Andrzej Stańda

Katedra Teorii Organizacji i Zarządzania

Założenia pracy projektowej „KULTURA ORGANIZACYJNA INSTYTUCJI I MOŻLIWOŚCI JEJ ZMIANY”

1. Tytuł projektu: Kultura organizacyjna instytucji i możliwości jej zmiany. Studium przypadku firmy X”

2. Cel projektu: Diagnoza i analiza kultury organizacyjnej instytucji oraz przedstawienie możliwości jej zmiany. Całość analiz odnoszona jest kontekstowo do fazy rozwoju organizacji.

3. Metoda badawcza: postępowanie diagnostyczne oparte na zaproponowanych standardach badawczych:

1. Test rozwoju organizacyjnego (L. Greiner)

2. Test diagnostyczny kultury organizacyjnej (koncepcja Camerona-Quina)

4. Układ pracy - teoretyczno empiryczny charakter pracy wyznacza konieczność przyjęcia następującego układu opracowania:

Wstęp (problem badawczy, cel pracy, metoda rozwiązania problemu, układ pracy)

1. Kultura organizacyjna instytucji jako determinanta jej rozwoju

2. Studium empiryczne kultury organizacyjnej

1. Charakterystyka obiektu badawczego

2. Wyniki procesu badawczego

3. Wnioski badawcze i rekomendacje projektowe

Zakończenie

Uwagi:

• Zadaniem słuchacza jest przedstawienie w syntetycznym ujęciu najważniejszych ustaleń teoretycznych dotyczących rozwoju instytucji i jej kultury organizacyjnej oraz przeprowadzenie studium badawczego opartego na dostarczonych instrumentach badawczych

• Oczekuję prac wykazujących umiejętność wykorzystania zdobytej i pogłębionej studium własnym wiedzy z zakresu kultury organizacyjnej w odniesieniu do określonej rzeczywistości; testy mają pomóc w procesie badawczym

• Opracowanie powinno mieć charakter syntetyczny zwracający uwagę na najważniejsze kwestie charakteryzujące problem badawczy

• Wymiar pracy (sugerowany): 8-12 stron standardu wydawniczego

• Badaniami należy objęć określoną grupę osób (liczba dowolna, ale minimum 10 osób - w uzasadnionych przypadkach mniejsza, ale uzgodniona )

Literatura:

1.  B.  Bjerke, Kultura a style przywództwa, Oficyna Wydawnicza, Kraków 2004.

2. G. Hofstede, Kultury i organizacje, PWE, 2000

3. K. Cameron, R. E. Quinn, Kultura organizacyjna-diagnoza i zmiana, Oficyna Wydawnicza, Kraków 2004

4. Clarke, Zarządzanie zmianami, Felberg SJA, Warszawa 2001  

Instrumenty badawcze

1. Instrument 1 - Informacja o przedsiębiorstwie

Informacje o przedsiębiorstwie

1. Wielkość przedsiębiorstwa

1. 1-9 osób

2. 10-49 osób

3. 50 -249

4. powyżej 250

2. Rodzaj działalności wg
   1) europejskiej klasyfikacji działalności EKD .....................................................

2) polskiej klasyfikacji działalności PKD .............................................................

3. Osoba wypełniająca ankietę to (właściwą odpowiedź podkreślić) :

1. Właściciel

2. Członek zarządu (prezes, wiceprezes)

3. Kierownik pionu, działu, wydziału funkcjonalnego

4. Kierownik pionu produkcyjnego/usługowego

5. Specjalista

6. Szeregowy pracownik

4. Ocena ogólnej sprawności funkcjonowania przedsiębiorstwa w stosunku do ubiegłego roku (właściwą odpowiedź podkreślić):

1. Znacznie gorsza

2. Gorsza

3. Nieco gorsza

4. Mniej więcej taka sama

5. Nieco lepsza

6. Lepsza

7. Znacznie lepsza

5. Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w ubiegłym roku w porównaniu z najgroźniejszym konkurentem (właściwą odpowiedź podkreślić):

1. Znacznie gorsze

2. Nieco gorsze

3. Mniej więcej takie samo

4. Nieco lepsze

5. Znacznie lepsze

6. Rodzaj realizowanej strategii wielkiej (właściwą odpowiedź podkreślić):

1. Strategia firmy mocnej wykorzystującej okazje

2. Strategia firmy mocnej walczącej z zagrożeniami

3. Strategia firmy słabej starającej się wykorzystywać okazje

4. Strategia firmy słabej funkcjonującej w warunkach ciągłego zagrożenia

5. Trudno o jednoznaczną oceną

7. Stosowana strategia konkurowania polega na (właściwą odpowiedź podkreślić) :

1. Dążeniu do osiągnięcia wiodącej pozycji pod względem kosztów całkowitych

2. Dążeniu do różnicowania produktów o unikalnej dla nabywcy wartości użytkowej

3. Dążeniu do skupiania działalności na obsłudze określonych, wybranych segmentów

8. Typ struktury organizacyjnej

1. Liniowa

2. Liniowo-sztabowa

3. Dywizjonalna

4. Macierzowa

2. Instrument 2 - Wyróżniki kultury organizacyjnej G. Hofstede

Badanie kultury organizacyjnej

Proszę wstawić znak „X” w miejscu, w którym zapis odpowiada Pana/ i systemowi wartości i przekłada się na Pana/i zachowania organizacyjne

1. Wymiar pierwszy

Lp.	Wyróżnienie pierwsze	X	Lp.	Wyróżnienie drugie	X
1	Nierówność społeczna jest naganna i powinna być minimalizowana		1	Nierówność jest naturalna i zapewnia w społeczeństwie ład i porządek
2	Wszyscy ludzie są od siebie wzajemnie zależni		2	Niektórzy ludzie powinni być niezależni, pozostali - zależni od innych
3	Hierarchia to nierówność ról		3	Hierarchia to nierówność ludzi
4	Zwierzchnik powinien utrzymywać stały kontakt z pracownikami		4	Zwierzchnik jest nieprzystępny
5	Władza powinna być legalna i poddawana stałej kontroli, aby była sprawowana w sposób etyczny		5	Władza jest pierwotna wobec moralności, jej legalność jest mniej istotna
6	Wszyscy ludzie powinni mieć równe prawa		6	Osoby mające władzę mają prawo do specjalnych przywilejów
7	Nie powinno się okazywać własnej władzy		7	Osoby mające władzę powinny to okazywać
8	System ponosi winę za błędy		8	Winę za błędy ponoszą ci podwładni, którzy źle wykonują polecenia
9	Sposobem zmiany systemu społecznego jest redystrybucja władzy		9	Sposobem zmiany systemu społecznego jest wymiana osób mających władzę nad innymi
10	Zwierzchnik nie czuje się zagrożony ze strony podwładnych		10	Podwładni są stałym zagrożeniem dla zwierzchnika - dążą do przejęcia władzy i nie można im ufać
11	Przełożeni i podwładni pracują razem i są sobie potrzebni		11	Istnieje ukryty konflikt między tymi, którzy mają władze, a tymi, którzy są jej pozbawieni
12	Ludzie pozbawieni władzy mogą współpracować i czuć wzajemną solidarność		12	Ludzie pozbawieni władzy nie mogą z sobą współpracować, gdyż nie szanują się nawzajem

2. Wymiar drugi

Lp.	Wyróżnienie pierwsze	X	Lp.	Wyróżnienie drugie	X
1	Człowiek jest niezależną jednostką		1	Człowiek jest częścią większej grupy: rodziny, klanu, narodu
2	Tożsamość jednostki związana jest z jej niepowtarzalną osobowością		2	Tożsamość zyskuje się dzięki przynależności do grupy
3	Jednostka jest emocjonalnie niezależna od organizacji i instytucji		3	Jednostka jest emocjonalnie uzależniona od organizacji i instytucji
4	Człowiek przystępuje do organizacji ponieważ widzi w tym własny interes		4	Człowiek angażuje się uczuciowo i moralnie w działalność organizacji
5	Ważne są osiągnięcia i inicjatywa; ideałem jest przywództwo		5	Ważna jest przynależność do organizacji; ideałem jest uczestniczenie
6	Każdy ma prawo do życia prywatnego i nikt nie powinien w nie ingerować		6	Życie prywatne jest podporządkowane dobru społecznemu
7	Nie ma obowiązku być lojalnym wobec przyjaciela, który zdradził, czy nawet tylko nie spełnia naszych oczekiwań		7	Przyjaźnie są bardzo trwałe i ważne
8	Zaufanie do decyzji indywidualnych		8	Zaufanie do decyzji grupowych
9	Każdy jest kowalem swego losu		9	Jesteśmy odpowiedzialni za naszych bliźnich
10	Normy i wartości dotyczą wszystkich		10	Normy i wartości dotyczą tylko uczestników własnej grupy

3. Wymiar trzeci

Lp.	Wyróżnienie pierwsze	X	Lp.	Wyróżnienie drugie	X
1	Mężczyzna musi być zdobywczy: kobiety mogą sprawować funkcje opiekuńcze		1	Człowiek nie musi zdobywać; funkcje opiekuńcze są co najmniej równie zaszczytne
2	Role społeczne są bardzo ważne: role związane z płcią są niezmienne		2	Człowiek jest ważniejszy niż role społeczne
3	Liczy się efekt		3	Ważna jest jakość życia
4	Żyje się po to, by pracować		4	Pracuje się po to, by żyć
5	Ważne są pieniądze i przedmioty		5	Ważni są ludzie i przyroda
6	Należy dążyć do niezależności		6	Ludzie są wzajemnie od siebie zależni
7	Ambicja motywuje do działania		7	Służba innym jest motywacją do działania
8	Podziwia się tych, którzy osiągnęli sukces; nieudacznicy nie zasługują na uwagę		8	Czuje się sympatię dla tych, którym się nie udaje
9	Duże jest wspaniałe		9	Małe jest piękne
10	Kto pierwszy ten lepszy		10	Spiesz się powoli
11	Mężczyźni są silni i agresywni: kobiety, które osiągnęły sukces, są silniejsze i agresywniejsze od mężczyzn		11	Mężczyźni i kobiety są łagodni, wrażliwi, ciepli
12	Głównym atutem jest siła		12	Wdzięk osobisty jest ważnym atutem

4.Wymiar czwarty

Lp.	Wyróżnienie pierwsze	X	Lp.	Wyróżnienie drugie	X
1	Każdy dzień trzeba przyjmować z radością i otwartością		1	Przyszłość jest zagrożeniem; niespodzianki trzeba się starać przewidzieć i przygotować się na nie
2	Ludzie nie mają powodów odczuwać stresów		2	Ludzie odczuwają lęk
3	Czas nie kosztuje		3	Czas to pieniądz
4	Ciężka praca, sama dla siebie nie jest cnotą		4	Praca jest najwyższą wartością
5	Agresja zasługuje na potępienie		5	Agresywne zachowanie jest akceptowane
6	Konflikty mogą być wykorzystane w sposób konstruktywny; należy przestrzegać zasad fair play		6	Konflikty wyzwalają zawsze agresję i należy ich unikać
7	Różnica zdań jest akceptowana; należy okazywać tolerancję i szacunek wobec tego co odmienne		7	Ludzie i pomysły odbiegające od „normy” są niebezpieczne; nietolerancja chroni przed nimi
8	Małe nasilenie nacjonalizmu		8	Silny nacjonalizm
9	Większa skłonność do ryzyka		9	Duża troska o bezpieczeństwo
10	Duży szacunek społeczny do ludzi młodych		10	Ludzie młodzi nie zasługuje na szacunek
11	Akcentowanie relatywizmu i empiryzmu		11	Poszukiwanie absolutnych prawd i wartości
12	Przepisy blokują inicjatywę		12	Bez przepisów zapanowałby chaos
13	Jeśli przepisy nie są przestrzegane - należy je zmienić		13	Jeżeli przepisy nie są przestrzegane, należy ukarać winnych nieprzestrzegania ich
14	Rząd jest po to, by służył obywatelom		14	Obywatele powinni podporządkować się rządowi
15	Duże zaufanie do zdrowego rozsądku		15	Ufa się tylko ekspertom

Komentarz

1. Wymiar pierwszy - dystans władzy; wyróżnienie pierwsze - mały dystans władzy; wyróżnienie drugie - duży dystans władzy

2. Wymiar drugi - indywidualizm i kolektywizm; wyróżnienie pierwsze - indywidualizm; wyróżnienie drugie - kolektywizm

3. Wymiar trzeci - męskość i kobiecość; wyróżnienie pierwsze - męskość; wyróżnienie drugie - kobiecość

4. Wymiar czwarty - unikanie niepewności; wyróżnienie pierwsze - mały stopień unikania niepewności; wyróżnienie drugie - duży stopień unikania niepewności

3. Instrument 3 - Test Cameron-Quin - (szerszy sposób interpretacji w publikacji ).

Kwestionariusz oceny kultury organizacyjnej

Na każde z sześciu pytań podane są cztery odpowiedzi, między które należy rozdzielić 100 punktów w zależności od tego, w jakim stopniu dana odpowiedź odzwierciedla sytuację w Pana/i firmie. Najwięcej punktów należy przypisać odpowiedzi, która jest najbliższa rzeczywistej sytuacji w organizacji. Na przykład jeśli odpowiedź A jest bardzo bliskim odzwierciedleniem postrzeganej sytuacji, odpowiedzi B i C są do pewnego stopnia trafne, a odpowiedź D jest najmniej zbliżona do stanu faktycznego, można przypisać 55 punktów odpowiedzi A, po 20 punktów odpowiedziom B i C oraz 5 punktów odpowiedzi D. Łączna suma przyznanych punktów wynosić musi 100.

Analogicznie rozdzielić należy punkty dotyczące stanu pożądanego, czyli takiego, jaki powinien istnieć w Pana/i firmie za pięć lat .

1.	Jaka jest ogólna charakterystyka organizacji	Stan obecny	Stan pożądany
A	Organizacja jest miejscem osobistych spotkań. Przypomina wielką rodzinę. Ludzie mocno się angażują
B	Dominującymi cechami organizacji są energia i przedsiębiorczość. Ludzie chętnie podejmują ryzyko
C	W organizacji liczą się przede wszystkim wyniki. Główną troską jest jak najlepsze wykonywanie zadań. Pracownicy są bardzo ambitni i nastawienia na osiągnięcia
D	W organizacji obowiązuje ścisła hierarchia i kontrola. Tym co robią ludzie zazwyczaj rządzą formalne procedury
	Ogółem	100	100
2	Styl przywództwa w organizacji	Stan obecny	Stan pożądany
A	Przywództwo w organizacji powszechnie utożsamia się ze służeniem radą i pomocą oraz roztaczaniem opieki
B	Przywództwo w organizacji powszechnie utożsamia się z przedsiębiorczością, nowatorstwem i podejmowaniem ryzyka
C	Przywództwo w organizacji utożsamia się z ze stanowczością, ekspansywnością, orientacją na wyniki
D	Przywództwo w organizacji powszechnie utożsamia się z koordynowaniem, sprawnym organizowaniem, stwarzaniem harmonijnych warunków do osiągania dobrych wyników
	Ogółem	100	100
3	Styl kierowania pracownikami	Stan obecny	Stan pożądany
A	W organizacji preferuje się prace zespołową, dąży do powszechnej zgody i uczestnictwa
B	W organizacji preferuje się samodzielne podejmowanie ryzyka, innowacyjność, swobodę i oryginalność
C	W organizacji preferuje się ostrą rywalizację, stawiane są wysokie wymagania i liczą się przede wszystkim osiągnięcia
D	W organizacji preferuje się bezpieczeństwo zatrudnienia, podporządkowanie, przewidywalność i niezmienność stosunków
	Ogółem	100	100

4	Co zapewnia spójność organizacji	Stan obecny	Stan pożądany
A	Spójność organizacji jest zapewniona przez lojalność i wzajemne zaufanie. Wysoka ceni się zaangażowanie w sprawy organizacji
B	Sprawność organizacji jest zapewniona przez zaangażowanie w innowacje i rozwój. Kładzie się nacisk na szukanie nowych dróg
C	Spójność organizacji jest zapewniona przez nacisk na wyniki i osiąganie celów. Powszechnymi motywami działania są ekspansywność i chęć zwyciężania.
D	Spójność organizacji jest zapewniona przez formalne zasady i regulaminy. Najważniejsze jest sprawne funkcjonowanie.
	Ogółem	100	100
5	Na co kładzie się największy nacisk	Stan obecny	Stan pożądany
A	W organizacji kładzie się nacisk na rozwój osobisty. Obserwuje się duże zaufanie, otwartość i współuczestnictwo.
B	W organizacji kładzie się nacisk na zdobywanie nowych zasobów i podejmowanie nowych wyzwań. Ceni się szukanie nowatorskich rozwiązań i możliwości.
C	W organizacji kładzie się nacisk na działania konkurencyjne i wyniki. Liczy się osiąganie ambitnych celów i zwyciężanie na rynku.
D	W organizacji kładzie się nacisk na trwałość i niezmienność. Ważne są sprawność, kontrole i praca bez zakłóceń.
	Ogółem	100	100
6	Jakie są kryteria sukcesu w organizacji	Stan obecny	Stan pożądany
A	Za miarę sukcesu uważa się rozwój zasobów ludzkich, pracę zespołową, zaangażowanie pracowników i troskę o ludzi.
B	Za miarę sukcesu uważa się wytwarzanie najbardziej oryginalnych i nowatorskich produktów oraz osiągnięcie pozycji lidera w dziedzinie innowacyjności.
C	Za miarę sukcesu uważa się wygrana na rynku i pokonywanie konkurentów. Najważniejsze jest osiąganie pozycji lidera na rynku.
D	Za miarę sukcesu uważa się sprawność działania. Najważniejsze są: pewność dostaw, dotrzymywanie harmonogramów i niskie koszty produkcji.
	Ogółem	100	100

Obliczanie wyników oceny kultury

Stan obecny

	A.	B	C	D
1
2
3
4
5
6
Suma
Średnia

Stan pożądany

	A	B	C	D
1
2
3
4
5
6
Suma
Średnia

Prezentacja wyników dostępna w publikacji Quinna-Camerona

---