Ekonomika Turystyki i Rekreacji jako dyscyplina naukowa -

Wykład 1

Trudno zdefiniować turystykę, bo jest wielofunkcyjna. Stąd badania nad nią zajmują się przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych, naukowych stąd daje się wyróżnić kilka odmian definicji turystyki. Praktyce mówi się więc o przestrzennej, socjologicznej a wreszcie ekonomicznej definicji turystyki.

TURYSTYKA - obejmuje ogół działań ludzi, którzy podróżują przebywają dla wypoczynku, w interesach i innych celach przez nie więcej niż jeden rok bez przerwy w miejscach znajdujących się poza ich zwykłym otoczeniem.

Turystyka tonie tylko ruch ale przede wszystkim oznacza popyt, podaż, a te dwie kategorie umożliwiają dojazd, pobyt i powrót. Wszystkie te działania powodują skutki ekonomiczne stanowiące przedmiot zainteresowania ekonomiki, turystyki i rekreacji.

Z ekonomicznego punktu widzenia istotą przyjazdu turystycznego jest wydatkowanie środków pieniężnych pozyskiwanych w miejscu stałego zamieszkania.

Turystyka z ekonomicznego punktu widzenia to:

-popyt /ruch/

-podaż /baza materialna/

-określone skutki gospodarcze.

Dwie kategorie - popyt i podaż przynoszą określone skutki gospodarcze /pozytywne lub negatywne/.

Mówiąc o turystyce za konieczne należy uznać istnienie kilku kategorii:

-przemysł turystyczny

-gospodarka turystyczna

-sektor turystyczne

Przemysł turystyczny jest to termin oznaczający podmioty gospodarcze i obiekty oferujące urządzenia i usługi dla turystyki. Jest on najczęściej pogrupowany według branż dostarczający niekiedy cząstkowy produkt turystyczny, a te branże to chociażby hotelarstwo, gastronomia, turoperatorstwo itp. Natomiast o wiele szerszym pojęciem jest gospodarka turystyczna, ponieważ poza przemysłem turystycznym obejmuje także inne branże związane z turystyką takie jak: transport, handel rekreacja a nawet kultura.

Sektor turystyczny oznacza część gospodarki, której wspólną funkcją jest zaspokajanie potrzeb turystów, składającą się z branż związanych w zakresie jakim zaopatrują one turystów.

Ekonomika turystyczna jest nauką silnie związaną z ekonomią, dlatego też należy tutaj wyróżnić cechy wspólne jak różnice między tymi dwiema dziedzinami.

Ekonomia nauka o stosunkach ekonomicznych prawach rządzących produkcją , podziałem, wymianą i konsumpcją na różnych szczeblach rozwoju społeczeństwa.

Ekonomia traktuje proces gospodarczy jako całość, której elementy są ze sobą powiązane prawami ekonomicznymi np.:

-prawa rynku

-prawo popytu

-prawo podaży

-prawo równowagi.

Ekonomię należy z reguły kojarzyć z terminem makro , ale wymagania współczesnej gospodarki światowej wymuszają również to, ż ekonomia musiała się zająć programem mikro.

Prawa ekonomiczne mimo tego, że pozostały tymi samymi prawami to coraz częściej ich przebieg w różnych dziedzinach gospodarki bywa odmienny niż w odniesieniu do całego państwa. Stąd z tych względów nastąpiła potrzeba badania poszczególnych aspektów

procesów gospodarowania w odniesieniu do tychże konkretnych dziedzin.

Badania poszczególnych aspektów procesów mają dwojaki charakter:

-teoretyczny /z punktu widzenia praw ekonomicznych/

-opisowy / statystyczny opis danej dziedziny/.

Zajmują się tym poszczególne działy ekonomii zwane ekonomikami szczególnymi, stosowanymi lub branżowymi.

Każdy organizm gospodarczy stajre się coraz bardziej złożony, a więc kierowanie nim wymaga nie tylko znajomości ogólnych praw ekonomicznych badanych prze ekonomię, ale także form ich przejawiania się w różnych dziedzinach działalności gospodarczej.

Stąd liczba ekonomik branżowych stale rośnie. Bowiem na początku następował tylko rozwój tych ekonomik szczegółowych związanych z produkcją towarową. Natomiast współcześnie rozwinięta jest sfera szeroko rozumianych usług, a w ramach tej sfery nastąpiło wyodrębnienie się dyscypliny naukowej zwaną ekonomiką turystyki i rekreacji. Konieczność jej istnienia stała się niekwestionowanym faktem, zwłaszcza od tego momentu, kiedy rozwój turystyki w niektórych krajach miał decydujący wpływ na rozwój ich gospodarki, a w konsekwencji tych procesów turystyka stała się podstawą rozwoju gospodarki światowej.

Ekonomiki funkcjonalne, to ekonomiki wyodrębnione z ekonomik szczegółowych, szczegółowych więc dotyczących niższego szczebla, a mianowicie konkretnej jednostki gospodarczej wchodzącej w skład danej branży i na tej kanwie występują takie pojęcia jak:

Ekonomika-

-biura podróży

-hotelarstwa

-hotelu

-zakładu gastronomicznego

-przedsiębiorstwa turystycznego.

Proces ten można przedstawić w postaci pewnego schematu. /8.10/

Przedmiot badań tych ekonomik jest wspólny. Dotyczy podstawowych zjawisk związanych z funkcjonowaniem turystyki i rekreacji.

Natomiast ekonomika formułuje twierdzenia i zasady odnoszące się do całej gospodarki, grupuje je w kategorie ekonomiczne takie jak:

- popyt, podaż koszty, ceny dochód narodowy, bilans płatniczy czy bilans handlowy.

Natomiast w ramach turystki funkcjonują takie kategorie jak:

- popyt turystyczny,

- podaż turystyczna,

-ceny na rynku turystycznym,

- konkurencja na rynku turystycznym

-czy bilans turystyczny.

Na podstawie tego możemy stwierdzić, że badaniem przebiegu praw ekonomicznych w stosunku do całej turystyki i rekreacja zajmuje się ekonomika turystyki i rekreacji. Zatem ekonomika ta bada całokształt procesów ekonomicznych odniesieniu co do całej turystyki i rekreacji. Zatem ekonomika ta bada całokształt procesów ekonomicznych odniesieniu, co do całej turystyki i rekreacji.

Wobec czego różnica między ekonomią a ekonomiką sprowadza się do dwóch zagadnień:

1.do skali badań ekonomia - cała gospodarka - ekonomika cała turystyka /

2.metod badań, które są różne w ekonomii i w ekonomice.

EKONOMIKA TURYSTYKI

Ekonomika jest to nauka interdyscyplinarna, przy czym ta interdyscyplinarność jest stosunkowo duża w tym przypadku, co wynika stąd, że badania dotyczące turystyki i rekreacji muszą wykorzystywać wyniki badań nauk pokrewnych zwłaszcza geograficznych, humanistycznych czy przyrodniczych. O takim właśnie wykorzystywaniu decydują dwa główne czynniki:

1.Chodzi o bardzo szerokie zrozumienie kategorii potrzeby turystki,

2.Bardzo złożony charakter produktu turystycznego.

Jest to dyscyplina, która wyodrębniła się pośród innych nauk stosunkowo późno, bo praktycznie dopiero w końcu XIXw. jej faktyczny rozwój to wiek XX i czasy nam współczesne. To spowodowało również fakt poważnych trudności w zdefiniowaniu ekonomiki turystyki. Jednak dla naszych potrzeb definicja ekonomiki turystyki jest następująca:

EKONOMIKA TURYSTYKI - NAUKA ZAJMUJĄCA SIĘ BADANIEM ZJAWISK PRAWIDŁOWOŚCI EKONOMICZNYCH WYSTĘPUJĄCYCH W TURYSTYCE MAJĄCYCH NA CELU USTALENIE METODAMI NAUKOWYMI NAJBARDZIEJ EFEKTYWNYCH INSTRUMENTÓW POLITYKI TURYSTYCZNEJ I ZARZĄDZANIA MIERZAJĄCYCH DO OPTYMALNEGO ZASPOKOJENIA SZEROKO ROZUMIANYCH POTRZEB SPOŁECZNYCH Z TĄ DZIEDZINĄ.

Ekonomika turystyki nie może być „sztuką dla sztuki” czyli dyscypliną, której badania służą rozwojowi teorii - bowiem prawa ekonomii w odniesieniu do turystyki muszą być wykorzystane w praktyce. Należy je bezwzględnie wykorzystywać przy formułowaniu szeroko rozumianej polityki turystycznej. Należy to także wykorzystywać w procesach zarządzania turystyką, oraz wykorzystywać w szeroko rozumianej orientacji marketingowej.

Prawa ekonomiczne muszą być wykorzystywane w procesach optymalizowania decyzji i muszą być uwzględniane w zarządzaniu operacyjnym, taktycznym oraz strategicznym w turystyce.

Jak widać ekonomika turystyki stała się sferą wyjściową dla wielu obszarów działalności gospodarczej i pełni wobec nich tzw. „rolę służebną”. Służebny charakter ekonomiki turystyki należy wiązać z jej wielofunkcyjnością, ale strategiczną rolę w turystyce i rekreacji pełni funkcja ekonomiczna.

Oprócz tego turystyka spełnia też ważne funkcje pozaekonomiczne:

-społeczną

-wychowawczą

-zdrowotną

-ekologiczna.

Funkcja społeczna turystyki wiąże się z tym, że turystyka realizuje szeroko rozumiane cele społeczne. Jest więc nie tylko elementem prorozwojowym, ale ogranicza negatywne skutki społeczne w postaci chociażby z jednej strony ograniczenia bezrobocia, a z drugiej generowania nowych miejsc pracy. Wymusza to także rozwój szeroko rozumianej infrastruktury. Rozwija etos pracy.

Funkcja wychowawcza turystyki - związana jest z procesami poznawczymi. Przyczynia się

Do rozwoju wiedzy historycznej i kulturowej. Turystyka też wymusza też określone zachowania - wychowuje, edukuje i preferuje określone wzorce postępowania.

Funkcja zdrowotna turystyki -turystyka przyczynia się do rozwoju ruchu. Wymusza sport rekreację. Wpływa pozytywnie na rozwój zdrowia poszczególnych turystów w wyniku czego następuje poprawa ogólnej kondycji określonych grup społecznych.

Funkcja ekologiczna turystyki -turystyka uczy zachowań chroniących środowisko naturalne.

Te funkcje pozaekonomiczne nie mogą przysłaniać realizacji funkcji gospodarczych turystyki. Należy to rozumieć tak, że turystyka jest potężnym działem każdej gospodarki danego kraju i dlatego powinna być realizowana przy pomocy odpowiednich narzędzi czy instrumentów o charakterze typowo rynkowym.

W turystyce ukształtowały się trzy rodzaje orientacji rynkowej.

-orientacja na produkt,

-orientacja na sprzedaż,

-orientacja marketingowa

Orientacja na produkt występuje w przypadku rynku sprzedawcy. Oznacza to, że nabywcy poszukują towaru konkurując ze sobą. Jest to sytuacja bardzo wygodna dla producentów produktu turystycznego, bowiem duży i rosnący popyt gwarantuje im wysoką rentowność. Ta jednak orientacja jest ze stratą dla poszczególnego klienta.

Z punktu widzenia klienta najlepsza jest orientacja na sprzedaż. Następuje tu stała nadwyżka podaży nad popytem. Firmy muszą wówczas walczyć o klienta oferując mu produkt najlepszy i stosunkowo niedrogi.

Można powiedzieć, że połączeniem obu tych orientacji staje się orientacja marketingowa ukierunkowana na nabywcę i na rynek. Oznacza silną kokurencję i przewagę podaży nad popytem. Jest to najbardziej pożądana orientacja na rynku turystycznym.

POL I T Y K A T U R Y S T Y C ZNA

Wielkość i struktura przyjazdowego ruchu turystycznego w zdecydowanym procencie zależą od państwa recepcyjnego., bowiem istnieje tu pewna prawidłowość, że „we współczesnym świecie nie ma w zasadzie państwa, które wpuszczałoby na swoje terytorium wszystkich cudzoziemców bez pewnej kontroli, ograniczeń, albo też żeby nie wpuszczało nikogo.”

Stąd wniosek mówiący o tym, że władze państwowe mogą w dowolny sposób oddziaływają na ruch przybywających cudzoziemców. Mają też prawo wprowadzać pewnego rodzaju uprawnienia lub ograniczenia. Ich zakres będzie pochodną preferowanych interesów danego państwa/np. społeczne, ekonomiczne lub polityczne/.Musi się w tych ograniczeniach również umieścić możliwości recepcyjne wynikające ze stopnia rozwoju bazy turystycznej. Bowiem jej wielkość i struktura uzależnione są też wprost od działań preferowanych przez państwo.

Jak z tego widać zarówno rozwój podaży turystycznej jak i rozwój popytu turystycznego zależą również od polityki państwa oddziałującej na rozwój turystyki.

Wszystkie państwa mogą kształtować wielkość i strukturę przyjazdowego i wyjazdowego ruchu turystycznego. Wyrazem tego oddziaływania jest charakter polityki turystycznej.

Samo pojęcie polityki turystycznej ma charakter historyczny i pojawiło się na określonym stosunkowo wysokim poziomie społeczno - gospodarczego poszczególnych państw. Bowiem wzrost ruchu może spowodować pozytywne bądź negatywne skutki:

- ekonomiczne.

- społeczne,

- polityczne.

Dopóki turystyka nie wywoływała takich skutków państwo się nią nie interesowało.

Rozwój turystyki może spowodować pozytywne bądź negatywne skutki W przypadku tych ostatnich sytuacja ta wymaga działań przerastających możliwości władz lokalnych.

Nie zawsze rozwój regionu, .a więc jego interes /czy interes miejscowości recepcyjnej/ musi być zgodny z interesami państwa jako całości. Z kolei zaniechanie działań na szczebli państwowym może zablokować rozwój turystyki. Gorszym jednak wariantem jest zupełnie niekontrolowany rozwój ruchu turystycznego.

Państwo prowadząc określoną politykę zagraniczną oraz zagraniczną politykę ekonomiczną nie powinno zaniechać przynajmniej koordynacyjnych działań w zakresie turystyki i rekreacji.

Rozwój polityki turystycznej nastąpił przede wszystkim w okresie międzywojennym polityki ale jej dalszy dynamiczny rozwój to już okres po pierwszej wojnie światowej i czasy zupełnie nam współczesne.

Czynniki, które doprowadziły do formułowania założeń polityki turystycznej możnapodzielić na dwie grupy

-przesłanki, które zmusiły państwo do ingerencji ze strony sektora ekonomicznego

-przesłanki, które doprowadziły do domagania się……….

Do czynników znajdujących się w sferze ogólnych interesów państwa można zaliczyć:

-znaczenie turystyki w polityce ekonomicznej państwa

-wpływ polityki turystycznej na politykę zagraniczną

-znaczenie rozwoju turystyki dla prowadzonej przez państwo polityki społecznej

-wpływ turystyki na strukturę i stan bilansu płatniczego państwa

-aktualizacja zawodowa społeczeństwa

-aktywizacja regionów mniej zaawansowanych gospodarczo

Te czynniki wymuszają ingerencję państwa.

Sektor turystyczny wymaga pomocy ze strony państwa z uwagi na:

-znaczenie infrastruktury ogólnej dla turystów /podstawowe urządzenia, przedsiębiorstwa, instytucje potrzebne do funkcjonowania danego działu gospodarki/

-kapitałochłonny i importochłonny charakter inwestycji turystycznych

-interdyscyplinarny charakter turystyki

-znaczenie norm i przepisów prawnych dla rozwoju turystyki

-znaczenie formalności granicznych dla rozwoju turystyki, które są zastrzeżone dla najwyższych organów państwa.

Historycznie wykształciły się 3 podejścia państwa do turystyki

-negatywne

-neutralne

-pozytywne.

Stosunek negatywny występował w państwach, które nie są przygotowane zarówno do rozwoju przyjazdowego jak i wyjazdowego ruchu turystycznego. Zdarzają się też zmiany stosunku pozytywnego na negatywny ale przyczyny tego zjawiska mają często charakter polityczny.

Neutralne podejście jest dużo częściej spotykane. Władze nie ingerują w rozwój turystyki i rekreacji dopóki ten rozwój nie jest sprzeczny z interesami samego kraju i nie wywiera wpływu negatywnego na życie społeczno-gospodarcze. W takim przypadku nie ma mowy o świadomym oddziaływaniu na wielkość i strukturę podaży i popytu.

Podejście pozytywne państwa ma odzwierciedlenie w świadomych działaniach państwa i bieżącej kontroli wpływu tego zjawiska na życie społeczno-gospodarcze w dobie aktualnej i dającej się przewidzieć przyszłości.

WNIOSKI

O polityce turystycznej w pełnym tego słowa znaczeniu można mówić wtedy, kiedy stosunek państwa do rozwoju turystyki jest pozytywny. Oczywiście w tej konkretnej sytuacji, że muszą być sprecyzowane cele tak rozumianej polityki i ściśle określone narzędzia działania.

Stosunkowi państwa do turystyki odpowiadają dwa rodzaje oddziaływania na rozwój tego zjawiska:

- oddziaływanie statyczne

- oddziaływanie dynamiczne

Oddziaływanie statyczne - z reguły mamy na myśli w praktyce stosunek neutralny państwa do turystyki przy czym w określonych uwarunkowaniach ten stosunek neutralny z czasem może przekształcić się w stosunek pozytywny. Taka zmiana stosunków nie musi mieć jednak miejsca. Rola państwa sprowadza się „de facto”do administrowania turystyką.

Oddziaływanie dynamiczne - jest zawsze związane z pozytywnym stosunkiem państwa do turystyki, a więc efektem takiego postępowania staje się wspieranie turystyki jako czynnika typowo prorozwojowego.

Analizując podejście statyczne i dynamiczne - należy wziąć pod uwagę pełną definicję polityki turystycznej.

„Polityka turystyczna to działalność polegająca na określaniu celów ekonomicznych, politycznych, społecznych i kulturalnych związanych z rozwojem turystyki, uzyskiwaniu wszechstronnych pozytywnych efektów wynikających z istnienia popytu i podaży, dążenie do zaspokojenia potrzeb społecznych w zakresie uprawiania turystyki i precyzowania środków niezbędnych do realizacji tych celów”.

Tak rozumiana polityka turystyczna może być realizowana tylko wtedy gdy są ściśle określone organy państwa, te których działalność jest niezbędna do funkcjonowania sektora turystycznego.-organy ustawodawcze

-centralne organy administracji państwowej

-krajowa administracja turystyczna

-doradcze organy administracji państwowej i turystycznej

-turystyczne organy gospodarcze

-turystyczne organizacje społeczne

Te organy spełniają inne role i funkcje.

Warunkiem istnienia polityki turystycznej jest oddziaływanie na wszystkie najbardziej istotne elementy polityki.

To działanie ma zapewnić realizację polityki turystycznej na wszystkich jej etapach.

Sumę etapów wpływających na powstanie usług turystycznych nazywamy cyklem turystycznym.

Do ognisk tego cyklu zaliczamy:

-badanie ruchu turystycznego

-planowanie rozwoju turystyki

-budowę infrastruktury turystycznej

-przygotowanie kadr dla potrzeb turystyki

-rozwój gospodarki turystycznej

-promocję turystyczną

-badanie rezultató prowadzonej polityki turystycznej.

Ocena wielkości i struktury podaży i popytu i w razie stwierdzenia pewnych ułomności w realizacji polityki turystycznej za konieczne należy uznać wprowadzenie korekt dotyczących realizacji jej celów i zadań. W niektórych przypadkach konieczna się staje zmiana niektórych narzędzi tej polityki. O skuteczności realizowania tej polityki turystycznej w zdecydowanej większości przypadków decydują wykorzystywane narzędzia tej polityki. Dobór tych narzędzi musi nastąpić z wykorzystaniem dwóch grup wskaźników:

1. typowo turystycznych

2 gospodarczych /rozwój gospodarczy, tempo rozwoju gospodarczego, inflacja, kryzys finansowy.

Główne czynniki polityki turystycznej:

-ustrój społeczno-polityczny

-aktualny stan gospodarki

-dotychczasowe miejsce turystyki w życiu społeczno-gospodarczym państwa

-praktyka polityki turystycznej

-wyniki polityki turystycznej.

Kwalifikacja narzędzi polityki turystycznej

-narzędzia na popyt i podaż turystyki

-narzędzia paraturystyczne i stricte turystyczne

-podział według gestorów narzędzi

Klasyfikacja narzędzi według źródeł pochodzenia

-narzędzia wynikające z ogólnej polityki państwa

-utrzymanie równowagi rynkowej

-aktywizacja regionów

-aktywizacja sektora usług

-realizacja zobowiązań wobec zagranicy

-współtworzeniepolityki zagranicznej

-realizacji zadań w innych dziedzinach polityki.

Ustawodawstwo turystyczne reguluje kwestie dotyczące

- miejscowości turystycznych

-funkcjonowanie gospodarki turystycznej

-przepisów dotyczących cudzoziemców

-przepisó dotyczących wyjców obywateli za granicę

Narzędzia ekonomiczno finansowe to:

-ceny -podatki- kredyty- kursy walutowe- ograniczenia eksportowe lub importowe.

Część tych narzędzi ma charakter dyskryminacyjny /dwa ostatnie/ uderzając bezpośrednio w podmiot turystyczny.

GOSPODARKA TURYSTYCZNA

Wykład 3

Gospodarka narodowa to całokształt zasobów i działań prowadzonych w kraju w sferze produkcji i usług, podziału, obrotu towarowego i kapitałowego i konsumpcji.

Gospodarka turystyczna to jeden z działów gospodarki narodowej, przede wszystkim sfery szeroko pojętych uaług, której zadaniem jest zaspokajanie materialnych niematerialnych potrzeb turystycznych-wypoczynkowych oraz zdrowotnych ludności.

Gospodarka turystyczna obejmuje:

I grupa

-hotelarstwo

-biura podróży

-biura obsługi ruchu turystycznego

-turystyczne biura transportowe

-biura reklamy turystycznej, akwizycji i rezerwacji

-targi turystyczne

-jednostki wczasowo-wypoczynkowe

-domy wczasowe

II grupa

- domy pracy twórczej

-kolonie, obozy, zimowiska

-obiekty szkoleniowo-wypoczynkowe

-obiekty turystyki kwalifikowanej

-uzdrowiska, sanatoria, prewentoria

-jednostki morskiej, lotniczej. Śródlądowej, kolejowej, drogowej i górskiej komunikacji turystycznej.

III grupa

- przedsiębiorstwa i wodnych, naturalnych, instytucje produkujące towary o charakterze turystycznym np.: sprzęt, ubiory i obuwie turystyczne, urządzenia rekreacyjne

Część tych przedsiębiorstw i instytucji zajmuje się wyłącznie obsługą ruchu turystycznego.

Gospodarka turystyczna obejmuje też całokształt zasobów i działań prowadzonych w sferze produkcji usług, udostępniania dóbr wodnych, naturalnych, podziału, obrotu i konsumpcji turystycznej. Zaspokaja turystyczne potrzeby ludności w ramach systemu rynkowego jego infrastruktury, działalności przedsiębiorstw, samorządów, instytucji i urzędów.

WNIOSEK tak rozumiana gospodarka turystyczna wiąże elementy ekonomiczne z celami społecznymi państwa realizowanymi w obszarze turystyki i jako taka obejmuje bardzo szerokie spektrum problemów.

Gospodarka turystyczna ma specyficzne cechy stąd podstawowym jej celem jest zaspakajanie potrzeb człowieka w czasie wolnym od pracy i nauki, które przejawia się w osiągnięciu zadowolenia podczas udanego pobytu lub podróży turystycznej.

W gospodarce turystycznej funkcjonują dwie sfery. Są to:

-sfera materialna

-niematerialna

które jako takie pełnią funkcje służebne w stosunku do celów ruchu turystycznego.

Poza tym współczesną gospodarkę turystyczną cechuje zastosowanie informatyki, najnowszej techniki i system innowacyjny.

Gospodarka turystyczna oddziaływuje na rynek, na system zarządzania, na marketing, na kształcenie i doskonalenie załóg.

Cechą specyficzną turystyki w tym wymiarze jest to, że mamy do czynienia z wytwarzaniem i dostarczaniem usług konsumentom, a wartość nowo-wytworzona podlega realizacji w obrocie handlowym, przy czym w tworzeniu nowej wartości w postaci produktu bądź usług mamy równolegle do czynienia ze zjawiskami adaptowania i udostępniania turystom tzw. dóbr materialnych i wolnych.

Tak rozumiana gospodarka turystyczna sprzężona jest z nieomal wszystkimi działami gospodarki narodowej i związek ten ma charakter bezpośredni, ale ta gospodarka dostarcza dobra, które mają charakter komplementarny w postaci usług turystycznych na rynku.

Gospodarka turystyczna nie stanowi samoistnego działu. Istnieje bowiem ścisły związek między gospodarką turystyczną a:

-konsumpcją

-równowagą rynkową

-gospodarowaniem zasobami pracy

-dochodami ludności

-bilansem płatniczym państwa

-PKB /produktem krajowym brutto/

Związek ten ma charakter bezpośredni i jako taki określa główne elementy ekonomicznej roli turystyki.

Szeroko rozumianą gospodarkę turystyczną cechują procesy integracji gospodarczej w ramach Unii Europejskiej. Stąd w regionach turystycznych UE występuje zjawisko koncentrowania podaży i tzw. Sezonowe nasilenie popytu. Poza tym w obrocie turystycznym mają miejsce poważne badania, co wynika z niestabilności regionalnej, stąd sam ruch turystyczny poddany jest na różnorakie wpływy o charakterze zewnętrznym jak i wewnętrznym.

W Gospodarce odnotowujemy wzrost produktu narodowego brutto, generalnie wzrost produkcji ewentualne zmniejszenie bezrobocia, wzrost wydajności pracy i zatrudnienia, zwiększenie funduszy amortyzacyjnego, podział produktu narodowego brutto, na akumulację i spożycie, wzrost efektywności nakładów produkcyjnych i kapitałowych.

Jak więc w tym kontekście traktować gospodarkę turystyczną? Należy ją traktować jako jeden z systemów gospodarki państwa przy czym w turystyce występuje koncentracja w wyniku, której powstają wspólnoty gospodarcze. Tego typu działanie jest jednym ze sposobów ograniczenia konkurencji, co oczywiście uderza w podstawy funkcjonowania rynku. Koncentracja to łączenie pod wspólnym kierownictwem przedsiębiorstw świadczących usługi o charakterze komplementarnym obejmującym usługi zarówno turystyczne jak i rekreacyjne. Przykładem takiej koncentracji jest łączenie się międzynarodowych towarzystw lotniczych, towarzystw hotelarskich czy przedsiębiorstw turystycznych w monopolistyczne jednostki gospodarcze. Wśród form integracji występują

Łańcuchy hotelarskie, koncerny, trusty, syndykaty czasami spółdzielnie, różnego rodzaju spółki, celowe związki producentów, producentów także franczising, leasing, powiązania typu j.inwentucence, powstają więc wielkie towarzystwa wchłaniające podróży i łączące się z różnymi przedsiębiorstwami.

Podmioty te korzystają z organizatorów biur podróży czy turoperatorów. Turoperatorzy to hurtownicy, organizatorzy tras podróży, pobytów, letnisk czy czarterów, których de facto zadaniem jest konfekcjonowanie produktu turystycznego. Są to w systemie poszczególnych rynków turystycznych główni organizatorzy promocji także organizatorzy czarterów i tzw. Podróży ryczałtowych. Turoperatorzy występują także w roli integratorów rynku lokalnego, czasami regionalnego, dotyczy to działania hoteli czy biur podróży. Natomiast związku z rozwojem funkcji biur podróży następuje zmiana charakteru ich działalności stąd ze zwykłych pośredników stają się klasycznymi podmiotami świadczącymi usługi. W gospodarce turystycznej obserwujemy jeszcze inne zjawiska, a mianowicie podpinania się różnych jednostek pod wspólny zarząd i w tym przypadku mamy do czynienia z organizacją typu holdingowego.

Poza tym gospodarka turystyczna powiązana jest ściśle z transportem, przemysłem, rzemiosłem a nawet rolnictwem czy produkcją żywności, Jeżeli chodzi o przemysł to jego znaczenie w gospodarce turystycznej związanej jest przede wszystkim z produkcją na rzecz rozwoju turystyki czy też uprawiania rekreacji. Gospodarka turystyczna jest ściśle powiązana z rozwojem gmin i regionów. Z tego wynikają podstawowe zasady aktywizacji gmin i regionów.

Zasada 1 - mówi o tym, że województwa, powiaty i gminy muszą uznać turystykę jako czynnik rozwoju gospodarczego.

Zasada 2 - mówi o tym, że polskie regiony turystyczne wchodzą w skład turystycznego rynku wewnętrznego Unii Europejskiej

Zasada 3 - mówi, że aktywizacja gmin i regionów turystycznych w swoim rozwoju aktywnie wykorzystuje środki unijne w ramach realizowanej prze Unię polityki regionalnej. Za ten obszar odpowiada Danuta Hibner.

Zasada 4 - mówi, że województwa, powiaty i gminy wdrażają europejską strategię wdrażania i przyspieszania rozwoju.

Zasada 5 - mówi, że województwa, powiaty i gminy uruchamiają inicjatywy gospodarcze mające na celu rozwój społeczno-gospodarczy regionów.

Zasada 6 - mówi, że wszystkie podmioty gospodarcze w swojej działalności zwracają uwagę na informację, promocję i działania marketingowe.

Zasada 7 - mówi, że wszystkie podmioty działające w sektorze turystycznym w swoich biznes-planach muszą szczegółowo uwzględnić produkty turystyczne.

Zasada 8 - mówi, że w systemie gospodarki turystycznej buduje się regionalny i lokalny układ przestrzenny.

Zasada 9 - mówi, że w gospodarce turystycznej powinny funkcjonować grupy lobbingowe o charakterze branżowym i przestrzennym.

Zasada 10- mówi, że sektor turystyki powinien być oparty na systemie menagersko- -

marketingowym.

Z tego systemu wynikają ewidentne korzyści zarówno dla państwa jak poszczególnych podmiotów gospodarczych. Temu układowi podporządkowane są systemy organizacyjne, bankowe, oświatowe a nawet naukowo - badawcze. Sektor turystyki funkcjonuje w oparciu o źródła kapitałowe, realizacji programów i biznesplanów. Przebiegająca etapami realizacja musi uwzględniać cele operacyjne taktyczne i strategiczne, organizacje, strategie, odpowiednie środki i zagwarantować zbyt, bo realizując te wszystkie elementy gospodarka turystyczna aktywizuje poszczególne regiony.

RYNEK TURYSTYCZNY

Wykład 4

Pojęcie rynku kolokwialnie rzecz ujmując oznacza miejsce spotkań gdzie jedni kupują a drudzy sprzedają określone towary i takie pojęcie dzisiaj należy kojarzyć z bazarem. Rozwój informatyzacji i komputeryzacji sprawił to, że współcześnie dla dokonania transakcji kupna i sprzedaży nie jest konieczne osobiste spotkanie się nabywcy ze sprzedającym, a jeśli tak to współczesne ujęcie rynku mówi to, że jest to całokształt aktów kupna i sprzedaży. Nieco bardziej profesjonalna definicja rynku określa, że rynek to całokształt aktów kupna i sprzedaży oraz warunków jakich te transakcje przebiegają, a także jak kształtują ogólną podaż i popyt oraz poziom cen.

Tak rozumiany rynek spełnia szereg istotnych funkcji, których najważniejsze mają charakter informacyjny lub regulujący /dotyczy stron popytowej i potażowej/.

Funkcja regulacyjna sprowadza się do tego, że rynek jako taki jest regulatorem:

1. wielkości i struktury sprzedaży

2. wielkości i struktury popytu

3. rynek reguluje poziom cen

4. rynek reguluje możliwości i zakres działań konkurencyjnych

Na strategię rynku można spojrzeć z innej strony, a mianowicie twierdząc, że jest to zespół, które doprowadzają do kontaktów między sprzedającym a kupującym w procesie wymiany dóbr i usług.

Jest także syntetyczne ujęcie rynku wg. którego rynek to proces prowadzący do tego, że podejmowane są :

1. decyzje gospodarstw domowych dotyczące alternatywnych produktów turystycznych

2. decyzje przedsiębiorstw dotyczące jak wiele i dla kogo pracować

3. decyzje pracowników dotyczące jak wiele i dla kogo pracować zostają wzajemnie uzgodnione, dzięki odpowiednim dostosowaniem cen.

Drugie podejście do rynku turystycznego mówi o tym, że rynek turystyczny to ogół stosunków wymiennych towarowych i pieniężnych podejmowanych przez osoby indywidualne, przedsiębiorstwa, organizacje i instytucje, które reprezentują podaż i popyt tur. na różne dobra i usługi tur.

Kolejna definicja rynku turystycznego mówi, że Jest to ogół stosunków wymiennych między osobami instytucjami sprzedającymi produkty i usługi turystyczne przedstawiającymi podaż a osobami instytucjami nabywającymi produkty i usługi zaspokajającymi potrzeby turystyczne przedstawiającymi popyt.

W takim rozumieniu rynku tur. wyróżniamy kilka elementów strategicznych

1. na tym rynku występują podmioty podaży i popytu

2. na tym rynku występują przedmioty rynku, czyli produkty tur. podlegające wymianie

3. stosunki podmiotowe między podmiotami rynku.

Tu więc następuje wydzielenie się poszczególnych rynków dotyczących specyficznych usług lub rodzajów turystyki Specyficzne cech rynku tur.

1. Jest to rynek towarów usług z przewagą usług

2. Na rynku turystycznym występuje popyt łączony na towary i usługi, których sprzedaż wzajemnie się uzupełnia.

3. Konsumpcja następuje miejscu podaży jednocześnie z produkcją usług

4. Rynek turystyczny występuje w miejscach czasowego pobytu turystów, ale także w miejscach stałego zamieszkania zarówno przed wyjazdem jak i po powrocie z tego wyjazdu

Przekroje przestrzenne turystyki i rynku

Uwzględnia się trzy zasadnicze typy regionów gospodarczych:

1.region gospodarczy jako obszar jednostkowy

2.region jako zespół podmiotów gospodarczych.

3. region jako terytorialnie wykształcony kompleks produkcyjny

Region turystyczny to obszar różnorodnych powiązań przede wszystkim usługowych. Obejmuje on czynniki: naturalne, techniczne, gospodarcze i administracyjne

Przy czym jeśli środowisko ma być wykorzystywane na potrzeby szeroko rozumianej turystyki i rekreacji musi odpowiadać dwóm warunkom:

1. musi posiadać walory wypoczynkowo krajoznawcze

2. musi posiadać odpowiednio rozbudowaną infrastrukturę.

Stąd kolejne ujęcie definicji regionu tur. mówi: że jest to wykształcony terytorialnie kompleks usługowy, czyli zespół różnorodnych urządzeń i warunków wzajemnie ze sobą powiązanych i rozmieszczonych na odpowiednim obszarze.

Trzeba jednak pamiętać o elementach infrastruktury jak i samego ruchu turystycznego. Stąd też z punktu widzenia gospodarki regionalnej w turystyce uwzględnia się szereg związków, które :

1. dotyczą funkcji obszaru

2. dotyczą innych gałęzi gospodarki

3. dotyczą wpływu turystów na całą gospodarkę

4…….. pracy

5. układ rynkowy / relacje podaży do popytu na towary i usługi, których sprzedaż wzajemnie się uzupełnia/

6. efektywność ekonomiczną turystyki jako stymulatora rozwoju innych branż

Punktu widzenia gospodarki regionalnej w turystyce uwzględnia się następujące powiązania:

1. związki turystyki z regionalną i gminną funkcją obszaru

2. związki między gospodarką turystyczną a pozostałymi gałęziami gospodarki

3. wpływ turystyki na:

a/gospodarkę

b/ siły robocze

c/ stosunek podaży do popytu

e/ efektywność ekonomiczna turystyki jako stymulatora innych branż

Wraz z rozwojem turystki pojawiają się czynniki, które zmieniają układ stosunków na miejscowym rynku i analiza tej sytuacji wymusza poznawanie transferów występujących w turystyce. Transfery dotyczą dochodów, tak więc przepływy tych dochodów powstają w wyniku zaistnienia ściśle określonych zjawisk.

Zjawiska te to:

1. zatrudnienie w innym terenie nie w miejscu zamieszkania

2. dokonywanie zakupów pozamiejscem zamieszkania

3. ruch turystyczno-wypoczynkowy

4. delegacje służbowe

W turystyce międzynarodowej dochodzi do innych zjawisk, a mianowicie salda obrotów dewizowych wpływają na stan bilansu płatniczego państwa. Transfery te umożliwiają zaspokojenie potrzeb w kraju innym niż kraj stałego zamieszkiwania.

Potrzeby te występują na rynku turystycznym w docelowym kraju podróży pod postacią nowego popytu turystycznego.

WNIOSEK - Aby zaspokoić zwiększony popyt dany obszar musi dysponować zwiększoną ilością produktów, towarów i usług, przy czym elementy te albo mają powstawać w samych regionach turystycznych albo przenikać do nich z innych regionów. Przy czym tego typu transfery nie dotyczą usług, bowiem te muszą być realizowane w miejscu pobytu konsumpcyjnego.

Te potrzeby to:

-rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej

-rozwój telekomunikacji

-uruchomienie i wykorzystywanie wszystkich mediów

-rozwój placówek służby zdrowia

-rozwój bazy noclegowej

- rozwój bazy gastronomicznej.

MIEJSCE RYNKU TURYSTYCZNEGO

Pod pojęciem rynku turystycznego rozumiemy ogół stosunków wymiennych, towarowych i pieniężnych podejmowanych przez osoby indywidualne, przedsiębiorstwa, organizacje i instytucje, które reprezentują podaż turystyczną oraz popyt na różne dobra i usługi turystyczne.

Zjawisko wymiany towarowo pieniężnej warunkuje działanie mechanizmów rynkowych, które stanowią dynamiczne związki między popytem a podażą, a cenami utrzymującymi się w stałym ruchu strumieni towarów, które są łączone aktami kupna i sprzedaży wraz z całym transferem kapitałów od odbiorców do dostawców. Na tak pojętym rynku nie ma jakichkolwiek ograniczeń czy to czasowych czy też przestrzennych. Funkcjonują też rynki branżowe, funkcjonują rynki przedmiotowe, a jeśli tak to pojmowanie rynku obejmuje także zespół decyzji wszystkich sprzedających, kupujących, pośredniczących rozliczających, promujących, konfekcjonujących i generujących.

Na tak rozumianym rynku uwzględniamy zarówno czynniki czasu, przestrzeni, transferów a także wytwarzania dóbr i usług i dokonujemy wymiany.

Jedną z właściwości tak rozumianego rynku staje się zetknięcie na nim transferowanego popytu z miejscową sprzedażą. Rynek turystyczny to także rynek terenowy umiejscowiony w obszarze posiadającym odpowiednie walory turystyczne, które decydują o jego atrakcyjności. Sprzedaje się na nim dobra materialne jak i niematerialne. One na tym rynku występują jako towary i w pierwszej kolejności będą to tzw. poszukiwane dobra materialne

A w drugiej kolejności będą tu tzw. inne dobra / dobra wolne i dobra rekreacyjne/.

Na ten rynek składają się także : ziemia, baza i urządzenia, praca ludzka, kapitał, produkty i usługi, klienci, turyści, kuracjusze a także systemu zarządzania rynku, sprzedaży i konsumpcji.

Natomiast rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych w dziedzinie turystyki kształtuje tzw. turystyczne obszary rynkowe. Są to z reguły typowe rynki branżowe a w ich ramach będą to rynki czasu wolnego będą to rynki urlopowe typowe rynki turystyczne. One między sobą różnią się zarówno podmiotami i przedmiotami rynku a w ich powstaniu dużą rolę odgrywają giełdy turystyczne. Czasami podobną rolę odgrywają targi turystyczne.

Na tym rynku występują typowe procesy rynkowe, które regulują związki danej gospodarki turystycznej z jej otoczeniem. Przy czym odzwierciedlają one postępowanie oparte na dwóch rodzajach procesów myślowych i decyzyjnych oraz oparte na przekazywaniu, gromadzeniu i przetwarzaniu informacji. Przy czym w systemie gospodarczym występują tzw. procesy realne w postaci czy to transferów czynników produkcji, transferów dóbr i usług i kapitałów.

Na rynku występują tzw. procesy realne w postaci działań wytwórczych a więc produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji. Wszystkie te procesy mają charakter otwarty. Występują one w ramach szeroko rozumianej gospodarki, w której funkcjonują takie podsystemy jak: planowanie, kredytowanie finansowanie i budżetowanie, zarządzanie , marketing. Na tym tle kategoria rynku jako jednego z podsystemów gospodarki turystycznej wiąże się z innymi podsystemami regulacyjnymi, przy czym sam podsystem rynkowy ma określone miejsce w systemie gospodarczym i jest powiązany ze swoim otoczeniem, przy czym otoczenie to oddziaływuje na układy rynkowe albo też pozostaje pod ich wpływem. Oprócz tych elementów istnieje także tak zwana regulacja samoczynna, która jest zespołem pomiędzy jednostkami w tym przypadku przedsiębiorcami lub konsumentami, przy czym procesy te zachodzące na rynku charakteryzują zmienne układy zależne od miejsca stałego pobytu, zależne od miejsca turystycznego pobytu, wreszcie od czasu podjęcia decyzji i samej jej realizacji. Stąd też w turystyce mamy do czynienia z:

- regulacją rynkową

-sterowaniem

-kierowaniem rynkiem

-samoregulacją rynkową.

W naszej dzisiejszej analizie pozostaje jeszcze zjawisko układu rzeczowego rynku, przy czym ten układ rzeczowy rynku musi uwzględniać komplementarność dobra turystycznego, który ma formę wczasów i wycieczek. Składa się na to wiele towarów i usług.

Układ rzeczowy rynku turystycznego

-podaż dóbr turystycznych w regionie /przedmioty konsumpcji/

-sposoby organizacji wyjazdów turystycznych

-środki lokomocji używane w podróży

-formy organizacyjne podaży turystycznej

W analizowanym przypadku źródłem procesów rynkowych są różnice podmiotowe, przedmiotowe, przestrzenne, branżowe a także rodzajowe i czasowe. Stąd badanie rynku pozwala wydzielić nie tylko sam rynek tur. ale określić także jego cechy ilościowe i jakościowe.

Rynek turystyczny krzyżuje się z innymi rynkami lokalnymi i branżowymi zwłaszcza z rynkiem pracy, rynkiem handlowym, transportowym, kapitałowym, rolnym informatycznym.

Międzynarodowy rynek turystyczny

W miarę rozwoju międzynarodowych stosunków gospodarczych oraz międzynarodowego ruchu turystycznego pogłębia się międzynarodowy podział pracy w zaspakajaniu potrzeb turystycznych. Powstają instytucje rozwijające międzynarodowe stosunki turystyczne, rozbudowywane są się kompleksy lokalowe, systemy rezerwacji, informacji rynkowej a nawet reklamy.

Na międzynarodowym rynku turystycznym dokonywane są transakcje zakupu i sprzedaży towarów postaci materialnej lecz przede wszystkim niematerialnych usług oraz udostępniania dóbr wolnych i naturalnych, lub wytworzonych przez człowieka.

Ten rynek mógł się rozwijać w wyniku rozwoju transportu i komunikacji w warunkach wprowadzonej swobody transferu osób i kapitału.

Badania rynku międzynarodowego dotyczą:

-analizy wielkości i struktury podaży

-analizy wielkości i struktury popytu

-analizy i oceny sytuacji konkurencyjnej poszczególnych rynków

-analizy amplitudy wahań kursów walut

-oceny wielkości i struktury obrotów dewizowych

-analizy oczekiwań poszczególnych rynków

Jest to możliwe do osiągnięcia poprzez:

-permanentne badanie rynków

-badanie potrzeb turystycznych

-badanie motywacji wyjazdów

-badanie koniunktury gospodarczej i turystycznej

--badanie amplitudy wahań kursowych

-oceny innowacyjności w turystyce

-oceny zachowań konkurencyjnych

-analizy poziomu struktury cen

-analizy oczekiwań rynków turystycznych

-analizy bezpieczeństwa podróżowania

Kryteria segmentacji rynku turystycznego

W praktyce występuje wiele kryteriów segmentacji rynku turystycznego a najważniejsze z nich to:

-rodzaj usługi, rodzaje i formy turystyki

-cechy demograficzne turystów

-cechy społeczno-zawodowe turystów

-kryteria czasowe

-kryteria przestrzenne

Na tym tle mamy do czynienia z rynkiem:

-usług noclegowych

-usług transportowych

-touroperatorów

-pośredników podróży

-wyjazdów na targi i konferencje.

Natomiast ze względu na rodzaje wyjazdów, cele wyjazdów i ich motywy mamy tzw. szereg rynków wyjazdowych:

Wyodrębniamy rynki wyjazdów:

Urlopowych letnich, urlopowych zimowych, biznesowych, handlowych, pielgrzymkowych, leczniczych, poznawczych, studiujących, myśliwskich

Turystyki: młodzieżowej, krajowej, zagranicznej, lotniczej, morskiej autokarowej.

Podział na tego rodzaju rynki jest równoznaczny z podstawowym podziałem potencjalnych turystów na różne kategorie. Podstawą tego podziału staje się wysokość osiągalnych dochodów. Od wysokości dochodów w dużej mierze zależy wybór produktów turystycznych, ale również zależy od wzajemnego przenikania stylu życia pomiędzy poszczególnymi grupami.

Rynek turystyczny

Jest to ilustracja rynku turystycznego ze względu na wysokość

osiąganych dochodów. Przy czym pole powierzchni tego

trójkąta prezentuje ogół potencjalnych uczestników

turystyki. Struktura trójkąta dzieląc go na dwie części

otrzymujemy trapezy B i C i jeden trójkąt A przy czym w każdej

z tych kategorii…..

Dolny trapez C przedstawia największą masę konsumentów ale o dochodach średnich, często niskich. Stąd warstwy społeczne tego trapezu często dopiero wchodzą do konsumpcji turystycznej. Występuje tutaj bezpośrednia zależność popytu od cen.

jest podatna na działanie konkurencji i na tzw. „owczy pęd”. Jest to kategoria przyszłościowa i zadawala się ona niskim poziomem ceprzy równolegle niskim standardzie produktów turystycznych. W tej grupie mogą znaleźć się przedstawiciele, którzy kosztem wyrzeczeń lub też kosztem całorocznego oszczędzania mogą akceptować wyższe ceny a zatem i wyższe standardy usług.. Natomiast „owczy pęd” oznacza grupę potencjalnych turystów, którzy czują potrzebę utożsamiania się z innymi konsumentami oraz stylem ich życia.

Trapez B - reprezentuje on konsumentów średnich i nieco wyższych dochodach, a więc reprezentowane tu są szerokie warstwy mieszczaństwa i równonocześnie występuje bardzo duża sfera tzw. „nowobogackich”. Mieszczaństwo jest podatne na sterowanie. Jest to grupa na ogół sympatyczna podatna na „owczy pęd”.

Jej przeciwnikiem jest grupa „nowobogackich” Występuje w tym obszarze efekt snobizmu, bowiem często kopiuje się zachowanie grupy o najwyższych dochodach, decydują się na najwyższy standard, a wręcz na luksus, czyli na chęć pokazania się za wszelką cenę.

Trójkąt A - obejmuje konsumentów o najwyższych dochodach. Jest to z reguły grupa potencjalnych turystów, która praktycznie dysponuje wolnym czasem i dużymi środkami finansowymi. W tej grupie jest wyraźny popyt na specjalne oferty. Jeżeli im zaoferujemy tańszą ofertę to niektórzy z nich mogą się obrazić.

Ten rynek jest wyrafinowany, bardzo wymagający ,klientela mało sympatyczna i ta klientela wymaga indywidualnego podejścia.

Te strzałeczki ukazują stałe przemieszczenia się grup w obu kierunkach. Bowiem w razie powodzenia życiowego potencjalnych turystów z dolnego trapezu przesuwa się do trapezu środkowego a nawet do górnego trójkąta. Gdy los nam nie sprzyja, niektórzy zarówno ci z trapezu B, a nawet z trójkąta A spadają do trapezu dowolnego.

Ci konsumenci, którzy przenieśli się do wyższej grupy na ogół szybko się adaptują do konsumpcji danej grupy. Gdy wahnięcie nastąpiło w dół adaptacja jest dużo trudniejsza i oni starają się mimo wszystko utrzymać standardy.

Węzłowe problemy rynku turystycznego

Informacja rynkowa turystyce

W razie stałego pogarszania się warunków życiowych klientów pierwszej kolejności rezygnuje się z zakupu produktów turystycznych, albo też następuje żądanie obniżenia standardów, skracanie pobytu, wzmożone oszczędzanie na przyszłą imprezę tzn. ograniczanie wyjazdów dorosłych na rzecz dzieci. I te zjawiska dotyczą społeczności obu trapezów.

Kolejna ważna segmentacja rynku turystycznego zależ od poszczególnych faz życia rodziny. Kolejna segmentacja oparta jest na stylu życia, bowiem uwzględnia różne oferty urlopowe. Oprócz tego warto zapamiętać, że wprowadzenie nowego produktu turystycznego na rynek musi uwzględniać skłonność danego społeczeństwa do innowacji.

Istnieją wyraźne rozbieżności pod tym względem w różnych ruchach społecznych. Wynika to z ogólnego podejścia społeczeństwa.

Można spotkać się z różnymi grupami turystów: czepialscy, balangowcy, nowobogaccy, handlarze itp.

W sytuacji rynkowej mamy do czynienia z rynkiem sprzedawcy i rynkiem nabywcy.

Rynek nabywcy - charakteryzuje się nadwyżką podaży nad popytem. Stąd kupujący znajduje się znajduje się w sytuacji uprzywilejowanej wobec sprzedawcy i wymusza to w naturalny sposób troszczenie się o klienta oraz podejmowanie szybkich działań konkurencyjnych.

Rynek sprzedawcy - jest przeciwieństwem rynku nabywcy. Charakteryzuje się długotrwałą przewagą popytu nad podażą. Stąd też sprzedawca znajduje się w lepszej sytuacji ma przewagę nad kupującym, prowadzi to czsami do patologii.

Podstawowym instrumentem oddziaływania sfery rynkowej i decyzyjnej jest informacja rynkowa. Ta informacja może prezentować nowości turystyczne, pewnemu wykorzystaniu rezerw. Spełnia też szczególną rolę w podejmowaniu przez konsumenta decyzji zakupu substytucyjnych oraz komplementarnych dóbr turystycznych. Sprzyja więc zwiększaniu popytu turystycznego i ma bezpośredni wpływ na osiąganie równowagi rynkowej .W systemie gospodarczym kanałami rynkowymi między podmiotami gospodarczymi, turystycznymi, administracyjnymi przepływa duża ilość informacji.

Spotykamy informacje o przedmiotach, podmiotach i stosunkach na tym rynku.

Informacja rynkowa w turystyce:

-o walorach obszarów rekreacyjno-turystycznych

-o usługach i urządzeniach turystycznych

-o obrocie towarowym i dewizowym

--o stopie dyskontowej

-o kursach walut

-o rezerwacji, akwizycji i rozliczeniach

-o ruchu turystycznym

-o klientach

-o towarach i usługach.

W turystyce funkcjonowanie sfery podmiotów turystycznych oparte jest na funkcjonowaniu tzw. rynkowych struktur informacyjnych.

Ma ona wiele celów cząstkowych:

-badanie istoty rynkowych procesów informacyjnych

-badanie uwarunkowań funkcjonowania informacji rynkowej

-ustalenie związków między kanałami podsystemów informacji

-ustalenie tego jak zasilane są systemy zarządzania turystyką

W tym stanie rzeczy informacja spełnia swoje zadania w stosunku do organów decyzyjnych, do wytwórców i konsumentów.

Efektem takiego oddziaływania będzie

zaprojektowanie organizacji rynku turystycznego i jego sfery informacyjnej, która dotyczy :

-stymulowanie procesów konkurencji o klienta

-doprowadzenie do wzmocnienia pozycji konsumenta wobec jednostki obrotu

-skrócenie drogi przepływu informacji i utworzenie jej nowych linii

-wspierania samodzielnych podmiotów turystycznych

-umocnienie rynku turystycznego

-stworzenie przesłanek racjonalnej informacji.

Ustalenie przebiegu procesów zakresu informacji rynkowej wymaga ze strony menedżerow zupełnie nowego spojrzenia. Odmiennego od tradycyjnie traktowanej informacji w systemie czy to centralnej czy regionalnej informacji tur.

Nastąpiło więc przekształcenie tychże ośrodków informacji w Polską agencję promocji turystyki.

Elementy metod działania na rynku

-

W strategii rozwoju przedsiębiorstwa opartej na koncepcji marketingowej stosuje się kilka ważnych elementów:

-trafność definiowania zakresów i celów działalności przedsiębiorstwa

-selekcja kanałów dystrybucji

-lansowania nowych produktów

-analiza cyklu życia produktów

-planowanie składników marketingowych.

Organizacja przedsiębiorstwa jest podporządkowana strategii marketingowej, która odgrywa wiodącą rolę w procesach wytwarzania i sprzedaży produktów turystycznych.

Jest to metoda komplementarna. Polega na szybkim i stałym rozpoznaniu potrzeb rynku turystycznego i natychmiastowym organizowaniu pod tym kątem produkcji i sprzedaży produktów turystycznych, przy czym wejście na rynek produktów turystycznych poprzedzone być musi systemowymi czynnościami umożliwiającymi współdziałanie z podmiotami już istniejącymi na rynku.

W tym kontekście w turystyce opracowuje się dwie strategie obejmujące-

-obszar wytwarzania

- obszar zbytu

Realizacja obu strategii wymaga stałej obserwacji potrzeb oraz dostosowania do nich wszystkich elementów w tym:

-promocji

-kanałów dystrybucji

-dywersyfikacji

Dywersyfikacja -oznacza ukierunkowanie działania na rozszerzanie produkcji świadczenia usług, które powiązane są z dotychczasową działalnością oraz są z nimi komplementarne.

Dywersyfikacja jest działaniem celowym. Ma ona przed sobą cele:

-- ilościowy wzrost zdolności produkcyjnych i usługowych długim okresie

-zwiększenie i urozmaicenie asortymentów i pakietów usług turystycznych

-zmniejszenie ryzyka gospodarczego.

Wszelkiego typu działania przedsiębiorstwa tur. poprzedzać muszą działania, które muszą dostarczyć podstawowych informacji, na których opiera się polityka tur. Potrzeba znaleźć odpowiedzi na szereg istotnych pytań.

1. dotyczy wielkości rynku zbytu

2. dotyczy ludzi, którzy produkt turystyczny wybierają

3. czy dany rynek się zmienia, a jeśli tak to w jakim kierunku

4. jakie były ostatnie trendy wzrostowe na rynku

5. jakie są potrzeby obecnych i przyszłych turystów.

Odpowiedzi na te pytania pozwalają na ustalenie wielkości i struktury produktu turystycznego, który to produkt musi odpowiadać zarówno potrzebom klientów jak i potrzebom rynku.

Kanały rynkowe w turystyce

Jeżeli chodzi o kanały rynkowe w turystyce to tworzą to tworzą one system dystrybucji a tenże system tworzy poszczególne branże gospodarki turystycznej

U wejścia do tych kanałów są zgrupowani producenci, usługodawcy oraz inne instytucje.

Natomiast u wyjścia tych kanałów ulokowani są konsumenci, którzy poprzez te kanały reklamy ofert, negocjacji umów, akwizycji, pośrednictwa, sprzedaży i transportu przybywają na obszar recepcji tur.

Jednocześnie strukturę tych kanałów tworzą ogniwa pośrednie, które są wzajemnie sprzężone, współzależne i wzajemnie wspierające się .Stąd kanały dystrybucji tworzy w praktyce zespół instytucji, przedsiębiorstw i podmiotów, za których pośrednictwem następuje przepływ różnych strumieni działalności turystycznej.

Poza tym kanały dystrybucji/ kanały rynkowe i kanały zbytu/ To struktura wewnętrzna podmiotów gospodarczych, przedsiębiorstw i instytucji pośredniczących, magazynujących, konfekcjonujących za pomocą, których produkty są świadczone i sprzedawane.

Są to również kombinacje przedsiębiorstw agencji i pośredników posiadają one mają wewnętrzną warstwę regulacyjną z rozwiniętym systemem informacyjno-decyzyjnym.

Strumienie te obejmują:

-informacje rynkowe

-decyzje gospodarcze

-elementy samoregulacji

-towary i usługi

-konsumenci, turyści

-akty kupna i sprzedaży dóbr i usług

-środki płatnicze

Należą do nich także:

-reklama

-akwizycja i rezerwacja

-opinie miejscowej ludności o turystach

-opinie konsumentów-turystów

Patrząc na produkt tur. trzeba wziąć pod uwagę, że jest on związany z określonym terenem turystycznym. Poza tym obejmuje on usługi materialne i niematerialne występujące w poszczególnych obiektach bądź urządzeniach jako gotowości do ich świadczenia.

Poza tym węzły linii informacyjnych tworzą specjalne zespoły:

- analiz rynku

-informacji statystyczno - gospodarczych

-związków i zrzeszeń branżowych

Tworzą je również przedsiębiorstwa będące źródłem informacji o skutkach decyzji regulujących tzw. objawach samoregulacji rynkowej. Ale tymi liniami przepływają także osoby, a więc potencjalni turyści. Do tego celu używane są środki transportu a nośniki te umożliwiają dotarcie turystów do wybranych przez nich miejsc wypoczynku, przy czym wszelkie powiązania kanałów dystrybucji i linii przepływów pozostają w wynikunegocjacji potwierdzone umowami.

Same systemu umów i negocjacji występują komplementarnie i są stałymi elementami obrotu handlowego turystyce.

Dokumenty ustalają prawa i obowiązki jego uczestników. Ustalają także relacje wzajemne oraz warunki realizacji umów.

Kanały dystrybucji są także elementem konkurencji w tworzeniu wspólnych dla turystów punktów sprzedaży i dostępu konsumentów do obszarów recepcji turystycznej.

Promocja w turystyce

Wiążące znaczenie ma promocja sprzedaży. Ma ona znaczenie obok produktu tur. , kanałów dystrybucji i systemu cen. To promocja sprzedaży stymuluje zakup towarów usług przez konsumentów jednostki obrotu tur.

Promocja łączy inne ogniwa oraz instrumenty.

Promocja sprzedaży jest zespołem instrumentów środków służących doskonaleniu kontaktów między sprzedającymi a kupującymi mająca na celu sprawność działań, które służą optymalizowaniu tych kontaktów.

Cechy promocji:

1. wzmaga konkurencję

2. pomnaża sprzedaż

3. pomnaża zyski

4. ugruntowuje pozycję przedsiębiorstwa turystycznego na rynku.

Promocję można rozpatrywać jako jednorazowe działanie, albo jest to cały zespół powtarzanych kampanii promocyjnych, których treść zmienia się w zależności od celów i warunków działania.

Środki i narzędzia promocyjne produktu turystycznego

- eksponowanie atrakcji naturalnych natury

- druki i materiały obrazujące wzorce oferowanych dóbr tur./chodzi o warunki świadczeń/

- organizacja pokazów, targów i giełd

- organizowanie różnych form sprzedaży na rynkach tur. /najwięcej instrumentów produkcyjnych/

-eksponowanie znaków firmowych i towarowych, zarówno reklamie jak i w ofertach turystycznych

Chodzi więc o to, że trzeba ustalić:

- z jakich powodów i w jakim celu i z jakimi potrzebami udają się turyści na obszar tur.

Trzeba więc ustalać możliwości zaspokojenia tych potrzeb. Chodzi też o zbadanie oczekiwań i wyobrażeń turystów. Poza tym co jest równie ważne musimy ustalić jakiego rodzaju działania trzeba podjąć, aby prawidłowo ukształtować kanały rynkowe w sferze negocjacji umów, organizowania przedstawicielstw, organizowania agentów, jak również ustalić jak rozwiązać kanały informacyjne i sprzedaż.

W praktyce stosuje się różnorodne marketingowe formy sprzedaży. Jest to:

- sprzedaż osobista

-sprzedaż bezpośrednia

-sprzedaż pośrednia

- marketing bezpośredni

-sprzedaż na miejscu

-rezerwacje grupowe

-rezerwacje indywidualne

W praktyce stosuje się różne instrumenty. W turystyce olbrzymią rolę odgrywają wydawnictwa turystyczne o charakterze………reklamowym:

-katalogi, broszury o rodzajach rekreacji, turoferty atrakcji turystycznych, plakaty, wywieszki, ogłoszenia, mapy, przewodniki dodatki do lokalnych dzienników, informacja komunikacyjna.

W promocji w turystyki dużą rolę odgrywa reklama.

Reklama w turystyce to całokształt różnorodnych środków i metod informowania ludności o oferowanych dobrach i formach obsługi.

Zarówno reklama jak i promocja są najczęściej stosowanymi środkami komunikacji marketingowej i wywierają bezpośredni wpływ na stopień świadomości klientów.

Poza tym reklama powinna uwzględniać:

- informacje o działaniach w turystyce

- kształtować motywacje wyjazdów

Istnieje swoisty „kodeks reklamowy”, który powinien uwzględniać:

-zgodność reklamy z prawem

-prawdziwość danych o towarze lub usłudze

-niewykorzystywanie łatwowierności, wierzeń i zwyczajów

-dotrzymywanie reklamowych warunków finansowych

-używanie znaków państwowych państwowych reklamie może mieć miejsce, jeśli nie jest to prawnie zabronione.

Podmiotem badania skuteczności reklamy są zarówno turyści oraz organizatorzy ruchu turystycznego.

Natomiast przedmiotem reklamy będą: właściwości dóbr wolnych i dóbr naturalnych, będą to dobra materialne, usługi turystyczne oraz warunki techniczne i finansowe korzystania z tych dóbr.

Turystyce odnotowujemy również innowacje czyli wprowadzanie zmian w produktach i usługach, także w procesie sprzedaży i technologii świadczenia usług. Stąd innowacje w turystyce można rozpatrywać łącznie z ofertami turystycznymi. Stąd oferty są nie tylko narzędziem reklamy ale stają się narzędziem innowacji.

Oferty wiążą propozycje sprzedaży lub kupna produktu tur. Mogą też dotyczyć świadczenia usług i jako takie otrzymują wszystkie najistotniejsze warunki nabycia danego dobra. Stąd oferty są zgłoszeniem gotowości sprzedaży lub nabycia produktów tur.

Oferty mają swoją specyfikę., na którą składają się:

- czas

-żywotność oferty.

Oferta to wiążąca propozycja zawarcia umowy złożona przez jedną stronę i możę być nią osoba fizyczna, prawna, zespół podmiotów lub miejscowości tur.

Oferta określa wszystkie cechy, ceny i warunki.

-ma charakter wiążący

-ma charakter czasowy/długo, średnio, krótkookresowe/

-żywotność oferty

-standaryzacja oferty

Żywotność oferty to przedział czasu, w którym dana oferta będzie przyjmowana przez turystów, bo wynika z faz ruchu turystycznego

Standaryzacja polega na oferowaniu różnego rodzaju usług regionów, gmin i branży realizowanych w istniejących warunkach

Tego rodzaju oferty są wiarygodne i realizowane są w określonym programie i są prze pewien czas niezmienne. Za pośrednictwem różnego rodzaju przekaźników są one przekazywane do obszaru potencjalnego popytu.

Podaż turystyczna

Na rynku turystycznym tak samo jak i na każdym innym rynku funkcjonuje wiele kategorii, z których najważniejsze to: podaż, popyt, ceny i konkurencja.

Podaż - to ilość produktów lub usług oferowanych na sprzedaż w danym okresie po danej cenie.

Podaż turystyczna jest to ilość produktu tur. oferowana na sprzedaż w danym okresie po danej cenie.

Tenże produkt turystyczny od tego momentu rozumiany jest dwojako - w wąskimi szerokim znaczeniu.

W pierwszym przypadku /wąskim znaczeniu/ produkt oznacza wszystko co turyści kupują /transport, noclegi, wyżywienie/, Przy czym istnieje taka prawidłowość, że elementy te turyści mogą nabywać oddzielnie albo też to czynią w pakiecie.

W szerokim znaczeniu produkt ten stanowi całą kompozycję tego co turyści robią oraz walorów, urządzeń czy też usług, z których przy tej okazji korzystają.

Jednakże specjalistów od turystyki najbardziej interesuje kategoria zwana całkowitym produktem turystycznym.

Całkowity produkt turystyczny - to suma wrażeń i doświadczeń jakich doznał turysta od momentu opuszczenia stałego zamieszkania do powrotu do niego.

Cechą tego produktu jest duża złożoność, ale przy produkcie turystycznym koniecznie trzeba wziąć jeszcze jedną kategorię, która w tym produkcie odgrywa czołową rolę, a tą kategorią jest majątek turysty.

Majątek ten cechuje się tym, że jego wartość pieniężna: jest wynikiem subiektywnej oceny, o czym decyduje właśnie subiektywna ocena walorów turystycznych.

Produkt turystyczny ma złożoną strukturę i składa się z dwóch kategorii ekonomicznych.:

-dobra i rządzenia turystyczne

- usługi turystyczne

Struktura tych elementów pozwala nam zauważyć, że kluczową rolę w podaży turystycznej odgrywają walory turystyczne i określono je pojęciem dóbr podstawowych. Ich rola w produkcie turystycznym jest na tyle istotna, że :

1. walory turystyczne stanowią dominujący i to mimo tego, że występuje także inny motyw

wyjazdów

Walory turystyczne stanowią decydujący czynnik decydujący o lokalizacji wszystkich pozostałych elementów podróży tur. Jest to rezultatem przekroczenia tzw. chłonności walorów turystycznych prowadzącej w istocie do dwóch niekorzystnych zjawisk:

1. Następuje coraz większa uciążliwość pobytu w takim rejonie

2. Dochodzi do klasycznej dewastacji środowiska naturalnego.

Z drugiej jednak strony niezagospodarowane walory tur. nie przedstawiają z punktu widzenia ruchu tur. żadnej wartości. Z tego też powodu

muszą istnieć dobra i i urządzenia komplementarne, które umożliwią

- dojazd do walorów tur.

- pobyt w rejonie ich występowania

- korzystanie z walorów

- spędzanie czasu wolnego

Są to dobra komplementarne określane jako infrastruktura tur.

Pojęcie walorów turystycznych:

Walory te mają pewną strukturę, która jest wynikiem tego, że część walorów jest rezultatem działalności człowieka, a część jest efektem isnienia całej natury.

W literaturze spotykany jest podział walorów turystycznych z punktu widzenia pełnionych przez nie funkcji i wówczas walory turystyczne mogą być albo:

1. Spoczynkowe

2. Poznawcze

3. Specjalistyczne

Wszystkie one mogą mieć charakter walorów naturalnych lub też walorów antropogenicznych.

Usługi turystyczne

W strukturze produktu turystycznego funkcjonuję też usługi. Struktura tych usług pozwala na ich Podział na:

-usługi podstawowe

-usługi komplementarne

W zakres usług podstawowych wchodzą tego rodzaju usługi, które umożliwiają wyjazd, pobyr i powrót z miejsca czasowego pobytu i są one świadczone przez komplementarne dobra i urządzenia turystyczne.

Natomiast jeżeli chodzi o usługi komplementarne to są one świadczone w związku podstawowymi dobrami tur. /walorami/ - przewodnictwo, wypożyczalnia sprzętu, kolejki linowe, wyciągi itp. Oraz dostarczają usług np. rozrywkowych.

Po tej analizie produktów tur kilka spostrzeżeń natury ogólnej:

1. Podaż turystyczna a zatem i produkt turystyczny to dwie kategorie ekonomiczne o

charakterze złożonym

2. W strukturze obu tych kategorii funkcjonuje wiele elementów, które są wzajemnie ze sobą

powiązane

3. Elementy podaży turystycznej mają bardzo różny charakter ekonomiczny, co w praktyce

powoduje, że bardzo często ogólne prawa ekonomiczne w przypadku podaży turystycznej

kształtują się do niej odmiennie

UWAGI

1.

Produkt turystyczny jest elastyczny strukturalnie, a to oznacza, że omoże on przybierać różne formy w zakresie swojego składu. Efektem tej właściwości jest bardzo duża zdolność dostosowywania się do istniejącego popytu oraz pobudzania jego nowych strumieni, w tym czasie jeszcze nie występujących na rynku.

2.

Elastyczność strukturalna produktu turystycznego powoduje, że produktem może być najszybciej wykorzystany zarówno zarówno orientacji na sprzedaż jak i w orientacji marketingowej.

3.

W strukturze produktu turystycznego są dobra i urządzenia związane z ogólną infrastrukturą państwa, co powoduje, że zarówno struktura jak i funkcjonowanie podaży turystycznej w szczególnie w długim okresie uzależnione są od sytuacji gospodarczej danego państwa.

4.

Większość urządzeń komplementarnych istniejących istniejących celu świadczenia usług marketingowych ma charakter inwestycji kapitałochłonnych. Chodzi o takie elementy jak: baza hotelowa, gastronomiczna itp.

5.

Część podaży turystycznychma charakter paraturystyczny, a to ma swój określony wpływ na tzw. elastyczność cenową podaży.

6.

Komponenty produktów turystycznych są komplementarne, co powoduje, że podaż turystyczna ma charakter łączony.

7.

Podaż turystyczna charakteryzuje się bardzo wysokimi kosztami całymi i stosunkowo niskimi kosztami zmiennymi powoduje to, że może być realizowana przy stosunkowo niskich kosztach.

8.

Podaż turystyczna jest sztywna w układzie przestrzennym, co wynika z faktu, że o jej lokalizacji decyduje występowanie walorów turystycznych, której zasady mają charakter ograniczony.

9.

Sztywny charakter podaży turystycznej wyraża się tym, że popyt turystyczny zawsze udaje się do miejsc występowania podaży turystycznej.

10.

Podaż turystyczna lokalizowana jest w miejscach o niskich na ogół walorach dla produkcji materialnej /konflikt interesów najczęściej kończy się porażką po stronie podaży tur./

11.

Prawidłowości dotyczące głównych strumieni ruchu turystycznego powodują to, że podaż turystyczna w dużej mierze jest importochłonna.

13.

Podaż turystyczna w praktyce jest uzależniona od wszystkich sektorów gospodarki.

W produkcie turystycznym duży udział mają usługi.

Usługi charakteryzują się odmiennymi cechami w stosunku do towarów. Usługi inaczej zachowują się na rynku. Usługi we współczesnym świecie stały się jednym z podstawowych mierników poziomu rozwoju gospodarczego danego państwa. Obowiązuje następująca zasada: im wyższy udział usług w PKB danego kraju i im wyższy udział zatrudnienia w tym sektorze to za tym wyższy uznaje się udział rozwoju danego państwa.

Definicja Oskara Landego - usługi to czynności związane z bezpośrednim zaspakajaniem potrzeb ludzkich.

Tak rozumiane usługi mają dwie cechy:

- niematerialność

- efekty materialne

Usługi materialne

Skierowane na usługi skierowane

osobę na przedmiot

-medyczne -konserwacyjne

-kosmetyczne - reparacyjne

-gastronomiczne -płatnicze

-noclegowe -porządkowe

-transportowe -transportowe

Układ ten należy uzupełnić o usługi niematerialne

UWAGA

1. Nie ma takich usług, które nie byłyby potrzebne w związku z istnieniem turystyki

2. Im dłuższy pobyt turystyczny tym liczba usług realizowana jest większa

3. Usługi podstawowe produktu turystycznego składają się głównie z usług materialnych i to zarówno odniesieniu do podróżującego jak i przedmiotów.

W przypadku usług komplementarnych podstawowe znaczenie mają usługi niematerialne.

Usługi niematerialne

Skierowane na osobę czynności niematerialne

- oświatowe - finansowe

- informacyjne - prawne

- kulturalne - ubezpieczeniowe

-konsultacyjne

Cechy produktu turystycznego, które wynikają z udziału w nim usług:

- Konsumpcja produktu. tur. jest zawsze aktem jednorazowym, nawet jeśli korzysta się z tego

samego pakietu, nie ma pewności co do przyszłej konsumpcji.

-różnorodność produktu turystycznego

-nabycie produktu tur. oparte jest często na wyobrażeniu o miejscu czasowego pobytu

-produkt tur. jest nietrwały /konsumpcja w określonym miejscu i czasie/

-produktu tur. nie można zmagazynować /ale świadczenie może być realizowane/

-w prod. tur. występuje jednoczesność aktu produkcji i konsumpcji

-tymczasowe prawo użycia produktu tur.

-cechy prod. tur. kształtują się w bezpośrednim kontakcie z klientem.

Podaż turystyczna jest kategorią skomplikowaną. Wynika to z jej specyfiki, a właściwie z jej cech ekonomicznych takich jak

- nieelastyczność celowa

-sezonowe wykorzystanie.

Czy produkt turystyczny ma charakter produktu ekonomicznego?

To pytanie ma uzasadnienie z dwóch powodów:

1. Jeszcze niedawno traktowano turystykę marginalnie

2. Czy dobrem może być krajobraz, spokój, walory.

Uznanie jakiegokolwiek produktu za ekonomiczny wymaga:

-akceptacji społecznej

-cenę i wartość

-zdolność do wymiany

Turystyka służy zaspokajaniu potrzeb społecznych. Jest nie tylko potrzebna ale wręcz poszukiwana. Uprawianie turystyki traktuje się współcześnie jako konieczność. Staje się atrybutem każdego człowieka. Każdy produkt turystyczny ma swoją cenę. Jest to tym ważniejsze, że obecnie mamy sytuację rynku nabywcy. Stad do klienta trafiają obecnie jak najlepsze oferty a w przewadze konkurencyjnej wykorzystuje się elementy cenowe.Produkt turystyczny ma też swoją wartość. Występuje bowiem w sferze wymiany zagranicznej, a na wielkość popytu w danym państwie wpływa wielkość eksportu i importu. Turystyka staje się szeroko rozumianym produktem polityki państwa.

MIERNIKI PODAŻY TURYSTYCZNEJ

Atrakcyjność tur. jest związana z turystyką. Potocznie atrakcyjność turystyczną utożsamiamy z walorami tur. co w indywidualnej ocenie będzie zawsze pochodną preferencji. Wobec tego określony teren będzie atrakcyjny, bo posiada np. rozległe plaże, dobry klimat, czy unikalne zabytki antropogeniczne. Te elementy mają charakter subiektywny i ich porównywanie nie jest zatem możliwe, ale wszystko zależy od tzw. świadomości turystycznej bowiem im wyższa jest świadomość tur. będąca konsekwencją aktywności tur. społecznej tym ocena atrakcyjności obejmie coraz więcej elementów wykraczających poza walory turystyczne.

Atrakcyjność turystyczna jest pojęciem złożonym i wymaga uściślenia.

O atrakcyjności decydują trzy elementy

1. walory turystyczne

2. dostępność komunikacyjna

3. zagospodarowanie turystyczne

Wszystkie one podlegają indywidualnej ocenie, a więc podlegają indywidualnym preferencjom. Dotyczy to np., rodzaju transportu, bazy noclegowej, standardu bazy towarzyszącej. A jeśli tak to o atrakcyjności turystycznej będą decydowały elementy podaży turystycznej. Granicę oceny takie atrakcyjności będą wyznaczały bowiem w postaci dochodu i ceny. One bowiem powodują to mianowicie, że indywidualne preferencje muszą się zamknąć w pewnych granicach i tak w przypadku transportu może się okazać, że realnąjego gałęzią będzie kolej, mimo preferowanego połączenia lotniczego.

Jeśli chodzi o bazę noclegową w grę będą wchodziły obiekty tańsze mimo fascynacji droższymi.

Atrakcyjność turystyczna jest sumą subiektywnych i obiektywnych ocen poszczególnych elementów podaży tur. mieszczących się poszczególnych granicach wyznaczonych przez określony poziom cen i dochodów.

Ekonomiczny związek między atrakcyjnością tur. a podażą turystyczną

Bariery ekonomiczne /cena i dochód/ powodują, że odpowiednie strumienie popytu przypisuje się odpowiednie strumienie podaży.

Bowiem bardzo rzadko podaż tur. występująca na rynku jest zestawem wszystkich omówionych przez nas elementów tym przypadku jest ona dostosowana do określonych segmentów popytu. W tej sytuacji istnieje możliwość różnicowania pakietu tur. pod wieloma względami, np.: zakres świadczonych usług a także ich jakości.

Mierzenie podaży turystycznej jest niezbędne w procesach:

- planowania i zarządzania

-ocenie kosztów, zysków, rentowności, płynności finansowej

-wprowadzenia orientacji marketingowej.

Powszechnie przyjętym, umownie obowiązującym miernikiem podaży turystycznej jest baza noclegowa. Można zatem stwierdzić, że im większa jest baza noclegowa miejscowości czy regionu recepcyjnego tym większa jest ich podaż turystyczna. Mimo, że to stwierdzenie jest dużym uproszczeniem dlatego, bo dotyczy tylko jednego wskaźnika podaży, to dla oceny poza nielicznymi wyjątkami nie ma sprawozdawczości statystycznej obejmującej inne składniki podaży. Chodzi tu zwłaszcza o brak statystyki międzynarodowej dla oceny szeroko rozumianego statusu finansowego. Można więc posiłkować się wycinkowo statystykami określającymi wybrane elementy podaży turystycznej.

Oceniając walory turystyczne wykorzystujemy następujące składniki:

- udział terenów mających walory naturalne w ogólnej powierzchni

- liczba i rodzaj zabytków

- liczba i powierzchnia parków narodowych

- liczba i powierzchnia jezior

- liczba niepowtarzalnych zjawisk

W wielu przypadkach daje to możliwości porównań ale w walorach turystycznych górę bierze ich subiektywny odbiór i dlatego przy porównywaniu chodzi o całą się sieć transportową, zwłaszcza jej gęstość i stopień powiązań z głównymi regionami tur. i ich częstotliwość.

Mierniki podaży turystycznej

- powszechnie przyjętym, umownym miernikiem jest baza noclegowa

- informacje dot. Transportu / muszą one dotyczyć przewozów osobowych, a tego rodzaju statystyki z natury rzeczy są mało dokładne. Na transport należy patrzeć jako na gałąź pozaturystyczną gdyż wykonuje swoje funkcje w ramach całego państwa.

- liczba i rodzaj obiektów gastronomicznych

-liczba i charakter obiektów kulturalnych

- infrastruktura usługowa

Przy ocenie podaży turystycznej należy brać pod uwagę wszystkie jej aspekty.

Rozwój bazy noclegowej datuje się od starożytności. Z tego historycznego ujęcia wykształciło się wiele jej rodzajów. Adekwatny stał się podział bazy noclegowej według różnorodnych kryteriów zarówno rodzajowych jak i jakościowych. Przy czym ta klasyfikacja jest niezbędna ponieważ stanowi podstawę miernika podaży turystycznej.

UWAGA

1.

Istnieje wiele klasyfikacji bazy noclegowej, ale żadna z nich nie jest powszechnie przyjęta

2.

Liczne są spory dotyczące poszczególnych kategorii bazy noclegowej

3.

Najbardziej adekwatną klasyfikacją bazy noclegowej określiła WTO.

Klasyfikacja bazy noclegowej

- hotelarska /hotele, motele, pensjonaty, zajady/

- uzupełniająca / komplementarna/ pozostałe obiekty

Ta klasyfikacja nie wnika w spory definiujące poszczególnych obiektów i różną ich interpretację w poszczególnych państwach. Należy bowiem pamiętać, że przepisy danego państwa uściślają wymogi związane z zakwalifikowaniem danego obiektu do takiego czy innego rodzaju.

Baza hotelarska - tylko część obiektów, która nie daje obrazu całej bazy noclegowej, bowiem w tym przypadku należy jeszcze wziąć pod uwagę funkcjonowanie całej bazy podlegającej obsłudze turystycznej.

Baza komplementarna również jest tylko częścią całej bazy noclegowej, dlatego też statystyki określające całą bazę noclegową obejmują dwa jej rodzaje. Przy porównywaniach musimy zwracać uwagę jakiego rodzaju obiekty w poszczególnych krajach obejmujemy.

Nienależny mylić bazy hotelarskiej z bazą hotelową

Baza hotelowa jest częścią bazy hotelarskiej.

Bardzo ważnym elementem jest też określenie mierników wielkości badanego zjawiska.

Porównuje się:

- liczbę obiektów

- liczbę pokoi

- liczbę miejsc

Poza tym statystyki bazy noclegowej w wielu państwach w ujęciu międzynarodowym są uzupełniane dodatkowymi informacjami jak: standardy, homologacji czy……. Natury przestrzennej. Poza tym Światowa Organizacja Turystyki wprowadziła pojęcie turystycznego obiektu noclegowego. Jest to każdy obiekt, w którym regularnie lub sporadycznie nocują turyści.

Kolejny podział; turystyczne obiekty noclegowe dzielą się na:

- turystyczne zakłady zakwaterowania zbiorowego

- obiekty zakwaterowania indywidualnego

Turystyczne zakłady zakwaterowania zbiorowego obejmują:

- obiekty specjalistyczne

- inne obiekty zbiorowego zakwaterowania

Pojęcie hoteli i innych obiektów hotelarskich obejmuje: hotele, hotele apartamentowi, motele, zajazdy, hotele nadmorskie, kluby oferujące miejsca noclegowe.

Oprócz w/w w tej strukturze będą wszystkie podobne zakłady świadczące usługi szersze niż ścielenie łóżek, sprzątanie pokoi i mycie urządzeń sanitarnych.

Inne obiekty hotelarskie to:

- domy z pokojami do wynajęcia

- pensjonaty

- rezydencje turystyczne

I znowu tutaj należy dopisać wolne obiekty noclegowe, podzielone na pokoje i prowadzące ograniczone usługi hotelarskie, w których zakresie jest ścielenie łóżek itd.

Różnica między 1 a 2 podziałem obiektów hotelarskich jest dość istotna, a to dlatego, że w składzie tej drugiej bazy znalazły się obiekty, które dotychczas wchodziły w skład bazy uzupełniającej.

Natomiast w skład obiektów specjalistycznych zaliczmy obiekty lecznicze, obozy wakacyjne, OHP, ośrodki konferencyjne, obozy harcerskie, czy obozy związane z ochroną środowiska.

Inne obiekty zakwaterowania zbiorowego:

- kempingi-pola namiotowe- schroniska młodzieżowe i turystyczne

- domy wycieczkowe - ośrodki wypoczynkowe zakładów pracy

- hotele robotnicze - domy studenckie

Wszystkie te obiekty znajdują się poid wspólnym zarządem i często są one wspierane dotacjami.

Struktura obiektów zakwaterowania indywidualnego

- własne obiekty mieszkalne /posiadanie drugiego domu/

- pokoje wynajęte przy rodzinie

- mieszkanie wynajęte prywatne

- kwatery wynajęte nieodpłatnie od krewnych

- inne kwatery prywatne

Własne obiekty mieszkalne

Zjawisko rozpowszechnione w państwach rozwiniętych i jest to zjawisko, które jest rozwijane w ramach szeroko pojętej polityki turystycznej. Sprzyjać budowie takich domów powinna preferować polityka fiskalna. Baza noclegowa może być dzielona wg. kryteriów sezonowości i dostępności.

Żeby można oceniać podaż turystyczną jest wiele potrzebnych ustaleń terminologicznych, klasyfikacyjnych po to, aby wszystkie statystyki podaży turystycznej były porównywalne i żeby nie wyciągać błędnych czy zbyt pochopnych wniosków wniosków rozwoju tej branży, bo to za każdym razem może przynieść ujemne skutki rynkowe.

POPYT TURYSTYCZNY

Wykład 8

Popyt turystyczny to wielkość zapotrzebowania na produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie.

Popyt turystyczny jako kategoria ekonomiczna realizuje swoją aktywność, aktywność czym decydują trzy główne czynniki:

1. Produkt turystyczny składa się z dóbr, urządzeń oraz usług.

2. Ocena tego produktu ma charakter subiektywny, stąd o wielkości i strukturze popytu

decydują czynniki trudno wymierne.

3. Konsumpcja turystyczna wymaga spełnienia pewnych warunków.

Spełnienie tych warunków wymaga odrębnych analiz, które mają istotne znaczenie dla możliwości oceny efektywnej sprzedaży. Przy analizie popytu turystycznego istotnym elementem jest potrzeba, którą definiujemy jako: ”pożądanie wartości użytkowych dóbr i usług wynikających z osiągniętego rozwoju gospodarczego kulturalnego”

kulturalnego tychże względów dokonujemy praktycznej oceny klasyfikacji potrzeb, które dzielą się na 3 grupy:

1. Egzystencjalne /pożywienie, ubranie, mieszkanie itp./

2. Kulturalne /kształcenie, literatura, sztuka itp./

3. Luksusowe /drogie mieszkanie, biżuteria, drogi samochód, jacht itp./

Ten podział skłania nas do następnego podziału na podstawie którego, mówimy o potrzebach niezbędnych do życia i potrzebach do upodobania /potrzeby wyższego rzędu/.

Turystyka należy do grupy potrzeb wg. upodobania.

Nieograniczony i rosnący zakres napotyka bariery zewnętrzne przede wszystkim w postaci podaży, która w żadnym przypadku nie jest nieograniczona.

Tak w odniesieniu do turystyki dobrami ograniczonymi są walory turystyczne. Natomiast drugą barierą jest dochód. Wpływa on na realizację potrzeb wyższego rzędu, chociaż nie bez znaczenia jest przy potrzebach niezbędnych a w obu przypadkach kształtuje ich zakres ilościowy i jakościowy. Zaspokajanie potrzeb wymaga działań o charakterze ekonomicznym. Wystąpienie takich działań jest momentem, w którym potrzeba przekształca się w popyt.

Te działania ekonomiczne sprowadzają się do takich posunięć, w którym celem jest wygospodarowanie środków pieniężnych umożliwiających zaspakajanie tych potrzeb. Operacja ta może odbywać się kilkoma drogami np.: drogą podęcia dodatkowej pracy zgromadzenia odpowiednich rezerw. Przy czym podjęte działania ekonomiczne mogą doprowadzić do zaspokojenia danej potrzeby albo też mogą się okazać niewystarczające.

Inny wariant mówi, że te działania mogą doprowadzić do realizacji danej potrzeby szybko, albo też oddalić tę realizację na pewną przyszłość. Bez względu na to, jakie będą warunki realizacji naszych działań to te działania o charakterze gospodarczym doprowadzają do bardzo ważnego zjawiska a mianowicie przekształcania się potrzeby w popyt potencjalny.

Popyt potencjalny nie występuje na rynku. Popyt potencjalny musi być przez przedsiębiorcę bezwzględnie analizowany. Szczególnie musi być analizowany w sytuacji rynku nabywcy i orientacji marketingowej. Zwłaszcza ta sytuacja wymusza konieczność obserwowania rynku, ale nie tylko bowiem wymusza obserwacje zarówno obecnych jak i potencjalnych nabywców. Jej rezultatem staje się wybór środków konkurowania poszczególnych firm turystycznych na rynku. Obserwacja popytu potencjalnego okresu określi nam potencjalną możliwość przyszłościowego zbytu naszych produktów turystycznych.

Kolejną kategorią analizowaną przez przedsiębiorcę na rynku turystycznym jest popyt efektywny.

Popyt efektywny występuje na rynku i znajduje on bezpośrednie pokrycie w dochodach.

Przy jakim poziomie dochodów wystąpi popyt tur.?

Turystyka pojawia się wyłącznie w ramach funduszu konsumpcji swobodnej. A ta konsumpcja pojawia się wyłącznie przy wydatkach wg. upodobania.

WNIOSKI:

1.

Mówi o tym, że poziom dochodów musi być na tyle duży, aby w ogóle doszło do powstania funduszu konsumpcji swobodnej.

Progu dochodów.

2.

Czynniki kształtujące popyt muszą mieć taką siłę oddziaływania, w ogóle doszło do konsumpcji turystycznej.

- osiągnięty poziom rozwoju - inflacja - stopy procentowe

- sytuacja polityczna - sytuacja klimatyczna

- poziom bezpieczeństwa

3.

Konsumpcja turystyczna pojawi się dopiero po przekroczeniu określonego progu dochodów.

Występują przypadki włączania się odruchu turystycznego grup społecznych, które nie przekroczyły określonego progu dochodów. Może to być efekt demonstracji lub typowym czynnikiem mody. Kiedy na danym rynku wysyłającym rozwinięta będzie tzw. turystyka socjalna.

Analizując te dwa warianty za niezbędny należy uznać właśnie ustalenie progu dochodów. Dochodowy próg konsumpcji turystycznej jest wysoki i jest dużo wyższy od innych rodzajów konsumpcji, biorąc nawet pod uwagę konsumpcję typowego luksusu.

Zjawisko to powoduje, że w badaniach popytu turystycznego następuje analiza zależności w dwóch układach: pomiędzy - popytem a dochodami - a - ceną dochodami i- co sprowadza się do wyliczenia określonych wskaźników elastyczności /cenowe i dochodowe/.

Z dotychczasowych rozważań wynika to, że wzrost dochodu musi, a przynajmniej powinien powodować wzrost popytu turystycznego . W rzeczywistości tak jest, stąd współczynnikiem elastyczności dochodowej popytu jest ……… większy od jedności. Oznacza to w praktyce, że wzrost dochodów o jednostkę powoduje wzrost wydatków na turystykę w kwocie większej niż ta umowna jednostka. Kraje o monokulturze - wzrost wynosi +2, +3 jednostki.

Przebieg tego współczynnika będzie się kształtował różnie w różnych sektorach rynku. I tak różna relacja będzie w przypadku podróży wypoczynkowych, inna w przypadku podróży poznawczych a jeszcze inna będzie w przypadku uprawiania tzw. turystyki specjalistycznej. Te odmienności dowodzą bezwzględnej konieczności analizy rynku turystycznego. Zgodnie z pragmatyką turystyczną popyt tur. powinien reagować i niestety reaguje na spadek dochodów. Ten spadek powinien wynosić tyle ile wynosi współczynnik elastyczności dochodowej. Ale w praktyce te prawidłowości w niektórych przypadkach się nie sprawdza.

Natomiast na pewno się sprawdza jeśli chodzi o analizę popytu turystycznego w odniesieniu do wybranych segmentów rynku.

Analizując problem dalej trzeba wiedzieć, że jeżeli chodzi o popyt to w jego analizie należy odróżnić trwały spadek dochodów od spadku przejściowego przez aklamację możemy przyjąć, że trwały lub długo trwający spadek dochodów doprowadzić musi do spadku popytu tur..

To zjawisko będzie miało miejsce dlatego, ponieważ następuje albo zmniejszenie albo całkowity zanik funduszu konsumpcji swobodnej.

Bardzo ważna w tym przypadku jest analiza i obserwacja ogólnych wskaźników rozwoju społecznego w poszczególnych państwach, ponieważ te wskaźniki pokazują aktualny stan poziomu stopy życiowej. Ta sytuacja będzie miała miejsce tylko w stosunku do rynków o ukształtowanym wzorcu konsumpcji turystycznej. Odnosi się to do rynków, na których turystyka stała się zjawiskiem powszechnym. Kiedy występuje spadek dochodów o charakterze przejściowym popyt tur. nie musi się zmniejszyć. Najczęściej bowiem dochodzi w tej sytuacji do zmiany struktury konsumpcji tur. W tej konkretnej sytuacji z reguły decydują się na zakup tańszego produktu. Obniżają standardy i jakość.

Dochodzi wtedy do substytucji w turystyce. Jest to sytuacja uwarunkowana. Bowiem dojdzie do niej wtedy i tylko wtedy kiedy rynek turystyczny jest odpowiednio rozwinięty i zdywersyfikowany pod względem podaży.Jeśli podaż jest ograniczona do obiektów o wysokim lub bardzo wysokim standardzie /zjawisko podaży sztywnej/ . W takim przypadku ta podaż nie zdąży się dostosować do przejściowego spadku dochodów. Efektem tej sytuacji będzie spadek popytu turystycznego.

Popyt turystyczny jest popytem substytucyjnym. I tę substytucję należy postrzegać dwojako:

- substytucja zewnętrzna

- sybstytucja wewnętrzna

Substytucja zewnętrzna ma miejsce wtedy, gdy popyt turystyczny przestanie istnieć a związane z tym wydatki przeznacza się na inne cele. Występuje ona wtedy i tylko wtedy, kiedy mamy do czynienia ze słabo rozwiniętą podażą i to zarówno zarówno przypadku wzrostu jak i spadku dochodów. Stały wzrost dochodów zawsze skutkuje zmianą struktury konsumpcji. Wówczas żądania dotyczą coraz wyższych standardów albo też usług o charakterze luksusowym. Równoległym zjawiskiem jest w tej sytuacjispadek zainteresowania o dotychczasowym standardzie.

Jeśli na rynku nie ma poszukiwanego produktu następuje tu tzw. efekt przesunięcia. Nasze zainteresowania przesunięte są na inne dobra. Dla tej grupy dochodowej produkt turystyczny zniknie. Identyczna sytuacja ma miejsce w obliczu spadku dochodów, z tym, że rodzi się potrzeba produktów o niższym standardzie.

Substytucja wewnętrzna sprowadza się do przesuwania popytu tur. w kierunku produktów wyższej lub niższej cenie.

1

---