1. Dolegliwości towarzyszące kobiecie ciężarnej oraz zmiany fizyczne zachodzące w jej organizmie.

Ustanie miesiączkowania

• Po zapłodnieniu jaja, zaczyna dochodzi do wytworzenia się gonadotropiny kosmówkowej - łożyskowej (hCG), wydzielanej przez łożysko w pierwszej fazie ciąży, dla podtrzymania aktywności ciałka żółtego w jajniku.

• Dzięki temu może ono wytwarzać w coraz większej ilości żeńskie hormony płciowe, estrogeny i progesteron, które mają wpływ na zagnieżdżenie się jaja w macicy.

Plamy na skórze

• Niektóre hormony ciążowe oddziałują na komórki wytwarzające melaninę, pobudzając je do jej zwiększonego produkowania i wywołując ciemniejsze zabarwienie skóry. Najbardziej widoczne jest to na twarzy, otoczce brodawek sutkowych, w linii środkowej brzucha, w okolicy narządów płciowych i odbytu, a także niedawno powstałych blizn.

• Po porodzie skóra stopniowo odzyskuje swoja naturalną barwę.

Rozstępy skórne

• Hormony ciążowe osłabiają elastyczność skóry, i dochodzi pod wpływem powiększających się rozmiarów brzucha oraz w okolicach bioder, ud, piersi żywoczerwowne pręgi.

Zaburzenia trawienia

• Hormony ciążowe wpływają na przewód pokarmowy spowolniając ruchy jego ścian i zmniejszając wydzielanie soków trawiennych.

• Również powiększająca się macica zaczyna uciskać na jelita.

Zmiany w jamie ustnej

• W czasie ciąży dochodzi często do zapalenia dziąseł, są one przekrwione. Nasila się również powstawanie płytek nazębnych, a wskutek niedoboru wapnia następuje osłabienie dziąseł, co sprzyja rozwojowi próchnicy.

Mdłości i wymioty

• Występowanie tych objawów jest najczęstsze na początku ciąży, później stopniowo zaczynają zanikać.

• Występują głównie w porze porannej, po wstaniu z łóżka, kiedy żołądek nie jest wypełniony żadną treścią, natomiast zawiera sok żołądkowy.

• Należy unikać potraw ciężkostrawnych, tłustych, nadmiernie przyprawionych, smażonych.

• Zgaga

Jest następstwem uciśnięcia żołądka przez macicę. Hormony ciążowe zmniejszają napięcie ścian żołądka, sok żołądkowy może przedostawać się do przełyku i podrażniać jego ściany.

• Dobrym sposobem przeciwdziałania temu zjawisku jest spożywanie posiłków w małych ilościach. Nie należy również przyjmować takich pozycji ciała, które zwiększają ucisk na żołądek, a także nie kłaść się zaraz po jedzeniu.

• W celu złagodzenia dolegliwości można przyjmować leki neutralizujące kwas w żołądku.

Zaparcia i wzdęcia

• Pod wpływem hormonów ciążowych jelita stają się bardziej wiotkie, a ich ruchy spowolnione, dlatego w ciąży dochodzi często do zaparć. Dla złagodzenie tych dolegliwości należy spożywać produkty bogate w błonnik, czyli włókna roślinne (zielone warzywa, produkty zbożowe) i picie większych ilości płynów oraz ograniczenie w diecie pożywienia wytwarzającego gaz jelitowy.

Zaburzenia związane z układem moczowym

• Częste oddawanie moczu, głównie w I i III trymestrze ciąży, wynikające z ucisku pęcherza moczowego i zmniejszania jego pojemności. Reakcją jest częstomocz, przy czym objętość moczu oddawanego jest niewielka. W II trymestrze macica wysuwa się z jamy miednicy i częstomocz ustępuje, ale powraca w ostatnim trymestrze, gdy płód wsuwa się do miednicy i ponownie uciska pęcherz.

• ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO

• Uciśnięcie pęcherza przez macicę i wypełnienie się krwią sąsiednich żył sprzyja występowaniu infekcji dróg rodnych.

Dolegliwości kostno - mięśniowe

• Dla utrzymanie równowagi kobieta ciężarna musi przesunąć środek ciężkości ciała, odchyla, więc do tyłu głowę i barki, pogłębia się krzywizna L kręgosłupa oraz stopy przyjmują szerszy rozstaw.

• W okolicy L kręgosłupa na wskutek pogłębienia krzywizny więzadła i mięśnie są nadmiernie obciążone, dlatego mogą pojawiać się bóle w ok. L- S.

Zaburzenia układu krążenia

• Ogólne dostosowanie się układu krążenia do zmian zachodzących w ciąży oraz ucisk macicy na naczynia krwionośne w obrębie jamy brzusznej stanowią przyczynę b częstych zaburzeń.

• OBRZĘKI - hormony ciążowe powodują zwiotczenie ścian naczyń krwionośnych i zwiększają ich przepuszczalność, a ponadto sprzyjają zatrzymaniu wody w ustroju. Następstwem jest gromadzenie się płynów w tkankach i tworzenie się obrzęków w niektórych częściach ciała, zwykle w tych położonych najniżej - w stopach, w okolicy kostek, podudziach. Powoduje to uczucie ciężkości stóp. Zmniejszenie uczucia ciężkości nóg i obrzęku stóp można zminimalizować poprzez odpoczynek podczas dnia z NN uniesionymi do góry, a także wykonywaniu ćwiczeń, należy korzystać ze zdrowej, zrównoważonej diety, nie należy ograniczać ilości wypijanych płynów, regularnie należy robić częste badanie moczu, nosić wygodne obuwie na 2,5 - 4 cm obcasie.

• Jeśli obrzęki trwają dłużej niż 24 godziny, również rano, po wstaniu z łóżka i obejmują ręce i twarz, powinna jak najszybciej skontaktować się ze swoim lekarzem. Może to być objaw tzw. zatrucia ciążowego (gestozy).

Żylaki

• Przyczyną ich powstawania jest skłonność osobnicza, ucisk na główne naczynia krwionośne (na duże żyły w obrębie miednicy), co utrudnia odpływ krwi.

• Wskazówki:
  - unikaj długotrwałego stania,
  - gdy siedzisz nie zakładaj nogi na nogę,
  - nie siedź długo w jednej pozycji,
  - jeżeli odpoczywasz układaj nogi wyżej niż miednicę,
  - regularnie ćwicz,
  - lekarz może ci zlecić odpowiednią maść do smarowania.

• HEMOROIDY

• Te same czynniki, które odgrywają role w rozwoju żylaków kończyn dolnych powodują rozwój żylaków odbytu.

Powiększanie się macicy

• Jej ciężar zwiększa się z 50 - 60 gr. do 1 kg, a pojemność jamy macicy powiększa się tysiące razy od 3 - 5 ml do 4 - 5 litrów.

• Od końca trzeciego miesiąca dno macicy, czyli najwyższa jej część, wysuwa się ponad macicę i zaczyna zmieniać kontur brzucha. W połowie ciąży macica sięga pępka, a w ósmym miesiącu znajduje się na wysokości dolnych żeber. Pod koniec ciąży obniża się, ponieważ płód wsuwa się do miednicy matki.

Zmiany sutków

• Występujące podczas całej ciąży zmiany następują pod wpływem progesteronu. Poszerzenie przewodów mlecznych powoduje powiększenie się sutków, po kilku tygodniach brodawki sutkowe zaczynają wystawać, ich obwódki ciemnieją, a na powierzchni pojawiają się małe wypukłości, nazwane guzkami Montgomery'ego. Zwiększa się ich ciężar, stają się bardzo wrażliwe. Zwiększa się znacznie dopływ krwi powodując pojawienie się pod skórą wypełnionych krwią żył.

• W ostatnim trymestrze mogą wypływać z kanalików mlecznych małe ilości wydzieliny.

Zwiększenie się masy ciała

• Prawidłowy przyrost masy ciała powinien wynosić od 9 - 12 kg.

• Na przyrost wagi składa się: ciężar płodu, płynu owodniowego, ciężar łożyska, macica, piersi, zwiększenie się tkanki podskórnej tłuszczowej i objętości krwi.

Zmiany krążeniowe

• Układ krążenia matki ma dodatkowe zadanie - dostarczenie płodowi substancji odżywczych i tlenu z krwią oraz usuwanie produktów przemiany materii. Narządem pośredniczącym w tej wymianie jest łożysko.

• Pod wpływem hormonów ciążowych następuje rozszerzenie praktycznie wszystkich naczyń krwionośnych, zwiększa się objętość krwi krążącej, a co z kolei powoduje rozcieńczenie krwi. Rozcieńczone zostają w ten sposób krwinki czerwone i powstaje względna niedokrwistość.

• Praca serca - Aby utrzymać krążenie na odp. poziomie, serce musi zwiększyć częstość swoich skurczów, jego prac wzrasta, o co najmniej 30 % w II i III trymestrze ciąży. Wskutek rozszerzenia naczyń krwionośnych następuje nieznaczne obniżenie ciśnienia tętniczego.

BADANIA I OPIEKA LEKARSKA KOBIETY W OKRESIE CIĄŻY

• Pierwsza wizyta u lekarza powinna odbyć się zaraz po stwierdzeniu przez kobietę faktu bycia w ciąży najpóźniej do 10 tygodnia. Podczas pierwszej wizyty lekarz zada szereg pytań (wywiad położniczy) dotyczących przebytych chorób, uwarunkowań genetycznych w rodzinie, warunków socjalnych.

• Zostanie przeprowadzone badanie USG przy pomocy, którego lekarz określi aktualny tydzień ciąży, prawdopodobny termin porodu oraz stwierdzi prawidłowość rozwoju ciąży.

• Ciężarna kobieta zostanie dokładnie zbadana (waga, ciśnienie, wzrost, kontrola piersi oraz nóg). Zostanie pobrany wymaz z pochwy do badań bakteriologicznych i cytologii. Ponadto zostanie wykonane dokładne badanie krwi i moczu.

W całym cyklu wizyt (średnio co 4 tygodnie, a od ósmego miesiąca co 2 tygodnie) przewidziane są badania: podczas każdej wizyty: badanie przez pochwę, badanie ogólne moczu, pomiar wagi i ciśnienia krwi, badanie pracy serca płodu (od mniej więcej 12 - 14 tygodnia ciąży)

- na początku ciąży - oznaczenie grupy krwi, badania serologiczne, cytologia, badanie poziomu glukozy, badanie na obecność żółtaczki zakaźnej typu B
- badanie krwi przed 16 tygodniem, 17 - 20 tydzień, 25 - 28 tydzień
- badanie USG 16 - 20 tydzień, 30 - 34 tydzień, 38 tydzień
- badania internistyczne (17 - 20 tydzień)
- w 7 miesiącu - badanie w kierunku cukrzycy u ciężarnej kobiety (tzw. test obciążenia glukozą)
- pod koniec okresu ciąży - badanie kardiotokograficzne.

Badanie położnicze jest badaniem lekarskim podmiotowym (wywiad lekarski) i przedmiotowym (oglądanie, obmacywanie, opukiwanie, osłuchiwanie). W badaniu podmiotowym lekarz uwzględnia specyficzny wywiad dotyczący ewentualnie przebytych ciąż jak również dotyczący obecnej ciąży. Badanie przedmiotowe wewnętrzne, tj. badanie ginekologiczne przez pochwę (per vaginam), jest wzbogacone o te elementy położnicze, które w zależności od wieku ciąży istotne są dla oceny przebiegu ciąży i rozwoju płodu.

Badanie położnicze umożliwia rozpoznanie wielu patologii związanych z rozwojem ciąży, a w początkowym stadium porodu służy rozpoznaniu, czy rzeczywiście rozpoczął się poród i pozwala prognozować jego przebieg. Badanie wykonywane jest także jako kontrolne w czasie ciąży, w czasie każdej planowej wizyty u lekarza ginekologa, czyli przeciętnie raz na miesiąc. Wskazaniem do częstszych badań w ciąży są wszystkie stany budzące niepokój kobiety ciężarnej (np. słabsze odczuwanie ruchów płodu, plamienie z dróg rodnych).

Kobietom po 35. roku życia proponuje się wykonanie badań prenatalnych, aby wykryć ewentualne wady wrodzone płodu. Badania dzieli się na nieinwazyjne (USG oraz badania krwi pobieranej od matki) i inwazyjne (biopsja trofoblastu, amniopunkcja, kordocenteza). Badania nieinwazyjne są całkowicie bezpieczne dla matki i dziecka i można je wykonać w wielu miejscach. Badania inwazyjne niosą ryzyko utraty ciąży, krwawienie, zakażenie, przedwczesne odpływanie wód płodowych, wystąpienie czynności skurczowej i być może inne, rzadsze powikłania, ponieważ wiążą się z koniecznością dostania się do macicy, skąd pobierany jest materiał do badań. Wykonywane są jedynie w wyspecjalizowanych placówkach.
Wady wrodzone można wykryć, analizując stężenie niektórych substancji we krwi matki (np. pewnych frakcji białek i hormonów). Ryzyko wystąpienia wady oblicza się za pomocą programu komputerowego uwzględniającego wiek matki, ale wyniki nie są w 100 proc. pewne. Zdarza się nawet, że test sugeruje wadę tam, gdzie jej nie ma. Dopiero badania inwazyjne pozwalają ostatecznie potwierdzić lub wykluczyć istnienie wady.

Odżywianie w czasie ciąży jest bardzo ważne, gdyż teraz nie dbamy tylko o siebie, ale również o dziecko, które w nas się rozwija. Ważne jest, aby dostarczyć maleństwu wraz z dietą wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Twoje zapotrzebowanie na kalorie wzrasta powoli, ponieważ na początku ciąży dzidziuś jest mały. Początkowo wystarczy dodatkowe 300 kalorii, zaś w drugiej połowie ciąży zapotrzebowanie to wzrasta do 500 kalorii. Pamiętaj, że podczas tych dziewięciu miesięcy powinnaś przytyć od 10 do 12 kilogramów - nie więcej.

Codziennie spożywaj świeże warzywa i owoce. Jeżeli chodzi o warzywa, możesz dać upust swojej wyobraźni. Nie ma żadnych ograniczeń, nakazów i zakazów. Jedyne wskazanie dotyczy ilości - powinnaś spożyć ok. 1 kg warzyw dziennie: surowych, gotowanych, pieczonych, rozdrobnionych lub w całości. Każde danie z warzyw na pewno przysłuży się i Tobie i Twojemu dziecku. Pamiętaj tylko, by były to warzywa urozmaicone. Nie musisz się też martwić, że przytyjesz. W 100 g mieszanki warzywnej (wyłączając warzywa strączkowe) nie znajdziesz więcej niż 50 kcal. Dostarczysz za to organizmowi swojemu i swojego dziecka witamin: C, A, E, beta karotenu i flawonoidów, a także kwasu foliowego, mikroelementów i błonnika.

U kobiet ciężarnych i karmiących istnieje potrzeba zwiększonej podaży wszystkich, z wyjątkiem witaminy K, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach są: oleje roślinne, mleko i produkty mleczne, masło, żółtko jaja, warzywa i owoce karotenowe, warzywa zielone. Spożywanie tych witamin w sposób nie kontrolowany jest niebezpieczne, gdyż może prowadzić do wystąpienia objawów toksycznych. Bezpiecznym rozwiązaniem mogą być preparaty wielowitaminowe dla kobiet w ciąży i matek karmiących, gdyż zawierają one odpowiednie dawki ważnych dla organizmu witamin i minerałów.

Nie należy zapominać też o roślinach strączkowych, które są bardzo dobrym źródłem białka, a ponadto są bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe oraz żelazo. Jednak ze względu na swoje silne właściwości wiatropędne powinnaś spożywać ich mniej niż innych warzyw. Pamiętaj o dodatku tłuszczu roślinnego do sałatek i surówek. Jest on niezbędny, ponieważ umożliwia wchłanianie witamin tłuszczorozpuszczalnych (A, D, E i K). Powinnaś unikać nadmiaru tłuszczu zwierzęcego staraj się go zastępować olejami roślinnymi. Jednak do smarowania pieczywa używaj wyłącznie masła (margaryny mogą zawierać w swym składzie szkodliwe kwasy trans, które z krwi przedostają się do płodu). Wszystkie witaminy zawarte w olejach roślinnych należą do antyoksydantów, czyli przeciwutleniaczy.

Witamina D jest niezbędna do wchłaniania wapnia, na które zapotrzebowanie wzrasta w okresie ciąży, ponieważ b szybko kształtuje się tkanka kostna dziecka.

W związku z tym wzrasta zapotrzebowanie na wapń. Dlatego nie zapominaj o produktach mlecznych, które są jego najlepszym źródłem - mleko, jogurt, kefir, maślanka lub sery białe i żółte powinny znaleźć się w Twojej codziennej diecie. Pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowego rozwoju mięśni, serca i nerwów. Reguluje procesy krzepnięcia krwi i używany jest do budowy układu kostnego dziecka. Zapotrzebowanie dzienne : 1200 miligramów.

Nie musisz się obawiać, że codzienne spożywanie produktów mlecznych spowoduje rozwój alergii u Twojego dziecka. Według obecnego stanu wiedzy spożywanie mleka i jego przetworów w okresie ciąży nie ma wpływu na rozwój choroby alergicznej. Inaczej ma się sprawa kobiet, które same są uczulone na białka mleka krowiego. W takim wypadku mleko powinno ulec wykluczeniu, a wapń powinien być suplementowany

Niezbędna w diecie kobiety ciężarnej witamina A reguluje procesy tworzenia nowych komórek, zapewnia prawidłową czynność tkanki nabłonkowej, potrzebna jest do rozwoju wzroku, skóry i błon śluzowych, wzrostu chrząstek i kości. U kobiet w ciąży i karmiących piersią zapotrzebowanie na Witaminę A wrasta o  60%.

Witamina E, zwana witaminą płodności, jest potrzebna do prawidłowego przebiegu ciąży, działa ochronnie na komórki i naczynia krwionośne. Zapotrzebowanie na tę witaminę wrasta o 50%.

Witamina C (kwas askorbinowy), odgrywa ważną rolę w procesach syntezy kolagenu i wzrostu kości. Także dzięki tej witaminie wchłanianie żelaza i innych składników odżywczych przebiega bezproblemowo. Co warto podkreślić, kwas askorbinowy nie jest magazynowany w organizmie, należy więc regularnie dostarczać go do ustroju. Znajdziesz ją w: owocach (truskawki, kiwi, czarne porzeczki, grejpfruty, pomarańcze), papryce, kapuście, natce pietruszki.
Zapotrzebowanie dzienne : 1 gram

Nie można też zapomnieć o witaminach z grupy B (B1, B2, B6 i B12). Pełnią one niezwykle ważną rolę w podziałach komórkowych i przemianach hormonalnych, dlatego są bardzo istotne dla prawidłowego rozwoju dziecka. Niedobór niektórych witamin z grupy B może być przyczyną niedokrwistości.

Kwas foliowy należy do witamin z grupy B . Współuczestniczy z witaminą B12 w regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek. W okresie ciąży dochodzi do obniżenia zapasów kwasu foliowego w organizmie, co związane jest przede wszystkim ze zwiększonym zapotrzebowaniem rozwijającego się dziecka. Jego niedobory w organizmie matki mogą powodować ciężkie zaburzenia rozwojowe  płodu (wady cewy nerwowej), wady kręgosłupa, np.: rozszczep kręgosłupa.

Obecność tego kwasu sprawia, że organizm prawidłowo wchłaniania i wykorzystuje dostarczane żelazo. Znajdziesz je w: drożdżach, zielonolistnych warzywach, a szczególnie w szpinaku i sałacie; podrobach, w pomarańczach, burakach, soczewicy, nasionach słonecznika i suszonych owocach. Zapotrzebowanie dzienne : 800 mikrogramów.

W związku ze zwiększeniem się ilości krwi krążącej dochodzi do większego zapotrzebowania na żelazo. Od 13 tygodnia ciąży zalecane jest stosowanie 25 mg żelaza. Żelazo jest łatwiej przyswajalne z witaminą C. Pierwiastek ten jest nieodzownym składnikiem hemoglobiny czerwonych ciałek krwi. Dla kształtującego się płodu jest konieczny do budowy tkanek, oraz czerwonych ciałek krwi. Nie dopuści do anemii twojej i dziecka. Żelazo wzmacnia organizm przed infekcjami.
Znajdziesz je w: podrobach tj. wątróbce, nerkach, ozorkach i innych, chudym mięsie, kapuście, szpinaku, warzywach strączkowych, suszonych owocach, pieczywie i w kaszach.
Zapotrzebowanie dzienne: 30 miligramów

Bardzo ważnym biopierwiastkiem w diecie jest także magnez. Uważa się, że aktywuje on około 300 enzymów w ustroju człowieka. Zwiększone zapotrzebowanie na magnez podczas ciąży wynika z potrzeb płodu, który akumuluje go w ilości 8 mg/dobę . Niedobór magnezu w organizmie człowieka może wywoływać zróżnicowane objawy kliniczne, najczęściej są to: zaburzenia rytmu serca, wypadanie włosów, ogólne zmęczenie i inne.

CYNK- Odpowiada za prawidłowy rozwój umysłowy dziecka jak i również za prawidłowy rozwój wagowy. Jest niezbędny przy prawidłowym przyswajaniu kwasu foliowego. Wpływa na dobry stan skóry dziecka i matki. Znajdziesz go w: podrobach, mięsie, pestkach dyni i słonecznika, w orzechach, kiełkach pszenicy. Zapotrzebowanie dzienne: 15 miligram

Na szczególną uwagę zasługują fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurty, kefiry, czy maślanki. Mają one udowodniony naukowo zbawienny wpływ na perystaltykę jelit. Ich codzienne spożywanie przyczynia się, zatem do usprawnienia pracy przewodu pokarmowego zapobiegając zarówno zaparciom jak i biegunkom. Staraj się zamieniać czerwone mięso na ryby morskie (makrela, śledź, łosoś), które są bogatym źródłem niezbędnych kwasów -6. Mięso czerwone, takie jak wołowina czyၗ-3 i ၗtłuszczowych. Wieprzowina może dostarczyć Twojemu organizmowi niezbędnych do życia składników, jest, bowiem źródłem najlepiej wchłanianego przez organizm żelaza hemowego.

Z mięs najmniej wartościowym wydaje się być drób. Nie ze względu na szkodliwość samego mięsa, ale na dużą ilość hormonów podawanych kurczętom w czasie hodowli.

Staraj się też unikać wędzonych wędlin i mięs, ponieważ udowodniono ich wpływ na rozwój chorób nowotworowych układu pokarmowego. Unikaj słodyczy i alkoholu, czyli tzw. pustych kalorii, które nie dostarczają żadnych wartości odżywczych. Pamiętaj, że nawet najmniejsza ilość alkoholu może zaszkodzić Twojemu dziecku.

Wpływ ćwiczeń na organizm przyszłej mamy:

• Aktywność fizyczna poprawia funkcjonowanie układu oddechowego i krążenia, przez co aktywne ciężarne mają lepszą tolerancję na wysiłek w ciąży i podczas porodu,

• u ćwiczących przyszłych mam stwierdza się wzrost przemiany materii przez to niższy przyrost masy ciała i co za tym idzie rzadsze występowanie otyłości,

• stretching zapewnia prawidłowe funkcjonowanie więzadeł i stawów oraz uwolni od uciążliwych w czasie ciąży napięć w dolnym odcinku kręgosłupa,

• poprawa krążenia w tkance skórnej uelastyczni ją, znacznie zmniejszając ryzyko wystąpienia rozstępów skórnych,

• pozycje jogi wspomogą trawienie i ułatwią często problemowe podczas ciąży wypróżnianie,

• ćwiczenia fizyczne wywierają również pozytywny wpływ na sferę psychiczną ciężarnej ( zmniejszają lęk przed porodem),

• wzmocnione regularnymi ćwiczeniami mięśnie dadzą w trakcie porodu siłę do parcia,

• ćwiczenia oddechowe uczą dotleniać maleństwo podczas porodu oraz będą nieocenioną pomocą podczas radzenia sobie ze skurczami,

• poznanie i czucie własnego ciała przyczyni się do skrócenia czasu trwania poszczególnych faz porodu,

• nauka korzystania z piłki pokazuje jak korzystać z piłki na sali porodowej, co skraca czas porodu i pomaga głowie dziecka zejść do kanału rodnego,

• wzmocnienie i uelastycznienie mięśni dna miednicy wspomaga ochronę krocza przed nacięciem lub je zminimalizuje, a po porodzie pomoże zapobiec wysiłkowemu nietrzymaniu moczu,

• dobra kondycja przed porodem pomoże szybciej odzyskać figurę oraz sprawność psychofizyczną już po urodzeniu,

• kobiety ćwiczące w okresie ciąży mają krótszy czas trwania poszczególnych faz porodu, szybciej u nich postępuje rozwieranie szyjki macicy oraz odczuwają mniejszą bolesność skurczów partych,

• czas hospitalizacji poporodowej aktywnych jest krótszy, a powrót do sprawności fizycznej i równowagi psychicznej dużo szybszy,

• w związku z lepszym ukrwieniem gruczołów piersiowych laktacja występuje dużo wcześniej i utrzymuje się dużo dłużej,

• nawet mały wzrost poziomu endorfin towarzyszący aktywności fizycznej poprawia nastrój i samoocenę aktywnej fizycznie przyszłej mamy.

Wpływ ćwiczeń na organizm płodu i stan noworodka:

Noworodki, których mamy ćwiczyły w okresie ciąży osiągają wyższą w skali Apgar punktację w stosunku do noworodków mam niećwiczących.

Aktywność Fizyczna obniża ryzyko takich zdarzeń jak:

• jak przedwczesny poród,

• przenoszenie ciąży,

• nieprawidłowe ułożenie płodu.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń:

• konieczna jest konsultacja lekarska w celu wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań,

• Trzeba badać poziom żelaza we krwi, pamiętać o prawidłowym odżywianiu się w zależności od intensywności ćwiczeń.

• Podczas ćwiczeń powinno się pić dużo wysokoenergetycznych napoi by nie dopuścić do spadku poziomu cukru we krwi.

• Dostosowywać intensywność ćwiczeń do własnego samopoczucia i możliwości.

• Dobierać intensywność ćwiczeń - zgodnie z własnymi możliwościami

• Tętno nie powinno przekraczać 140 uderzeń na minutę

• Ćwiczenia w czasie ciąży nie mogą służyć utracie nadmiernej masy ciała !!!!!!!

Bezwzględne przeciwwskazania do ćwiczeń w czasie ciąży:

• nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą

• ciąża przenoszona

• zaburzenia tętna płodu niewiadomego pochodzenia

• krwawienia w przebiegu ciąży

• cukrzyca

• niewydolność ciśnieniowo-szyjkowa

• ciężkie postacie gestozy ciążowej

• wielowodzie, małowodzie

• ciąża wielopłodowa (np. bliźniacza)

• niedokrwistość ciężarnych dużego stopnia

• choroby serca związane z wydolnością matki

• choroby nerek z nadciśnieniem i zaburzeniami funkcji, m.in. odmiedniczkowe zaplenie nerek

• ciężka hipotrofia płodu

• infekcje i przeziębienia

Rehabilitacja ze znacznym ograniczeniem stosowana jest w przypadkach:

• przewlekłych stanach gorączkowych,

• obrzęków kończyn dolnych,

• niepowściągliwych wymiotów (okres hospitalizacji),

• niewydolności - cieśniowo - szyjkowej,

• przodującego łożyska,

• stanu po zagrażającym poronieniu,

• stanu po zagrażającym porodzie niewczesnym lub przedwczesnym.

• rozejścia się spojenia łonowego.

Stosuje się wtedy następujące metody postępowania:

• oddychania torem piersiowym,

• ćwiczenia przeciwzakrzepowe - bierne i izometryczne,

• ćwiczenia izometryczne tułowia,

• relaks, muzykoterapia.

Od początku ciąży zalecane są następujące rodzaje aktywności:

• Spacer

• Pływanie

• Joga

• Rekreacyjna jazda na rowerze

• Gimnastyka

• Pilates

• Bieganie (o ile kobieta podejmowała regularnie tę aktywność ruchową wcześniej).

Niewskazane są formy aktywności, które narażają ciało na wstrząsy, upadki i zranienia. Są to m.in.:

• jazda na nartach

• intensywne ćwiczenia w siłowni

• gra w tenisa (na zmianę krótkie okresy spokoju

i aktywności)

• windsurfing

• nurkowanie głębinowe

• wspinaczki górskie

• sporty motorowe

• sztuki walki

• gry zespołowe

• skoki na bungee ,ze spadochronem itp.၊

W kinezystymulacji ciąży, porodu i połogu rozróżniamy:

• Ćwiczenia,

ogólnokształtujące

• Ćwiczenia

oddechowe,

• Ćwiczenia

relaksacyjne.

Ćwiczenia stosowane we wczesnym okresie ciąży (17 - 28 tydz.):

• ćwiczenia ogólnousprawniające,

• ćwiczenia korygujące postawę (zapobiegające nadmiernej lordozie, uelastyczniają i wzmacniają rozciągnięte mm brzucha),

• nauka oddychania torem brzusznym,

• relaks przy muzyce.

Ćwiczenia stosowane w późnym okresie ciąży (29 tydz. do rozwiązania):

• ćw. dystalnych części ciała (poprawa krążenia, uzyskanie lepszej przemiany materii, zapobieganie zastojom żylnym, zapobieganie obrzękom),

• ćw. gibkościowe (rozciąganie tkanek miękkich ograniczających ruchomość stawów miednicy, poprawa ruchomości stawów krzyżowo - biodrowych, profilaktyka bólów krzyża),

• ćw. mm brzucha (utrzymanie elastyczności tkanek, zapewnienie optymalnego tonusu mm. brzucha),

• ćw. w napięciu i rozluźnieniu mm tułowia (wyrobienie umiejętności rozluźniania dowolnych mm),

• nauka zachowania się podczas porodu (nauka oddychania w określonym rytmie i tempie, z równoczesnym nawykiem rozluźniania się podczas skurczów macicy, nauka przyjmowania odpowiednich pozycji w momencie parcia, nauka psychofizycznego relaksu w przerwach między bólami porodowymi),

• relaks w pozycjach odciążających mm krocza i dna miednicy - pozycja boczna Seems'a, kolankowo - łokciowa, w klęku podpartym na krześle (w celu odprężenia, rozluźnienia, wyrobienia nawyku przyjmowania dogodnych pozycji w I okresie porodu).

Pomiędzy 33 a 36 tygodniem ciąży należy ćwiczyć mięśnie dna miednicy, przywodziciele ud, mięśnie kręgosłupa i stawów biodrowych oraz korekcję chodu.

W tym okresie bardzo ważne są również ćwiczenia relaksacyjne oraz oddechowe - w związku z dalszą zmianą statyki ciała i uciskiem macicy na przeponę, następuje zmniejszenie pojemności klatki piersiowej.

Po 36 tygodniach ciąży:

W tym czasie należy wykonywać ćwiczenia oddychania przygotowujące do porodu, na przemian z ćwiczeniami relaksu i pełnego rozluźnienia. Tempo ćwiczeń powinno być dostosowane do Twoich możliwości i uzależnione od Twojej kondycji. Pozycje relaksacyjne muszą być tak dobrane, żeby dawały uczucie komfortu fizycznego i psychicznego. Podczas ćwiczeń powinien być spokój oraz cisza, a oświetlenie powinno być przyciemnione.

Zasady stosowania ćw. w okresie ciąży o przebiegu fizjologicznym:

• stopniowanie wysiłku w zależności od okresu ciąży,

• wykonywanie ćwiczeń w pełnym zakresie ruchu,

• stosowanie ćwiczeń we wszystkich pozycjach, z wyjątkiem pozycji leżenia przodem, ograniczenie pozycji stojącej, przechodzenie od pozycji wysokiej, półniskiej, do niskiej i z powrotem,

• prowadzenie ćwiczeń wraz z pogłębionym oddychaniem torem brzusznym, w zależności od charakteru ćwiczenia,

• relaks po intensywnych ćwiczeniach,

• czas trwania ćwiczeń od 20 - 40 min, 2 - 3 razy w tygodniu w szkole rodzenia, w pozostałe dni indywidualnie.

• Analizując przemiany w organizmie kobiety ciężarnej można stwierdzić, że nie ma przeciwwskazań do stosowania ruchu w okresie ciąży.

• Wydolność wysiłkowa kobiet ciężarnych jest zbliżona do wydolności wysiłkowej kobiet nie ciężarnych, a nawet większa w okresie od 25 - 32 tyg. ciąży.

• W tym okresie jest większa pojemność wyrzutowa serca i objętość krwi krążącej o 30 %.

• Zwiększa się też wentylacja płuc i wymiana gazowa.

• To przystosowanie ciążowe stwarza dobre warunki w organizmie kobiety do stymulacji specjalnymi ćwiczeniami ruchowymi.

• Systematyczne stosowanie ćwiczeń ruchowych, a szczególnie oddychanie torem brzusznym, wpływa na poprawę wydolności układów oddechowego i krążeniowego, powodując dobre dotlenienie organizmu matki i dziecka.

• Wzrasta przemiana materii, co zapobiega gromadzeniu się tłuszczu, a tym samym - nadmiernej wadze ciała matki.

• Umiejętnie stosowany ruch łagodzi takie zaburzenia, jak: bóle głowy, mdłości, złe samopoczucie.

• Ze względu na fizjologiczne rozluźnienie więzadeł spojenia łonowego, stawów krzyżowo- biodrowych, chrząstek międzykręgowych w odc. L kręgosłupa oraz wzrastająca ciążę zmniejsza się zdolność utrzymania prawidłowej postawy.

• Następują zmiany w statyce ciała ciężarnej, OSC przesuwa się do przodu, co jest kompensowane przez odchylenie się górnej części tułowia.

• Następuje większe przodopochylenie miednicy, a tym samym zwiększenie się lordozy lędźwiowej. Ten stan powoduje napięcie mm krótkich kręgosłupa w odc L- S oraz bóle w tym odc.

• Następuje równocześnie rozciąganie mm brzucha, a tym samym utrata elastyczności tej tkanki, aż do wystąpienia w wyjątkowych przypadkach atonii tej grupy mięśniowej.

• Ten stan doprowadza do wadliwego ustawienia kolan i obniżenia sklepienia stóp.

• CELEM ĆW RUCHOWYCH JEST, WIĘC KORYGOWANIE POSTAWY, ZACHOWANIE Pełnego RUCHU W STAWACH, A PRZEZ ĆW GIBKOŚCIOWE - ROZCIĄGANIE TKANEK MIĘKKICH

• ĆW MM BRZUCHA PRZYCZYNIAJĄ SIĘ DO UTRZYMANIA ELASTYCZNOŚCI I SIŁY TEJ GRUPY, MAJĄC NA UWADZE DOBRE PRZYGOTOWANIE DO PORODU TŁOCZNI BRZUSZNEJ.

REGULACJA NEUROHORMONALNA

• Czynność narządów rodnych kobiety dojrzałej płciowo podlega ciągłej regulacji neurohormonalnej.

• Dlatego często używa się określenia oś sterowania:

• podwzgórze - przysadka - jajnik.

Podwzgórze wytwarza hormon GnRH (Gonadotropin), który reguluje wydzielanie przez przysadkę (nadrzędnego gruczołu dokrewnego, kierującego pracą wszystkich pozostałych), pobudzają ją do wytwarzania hormonów regulujących czynność jajników.

2 gonadotropin:

- FSH - folikulostymulina,

- LH - hormon luteinizujący.

• Hormony te regulują czynność janików, cyklicznie pobudzając dojrzewanie niektórych pęcherzyków jajnika, wytwarzanie żeńskich hormonów płciowych (estrogenów i progesteronu) oraz jajeczkowanie.

• Działanie hormonów wytwarzanych przez jajniki umożliwia cykliczne przygotowywanie macicy na ewentualne przyjęcie zapłodnionego jajeczka i rozwój ciąży.

• Każdy cykl rozpoczyna się od wzrostu poziomu gonadotropiny FSH we krwi. Hormon ten pobudza rozwój pęcherzyków pierwotnych i dojrzewanie owocytów pierwszego rzędu w tych pęcherzykach.

• Wzrastanie pęcherzyka pierwotnego zaczyna się od zwiększania jego wielkości i mnożenia się komórek pęcherzykowych, które tworzą warstwę ziarnistą. Wokół warstwy ziarnistej powstaje błona noszącą nazwę wieńca promienistego. W miarę wzrastania pęcherzyka, jego środek wypełnia się stopniowo płynem zawierającym hormon pęcherzykowy - estrogen, który przenika do krwi.

• Kiedy poziom tego hormonu wzrośnie wystarczająco, przysadka zaczyna wytwarzać LH - hormon luteinizujacy, który wywołuje ostatnią fazę wzrostu pęcherzyka. Proces dojrzewania pęcherzyka z komórką jajową (jajeczkiem) trwa około 14 dni. W pełni dojrzały pęcherzyk nazywamy pęcherzykiem Graafa. W rezultacie pęcherzyk ten pęka, uwalniając płyn pęcherzykowy, w którym pływało jajeczko otoczone wieńcem promienistym. Moment pęknięcia pęcherzyka i wydostania komórki jajowej nazywa się jajeczkowaniem lub owulacją.

• Po jajeczkowaniu, pod wpływem hormonu LH, warstwa ziarnista i osłonka wew. pozostające w jajniku przekształcają się w ciałko żółte. Jego komórki w dalszym ciągu wytwarzają estrogeny, ale zaczynają również produkować drugi hormon- progesteron, którego zadaniem jest przygotowanie śluzówki macicy do ewentualnego przyjęcia zapłodnionego jajeczka, powodując jej silne ukrwienie.

• Tak przygotowana macica będzie mogła odżywić rozwijający się zarodek. Następnie komórka jajowa zostaje przechwycona przez tzw. strzępki - mechanizm chwytny jajowodu i w ten sposób doprowadzona do bańki jajowodu, gdzie ulega podziałowi oraz staje się dojrzałą gametą żeńską, zdolną do zapłodnienia.

• W przypadku, gdy w ciągu kilkunastu godzin po owulacji nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte stopniowo zanika. Zmniejsza się, więc także poziom progesteronu we krwi, co z kolei powoduje zmniejszanie ukrwienia śluzówki macicy. Po mniej więcej 12-14 dniach od owulacji zostaje ona usunięta wraz z niezapłodnioną komórką jajową. Złuszczanie śluzówki macicy (miesiączka) trwa najczęściej 5-7

• Jeżeli natomiast komórka jajowa zostanie zapłodniona, ciałko żółte nie zanika, lecz przekształca się w tzw. ciałko ciążowe, produkujące w dalszym ciągu progesteron (16- 17 tyg ciąży). Pomaga on utrzymać rozwijającą się ciążę i w trakcie jej trwania hamuje dojrzewanie kolejnych komórek jajowych. Z tego powodu progesteron zwany jest często mianem - hormon ciążowy.

Etapy cyklu miesięcznego

• I faza wzrostu - folikularna polegającą na stopniowym powiększaniu się jej grubości pod wpływem działania hormonu - folikulostymuliny (FSH);

• Po złuszczeniu się błony śluzowej macicy (endometrium), które następuje w czasie miesiączki, natychmiast rozpoczyna się następna faza jej ponownego, dynamicznego wzrostu, która trwać będzie do ponownej miesiączki. Rozpoczyna się ona zaraz po zaprzestaniu krwawienia i jest stymulowana narastającym wydzielaniem przez jajnik coraz większej ilości estrogenów. Trwa ona około 10-14 dni.

• Równolegle przysadka mózgowa wytwarza rosnące ilości hormonu powodującego dojrzewanie komórki jajowej, która wzrasta i dojrzewa w jednym z setek tysięcy pęcherzyków które znajdują się w jajnikach kobiety.

• W trakcie trwania tej fazy cyklu, dojrzewa ostatecznie w jajniku , w maleńkim znajdującym się w nim pęcherzyku (Graffa) komórka jajowa.

II faza cyklu - jajeczkowanie

• Czynnikiem, który pobudza jajeczkowanie jest hormon luteinizujący - LH; stężenie tego hormonu we krwi kobiety znacznie wzrasta na kilkanaście godzin przed owulacją.

• W tym czasie błona śluzowa macicy ciągle się rozrasta. Określona budowa i grubość błony śluzowej jest niezbędna, aby "wypadająca" z jajowodu do wnętrza macicy komórka jajowa mogła się w niej swobodnie zagnieździć i jeśli została zapłodniona dalej się rozwijać.

• Uwolniona z pęcherzyka, dojrzała komórka jajowa "spada” w pobliże ujścia jajowodu, który wciąga ją do swojego wnętrza, by tą drogą dotarła do jamy macicy.

• Jeżeli po drodze napotka podążający na jej spotkanie plemnik i zostanie przez niego zapłodniona, wtedy rozpoczynając swój podział zamieni się ona w gametę.

• Dalszy rozwój gamety doprowadzający do uformowania jaja płodowego odbędzie się , kiedy będzie już ona, zanurzona w gąbczastą śluzówkę macicy. Na tym etapie odbywa się przerywanie cyklu miesięcznego.

III faza - wydzielnicza - lutealna

• występującą pod wpływem hormonu ciałka żółtego - progesteronu;

• Tymczasem w jajniku, w miejscu pęknięcia otoczki pęcherzyka i wydostania się dojrzałej komórki jajowej na zewnątrz , powstaje jakby "blizna", którą nazywamy ciałkiem żółtym.

• To miejsce z chwilą powstania zaczyna swoją wydzielniczą czynność hormonalną, produkując progesteron - hormon, dzięki któremu następuje całkowita relaksacja mięśnia macicy, co umożliwia bezpieczny dalszy rozwój ciąży.

• Niedobór progesteronu, może powodować utratę ciąży w każdej fazie rozwoju.

• Jeżeli do zapłodnienia nie dojdzie, komórka jajowa po 24 godzinach obumiera. Jej obumarcie jest sygnałem dla ciałka żółtego do zaprzestania czynności wydzielniczej.

• Gwałtowny spadek poziomu wydzielanego przez ciałko żółte progesteronu jest dla organizmu sygnałem do rozpoczęcia menstruacji .

IV faza złuszczania - krwawienia miesiączkowego

• Jeżeli nie dochodzi do zapłodnienia, to pojawia się faza krwawienia miesiączkowego (trwającego prawidłowo 3-5 dni), czyli złuszczenia i wydalenia błony śluzowej jamy macicy. Warto wspomnieć, że złuszczaniu nie ulega błona śluzowa szyjki macicy, reagująca w czasie całego cyklu miesiączkowego na bodźce hormonalne znacznie słabiej niż błona śluzowa jamy macicy.

WYBRANE ZAGADNIENIA Z NARZĄDU RODNEGO KOBIETY

• Dno miednicy tworzy mocne zamknięcie jamy miednicy od dołu. Ma kształt czworoboku, zasłonięte jest od zewnątrz powięziami, warstwą mięśni, tkanką podskórną i skórą.

• Występuje również ograniczenie więzadłowo - kostne dna miednicy zwane kroczem, które tworzą:

• Od przodu - spojenie łonowe, więzadło łukowate łonowe, gałęzie dolne kości łonowych,

• Bocznie - gałęzie kości kulszowych z guzami kulszowymi,

• Od tyłu - więzadło krzyżowo - guzowe i wierzchołek kości guzicznej.

Macica umocowana jest w miednicy mniejszej i zawieszona dzięki więzadłom - pasmom tkanki łącznej.

Więzadła zawierają wiązki mięśniówki gładkiej, stąd ich znaczna rozciągliwość i kurczliwość.

Mm krocza:

• - m. poprzeczny krocza głęboki,

• - m. zwieracz cewki moczowej,

• - m. poprzeczny krocza powierzchowny,

• - m. zwieracz odbytu zew.,

• - m. opuszkowo - gąbczasty,

• - m. kulszowo - jamisty.

Z mm. brzucha współpracuje przepona miednicy, a szczególnie dźwigacz odbytu. Mm ten przy napiętych mm dna miednicy, bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej. Synergistami mm dna miednicy i krocza są: mm brzucha, pośladków i przywodziciele uda.

O położeniu narządów płciowych decydują:

- budowa i stan czynnościowy narządu rodnego,

- sprawność czynnościowa dna miednicy i więzadeł macicy,

- ogólnoustrojowe procesy biologiczne, wpływające na napięcie mięśni i elastyczność tkanki łącznej.

• Macica w prawidłowym położeniu znajduje się w centralnej części miednicy mniejszej. Wymiary: dł. 6 - 8 cm, szerokość 4 cm, grubość 2,5 cm. Jej masa wynosi 40 - 50 g.

• Macica składa się z trzonu i szyjki, część powyżej ujścia jajowodów nosi nazwę dna macicy.

• Ze względu na funkcję macicy włókna mięśniowe przebiegają równolegle do osi długiej macicy, podłużnie, spiralnie oraz okrężnie. Śluzówka macicy zwana - czynną - ulega zmianom w zależności od fazy cyklu miesięcznego

• Trzon macicy jest zgięty i pochylony ku przodowi. Przednia powierzchnia przylega do pęcherza moczowego.

• Prawidłowe położenie macicy, to położenie pośrodkowe, osiowe, w przodozgięciu i w przodopochyleniu.

Przymacicza

• - stanowią zespół tkanek łącznych pełniących rolę więzadeł zlokalizowanych w przestrzeni wokół macicy i poza jamą otrzewnej.

• Dzielą się one na przymacicza boczne, przednie i tylne. Przymacicza są jednym z czynników warunkujących prawidłowe zawieszenie macicy i pochwy w miednicy.

• Ich uszkodzenie, zwiotczenie lub ograniczenie sprężystości na skutek stanów chorobowych, mogą prowadzić do zaburzeń statyki narządu rodnego.

Przydatkami macicznymi

• - określa się jajniki, jajowody i więzadła macicy.

• JAJNIK

• Jest parzystym gruczołem płciowym o wymiarach: 2,5 - 5 cm dł, 1,5 - 3 cm szerokości i 0,5 - 1,5 cm grubości u dojrzałej kobiety oraz o wadze 5 - 8 g.

• Jajniki leżą w miednicy małej i przyczepione są do jej ścian za pośrednictwem więzadła lędźwiowo- jajnikowego.

• W jajnikach znajdują się pęcherzyki pierwotne, pojedyncze lub w gniazdach.

JAJOWÓD

• Ma długość około 7 - 14 cm, rozpoczyna się ujściem w jamie macicy, a kończy się ujściem brzusznym przechodząc nad jajnikiem w formie bańki o średnicy 4 - 11 cm, i lejkowato otwiera się do jamy otrzewnej w postaci strzępków.

NIESTABILNOŚĆ ORAZ WIOTKOŚĆ WIĘZADEŁ

STAN HYPERMOBILNOŚCI

• - przyczyny mogą leżeć w złej postawie, aktywności, pracy, złym odżywianiu itp.,

• - ten stan może być i jest źródłem bólu,

• -ból jest charakterystyczny, tępy, zmusza do zmiany pozycji,

• - cechy: widoczny lub wyczuwalny schodek lub deformacja rotacyjna w staniu, która znika w leżeniu,

• - hipertonia mięśniowa,

• - hypermobilność w badaniu palpacyjnym danego segmentu,

• - występowanie tzw. drgawek mm przy schylaniu,

• - trudniejszy powrót z pochylenia niż samo pochylenie,

• - występują incydenty tzw. postrzałów.

• Leczenie: trening nerwowo - mm,

• manipulacje w segmentach przyległych jeśli są zablokowane.

• Najczęściej ból pojawia się przy dłuższym staniu i chodzeniu.

• Stosowanie pasa stabilizującego, który łagodzi objawy jest potwierdzeniem diagnozy i należy w tym wypadku wprowadzić próbę stabilizacji mięśniowej

(warstwy głębokiej).

ASPEKTY KLINICZNE

• - patologicznie zwiększona gra stawowa: najczęściej w odcinku

• L4 - L5, L5 - S1,

• (hypo: Th - L, L2-L3 - L4).

• - bolesność mięśni i więzadeł w badaniu palpacyjnym,

• - utrata sztywności segmentarnej,

• - użycie małej siły powoduje duże przesunięcia,

• - występuje na końcu ROM jak i wcześniej,

• - w jednym kierunku lub kilku w danym segmencie.

DLACZEGO BOLI?

• - dysk, siły ścinające przyspieszają degenerację,

• - torebki, przejmują dużą część obciążeń,

• - więzadła: naciągnięte, obniżony próg bólu,

• - mięśnie: praca beztlenowa, izometria,

• - nerwy jako wynik uszkodzeń dysku,

• - powięzi doprowadzają do bólu wtórnego.

PRZYCZYNY NIESTABILNOŚCI:

• - obniżenie krążka międzykręgowego,

• - częste max obciążanie (creeping),

• - urazy,

• - operacje,

• - antykoncepcja,

• - stan po ciąży,

• - hypermobilność wrodzona,

• - sakralizacja / hemisakralizacja,

• - skośna podstawa sacrum (różnica długości kończyn),

• - spondylolzia / spondylolisteza,

• - zablokowania w segmentach poniżej, powyżej,

• - nierównowaga mięśniowa (przykurcze, dyskoordynacja, osłabienie) w stawie aktualnym lub sąsiadujących.

KONSEKWENCJE NIESTABILNOŚCI:

• - rozregulowanie systemu stabilizacji,

• - opóźniona odpowiedź (feed - back),

• - błędana antycypacja ruchowa (feed - forward),

• - niedostateczna lub nadmierna kompresja segmentów,

• - zwiększenie działania sił ścinających,

• - uwstecznienie sensomotoryki,

• - ból.

OBJAWY KLINICZNE:

• - głębokie, chroniczne bóle pleców,

• - uczucie zmęczenia i łamania,

• - pozycja statyczna często bolesna,

• - bolesny łuk,

• - ruch przynosi krótkotrwałą ulgę,

• - wymagana częsta zmiana pozycji,

• - rano pacjent potrzebuje rozchodzenia.

• BÓL PRZY HYPERMOBILNOŚCI JEST GŁĘBOKI I OSTRY,

• HYPO - TĘPY!!!

• BÓL DYSKOWY - LOKALNY, OPASUJĄCY.

PROGRESJA TRENINGU STABILIZACYJNEGO:

• I) RODZAJ PRACY:

1) STATYCZNA (IZOMETRIA),

2) DYNAMICZNA (KONCENTRYCZNIE - EKSCENTRYCZNIE),

3) FUNKCJONALNA,

• II) ANGAŻ UKŁADÓW:

1) LOKALNY,

2) GLOBALNY,

3) RUCHY SPECYFICZNE,

• III) FORMA:

1) SIŁOWA,

2) SZYBKOŚCIOWA,

3)WYTRZYMAŁOŚCIOWA,

4) SENSOMOTORYCZNA.

- OCENA PALPACYJNA MM GŁEBOKICH ODC L - S

- TRENING STABILIZACJI LOKALNEJ - SEGMENTARNEJ

Ćwiczenia wykonane w sposób koncentryczno - eksentryczny, z 5 sek zatrzymaniem w szczytowej fazie ruchu mają znaczny wpływ na przekrój poprzeczny m. multifidius na badanej wysokości.

- Trening stabilizacji globalnej - F

- Test głębokiej stabilizacji połączonej z ruchem

- Trening stabilizacji funkcjonalnej

Objawy rozpoczynającego się porodu:

• skurcze przepowiadające. Akcja porodowa rozpoczyna się w momencie wystąpienia regularnej czynności skurczowej macicy, która nasila się wraz z postępem porodu. Skurcz porodowy trwa około 30 do 60 sekund i charakteryzuje się momentem narastania, szczytu oraz zanikania. Czas trwania przerw pomiędzy skurczami uzależniony jest od okresu porodu i wynosi od około 15 sekund do 1 minuty.

• Okresy porodu:

• Wyróżnia się cztery okresy porodu:

• okres I - rozwierania

• okres II - wydalania

• okres III - łożyskowy

• okres IV - obserwacji.

USPRAWNIANIE PACJENTKI PO PORODZIE FIZJOLOGICZNYM:

Gimnastyka we wczesnym okresie połogu ma na celu:

- pobudzenie układu oddechowego i układu krążenia, zapobieganie zastojom żylnym,

- przywrócenie prawidłowego napięcia mięśniom brzucha i dna miednicy,

- kształtowanie prawidłowej postawy ciała,

- wyuczenie prawidłowego wykonywania czynności dnia codziennego, uwzględniając zajęcia związane z dzieckiem.

• Zaczynamy po 6-8 godzinie od porodu ćwiczeniami przeciwzakrzepowymi i poprawiającymi ukrwienie kończyn

• Stosujemy: ćwiczenia oddechowe statyczne i dynamiczne torem mieszanym, ćwiczenia czynne kończyn górnych, grzbietu i pośladków, czynne kończyn dolnych (przeciwwskazane unoszenie i odwodzenie wyprostowanych nóg),

• ćw. czynne poprawiające ruchomość kręgosłupa (w klęku podpartym, pozycje Klappa, unikamy siadów).

• Nauka wstawania

• Z leżenia na boku pacjentka zsuwa się po zewnętrznej części uda przechodząc do pozycji stojącej lub w leżeniu na boku pacjentka robi wymach nogą w kierunku do pozycji stojącej.

• Przy chodzeniu poprawiamy sylwetkę.

• Można stosować ćw. antygrawitacyjne.

• Nauka odkasływania ze stabilizacją mięsni krocza i dna

• Ćwiczenia stosować najlepiej 3 razy dziennie.

• W drugim dniu stosujemy wszystko jak wyżej plus ćwiczenia na mięsnie brzucha przy użyciu ćwiczeń izometrycznych i ćw. czynnych mięśni skośnych brzucha z małymi dzwigniami.

• Układamy też pacjentkę na brzuchu na 20 minut.

• W trzecim dniu stosujemy ćwiczenia m Kegela wzmacniające mięsnie krocza i dna miednicy oraz więcej ćwiczeń ogólnokondycyjnych.

CESARSKIE CIĘCIE

Ze strony matki:

• niewłaściwa budowa macicy;

• zaburzenia czynności skurczowej macicy;

• zmiany o charakterze anatomicznym lub czynnościowym szyjki macicy;

• stan ogólny rodzącej oraz choroby towarzyszące;

• rozwijające się zakażenia wewnątrzmaciczne;

• zaawansowany wiek rodzącej (szczególnie jeśli rodzi pierwszy raz);

• zahamowania postępu porodu;

• obciążony wywiad (przebyty, trudny poród lub śmierć płodu)

• wada serca,

• choroby siatkówki,

• wysokie ciśnienie, grożące atakiem rzucawki,

• zakażenia dróg rodnych (np. opryszczka narządów płciowych)

Ze strony dziecka

- położenie miednicowe lub odgięta główka;
- zaburzenie układu krążenia płodu;
- przedwczesne odklejanie się łożyska i niekorzystne cechy szyjki macicy;
- opóźnione obniżanie się części przodującej w II okresie porodu,

- zbyt duży płód.

Połogiem nazywamy okres poporodowy, obejmujący 6 tygodni od daty porodu. Wyróżniamy:

• wczesny okres połogowy (1 i 2 tydzień),

• środkowy okres połogowy (3-6 tydzień)

• późny okres połogowy (od 7 tygodnia do uzyskania pełnej sprawności).

ZMIANY HORMONALNE

We wczesnym okresie połogu występuje:

- znaczne zmniejszenie stężenia estrogenów i progesteronu. Jest to uwarunkowane brakiem czynności hormonalnej łożyska, (stężenie estrogenów i progesteronu w osoczu obniża się w ciągu pierwszych 2-3 dni połogu do wartości występujących przed ciążą),

- również w moczu następuje podobne zmniejszenie stężenia estronu, estradiolu oraz pregnandiolu po upływie 6 dni, a estriolu po 2 tygodniach,

- wydzielanie oksytocyny u matek karmiących jest stymulowane drażnieniem brodawek sutkowych.

ZMIANY W SKŁADZIE KRWI I UKŁADZIE KRĄŻENIA

- W 1 dobie połogu następuje zwiększenie objętości krwi krążącej mniej więcej o 15 - 30%.

- W następnych dniach połogu obserwuje się zmniejszenie objętości krwi prawie o 15%.

- Stopniowo zmniejsza się uwodnienie krwi i zwiększa wartość hematokrytu.

- W czasie ciąży, porodu i tuż po nim zwiększa się liczba krwinek białych, po czym ulega zmniejszeniu.

- We wczesnym połogu zwiększa się również stężenie fibrynogenu, a także liczba płytek krwi, co przy większej lepkości krwi tworzy duże ryzyko tworzenia zakrzepicy.

- Objętość wyrzutowa i minutowa serca, po przejściowym zwiększeniu, stopniowo się zmniejsza w pierwszych dniach po porodzie.

ZMIANY W UKŁADZIE MOCZOWYM

W połogu znacznie zwiększa się diureza, która występuje już po upływie 12 godzin.

Jest to naturalny mechanizm eliminacji nadmiaru płynu tkankowego.

Nasilenie diurezy jest większe u kobiet z jawnymi obrzękami lub utajonym nadmiernym zatrzymaniem wody.

Początkowo obniżenie masy ciała jest następstwem wydalania nadmiaru płynów, dalsze zmniejszenie się masy ciała jest wynikiem inwolucji macicy oraz zmniejszenia objętości osocza.

- Mocz w tym okresie może zawierać aceton, albuminy i laktozę.

- Istniejące w ciąży rozszerzenie dróg moczowych zwykle ustępuje w okresie 2 tygodni.

- W pierwszych dniach połogu niekiedy obserwuje się przejściowe trudności w samoistnym oddaniu moczu.

ZMIANY SKÓRNE I POWŁOK BRZUSZNYCH

• W okresie połogu ustępują także zmiany w obrębie skóry oraz powłok brzusznych.

• Znikają przebarwienia skóry (z wyjątkiem przebarwienia otoczki brodawki sutkowej, które może pozostać na stałe).

• Rozstępy skórne zmieniają barwę na srebrzystobiałą i zmniejszają się, jednak nie znikają zupełnie.

• Powłoki brzuszne przez pewien czas są wiotkie i miękkie, a zmniejszenie napięcia mięśniowego może spowodować rozstęp mięśni prostych brzucha.

ZMIANY W NARZĄDACH PŁCIOWYCH

• Największe zmiany zachodzą w macicy. Po porodzie sięga ona do wysokości pępka. Z każdym dniem stopniowo zmniejsza się.

• Dziesięć dni po porodzie macica znika za spojeniem łonowym, tak że nie wyczuwa się jej przy obmacywaniu brzucha.

• Przy zwijaniu się macicy konieczne są skurcze jej mięśnia, które noszą nazwę skurczów połogowych. Najczęściej pojawiają się nieregularnie.

• Kobiety rodzące pierwszy raz zwykle ich nie odczuwają, a u wieloródek objawiają się czasem uczuciem tępego ucisku w brzuchu.

- Wydalanie resztek endometrium wraz ze zmienioną krwią z jamy macicy dokonuje się w pierwszych dniach połogu i jest związane z procesem gojenia się rany.

• W czasie zwijania się macicy wypływa z niej wydalina wraz z treścią śluzową i surowiczą, zwana odchodami.

• Na początku ma ona kolor krwi, później brunatnieje, aż w końcu staje się bezbarwna. Ostatecznie znika po upływie jednego do dwóch tygodni.

- Ściany pochwy, które w czasie porodu musiały się znacznie rozciągnąć, aby przez nie mógł przejść płód, w połogu obkurczają się i odzyskują swoją dawną elastyczność. Pochwa jest po porodzie rozciągnięta

i wiotka. W pierwszych dniach połogu zwiększa się szybko napięcie jej tkanek.

- Równocześnie następuje skrócenie i pogrubienie więzadeł i włókien łącznotkankowych utrzymujących macicę.

- Napięcie mięśniowe pochwy nigdy jednak całkowicie nie powraca do stanu sprzed ciąży.

- Ściany pochwy, które w czasie porodu musiały się znacznie rozciągnąć, aby przez nie mógł przejść płód, w połogu obkurczają się i odzyskują swoją dawną elastyczność. Pochwa jest po porodzie rozciągnięta

i wiotka. W pierwszych dniach połogu zwiększa się szybko napięcie jej tkanek.

- Równocześnie następuje skrócenie i pogrubienie więzadeł i włókien łącznotkankowych utrzymujących macicę.

- Napięcie mięśniowe pochwy nigdy jednak całkowicie nie powraca do stanu sprzed ciąży.

POWIKŁANIA OKRESU POŁOGU

Gorączka połogowa - mianem tym określa się trwające dłużej niż 2 dni podwyższenie temperatury powyżej 38 st., jeżeli pojawi się ono między 2 a 11 dniem połogu.

Gorączka połogowa jest objawem zakażenia dróg rodnych. Ważne w zapobieganiu wystąpienia zakażenia jest przestrzeganie zasad aseptyki i dokładna kontrola stanu zdrowia w pierwszych 2 tygodniach połogu.

Zakażenie w miejscu krocza daje wyraźne dolegliwości tylko wtedy, gdy zakażeniu ulegają warstwy leżące głębiej pod skórą. Zwykle w tych przypadkach dochodzi do powstania niewielkiego ropnia, który po pewnym czasie opróżnia się przez małą dziurkę w szwie, a proces samoistnego gojenia trwa kilka dni.

Dość często obserwuje się zakażenie powierzchowne, umiejscowione wokół nitek szwów. Zwykle znika ono samoistnie po zdjęciu szwów, co następuje 5-6 dni połogu.

Połogowe zapalenie gruczołu sutkowego - stan zapalny zlokalizowany jest w określonej części gruczołu sutkowego, a jego wystąpienie poprzedza zazwyczaj pęknięcie brodawki sutkowej. Pęknięcie to stanowi zawsze drogę zakażenia gruczołu i, jeżeli się pojawi, musi być bardzo intensywnie leczone.

Matka nie powinna w tych przypadkach karmić piersią. Zalegające w gruczole mleko musi być wyciśnięte na zewnątrz za pomocą ręcznego lub mechanicznego odciągacza pokarmu.

Zwykle po upływie 24 - 36 godzin brodawka goi się i matka może powrócić do karmienia piersią.

Zakrzepowe zapalenie żył - może rozwinąć się w żyłach powierzchownych lub w żyłach głębokich kończyn.

W przebiegu zapalenia żył powierzchownych kończyn tworzą się, najczęściej w obrębie żylaków, powrózkowate, bolesne stwardnienia, pokryte zaczerwienioną i bardziej ucieploną skórą.

W tym przypadku nie jest wskazane ani unieruchomienie chorej, ani też stosowanie antykoagulantów.

Natomiast zakrzepowe zapalenie żył głębokich przebiega niejednokrotnie skrycie i może się ujawnić jako zator tętnicy płucnej lub dopiero po długim czasie jako zespół pozakrzepowy. Dość często występuje bolesność i zwiększona spoistość łydki, rozszerzenie żył skórnych, zwiększone ucieplenie skóry i nieznaczny obrzęk kończyny. Wydatne zgięcie grzbietowe stopy może wywołać ból łydki. Całkowite zamknięcie zakrzepem żyły udowej lub biodrowej objawia się bladym obrzękiem kończyny, połączonym z jej bolesnością.

Występuje przyspieszenie tętna, silnie wyrażone nawet przy średnim lub niewielkim zwiększeniu się temperatury.

Leczenie zakrzepowego zapalenia żył głębokich polega na wysokim ułożeniu kończyny lekko zgiętej w stawie kolanowym i biodrowym, podawaniu antykoagulantów, antybiotyków oraz środków przeciwbólowych.

Po ustąpieniu ostrych objawów zakrzepicy należy chorą ostrożnie uruchamiać.

Terapia ruchowa, połączona z wczesnym wstawaniem położnic, jest podstawowym czynnikiem w profilaktyce choroby zakrzepowej i to zarówno po porodach samoistnych, jak i operacyjnych.

Późnie krwawienia poporodowe - są to krwawienia z macicy występujące po 24 godzinach po porodzie, do 5 - 8 tygodnia połogu. Przyczynami są: pozostanie resztek tkanki łożyskowej w macicy, zaburzenia w gojeniu się miejsca łożyskowego, zmiany zapalne błony śluzowej macicy.

W połogu mogą również wystąpić krwawienia z powodu rozpadającego się mięśniaka, raka szyjki macicy, nowotworów lub rozrostów trofoblastu.

Leczenie jest uzależnione od przyczyny i objawów oraz ich nasilenia. Obfite krwawienie zmusza zwykle do intensywnego leczenia niedokrwistości lub wstrząsu hipowolemicznego, tzn. przetaczania płynów zastępujących krew i krwi. Ponadto, wymaga także skrobania ścian jamy macicy i zastosowanie środków farmakologicznych obkurczających macicę.

Psychozy poporodowe - rozwijają się wcześnie w połogu, czasami zaraz po porodzie.

U położnicy pojawia się bezsenność, rozdrażnienie, zaburzenia orientacji. Może wystąpić apatia i oznaki depresji.

Pojawiają się halucynacje, a nastrój kobiety nie odpowiada sytuacji. Chore te wymagają szczególnej opieki i nadzoru, ciągłej obecności personelu, zwłaszcza podczas karmienia noworodka. Konieczna jest w tym przypadku konsultacja psychiatry.

Metody operacji w ginekologii:

1. Laparotomia ( przez otwarcie jamy brzusznej)

• Nowotwory złośliwe macicy i jajników

• Guzy przydatków

• Mięśniaki macicy

• Endometrioza narządu rodnego

• Korekcja wad wrodzonych narządu rodnego

• Uwalnianie zrostów pozapalnych, plastyki jajowodów

2. Laparoskopia (operacja z użyciem endoskopu, ze specjalnym układem optycznym)

• Niepłodność

• Zespół bólów miednicy mniejszej

• Podejrzenie ciąży ektopowej

• Różnicowanie guzów przydatków

• Per vaginam ( przezpochwowo)

• Plastyka szyjki macicy ( zastarzałe, poporodowe peknięcia szyjki)

• Plastyka przedniej i tylnej ściany pochwy z powodu wysiłkowego nietrzymania moczu

MASTEKTOMIA - USPRAWNIANIE PRZED I PO ZABIEGU

BOLESNE MIESIĄCZKOWANIE

- przyczyny:

• Nadmierne wytwarzanie prostaglandyn, czyli substancji chemicznych powodujących skurcze macicy.

• Zaburzenia hormonalne (np. choroby tarczycy).

• Endometrioza.

• Włókniaki (łagodne guzy macicy).

• Spirala (wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna) lub inne ciało obce w macicy, które próbuje ona wydalić.

• Infekcja w obrębie miednicy.

• Zmiany w narządach rozrodczych (np. torbiele, guzy).

• Anomalie fizyczne macicy również mogą być przyczyną bolesnych miesiączek:

•      - niedorozwój macicy (kiedy trzon macicy jest mniejszy niż szyjka macicy),
       - zmiany położenia macicy (tyłozgięcie lub nadmierne przodozgięcie macicy),
       - wady wrodzone macicy - macica częściowo przegrodzona lub macica dwurożna),
       - wady wrodzone szyjki macicy - w tym zrośnięcie się lub zwężenia kanału szyjki macicy,
       - przeszkoda zlokalizowana w szyjce macicy, co utrudnia wypływ krwi miesiączkowej.

STANY ZAPALNE W OBRĘBIE MIEDNICY MAŁEJ

WYSIŁKOWE NIETRZYMANIE MOCZU

OBNIŻANIE NARZĄDU RODNEGO

---