Pedagogika Specjalna
Kształtowanie się dyscypliny - pedagogika specjalna.
PS jest subdyscypliną pedagogiki ogólnej, zajmuje się nauczaniem, wychowaniem, i opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym.
W 1861 roku Hans Hanselman (Zurich) wyodrębnił dziedzinę pod nazwą Pedagogika Lecznicza. Była ona bliższa medycynie niż pedagogice i zajmowała się osobami z zaburzeniami
percepcji (niewidomi i niesłyszący)
przetwarzania (niepełnosprawni intelektualnie i umysłowo)
wytwarzania (zaburzenia mowy i dysfunkcja narządów ruchu).
Wcześniej:
STAROZYTNOŚĆ:
Platon - uważał że należy zająć się osobami niepełnosprawnymi
Plinusz Stary - uważał że należy uczyć mowy głuchych
Diadimius Aleksandryjski - jako pierwszy próbował wynaleźć pismo dla niewidomych
ŚREDNIOWIECZE
Chrześcijanie - byli bardzo miłosierni i dawali niepełnosprawnym pieniądze chociaż uważali ich za żebraków; pod koniec XV wieku zakładano dla nich przytułki
Wiek XVII
Sanderson usiłował znaleźć sposób zapisywania działań matematycznych dla niewidomych
Komeński rozważał problem opieki nad niepełnosprawnymi
OŚWIECENIE
Diderot i Kartezjusz - usiłując nauczyć czytania i pisania niewidomych doszli do wniosku że są oni wyuczalni
Kartezjusz - stworzył prototyp „białej laski”
Walenty Hanay - założył pierwszą szkolę specjalną (1784 rok Paryż) dla niewidomych gdzie na bazie przedmiotów ogólnokształcących uczono konkretnych zawodów by byli oni samowystarczalni
Wzorem Hanaya zaczęły powstawać następne placówki dla innych niepełnosprawnych
POLSKA
1817 - powstaje Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie
1861 - pierwszy zakład dla upośledzonych umysłowo w Studzieńcu
1912 - Maria Grzegorzewska („matka polskiej PS”) założyła w Warszawie pierwszą na świecie wyższą uczelnię kształcącą niepełnosprawnych do pracy (Akademia Specjalna).
Działy pedagogiki specjalnej - przykładowe klasyfikacje subdyscyplin.
Według Marii Grzegorzewskiej:
oligofrenopedagogika - pedagogika osób upośledzonych umysłowo
surdopedagogika - pedagogika osób z dysfunkcją narządu słuchu
tyflopedagogika - pedagogika osób z dysfunkcja narządu wzroku
pedagogika lecznicza - inaczej pedagogika trapeutyczna, zajmująca się osobami przewlekle chorymi i z dysfunkcją narządu ruchu
pedagogika resocjalizacyjna - zajmująca się osobami nieprzystosowanymi społecznie
Według Janiny Daraszewskiej:
rewalidacja - osoby z upośledzeniem umysłowym
rehabilitacja - osoby z dysfunkcją narządu ruchu i z chorobami przewlekłymi
resocjalizacja - osoby nieprzystosowane społecznie
Współczesna klasyfikacja według Władysława Dykcika:
pedagogika rewalidacyjna - osoby niepełnosprawne intelektualnie, z niepełnosprawnością sensoryczną (wzrok, słuch) i z niepełnosprawnością sprzężoną (wzrokowo słuchowa)
pedagogika terapeutyczna - osoby przewlekle chore z dysfunkcją narządów ruchu, z odmiennością somatyczną (interseksualizm, bulimia, anoreksja), z autyzmem, zespołami psychozo podobnymi (zespół Aspergera, schizofrenia dziecięca i wieku podeszłego)
pedagogika korekcyjna - osoby z dysfunkcjami parcjalnymi (fragmentaryczny deficyt w rozwoju)
pedagogika resocjalizacyjna - osoby aspołeczne, antyspołeczne, jednostki przestępcze i dewiacyjne z nieprzystosowaniem społecznym
pedagogika wybitnych uzdolnień - osoby ogólnymi i wybiórczymi uzdolnieniami.
Interdyscyplinarność pedagogiki specjalnej - przykłady.
Pojęcia: uszkodzenie, niepełnosprawność, upośledzenie.
DEFINICJA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ
Jednostka, która w wyniku uszkodzenia organizmu nie jest w stanie wypełniać ról społecznych, przepisywanych jej ze względu na wiek i płeć oraz przynależność środowiskową, społeczną kulturalną i narodową. W ujęciu prawnym niepełnosprawny to osoba, która nie potrafi odróżnić dobra od zła.
Niepełnosprawność:
pierwotna - wywołana jest przez chorobę lub uraz, w wyniku którego dochodzi do uszkodzenia ustroju, co ogranicza lub zakłóca sprawność lub aktywność życiową człowieka
wtórna - kiedy przy występującej niesprawności pierwotnej z powodu istniejących w otoczeniu różnego rodzaju barier pogarsza się sytuacja bio psycho społeczna jednostki.
USZKODZENIE
Zaburzenie struktury anatomicznej i czynności fizjologicznych narządów organizmu.
Może być:
okresowe lub trwałe
całkowite lub częściowe
ustabilizowane
progresywne lub regresywne
Ze względu na czas wystąpienia może być:
wrodzone, dziedziczne
nabyte w okresie płodowym
okołoporodowe (perinatalne) lub nabyte (postnatalne)
UPOŚLEDZENIE
Niekorzystna sytuacja, która wynika z uszkodzenie lub niesprawności osoby znacznie ograniczając jej interakcje z otoczeniem.
Proces rewalidacji - podstawowe zasady i wyznaczniki.
Stadialność procesu przystosowania do niepełnosprawności.
Według L. Kowalewskiego
Stadium doznania niepełnosprawności
występuje silny i długotrwały stres, silne pobudzenie emocjonalne
reakcja emocjonalna hamująca procesy poznawcze
chory zadaje sobie pytanie - dlaczego ja?
Stadium uświadamiania ograniczeń
następuje porównywanie teraźniejszości z przeszłością
głośne mówienie o tym co zostało utracone (np. ze już nigdy nie zagra w piłkę)
porównywanie możliwości obecnych z możliwościami poprzednimi
Stadium prób funkcjonowania z niepełnosprawnością
zwrot w stronę teraźniejszości i rozwiązywania bieżących problemów
pozytywna rola odgrywana przez mechanizmy obronne (kompensacja, nadkompensacja, identyfikacja, fantazjowanie)
pierwsze nieśmiałe próby funkcjonowania z niepełnosprawnością
Stadium rzeczywistej akceptacji
uświadomienie, że niepełnosprawność jest jedną z wielu cech
przestaje ona wywoływać negatywne reakcje
chory zauważa, że oprócz niego są jeszcze inni też niepełnosprawni, którzy pokazują, że można dać sobie z tym rade
zmiana perspektywy widzenia przyszłości i problemów
O pełnym przystosowaniu można mówić wtedy, gdy dokona się ono pod kilkoma względami:
fizycznym
usprawnienie ruchowe obejmujące wyuczenie maksymalnej sprawności fizycznej potrzebnej do wykonywania czynności życia codziennego
u ich podstaw rekonstrukcji leży wytwarzanie nowych odruchów i nabywanie nowych nawyków na drodze uczenia się
psychicznym
proces modyfikacji kolejnych po sobie następujących faz - szoku, oczekiwania wyzdrowienia, rezygnacji i ubolewania nad sobą
pojawia się postawa obronna połączona z akceptacją inwalidztwa - realna ocena możliwości, dostosowanie się do ograniczeń i wykształcenie odpowiednich podstaw wobec innych
społecznym
uczenie się ról społecznych i adaptacji do środowiska
etapy - wycofanie z poprzedniej roli, identyfikacja z nową, doskonalenie się i integracja nowej roli z całokształtem dotychczas pełnionych ról
Rodzina wobec niepełnosprawności dziecka.
Dwa rodzaje postaw rodziców:
NEGATYWNE
nadopiekuńczość - rodzice myślą i robią wszystko za dziecko, albo go nie akceptują (zaspokajają własne wyrzuty sumienia), albo chcą dziecku wynagrodzić poniesione krzywdy, co prowadzi do kalectwa społecznego, bo dziecko jest zdania, że samo niczego nie potrafi
pobłażanie - pozwalanie dziecku na wszystko, nie ma kar a jedynie nagrody co dezorientuje dziecko, ponieważ często to na co pozwalają rodzice nie jest akceptowane poza domem przez co dziecko traci poczucie bezpieczeństwa
wzmożony rygoryzm - przewaga kar nad nagrodami, stawia się dziecku zbyt wielkie wymagania co jest wynikiem nieakceptowania jego niepełnosprawności przez co stara się ono sprostać wymagania albo się buntuje
odrzucenie fizyczne - pozostawienie dziecka w placówce
odrzucenie emocjonalne - kupują dziecku najróżniejsze drogie prezenty, ale go ani razu nie przytulą
POZYTYWNE
dyskretna opieka i konstruktywne wymagania - nie wyręczają dziecka w czynnościach, a jedynie pomagają przy ich realizacji
Mechanizmy obronne jako reakcja na niepełnosprawność (wymień i scharakteryzuj mechanizmy obronne pozytywne i negatywne).
POZYTYWNE
mechanizm kompensacji - odnalezienie takiego pola zainteresowania w którym niepełnosprawny może się w pełni realizować
mechanizm nadkompensacji - taka dziedzina, która jest mało dostępna, ale dzięki wytrwałości niepełnosprawny osiąga sukces (np. taniec na wózkach)
identyfikacja - z osobą znaczącą która jest wzorem do naśladowania
racjonalizacja - intelektualne przepracowanie sytuacji
transformacja - system wartości (przewartościowanie)
mechanizm fantazjowania - może być negatywny jeśli osoba ucieka w świat marzeń i traci kontakt z rzeczywistością
NEGATYWNE
zaprzeczenie i wyparcie - brak pogodzenia się z sytuacją
mechanizm ucieczki - fizyczna lub psychiczna
mechanizm izolacji - zerwanie kontaktów z otoczeniem i zamknięcie się w sobie
mechanizm agresji - przyjmowane zachowań osoby młodszej niż faktycznie się jest
mechanizm projekcji - niska i zła samoocena; uważa że inni też go tak widzą co niesie za sobą podejrzliwość i nieufność
Definicja upośledzenia umysłowego - niepełnosprawności umysłowej.
(chory umysł - może być zdrowe ciało)
DEFINICJA WEDŁG HEBERA
Niższa od przeciętnej ogólna sprawność intelektualna która powstała w okresie rozwojowym i jest związana z jednym lub więcej zaburzeniami w zakresie dojrzewania, uczenia się i społecznego przystosowania.
Różnice pomiędzy definicja europejska a amerykańską upośledzenia umysłowego.
DEFINICJA AMERYKAŃSKA
Niższe niż przeciętne funkcjonowanie intelektualne, współwystępujące z istotnym ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej z pośród następujących zdolności przystosowawczych:
porozumiewanie się
samoobsługa trybu życia domowego]
kontakty społeczne
korzystanie z dóbr społeczno kulturalnych
kierowanie sobą
troska o zdrowie i bezpieczeństwo
zdolności szkolne
sposób organizowania wolnego czasu i pracy
DEFINICJA EUROPEJSKA
RÓŻNICE:
Europejska definicja podaje za jego przyczynę trwałe nieodwracalne zmiany w OUN w jednym z okresów, a natomiast amerykańska obok powyższej przyczyny mówi o możliwości pojawienia się upośledzenia na tle uwarunkowań środowiskowych.
Klasyfikacja upośledzenia umysłowego.
Tradycyjna klasyfikacja wyróżnia 3 stopnie.
debilizm - najlżejszy
imbecylizm - średni
idiotyzm - najcięższy
Obecnie wyróżniane są 4:
Lekki
Umiarkowany
Znaczny
Głęboki
Stopnie upośledzenia umysłowego - zaznacz granice wg wybranych skal poziomu inteligencji.
Według Amerykańskiego Towarzystwa do Spraw Upośledzeń Umysłowych z 1.01.1968 obowiązujących do dnia obecnego
Stopień upośledzenia |
IQ |
Pogranicze upośledzenia umysłowego |
68-83 |
Upośledzenie umysłowe lekkie |
52-67 |
Upośledzenie umysłowe umiarkowane |
36-51 |
Upośledzenie umysłowe znaczne |
20-35 |
Upośledzenie umysłowe głębokie |
0-19 |
IQ - określany za pomocą testów psychologicznych (pamięć i mowa)
wypadkowa ułamka
licznik - wiek rozwojowy (co wynika z testu)
-------------------------------------------------------
mianownik - wiek badanego
całość mnoży się przez 100 i otrzymany wynik porównujemy do skali w tabeli
Charakterystyka poszczególnych stopni upośledzenia umysłowego - sfera orientacyjno-poznawcza, emocjonalno-motywacyjna, funkcjonowanie społeczne.
UPOSLEDZENIE W STOPNIU LEKKIM:
a) spostrzeganie:
najczęściej w normie
mała szybkość i precyzyjność spostrzegania
trudności z odróżnieniem istotnych szczegółów
b) uwaga:
skoncentrowana na materiale konkretnym
słaba i krotka koncentracja na materiale abstrakcyjnym
ograniczony okres uwagi
c) pamięć:
zachowana na dobrym poziomie pamięć operacyjna
obniżone funkcje pamięci logicznej i dowolnej
wolne tępo uczenia się
pamięć piosenek i wierszy
przypadki uzdolnień muzycznych i plastycznych
d) myślenie:
dominuje konkretno obrazowe nad abstrakcyjnym myśleniem pojęciowym
obniżenie funkcji abstrahowania, uogólniania, rozumowania przyczynowo skutkowego, wnioskowania i tworzenia pojęć
zwolniony tok myślenia, jego giętkości i samodzielności
e) mowa:
opóźniony rozwój mowy oraz jej wady
pojedyncze wyrazy (do 3 roku życia) i ubogi słownik
formułowanie zdań w 5 -6 roku życia
trudności z wypowiadaniem myśli, przytaczania argumentów
f) maksymalny poziom rozwoju umysłowego:
w wieku 15 - 21 lat osiąga wiek inteligencji 8 - 12 latka
g) procesy wykonawcze:
motoryka - opóźniony rozwój ruchowy (siadanie w końcu 1 roku życia, chodzenie pod koniec 2 roku życia)
brak precyzji ruchów
pełny zakres samoobsługi
h) procesy emocjonalno - motywacyjne i dojrzałość społeczna:
zachowana uczuciowość wyższa
osłabiona kontrola emocji, popędów i dążeń
utrudnione przystosowanie społeczne
maksymalny poziom dojrzałości społecznej - 17 lat
i) terapia i nauka
normalne przedszkole
od 2 roku nauki - szkoła podstawowa specjalna, klasa integracyjna, szkoła integracyjna
j) praca:
możliwe dobre opanowanie czynności zawodowych
praca w wyuczonym zawodzie w zwykłych zakładach pracy lub zakładach pracy chronionej
UPOŚLEDZENIE W STOPNIU UMIARKOWANYM:
spostrzeganie:
obniżona sprawność spostrzegania cech konkretnych
nie odróżnianie istotnych cech
uwaga:
dominuje uwaga mimowolna
trudności z koncentrowaniem uwagi dowolnej
dobra koncentracja na interesujących przedmiotach i przy wykonywaniu prostych, mechanicznych czynności
c) pamięć:
ograniczony zakres pamięci
bardzo wolne tępo uczenia się
pamięć do uczenia się prostych piosenek i wierszyków
osoby dorosłe mogą powtórzyć zdanie (15 - 18 sylab), 5 cyfr
d) myślenie:
dominuje konkretno obrazowe
definiowanie pojęć przez opis, znaczenie użytkowe, funkcjonalne
upośledzenie funkcji abstrahowania, uogólniania, rozumowania przyczynowo skutkowego, wnioskowania i tworzenia pojęć
wolne tępo
sztywność, niesamodzielność myślenia
brak krytycyzmu
mowa:
znacznie opóźniony rozwój mowy
pojedyncze wyrazy około 5 roku życia, formułowanie zdań około 7 roku
trudności z wypowiadaniem myśli i przytaczaniu argumentów
brak pojęć abstrakcyjnych
wymowa wadliwa i niewyraźna
maksymalny poziom rozwoju umysłowego
w wieku 15 lat osiąga wiek inteligencji dla 7 - 8 latka
procesy wykonawcze
motoryka: poważnie opozniony rozwoj ruchowy (siadanie w 2 roku życia, chodzenie w 3 roku zycia)
brak precyzji i koordynacji ruchow
radzenie sobie z samoobsluga
procesy emocjonalno - motywacyjne i dojrzałośc społeczna
zachowana wrazliwosc emocjonakna
przywiazanie do wychowawcow
slaba kontrola emocji, popedow, dazen
maksymalny poziom dijrzalosci spolecznej - 10 lat
terapia i nauka
przedszkole specjalne, szkola zycia - elementy nauki czytania, pisania, liczenia
przyuczenia do wykonywania prostych i latwych czynnosci zawodowych
obsluga prostych maszyn i urzadzen
praca
pod nadzorem w zakladach pracy chronionej
UPOŚLEDZENIE W STOPNIU ZNACZNYM
spostrzeganie
znacznie obniżona sprawność , dokładność i szybkość spostrzegania
trudności w rozpoznawaniu przedmiotów i wyodrębniania z całości
uwaga
mimowolna
brak uwagi dowolnej
koncentracja na przedmiotach służących do zaspokajania potrzeb i wyróżniających się np. barwa
pamięć
mała trwałość i zakres
zapamiętywanie najprostszych układów ruchowych na rytmice
osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie (12 sylab), 4 cyfry, zapamiętać i wykonać 3 proste polecenia
myślenie
dominuje sensoryczno motoryczne
definiowanie pojęć poprzez znaczenie użytkowe
głębokie upośledzenie myślenia pojęciowo słownego
mowa
głębokie opóźnienie rozwoju mowy
pojedyncze wyrazy w wieku szkolnym
najczęściej brak umiejętności budowania zdań i odmiany przez przypadki
wypowiedzi monosylabami lub jednym słowem
wymowa bełkotliwa
maksymalny poziom rozwoju umysłowego
w wieku 8 - 10 lat osiąga poziom inteligencji 3 latka
osoby dorosłe nie przekraczają poziomu dziecka w wieku 5 -6 lat
procesy wykonawcze
motoryka - głęboko opóźniony rozwój ruchowy (siadanie i chodzenie w wieku przedszkolnym)
upośledzona motoryka rak
możliwość nauczenia się po dłuższych ćwiczeniach ruchów niezbędnych do wykonywania prostych czynności związanych z samoobsługą
procesy emocjonalno motywacyjne i dojrzałość społeczna
zachowana wrażliwość emocjonalna
przywiązanie i okazywanie uczuć w sposób prymitywny
brak kontroli nad popędami, emocjami
wymaga stałej pomocy i kontroli
dba o higienę osobistą
realizuje proste wyuczone polecenia
maksymalny poziom dojrzałości społecznej jak w wieku 7 - 8 lat
terapia i nauka
przedszkole specjalne, szkoła życia - nauka samoobsługi
możliwość nauczenia się podpisywania, rozpoznawania i pisania łatwych wyrazów
j) praca
proste czynności zawodowe i życia codziennego z pomocą i pod stałym nadzorem
UPOŚLEDZENIE W STOPNIU GŁĘBOKIM
spostrzeganie
głęboko zaburzona sprawność spostrzegania
czasami nie udaje się wywołać fiksacji wzroku na przedmiocie
reakcja głownie na bodźce sygnalizujące pokarm
uwaga
czasami brak objawów koncentracji uwagi mimowolnej
pamięć, zapamiętywanie i uczenie się zniesione lub widoczne jedynie w opanowaniu prostych reakcji ruchowych
odszukiwanie schowanego przedmiotu
myślenie
nie wykształcone
mowa nie wykształcona
opanowanie 2 - 3 wyrazów
rozumienie kilku prostych poleceń
procesy wykonawcze
motoryka - zdolność opanowania chodzenia
ruchy stereotypowe, automatyczne i nie służące wykonywaniu czynności
procesy emocjonalno motywacyjne i dojrzałość społeczna
zdolność do wyrażania prostych emocji
najczęściej brak objawów życia uczuciowego i przejawów samodzielności
możliwość nauczenia się sygnalizowania potrzeb fizjologicznych
dojrzałość jak w wieku 4 lat
terapia i nauka
dzieci zwolnione od obowiązku szkolnego
najczęściej przebywają w zakładach specjalnych, wymagają stałej opieki i pielęgnacji
Typy osobowości w upośledzeniu umysłowym.
Wyróżniamy 3 typy:
apatyczny - przewaga mechanizmów hamowania nad mechanizmami pobudzania, zwolnione tempo reakcji, bierność, nieśmiałość i płaczliwość.
eretyczny - przewaga mechanizmów pobudzania nad mechanizmami hamowania, niestabilne, niezrównoważone, agresywne, nadmiernie ruchliwe, skłonne do afektywnych wybuchów z równoczesnymi trudnościami w koncentracji uwagi, oznaki nadmiernego zmęczenia
zmienny - nadmierna pobudliwość występuje na przemian ze stanami apatii i bierności
Etiologia upośledzenia umysłowego.
Przyczyny ze względu na okres działania:
czynniki działające przed poczęciem:
genetyczne
chromosomalne
wieloczynnikowe
związane z trybem życia obojga rodziców
czynniki okresu prenatalnego:
choroby
zakażenia
żywienie
tryb życia
zakażenia
zaburzenia łożyska
czynniki okresu perinatalnego:
zamartwica
niedotlenienie
wcześniactwo
uraz okołoporodowy
czynniki okresu postnatalnego:
zakażenia
urazy
czynniki chemiczne
żywienie
szczepienie w okresie infekcji
Zespół Downa - istota, etiologia, objawy kliniczne, możliwości rewalidacji.
ISTOTA
trisomia chromosomu, 3 sztuki 21 chromosomu
ETIOLOGIA
dodatkowy 21szy chromosom zawiera informacje genetyczne, które zakłócają „normalny” plan rozwoju i wzrostu
OBJAWY KLINICZNE
u noworodków ręce i nogi są często krótkie w stosunku do tułowia, ale długość całego ciała nie odbiega od normy
niski wzrost, średnia 152 cm
mniejsze wymiary czaszki
skośny wygląd oczu
małe usta, szczeki, uszy i nos
włosy i skóra cienkie i suche
na dłoni występuje charakterystyczna bruzda, tzw „małpia bruzda”
niezgrabne ruchy
ochrypły gardłowy głos i wadliwa wymowa
szereg wad wrodzonych, np. wady serca
REWALIDACJA
- dążenie do tego by jak najszybciej stały się samodzielne
Mózgowe porażenie dziecięce - etiologia, postaci, objawy kliniczne, możliwości rewalidacji.
(zdrowy umysł chore ciało)
MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE (MPD) - zespół przewlekłych i nie postępujących zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego powstałych w wyniku uszkodzenia mózgu
ETIOLOGIA:
toksyny (przyjmowane w okresie ciąży, branie leków, narkotyków, spożywanie alkoholu)
praca w niekorzystnych dla zdrowia warunkach
promieniowanie
niedotlenienie płodu i noworodka
OBJAWY KLINICZNE:
W wielu przypadkach występują trzy główne objawy:
wzmożone napięcie mięśniowe (spastyczność) - sztywność ruchów i trudności w ich wykonywaniu, głównie w próbach stania i chodzenia
atetoza - wykonywanie ruchów mimowolnych i niekontrolowanych
ataksja - zaburzenia równowagi, niezborność ruchów, drżenie kończyn przy ruchach precyzyjnych
oraz:
atonia - zwiotczenie mięsni
paraplegia - porażenie kończyn dolnych
monoplegia - porażenie jednej kończyny
diplegia - porażenie kończyn górnych i dolnych
REWALIDACJA:
Celem jest pomoc w zaspokajaniu psychicznych potrzeb dziecka oraz organizowanie zająć usprawniających zaburzone funkcje poznawcze, czynności samoobsługi i procesy emocjonalno-motywacyjne. Ważną rolę odgrywają ćwiczenia psychoterapeutyczno-reedukacyjne, które prowadzone są w formie zabawy.
przywracanie zdrowia i umożliwianie rozwoju fizycznego
kompensowanie braków i uszkodzeń
akcja korygowania, usprawniania i dynamizowania
wykształcenie ogólne i zawodowe jednostki oraz jej uspołecznienie
Podstawą tej pracy są następujące zasady:
nawiązanie prawidłowego kontaktu emocjonalnego i indywidualizacja oddziaływań
zapewnienie dziecku bezpieczeństwa
dziecko winno być podmiotem rehabilitacji
ćwiczenia za pomocą zabawek i poprzez zabawę
nie należy przeciążać dziecka
powinno się bawić tak długo jak chce
zajęcia trzeba powtarzać i utrwalać
prowadzący powinien pobudzać motywacje dziecka do ćwiczeń
POSTACI:
- postać spastyczna spowodowana uszkodzeniem układu piramidowego
wzmożone napięcie mięśniowe
zwiększenie odruchów ścięgnistych
obecność niektórych odruchów patologicznych
wybiórczy brak odruchów dowolnych
sztywność mięśni
postać atetotyczna powstaje w skutek uszkodzenia układu pozapiramidowego powodując mimowolne i nieskoordynowane ruchy ciała oraz ubóstwo ruchów dowolnych
postać ataktyczna jest wynikiem uszkodzenia układu przedsionkowo mózgowego i wywołuję
zaburzenie równowagi
niezborność ruchów
upośledzenie orientacji w położeniu ciała
brak poczucia postawy
postać mieszana, czyli przeplatanie się wszystkich tych postaci
18. Metody i formy opieki nad osobami upośledzonymi umysłowo w stopniu lekkim.
19. Metody i zasady rewalidacji osób niepełnosprawnych umysłowo w stopniu głębszym.
ZASADY:
zasada akceptacji - polega na kształtowaniu stosunku społeczeństwa do jednostek upośledzonych umysłowo, aby uznając trudności rozwojowe tych osób nie zaniedbywano wszelkich form opieki i pomocy dla nich, czyli aby obowiązki społeczne były podejmowane w pełni gotowości.
zasada indywidualizacji jest to dostosowanie nauczania do indywidualnych właściwości dziecka i uwzględnienie jego właściwego celu (np. jego uzdolnienia)
zasada terapii pedagogicznej - poznanie dziecka, diagnoza, następnie wspólna prac ze środowiskiem, aby polepszyć sytuację dziecka, oraz na koniec stosowanie psychoterapii
zasada współpracy z rodziną - uzgodnione i wspólne działanie domu i szkoły by wspomagać każdy wysiłek dziecka na drodze ku usprawnieniu i rozwoju.
METODY:
obdarzanie dziecka uwagą i poświęcanie mu dużo czasu
zapewnianie możliwości rozwoju różnych sfer stosownie do potrzeb
ułatwianie kontaktów z innymi dziećmi
nie ogranicza się jego samodzielności
zaspokajanie potrzeby bycia akceptowanym, bezpiecznym i zdolnym do zrobienia czegoś dobrego
Przeznaczenie i istota pracy „szkoły życia”.
Zasadniczym celem jest organizacja pracy, stosowanie metod wspomagających ogólny rozwój dzieci głębiej upośledzonych umysłowo, aby osiągały dostępny indywidualny pułap przystosowania społecznego.
Zadania szczególne
rozwijanie procesów poznawczych
rozwijanie mowy
usprawnianie fizyczne
wyrabianie sprawności manualnych
uspołecznienie
utrwalanie i zdobywanie umiejętności w zakresie samoobsługi
wyrabianie prostych nawyków higienicznych
kształtowanie uczuć estetycznych
umiejętność wykonywania prostych prac fizycznych
Dzięki uzyskanemu ogólnemu rozwojowi dziecka zostaje ono przygotowane do czynnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Metoda ruchu rozwojowego.
Wg. Weroniki Sherborne
Celem tej metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka i korekcja jego zaburzeń. Najważniejsze jest wielozmysłowa stymulacja psychomotoryczna i społeczna oparta o ruch jako czynnik wspomagania.
Wyróżniamy w niej 4 grupy ćwiczeń:
ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała
ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie
ćwiczenia ułatwiające najwiazanie kontaktu i współpracy z partnerami grupy
ćwiczenia twórcze
Zajęcia tej metody stanowią element doskonalej zabawy. Dając chwile odprężenia, są czynnikiem rozładowania napiec i tym samym obniżają spastyczność.
Metoda niedyrektywną i warunkowanie instrumentalne - porównaj.
WARUNKOWANIE INSTRUMENTALNE - kształtuje zachowanie osoby poprzez wzmacnianie reakcji za pomocą nagrody lub wygaszanie za pomocą kary. Zachodzi w ramach reakcji dowolnych zgodnie z teorią behawioralną, operującą schematem S-R (bodziec - reakcja) przez ćwiczenia. Im większe zadowolenie - nagroda, tym silniejszy związek sytuacji z wyuczonym zachowaniem, a im większa przykrość - kara, tym słabszy związek czasowy pomiędzy sytuacją a zachowaniem, które przez karę zostaje wygaszone.
Celem tej metody jest likwidowanie niepożądanych zachowań (bez wnikania w ich przyczyny) oraz wyuczenie określonych zachowań. Środkiem są różne wzmocnienia, które powinno być głównie pozytywne. Warunkiem jej skuteczności jest precyzja, systematyczność i konsekwencja stosowania.
Podsumowanie:
uwzględnia przede wszystkim bezpośrednią ocenę obserwowanych dzieci, co umożliwia właściwe programowanie zadań wychowawczych
punktem wyjścia jest zarejestrowanie podstawowego zachowania, a ważną rolę odgrywa rzetelność pomiarów dokonywanych kilkakrotnie
ma na celu zdiagnozowanie przypadku i chodzi w niej przede wszystkim o aktualną trafność, a nie prognozę rozwoju i skuteczności stosowanych metod warunkowania instrumentalnego
METODA NIEDYREKTYWNA - dziecko kieruje przebiegiem spotkań:
należy stworzyć z nim ciepłe, przyjacielskie stosunki interpersonalne
całkowita akceptacja dziecka
wytwarzanie atmosfery swobody (możliwość pełnego wyrażania uczuć i emocji przez dziecko)
rozpoznawanie i odzwierciedlanie uczuć dziecka poprzez osoby z nim pracujące
traktowanie dziecka jako zdolnego do rozwiązywania własnych problemów
podążanie za dzieckiem
szacunek wobec dziecka
nie przyspieszanie terapii
wytyczanie granic przez zapewnienie bezpieczeństwa, niedopuszczenie do wyrządzenie krzywdy innym
Brak jest w tej metodzie dróg bezpośredniej pracy z emocjami przeżywanymi przez dziecko, wychowawcę i rodziców. Zadaniem terapeuty jest obserwacja czynności wykonywanych przez dziecko i obdarzanie go jedynie uwagą niewartościującą. Mobilizuje to tym samym dziecko do samodzielnego podejmowania decyzji, pokonywania trudności i sprawia, że rozwój emocjonalny przebiega harmonijnie.
Metody stymulacji i sfery orientacyjno-poznawczej.
Metody usprawniania ruchowego.
KINEZYTERAPIA
Celem jest przywrócenie sprawności ruchowej w jak najwiekszym stopniu, dający tym samym podstawy do rozwoju biologicznego i społecznego. Osiąga się to poprzez stopniowe eliminowanie patologicznych odruchów.
Metoda ta wpływa korzystnie na cały organizm i oddziałowuje na odpowiednie sfery rozwoju:
sfera ruchowa - kontrola postawy i lokomocja
adaptacja do otoczenia - koordynacja wzrokowo-ruchowo-uczuciowo-sluchowa
sfera intelektualna i emocjonalna - osobowość, kontakty, rozwój mowy
Zajęcia prowadzone są (indywidualnie lub grupowo) w formie zabaw ułatwiających osiągnięcie maksymalnej współpracy dziecka z terapeutą.
Metody atreterapeutyczne.
Jest to rodzaj usprawniania przez sztukę: muzykę, taniec, rysunek, poezja... itd., itp.
Spełnią role czynnika pomocniczego w samorealizacji, samoakceptacji, przełamując fałszywy obraz „bycia gorszym”. Pełni tez funkcje komunikatywna miedzy ludźmi i dzięki niej zaspokojony zostaje wewnętrzne pragnienie twórczego wyrażania się.
DRAMA:
odgrywanie ról w improwizowanych scenach
istota jest konflikt wymyślony lub zaczerpnięty z książek lub opowiadań
celem jest pełen rozwój człowieka i pomoc w odkrywaniu i badaniu jego możliwości, jak i otaczającego świata oraz uwrażliwienie na innych ludzi
TRENING TWORCZY (wg Karolaka)
Forma działań dezintegracyjno-integracyjnych, nastawionych na wszechstronny rozwój działań twórczych wymagających ciągłych przewartościowań, rozbijania schematów i stawiania w opozycji do tego, co dziś w pełni akceptujemy:
zawiera elementy psychologii i psychoterapii humanistycznej
prowadzący traktuje każdego indywidualnie, współdziała i współuczestniczy w działaniu grupy
medytacja, techniki wizualizacji, niekiedy hipnoza
„zmiana języka”, czyli np. zmiana literatury na znak plastyczny, muzyki na układ przestrzenny, obrazu w ruch
jest forma poznania i koncentruje się na przeżyciach i doznaniach osobistych
MUZYKOTERAPIA:
działanie na człowieka za pomocą muzyki
pozwala odreagować napięcia, wzmacnia przeżycia i pobudza do obrazowego myślenia
spełnia ważna role przy pokonywaniu leku i zahamowań dzieci i stwarzając możliwości do wyrażania ekspresji
wpływa na rozwój zainteresowań muzycznych, wzbogaca świat uczuć i przeżyć, uwrażliwia dziecko na otaczający je świat
METODA „MALOWANIA DZIESIECIOMA PALCAMI”:
wykorzystana naturalna skłonność dzieci do bawienia się substancjami o konsystencji błota
dziecko ma pełną swobodę i inicjatywę w malowaniu, które odbywa się jego dłońmi i palcami
pomaga uwolnić dziecko od zahamowań, pokonuje lek, wzmacnia wiarę w jego możliwości i pobudza do ekspresji artystycznej
CHOREOTERAPIA:
usprawnianie poprzez taniec
celem jest wyzwalanie energii, która jest zablokowana w człowieku oraz umożliwia poznanie własnej ekspresji ruchowej
działa odprężająco i wpływa na rozładowanie napiec psychicznych i pozwala budować poczucie pewności siebie
chociaż zajęcia oparte są na tańcu to nie zawsze jest on wykorzystywany, ponieważ wieksza koncentracja nastawiona jest na harmonie wykonywanych ruchów, wyrabiając ich lekkość i płynność
Kogo zaliczamy do populacji osób z inteligencja niższą od przeciętnej?
Dzieci z inteligencją niższą niż przeciętna:
około 14% populacji
zaliczany do szerzej rozumianej normy, a nie do kategorii upośledzenia umysłowego
IQ w przedziale 68 - 83
Nie stanowią jednolitej grupy
Cechy:
długo utrzymuje się dominacja myślenia konkretnego
słaby rozwój myślenia pojęciowo słownego
utrudnione rozumowanie przyczynowo skutkowe
wolne tępo myślenia
mała samodzielność i mały krytycyzm
mała płynność i oryginalność myślenia
sztywność i schematyzm rozumowania
Kostrzewski wyróżnia 5 grup:
dzieci zaniedbane pedagogicznie - w wyniku intensywnego nauczania i stymulacji mogą wcześniej wyrównać braki
dzieci z deficytami parcjalnymi niektórych funkcji - np. percepcji słuchowej przy ogólnej integracji w normie
dzieci o powolnym lecz prawidłowym przebiegu rozwoju intelektualnego
dzieci upośledzone w stopniu lekkim
dzieci o niższym przeciętnym poziomie funkcjonowania intelektualnego - w zakresie wszystkich procesów poznawczych
Trudności rozwojowe uczniów z inteligencją niższą od przeciętnej.
Postępowanie dydaktyczno-wychowawcze i pomoc specjalna wobec dzieci z inteligencja niższą od przeciętnej.
terapia zabawowa
dzieci nie odczuwają zadania jako zadania, dla nich jest to tylko zabawa
Parcjalne deficyty rozwoju - etiologia, klasyfikacja, objawy, terapia. Typy rozwoju psychofizycznego.
Dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskulia - charakterystyka.
DYSLEKCJA - chory ma trudność w zrozumieniu prostych zwrotów czy zdań pisanych (w postaci lżejszej - tylko długich, złożonych zdań). Może występować tylko pod postacią przymusu czytania na głos (co ułatwia zrozumienie tekstu) czy powolnego czytania.
TYPY:
wzrokowy - zaburzenia percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej, trudności w zapamiętywaniu liter, mylenie liter pod względem kształtu, inaczej położonych w przestrzeni, błędy w przepisywaniu tekstów, kłopoty w orientacji na mapie, uproszczone rysunki
słuchowy - zaburzenia percepcji słuchowej i pamięci słuchowej, niewykształcenie słuchu fonemowego, trudności w rozróżnianiu głosek podobnie brzmiących,
dysleksja integracyjna - rozwój funkcji percepcyjnych badań w izolacji jest zgodny z wiekiem, ale zaburzony jest proces integrowania bodźców napływających z rożnych zmysłów, trudności z przekodowywaniem fonemów na grafemy i odwrotnie
DYSGRAFIA - zaburzenie zdolności poprawnego pisania (przestawianie słów, zgłosek, liter, "przejęzyczenie się" w wypowiedziach na piśmie) powstałe wskutek zmian organicznych w ośrodkowym układzie nerwowym.
ROBIONE BŁĘDY:
trudności ze zmieszczeniem się w linii
złe kreślenie liter (zbyt duże, zbyt małe, drżące, nachylone w rożnym kierunku)
pismo mało czytelne, zeszyt budzi wiele zastrzeżeń
DYSORTOGRAFIA - trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (nie tylko błędy orograficzne).
ROBIONE BŁĘDY:
uporczywe opuszczanie, dodawanie i przestawianie liter i sylab
mylenie liter podobnych
pisanie zwierciadlane
pomijanie znaków diakrytycznych (kropki, haczyki nad i pod litera)
występowanie wyrazów bezsensownych
DYSKULIA - zaburzenia w nauce liczenia w zakresie 4 działań
Lateralizacja - istota, typy, diagnozowanie.
LATERALIZACJA - dominacja czynnościowo-funkcyjna jednej części ciała nad drugą, np.: funkcji w półkulach mózgowych. Rodzaje: prawostronna, lewostronna, skrzyżowana, nieustalona (brak wyższej przewagi jednej strony nad drugą).
ZABURZENIA:
statyczne odwracanie litr o podobnych kształtach
dynamiczne odwracanie liter (przestawianie, zmienianie kolejności
opuszczanie lub dodawanie liter
błędne odtwarzanie liter
Nadpobudliwość psychoruchowa - istota, objawy.
NADPOBUDLIWOSC PSYCHORUCHOWA - zaburzenie hiperkinetyczne, gdzie istnieje przewaga procesów pobudzenia nad procesami hamowania (wzmożona ruchliwość procesów nerwowych). Dotyczy zarówno sfery ruchowej jak i psychicznej.
BADANIE OBJAWÓW:
badanie uwagi - ocena wytrwałości dziecka przy rożnych zajęciach (samotna zabawa, czytanie, rysowanie)
aktywność - ocena na podstawie
tego jak długo dziecko jest w stanie wysiedzieć podczas wykonywania zadania
w jakim zakresie czasu pozostaje w niepokoju ruchowym
jak często ucieka rodzicom podczas wspólnych spacerów i wycieczek
LECZENIE:
uświadomienie o chorobie - zrozumienie przynosi ulgę
ustalenie zasad, które zachowania będą akceptowane, a które nie
metody behawioralne - pochwala i nagroda
farmakoterapia - stosowanie preparatów psycho stymulujących
dieta
PRZYCZYNY:
genetyczne
uszkodzenie OUN (okres prenatalny i okołoporodowy)
czynniki uszkadzające komórkę nerwową (alkohol, narkotyki)
choroby zakaźne w czasie ciąży (leki, papierosy, chemikalia)
niewłaściwe odżywianie się
urazy mechaniczne
niedotlenienie podczas porodu
zapalenie opon mózgowo rdzeniowych
wstrząśnienie mózgu
czynniki psychospołeczne
atmosfera w domu
niewłaściwe wychowanie
brak zaspakajania potrzeb
TRIADA CECH:
znaczny niepokój ruchowy, osłabienie uwagi i impulsywność
dzieci wiercą się na swoich miejscach
gwałtownie wstają i chodzą wokół miejsca
maja trudności z wykonywaniem zadań
często zmieniają zajęcia i łatwo się rozpraszają
na placu zabaw nie musi być bardziej aktywne, jednak wyróżnia je zdolność do tłumienia aktywności kiedy wymagany jest spokój
dzianie bez zastanowienia,
wyrywanie się z odpowiedzią na lekcjach
nie czekają na swoja kolej w czasie gry
obecność zaburzeń w rożnych okolicznościach
nadruchliwość musi być wyraźna w rożnych okolicznościach (szkoła, dom, podwórko...)
wczesny początek i przewlekły przebieg
czas trwania co najmniej 6 miesięcy ciągłych objawów
wczesny początek zaburzeń przed 7 rokiem życia
Cechy dziecka zahamowanego psychoruchowo.
ZACHAMOWANIE PSYCHORUCHOWE - polega na braku równowagi podstawowych procesów nerwowych, przewaga procesów hamowania nad procesami pobudzania.
Dzieci mają trudności z:
kontaktowanie się
małomówne, często onieśmielone, czasem apatyczne
wykazują niewielkie zainteresowanie otoczeniem, nie wykazują inicjatywy
są mało spostrzegawcze, mało ruchliwe, powoli myślą, niełatwo rozwiązują nowe zadania, lubią spokojne zabawy, unikają gwaru i ruchu
łatwo się peszą, kilkakrotne powtarzanie pytania daje efekty odwrotne
mówią szeptem, unikają spojrzenia, pocą się i czerwienią
LECZENIE:
oddziaływanie terapeutyczne polegające na podwyższeniu samooceny,
ukazania mu, ze jego osiągnięcia mogą zyskać nie tylko aprobatę u dorosłych ale i u rówieśników
gdy dziecko pozyska choć jednego zwolennika ten może stopniowo włączać go do realizacji zadań
Definicja i kryteria ślepoty.
ŚLEPOTA- całkowita utrata wzroku (brak poczucia światła) występująca w różnych schorzeniach narządu wzroku
ŚLEPOTA ZMIERZCHOWA, HEMERALOPIA, KURZA ŚLEPOTA - zaburzenie przystosowania się oka do ciemności. Występuje w stanach niedoboru witaminy A, oraz w schorzeniach siatkówki.
Definicja i kryteria niedowidzenia.
NIEDOWIDZENIE - znaczne upośledzenie wzroku występujące jako następstwo wielu chorób:
powodujących zmniejszenie przejrzystości układu optycznego oka np.: w zaćmie, zmętnieniu rogówki.
nie skorygowanych wad wzroku np. zeza.
uszkadzających siatkówkę i/lub nerw wzrokowy, co uniemożliwia lub zaburza percepcję i przewodzenie bodźców wzrokowych (np.: w przebiegu cukrzycy, nowotworów)
osoba, która nie widzi od urodzenia lub utrąciła wzrok do 5 roku życia (nie zachowuje w pamięci przedmiotów, zjawisk, osób i nie pamięta by kiedykolwiek wcześniej widziała)
OCIEMNIAŁY
To osoba, która traci wzrok po 5 roku życia i zachowuje w pamięci wrażenia i spostrzeżenia wzrokowe oraz pamięta wygląd zjawisk, przedmiotów i osób.
Dysfunkcja narządu wzroku a procesy poznawcze, emocjonalne i przystosowawcze.
RODZAJE WAD WZROKU
zaburzenia konwergencji (np. zez) - brak zdolności pracy obu gałek
daleko lub krótkowzroczność
zaćma, zmętnienie soczewki (katarakta) - może być wrodzone, nabyte lub starcze
W obrębie siatkówki wyróżniamy schorzenia:
retinopatia (np. wcześniacza) - złe dawki tlenu dla noworodka
retinopatia cukrzycowa - w jej wyniku dochodzi do trwałych uszkodzeń siatkówki (martwe miejsca)
daltonizm - nie odróżnianie kolorów
kurza ślepota - złe widzenie o zmroku
jaskra (zaćma) - nieprawidłowe cyrkulacje płynu środkowo gałkowego, ucisk na siatkówkę, obumieranie nerwu wzrokowego i uszkodzenia
nowotwór siatkówki i mózgu - płat potyliczny
W obrębie ośrodka wzroku wyróżniamy:
a) agnozja - widzi, ale nie umie dopasować nazwy do danego przedmiotu, np. widzi rower a mówi stół
V = visus, ostrość wzroku
V = 0-0,05 - kurza ślepota
V = 0,05-0,3 niedowidzenie
V = 0,3-1 - norma
KLASYFIKACJA ZE WZGLĘDU NA V:
kategoria 5 - osoby bez poczucia światła, V = 0
kategoria 4 - osoby z poczuciem światła, V = 0,02
kategoria 3 - osoby z poczuciem światła, V = 0,02 - 0,05
kategoria 2 - osoby z poczuciem światła, V = 0,05-0,1
kategoria 1 - osoby z poczuciem światła, V = 0,1-0,3
W oparciu o nie wyznaczamy:
kat. 5 - ślepota medyczna (czarna lub rzeczywista) - osoby bez poczucia światła
kat. 4,3 - osoby szczątkowo widzące lub w wysokim stopniu niedowidzące ( osoby nią dotknięte orientują się w przestrzeni, widzą kontury przedmiotów i ostre barwy co umożliwia im poruszanie się w przestrzeni ale nie mogą się uczyć ani pracować)
kat. 2, 1 - osoby niedowidzące lub słabo widzące
ZABURZENIA
Dziecko niewidome, które nie jest skumulowane, rehabilitowane to zaburzeniu ulega sfera motoryczna:
problemy z budową anatomiczna narządów ruchu
przykurcze
zaokrąglone plecy
wklęśnięta klatka piersiowa
opóźnienie w rozwoju ruchowym
późniejsza manipulacja zabawkami
dziecko w wieku 5-6 miesięcy ma zaciśnięte piąstki
w wieku 10 lat nie ma opanowanych czynności samoobsługowych
realizacja chodu
dziecko chodzi tzw. Kogucim chodem (na sztywnych nogach, sztywno wyprostowane, duża aktywność karku, szuranie nogami)
zaburzenie blindyzmu
ruchy nawykowe wynikające z braku kontroli wzrokowej
koguci chód z rękoma wysuniętymi do przodu i z rozchylonymi łokciami
mówienie bez zwracania się w stronę rozmówcy
nawykowe pocieranie oczu
spuszczona głowa
mimika i pantomimika nieadekwatna do danej sytuacji
SFERA POZNAWCZA
Wszystkie zmysły człowieka tworzą jedna umowna siatkę połączeń w mózgu. Z momentem gdy przestaje funkcjonować wzrok to następuje załamanie się owej siatki i organizm broniąc się buduje nowa siatkę pomijając nieczynny zmyśl. Znaczenia nabierają zmysł słuchu i dotyku. Dotyk jest blisko nośny a słuch daleko nośny przez co oba się nawzajem uzupełniają.
Niewidomi posiadają:
pamięć kinetyczną
liczenie schodów na początku, gdy długo po nich chodzi już ich nie musi liczyć i nie potyka się, ponieważ mięśnie nóg zapamiętują ilość zgięć
samodzielne funkcjonowanie
obserwując niewidomego w jego własnym domu ma się wrażenie, ze on widzi - wie gdzie są jakie przedmioty, gdzie stoją meble
wyobrażenie
obejmuje te zjawiska, które nie mogą być przez niego poznane (np. perspektywa, małe lub duże przedmioty, odległości, niebezpieczne przedmioty, których nie można dotknąć) i buduje sobie o nich wyobrażenie na podstawie przekazanych ich opisów
Istotą rehabilitacji jest by dziecko jak najwięcej poznało za pomaca pojęć dotykowo słuchowych.
Podstawowa etiologia wad wzroku.
Dysfunkcja narządu słuchu - etiologia, rodzaje i stopnie utraty słuchu.
ETIOLOGIA:
walkman (małe słuchaweczki w uszach)
hałas
stres
uraz potylicy
oraz:
zapalne - gdy dotyczą ucha zewnętrznego lub środkowego to powodują głuchotę przewodzeniową, natomiast procesy dotyczące ucha wewnętrznego - głuchotę odbiorczą. Uszkodzenia nerwu słuchowego mogą wywoływać też uogólnione choroby zakaźne wirusowe i bakteryjne, np. świnka, grypa, dury, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
czynniki ototoksyczne - leki (salicylany, streptomycyna, neomycyna, kanamycyna), substancje chemiczne (fosfor, ołów, tlenek węgla, anilina).
czynniki zawodowe - hałas, gwałtowne zmiany ciśnienia (np. podczas wybuchu, przy nurkowaniu, pracownicy kesonów).
uraz psychiczny u osób wrażliwych mimo braku organicznego uszkodzenia, jest to tzw. głuchota czynnościowa np. w histerii.
nowotwory uszkadzające ucho, nerw słuchowy lub drogi i ośrodki w mózgu.
STOPNIE UTRATY SŁUCHU:
(audiometria)
20 - 40 dB - stopień lekki
40 - 70 dB - stopień umiarkowany
70 - 90 dB - stopień znaczny
powyżej 90 dB - stopień wysoki
RODZAJE:
prelingwalna - utrata słuchu nastąpiła przed rozwojem mowy
interlingwalna - utrata słuchu nastąpiła w trakcie rozwoju mowy
postlingwalna - utrata słuchu nastąpiła po ukształtowaniu się mowy (ok.7 roku życia)
ZABURZENIA:
Zaburzenia dityczace mowy:
mowa wewnętrzna (0-9 miesiąc życia) - otoczenie jest nieme
mowa recepcyjna (9-24 miesiąc życia) - dziecko uczy się odczytywania z ruchu warg
mowa ekspresyjna (do 7 roku życia) - pisanie i czytanie prawidłowe, ale oparte na sferze wizualnej
Zaburzenia w sferze procesów myślowych:
problemy z abstrahowaniem
zatrzymanie się na myśleniu konkretno obrazowym
brak elastyczności myślenia
słaba pamięć słowno logiczna
problemy z odtwarzaniem wiedzy - nie umie niczego przytoczyć własnymi słowami)
Pojęcia: głuchy, ogłuchy, niedosłyszący.
GŁUCHOTA - utrata zdolności słyszenia i rozróżniania dźwięków. Głuchota nie jest chorobą, lecz objawem lub skutkiem różnych chorób ucha, nerwu VIII słuchowego, także dróg nerwowych ośrodkowego układu nerwowego.
RODZAJE GŁUCHOTY:
dziedziczna
wrodzona - powstaje w życiu płodowym na skutek wad rozwojowych lub choroby ucha przebytej podczas ciąży
nabyta - wynika z działania czynników uszkadzających narząd słuchu w życiu poza płodowym
Oraz:
przewodzeniowa - powstająca wskutek uszkodzenia aparatu przewodzącego dźwięk (choroby przewodu słuchowego zewnętrznego, uszkodzenie błony bębenkowej, kosteczek słuchowych, niedrożność trąbki słuchowej).
odbiorcza - powstającą w wyniku uszkodzenia zakończeń nerwu słuchowego w uchu wewnętrznym lub pnia nerwu.
mieszana - powstającą w wyniku uszkodzenia aparatu przewodzącego i odbiorczego.
centralna - powstającą po uszkodzeniu szlaków i ośrodków słuchowych w mózgu.
GŁUCHOTA STARCZA - niedosłuch zaczynający się u ludzi w 40-60 roku życia, którego przyczyną jest miażdżyca tętnic ucha wewnętrznego. Objawia się stopniowym obniżeniem ostrości słuchu (np. nie słyszenie dzwonka telefonu), trudnościami w rozumieniu mowy w hałaśliwym otoczeniu i szumami usznymi.
Dysfunkcja narządu słuchu a sfera orientacyjno-poznawcza, emocjonalno-motywacyjna i funkcjonowanie społeczne.
Metody porozumiewania się z osobami z dysfunkcją słuchu.
język migowy
daktylografia (metoda kombinowana) - migowa + usta
totalna komunikacja - łączenie w sobie wszystkich metod
metoda ustna - odczytywanie z ruchu ust ale nie jest ona dobra, np. mówiąc g i k nic się nie zmienia w układzie ust
Pojęcie choroby przewlekłej i jej konsekwencje dla psychofizycznego rozwoju i funkcjonowania dziecka.
CHOROBA PRZEWLEKŁA - wszelkie zaburzenia lub odchylenia od normy, które charakteryzują się następującymi cechami:
długi czas trwania (co najmniej 4 tygodnie)
łagodniejszy niż w stanie ostrym przebieg
nieodwracalność zmian patologicznych
konieczność stałego leczenia
Choroba powoduje nie tylko zaburzenia czynności organizmu, ale także ujemne skutki w życiu psychicznym
Doroszewska - uważała, że choroba ta powoduje kształtowanie się swoistych obrazów psychicznych i zaznacza się swoim piętnem w osobowości dziecka
Obuchowska - choroba jest zdarzeniem w procesie rozwoju dziecka, obciążające je psychicznie i powoduje lęk, ból i ograniczenie aktywności
Może też powodować stres, jest źródłem frustracji, deprawacji potrzeb i czynnikiem traumatyzującym.
WPŁYW:
Długa hospitalizacja ogranicza rozwój psychoruchowy i społeczny dziecka poprzez:
trudności w poruszaniu się wynikające z konieczności przebywania w łóżku
unieruchomienie dziecka
regres aktywności - dziecko jest bierne ruchowo i intelektualnie
ograniczona samodzielność i uzależnienie od innych
izolacja od środowiska przyrodniczego i społecznego
ograniczenie możliwości uczenie się i osiągania dobrych wyników w nauce
liczne badania narażające dziecko na stres, ból, cierpienie - źródło frustracji
rozwijanie się apatii i przygnębienia
niemożność kontaktu z rówieśnikami
FORMY WYCHOWAWCZE:
Dziecko objęte jest nauczaniem specjalnym prowadzonym według programu szkoły normalnej z uwzględnieniem jego możliwości wysiłkowych. Nauczanie powinno być wspomagane pracą wychowawców i terapeutów. Naczelną zasadą jest racjonalne gospodarowania wysiłkiem chorego dziecka z zachowaniem równowagi między jego uczynnianiem i odciążaniem, zależnie od jego potrzeb i możliwości psychoruchowych. W domu stosuje się nauczanie zindywidualizowane dostosowane do możliwości dziecka. Edukacja integracyjna stwarza dzieciom możliwość lepszego zaspokojenia ich potrzeb edukacyjnych.
Zespół hospitalizacyjny - istota, faza, objawy, firmy postępowania wychowawczego.
(inaczej: choroba sieroca)
ZESPÓŁ HOSPITALIZACYJNY - zachowanie dziecka stanowiące reakcję na nagłe przerwanie kontaktu z matką
FAZY:
faza protestu - bezpośrednia reakcja na separacje od matki, która trwa od godziny do jednego dnia: dziecko krzyczy, płacze, nie chce jeść
faza rozpaczy - trwa ok.6-9 dni: dziecko powoli traci nadzieję, wyczerpane psychicznie przyjmuje zachowania pasywne i infantylne
faza wyparcia - pojawia się po dwóch tygodniach i dziecko wykazuje większe zainteresowanie otoczeniem co jest błędnie interpretowane jako adaptacja; zaczyna przejawiać mniej uchwytne nieprawidłowe zachowania, np. paple, lęka się ciemności, cierpi na bezsenność
(WIĘCEJ W NOTATKACH Z WYKŁADÓW/ĆWICZEŃ Z I ROKU Z PSYCHOLOGII ROZWOJU CZŁOWIEKA Z p. KOTLARSKIM ;) )
Dziecko przewlekłe chore w rodzinie, szkole, grupie rówieśniczej i w szkole.
Epilepsja - istota i typy napadów, postępowanie w czasie napadu.
EPILEPSJA - nagłe, przejściowe napady drgawek z utratą świadomości (synchroniczne wyładowanie grup komórek istoty szarej mózgu)
Nie jest traktowana jako jednostka chorobowa lecz jako złożony zespół objawów somatycznych i psychicznych, który może występować na podłożu zmian psychicznych i morfologicznych w OUN.
ETIOLOGIA:
guzy mózgu,
urazy mózgu (okołoporodowe, uraz mechaniczny),
po alkoholowa,
podeszły wiek,
rzadko dziedziczna (padaczka miokloniczna, czyli choroba Unverrichta i Lundborga),
duży procent pozostaje nie wyjaśniony
TYPY NAPADÓW:
napady uogólnione maksymalne (napady duże)
objawiający się utratą przytomności i obustronnymi drgawkami toniczno-klonicznymi trwającymi kilka do kilkunastu minut, którym może towarzyszyć bezwiedne oddanie moczu i stolca.
Postępowanie: Chorego należy ułożyć płasko, głową w bok w celu udrożnienia dróg oddechowych (jeśli to możliwe to włożyć między usta coś twardego), podtrzymać głowę w celu uniknięcia jej urazu lub podłożyć coś miękkiego. Nie podnosić od razu chorego po ataku tylko odczekać chwilkę by chory doszedł do siebie (ok.15 minut).
napady uogólnione submaksymalne (napady małe)
kilkunastosekundowe zaburzenia świadomości tzw. Nieobecności, po czym chory wraca do przerwanej czynności
w trakcie napadu u wielu dzieci obserwuje się ruchy gałek ocznych ku górze, mruganie powiekami, ruchy głowy, palców, warg i żuchwy
występuje najczęściej rano i są zależne min. Od stanów emocjonalnych
Postępowanie: Należy poczekać aż napad sam minie. Zabronione jest krzyczenie do dziecka bądź szarpanie nim.
napady częściowe proste i złożone
z towarzyszącą utratą przytomności,
są to napady ogniskowe (ograniczone) objawiające się drgawkami (np.: tylko ręki, twarzy), wrażeniami wegetatywnymi lub zmysłowymi (czuciowymi, węchowymi, smakowymi, wzrokowymi),
poza tym mogą wystąpić zaburzenia nastroju, afektu, postrzegania oraz objawy psychoruchowe.
Lub:
napady częściowe bez zaburzeń świadomości
napady częściowe ze zmianami świadomości
napady uogólnione małe
napady uogólnione drgawkowe
napady jednostronne
napady niesklasyfikowane
Cukrzyca - istota, objawy, wpływy na funkcjonowanie psychospołeczne.
CUKRZYCA - choroba przemiany materii, spowodowana niedostatecznym wytwarzaniem insuliny przez trzustkę lub nadmiernie hamującą wydzielanie insuliny czynnością innych gruczołów wydzielania wewnętrznego.
RODZAJE:
insulino zależna (typu I) - dawniej określana jako młodzieżowa
insulino niezależna (typu II) - dawniej określana jako dorosłych
typu MODY - zawsze uwarunkowana genetycznie (tzw. Zespoły cukrzycowe)
wtórna - spowodowana np.. usunięciem trzustki
ciężarnych - u kobiet w ciąży
OBJAWY:
wzmożone pragnienie
suchość w ustach
picie dużej ilości płynów i oddawanie dużej ilości moczu
znaczny spadek masy ciała przy prawidłowym odżywianiu
częste infekcje grzybicze
dziecko jest coraz bardziej zmęczone i rozdrażnione
obecność acetonu i cukru w moczu
podwyższony poziom glukozy w surowicy krwi
KONSEKWENCJE DLA ROZWOJU:
konieczność stałej kontroli poziomu cukru
odpowiednie dozowanie wysiłku fizycznego
przestrzeganie prawidłowej diety
kontrola wagi ciała
pielęgnacja stóp
pomiary ciśnienia tętniczego
Choroby układu oddechowego - istota, wpływ na funkcjonowanie, postępowanie opiekuńczo-wychowawcze.
ASTMA OSKRZELOWA - najczęściej występująca choroba układu oddechowego. Charakteryzuje się napadami silnej duszności wdechowej (powtarzające się, spowodowane skurczami drobnych oskrzelików, obrzękiem błony śluzowej, wytwarzaniem w ich świetle lepkiej śluzowatej wydzieliny).
OBJAWY:
napadowo występujący kaszel
liczne furczenia i świsty w trakcie oddychania
duszność wydechowa
Typowy napad występuje nagle. Może trwać od kilku minut do kilku godzin i wystąpić w ciągu nocy lub dnia. Bywa poprzedzony krótkotrwałym nieżytem nosa i kaszlem. Duszności towarzyszy utrudniony wydech, kaszel i odpluwanie lepkiej wydzieliny.
W trakcie napadu dzieci przyjmują z reguły pozycje siedzącą, lekko pochylona do przodu i unosi ramiona, jest niespokojne, poci się a w cięższych przypadkach pojawia się na twarzy i obwodowych częściach kończyn sinica. Zwykle odkrztuszenie śluzu i leki rozkurczowe łagodzą objawy.
RODZAJE:
epizodyczna - objawy powracają rzadziej niż raz w tygodniu
łagodna przewlekła - objawy częściej niż raz w tygodniu
umiarkowana przewlekła - objawy są codziennie
ciężka przewlekła - objawy ciągłe, częste zaostrzenie występujące głównie w nocy
ZMIANY:
U dzieci astmatycznych może dochodzić do:
zniekształceń klatki piersiowej
zmian psychicznych i charakterologicznych
wady postawy
otyłość
niski wzrost
nadpobudliwość
świadomość, że „jest inne”
zaniżona samoocena
ograniczenia ruchowe
impulsywność
obniżona zdolność kontroli emocji i empatii
WPŁYWY:
Astma może bezpośrednio lub pośrednio wywierać niekorzystny wpływ na:
funkcjonowanie intelektualne
procesy poznawcze
funkcjonowanie pamięci (głównie świeżej)
poziom uwagi i styl pracy umysłowej
zaburzenia gospodarki tlenowej
GRUŹLICA -
Choroby reumatoidalne - wpływy na rozwój i funkcjonowanie dziecka, możliwości pomocy.
CHOROBA REUMATYCZNA - jest choroba społeczna występującą z dużym nasileniem i dająca odległe następstwa utrudniające lub uniemożliwiające normalny tryb życia. Przebiega przewlekle, z nawrotami i powoduje uszkodzenie układu krążenia. Często pojawia się w okresie jesienno - zimowym. Istotne znaczenie dla jej rozwoju maja warunki ekonomiczne i sanitarno - higieniczne.
OBJAWY:
największe nasilenie pierwszego rzutu przypada na 4 - 8 rok życia
objawy występują po 2-3 tygodniach od przebycia zapalenia infekcji górnych dróg oddechowych
dolegliwości stawowe
ból obrączkowy
objawy ze strony układu krążenia lub nerwowego
OGRANICZENIA:
niemożność swobodnego zmieniania miejsca
samodzielnego obsługiwania się
przebywanie poza domem
niemożność rozporządzania bosa lub przyszłością
utrudnienie otrzymania normalnego wykształcenia
utrudniona realizacja upodobań artystycznych
wykluczenie z grupy rówieśniczej
brak miłości w rodzinie
pozbawienie przyjaciół
poniżanie
TYPY REAKCJI FRUSTRACYJNYCH U DZIECI:
reakcje o charakterze czysto emocjonalnym - płacz, nieśmiałość, poczucie malej wartości, upokorzenie
zachowanie agresywne - poszukiwanie kogoś odpowiedzialnego za zło i chęć ukarania, dziecko czyje się ofiarą
zachowania uchylające się - ucieczka od wzroku, izolacja
POMOC:
Dla dzieci konieczne są:
okresowe badania lekarskie
prawidłową profilaktyka
optymalne warunki życia
ograniczenia dotyczące ruchowości, korzystania z kapeli, uprawiania sportów
Zachowanie jakie pociąga za sobą upośledzenie fizyczne objawia się jako seria odpowiedzi emocjonalnych, na które maja wpływ:
płeć
wiek
witalność
konstytucja
reakcje otoczenia
stopień i charakter upośledzenia
Najistotniejszym zahamowaniem jest pozbawienie chorego dziecka swobodnego ruchu oraz niemożności zaspokajania potrzeb związanych z afirmacja własnego „ja” co powoduje zależność od otoczenia. Jest to postrzegane jako przeszkoda i skrępowanie wolnosci. Konsekwencją jest konieczność podporządkowania się cudzej woli a to pozostawia ślad w postaci przeciążenia systemu nerwowego.
Choroby układu krążenia - wrodzone i nabyte wady serca.
WADA MIĘŚNIA SERCOWEGO - stan chorobowy z powodu którego powstaje nieprawidłowy przepływ krwi przez serce i połączonych z nim dużych naczyń krwionośnych (najczęściej tętnica główna, aorta lub pień płucny).
U dzieci najczęściej występują:
wrodzone wady mięśnia sercowego
zapalenie tegoż mięśnia oraz wsierdzia i osierdzia.
Wady te powstają najczęściej w trakcie życia płodowego i związane są z nieprawidłowościami budowy poszczególnych części serca i naczyń.
TRZY GRUPY WRODZONYCH WAD:
wady bez przecieku - bezsiniczne (zmiany położenia serca, anomalie luku aorty)
wady z przeważającym przeciekiem tętniczno żylnym - bezsiniczne lub z sinica względna (ubytki przegrody, przetrwały przewód tętniczy)
wady siniczne - teatrologia Fallota (zwężenie tętnicy płucnej, ubytek przegrody miedzy przedsionkowej, przerost prawej komory)
OBJAWY:
stany podgorączkowe
bladość skóry
sinica wokół ust i nosa
przyspieszone lub niemiarowe tętno
szmery
źle samopoczucie
zmniejszona aktywność ruchowa
szybkie meczenie się
uwypuklenie klatki piersiowej
duszność wysiłkowa
Autyzm wczesnodziecięcy - diagnoza, przebieg, triada autyzmu.
AUTYZM - oznaczenie niezdolności do utrzymywania realnych relacji z otoczeniem i zastępowanie ich przez marzenia lub urojenia.
Podstawowe objawy: ograniczenie zainteresowań, niezdolność zaakceptowania i realizowania norm społecznych oraz inne przejawy dezadaptacji, co w konsekwencji prowadzi do życia we własnym, chorobowo zmienionym, zamkniętym świecie.
AUTYZM WCZESNODZIECIĘCY - zaburzenie uznane za rodzaj psychozy dziecięcej, zwykle o przewlekłym przebiegu, ujawniający się niekiedy przed 30. miesiącem życia, czasami po okresie normalnego rozwoju. Częściej spotykany u chłopców.
Charakteryzuje się ograniczeniem kontaktów z najbliższym otoczeniem, rodziną, rówieśnikami, zamknięciem się w sobie, lękiem a nawet paniką przed wprowadzeniem zmian w otoczeniu (miejsce, osoby) czy sposobie wykonywania codziennych czynności. Dziecko zachowuje się jakby było samo, również ono samo wyznacza granice swojego świata, dramatycznie reagując na ich naruszanie. W zachowaniu werbalnym pojawiają się agramatyzm, neologizmy, echolalia, także nietypowa intonacja, rytm i tempo wypowiedzi, zwykle nieadekwatne do sytuacji. W zachowaniu pozawerbalnym pojawiają się formy dziwaczne i stereotypie, jak kołysanie się, wirowanie, automatyzmy ruchowe. Typowe są zrytualizowane, powtarzające się zachowania, np. kolejność ubierania się, analogiczne w kolejności ruchy, także zachowanie noszące znamiona autoagresji, jak bicie się po twarzy czy głowie, zadawanie sobie bólu. Dziecko autystyczne charakteryzuje niezdolność do kolektywnej zabawy, uczenia się konwencji, reguł gry i naśladownictwa, co związane jest z niezdolnością do rozumienia uczuć innych ludzi.
Do zespołów psychopodobnych zaliczamy:
zespół Aspergera
zła motoryka koordynacyjna,
w szkole dzieci bronią się przed uczestnictwem w zajęciach i wspólnych zabawach
małe zrozumienie dla reguł społecznych
brak wyczucia tego czego inni oczekują
sztywność
stereotypie
oszczędna gestykulacja
twarz pozbawiona mimiki
wzrok skierowany w dal
mimo możliwości komunikacji głos monotonny (używanie mowy metaforycznej)
schizofrenia dziecięca:
rozpad lub rozczepienie osobowości
urojenia wzrokowe, słuchowe, dotykowe
mowa obecna na początku ale później stopniowa jej utrata lub wzmożony pęd do mówienia
agresja
głośne natrętne myśli
osłabienie zainteresowań i ambicji
zespoły Bordeline:
graniczne, oscylujące pomiędzy nerwicą a psychozą zaburzenia
u podłoża leżą niekorzystne warunki środowiskowe nie zapewniające dziecku poczucia bezpieczeństwa
występują u niemowląt, dzieci przedszkolnych i starszych
dzieci nie tolerują nieobecności matki i dążą do cielesnej bliskości i pieszczot
po rozstaniu w przedszkolu potrafią godzinami lamentować i krzyczeć
TRIADA AUTYZMU:
zaburzenie więzi międzyludzkich - niewystarczająca świadomość egzystencji czy uczuć innych ludzi
zaburzenie komunikacji i fantazji - brak porozumiewania się za pomocą języka werbalnego i pozawerbalnego, brak wyobraźni
ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań - manifestowanie stereotypii ruchowych, uporczywe zajmowanie się tymi samymi przedmiotami
Kierunki i metody terapii autyzmu wczesnodziecięcego.
warunkowanie instrumentalne
zabawa poprzez np. guziczki (zdobywanie jakiś punktów, cos za cos)
Autyzm wczaesnodziecięcy a zespoły pogranicza.
nadwrażliwość na jedna rzecz, np. nie zje papki a twarde rzeczy bardzo lubi
stereotypie, czynności powtarzane (zacznie ruszać ręką, po czasie już tego nie kontroluje i dopiero ktoś musi to zatrzymać)
Postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych a problem integracji osób niepełnosprawnych.
Głównym celem społecznej integracji osób niepełnosprawnych jest tworzenie w naturalnym środowisku społecznym warunków dla ich rozwoju, nauki, pracy i spędzania wolnego czasu. Ma przeciwdziałać segregacji, izolacji, stygmatyzacji, nietolerancji i dyskryminacji.
Istota jej zawiera się w tym, że stanowi ona psychospołeczny proces tworzenia wspólnoty ideowej, warunków życia, interesów, dążeń i działań ludzkich. Proces ten obejmuje relacje pomiędzy osobami pełnosprawnymi a niepełnosprawnymi i prowadzi do coraz wyższego stopnia włączenia niepełnosprawnych w społeczność pełnosprawnych, upodmiotowienia ich w tej społeczności i znormalizowania ich sytuacji.
W procesie tejże integracji dzieci znaczącą role odgrywa kształtowanie między nimi więzi emocjonalnych, stanowiących konsekwencję wzajemnego zrozumienia się i akceptacji między dziećmi pełnosprawnymi, umacnia się spójność dziecięcej grupy, zwiększa chęć współdecydowania i współuczestnictwa w różnych sytuacjach i formach aktywności grupy. Dzieci niepełnosprawne osiągają poczucie bezpieczeństwa i mają możliwość realizowania swoich potrzeb psychicznych.
KONCEPCJE INTEGRACJI:
integracja pełna - umożliwienie każdemu dziecku niepełnosprawnemu wychowania i nauczania w jego naturalnym środowisku i tworzenie tam odpowiednich warunków rozwoju, wychowania i nauki
integracja niepełna - dopełnienie społeczeństwa osobami niepełnosprawnymi; w szkolnictwie - włączenie do istniejących struktur szkolnych tylko dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, o mniejszym ograniczeniu sprawności i częściowo zrewalidowanych, a wychowankowie ośrodków specjalnych powinni częściej bywać w swoim środowisku rodzinnym
integracja przejściowa - wprowadzona w dużym zakresie w szkolnictwie specjalnym poprzez otwarcie szkół i ośrodków do środowiska społecznego, częste powroty do domu, wyłącznie w działalność w środowisku lokalnym; można o niej mówić również gdy w strukturze szkoły powszechnej organizuje się dla dzieci z różnym rodzajem niepełnosprawności klasy specjalne lub tzw. Klasy terapeutyczne.
Stopień społecznej integracji zależy od poziomu jego sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej oraz od jego przygotowania i gotowości do kontaktu i współdziałania z innymi. Ważne jest przygotowanie nauczycieli i środowiska naturalnego.
po co komu oni?
po co im praca skoro młodzi i zdrowi jej nie mają?
w komunizmie zamykano ich w ośrodkach daleko od cywilizacji
teraz wszyscy mają prawo do życia w społeczeństwie
cześć niepełnosprawnych integruje się ze społeczeństwem, tworzy lobby by cos zmienić na własna korzyść
1
27