

czynności dnia codzie-

nnego, pionizacja i

nauka chodzenia)

Kinezyterapia o działaniu ogólnousprawniającym

Ćwiczenia:

Metody kinezyterapeutyczne

stosowane

Dawniej Obecnie

Zandera PNF

Klappa Brunnström

Rocher Jacobsen

Guthrie-Smith Rood

Kenny Bobath

Phelpsa Petö

Fay Domana

Inne Vojty

Brunkow

Terapii

manualnej

Inne


Klasyfikacja kinezyterapii według A. Zembatego.

METODY KINEZYTERAPEUTYCZNE

MECHANICZNE

NEUROFIZJOLOGICZNE

EDUKACYJNE

Butlera

Cyriaxa

Dobosiewicz

Gocht-Geβner

Hartmana

Hoppe

Jacobsen

Kaltenborna-Evjentha

Karskiego

Klappa

Kostewicza

Maigne`a

Maitlanda

Majocha

Marnitza

Mc Kenzie

Mennella

Mulligana

Niederhöffera

Pressio

Rochera i Smith

Scharll

Schroth

Siwka-Tylmana

Travell-Simons

Upledgera

Zandera

Brunkow

Brunnström

Brüggera

Fay`a

Hanke

Johnstone

Kenny

Klinkmann-Eggers

NDT Bobath

PNF

Rood

Vojty

Ayres

Carr-Shepherd

Deavera

Domana

Klein-Vogelbach

Petö

Phelpsa

Sherborne

Klasyfikacja metod kinezyterapeutycznych zgodna z kryterium podstaw teoretycznych.

CELE, ZADANIA I ZASADY FIZJOTERAPII

Naczelnym celem fizjoterapii jest osiągnięcie lub rozwinięcie w możliwie maksymalnym stopniu, funkcjonalnych i psychicznych możliwości chorego, aby umożliwić mu osiągnięcie niezależności i aktywnego udziału w życiu społecznym. 

Ogólnymi celami fizjoterapii są działalność prewencyjna (mająca na celu zapobieganie wtórnym skutkom choroby), ułatwienie regeneracji i przyśpieszenie kompensacji (mające na celu zmniejszenie zakresu inwalidztwa) oraz działalność adaptacyjna (przystosowania do częściowego inwalidztwa). 

Etapowe cele fizjoterapii wiążą konieczność rozłożenia całej rehabilitacji na poszczególne etapy. W tym przypadku celu poprzedniego etapu, umożliwia usprawnianie na wyższym (np. nauka chodu jest dopiero m. in. po uzyskaniu sprawności kończyn dolnych oraz pionizacji i związanej z nią reakcjami ortostatycznymi).

Szczegółowe cele fizjoterapii wynikają z aktualnego stanu pacjenta i dotyczą zwykle krótkiego odcinka czasu (np. zwiększenie zakresu ruchomości w konkretnym stawie).

W ścisłym związku z celami pozostają też zadania. Najważniejsze z nich dotyczą fizjoterapeuty: ocena stanu pacjenta (rodzaj i stopień dysfunkcji), określenie bliższego i dalszego celu usprawniania, dobór odpowiednich metod środków fizjoterapii, okresowa kontrola stanu pacjenta, modyfikowanie celów w zależności od osiąganych wyników, zmiana form i środków leczenia oraz prowadzenie dokumentacji usprawniania.

W przebiegu zadań fizjoterapeuty można wyodrębnić następujące ogniwa działalności:

  1. Diagnoza - postępowanie pozwalające na dokładne określenie występujących dysfunkcji oraz ewentualnej dynamiki ich przemian. Stanowi ona podstawę do określenia przeciwwskazań do wykonywania konkretnych zabiegów.

  2. Prognoza - nie jest rzeczą niezmienną. Umożliwia dalsze precyzowanie celu. W zależności od stanu pacjenta po zaaplikowanej rehabilitacji ulega modyfikowaniu lub urealnianiu celu poprzedniego.

  3. Ordynacja - oznacza dobór takich form, środków i metod, które umożliwiają realizację procesu rehabilitacji (próba leczenia).

  4. Kontrola uzyskiwanych wyników - stanowi kolejny etap prawidłowego diagnozowania. Wynik prowadzonej terapii może wpływać na dokonywanie korekt dotyczących celu.

Ogólne zasady fizjoterapii

  1. zasada nie szkodzenia (hipokratesowskie „primun non nocere” - po pierwsze nie szkodzić).

  2. zasada powszechności gwarantuje niejako ogólną dostępność do usług fizjoterapeutycznych. Powszechna promocja „zdrowego stylu życia” poprzez profilaktykę („szkoła pleców”, „szkoła rodzenia”).

  3. zasada wczesności oparta na spostrzeżeniu o jak najwcześniejszym oddziaływaniu rehabilitacji po zaistniały uszkodzeniu. Równolegle z procesem leczenia zasadniczego przez lekarza.

  4. zasada kompleksowości zakładająca konieczność wszechstronnego oddziaływania. Wiąże się z działaniem w zespole rehabilitacyjnym.

  5. zasada systematyczności (ciągłości), określa bezsensowność stosowania tzw. zabiegów „od przypadku do przypadku”. Uzyskiwane wyniki zależą od płynności zabiegów.

  6. zasada podmiotowego traktowania oznacza konieczność zaangażowania pacjenta w proces usprawniania. Tzw. „współodpowiedzialności” za uzyskiwane wyniki.

  7. zasada świadomości i aktywności określa świadomą postawę rehabilitowanego osobnika w stosunku do zastosowanych środków. 

  8. zasada właściwego stosowania środków oznacza umiejętność doboru i rozłożenia w czasie kilku zabiegów mających na celu sumowanie efektu terapeutycznego.

  1. zasada dostępności (stopniowania trudności), wprowadza podział na wiek i płeć chorego, poziom sprawności, a u dzieci z uwzględnieniem tzw. „fizjologicznej sekwencji rozwoju”.

  2. zasada kolektywności ćwiczeń oznacza wprowadzenia „współzawodnictwa” i chęci niesienia pomocy przez możliwość terapii grupowej.

  3. zasada trwałości mówi o utrwalaniu umiejętności prostych w celu „nadbudowywania” bardziej złożonych.

  4. zasada współpracy z najbliższym otoczeniem dotycząca umożliwieni pacjentowi wykonywanie czynności, które może zrobić sam, aby nie doprowadzać do bezczynności. Ułatwianie a nie wyręczanie go w czynnościach, których nie potrafi wykonać sam.

  5. zasada indywidualizacji odrzuca wszelki schematyzm m. in. tzw. stosowaniem „metody” ulubionej przez „fizjoterapeutę”. Pacjent nie jest kolejnym przypadkiem klinicznym.

  6. zasada łączenia teorii z praktyką mówi o stosowaniu teorii jako „drogowskazu” do zdobywania praktyki. Wprowadza potrzebę wprowadzenia u pacjenta odpowiedniego zaplecza teoretycznego o jego chorobie.

BUDOWA JEDNOSTKI ĆWICZENIOWEJ

  1. Część wstępna - obejmuje 20-30 % czasu trwania ćwiczeń. Nawiązanie kontaktu z pacjentem: dotyczy pytań o samopoczucie, wpływu poprzednich zajęć na stan ogólny, instrukcji związanych z bezpieczeństwem ćwiczeń.

Przygotowuje organizm do ćwiczeń: określana mianem „rozgrzewki”, zabezpiecza organizm przed ewentualnymi urazami. Pobudza do wysiłku układ ruchu i krążeniowo-oddechowy.

Ćwiczenia prowadzi się w łóżku, na wózku inwalidzkim, na korytarzu lub w sali gimnastycznej.

Często wprowadza się tutaj ćwiczenia oddechowe, a kończy się ćwiczeniami rozciągającymi.

  1. Część główna - obejmująca ponad 60 % czasu przeznaczona jest na ćwiczenia z tzw. metod terapeutycznych. W ćwiczeniach grupowych ważny jest dobór jednorodnych grup (pod wg wieku, płci, schorzenia, zdolności motorycznych). 

  1. Część końcowa - stanowiąca 10-15 % ogólnego czasu ma za zadanie uspokojenie organizmu. Ustabilizowanie tętna, oddechu poprzez ćwiczenia relaksacyjne, oddechowe, rozciągające. Zalecenia na dalszą część dnia: pozycje ułożeniowe, ćwiczenia samowspomagane, ćwiczenia z rodziną.

WYWIAD

  1. Wywiad personalny (tzw. podmiotowy):

Dane osobowe związane z imieniem, nazwiskiem, miejscem zamieszkania, wiekiem, wykształceniem, miejscem i rodzajem wykonywanej pracy, nauki oraz stanem cywilnym.

Wiek określa nam wydolność ogólną oraz klasyfikuje do danej grupy rehabilitacyjnej jeżeli bierzemy pod uwagę kinezyterapię ogólnousprawniającą,

Zawód wyuczony lub wykonywany określa nam czy, dana dysfunkcja ograniczy powrót do czynnej aktywności zawodowej oraz informuje nas o funkcjonalnym stanie pacjenta przed chorobą,

Aktualny stan cywilny związany jest z możliwością zapewnienia opieki na co dzień.

Miejsce zamieszkania (tzw. „bariery architektoniczne”).

Dotychczas przebyte choroby i urazy ciała, sprawy dziedziczności (obciążenia genetyczne), zabiegi operacyjne i leczenie szpitalne. Dotychczasowe leczenie zachowawcze, aktualnie zażywane leki. 

* Kobiety : wiek pierwszej i ostatniej menstruacji, regularność miesiączkowania, leczenie hormonalne, przebyte ciąże (poronienia), porody (wiek pierwszej ciąży i porodu, czasokres pomiędzy poszczególnymi porodami oraz okres od ostatniego porodu, rodzaj porodu - np. „cesarskie cięcie”).

  1. Wywiad dotyczący aktualnej choroby (tzw. przedmiotowy):

Dane o jej dynamizmie, bezpośrednich i pośrednich przyczynach (dane zebrane przez lekarza i umieszczone w karcie badań). Wywiad oparty i wzbogacony o badanie przedmiotowe zawierające elementy badania fizykalnego (oglądanie, obmacywanie, osłuchiwanie, opukiwanie), umożliwiające dokładne określenie lokalnego (miejscowego, odcinkowego) i ogólnego stanu pacjenta. W zależności od rodzaju schorzenia wzbogacamy je o specyficzne w danej jednostce chorobowej badanie lekarskie (np. ortopedyczne, neurologiczne, ginekologiczne).

Neurologia: zaburzenia czucia powierzchownego i głębokiego, niedowłady (monoparezy, paraparezy, kwadriparezy, hemiparezy), porażenia, urazy czaszkowo - mózgowe, nowotwory.

Ortopedia: urazy narządu ruchu.

Reumatologia: okresy remisji i zaostrzeń choroby.

Pediatria: „dzieci ryzyka”, napięcie mięśniowe, rozwój reflektoryczny, rozwój psychomotoryczny, badanie postawy ciała.

Kardiologia: „chromanie przystankowe”, czy może spać na płaskim, na które piętro wychodzi bez odpoczynku, duszności (jako subiektywne odczucie braku powietrza), bóle klatki piersiowej (tzw. bóle mostkowe), obrzęki kończyn dolnych i górnych, szybkie męczenie się.

Pulmunologia: kaszel, odksztuszanie, wydzielina i jej ilość.

Ocena dolegliwości bólowych (subiektywna ocena natężenia dolegliwości bólowych może być przeprowadzona za pomocą skali Laitinena - od 0 do 5 lub skali 10 stopniowej, gdzie 0 oznacza brak jakichkolwiek doznań bólowych, a 10 ból nie do wytrzymania):

Początek objawów bólowych.

Pory dnia i okoliczności w jakich pojawia się ból oraz zmiany tych dolegliwości w ciągu dnia (np. po przebudzeniu, po wstaniu, przed południem, w pracy, podczas odpoczynku, wieczorem, podczas snu).

Jego lokalizacji.

Rodzaju bólu (ból stały, zmieniający się, powierzchowny-głęboki, lokalny-rozlany, ostry-tępy, świdrujący-piekący, miejscowy-promieniujący),

Intensywność i czas trwania.

Czynniki zmniejszające lub zwiększające dolegliwości bólowe (ciepło, zimno, określony ruch, bezruch, obciążenie, odciążenie, określona pozycja czy ruchy lokomocyjne).

  1. Wywiad socjalny:

Informacje o warunkach bytowych pacjenta. Dotyczy zarobków, bądź danych o innych źródłach utrzymania, warunkach mieszkaniowych, możliwości korzystania z pomocy osób postronnych w przypadku pacjentów z chorobą chroniczną.

Badania dodatkowe: RTG, MR, TK, USG, EKG, EMG, EEG, próby czynnościowe i.t.d.

Wywiad zbiera się tylko od dorosłych, pełnosprawnych umysłowo. Celem wywiadu jest natomiast zaprogramowanie usprawniania na podstawie diagnozy wstępnej. Weryfikacja tej diagnozy nastąpi po pierwszym etapie leczenia i da możliwość postawienia diagnozy ostatecznej. Prawidłowa natomiast diagnoza umożliwi trafną prognozę.

objawy podmiotowe - dolegliwości zgłaszane przez pacjenta
objawy przedmiotowe - zmiany zauważalne przez lekarza, fizjoterapeutę

BADANIE MANUALNE

Oglądanie: ruchy podczas dnia, postawa ciała, kształt, skóra, środki pomocnicze. 

Ruchy czynne. 

Ruchy bierne. 

Ruchy translatoryjne: trakcja, kompresja, ślizg. 

Testy oporowe. 

Testy stabilności.

Testy neurologiczne: napięciowe nerwów. 

Palpacja: skóra i tkanka podskórna, mięśnie i ścięgna, pochewki ścięgien i kaletki maziowe, stawy.

BADANIE PRZEDMIOTOWE

Statyczne badanie odcinkowe

Pomiary linijne 

pomiary długości - wykonujemy za pomocą taśmy centymetrowej, pomiar zaokrąglamy do pełnych centymetrów, dokonujemy ich jedno lub dwukrotnie w czasie procesu usprawniania. Pomiar całkowity dotyczy całej kończyny, odcinkowy sprawdza poszczególne długości jej części, długości względnej dotyczy kończyny wraz ze stawem łączącym ją z odpowiednią obręczą, bezwzględnej - długości kończyny bez stawu i długości anatomicznej, czyli absolutnej. 

pomiary obwodów - służą do pomiarów ubytków i przyrostów masy mięśniowej oraz zmian wysiękowych w obrębie stawów, uzyskane wyniki zaokrągla się do 0,5 cm. Dokonujemy ich co kilka dni.

POMIARY DŁUGOŚCIOWE KOŃCZYNY GÓRNEJ

POMIARY DŁUGOŚCIOWE KOŃCZYNY DOLNEJ

POMIARY OBWODOWE KOŃCZYNY GÓRNEJ

POMIARY OBWODOWE KOŃCZYNY DOLNEJ

Dynamiczne badanie odcinkowe

badanie zakresów ruchomości - zakresu ruchomości czynnej (praca mięśni osoby badanej) i biernej (wynikającej z przyłożenia siły zewnętrznej). Wykonujemy za pomocą: plurimetru (do 1 stopnia), goniometru (do 5 stopni) lub taśmy centymetrowej (do 0,5 cm). Zapis za pomocą systemu SFTR.

ocena siły mięśniowej - za pomocą 6 stopniowej (0 - 5) skali Lovetta (oceniającej działanie pojedynczych mięśni) lub klinicznej oceny siły mięśniowej Zembatego obejmującej ocenę grup mięśniowych odpowiedzialnych za ruch (0 - 5). Oceny dokonujemy za pomocą własnych rąk. Rozpoczynamy od pomiaru na 3 (płaszczyzna ruchu prostopadła do podłoża).

testy czynnościowe - sposób diagnozowania zwykle dysfunkcji narządu ruchu.

S F T R (międzynarodowa metoda pomiaru i zapisu ruchów w stawach - international method of measuring and recording joint motion).

W okresie od 1979 - 1985 r., w Polsce wykonano ogółem 74 tys., badań czynnego i biernego zakresu ruchu i poddano je matematycznej analizie dla:

ujednolicenia pozycji wyjściowych do badań zakresów ruchów w fizjoterapii.

określenia, o jaki procent fizjologiczny proces starzenia się pogarsza wskaźniki zakresów ruchów, w stosunku do wartości optymalnych

przybliżenia zapisu metody SFTR.

S - Sagittal (płaszczyzna strzałkowa)

F - Frontal

T - Transverse

R - Rotation (płaszczyzny skrętne).

opracowanie aktualnych norm zakresów ruchów dla odpowiednich przedziałów wiekowych.

I - od 18 do 40 lat

II - od 41 do 60 lat

III - od 61 do 85 lat.

Zasady pomiaru i zapisu:

  1. pozycja wyjściowa do pomiaru w tzw. pozycji zera neutralnego (ustawienie w stawach jakie przyjmuje człowiek w pozycji stojącej z kończynami górnymi zwieszonymi wzdłuż tułowia, z rękami w supinacji skierowanymi dłońmi do przodu).

  1. ruchy wyprostu i wszystkie ruchy od ciała zapisujemy jako pierwsze w członie.

  1. ruchy zgięcia i wszystkie prowadzone do ciała zapisujemy jako ostatnie.

  1. pozycja wyjściowa, którą jest z reguły 0, zapisywana jest w środku. Zapis obejmuje więc człon składający się z trzech liczb.

  1. skłony oraz skręty (zwykle kręgosłupa) w lewą stronę zapisujemy jako pierwsze, natomiast w prawo jako ostatnie.

  1. rotacja zewnętrzna kończyn zapisywana jest jako pierwsza, wewnętrzna jako druga.

  1. deformacje stawów np., w kierunku koślawości zapisujemy na pierwszym miejscu (F25-0 - koślawość stawu kolanowego), szpotawość na drugim miejscu przy dwu-liczbowym zapisie członu (F0-25 - szpotawość stawu kolanowego).

Przykład (stawy części wolnej kończyny górnej):

0x08 graphic

Przykład zapisu nieprawidłowej ruchomości:

staw kolanowy ma zakres ruchu pomiędzy 40-90 stopni zgięcia (tj. brak 40 stopni do wyprostu i zgięcie tylko do 90 stopni): S 0-40-90.

przeprost w stawie kolanowym o 10 stopni: S (10)-0-135, ( S 0-0-135).

POMIAR RUCHOMOŚCI KREGOSŁUPA

Pomiary - mierzymy plurimetrem lub taśmą metryczną nierozciągliwą i zapisujemy wyniki zgodnie z zasadą STFR.

Kręgosłup szyjny

wcięcie przednie (od guzowatości potylicznej zewnętrznej do wyrostka kolczystego) C7: maksymalne zgięcie w przód. Różnica jest wynikiem

wyprost ( wcięcie brody - wcięcie szyjne mostka) skłon głowy w tył

zgięcia boczne (wyrostek sudkowaty kości skroniowej- wyrostek barkowy łopatki)

rotacja głowy (rotacja w prawo = lewy wyrostek barkowy. - wcięcie brody)

Odcinek piersiowy

Tylko skłon w przód- mierzona bądź wspólnie z odc. lędźwiowym (Th1- L5), lub osobno dwoma metodami:

wyrostki kolczyste Th1-Th12

Th1 - 30cm poniżej -jak wyżej

Odcinek lędźwiowy

wyrostki kolczyse L1 do L5 lub znaleźć punkt przecięcia linii łączącej tylne górne kolce biodrowe z wyrostkami kolczystymi a następnie od tego m-ca odmierzyć 10cm w górę i 5cm w dół. Zaznaczyć i dokonać zgięcia i pomiar:

skłon w tył (wyrostek mieczykowaty mostka - spojenie łonowe) -ruch: skłon w tył.

zgięcie boczne (wysokość wyrostka mieczykowatego przeniesiona na bok żeber (ok. 7,8 żebro) - grzebień talerza biodrowego z boku).

skręty tułowia (w lewo: wyrostek kolczasty L5- wyrostek mieczykowaty).

OCENA SIŁY MIĘŚNIOWEJ

Rys historyczny:

R. W. Lovett, J. Mervill, W. Wright (prace nad epidemiologicznym występowaniem choroby Heinego-Medina,w, której zgodnie z wymogami, należało często sprawdzać siłę w wielu mięśniach, w krótkich odstępach czasu.

1912 r., czterostopniowa skala oceny siły mięśnia (0-3).

1915 r., ocena rozszerzona o 2 kolejne stopnie, w tym głównie dla oceny siły w odciążeniu. Badano 22 grupy mięśniowe (12 kończyny górne wraz z obręczą i 10 dla kończyn dolnych, nie oceniano siły mięśni tułowia).

1922 r., Ch. Lowman wprowadza wartości połówkowe, w 1925 r., wprowadza system dla oceny siły mięśni tułowia.

1932 r., A. T. Leeg i J. Mervill kończą pracę nad metodą oceny siły mięśni (jako pierwsi wspominają o możliwości oceny nie pojedyńczych mięśni lecz całych grup odpowiedzialnych za ruch).

1936 r., Kendallowie wprowadzają ocenę siły mięśniowej na podstawie wartości procentowej.

1981 r., V. Janda („Svalovy test“).

Kliniczna Ocena Siły Mięśniowej wg Andrzeja Zembatego.

Lovett rozróżnia następujące stopnie siły mięśnia (mogą być wyrażane w procentach):

0º - to brak czynnego skurczu mięśnia (0%).

1º - ślad czynnego skurczu mięśnia (10%).

2º - wyraźny skurcz mięśnia i zdolność wykonania ruchu przy pomocy i odciążenia odcinka ruchomego (25%).

3º - zdolność do wykonywania ruchu czynnego samodzielnego z pokonaniem ciężkości danego odcina (50%).

4º - zdolność do wykonania czynnego ruchu z pewnym oporem (75%).

5º - prawidłowa siła, tj. zdolność wykonywania czynnego ruchu z pełnym oporem (100%).

Pomiar siły mięśniowej rozpoczynamy od wartości 3 (tzn. ruch czynny w pełnym zakresie ruchomości w płaszczyźnie prostopadłej do podłoża).

Jeżeli badany wykona ruch (jednorazowa próba) testujemy na wartość 4 i 5, przykładając subiektywnie opór zwykle w 1/3 dalszej części testowanego odcinka ciała.

Jeżeli badany nie wykona ruchu testujemy na wartość 2 (tzn. ruch czynny w pełnym zakresie ruchomości, ale w pełnym odciążeniu - płaszczyzna równoległa do podłoża). Odciążenie zwykle rękami badającego.

W przypadku braku ruchu na 2 w miejscu przyczepu mięśnia staramy się wyczuć napięcie - 1.

Statyczne badanie ogólne

ocena postawy ciała - ocena w zdefiniowanej prawidłowej postawie ciała (sposobie trzymania się człowieka w swobodnej pozycji stojącej). Metody subiektywne: sylwetkowe (np. Browna), punktowe (np. Stobieckiej i Kasperczyka) oraz obiektywne (rejestracyjno-pomiarowe i fotograficzne).

Dynamiczne badanie ogólne

  analiza chodu - chód jako naprzemienne gubienie i odzyskiwanie równowagi w zmieniających się fazach podporu i przenoszenia. Analiza mechaniczna i kinematyczna. Zastosowanie pomocy ortopedycznych (np. chodzenie o kulach lub ortezach, protezach).

ocena czynności chwytnej kończyny górnej - różnicujemy jakość chwytu (zdolność dostosowania ręki do rodzaju trzymanego przedmiotu) oraz wartość chwytu (zdolność ręki do przenoszenia obciążeń zewnętrznych). Różne typy chwytu.

Testy funkcjonale oceniające czynność narządu ruchu w całości.

Metoda punktowa wg Kasperczyka lub Stobieckiej: O pkt. za prawidłowe ustawienie danego odcinka i 1,2,3 pkt. za nieprawidłowości. Oceniamy 10 miejsc postawy ciała i sumujemy punkty.

Postawa prawidłowa to 0-5 pkt.

Wady niewielkiego stopnia to 6-12 pkt.

Znaczne wady postawy to powyżej 12 pkt.

I ustawienie głowy 0-2

II ust. barków 0-2

III ust. łopatek 0-2

IV ust. i kształt kl. piersiowej 0-3

V ust. brzucha 0-3

VI ukształtowanie kifozy piersiowej 0-3

VII ukszt. lordozy lędźwiowej 0-3

VIII ukszt. kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej 0-3

IX ukszt. kolan 0-2

X wysklepienie stopy 0-3

Ćwiczenia bierne

Kwalifikujemy tu te części ciała, których mięśnie oceniane testem Lovetta prezentują siłę w granicach 0-1.

Celem tych ćwiczeń jest zamiana ruchu biernego na czynny. Utrzymują one również sprawność składowych narządu ruchu, takich jak mięśnie, więzadła, stawy. Opóźniają zmiany degeneracyjne wynikające z procesu patologicznego, jak również wspomagają mechanizm „pompy mięśniowej”.

Wskazania:

Przeciwwskazania:

Metodyka wykonywania ćwiczeń biernych:

Ćwiczenia czynno-bierne

Kwalifikujemy tutaj stany z nadmiernym napięciem mięśni wywołane unieruchomieniem, bólem lub innym stanem patologicznym. Ruch prowadzony jest biernie, a zadaniem, które stawia się przed pacjentem jest czynne rozluźnianie mięśni.

Celem tych ćwiczeń jest przerwanie tzw. „odruchowego-błędnego koła bólowego”. Siła mięśniowa waha się w skali Lovetta od 1, nieraz jest jednak dużo większa a główną determinantą jest tutaj ból podczas ruchu.

Wskazania:

Przeciwwskazania:

Metodyka wykonywania ćwiczeń czynno-biernych:

Ćwiczenia samowspomagane

Są to ćwiczenia kombinowane. Dla chorych części ciała jest to działanie o charakterze biernym przy sile mięśniowej wg skali Lovetta 0-1. Dla zdrowych kończyn, wykonujących ruch są ćwiczeniami czynnymi lub czynnymi z oporem.

Celem ćwiczeń jest oddziaływanie psychologiczne na pacjenta, u którego w chorych częściach zaszły już często nieodwracalne zmiany.

Wskazania:

Metodyka:

minusem ćwiczeń jest fakt, że ruch ze względu na system bloczkowo ciężarkowy jest zwykle prowadzony w niepełnym zakresie ruchu. Wynika to prawdopodobnie z obawy przed bólem.

Ćwiczenia czynne wolne

Polegają one na pokonywaniu siły grawitacji aktywizowanej części ciała. Ruch wykonywany jest prostopadle do podłoża, co kwalifikuje mięśnie na 3 w skali Lovetta. Ćwiczenia te są najczęściej krótkotrwałym ogniwem przejściowym od ćwiczeń czynnych w odciążeniu do ćwiczeń czynnych oporowych.

Przeciwwskazania:

jak w poprzednich grupach ćwiczeń

Wskazania:

Metodyka wykonywania ćwiczeń czynnych wolnych:

Poizometryczna relaksacja mięśni

Technika ta należy do grupy mobilizacji czynnych. Została rozwinięta przez Mitchella (muskle energy technique). Jest to technika zabiegu manualnego, w którym siła mobilizacyjna nie wychodzi od terapeuty (jak w mobilizacjach biernych) lecz od pacjenta. Warunkiem skuteczności tej metody jest ustawienie zablokowanego stawu na granicy patologicznego zakresu ruchu i prawidłowe dozowanie siły mobilizującej.

Według Jandy:

Rozciągnięcie mięśni skróconych ma pierwszeństwo przed ćwiczeniami mięśni osłabionych. Często siła mięśni osłabionych wraca samoistnie, gdy tylko nastąpi wydłużenie mięśni skróconych. Przed TPIRM należy mobilizacjami usunąć przyczynę ograniczenia i zaburzenia stosunków artromechanicznych stawu (równowago toczenia i ślizgu).

Cel i Wskazania:

Metodyka:

Błędy popełniane przez terapeutę:

Błędy popełniane przez pacjenta:

U.G.U.L -(uniwersalne gimnastyczne urządzenie lecznicze)

Cel: poprawa wskaźników siły osłabionych grup mięśniowych, których siła oceniana testem Lovetta oscyluje wokół stopnia 2 i zamknięta jest granicami od-2 do +2 (odciążenie poprzez system bloczkowy).

Wskazania:

Przeciwwskazania:

Zasady metodyczne:

ĆWICZENIA OPOROWE

Wysiłki o charakterze miejscowym prowadzone w pozycjach wyjściowych, które odpowiadają pozycjom z testu w skali 3. Wymusza to wykonanie ruchu w płaszczyźnie prostopadłej do podłoża.

Wskazania:

Przeciwwskazania:

Wskazówki metodyczne:

ĆWICZENIA IZOMETRYCZNE

Czynne napinanie mięśni bez zmiany długości włókien, statyczna praca mięśni ( bez efektu ruchowego). Zasada ćwiczeń jest sekwencja napięcie-trzymanie-rozluźnienie.

Zastosowanie:

Podział ćwiczeń izometrycznych:

1.Zwykłe ćwiczenia izometryczne.

2.Krótkie ćwiczenia izometryczne ( zwykłe z oporem zewnętrznym).

3.Długie ćwiczenia izometryczne ( zwykłe z oporem zewnętrznym).

ĆWICZENIA IZOKINETYCZNE

Forma treningu dynamicznego

12


Wyszukiwarka