ZARZĄDZANIE TURYSTYKĄ NA OBSZARACH CHRONIONYCH

1. Omów formy ochrony przyrody

Formy ochrony przyrody:

• Parki narodowe

• Rezerwaty przyrody

• Parki krajobrazowe

• Obszary chronionego krajobrazu

• Obszary Natur 2000

• Pomniki przyrody

• Stanowiska dokumentacyjne

• Użytki ekologiczne

• Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

• Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów

Park narodowy:

Obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.

Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów.

Rezerwat przyrody:

Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.

Park krajobrazowy:

Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwości zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.

Pomniki przyrody:

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jasienie.

Stanowiska dokumentacyjne:

Stanowiskami dokumentacyjnymi są niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych. Stanowiskami dokumentacyjnymi mogą być także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin lub zwierząt.

Użytki ekologiczne:

Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:

Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne.

2. Zakazy obowiązujące w parkach narodowych i rezerwatach przyrody

W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się:

• Budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom parku narodowego albo rezerwatu przyrody

• Rybactwa, z wyjątkiem obszarów ustalonych w planie ochrony albo w zadaniach ochronnych

• Chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego płoszenia zwierząt kręgowych, zbierania poroży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu

• Polowania, z wyjątkiem obszarów wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych ustanowionych dla rezerwatu przyrody

• Pozyskiwania, niszczenia, umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów

• Użytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody.

• Zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody

• Pozyskiwania skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, minerałów i bursztynu

• Niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i użytkowania gruntów

• Palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz używania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody

• Prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony

• Stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów

• Zakłócania ciszy

• Ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza grogami położonymi na nieruchomościach będących w trwałym zarządzie

• Prowadzenia badań naukowych bez zgody

• Biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych

• Organizacji imprez rekreacyjno - sportowych - w parku narodowym bez zgody dyrektor parku narodowego, a w rezerwacie przyrody bez zgody organu uznającego obszar za rezerwat przyrody

Zakazy nie dotyczą:

• Wykonywania zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych

• Likwidacji nagłych zagrożeń oraz wykonywania czynności nieujętych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych, za zgodą organu ustanawiającego plan ochrony lub zadania ochronne

• Prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym

• Wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa

Obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystywania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własności, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego

3. Co to jest obszar przyrodniczo cenny

Obszary przyrodniczo cenne:

OPC to taki obszar, który przedstawia wartości dane przez przyrodę dla jakiejkolwiek działalności człowieka.

Są to obszary, których różnorodność biologiczna stanowi lub może stanowić dominujący, istotny czynniki działalności gospodarczej lub w istotny sposób ograniczający konwencjonalne formy gospodarowania.

Za OPC nie mogą być uznane małe obszary o wysokiej bioróżnorodności lub obszary o słabych reżimach ochronnych, ponieważ ich wpływ na skalę gospodarowania jest niewielki.

4. Wyjaśnij pojęcie chłonności naturalnej

Chłonność naturalna:

Chłonność naturalna odnosi się do środowiska przyrodniczego i oznacza maksymalną liczbę turystów, która może swobodnie penetrować dany obszar, bez obawy powstania w nim ujemnych zmian ekologicznych.

5. Wyjaśnij pojęcie pojemności turystycznej

Pojemność turystyczna:

Pojemność turystyczna dotyczy bezpośrednio infrastruktury turystycznej i para turystycznej, obiektów muzealnych i zabytków oraz całego regionu turystycznego.

Nie przestrzeganie granic chłonności turystycznej środowiska naturalnego (a także przekraczanie pojemności turystycznej) obniża nie tylko jakość wypoczynku, ale przede wszystkim powoduje (bardzo często nieodwracalne) zmiany w środowisku przyrodniczym. Szczególnie narażone na nadmierną eksploatację są obszary przyrodniczo cenne.

6. Opisz sposoby kształtowania rozwoju turystyki na obszarach przyrodniczo cennych

Kształtowanie rozwoju turystyki na OPC:

• Badanie rynku turystycznego na danym obszarze

• Prowadzenie edukacji ekologicznej

• Tworzenie regionalnych i lokalnych strategii rozwojowych w zakresie turystyki

• Rozwój i poprawa dostępności informacji turystycznej

• Rozbudowa infrastruktury turystycznej

Zwiększenie ilości i jakości usług o charakterze proekologicznym

7. Uwarunkowania rozwoju turystyki w ekosystemach przyrodniczo cennych

Uwarunkowania rozwoju turystyki w ekosystemach przyrodniczo cennych:

• Przyrodnicze: biotyczne, abiotyczne, antropogeniczne

• Gospodarcze: infrastruktura turystyczna, infrastruktura para turystyczna

• Polityczne: polityka turystyczna gminy, polityka turystyczna województwa, polityka turystyczna kraju

• Społeczno-kulturowe

Historyczne

8. Klasyfikacja ekosystemów przyrodniczo cennych

Klasyfikacja ekosystemów przyrodniczo cennych:

• Biorąc pod uwagę:

• Funkcje turystyczne pełnione przez badane ekosystemy

• Położenie geograficzne

• Dostępność

• Użytkowanie turystyczne

• Oraz wielkość ruchu turystycznego

• Badane ekosystemy można sklasyfikować następująco:

• Ekosystemy wodne pozamiejskie - położone poza granicami miast, generujące mniejszy ruch turystyczny, bez trwałej bazy noclegowej, cechujące się sezonowym ruchem turystycznym

• Ekosystemy wodne masowego wypoczynku - położone w granicach miasta, z trwałą infrastrukturą techniczną, zlokalizowaną bazą noclegową i gastronomiczną, przygotowanymi miejscami do wypoczynku urlopowego i codziennego.

• Ekosystemy leśne pozamiejskie - obszary lasów położone poza strefą użytkowania turystycznego (poza granicami miast), o bardzo małym obciążeniu turystycznym, bez trwałej infrastruktury technicznej

Ekosystemy leśne masowego wypoczynku - obszary lasów położone na terenie aglomeracji miejskich lub w ośrodkach turystycznych poza miastem, o dużej penetracji, z rozbudowaną infrastrukturą techniczną, miejsca wypoczynku urlopowego i codziennego

9. Zagrożenia ekosystemów przyrodniczo cennych

Zagrożenia ekosystemów przyrodniczo cennych:

Stabilność ekosystemów przyrodniczo cennych jest szczególnie zagrożona przez zbyt duże nasilenie ruchu turystycznego przekraczające naturalne zdolności regeneracyjne oraz niedostosowane do warunków przyrodniczych form aktywności turystycznej.

Zagrożenia ekosystemów przyrodniczo cennych:

Oddziaływanie negatywne:

• Oddziaływania fizyczne: powstające na skutek poruszania się ludzi oraz urządzeń po podłożu np. ruch samochodów może prowadzić do osuwania się ziemi

• Oddziaływania chemiczne: powstające na skutek wydzielania do środowiska przyrodniczego różnego rodzaju substancji chemicznych np. środki myjące i piorące

• Oddziaływanie biologiczne: polegające na wprowadzeniu lub eliminowaniu z układu przyrodniczego organizmów żywych np. wypłoszenie zwierzyny w wyniku wprowadzenia zabudowy turystycznej

Oddziaływania techniczne: powstające na skutek zagospodarowania turystycznego np. baza noclegowa, infrastruktura techniczna, infrastruktura usługowa

Niewłaściwe użytkowanie turystyczne ekosystemów leśnych i wodnych przejawia się głównie przez:

• Uszkadzanie krzewów i drzew przez odłamywanie gałęzi, zdzieranie i uszkadzanie kory, odsłanianie korzeni

• Niszczenie grzybni, gniazd ptasich, rozkopywanie mrowisk

• Pożaru lasu (np. wynikłe przez palenie dzikich ognisk)

• Zmiany w składzie gatunkowym zbiorowisk, wydeptywanie runa leśnego (np. w rezerwacie Brzozowy Grąd)

• Pojawienie się dzikich wysypisk śmieci

• Zakłócenie ciszy i hałaśliwe zachowanie na wodzie

• Narażenie na erozję stoków wzniesień

• Płoszenie zwierząt i ptactwa wodnego

• Zaśmiecanie lasów i plaż

• Osadzanie się szlamu, brudu i śmieci na brzegach zbiorników wodnych

• Zmiany stosunków wodnych (np. piętrzenie wody)

Zrzuty zanieczyszczeń bezpośrednio do jezior

10. Charakterystyka użytkowania ekosystemów przyrodniczo cennych

Charakterystyka użytkowania ekosystemów przyrodniczo cennych:

Charakterystyka turystów i rekreantów:

• Ekosystemy wodne masowego wypoczynku: osoby w różnym wieku, zarówno dzieci jaki i osoby starsze, zamieszkałe w pobliżu miejsca wypoczynku lub dalej (mieszkańcy dużych aglomeracji miejskich), osoby o zróżnicowanym dochodzie i statusie społecznym

• Ekosystemy wodne pozamiejskie: miejsce turystyki młodzieżowej, rzadko osoby w wieku starszym, miejsce zamieszkania w dużych aglomeracjach miejskich (brak codziennego kontaktu z przyrodą) lub w sąsiedztwie ekosystemu, tani sposób wypoczynku i rekreacji dostępny dla wszystkich

• Ekosystemy leśne masowego wypoczynku: sposób wypoczynku i rekreacji preferowany przez osoby w wieku średnim i starsze (także osoby mające kłopoty zdrowotne), rzadziej rodziny z dziećmi, miejsce wypoczynku osób zamieszkałych w dużych aglomeracjach miejskich o średnich i wysokich zarobkach

• Ekosystemy leśne pozamiejskie: miejsce wypoczynku przede wszystkim osób w wieku średnim, ale także młodzieży, preferowane przez mieszkańców dużych aglomeracji miejskich, jako dodatkowa atrakcja położona w pobliżu miejsca wypoczynku, tani sposób wypoczynku i rekreacji dostępny dla wszystkich

Charakterystyka zagospodarowania turystycznego:

• Ekosystemy wodne masowego wypoczynku: infrastruktura turystyczna przygotowana do zaspokojenia potrzeb dużej liczby turystów i wypoczywających, rozbudowane zaplecze noclegowo - żywieniowe, kanalizacja lub małe oczyszczalnie zlokalizowane przy obiektach turystycznych, co najmniej kilka strzeżonych kąpielisk wyposażonych w dodatkowe atrakcje np. zjeżdżalnie wodne, wypożyczalnie sprzętu wodnego (ale także innego). Sąsiedztwie rozwinięta infrastruktura towarzysząca

• Ekosystemy wodne pozamiejskie: tylko podstawowa infrastruktura sanitarna. Bardzo często położone w pobliżu wytyczonych szlaków turystycznych - pieszych, rowerowych i wodnych

• Ekosystemy leśne masowego wypoczynku: rozwinięta infrastruktura turystyczna i para turystyczna. Ośrodki wypoczynkowe z szerokim zapleczem techniczno - usługowym. Zagospodarowane powierzchnie leśne (wytyczone ścieżki spacerowe, oznakowane dojścia do tablic informacyjnych, miejsca odpoczynku wyposażone w ławki itp.)

• Ekosystemy leśne pozamiejskie: brak stałej infrastruktury technicznej. Do tras pieszych i rowerowych wykorzystywane są jedynie naturalne drogi leśne. Elementy zagospodarowania nie naruszają naturalnego wyglądu zbiorowisk. Jedynym widocznym elementem działalności człowieka są tablice informujące o ekologicznych, zdrowotnych i rekreacyjnych funkcjach lasu

Rozwijane formy turystyki:

• Ekosystemy wodne masowego wypoczynku: turystyka motorowodna, żeglarstwo, rejsy statkami, rekreacja sportowa, bojery

• Ekosystemy wodne pozamiejskie: kajakarstwo, żeglarstwo, wycieczki ornitologiczne, wędkarstwo

• Ekosystemy leśne masowego wypoczynku: spacery, rekreacja sportowa

• Ekosystemy leśne pozamiejskie: wycieczki piesze, wycieczki rowerowe, wycieczki narciarskie, jogging, wycieczki faunistyczne i florystyczne, wycieczki krajobrazowe

Ruch turystyczny:

• Ekosystemy wodne masowego wypoczynku: duża frekwencja w miesiącach wiosenno-letnich, w miesiącach jesienno-zimowych spadek zainteresowania turystycznego, ruch generowany przez ludność miejscową. Sezonowość nie jest problemem, gdyż dobre zaplecze techniczne zapewnia możliwości organizowania imprez okolicznościowych np. zawodów sportowych, konferencji itp.

• Ekosystemy wodne pozamiejskie: wyraźny aspekt sezonowości. Ruch turystyczny odbywa się od późnych miesięcy wiosennych do końca lata. Baza noclegowa nie przygotowana do przyjmowania turystów w miesiącach

• Ekosystemy leśne masowego wypoczynku: ruch turystyczny występuje przez cały rok. W dużych ośrodkach wypoczynkowych, pełniących funkcje uzdrowiskowe utrzymuje się na wysokim poziomie. Problem sezonowości nie występuje, lub różnice w wielkości ruchu się niewielkie

Ekosystemy leśne pozamiejskie: natężenie ruchu turystycznego nie jest wysokie, co ma przyczynę również w funkcjach ochronnych i wynika z dostępności tych obszarów. Ruch turystyczny utrzymuje się przez cały rok, w zależności od pory roku zmienia się jedynie jego charakter

11. Omów przesłanki które zachęcające państwo do ingerencji w turystykę

Przesłanki, które zachęcały państwo do ingerencji w rozwój turystyki:

• Wzrost znaczenia turystyki w polityce gospodarczej państwa

• Wpływ turystyki na politykę zagraniczną państwa

• Duże znaczenie w prowadzonej przez państwo polityce społecznej

• Bierze udział w kształtowaniu bilansu płatniczego

• Znaczenie turystyki w aktywizacji zawodowej

• Jest elementem aktywizacji regionów mniej zaawansowanych gospodarczo

12. Omów czynniki powodujące, że ingerencji domaga się branża turystyczna

Czynniki powodujące, że ingerencji domaga się branża turystyczna:

• Interdyscyplinarny charakter turystyki oraz fakt, że o jej rozwoju i funkcjonowaniu decyduje współdziałanie wielu sektorów gospodarki

• Duże znaczenie, jakie dla funkcjonowania branży turystycznej ma infrastruktura ogólna oraz fakt, że jej rozwój najczęściej przekracza możliwości ekonomiczne i techniczne samego sektora turystycznego

• Kapitałochłonna i importochłonny charakter inwestycji turystyki oraz wydłużony okres zwrotu zainwestowanych środków finansowych

13. Wyjaśnij pojecie polityki turystycznej

Czynniki powodujące, że ingerencji domaga się branża turystyczna:

• Interdyscyplinarny charakter turystyki oraz fakt, że o jej rozwoju i funkcjonowaniu decyduje współdziałanie wielu sektorów gospodarki

• Duże znaczenie, jakie dla funkcjonowania branży turystycznej ma infrastruktura ogólna oraz fakt, że jej rozwój najczęściej przekracza możliwości ekonomiczne i techniczne samego sektora turystycznego

• Kapitałochłonna i importochłonny charakter inwestycji turystyki oraz wydłużony okres zwrotu zainwestowanych środków finansowych

Polityka turystyczna - wszelkie oddziaływania władz państwowych (szczebla centralnego, regionalnego, lokalnego) mające na celu:

• Zaspokojenie potrzeb turystycznych własnego społeczeństwa

• Racjonalne wykorzystanie walorów turystycznych, zasobów pracy i kapitału w sferze gospodarki turystycznej

• Kształtowanie optymalnych rozmiarów i struktury ruchu turystycznego

Ogólne koordynowanie rozwoju turystyki z uwzględnienie jej wielorakich funkcji oraz jej licznych związków z różnymi dziedzinami życia społecznego i gospodarczego

14. Przedstaw zakres polityki turystycznej

Zakres polityki turystycznej:

• Planowanie przestrzenne

• Badania ekonomiczne - działania i stymulacje państwa o charakterze ekonomicznym np. systemy dofinansowań, polityka kredytowa

• Badania naukowe i statystyka - państwo diagnozuje działanie na rynku i prowadzi odpowiednie działania

• Kształtowanie konsumpcji turystycznej - państwo wspiera konsumpcję turystyczną ludzi biednych

• Kształcenie kadr turystycznych np. finansowanie szkolnictwa

• Działalność promocyjna - promocja danego kraju przez np. targi turystyczne

Organizacja i zarządzanie rynkiem turystycznym - tworzenie prawa, NTO, NTA

15. Wymień przesłanki które zachęciły państwo do ingerencji w turystykę

Przesłanki, które zachęcały państwo do ingerencji w rozwój turystyki:

• Wzrost znaczenia turystyki w polityce gospodarczej państwa

• Wpływ turystyki na politykę zagraniczną państwa

• Duże znaczenie w prowadzonej przez państwo polityce społecznej

• Bierze udział w kształtowaniu bilansu płatniczego

• Znaczenie turystyki w aktywizacji zawodowej

Jest elementem aktywizacji regionów mniej zaawansowanych gospodarczo

16. Wymień przesłanki które powodowały, ze ingerencji domagała się branża turystyczna

Czynniki powodujące, że ingerencji domaga się branża turystyczna:

• Interdyscyplinarny charakter turystyki oraz fakt, że o jej rozwoju i funkcjonowaniu decyduje współdziałanie wielu sektorów gospodarki

• Duże znaczenie, jakie dla funkcjonowania branży turystycznej ma infrastruktura ogólna oraz fakt, że jej rozwój najczęściej przekracza możliwości ekonomiczne i techniczne samego sektora turystycznego

Kapitałochłonna i importochłonny charakter inwestycji turystyki oraz wydłużony okres zwrotu zainwestowanych środków finansowych

17. Opisz możliwy stosunek (podejście) państwa do polityki turystycznej

Dwa podstawowe podejścia:

• Podmiotowe - państwo podejmuje określone działania ze względu na turystykę (turystyka krajowa i własnych obywateli)

Przedmiotowe - państwo podejmuje działania z myślą o innych celach (traktuje turystykę instrumentalnie) - zagraniczna turystyka przyjazdowa

18. Wymień i scharakteryzuj podmioty polityki turystycznej na szczeblu międzynarodowym, krajowym, regionalnym

19. Cechy polityki turystycznej w Unii Europejskiej

Cechy polityki turystycznej dla rozszerzonej UE

• Definicja turystyki w poszerzonej Europie musi nadal opierać się o wartości utożsamiane z europejską tradycją i kulturą, mając w centrum uwagi rzeczywistego turystę.

• Polityka turystyczna rozszerzonej Europy powinna opierać się o zasady zrównoważonego rozwoju, także w jego szerszym sensie jako instrumentu rozwoju gospodarczego, społecznego i ekologicznego.

• Dostosowanie branży turystycznej do zmieniającej się sytuacji w celu zwiększenia jej konkurencyjności, poprzez prace badawczo - rozwojowe, nowe technologie, inwestycje, promocję, plany, marketing, sieci, stowarzyszenia przedsiębiorstw.

• Turystyka i zatrudnienie: stosunki pracy, kształcenie i awans zawodowy; specjalizacja, ochrona społeczna oraz swobodny przepływ pracowników są głównymi czynnikami w tworzeniu polityki turystycznej dla rozszerzonej Europy.

• Turystyka w odniesieniu do promocji europejskiej kultury i europejskiego dziedzictwa: zwyczaje, sztuka, architektura, historia, folklor, gastronomia.

• Dostęp do turystyki dla wszystkich jest wyzwaniem, którego nie powinno się unikać.

• Główne podmioty sektora turystyki muszą przyjąć wiodącą rolę w analizie, projektowaniu, monitorowaniu i ocenie polityki turystycznej na różnych obszarach.

• Należy podkreślić, że w dzisiejszym świecie bezpieczeństwo i zapobieganie niebezpieczeństwom ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki.

Polityka turystyczna dla rozszerzonej Europy musi wnosić skuteczny wkład we wspieranie turystyki w spełnieniu roli, jaką może ona odgrywać w przyspieszeniu procesu osiągania społecznej, gospodarczej i politycznej spójności w UE, poprzez różnorodne działania.

20. Cele długookresowe, średniookresowe i krótkookresowe w polityce turystycznej - przykłady

Cele polityki turystycznej:

• Cele długookresowe

• Wzrost dochodów mieszkańców regionu poprzez wykorzystanie redystrybucyjnej roli turystyki

• Zmniejszenie bezrobocia na obszarach przygranicznych i dotkniętych dużym bezrobociem

• Aktywizacja mieszkańców wsi i podnoszenie jakości życia

• Zwiększenie rentowności majątku państwowego

• Wzmocnienie roli dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

• Poprawa wizerunku Polski i jej mieszkańców

• Cele średniookresowe

• Rozbudowa bazy turystycznej

• Zmniejszenie natężenia ruchu turystycznego w miejscowościach i obszarach najbardziej uczęszczanych

• Wyposażenie miejscowości i obszarów w odpowiednią infrastrukturę

• Wdrożenie programów rozwoju turystyki

• Cele krótkookresowe

• Ocena bazy turystycznej

• Nawiązanie współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami odpowiedzialnymi za rozwój regionu i turystyki

• Dostosowanie natężenia ruchu turystycznego pojemności bazy turystycznej i chłonności środowiska przyrodniczego

• Pełne wykorzystanie potencjału turystycznego

• Zharmonizowanie rozwoju różnych form turystyki

21. Zadania NTA

NTA - Narodowa Administracja Turystki, rządowa organizacja, zadania:

• Koordynowanie rozwoju turystyki

• Formułowanie krajowej polityki turystycznej

• Sprawy międzynarodowe w zakresie turystyki

• Doradztwo turystyczne

• Inwestycje turystyczne

Finansowanie - głownie środki publiczne (budżetowe lub z podatków)

22. Kompetencje Ministra właściwego do spraw turystyki

Ministerstwo Sportu i Turystyki:

W ramach działu „turystyka” do kompetencji Ministra należą sprawy:

• Zagospodarowania turystycznego kraju

• Tworzenia mechanizmów regulacji rynku turystycznego, w szczególności w zakresie rozwoju przedsiębiorczości, podnoszenia jakości oraz ochrony konsumentów usług turystycznych

• Promocji turystyki

• Współpracy międzynarodowej w zakresie turystyki, w tym realizacja zadań wynikających z członkostwa Polski w UE i w organizacjach międzynarodowych (np. UNWTO, OECD, CEI)

Szkolenia, doskonalenia i kształcenia kadr dla turystyki

23. Zadania NTO

Zadania NTO (Narodowa Organizacja Turystyczna):

• Formułowanie i wdrażanie kampanii marketingowych

• Międzynarodowa działalność promocyjna

• Kierowanie działalnością promocyjną oddziałów zagranicznych

• Opracowanie pierwszej produkcji wydawnictw promocyjnych

• Działanie jako „ogniw współpracy” między rządem, a sektorem prywatnym

Finansowanie: łączenie ze środków prywatnych i publicznych

24. Klasyfikacja narzędzi polityki turystycznej

KLASYFIKACJA NARZĘDZI POLITYKI TURYSTYCZNEJ

• Kryterium oddziaływania narzędzi na popyt i podaż turystyczną

• Kryterium oddziaływania narzędzi paraturystycznych i turystycznych sensu scrite

• Kryterium według gestorów narzędzi

KRYTERIUM ODDZIAŁYWANIA NARZĘDZI NA POPYT I PODAŻ TURYSTYCZNĄ

Istnieje wiele narzędzi, które zarówno na podaż jak i na popyt ( przykładem może być tu polityka podatkowa, której skutki mają zawsze bardzo wszechstronny charakter)

Formalności graniczne- oddziaływują na popyt (ruch), ale też pośrednio, jeśli są liberalne, stymulują podaż.

KRYTERIUM ODDZIAŁYWANIA NARZĘDZI PARATURYSTYCZNYCH I TURYSTYCZNYCH SENSU SCRICTE

Narzędzie paraturystyczne (ocharakterze ogólnym) dotyczą założenia innych dziedzin życia społeczno-gospodarczego, ale pośredniowpływają na warunki rozwoju turystyki. Wpływ taki może być:

- świadomy ( w ramach polityki turystycznej)

- przypadkowy ( co należy uznać za zjawisko negatywne)

KRYTERIUM WG. GESTORÓW NARZĘDZI

1. Narzędzia wynikające w ogólnej polityki państwa (grupa środków zależna od ogólnych kierunków szeroko rozumianej polityki państwa):

• kształtowanie stosunków towarowo-pieniężnych na rynku

• utrzymanie równowagi rynkowej

• regulacji zobowiązań płatniczych wobec zagranicy

• współtworzenia i realizacji polityki zagranicznej

• realizacji zadań w dziedzinie polityki kulturalnej, społecznej i ochrony zdrowia

• aktywizacji regionów mniej rozwiniętych gospodarczo

2. Ustawodawstwo turystyczne (reguluje wiele kwestii):

• przepisy o miejscowościach turystycznych

• przepisy o bazie noclegowej

• przepisy o funkcjonowaniu gospodarki turystycznej

• przepisy o dopuszczeniu i poruszaniu się cudzoziemców

• przepisy o wyjazdach własnych obywateli do innych państw

3. Narzędzia ekonomiczno-finansowe:

• ceny

• podatki

• kursy walutowe

• kredyty

• ograniczenia dewizowe

• ograniczenia eksportowe lub importowe

4. Środki administracyjno-organizacyjne:

a) inwestycje stricte turystyczne

• budowa nowych obiektów noclegowych i ich modernizacja

• zakup środków transportowych i budowa niezbędnej infrastruktury

• budowa obiektów stanowiących infrastrukturę turystyczną

• odnawianie i odrestaurowanie dóbr kultury narodowej

b) inwestycje paraturystyczne

• infrastruktura usługowa

• infrastruktura techniczna

• sieć komunikacyjna

inwestycje w zakresie ochrony środowiska

25. Wymień elementy cyklu turystycznego

Cykl turystyczny:

• Badanie rynku turystycznego

• Planowanie rozwoju turystyki

• Budowa infrastruktury turystycznej i paraturystycznej

• Przygotowanie kadr na potrzeby turystyki

• Konstrukcja optymalnego modelu organizacyjnego turystyki

• Rozwój gospodarki turystycznej

• Promocja turystyczna

• Badanie rezultatów

26. Scharakteryzuj poszczególne elementy cyklu turystycznego

Cykl turystyczny:

• Badanie rynku turystycznego - (kogo badać, gdzie badać?) popyt, podaż, turyści, rekreanci, mieszkańcy

• Planowanie rozwoju turystyki - (jak, komu, dlaczego?) strategia

• Budowa infrastruktury turystycznej i para turystycznej - (gdzie, jaka, komu, przez kogo) inwentaryzacja turystyczna, ocena potencjału turystycznego

• Przygotowanie kadr na potrzeby turystyki - (kto, w jakim celu?) szkolenia, obsługa ruchu turystycznego

• Konstrukcja optymalnego modelu organizacyjnego turystyki - (powiązania pomiędzy organizacjami, firmami, instytucjami, społecznością lokalną i turystami) zarządzanie turystyką

• Rozwój gospodarki turystycznej - (powiązania turystyki z innymi sektorami gospodarki) aktywizacja społeczności lokalnej, rozwój przedsiębiorczości, wzrost dochodu gmin

• Promocja turystyczna - (kto, kiedy, w jakich mediach, jakie instrumenty, wewnętrzna, zewnętrzna) system informacji turystycznej

• Badanie rezultatów - sprawdzać, kontrolować, monitorować, poprawiać

27. Wyjaśnij pojęcie strategii

Strategie to celowe działanie

• Strategia to kompletny plan, który określa jakie decyzje będą podjęte w każdej możliwej sytuacji.

• Strategia polega na przeanalizowaniu obecnej sytuacji (np. w zakresie zagospodarowania turystycznego obszaru) i jej zmian, jeżeli to jest konieczne.

• Strategia - to ciąg decyzji określających zachowanie w pewnych przedziałach czasu.

• Strategia to określenie głównych, długofalowych celów przedsiębiorstwa (np. turystycznego) bądź jednostek administracyjnych czy też regionów turystycznych i przyjęcie takich kierunków działania oraz takiej alokacji zasobów, które są konieczne dla zrealizowania celów.

• Strategia to zbiór celów i głównych przedsięwzięć organizacyjnych.

28. Opisz koncepcję budowy strategii rozwoju turystyki w województwie podlaskim w roku 2001

29. Wyjaśnij misję i wizję

Wizja turystyki:

Wizja turystyki utożsamia się zazwyczaj z wyobrażeniem przyszłego kształtu turystyki.

Wizja turystyki:

Przyjęta wizja turystyki w województwie podlaskim wiąże się między innymi z:

• Rozwiniętą, nowoczesną infrastrukturą techniczną i turystyczną wraz z odpowiednim zagospodarowaniem turystycznym

• Rozwiniętymi, przyjaznymi środowisku formami turystyki

• Wypromowanymi produktami turystycznymi

• Wykorzystaniem ekosystemów przyrodniczo cennych jako miejsc różnorodnych, a jednocześnie ukierunkowanych form rekreacji

• Rozwiniętym systemem informacji turystycznej stymulującym popyt i podaż na rynku turystycznym

Misja turystyki:

Misja rozumiana jest przede wszystkim jako określenie istoty rozwoju turystyki w województwie, wskazujące i uzasadniające powody istnienia i rozwoju tej dziedziny gospodarki. Określa ona:

• Cel nadrzędny rozwoju turystyki

• Wartości, które będą towarzyszyć jego realizacji

Rolę województwa w systemie turystyki krajowej (miejsce jego na mapie turystycznej Polski)

30. Opisz zasady budowy strategii rozwoju turystyki

Zasady budowy strategii:

• Partycypacji

• Partnerstwa

• Zgodności programowej

• Zgodności proceduralnej

• Kompleksowego rozwiązywania problemów ekologicznych, gospodarczych i społecznych

• Ochrony środowiska

Rozwoju społecznego i gospodarczego

31. Opisz kryteria oceny strategii rozwoju turystyki

Kryteria oceny strategii:

• Wewnętrzna spójność i zgodność

• Zgodność z otoczeniem

• Dostosowanie do istniejących zasobów

• Satysfakcjonujący poziom ryzyka

• Odpowiedni horyzont czasowy

• Wykonalność

32. Wymień główne korzyści wynikające z realizacji strategii

GŁÓWNE KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z REALIZACJI STRATEGII:

• Aktywizacja gospodarcza województwa przez rozwój turystyki i jego stały zrównoważony rozwój

• Ukształtowanie pozytywnego wizerunku i promocja województwa w kraju i zagranicą

• Rozwój systemu informacji turystycznej

• Ukształtowanie nowoczesnego systemu zarządzania turystyką na poziomie województwa i poszczególnych regionów

• Powstanie systemu stałej partnerskiej współpracy sektora publicznego i prywatnego w działaniach na rzecz rozwoju funkcji turystycznych województwa.

• Przyciągnięcie kapitału inwestycyjnego i wzrost inwestycji w regionie

• Restrukturyzacja i rozwój infrastruktury turystycznej

• Rozwój komunikacji i transportu oraz poprawa jakości dróg

• Rozwój usług i wzrost produkcji artykułów na potrzeby turystów

• Wzrost potencjału konsumpcyjnego turystyki

• Rozwój lokalnych przedsięwzięć gospodarczych

• Zwiększenie liczby nowych miejsc pracy

• Wzrost dochodów budżetowych województwa, powiatów i gmin oraz ich mieszkańców

• Rozwój ośrodków koncentracji ruchu turystycznego

• bardziej skuteczna ochrona walorów przyrodniczych i kulturowych województwa

• Aktywizacja społeczności i samorządów lokalnych

• Wzrost świadomości ekologicznej i regionalnej społeczności lokalnych

• Poprawa estetyki i czystości ekologicznej miejscowości i gospodarstw indywidualnych w regionie

• Rozwój lokalnych tradycji kulturalnych

Rewitalizacja ośrodków kultury, sztuki i wytwórczości ludowej

33. Wymień najważniejsze czynniki mogące zagrozić realizacji strategii

NAJWAŻNIEJSZE CZYNNIKI MOGACE ZAGROZIĆ POMYŚLNEJ REALIZACJI STRATEGII:

• Niekorzystna sytuacja ekonomiczna kraju i regionu

• Pogłębiający się kryzys rolnictwa w kraju i województwie

• Brak dostatecznych środków finansowych na pełną realizację strategii

• Niski poziom świadomości ekologicznej i kulturowej społeczności lokalnych

• Mała aktywność społeczności lokalnych

• Brak ugruntowanych tradycji turystycznych w wielu regionach województwa

• Wzrost zagrożeń dla środowiska przyrodniczego i krajobrazu regionu związanych z rozwojem turystyki i komunikacji

• Wzrost zagrożeń dla tradycyjnego wiejskiego krajobrazu kulturowego regionu i zabytkowych zespołów budownictwa drewnianego

• Konkurencja innych regionów turystycznych w Polsce

Ograniczenie kontaktów transgranicznych (kraje wschodu) po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej

34. Podaj przykłady mierników realizacji strategii

MIERNIKI MONITORINGU REALIZACJI STRATEGII:

Do ogólnych mierników realizacji strategii zaliczyć należy:

• dochód generowany przez usługi turystyczne na jednego mieszkańca województwa

• udział usług turystycznych w tworzeniu PKB przypadającego na województwo

• wydatki samorządu wojewódzkiego, samorządów powiatowych i gminnych oraz innych podmiotów, w szczególności gospodarczych, na rozwój i promocję turystyki

• wartość inwestycji turystycznych na terenie województwa

• stosunek zysków generowanych przez usługi turystyczne do nakładów na turystykę w województwie

• liczba osób korzystających z usług turystycznych na terenie województwa

• liczba turystów w tym cudzoziemców, odwiedzających województwo

• wydatki turystów w tym cudzoziemców, na terenie województwa

• zatrudnienie w turystyce w województwie ( w liczbach bezwzględnych, w stosunku do ogółu zatrudnionych oraz liczba mieszkańców województwa na jednego zatrudnionego w turystyce)

• przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto w turystyce w województwie

liczba podmiotów gospodarczych działających w zakresie usług turystycznych w województwie

35. Co to są SMARTne cele

Parametrami określającymi dobrze postawiony cel są cechy nazywane akronimem SMART, pochodzącymi od angielskich słów: Specific (dokładny), Measurable (mierzalny), Actionable (wymagające działania), Realistic (realny), Time orientem (zorientowany w czasie).

36. Wymień obszary priorytetowe zapisane w strategii rozwoju turystyki w Polsce na lata 2007-2013

• OBSZAR PRIORYTETOWY I - PRODUKT TURYSTYCZNY O WYSOKIEJ KONKURENCYJNOŚCI

• OBSZAR PRIORYTETOWY II - ROZWÓJ ZASOBÓW LUDZKICH NA RZECZ ROZWOJU TURYSTYKI

• OBSZAR PRIORYTETOWY III - WSPARCIE MARKETINGOWE

• OBSZAR PRIORYTETOWY IV - KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ

37. Wymień priorytety rozwojowe turystyki w województwie podlaskim przyjęte w Programie rozwoju turystyki i zagospodarowania turystycznego województwa podlaskiego w latach 2010-2015

• PIORYTET 1

NOWOCZESNA INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA I OKOŁOTURYSTYCZNA W OBSZARACH WYSOKIEJ ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO

• PIORYTET 2

WZMOCNIENIE POZYCJI WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO NA KRAJOWYM I ZAGRANICZNYM RYNKU TURYSTYCZNYM

• PIORYTET 3

WYSOKA JAKOŚĆ PODLASKIEJ TURYSTYKI

• PIORYTET 4

PROGNOZOWANIE I PROGRAMOWANIE POPYTU I POTRZEB TURYSTYCZNYCH DLA POSZCZEGÓLNYCH OBSZARÓW I MAREK TURYSTYCZNYCH WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO

• PIORYTET 5

PARTNERSTWO NA RZECZ ROZWOJU SEKTORA TURYSTYCZNEGO WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO

38. Podaj przykłady koncepcji budowy strategii rozwoju turystyki dla różnych szczebli administracyjnych

Koncepcja budowy strategii (Hajnówka):

Koncepcja budowy strategii:

18. Wymień i scharakteryzuj podmioty polityki turystycznej na szczeblu międzynarodowym, krajowym, regionalnym

Podmioty międzynarodowe:

• Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO) - organizacja zajmująca się kwestiami związanymi z turystyką, m.in. statystykami ruchu turystycznego.

• Światowa Rada Podróży i Turystyki (WTTC) - zrzesza organizacje turystyczne. Szacowanie udziału sektora turystyki i podróży w gospodarce światowej.

• Europejska Komisja Turystyki (ETC) - prowadzi własne badania marketingowe dotyczące podstawowych rynków wysyłających turystów do Europy i podstawowych segmentów turystyki europejskiej.

• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) - Wspiera kraje członkowskie w osiąganiu najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli i pomoc dla najbiedniejszych krajów.

• Międzynarodowa Federacja Biur Podróży (FUAV) - jest zrzeszeniem narodowych biur podróży w celu ochrony interesów zawodowych oraz organizowania służby informacyjnej.

• Międzynarodowe Zrzeszenie Hoteli i Restauracji (IHRA) - Promocja i ochrona interesów hoteli i restauracji na świecie. Instytucja oferuje pomoc jej członkom w poszerzaniu ich działalności i wiedzy na skalę światową.

• Międzynarodowa Akademia Turystyki (AIT) - Akademia zajmuje się opracowaniem słowników turystycznych, organizowaniem konkursów na opracowania w dziedzinie słownictwa turystycznego, propagandy i znaczenia turystyki.

Podmioty krajowej polityki turystycznej tj. państwo i jego organy ustawodawcze i wykonawcze, które w międzynarodowej monokulturze określane są jako NTA oraz narodowe organizacje turystyczne (NTO).

Wspólne działania NTA, NTO:

• Licencjonowanie działalności turystycznej

• Regulacja prawna

• Szkolenie i edukacja turystyczna

• Rozwój produktu turystycznego

• Badania rynku turystycznego

• Statystyka turystyczna

podmioty regionalnej polityki turystycznej - władze samorządowe regionów, np. w Polsce sejmiki samorządowe i zarządy województw oraz przedstawiciele administracji rządowej w regionie

Podmioty regionalnej i lokalnej polityki turystycznej:

• Samorząd województwa, powiatu i gminy

• Referat Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego:

• Programowanie kierunków rozwoju turystyki, wynikających ze strategii województwa

• Współpraca z administracją rządową, samorządową i organizacjami turystycznymi

• Realizowanie zadań w zakresie upowszechniania i promocji turystyki

• Realizacja promocji turystycznej regionu na targach turystycznych we współpracy z samorządem lokalnym i branżą turystyczną

• Organizowanie sytemu informacji turystycznej na terenie województwa podlaskiego

• Wydawanie materiałów informacyjnych i promocyjnych

• Wspomaganie procesu dokształcania kadry

• Współpraca z Podlaską Regionalną Organizacja Turystyczną

• Związki gmin:

• Tworzenie warunków do rozwoju turystyki

• Integracja gmin poprzez tworzenia jednolitych warunków działania w turystyce

• Tworzenie i wdrażanie programów rozwoju turystyki

• Wzbogacanie oferty kulturalnej miejscowości i gmin

• Podejmowanie działań na rzecz rozbudowy infrastruktury turystycznej i para turystycznej

• Monitorowanie zjawisk turystycznych

Współpraca z innymi gminami, związkami, organami administracji rządowej oraz wyspecjalizowanymi instytucjami na rzecz rozwoju i promocji turystyki

• Fundacje turystyczne

• Powiązane grupy interesów

15

---