Metodyka (W. Okoń) - jedna z podstawowych nauk pedagogicznych, której przedmiotem jest kształcenie ludzi, nauczanie innych i uczenie się niezależnie od tego czy odbywa się to w szkole, poza szkołą czy w codziennych sytuacjach życiowych. Zajmuje się: badaniem działalności osób nauczających i uczących się, badaniem celów, treści, metod, środków organizacji szkolenia, badaniem społecznego i materialnego środowiska Metodyka WF (S. Strzyżewski) - dydaktyka szczegółowa „WF” omawiająca cele, środki i spodoby prowadzenia procesu dydaktyczno - wychowawczego
KF (W. Osiński) - ogół wytworów o char. materialnym i niematerialnym w dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie człowieka, uznawanych w niej wartości i wzorów postępowania, które zostały zobiektywizowane, przyjęte i mogą być przekazywane w danej zbiorowości
WF (W. Osiński) - stanowi zamierzoną i świadomą działalność ukierunkowaną na wytworzenie właściwego zespołu postaw i nastawień, przekazywanie podstawowych wiadomości, a także na wdrażanie do hartowania na bodźce środowiskowe oraz zdobywanie motorycznej sprawności, poprawę wydolności i postawy ciała. Kategorie te wyznaczają zachowanie czł w stos do jego fizycznej postaci.
Cele wf: hartowanie ustroju; przyrost masy i budowy ciała; wzmocnienie zdrowia; rozwijanie sprawności ruchowych; władanie na odruchami
Funkcje wf: funkcja stymulująca : stymulująca rola uczestnictwa w KF w anafazie polega na wspomaganiu rozwoju organizmu; funkcja adaptacyjna: adaptacyjna rola uczestnictwa w KF w anafazie wyraża się w dążeniu do podwyższenia tolerancji ustroju na działanie wszelkich bodźców środowiska zewnętrznego; funkcja kompensacyjna: funkcja profilaktyczna , zapobiegawcza. Zapobiega skutkom nadmiernej adaptacji; funkcja korektywna.
Cele szkolnego WF (Grabowski) - fizyczne kształcenie - cele instrumentalne (usprawnianie ciała, nauczanie ruchu) fizyczne wychowanie - cele kierunkowe, prospektywne (kształtowanie prospektywnych postaw i prosomatycznych)
Zadania WF - poznawcze - wiedza - prawidła rozwoju fiz, wpływ ruchu na organizm; technika, taktyka, przepisy, sędziowanie, bezpieczeństwo
kształcące - umiejętności, psychomotoryka - rozwijanie sprawności fizycznej (motoryczność); nauczanie ruchu (umiejętności ruchowe, sportowo- rekreacyjne)
wychowawcze (sfera emocjonalna) - wartości, normy społeczne; wychowanie do KF
Podstawy programowe z WF a) cele kształcenia i wychowania b) treści kształcenia i wychowania c) kompetencje i standardy; zagadnienia związane z realizacją
Lek. wych. Fizycz. -to obligatoryjna forma organizacyjna zajec w procesie wych-fizycz. W sys. Klasowo-lekcyjnym -(wg.Okonia) to forma organizacyjna nauczania oparta na realizacji zadan dydakt-wychowawczych w ciagu ustalonego czasu -(wg.Poplucza) to podporzadkowana realizacja ksztaltowania struktury zadan i czynnosci nauczyciela i ucznia oraz warunkow pracy
LEKCJA WYCH.FIZ. 1.Wg.Kalinowskiego jest obligatoryjną i podstawową formą realizacji celów zadań wf dla ogółu uczniów.Przede wszy- stkim jest ona procesem pedag. w ramach którego N wf realizują w określonym miejscu i odpowie- dnim czasie i odpowiednią grupą uczniów zadania wytyczone przez program nauczania. 2.Wg.Laurentowskiego Lekcję wych.fiz. należy pojmować w aspekcie racjonalnego oddzia- ływania na zdrowie, ogólny i wszechstronny rozwój fizyczny i rozwój sprawności motorycznej. Niezmierne jest także kształtow. wśród uczniów zorganizowanych postaw, budzenie zainteresowań różnymi dyscyplinami sportu i wychowania do rekreacji ruchowej 3.Wg.Lachowicza Lekcję należy postrzegać w dwóch przenikających się w praktyce płaszczyznach: a)jest to ogólnie uznana w systemie klasowo-lekcyjnym podst. Forma organizacyjna nauczania oparta na realizacji określonego zadania dyd. b)to celowo zorganizowane sytua- cje dyd. i wych. zmierzające do rea- lizacji fizycznego kształcenia i wychowania młodzieży szkolnej
Fazy Org. Lek. 1.F.Przygotowawcza-przygotowanie uczniow do procesu uczenia się i usprawniania na danej lekcji 2.F.Wykonawcza-proces uczenia się i usprawniania motorycznego zdobywania wiadomosci, kształtowania postaw i zachowan, realizacja zadan dydakt-wych. 3.F.Kontrolna-porownywanie wynikow dzialania ze szkolnymi cechami.
Typy Lekcji 1.L.Podajaca (nauczajaca) 2.L.Doskonalaca (utrwalajaca) 3.L.Sprawdzajaca (kontrolna) 4.L.Mieszana(kombinowana)
Zas. Ksztalt. i wychow. (wg.S.Strzyzeskiego) -podmiot. traktowania ucznia -integracji i ksztalcenia i wychow. -łaczenia teorii z praktyka -roznicowania tresci i form ksztalc. -ksztalcenia ustawicznego
Zas. Nauczania i Uczenia się. -swiadomy i aktywny udzial uczniow w procesie nauczania systematyczność uczenia się -systematycznosc -pogladowosc -przystepnosc - łaczenia teorii z praktyka -trwalosci Zasady nauczania ćwiczeń ruchowych 1. Zasada świadomej aktywności - nazywana również zasadą samodzielności działania i myślenia, realizacja tej zasady wymaga respektowania wszelkich naturalnych skłonności uczniów do samodzielnego działania i respektowania wszelkich naturalnych skłonności uczniów do samodzielnego działania i świadomego stwarzania optymalnych warunków dla rozwoju samodzielności myślenia uczniów. W toku zajęć ruchowych w myśl tej zasady należy stawiać uczniów w sytuacjach wymagających od nich samodzielnego rozwiązania zadań taktycznych lub technicznych. Wiąże się to ze stylem pracy nauczyciela, który nie powinien tylko nakazywać wykonywania ćwiczeń i podawać gotowych schematów czynności , a raczej proponować, sugerować i rozważać razem z uczniami koncepcje rozwiązań określonych zadań ruchowych. 2. Zasada poglądowości - bywa nazywana zasadą wszystkich zasad, wpływ na sformułowanie zasady miał J.A. Komeński. Łączy ona poznania zmysłowe z abstrakcyjnym. W procesie szkolenia ruchowego wymaga wykorzystania bezpośredniego pokazu. Pokaz danej formy ruchu, ćwiczenia ruchowego powinien być wykonywany przez nauczyciela lub sprawnego ucznia. Pokaz może mieć formę obserwacji, zawodów, formę pokazów sportowych. Pełna realizacja wymaga od nauczyciela także stosowania w miarę możliwości takich pomocy naukowych jak : film, zdjęcia, rysunki, tablice, lustra, nagrania magnetofonowe. Pomoce w sposób pośredni ułatwiają kształtowanie odpowiednich wyobrażeń myślowych i ułatwiają tym samym proces nauczania.3. Zasada systematyczności - obowiązuje zarówno nauczyciela jak i ucznia. W odniesieniu do nauczyciela wskazuje na planowanie pracy oraz dobieranie treści kształcenia zawierających cały dorobek wiedzy oraz stan umiejętności uczniów. Systematyczność musi być również widoczna w równomiernym rozkładzie nauczania, materiał powinien być ułożony wg logicznego toku, co oznacza, że w przekazywanych wiadomościach lub umiejętnościach nie może być luk i nie powiązanych faktów. W postępowaniu z uczniami nauczyciel musi stosować rytmiczny tryb pracy oraz musi określić stan wyjściowy umiejętności uczniów, by w dalszej pracy systematycznie do niej nawiązywać. W myśl tej zasady nauczyciel jest zobligowany do podania planu, rozkładu zajęć na dłuższy okres czasu, aby uczeń był świadomy, że realizowane przez niego aktualnie ćwiczenia stanowią fragment większego zadania ruchowego. Uogólniając tę zasadę, można stwierdzić, że zawiera ona sposób pracy nauczyciela, dobór treści ćwiczeń oraz sposób pracy ucznia.4. Zasada przystępności - zwana również zasadą indywidualizacji, przystępności, stopniowania trudności. Wymaga w uwzględnieniu w kształceniu bardzo prostych postulatów dydaktycznych polegających na przechodzeniu - od tego co bliskie ,do tego co dalekie, od łatwiejszego do trudniejszego, od znanego do nieznanego . Zasada ta wymaga również uwzględniania różnic związanych z przebiegiem rozwoju dziewcząt i chłopów, a więc prowadzeniu zajęć ruchowych oddzielnie dla dziewcząt i chłopców. Nauczyciel w zależności od grupy uczniów musi odpowiednio dobierać zakres ćwiczeń i ich charakter, uwzględniając stopień ich trudności i porównując go z możliwościami uczniów i ich wydolnością. W zajęciach sportowych zasada przystępności wskazuje na konieczność prowadzenia w pierwszym okresie szkoleniowym zajęć ogólnorozwojowych. potem dopiero specjalistycznych.5. Zasada trwałości wiedzy i umiejętności - wymaga stosowania takich metod i środków, dzięki którym wiadomości i umiejętności uczniów będą się stawać coraz bardziej trwałe, dokładne, usystematyzowanej użyteczne. Przy utrwalaniu ćwiczeń ruchowych ważny jest dobór treści nauczania , aby wielokrotne powtarzanie określonego zadania ruchowego nie było nużące. Utrwalanie powinno odbywać się podczas każdej lekcji. Ponadto nauczyciel powinien przeprowadzać lekcje wf o charakterze syntetycznym, nastawione na utrwalanie elementów techniki, taktyki. Zdobyte nawyki ruchowe należy doprowadzić do perfekcji, zachowując przy tym ich plastyczność i użyteczność życiową. Elementy nowo poznane muszą łączyć się z poznanymi dawniej , aby z kolei mogły stać się punktem wyjścia do dalszych ogniw procesu ruchowego
Zas. Budowy Lek. WF.- Zasada wszechstronności-wskazuje N na konieczność doboru w każdej lekcji takich środków, które zapewniłyby U możliwość wszechstronnego i harmonijnego rozwoju poprzez właściwe oddziaływanie zarówno na jego sferę motoryczną, psychomotoryczną, rozwój intelektualny oraz społeczno-moralny. Zgodnie z tą zasadą nauczyciel powinien w każdej lekcji: a) uwzględniać zadania w zakresie przekazywania wiadomości, umiejętności, kształtowania spr.fiz. i psychomotorycznej, dbać o prawidłową postawę ciała b) włączać U do współodpowiedzialności za przebieg lekcji c) wykorzystywać przybory lub przyrządy d) wprowadzać wszystkie rodzaje ćwiczeń kształtujących e) uwzględniać ćwiczenia wpływające na harmonijny rozwój ucznia (obustronne ćw.) Zasada zmienności pracy-podstawowym założeniem tej zasady jest zapewnienie na lekcji wf U bezpieczeństwa przez przeciwdziałanie kontuzjom mogącym wystąpić na skutek przeciążenia nadmiernie obciążonych grup mięśni. Nauczyciel na lekcji wf powinien: a) układać ćw. W takiej kolejności, aby kazde następne miało odmienny wpływ na aparat ruchu b) stosować częstą zmianę pw. do ćw c) stosować w lekcji zmienność treści i metod oraz form organizacyjnych d) przeplatać ćw. statyczne z dynamicznymi. Zasada stopniowego natężenia wysiłku w lekcji-natężenie (wynikające z odpowiedniego doboru obciążeń i intensywności) powinno osiągnąć swoje max. około 3/4 czasu trwania lekcji. Nauczyciel powinien pamiętać: a) przechodzimy od ruchów na wybrane partie mm. do ruchów globalnych b) rozpoczynamy lekcję od zadań o małej intensywności do ruchów bardzo intensywnych c) zadania o znacznym ładunku emocjonalnym należy umieszczać w części głównej d) zadania o znacznym obciążeniu muszą być poprzedzone ćw. Przygotowawczymi e) nauczanie nowego elementu związane jest ze zmniejszeniem intensywności wysiłku (korekta błędów) Zasada utylitarności - przydatności życiowej
Pokaz i objaśnienie Pokaz i objaśnienie bardzo ważny element procesu nauczania.
Pokaz i objaśnienie można stosować oddzielnie lub razem . Najskuteczniejszym sposobem jest połączenie pokazu i objaśnienia, za najmniej skutecznym sposobem jest najpierw objaśniać, a potem pokazać. Pokaz wykonuje się przy zadaniu głównym. Pokaz może występować w formie : filmu, rysunku, diagramu, schematu oraz tzw. pokaz żywy - pokaz wykonywany przez nauczyciela. Pokazujemy ćwiczenia w całości, a potem pokazujemy części. Cechy pokazu :1. pokaz musi być dokładny, bez błędów 2. ćwiczenie pokazuje się w normalnym tempie, dopiero w nauczaniu tempo można zwalniać 3.dobra widoczność pokazu Objaśnienie- najpierw podaje się nazwę ćwiczenia, a następnie omówienie elementów szczegółowych tego ćwiczenia. Mamy do czynienia z pracą myślową syntetyczną . Cechy objaśnienia : 1.powinno być krótkie, jasne, jednoznaczne, ścisłe i zrozumiałe, dobór słownictwa dostosowany do etapu rozwoju psychicznego uczniów 2.powinno być dokładne i zawierać cechy ćwiczenia3.należy stosować słownictwo zgodnie z obowiązującą terminologią 4.musi być komunikatywny Wskazania praktyczne : Metody nauczania służą w nauczaniu ćwiczeń ruchowych. Pokaz i objaśnienie służą do eliminowania błędów i ich korygowania, doskonalenia ruchów, wytwarzania pewnego nawyku ruchowego. Metody stosuje się zależnie od wieku uczniów - im niższy wiek, tym więcej pokazu, a mniej objaśnienia. Pokaz i objaśnienie stosuje się we wszystkich rodzajach i typach lekcji wf. Należy pamiętać o użyciu właściwej terminologii dla danej lekcji.
Def Tok Lek. -to logicznie opracowany schemat,który orietacyjnie wskazuje nauczycielowi jak należy dobierac material cw. aby jak najwszechstronniej oddzialywac na organizm ucznia,wskazuje również na kolejnosc cw.,zabaw i gier ruch. dla uzyskania racjonalnego przebiegu krzywej fizjolog. Natężenia wysilku fizycz. ucznia na lek. Zas budowy toku lek. 1.Z.fizjol-zdrow. 2.Z.pedagogicz. 3.Z.psychologicz. 4.Z.organizacyjne Zasady budowy toku lekcji: Zmienności pracy mięśniowej Stopniowania trudności Zmienności krzywej natężenia wysiłku Wszechstronnego oddziaływania
T
OK LEKCJI Cześć I trwająca ok. 3-8min. Zawiera czynności org-porz. Część ta ma przede wszystkim wprowadzić uczniów w atmosferę lekcji, przygotować i nastawić ich do świadomego i aktywnego uczestnictwa w niej, wywołać fizjologiczne i emocjonalne ożywienienorg. U przez zabawy, gry. Część II następuje wszechstronne przygotowanie dzieci do zadań lekcji (ćw. kształtujące-rozgrzewka ok. 10-15min.), realizacja zadań dydaktycznych lekcji (nauczanie i doskonalenie ćw. zabaw lub gier ok25-35min.) w części głównej kształtowane są umiejętności i doskonalona jest sprawność motoryczna, przez ćw. kształ. Wyrabiana jest płynność i obszerność ruchów oraz nawyki prawidłowej postawy. Powinny być zawarte zadania ukierunkowane na samoocenę,samokontrolę. Część III trwa ok. 3-5 min. Następuje uspokojenie org. dzieci, korekta postawy ciała, omówienie i podsumowanie zadań lekcji, pokaz zadania głównego, czynności org-porz
Tok lekcji gimnastyki wg Denisiuka część I - wstępna -zbiórka, raport, przywitanie, podanie zadań lekcji, pokaz, zabawa ożywiająca lub ćw. Dyscyplinujące część II - główna - a/ ćw. kształtujące : ćw. Ramion, ćw. tułowia w płaszczyźnie strzałkowej, ćw. nóg, ćw. tułowia w płaszczyźnie czołowej, ćw. nóg i ramion, ćw. tułowia w płaszczyźnie kombinowanej lub poprzecznej, ćw. mięśni brzucha, ćw. równoważne lub przyrządów
podskoki, zabawa lub gra ruchowa b/ ćw. Stosowane: ćw. równoważne na przyrządach, ćw. Zwinności, ćw. siłowe- zwisy , podpory, biegi, rzuty, skoki - wolne, mieszane część III - końcowa - ćw. uspokajające - zabawa, pląs, ćw. korekcyjne, omówienie lekcji, pożegnanie
Klasa 1-4 ! (wg. Trzes.) CZ1Zab ze spiew. Z/G orie-porz CZ2-Z/G z moc lub na czw. Z/g bierz Z/g rzut Z/g skocz CZ3zab za spie /plas
Tok miesz. (wg.A.Kalinowski) CZ1-czynn.organiz. -zab ze spiew. -zab orie-porz. CZ2 A! ćw ksztaltuj. -cw ramion -cw tul.plasz.strz -cw nog -cw tul.pl.czol. -cw ramion i nog -cw tul.pl.komb i poprz. -cw m.brzucha -cw rownowaz.bez przyz. CZ B! -Z/g na czw../z moc. -Z/g bierz -Z/g rzut -Z/g skocz CZ3-zab uspakaj. Czynnosci org-porz.
Tok miesz. (wg.L.Demisiuka) CZ1 czas 3-5min -Zbior,rap.przywit. -pokaz (zasada:
poglad i sw.akty.) -zab usp./cw dyscyp. CZ2 A cw ksztaltuja. -cw ramion -cw tul.plasz.strz -cw nog -cw tul.pl.czol. -cw ramion i nog -cw tul.pl.komb i poprz. -cw m.brzucha -cw rownowaz.bez przyz. +Z/g ruchowa ! CZ B cw stosowne -cw rownowaz.na przyz. -cw zwinności -cw silowe(zwisy i podpor) -biegi -rzuty -skoki(wolne,mieszne,stru) CZ3 czas ok. 5min -cw uspak(zab/plas) -cw korektywne -omowienie lek. I pozegna.
Części toku: Przygotowawcza 5-7 min. Główna 25-35 min. Końcowa 5-7 min.
Formy prowadzenia ćw. Ruchowych: Zabawa lub gra ruchowa Zabawowa - polega na naśladowaniu ruchem czynności ludzi, zwierząt, itp. Opowieść ruchowa - to co wyżej ale treść to opowiadanie Forma naśladowcza Zadaniowa - podawane jest konkretne zadanie (najlepiej z przyborem) Bezpośredniej celowości ruchu Ścisła - używamy prawidłowej terminologii, ćwiczenie wykonywane w tempie.
Sposoby organizacji lekcji: Praca jednym frontem Praca w grupach Praca w grupach z ćw. Dodatkowym Obwód stacyjny Mały obwód - metoda łańcuchowa Tor przeszkód Sposób mieszany
Kryteria wyboru sposobu org. Lekcji: Liczebność Miejsce prowadzenia lekcji Ilość przyborów i przyrządów
Kolejność tworzenia toku lekcji: Cz IIB Cz IIA Cz III Cz I
Typy lekcji: Nauczająca Doskonaląca Sprawdzająca Mieszana/kombinowana
Rodzaje czynności dydaktyczno-wychowawczych: Przygotowawcze Motywujące Informujące Kontrolne Naprowadzające Korekcyjne Zabezpieczające
Zmiany systemu dotyczą: Struktury szkoły Zadań szkoły Programów nauczania Systemu oceniania wewnątrz i zewnątrzszkolnego
Grupy kompetencji: Pragmatyczne Współdziałania Komunikacyjne Kreatywne Informatyczno-medialne
Cechy nowoczesnego nauczyciela: Empatia Spolegliwość Opiekuńczość Racjonalne myślenie Kompetentność w profesji Optymizm pedagogiczny Antycypacja sytuacji dydaktyczno-wychowawczych Odpowiedzialność Identyfikacja z miejscem pracy Partnerski stosunek do uczniów Kultura osobista
Nauczyciel - specjalista w dziedzinie ludzkiego zachowania, którego praca polega na intencjonalnym motywowaniu do jego zmiany w kierunku społecznie pożądanym. (Grabowski 2000) Czynności nauczyciela w nauczaniu wychowania fizycznego 1. Czynności przygotowujące - są to takie działania, których celem jest zapewnienie dobrych warunków do realizacji podjętych działań. Mamy do czynienia z dwoma rodzajami czynności przygotowujących : a / czynności psychiczne - wprowadzenie uczniów w specyficzną atmosferę lekcji wychowania fizycznego, wytworzenie nastroju. Dokonuje się to przez zbiórkę, ustawienia początkowe, zabawę ze śpiewem, zabawę ruchową, podanie zadań lekcyjnych. Kształtuje to zainteresowania uczniów lekcją, wzmaga do zajęcia postawy aktywnej i twórczej na lekcji wf, angażuje emocjonalnie, koncentruje uwagę i wyzwala ambicję. b / czynności organizacyjno- sprzętowe - każde zadanie wymaga odrębnego przygotowania organizacyjno - sprzętowego, ustawienia. Nauczyciel angażuje uczniów, szczególnie, jeżeli są to uczniowie nie ćwiczący. 2.Czynności motywujące - nastawiają ucznia psychicznie do realizacji zadań ruchowych. Rozbudzają zainteresowanie uczniów lekcją wf. Wiążą się z procesami emocjonalnymi. Skuteczność motywacji jest tym większa, im nauczyciel będzie bardziej bazował na : wiadomościach / wskazuje korzyści z ćwiczenia na lekcji wf / , uświadomienie wartości tego ćwiczenia. 3. Czynności informujące - informacja z punktu widzenia dydaktyki. Nową informacją powinno być dla uczniów zadanie główne. Informacja powinna dotyczyć: znaczenia ruchu dla organizmu, wpływu ćwiczenia na organizm, reguł sterowania zdrowiem, sprawnością, roli kultury fizycznej w kulturze ogólnej. Czynności te dotyczą nauczania. Sposób przekazywania informacji zależy od zadań, które stawiamy uczniom, stopnia trudności elementów i warunków .W dydaktyce wyróżniamy informacje : a / instruktażowo- informacyjne - jest to objaśnienie i uogólnienie przez nauczyciela faktów na podstawie których, uczniowie tworzą sieć poznawczą b / informacje płynące od uczniów c / informacje dotyczące sposobów działania uczniów Do czynności informujących zaliczyć należy także środki techniczne - diagram, film, fotografia i środki akustyczne- liczenie, klaskanie, zastosowanie muzyki, gwizdka 4. Czynności kontrolne - związane z analizą osiągniętego przez uczniów wyniku działania
RODZAJE CZYNNOŚCI N W CZASIE LEKCJI Czynności informujące - podanie nazwy i znaczenia danej czynności, zwięzły opis czynności, rzeczowe objaśnienie związków między poszczególnymi elementami zadania ruchowego, pokaz zadania ruchowego. Przede wszystkim info musi być zwięzła. Ma prowadzić do wdrożenia do młodego umysłu nawyku dbałości o ciało i higienę. Ma dotyczyć środków, metod, zasad, reguł i strategii sterowania własną sprawnością i zdrowiem. Czynności przygotowawcze - takie działanie N, które przygotowują przyzwoite warunki dla realizacji lekcji. Przejawia się tu umiejętność operowania formami organizacyjnymi i środkami dydaktycznymi. Są to m.in. opracowanie osnowy, przygotowanie sprzętu, jego wykorzystanie, czynności oragnizacyjno - porządkowe i końcowe. Czynności motywujące - rozbudzenie uwagi, zainteresowania i sił UU w celu przygotowania do jaknajefektywniejszej pracy na lekcji. Ważna więź uczuciowa miedzy N i U. N powinien indywidualizować zabiegi motywujące w stosunku do poszczególnych UU. Czynności korekcyjne - N musi zauważać z jakimi zadaniami U sobie nie radzi, czy ma np. problem z ćw. wymagającymi koordynacji. I wprowadzać do zadań ćw. korekcyjne. A także dla kompensacji pracy mięśniowej przy obciążeniu jednej tylko grupy mięśni. Czynności kontrolne - kontrola powinna być nastawiona na odnalezienie różnicy pomiędzy celem a osiągniętym wynikiem. Kontrola i ocena to rzetelna diagnoza i prognoza poziomu zdrowia, umiejętności ruchowych, sprawności fizycznej, wiedzy o KF w świetle uwarunkowań środowiskowo - kulturowych dziecka. Cel - uporządkowanie zasobu wiadomości, umiejętności i sprawności, a czasem nastawione na uporządkowanie sposobu myślenia o problemach związanych z aktywnością ruchowa w KF. Czynności naprowadzające - występuje w fazie nauczania lub doskonalenie czynności. Charakterystyczną cechą jest naprowadzenie uczniów na samodzielną analizę, samoocenę. N pomaga w uporządkowaniu myśli, w wyciąganiu wniosków z przemyśleń. Naprowadza na odpowiednie sposoby działania ułatwiające opanowanie trudnego elementu. Czynności zabezpieczające - b. ważne! Podstawowe zadanie N. N musi opracować regulamin korzystania z sali/ basenu... Wywiesić go, omówić. Ma wskazać sposoby samo i wzajemnej asekuracji przez UU. Także na wycieczkach
RODZAJE CZYNNOŚCI UCZNIA W LEKCJI WF: 1) Cz. Pomocnicze 2) Nastawienie na optymalne wykonanie zadania 3) Czynności odbierania i przetwarzania informacji- stworzenie wyobrażenia ruchowego, zrozumienie objaśnienia 4) Cz. współdziałania z N- przy czynnościach przygotowawczych i zabezpieczających 5) Samokontrola 6) Cz. Autokorektywne 7) Współdziałanie z N i samoochrona
Interakcja - to wzajemne współdziałanie i oddziaływanie nauczyciela na uczniów odwrotnie w różnych sytuacjach społecznych.
Nawyk ruchowy - nabyta, wyuczona czynność spostrzeżeniowo-ruchowa, oparta na mechanizmach neurofizjologicznych, zapewniająca uzyskiwanie przewidzianych wyników z duża pewnością, sprawnie, z minimalną strata czasu i energii, często w stanie nieświadomości wtórnej. Fazy kształtowania nawyku ruchowego: I GENERALIZACJI (faza wyłączenia nadmiernej liczby stopni swobody ruchu) II KONCENTRACJI (faza pobudzania, wykorzystania stopni swobody ruchu i sił zew.) III AUTOMATYZACJI (faza ekonomizacji i stabilizacji nawyku ruchowego) IV DEZAUTOMATYZACJI (zapominanie) Teoria R.A. Schmidta wyróżnia się różne rodzaje nawyków ruchowych: Nawyk zamknięty- wywodzi się ze środowiska wew. (własnego ustroju). Zwykle ruch odbywa się w powtarzających się warunkach. Cechuje go przewidywalność i niezmienność otocznia. Zawodnik/uczeń skupia uwagę na wykonaniu z góry ustalonego programu, bez reagowania na zmiany otoczenia (gimnastyka, LA, taniec) Nawyk otwarty- jest podyktowany wyborem działania, reakcją na bodźce zew. W zmienny sposób. Cechuje go nieprzewidywalność (sporty walki, zespołowe gry sportowe) Nie ma nawyków całkowicie otwartych i całkowicie zamkniętych (nawyki pośrednie) Nawyk pojedynczy-to jeden krótki ruch, o jasno określonym początku i zakończeniu (chwyt piłki, strzelanie) Nawyki pojedyncze w różnym zastosowaniu i w różnych połączeniach tworzą ciągi ruchów.
Czynności N i U w poszczególnych fazach kształtowania nawyku ruchowego:
Faza generalizacji: Czynności N 1.podanie prawidłowej nazwy zadania. 2.wzorowy pokaz. 3.objaśnienie. 4.podstawowa analiza wykonywanego ruchu. 5.eliminowanie podstawowych błędów. 6.naprowadzanie i motywowanie do wykonywania zadania. 7.czynności zabezpieczające Czynności U 1.zmysłowe odebranie i przetworzenie umysłowe informacji o zadaniu. 2.tworzenie wyobrażenia motorycznego zadania. 3.analiza wykonywanego ruchu. 4.autoeliminowanie błędów. 5.nastawienie na prawidłowe wykonanie zadania. Faza koncentracji: Czynności N 1.naprowadzanie i motywowanie do wykonywania zadania. 2.szczegółowa analiza wykonywanego ruchu. 3.eliminowanie błędów szczegółowych. 4.nauczenie i doskonalenie autoasekuracji. Czynności U 1.nastawienie na prawidłowe wykonanie zadania. 2.szczegółowa analiza wykonywanego ruchu. 3.autokorekta błędów szczegółowych. 4.wielokrotne powtarzanie zadania w celu utrwalenia i doskonalenia struktury ruchowej. 5.samoasekuracjia Faza automatyzacji: Czynności N 1.kontrola i ocena opanowanego ruchu Czynności U 1.utrwalanie i doskonalenie danej struktury ruchowej w różnych sytuacjach fiz. i społecznych. 2.samokontrola i samoocena opanowanego ruchu
Ogniwa procesu nauczania i uczenia się: Podanie prawidłowej nazwy zadania Wzorcowy pokaz Objaśnienie Próby wykonania ćwiczenia przez uczniów Analiza wykonanego ruchu Eliminowanie błędów Utrwalenie i doskonalenie danej struktury ruchowej Sprawdzian (kontrola i ocena) Ogniwa w procesie nauczania 1. Podanie nazwy tego ćwiczenia zgodnie z obowiązującym słownictwem 2. Pokaz i objaśnienia. 3. Próby wykonania ćwiczenia przez uczniów, nauczyciel obserwuje wykonanie ćwiczeń ruchowych, rejestruje błędy. 4. Analiza wykonania ćwiczeń ruchowych, korygowania błędów, nauczyciel poprawia błędy przez : ponowny pokaz, objaśnienia i podanie dodatkowych wiadomości. 5. Eliminowanie błędów 6. Doskonalenia i utrwalenie ćwiczenia. 7. Ocena wykonania - sprawdzian. Realizacja ogniw na tle toku lekcyjnego : I część wstępna- podanie zadań lekcji, pokaz, nazwa ćwiczenia II część główna- a / ćwiczenia przygotowujące b / samo uczenia, maksymalny wysiłek, nie pokazywać nieprawidłowego wykonania ćwiczenia ruchowego III część końcowa - Lekcję kończymy powtórzeniem wiadomości, co było tematem lekcji, zadaniem lekcji, poprawnie wykonujemy pokaz, omawiamy błędy
Proces nauczania i uczenia się - systematyczne i ciągłe czynności nauczyciela i uczniów zmierzające do opanowania nowej struktury ruchu.
Uczenie się czynności ruchowych-to zmysłowe odbieranie od otoczenia i przetwarzanie umysłowe informacji dotyczącej nieznanej dotąd czynności za pomocą systemu psychomotorycznego oraz sprawdzenia skuteczności tej czynności w różnych sytuacjach otoczenia.
Nauczanie czynności ruchowych-proces współdziałania N z U wspomagający ich uczenie się, którego celem jest spowodowanie korzystnych społecznie zmian zachowania się U i uzyskanie przez niego kompetencji warunkujących sprawne działanie w wielu różnych sytuacjach fizycznych i społecznych. To swoista wymiana informacji między N i U oraz chęć udzielenia pomocy U.
Cele wychowania fizycznego: Wszechstronny rozwój organizmu Rozwój sprawności fizycznej Korygowanie wad postawy Przekazywanie podstawowych wiadomości i umiejętności umożliwiających samokontrolę organizmu Kształtowanie umiejętności ruchowych Kształtowanie postawy świadomego i permanentnego uczestnictwa w kulturze fizycznej
Zadania wychowania fizycznego: 1) Poznawcze Prawidła rozwoju fizycznego, wpływ ruchu na organizm. Technika, taktyka, sędziowanie, przepisy, bezpieczeństwo 2) Kształcące Rozwijanie sprawności fizycznej Nauczanie ruchu, 3) Wychowawcze Wartości, czasami społeczne Wychowanie do kultury fizycznej
Wychowanie fizyczne - jest to zamierzona, świadoma działalność człowieka ukierunkowana na wytwarzanie właściwego zespołu postaw i nastawień, przekazywanie podstawowych wiadomości, wdrażanie do hartowania poprzez zdobywanie motorycznej sprawności.
INDYWIDUALIZACJA Indywidualizacja-uwzględnianie w systemie dydaktyczno-wychowawczym różnice w rozwoju poszczególnych uczniów i dostosowanie metod postępowania pedagogicznego do tych różnic. Różnice owe dotyczą zdolności i predyspozycji, tempa pracy, zainteresowań umiejętności, nawyków, rozwoju fizycznego i psychicznego, pochodzenia środowiskowego itp. Celem indywidualizacji w nauczaniu i wychowaniu jest zapewnienie optymalnych możliwości rozwoju ucznia o różnych zdolnościach i predyspozycjach. W procesie lekcyjnym indywidualizacja dotyczy: - tempa opanowania umiejętności ruchowych - doboru treści zadań, metod i form prowadzenia lekcji
- rozwoju sprawności, szczególnie tempo jego przyrostu - intensywności poczynań związanych z tempem lekcji
INTELEKTUALIZACJA Intelektualizacja-proces wyposażania uczniów w zakresie elementarnych wiadomości z dziedziny historii, organizacji kultury fizycznej, teorii metodyki WF, teorii sportu, higieny, anatomii, biomechaniki, fizjologii ruchu i wypoczynku, psychologii, pedagogiki i socjologii oraz kultury wolnego czasu. Celem Intelektualizacji zajęć WF jest kształtowanie świadomej postawy uczniów wobec WF, procesu opartego na głębokim rozumieniu wychowawczej, społecznej i zdrowotnej roli ćwiczeń fizycznych oraz umiejętności racjonalnego dozowania aktywności ruchowej w czasie wolnym dla własnego zdrowia, sprawności i dobrego samopoczucia. Najczęściej wiąże się tematycznie z: - wiedza samym sobie - relacja człowiek-otoczenie - wiedza o sporcie - wiedza o możliwościach wykorzystania swoich umiejętności w ramach organizacji czasu wolnego lub innych utylitarnych czynnościach życia codziennego
INTENSYFIKACJIA Intensyfikacja lekcji wf - zamierzenie N, przejawiające się w konkretnych czynnościach zabiegach, których celem jest osiągnięcie wyższej sprawności przebiegu lekcji i lepszych efektów dydakt-wych. Polega ona na zwiększeniu stopnia natężenia wysiłku U przez lepszą org. pracy, zastosowanie wydajniejszych metod nauczania, zwiększeniu liczby przyborów, usuwaniu czasu martwego, zastosowanie współzawodnictwa, wprowadzenie dodatkowych bodźców motywacyjnych, lepszym doborze ćwiczeń. Intensyfikacje w lekcji osiąga się przez:(zwiększenie intensywności lekcji) - stopniowanie trudności - skrócenie czasu objaśnienia na rzecz pokazu - zastosowanie współzawodnictwa - skrócenie przerw między ćwiczeniami - dobra organizacja pracy - dobór metod i form maksymalnie angażujących uczniów - interesujący dobór ćwiczeń i zadań - właściwa motywacja uczniów
Efektywność zajęć wychowania fizycznego. Ogólnie przyjmuje się, że na lekcjach wychowania fizycznego typu mieszanego, wysoka efektywność charakteryzuje się wykorzystaniem czasu przeznaczonego na ćwiczenia w około 20-40%. Analiza wykorzystania czasu na zajęcia ruchowe w różnych typach przeprowadzanych lekcji wskazuje, że największą efektywność uzyskano na lekcjach o przewadze zajęć z piłki ręcznej i koszykówki, dalej z LA. Najniższa efektywność występuje na lekcjach z elementami piłki siatkowej. Natężenie wysiłku w trakcie lekcji, mierzone w przedziale częstości tętna 120-130cykli / min., nie podnosi wydolności fizycznej, a jedynie wpływa na utrzymanie jej dotychczasowego poziomu. Dobrze przemyślane i przeprowadzone zajęcia pozwalają na wykorzystanie efektywnego czasu na aktywność ruchową w granicach 55-65%. Aby lekcja mogła mogła przynięść oczekiwany efekt powinna być zbudowana wg. następujących zasad: - wszechstronności; - zmienności pracy mięśniowej; - stopniowania trudności; - stopnia natężenia wysiłku fizycznego; - utylitarności
OSNOWA- to pisemne przygotowanie się prowadzącego do zajęć wf, zawierające dobór zabaw, gier i ćw. zgodny z tokiem dla określonej klasy, na daną lekcję, z dostosowaniem do konkretnych warunków. Osnowa powinna zawierać: 1)cele lekcji (poznawcze, kształcące, wychowawcze) 2)dane o klasie i warunkach lekcji 3)tok lekcji 4)nazwę zabawy, gry, ćw. 5)czas trwania,liczbę powt. 6)organizację lekcji 7)opis przebiegu lekcji 8)uwagi o realizacji Istotnym elementem osnowy jest opis jej przebiegu, spełnia to rolę umiejętnego zwracania się do dzieci. Konspekt to uproszczona forma osnowy. Zawiera: jw. Od 1 do 5 6)uwagi org-metodyczne 7)uwagi o przebiegu lekcji
Analiza zewnętrzna i wewnętrzna zadań dydaktycznych lekcji
Analiza zew. Zadania lekcji polega na rozłożeniu danego ćw. (zabawy lub gry) na poszczególne elementy, fazy ruchu stanowiące obraz zew. ćw. (zabawy lub gry)
Analiza wew. Zadania lekcji polega na rozpatrywaniu zaangażowania aparatu ruchowego - mięśni, więzadeł i stawów biorących szczególny udział w wykonywaniu nauczanego ćw. (zabawy lub gry) Czynności N w opracowaniu osnowy: 1) charakterystyka zespołu klasowego (poziom umiejętności, spr. Fiz. zdrowia, wiadomości zainteresowania U, układy społeczne w klasie) 2) analiza warunków (bazowo-sprzętowych szkoły) 3) analiza programu nauczania i rozkładu materiału nauczania N 4) postawienie celów operacyjnych lekcji (kształcących, poznawczych i wychowawczych) 5) określenie typu, rodzaju i toku lekcji 6) opracowanie części głównej IIB 7) opracowanie ćw. kształt. IIA 8) opracowanie cz. Końcowej III 9) opracowanie cz. Wstępnej I 10) wybór wiadomości do realizacji w lekcji wf i sposobu ich przekazania uczniom 11) wybór sprzętu 12) opracowanie zadań wych. i sposobów wdrażania ich w procesie lekcjiwf. 13) bezpieczeństwo na całej lekcji OPRACOWANIE OSNOWY 1) analiza zespołu klasowego 2)warunki prowadzenia 3)typ i tok lekcji 4)opracowanie cz. IIb 5)opracowanie cz.IIa 6)opracowanie cz. III 7)opracowanie cz. I 8)przybory, wypisanie: ile do jakiej cz.
KOLEJNOŚĆ CZYNNOŚCI N PRZY OPRACOWANIU OSNOWY LEKCYJNEJ Znajomość podstaw programowych, programu i planu autorskiego N. Charakterystyka klasy - zespołu (wiek, płeć, liczba ćwiczących, sprawność fizyczna, postawa UU, zainteresowania) Ustalenie toku i typu lekcji Analiza warunków Wybór/ ustalenie miejsca odbywania lekcji Posiadany sprzęt (przybory, przyrządy, urządzenia) Określenie celów: kształcących, wychowawczych, poznawczych. Opracowanie części II B lekcji: 1.Wybór zadań dydaktycznych - głównego i dodatkowego. 2. Analiza zadań - zewnętrzna i wewnętrzna. Dobór ćwiczeń kształtujących przygotowujących do zadań dydaktycznych. Wybór pozostałych zadań w cz. II B. Wybór metod nauczania. Wybór sposobu organizacji cz. II B lekcji i wykonanie szkicu orientacyjnego ustawienia N i UU oraz rozmieszczenie przyrządów na sali gimnastycznej. Bezpieczeństwo - asekuracja, samoasekuracja. Opracowanie cz. II kształtujących Dobór ćwiczeń kształtujących wg toku lekcji Ćw. przygotowujące do zadań dydaktycznych i pozostałych Ćw. kształtujące prawidłową postawę UU Uwzględnienie zmienności pracy mięśniowej Zapewnienie wszechstronności, przećwiczenie całego organizmu Ćw. z przyborem, współćwiczącym, z muzyką Zastosowanie właściwych pozycji wyjściowych (urozmaiconych) Wybór: Sposobu organizacji tej cz. Lekcji Form prowadzenia ćw. Kształtujących Zabawy lub gry ruchowej, która powinna zawierać elementy przygotowujące do zadania głównego lekcji Opracowanie cz. III lekcji. wybór zabawy lub ćwiczenia uspokajającego, rozluźniającego, korektywnego końcowe ustawienie klasy omówienie, podsumowanie: realizacji zadań, współzawodnictwa, dyscypliny pożegnanie Opracowanie cz. I lekcji.czynności oraganizacyjno - porządkowe podanie zadań dydaktycznych - pokaz wstępne objaśnienie wybór zabawy/ gry ożywiającej lub dyscyplinującej (znana, masowa, atrakcyjna, dla wprowadzenia dobrego nastroju) Wybór wiadomości do realizacji w lekcji, zgodnych z celem poznawczym. Wybór zadań wychowawczych, zgodnych z celem wychowawczym. Wybór urządzeń i sprzętu, przyrządów i przyborów ( w odpowiedniej ilości). Bezpieczeństwo na całej lekcji.
METODY REALIZACJI ZADAŃ W LEKCJACH WF I Metody reproduktywne-odtwórcze 1. Metoda naśladowcza-ścisła N stawia U w sytuacji zadaniowej w wyniku nakazów i poleceń. N ściśle określa zadanie-ćw. a U ściśle je odtwarzają (naśladują pokazany ruch) 2. Metoda zadaniowa-ścisła N stawia U w sytuacji zadaniowej ścisłej. Tzn. w takiej, w której U odczuwają wew. potrzebę osiągnięcia ściśle określonego przez N celu. 3. Metoda programowanego uczenia się Metoda jest podobna do metody zadaniowej ścisłej. Różnica polega na tym, iż program osiągnięcia celu N podaje nie „na żywo”, lecz w postaci broszury, tablic informacyjnych, fragmentu filmu instruktażowego, instruktażowego instruktażowego samodzielnie uczy się, kontroluje koryguje i ocenia się. II Metody prokreatywne (usamodzielniające) 1. Metoda zabawowa naśladowcza N stwarza sytuację zadaniową polegającą na wywołaniu u dzieci potrzeby naśladowania określonego przedmiotu czy zjawiska, którego istotą jest określony ruch. Zadaniem dzieci jest naśladowanie owego przedmiotu. 2. Metoda zabawowa-klasyczna Dzieci stawiane są w sytuacji zadaniowej przez N, który podaję fabułę zabawy lub przepisy gry i odpowiednie czynności org. W tej sytuacji zachowanie się U jest swobodne i samodzielne, jedyne ograniczenie to fabuła i przepisy. 3. Metoda bezpośredniej celowości ruchu N stwarza sytuację zadaniową, polecając U wykonanie prostego zadania w odpowiednio dobranej pw. Celem bezpośrednim dla U jest wykonanie zadania. Właściwy cel jest znany tylko N. 4. Metoda programowanego usprawniania się Ćwiczący czuje się w sytuacji zadaniowej, ponieważ odczuwa potrzebę usprawniania się, w wyniku której podejmuje określony program działania ( np. na ścieżce zdrowia). Rolę regulatora czynności usprawniających sprawuje środowisko (teren, przyrządy, tablice orientacyjne) Wykonanie konkretnych zadań wymaga pełne inwencji usprawniającego się. III Metody kreatywne (twórcze) 1. Metody problemowe N stawia U w sytuacji problemowej, to znaczy w takiej, z którą U spotykają się po raz pierwszy i nie znają sposobu jej rozwiązania. U samodzielnie analizują syt. Tworzą programy (pomysły) rozwiązania problemu i sprawdzają jego poprawność w praktycznym działaniu. 2. Metody ruchowej ekspresji twórczej N stawia U w sytuacji zadaniowej, którą U powinni samodzielnie, twórczo rozwiązać, przy czym każde rozwiązanie zademonstrowane przez U uważa się za poprawne. Zadania polegają na inscenizacji określonych tematów ruchową mimiką.
METODY Nauczania ćw. ruchowych
1.Metoda syntetyczna (całości) 2.Metoda analityczna (części) 3.Metoda mieszana (syntetyczno-analityczna) 4.Metoda kompleksowa. Metody nauczania ćwiczeń ruchowych. Dobór metody zależy złożoności ruchu, określonego ćwiczenia i poziomu sprawności ucznia.Metoda kompleksowa - stosowana przy średnim poziomie sprawności uczniów, scalenie prostych fragmentów ruchu w całe kompleksy ruchowe w ramach określonego ćwiczenia. Metoda analityczna - /części / stosowana przy niskim poziomie sprawności ruchowej, opanowanie poszczególnych elementów składających się na całość określonego zadania ruchowego, dokonuje się powiązań do wykonania całościowego. Metoda syntetyczna- / całości / pozwala na nauczanie zadania ruchowego w całości, stosowana przy wysokim poziomie sprawności fizycznej uczniów, przyspiesza proces kształcenia nawyku ruchowego.Metoda mieszana - różny dobór określonych ćwiczeń ruchowych w zależności od poziomu sprawności ruchowej uczniów
SPOSOBY ORGANIZACJA LEKCJI WF
1.Praca jednym frontem 2.Praca w grupach 3.Praca w grupach z ćw. dodatkowym 4.Tor przeszkód 5.Forma małych obwodów 6.Praca indywidualna 7.Sposób mieszany Sposoby prowadzenia zajęć 1/ jednym frontem - stosujemy, gdy dysponujemy odpowiednią ilością sprzętu sportowego, miejscem do ćwiczeń ruchowych, w pracy z grupą o mniej więcej równym poziomie sprawności fizycznej, polega na równoczesnym wykonaniu zadania ruchowego przez cały zespół, można nauczyć np. stanie na rękach, najczęściej wykorzystywany w zespołowych grach sportowych 2/ praca w grupach - z zadaniem dodatkowym, podział na grupy, każda grupa wykonuje inne zadanie przez określony czas, następnie przechodzi do kolejnego ćwiczenia ruchowego, można wprowadzić zadanie dodatkowe, którego zadaniem jest skrócenie czasu oczekiwania na moment podejścia do przyrządu, przyboru, można stosować jedno lub więcej zadań dodatkowych 3/ obwód stacyjny - charakteryzuje się zmiennością pracy mięśniowej, stosujemy w celu doskonalenia poznanych już elementów, na każdym stanowisku są do wykonania odrębne zadania, obciążenia na stacjach normowane czasem wykonania lub ilością powtórzeń, między ćwiczeniami koniecznie odpoczynek i odprężenie, ilość stacji maksymalnie 8-10, dobór ćwiczeń wszechstronnie kształtujący rozwój organizmu. 4/ tor przeszkód - charakteryzuje się szeregiem następujących po sobie ćwiczeń bez przerwy wypoczynkowej, ćwiczenia dobrane do toru przeszkód muszą być znane
Formy prowadzenia ćw. ruchowych
1)Zabawa lub gra ruchowa 2)forma zadaniowa: -opowieść ruchowa -forma naśladowcza 3)forma zadaniowa-bezpośredniej celowości ruchu 4)forma ścisłą
Formy nauczania ćwiczeń ruchowych Forma- kształt słowny, nadany czynnościom ruchowym, dostosowanym do rozwoju psychicznego dziecka, w celu zaktywizowania go do czynności ruchowych. Forma zabawowa - stosowana w klasach młodszych, poprzez naśladownictwo / roślin, zwierząt , maszyn /, odpowiada rozwojowi psychiki dziecka, dzieci bowiem nieświadomie naśladują, twórcą tej formy jest G.Thulin. Forma zadaniowa - zwana też metodą bezpośredniej celowości ruchu , stosowana przy realizacji ćwiczeń kształtujących z przyborami, nauczyciek określa zadanie ruchowe do wykonania, a uczniowie sami je wykonują, mając zadanie do realizacji. Forma ta umożliwia dostosowanie wysiłku fizycznego do indywidualnych możliwości uczniów. Forma ścisła - dokładne wyuczenie i opanowanie ćwiczeń ruchowych, uczeń wykonuje dokładnie to, co pokazuje nauczyciel, stosujemy tę formę z młodzieżą świadomą, dojrzałą, stosujemy najczęściej w gimnastyce
KONTROLA I OCENA Funkcje oceny ucznia w zakresie wychowania Wyróżniamy funkcję : a / dydaktyczną b / wychowawczą c / społeczną Funkcja dydaktyczna - ma związek ze stałym informowaniem uczniów i nauczyciela o stopniu i zakresie realizacji programu nauczania, o postępach uczniów w opanowaniu zadań stawianych uczniom przez nauczyciela . Funkcja ta ułatwia doskonalenie procesu dydaktycznego w czasie analizy przez nauczyciela na tle stosowanych przez niego metod i form nauczania. Pozwala to na dokonywanie porównań rezultatów pracy w danej klasie u poszczególnych uczniów. Funkcja wychowawcza - dotyczy wpływu oceny na stopień zaaktywizowania ruchowego uczniów oraz ich umotywowania do uczenia określonych zadań programowych / praktycznych i teoretycznych /. Funkcja wiąże się z samokontrolą i samooceną sprzyjającą samodoskonaleniu się, ma to znaczenie dla ucznia w poznawaniu jego osobistych wartości i możliwości. Można powiązać tę funkcję również ściśle z dobrze pojętą rywalizacją i współzawodnictwem. Funkcja społeczna - stanowi ważny element kształtowania wzajemnych stosunków uczniów w klasie, grupie społecznej. Funkcja ma cementować zaspół, uczyć pracy na rzecz zespołu. Wiąże się również z uczeniem uczniów do niesienia pomocy innym , umiejętnością opieki mniej sprawnych , niepełnosprawnych, upośledzonych. Kryteria oceny w zakresie wychowania fizycznego. W programie nauczania w szkole podstawowej i gimnazjum w programie realizacji uwzględniać należy następujących kryteriów : 1/ postępy w usprawnianiu uczniów 2/ czynna i zdyscyplinowana postawa na zajęciach 3/ pilność i systematyczność w pracy na lekcjach wychowania fizycznego 4/ wiedzę w zakresie wychowania fizycznego Program nauczania w szkołach ponadgimnazjalnych uwzględnia następujące kryteria : 1/ opanowania aktualnego materiału nauczania 2/ staranność wykonywania ćwiczeń ruchowych 3/ zdobyte umiejętności ruchowe 4/ dążenie do ogólnego usprawnienia 5/ zdobyte wiadomości 6/ ocena postawy społecznej ucznia - stosunek ucznia do zajęć - obowiązkowość, punktualność, aktywność, pilność ucznia - stosunek do kolegów, koleżanek - poczucie odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje, kolegów, koleżanek, troska o mienia społeczne - przestrzeganie regulaminów i przepisów w zakresie wychowania fizycznego
Metody kontroli i oceny postępów uczniów Metoda tradycyjna - swobodna obserwacja ucznia, kontrola przebiega według uznania nauczyciela. Postawiona ocena zawiera elementy przypadkowości. Podmiot kontroli i oceny nie jest ściśle określony. Metoda zawiera znamiona subiektywności, brak możliwości porównania wyników. Metoda mierników i testów - jest wyrazem dążenia do subiektywności w procesie oceny i kontroli ucznia. Oparta o test, zakłada różne warunki dla wszystkich ocenianych i kontrolowanych uczniów np. te same kryteria, punkty. Przeliczanie w testach wyników bezwzględnych na punkty daje możliwość analizy, a przede wszystkim umożliwia porównanie wyników przez ucznia. Metoda kryteriów i norm oceny uczniów - przedmiotem kontroli i oceny są wiadomości , umiejętności, nawyki, metody pracy, czas pracy, wymiar godzin. Uwzględnia ona zachowanie się ucznia, jego zdyscyplinowanie. Metoda sprawdzianu - polega na postawieniu określonych zadań przed uczniem w celu skontrolowania i ocenienia jego umiejętności, wiadomości i nawyków. Jest to narzędzie kontroli bardzo często stosowane przez nauczycieli w formie sprawdzianów ruchowych, ustnych lub w postaci rysunków. W czasie sprawdzianu można wprowadzić punktację. Sprawdziany składają się z szeregu elementów danej dyscypliny, której stopień trudności wyraża się w liczbie określonych punktów. Sprawdziany stosujemy najczęściej w zespołowych grach sportowych, łyżwiarstwie figurowym, gimnastyce sportowej, , artystycznej, zapasach i lekkiej atletyce. Rodzaje zadań dodatkowych Wyróżniamy cztery rodzaje zadań dodatkowych : 1/ o charakterze doskonalącym ćwiczenie podstawowe - np. odbicia od odskoczni - efekt - skracanie czasu na wykonanie zadania głównego. Wraz z wprowadzeniem zadania dodatkowego wzrasta aktywność ucznia na lekcji wychowania fizycznego z 10-12 minut do 18 minut 2/ o charakterze zwiększonej aktywności ruchowej - np, przejście równoważne po ławce jako zadanie podstawowe i dobieramy zadanie dodatkowe o zwiększonej aktywności ruchowej 3/ o charakterze wyrównawczym - kompensacyjnym - odwrotne ćwiczenie np. jeżeli przy zadaniu głównym pracują zginacze , to przy zadaniu dodatkowym powinny pracować prostowniki 4/ o charakterze korektywnym - poprawiającym postawę ciała np jeżeli były wykonywane. przewroty w przód , to wskazane jest dobranie ćwiczeń z laską gimnastyczną
Kontrola i ocena postępów ucznia z wychowania fizycznego. Wg.Stanisława STRZYŻEWSKIEGO W pracy dydaktyczno-wychowawczej przebiegajacej zgodnie z zasadami psychologicznej teorii czynności z zasadami psychologicznej teorii czynności, każda czynność, zmierzajaca do wykonania czy rozwiazania konkretnego zadania powinna zakończyć się określonym skutkiem (wynikiem), wobec czego każda zawiera element kontroli. Czynności kontrolne są skierowane na analizę wyniku działania. Najogólniej mówiąc „kontrola to stwierdzenie stanu rzeczywistego jakiejś rzeczy lub zdarzenia, jego ocena i wyciągnięcie z niego określonych wniosków odnośnie do dalszego działania przez porównanie go z posiadanym wzorcem”. Wzorcem w działaniach obejmujących kulturę fizyczną będą przede wszystkim szczegółowe zadania pedagogiczne (zazwyczaj sprzężone z wykonywaniem konkretnego ruchu). Kontrola powinna być skoncentrowana przede wszystkim na ocenie rozbieżności pomiędzy celem a rzeczywiscie osiągnietym wynikiem.
Co ważniejsze sam uczeń może tę rozbieżność zaobserwować i ocenić, czyli czynnościowe ujęcie pracy pedagogicznej stwarza warunki dla samokontroli i samooceny uczniów. Było to marzeniem wielu pokoleń pedagogów. Obecnie zarysowała się realna szansa zrealizowania tych marzeń. Tradycyjnie kontrola stosowana na zajęciach wychowania fizycznego ograniczała się zazwyczaj do kontroli sprawności fizycznej i stopnia opanowania umiejętnosci technicznego wykonania różnych elementów z zakresu dyscyplin sportowych, z nieodzownym odnotowaniem cenzurek w zeszycie przedmiotowym nauczyciela. Była to kontrola jedynie zewnętrzna pobudzająca emocje uczniów, często nadmiernie, lecz niewiele mająca wspólnego z aktywizowaniem mechanizmów samokontroli i samooceny uczniów. poza tym kontrola tradycyjna pomijała takie istotne zagadnienia, jak wiadomości na temat kultury fizycznej i umiejętności samosterowania własnym rozwojem fizycznym i to zarówno w kategoriach dorażnych, jak i perspektywicznych. Współczesny nauczyciel nie może popełniać tych błędów, bowiem jak pisze M. DEMEL „..wychowanie nie jest hodowlą, a wychowanek nie jest biernym przedmiotem zabiegów, powinniśmy dążyć do tego, aby postawić ucznia w roli świadomego współtwórcy swoich sukcesów, a także w roli własnego sędziego”. Czynności kontroli i samokontroli pozwalają odkryć niedociągnięcia u każdego ucznia. Nauczyciel ma dokładny obraz wyników pracy uczniów, dzięki czemu może modyfikować swoje działania tak, aby uzyskać w końcowym rezultacie możliwie optymalny efekt. Jest to możliwe dlatego, że każde działanie nauczyciela jest optymalnie dostosowane do rzeczywistego poziomu rozwoju i możliwości uczniów. Czynności kontrolne są stale obecne w procesie kształcenia i wychowania, nie mogą jednak dominować nad innymi czynnościami i przytłaczać uczniów. Należy unikać wyodrębniania czynności kontrolnych i „traktować je jako naturalny składnik pracy nauczyciela z uczniami... Trzeba przy tym krztałcić przekonanie, że każda dobra praca wymaga samokontroli i kontroli zewnętrznej... Kontrola nie narzucająca się na silniejsze znaczenie motywujące niż kontrola odczuwana przez uczniów jako środek nacisku”. W tym świetle wszelkie rygorystyczne traktowane sprawdziany kontrolne nie mogą dać pożądanych rezultatów. Zamiast na przykład skrupulatnego oceniania uczniów z techniki elementów określonej gry sportowej, dużo korzystniejsze jest obserwowanie uczniów w samej grze (czego zawsze pragną), gdzie nauczyciel może ocenić ich umiejetność w pełnym, praktycznym wykonaniu i gdzie najwyrażniej ujawniają się ich autentyczne postawy moralne i społeczne. Obraz ucznia nabiera w ten sposób pełniejszego wyrazu, wyrazu bardziej humanistycznego Wg. Radosława BOTWIŃSKIEGO Według tych samych założeń, jakie przyjmujemy w wielostronnym kształceniu i wychowaniu fizycznym, konstruujemy i realizujemy proces kontroli i oceny. Punktem wyjścia zarówno dla kontroli jak i oceny jest podmiot. Rozumiemy tym samym, iż podmiotemjest zarówno nauczyciel, jak i uczeń. Inna natomiast jest hierarchia zadań kontroli i oceny. Nauczyciel jest oczywiście nadal postacią centralną, lecz jego dominanta podmiotowa nie jest autonomiczna, gdyż obejmuje także podmiotowe postępowanie ucznia. Wszędzie tam gdzie jest to możliwe, działanie podmiotu nauczyciela i podmiotu ucznia, w procesie kontroli i oceny są różne. Cel w obu przypadkach jest ten sam - skuteczność uczenia się, nauczania i wychowania
Zadanie kontrolno - oceniające powinno uwzględniać przede wszystkim, nastepujące elementy: - wymierne wskażniki osiągnięć w zakresie sprawności motorycznej, umiejetności i wiadomości, określone przez nauczyciela na podstawie rozeznania indywidualnych możliwości psycho - fizycznych uczniów, - czynności, których wykonanie pozwoli ocenić postęp pracy ucznia na rzecz kształtowania sprawności motorycznej i umiejętności oraz stosowanie przyswojonych wiadomości w praktycznym działaniu.
Zestawy zadań kontrolno - oceniających opracowuje nauczyciel na podstawie własnego planu pracy lub modyfikując inne opracowane przykładowo przez zespoły samokształceniowe, nauczycieli metodyków, pracowników uczelni wychowania fizycznego itp. Przy konstruowaniu zadań służących pomiarowi osiągnięć szkolnych uczniów kierować się należy następującymi kryteriami podstawowymi: 1) Osiągnięcia uczniów związane z pracą na rzecz wszechstronnego kształtowania sprawności fizycznej oraz postęp rozwoju ogólnej motoryczności. 2) Osiągnięcia uczniów związane z opanowaniem indywidualnych i zespołowych umiejętności niezbędnych w kształtowaniu aktywności ruchowej. 3) Osiągnięcia uczniów w opanowaniu i stosowaniu wiadomości w różnych przejawach aktywności ruchowej.
Kryterium dodatkowe: Udział i osiągnięcia ucznia w innych formach aktywności związanych z kulturą fizyczną. Cechy oceny ucznia: jawna , racjonalna, sprawiedliwa, trafna , zindywidualizowana, obiektywna, rzetelna, uczciwa, porównywalna, systematyczna, opłacalna, „ludzka”
Funkcje kontroli i oceny: - dydaktyczna ( informująca , sterująca) - informuje ona N i U o stopniu realizacji celów wytyczonych , jest miernikiem pracy ucznia - wychowawcza ( motywująca , aktywizująca ) - sprowadza się do wywierania pozytywnego wpływu na ucznia, w celu budzenia w nim zamiłowań do aktywnej pracy nad sobą , samodoskonalenia, - społeczna - jest istotna w kształceniu wzajemnych stosunków między uczniem a zespołem klasowym, interakcje U - U , U -N , U -S ,
Samokontrola i samoocena sprawności fizycznej jako instrument pomiarowy oraz element samowychowania Jednym z podstawowych zadań szkoły i nauczyciela jest przygotowanie ucznia do określenia własnych celów, zadań, stopnia ich realizacji, by swoje sukcesy i niepowodzenia mógł on ocenić z perspektywy samorozwoju, samokształcenia i samodoskonalenia. Rolę samooceny i jej wyższość nad oceną, ukazał wcześniej S. Strzyżewski pisząc: "Samoocena jest podstawą poczucia własnej wartości. Natomiast wzmacnianie poczucia własnej wartości generuje z kolei potrzebę osiągnięć." Proponuję zastosowanie samokontroli i samooceny sprawności fizycznej uczniów starszych klas szkoły podstawowej i gimnazjum. Spodziewane, wychowawcze aspekty samokontroli i samooceny.
Od uczniów, którzy kontrolowali swoją sprawność fizyczną powinniśmy oczekiwać: - mobilizacji do działania, - poczucia potrzeby ruchu, - uaktywniania się, - szybkiego przyrostu sprawności fizycznej, - wzrostu zainteresowań sportowych, - większej aktywności sportowej i ruchowej na lekcjach wychowania fizycznego. Okresowe próby i analiza wyników przedstawiają dużą wartość jako środek dydaktyczny dla nauczyciela. Pozwalają one zorientować się nauczycielowi w sprawności fizycznej młodzieży, skorygować oddziaływania i zastosować odpowiedniejsze metody pracy. Stosując baterie testów sprawności, szybciej można dokonać selekcji młodzieży do poszczególnych sekcji sportowych, co z kolei prowadzi do podniesienia poziomu rywalizacji w szkolnym systemie współzawodnictwa. Nie należy jednak przeceniać samokontroli i samooceny z uwagi na różnorodność warunków w szkołach, zróżnicowany poziom intelektualny wychowanków oraz tradycje i klimat wokół działalności sportowej. Nauczyciel powinien dążyć do tego, aby czynności kontrolowania i oceniania stopniowo przejmował uczeń. Będzie on stosował wobec siebie i innych miarę bardziej obiektywną, uczył się świadomego dostrzegania braków oraz ich źródeł, co stanowi motyw dążenia do osiągania coraz wyższego własnego rozwoju.
Międzynarodowy test sprawności fizycznej: a)bieg na 50m ze startu wysokiego b)skok w dal z miejsca c)bieg na 600m (ch. i dz. do lat 11) 800m od 12lat, można 1000m dla ch. Od lat 12 d)pomiar siły dłoni dynamometrem e)siady z leżenia f)skłony T w przód
Przedmiot i kryteria oceny: a) rozwój fizyczny ◘ pomiary antropometryczne ◘ postawa b) umiejętności ◘ technika ◘ taktyka ◘ organizowanie, prowadzenie sędziowanie meczy c) sprawność fizyczna (motoryczność) ◘ Health Related Fitness - spr. Fiz. związana ze zdrowiem ◘ spr. fiz. związana z wynikiem d) wiadomości o kult. Fiz. ◘ historia, przepisy (testy, pytania) e) postawy i zachowania ◘ stosunek do wf, zaangażowanie itp.
DIAGNOZA diagnoza - rozpoznanie, zaprogramowanie cyklu działania, określenie celu do którego U mogą dotrzeć. Diagnozę należy przeprowadzić w 3 zakresach: a) osobnicza - polega na ocenie stanu zdrowia, rozwoju, możliwości psychofizycznych, umiejętności i wiadomości każdego poszczególnego U b) grupowa - dotyczy grupy, z którą będę prowadził zajęcia. Rozpoznanie o integracjach w grupie itd. c) środowiskowe - muszę się dowiedzieć, jaka jest rola wf, rozpoznanie o stanie posiadanych przez szkołę urządzeń sportowych, przyborów i przyrządów, nastawienie do k-f, tradycje k-f
PROGRAM NAUCZANIA Program nauczania stanowi opis sposobu realizacji zadań edukacyjnych ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Program nauczania ogólnego obejmuje co najmniej jeden etap edukacyjny i dotyczy kształtowania zintegrowanego przedmiotu, ścieżki edukacyjnej, bloku przedmiotowego. Program nauczania zawiera: 1) szczegółowe cele edukacyjne kształ. i wych. 2) materiał nauczania związany ze szczegółowymi celami edukacyjnymi uwzględniający treści nauczania zawarte podstawie programowej 3) procedury osiągania szczegółowych celów edukacyjnych 4) opis założonych osiągnięć U i propozycje metod ich oceny z uwzględnieniem standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów lub egzaminów 5) omówienie założeń dydaktycznych i wychowawczych, na jakich została oparta koncepcja programu 6) nazwiska rzeczoznawców, którzy zaopiniowali program
Struktura programów: Każdy właściwie napisany program powinien zawierać: - szczegółowe cele edukacyjne- kształcenia i wychowania- niezbędne do osiągnięcia w wyniku realizacji programu; - zadania szkoły we wskazanym zakresie; - materiał nauczania uwzględniający całość treści wskazanych w podstawie programowej, a także treści uzupełniające , wykraczające poza podstawę programową; - uwagi o realizacji programu; - opis założonych osiągnięć ucznia i propozycje metod ich oceny.
Bezpieczeństwo i higiena pracy w czasie zajęć z wychowania fizycznego Rodzaje odpowiedzialności nauczyciela za nieszczęśliwe wypadki : 1/ odpowiedzialność karna 2/ odpowiedzialność cywilna 3/ odpowiedzialność służbowa Odpowiedzialność karna - ponosi ją nauczyciel, który dopuszcza się czynu społecznie niebezpiecznego zabronionego pod groźbą kary przez obowiązującą ustawę karną / Kodeks Karny/ . Czyny karalne, których sprawcami są nauczyciele wf mają charakter najczęściej przestępstw nieumyślnych tzn. polegają na braku staranności i ostrożności w działaniu, bądź zaniechaniu czynności lekcyjnych. Odpowiedzialność cywilna - określa ją Kodeks Cywilny , kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę zobowiązany jest do jej naprawienia, zobowiązanie z tytułu wyrządzenia szkody ma za zadanie wyrównanie uszczerbku na zdrowiu poniesionego przez ucznia. Nauczyciel jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej i wszelkie roszczenie przejmuje ubezpieczyciel. Odpowiedzialność służbowa - to najbardziej znany rodzaj odpowiedzialności za nieszczęśliwe wypadki. Ocena szkodliwości czynu należy do nadrzędnego organu administracji szkoły. Są przy kuratoriach, rejonach szkolnych - Komisje Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, które oceniają szkodliwość wypadku. Komisja może przyznać dwa rodzaje kar : a/ karę porządkową - upomnienie ustne , pisemne b/ karę dyscyplinarną - nagana, nagana z potrąceniem części uposażenia , nagana z pozbawieniem prawa zajmowania stanowisk kierowniczych w szkole , nagana z przeniesieniem do innej szkoły, zwolnienie z pracy.
Przyczyny powstawania wypadków w czasie zajęć wychowania fizycznego Wypadki wypływające z winy nauczyciela : 1/ Brak należytego przygotowania się do zajęć i niewłaściwa ich organizacja - brak jasno sformułowanych celów i zadań dydaktycznych lekcji wf - niewłaściwy dobór ćwiczeń -nieodpowiedni dobór form i metod, sposobów organizowania pracy, niedostateczne instruowanie pokazu, objaśnienie 2/ Błędy w organizacji lekcji / dotyczy miejsca/ -niewłaściwe rozmieszczenie przyrządów - niewłaściwe usytuowanie lekcji na boisku - brak sprowadzenia sprawności sprzętu sportowego - niewłaściwy podział uczniów na zespoły, grupy - niewłaściwe rozplanowanie lekcji w czasie 3/ Brak należytego przygotowania fizycznego i psychicznego uczniów do ćwiczeń trudnych, wymagających koncentracji, brak asekuracji i nauczania samoasekuracji 4/ Brak umiejętności , a czasem chęci nauczyciela do wyrabiania dyscypliny 5/ Brak zaufania uczniów do nauczyciela 6/ Brak umiejętności analizy i oceny ćwiczenia wykonywanego przez uczniów - wcześniejsze przygotowanie się Wypadki wypływające z osobowości ucznia : 1/ Brak dyscypliny przy wykonywaniu ćwiczeń -nie respektowanie poleceń nauczyciela -opuszczanie miejsca zajęć -świadomy brak zainteresowaniem lekcją wf 2/ Znużenie lub zmęczenie ucznia -obniżenie wydolności ucznia -zmniejszenie koncentracji -zwiększenie możliwości popełniania błędów 3/ Strach, trema przed wykonaniem ćwiczeń ruchowych -brak wiary we własne siły -niska sprawność 4/ Niehigieniczny tryb życia uczniów -nieprawidłowe i nieregularne odżywianie się -fizjologia -przeciążenie nauką w szkole, pracą w domu -brak systematycznego wypoczynku 5/ Niezdawanie sobie sprawy z niebezpieczeństwa -brak krytycyzmu -brak znajomości niebezpieczeństwa -lekceważenie zasad samoochrony -niechęć do uczenia się różnych sposobów samoochrony - samowolne wykonywanie różnych ćwiczeń ruchowych Wypadki o charakterze technicznym : 1/ Nie przygotowanie i nie sprawdzenie miejsca zajęć , obiektów do zajęć 2/ Zły stan techniczny sprzętu sportowego , przyborów i przyrządów sportowych 3/ Nieodpowiedni strój ćwiczących
Podstawa programowa "Jest to ta część programu, która zawiera powszechnie obowiązujące wymagania w zakresie kształcenia i wychowania fizycznego, odnoszące się do wiedzy, w tym i wiedzy praktycznej, umiejętności optymalnego poziomu sprawności fizycznej, dyspozycji osobowościowych, zamiłowań, przekonań oraz postaw do kultury fizycznej, które zapewniają każdemu człowiekowi kończącemu szkołę prawidłowe funkcjonowanie w warunkach współczesnej cywilizacji. Bez opanowania zawartych w podstawie programowej treści i wykształcenia dyspozycji osobowościowych uczeń nie powinien opuszczać szkoły."
V etapów edukacji: I etap - nauczanie elementarne (klasy I - III)
Zadaniem szkoły jest zapewnienie opieki i nauka w przyjaznym środowisku
WF zapewnia warunki do harmonijnego rozwoju fizycznego, bezpiecznego postępowania i rozwija zachowania prozdrowotne Treści (zadania szkoły): przestrzeganie reguł w zabawach i grach sportowych, powinny być realizowane gry i zabawy ruchowe, ćwiczenia terenowe, wędrówki piesze, umiejętności ruchowe i ćwiczenia fiz. korygujące postawę ciała, zabawy i ćw przy akompaniamencie muzyki, poznawanie własnego ciała, działanie na rzecz zdrowia i rozwoju psychofizycznego, higiena własna i otoczenia, szukanie pomocy w sytuacjach zagrożenia i urazu, żywność i żywienie, ruch i odpoczynek, bezpieczeństwo - w tym, w poruszaniu się po drogach publicznych, sygnały alarmowe Kompetencje (szkoła powinna stwarzać war do zdobywania następujących umiejętności - osiągnięcia szkoły): umiejętne uczestnictwo w zabawach i grach oraz innych dziecięcych formach aktywności ruchowej z zachowaniem obowiązujących reguł, wykonywanie podstawowych zadań ruchowych zgodnie z poleceniem N, dbałość o zdrowie, higienę ciała, porządek i czystość najbliższego otoczenia II etap - nauczanie propedeutyczne - zintegrowane (klasy IV -VI) Cele szkoły (eduk), zapewnić... wspomaganie harmonijnego rozwoju psychofizycznego UU, rozwijanie i doskonalenie sprawności ruchowej i tężyzny fizycznej UU, rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych Treści:, stymulowanie i umożliwianie UU podejmowania aktywności ruchowej i wyrażania własnych przeżyć w zabawach, grach, tańcach..., tworzenie warunków do doskonalenia sprawności i kondycji fiz, zapoznanie UU z podstawowymi formami rekreacji i turystyki oraz podst. zas. uprawiania wybranych przez UU dyscyplin sportowych, dokonywanie oceny postawy ciała i poziomu sprawności UU wraz z monitorowanie rozwoju psychomotorycznego Kompetencje: organizowanie, uczestniczenie w rejreacji, turystyce, zawodach sportowych z przestrzeganiem obowiązujących zasad III etap - nauczanie przedmiotowe - podstawowe (klasy I - III gimnazjum) Cele edukacyjne szkoły, zrozumienie przez U powodów i sensu jego starań o ciało, sprawność, zdrowie, urodę, jako warunek szacunku wobec siebie i innych, uzewnętrznienie, przyjęcie i uznanie przez U postulatu racjonalnej troski o witalną gotowość organizmu, która warunkuje jego życiowe osiągnięcia, doskonalenie sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej Treści:, przekazywanie wiedzy, która podtrzyma potrzebę systematycznej aktywności UU potwierdzającej zdrowotne nawyki i znajomość zasad zdrowego stylu życia (intelektualizacja), stymulowanie różnorodnych form aktywności fiz UU wspierającej ich rozwój, szczególnie w okresie stabilizacji postaw ciała, organizowanie zajęć w wybranych dziedzinach rekreacyjno - sportowych i turystycznych, organizowanie zajęć fakultatywnych z zakresu sportów całego życia Kompetencje (osiągnięcia):, diagnozowanie własnej sprawności fizycznej i umiejętności ruchowych, hartowanie organizmu i dbałość o higienę i zdrowie, dbałość o prawidłową postawę ciała, aktywność ruchowa o char rekreacyjno - sportowym w 2 wybranych formach indywidualnych i 2 zespołowych, pełnienie roli organizatora, widza, sędziego w wybranych dyscyplinach rekreacyjno - sportowych Kompetencje i osiągnięcia w zakresie uczenia się: Uczenie się:, rozwiązywanie problemów poznawczych i realizacyjnych >> UU winni się rozwijać i osiągać, organizowanie procesu uczenia się i przyjmowania odpowiedzialności za własne wykształcenie, wykorzystywanie doświadczeń i łączenie różnych elementów wiedzy Myślenie:, dostrzeganie związków przeszłości z teraźniejszością, dostrzeganie związków przyczynowo - skutkowych, radzenie sobie z niepewnością i złożonością zjawisk, ich całościowe i kontekstowe postrzeganie Poszukiwanie:, poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystanie informacji z różnych źródeł - w tym rozważne i umiejętne korzystanie z mediów Doskonalenie się:, ocena postaw i postępowania własnego i innych zgodnie z przyjętymi normami i systemem wartości, przyjmowanie odpowiedzialności za siebie i innych, elastyczne reagowanie w obliczu zmiany, poszukiwanie nowych rozwiązań, stawianie czoła przeciwnościom, utrzymywanie zdrowia fizycznego i psychicznego Komunikowanie się:, skuteczne komunikowanie się, prezentacja własnego punktu widzenia, argumentowanie i obrona własnego zdania, gotowość wysłuchania i brania pod uwagę poglądów innych ludzi, korzystanie z nowych technologii komunikacyjnych, współpraca (praca w grupie)negocjowanie i osiąganie porozumienia, podejmowanie decyzji grupowych, zastosowanie procedur demokratycznych, nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktów Działanie: organizowanie pracy własnej i innych, opanowanie technik i narzędzi pracy, projektowanie działań i przyjmowanie odpowiedzialności za ich przebieg, racjonalne gospodarowanie czasem IV etap - nauczanie przedmiotowe - zaawansowane (klasy I - II szkół ponadgimnazjalnych) Zadania szkoły:, rozwijanie aktywności fiz stymulującej harmonijny rozwój organizmu, stworzenie war do samodzielnego rozwijania sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej oraz gibkości, kształtowanie nawyku samousprawniania się - dążenie do osiągnięcia wysokiego poziomu wydolności, dalsze doskonalenie umiejętności: ruchowych; utylitarnych; rekreacyjno - sportowych; organizowania zajęć w wybranych dziedzinach rekreacyjno - sportowych, utrwalanie nawyków: higienicznego trybu życia; racjonalnego żywienia; aktywnego wypoczynku; hartowania organizmu na bodźce fiz i psych (odporność na stresy), zwalczanie uzależnień od tytoniu, alkoholu, narkotyków, kształtowanie postawy prozdrowotnej, poczucia odpowiedzialności za własny rozwój psych, prawidłową postawę ciała, sprawność, zdrowie i urodę Treści:, podwyższanie sprawności morfo - funkcjonalnej (podnoszenie kondycji, gibkości, wzmacnianie grup mięśniowych i stymulacja układów krążenia, oddychania...), doskonalenie umiejętności... utylitarnych (marsze, biegi, wspinanie, dźwiganie, skoki), doskonalenie umiejętności rekeacyjno - sportowych, doskonalenie umiejętności organizacyjnych (przeprowadzanie i sędziowanie zawodów i imprez rekreacyjnych i turystycznych Wiadomości:, o funkcjonowaniu organizmu, o adaptacji do wysiłku, regeneracji sił, czynnego odpoczynku, wiedza w jaki sposób kształtować sprawność fiz i jakie są metody jej oceny, wiedza o technice ruchu i taktyce w walce sportowej, wiedza o organizacji sędziowania imprez sportowych, rekreacyjnych i turystycznych, U musi wiedzieć, jak zapobiegać chorobom cywilizacyjnym i uzależnieniom Działania wychowawcze: motywacja do uczestnictwa w różnych formach aktywności ruchowej, rozwijanie umiejętności samokontroli, samooceny, samodoskonalenia się, roziwjanie wrażliwości na stan zagrożeń cywilizacyjnych Kompetencje U:, umiejętności oceny własnej wydolności organizmu, U powinien umieć operować prostymi testami wydolnościowymi i umieć się posługiwać spirometrem, U powinien umieć dobierać i stosować ćw wzmacniające odpowiednie grupy mięśniowe, które pozwalają na zachowanie prawidłowej postawy ciała, U powinien znać ćw, przybory i przyrządy oraz wybrane testy sprawności fiz, praktyczna znajomość techniki i taktyki, zasad i norm racjonalnego uczestnictwa w różnorodnych formach aktywności ruchowej, rekreacji, turystyce V etap - nauczanie przedmiotowe - rozszerzone (szkoła średnia - przygotowanie do matury) Zadania szkoły:, stworzenie war do podejmowania samodzielnych działań o dbałość o rozwój fiz z uwzględnieniem indywidualnych wartości morfofunkcjonalnych młodych kobiet i mężczyzn, do sterowania własnym rozwojem fiz - dbałość o ciało w zdrowiu i chorobie, doskonalenie umiejętności z zakresu sportów całego życia, zapewniając uczestnictwo w KF zarówno w młodości jak i w życiu dorosłym, przygotowanie do roli organizatora (zorganiz. imprez z możliwością uzyskania uprawnień sędziego/instruktora) oraz odbiorcy widowisk sportowych, zdobywanie wiedzy z zakresu dziejów sportu, olimpizmu, jako znaczącego składnika ogólnoludzkiej kultury, rozwijanie wrażliwości na zagrożenia współczesnej cywilizacji w trosce o najbliższą rodzinę i przyszłe swoje dzieci Treści:, doskonalenie umiejętności w zakresie utylit. (poruszanie się z wdziękiem, gracją, poprawne wykonywanie codziennych czynności ruchowych - np. mycie głowy, dźwiganie...), umiejętności relaksacyjnych przeciwdziałających zmęczeniu i znużeniu, umiej organizacyjnych - imprezy, uprawnienia sędziego, instruktora, działalność na rzecz promocji zdrowia Wiedza:, funkcjonowanie organizmu (adaptacja do wysiłku, regeneracja sił...), o kształtowaniu sprawności fiz, o ocenie poziomu jej rozwoju lub regresu (aktualnie i przyszłości), na temat historii sportu i olimpizmu, wiedza o organizowaniu i sędziowaniu różnych imprez sportowych, o sposobach zapobiegania zmęczeniu i znużeniu Działania wychowawcze: utrwalanie motywacji do świadomego uczestnictwa w różnorodnych formach aktywności ruchowej, utrwalanie umiejętności samosterowania rozwojem fiz, samodoskonalenia, kształtowanie odpowiedzialności za zdrowie własne i innych, utrwalanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego i przeciwdziałania zagrożeniom cywilizacyjnym Kompetencje:, stosowanie różnorodnych form relaksacji i czynnego wypoczynku po pracy umysłowej i fiz, wiedza o wpływie aktywności fiz na zapobieganie chorobom cywilizacyjnym i uzależnieniom, określenie podst parametrów wydolnościowych, tzn rytm pracy serca i oddechu przy różnego rodzaju obciążeniach wysiłkowych, biegłość w stosowaniu ćw kształtujących prawidłową postawę oraz sprawność kondycyjną. A także biegłość w ocenie sprawności fiz, wykorzystanie wybranych indyw i zesp form rekreacyjno - sportowo - turystycznych dla racjonalnego spędzania czasu wolnego - dla zdrowia psychicznego i fiz - sporty całego życia
ZAJĘCIA POZALEKCYJNE I POZASZKOLNE Z W.F. cechy charakterystyczne dla lekcji w.f oraz treningu sportowego : a/lekcja w.f.: - obowiązkowa i podstawowa forma realizacji celów i zadan w.f., - jest procesem pedagogicznym w ramach którego N-iel realizuje zadania wytyczone przez program nauczania, - szeroki zakres racjonalnego oddziaływania na zdrowie, ogólny, wszechstronny rozwój fiz. i rozwój sprawności motorycznej, - budzenie wśród U-iów zainteresowań różnymi dyscyplinami sportu i wychowania do rekreacji ruchowej, - powinna uwzględniać zadania kształcące, zdrowotne i wychowawcze. B/lekcja treningu sportowego : - jako zwarta jednostka metodyczna jest formą pracy N-iela z wyselekcjonowaną młodzieżą, - prowadzona w ramach nadobowiązkowych zajęć pozalekcyjnych w SKS-ie - celem jest rozwijanie u ćw. możliwie optymalnej sprawności w określonej dyscyplinie sportu w oparciu o wszechstronna sprawność fiz. -właściwie przeprowadzony trening uwzględnia człon teoretycznego wych. fiz. i sportu np. intelektualizację, oraz człon praktyczny np. systematyczne rozwijanie cech motorycznych u U-iów, - trening sportowy winien również spełniać niezbędne wymogi metodyczno-organizacyjne. - powinna uwzględniać zadania kształcące, zdrowotne i wychowawcze.
Dydaktyczne metody instruowania (komunikacja dydaktyczna); Nauczanie - proces w którym spotyka się nauczający i uczący, którego celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w umysłowej, emocjonalnej i psychomotorycznej sferze ucznia. Komunikacja - przenoszenie wiadomości, informacji. Systemy komunikacyjne : - interpersonalna - dot. 1 człowieka który komunikuje i jest odbiorcą; - interpersonalna - podział nadawca-odbiorca; - grupowa - między np. zespołami sport.; - kategorialna ; - masowa - np. środki masowego przekazu. Współczesna komunikacja dyd. w której partnerami są N i U opiera się na wymianie inf. między 2 osobowościami, których celem jest samorealizacja każdej z nich. u kom. dyd.: - kom. jednokierunkowa np. wykład; - kom. dwukierunkowa, np. N i U zamieniają się rolami; - kom. wielokierunkowa (różnie). Kom. dyd. w procesie kształc. fiz. sprowadza się do 2 znaków : mowy i znaków niewerbalnych (objaśnienie + pokaz). Nie bez znaczenia dla sprawnej kom. dyd. są style komunikowania prezentowane przez N. Styl komuni. to pewien zespół cech (gestykulacja, mimika, itp.) które charakteryzują N. wyróżniamy 3 style komunik.: - styl instrumentalny - koncentracja na przedmiocie (pożądany); - styl egocentryczny - koncentracja na os. nadawcy; - styl allocentryczny - nadawca poddaje się sugestiom odbiorcy
Wychowawcze i kształcące wartości zabaw i gier ruchowych Wśród licznych rodzajów ćwiczeń wchodzących w zakres wychowania fizycznego, szczególnie w szkole podstawowej, na pierwsze miejsce wysuwają się gry i zabawy ruchowe. Przyczynia się do tego wielka ich różnorodność, łatwość organizowania, oraz duże zainteresowanie nimi wśród dzieci i młodzieży. Z punktu widzenia wychowawczego zabawy i gry ruchowe pełnią przede wszystkim rolę bodźca fizycznego, oddziaływującego na fizyczną stronę osobowości człowieka, co powoduje, iż są jednym z najbardziej uniwersalnych środków wychowania fizycznego. Równocześnie daje możliwość oddziaływania na psychikę i umysłową stronę osobowości bawiącego się i sprzyjają nerwowemu odprężeniu i czynnemu wypoczynkowi.
Zabawy i gry ruchowe, dzięki wielkiemu bogactwu ruchowemu, są podstawowym środkiem wychowania fizycznego, szczególnie w klasach młodszych. Wszechstronnie oddziałują na ustrój przyczyniając się do podnoszenia jego wydolności oraz wszechstronnej sprawności fizycznej. W toku zabaw i gier ruchowych podnosi się wydolność wielu układów i narządów, zwłaszcza układu ruchowego, krążenia, oddychania i przemiany materii. Podczas zabaw rozwijają się wszystkie cechy motoryki (siła, szybkość, zręczność, wytrzymałość) oraz umiejętności ruchowe, mające zastosowanie w toku codziennej działalności człowieka.
Zabawy i gry ruchowe w zastawieniu z innymi rodzajami ćwiczeń angażują wielkie masy mięśniowe i dają okazje do wszechstronnego, wielokierunkowego i prawie nieograniczonego wpływania na człowieka. Opierając się o takie formy ruchu jak: chód, bieg, skok, rzut, umożliwiają nie tylko doskonalenie tych form, lecz na tej drodze również podnoszenie funkcji adaptacyjnej ustroju oraz zwiększenie jego przydatności życiowej. Zabawy ruchowe odznaczają się wielką różnorodnością i swobodą w stosowaniu ruchów, dużą możliwością przejawiania inicjatywy i twórczości w dziedzinie ruchów, ponieważ istniejące w tych zabawach prawidła kontrolują nie ruchy, lecz samą strukturę zabawy jako całości. Każda zabawa ruchowa, bądź gra ruchowa ma swój początek i zakończenie, a także własną fabułę, treść ruchową i swoistą organizację. Zabawom i grom ruchowym towarzyszy zwykle duże zaangażowanie uczuciowe i przeżywanie dużych emocji, co zbliża je do sportu. Emocje te są zabarwione uczuciem nieskrępowanej radości i zadowolenia, co sprzyja wypoczynkowi i odprężeniu. Mówiąc o korzystnym wpływie zabaw i gier, należy podkreślić, iż korzystnie wpływają na rozwój umysłowy dzieci i młodzieży oraz na kształtowanie ich woli i charakteru. Współdziałają w dużym stopniu z rozwojem wrażeń i spostrzeżeń, dostarczają dzieciom wielu nowych wrażeń i wiadomości o otoczeniu, uczą spostrzegawczości, bystrego pojmowania istoty zjawisk, a także logicznego myślenia w związku z praktyczną działalnością. Zabawy ruchowe rozwijają także pamięć i twórcza wyobraźnie dzieci, doskonalą i podnoszą ich znaczenie, wszechstronnie wpływają na rozwój ich woli. Wywierają bardzo dobroczynny wpływ na rozwój charakteru dzieci i takie jego cechy jak: samodzielność, śmiałość, pomysłowość, panowanie nad sobą, dokładność zdyscyplinowanie. Ze względu na społeczny charakter zabaw i gier, mają one znaczenie w procesie moralnego wychowania. Przyzwyczajają dzieci do działalności w zespole, do pojmowania swoich obowiązków, rozwijania ducha koleżeństwa i społecznej solidarności. Wychowują w poczuciu obowiązku, uczciwości i zdyscyplinowania. Uczą umiejętności i chęci podporządkowania swoich życzeń woli zespołu i działania na jego korzyść. Rolą nauczyciela jest umiejętne kierowanie zabawami, podsuwanie bawiącym się nowych odmian i postaci oraz prowadzenie ich w zgodzie z przyjętymi zasadami metodycznymi. Wśród zabaw i gier ruchowych wyróżniamy: zabawy ze śpiewem, zabawy orientacyjno - porządkowe, zabawy na czworakach, zabawy i gry bieżne, zabawy i gry rzutne, zabawy i gry skoczne, zabawy i gry kopne.
Poszczególne ich odmiany wpływają na organizm w sposób swoisty i charakterystyczny dla danej formy ruchu. Inaczej działają zabawy bieżne, inaczej rzutne lub skoczne. Dużym walorem zabaw ze śpiewem jest to, iż sprzyjają dobremu nastrojowi, wyzwalają radość i uśmiech, odprężają psychicznie, każą zapomnieć o zmartwieniach i kłopotach. W ten sposób stanowią doskonała formę czynnego wypoczynku po intensywnej pracy umysłowej.
Zabawy orientacyjno - porządkowe sprzyjają kształtowaniu szybkiej i celowej reakcji, spostrzegawczości i orientacji, oraz kojarzeniu określonych form ruchu z ustalonymi sygnałami i znakami, co zaś najważniejsze - karności i świadomej dyscypliny. Zabawy na czworakach mają niewątpliwie znaczenie w ogólnym usprawnianiu dzieci przez wzmacnianie aparatu kostno - stawowo - wiązadłowego oraz kształtowaniu niektórych cech motoryki, zwłaszcza siły. Dobry nastrój, towarzyszący zwykle zabawom tego rodzaju, oraz psychiczne odprężenie uczestników dopełniają wartości zabaw na czworakach w procesie wychowania fizycznego.Zabawy i gry bieżne są szeroko stosowane w wychowaniu fizycznym, stanowiąc w nim , jeden z bardzo wszechstronnych środków pobudzania ustroju. Wywołują one korzystne zmiany nie tylko w aparacie ruchowym uczestników, lecz także w układach krążenia i oddychania, przemianie materii. W procesie wszechstronnego usprawniania dzieci i młodzieży sprzyjają kształtowaniu takich cech motoryki, jak szybkość i wytrzymałość, a często również zręczność i zwinność, co zależy od złożoności zadania ruchowego, jego wielkości oraz wymagań stawianych w czasie rozwiązywania tego zadania. Sprzyjają kształtowaniu takich cech charakteru, jak ambicja i wytrwałość, umiejętność współdziałania w zespole oraz odpowiedniego zachowania się w toku współzawodnictwa i walki. Zabawy i gry rzutne należą do najbardziej interesujących i atrakcyjnych form ruchu. Opierając się o tak naturalną i tak utylitarną postać ruchu, jak rzut do celu lub na odległość wywołują duże zainteresowanie nie tylko wśród dzieci i młodzieży, ale i wśród dorosłych . Umożliwiają kształtowanie i doskonalenie umiejętności utylitarnych oraz takich cech motoryki jak siła i szybkość. Rzuty do celu sprzyjają kształtowaniu koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz umiejętności skupienia uwagi i koncentracji. Zabawy i gry skoczne sprzyjają wzmacnianiu stawów kończyn dolnych, głównie skokowych i kolanowych, co ma duże znaczenie w polepszaniu stanu fizycznego dzieci i młodzieży, u których obserwuje się zwykle nadmierną obszerność połączeń stawowych oraz wiotkość i słabość torebek stawowych, wiązadeł i ścięgien. Zabawy i gry ze skokami przez przyrządy lub przeszkody sprzyjają zachowaniu równowagi i odpowiedniej postawy w locie, a co za tym idzie opanowaniu ciała. Zabawy i gry kopne stanowią szczególny przedmiot zainteresowania chłopców. W połączeniu z elementami biegu sprzyjają kształtowaniu zręczności siły i szybkości, a często także wytrzymałości. Stanowią ćwiczenie wielostronne i angażujące cały organizm, poza kończynami górnymi, choć i ich pomoc podczas wykonywania ruchów kopania piłki jest nieodzowna dla zachowania naruszanej nieustannie równowagi.
Uwypuklając wartości wychowawcze oraz kształcące poszczególnych rodzajów zabaw i gier ruchowych, łatwo uzasadnić konieczność ich stosowania we wspólnych związkach i układach. Zestawione w odpowiednie osnowy zabawowe umożliwiają wszechstronne i wielokierunkowe oddziaływanie na bawiących się, stanowiąc w procesie wychowania nie tylko najbardziej atrakcyjny, lecz zarazem najdostępniejszy i najbardziej uniwersalny środek wychowawczy. Umiejętnie i racjonalnie dawkowane zabawy i gry ruchowe mogą zastąpić inne formy ruchu, stosowane w procesie wychowania fizycznego. Wyzyskanie wszystkich wartości wychowawczych jakie tkwią w zabawach i grach ruchowych, wiążą się z koniecznością opanowania zasad i metod ich prowadzenia. Umiejętność dobierania zabaw, urozmaicania ich, stopniowania trudności oraz sprawne przeprowadzenie umożliwia wydobycie ich istotnej wartości. Zabawy i gry wywierają wszechstronny wpływ dzięki temu, że: wprowadzają radosny nastrój i dobre samopoczucie, podnoszą stan zdrowotny, stwarzają najlepsze warunki dla czynnego wypoczynku, wzmagają ogólny nastrój, rozwijają sprawność fizyczną, wyrabiają dodatnie cechy charakteru, a w szczególności świadomą dyscyplinę i karność oraz umiejętność zespołowego współdziałania i współzawodnictwa.
Zabawa Ruchowa np.berek przyj -Dowolna ilosc Cwiczących -reguly jednakowe dla wszystkich -wspolzawodnictwo indywidualne -podzial na role (np.berek i uciekajacy) -naturalne formy ruchu(bieg,rzut itp.) !oceniamy poprawnosc wykonania (czy ktoś nie oszukuje)
Gra Ruchowa np.Wyścigi rzędów -podz. na rowne zespoly -przepisy jednak. dla wszystkich -wspolzawodnict. Zespolowe wszyscy te same role -ruchy wyuczone złożone (odbijanie pilki, przewrot w przod) !oceniamy dokladnosc i szybkość (czy ktos nie popelnil blad)
Gra Druzynowa np.palant -podz. na 2 rowne druzyny (4polowka-wyjatek) -przepisy z mozliwos. Modyfikacji (wiek,umiejętności -wspolzawod. Zesp. -funkcje zmienne na boisku -elementy tech. i taktyki !oceniamy wynik (skutecznosc)
Zespol. Gra Sportowa np.pilka nozna -podz. na rowne zesp. -przeepisy międzynarodowych federacji -wspolzawod. Zesp -scisle określone funk. na boisku -scisla specjalizacja tech. i takt. ! oceniamy wynik (skutecznosc)
Rola prowadzącego W czasie prowadzenia zabaw i gier nauczyciel lub wychowawca odgrywa niezwykle ważną rolę. Nie tylko zapoznaje uczestników z treścią zabawy, lecz dba o przestrzeganie przepisów, co ze względów wychowawczych ma podstawowe znaczenie. Wybiera on właściwy moment rozpoczęcia zabawy, śledzi jej przebieg notując przewinienia i wszelkie uchybienia uczestników względem przepisów, ogłasza wyniki współzawodnictwa podkreślając wzorowe lub niewłaściwe zachowanie się bawiących.Rola prowadzącego uwydatnia się najbardziej w czasie przebiegu wyścigu, rozgrywek, zawodów, a więc tam gdzie momenty współzawodnictwa i współdziałania występują najmocniej, gdzie istnieje najwięcej okazji do wykroczeń w stosunku do ustalonych zasad . Prowadzący czujnie, bacznie i szybko ocenia zmieniające się sytuacje, wyciąga z nich natychmiast wnioski i wciela je w życie. W ocenie swojej jest obiektywny i sprawiedliwy, spokojny i zrównoważony. Prowadzący używa gwizdka, klaśnięcia, zapowiedzi lub z góry określonego hasła jako znaku rozpoczęcia, przerwania lub zakończenia zabawy, ciągle zmieniając je, aby wywołały pożądana reakcję różnego rodzaju bodźców zmysłowych. Prowadzący utrzymuje zespół w karności, wprowadza ład, skupia uwagę, podnosi zainteresowanie zabawą. W czasie przeprowadzania zabawy prowadzący powinien zawsze pamiętać, aby: ściśle formułować jej przepisy, dbać o ich konsekwentne przestrzeganie, baczyć na zachowanie i stopień zmęczenia uczestników, a w razie potrzeby zwalniać tempo zabawy lub ją przerywać.
Dobry nauczyciel i wychowawca musi dokładnie poznać treść zabaw, przemyśleć sposób ich prowadzenia, całą organizację zajęć. Tylko to może przynieść dobre wyniki. Ponadto muszą być poparte nieustannym odnawianiem i wzbogacaniem zasobu zabaw, chęcią poszukiwania najbardziej odpowiednich metod prowadzenia, stałą kontrolą swego postępowania oraz bystrą obserwacją wpływów wychowawczych na prowadzony zespół.
Znaczenie gier i zabaw ruchowych w wychowaniu fizycznym
W prawidłowym rozwoju dziecka ogromną rolę odgrywa ruch. Jest zatem oczywiste, że dziecko w miarę swojego rozwoju zdobywa coraz większe możliwości ruchowe, czemu sprzyjają gry i zabawy ruchowe. Stanowią one obok zabaw manipulacyjnych, naśladowczych, konstrukcyjnych i gier dydaktycznych jedną z najbardziej interesujących form zabawowych dzieci i młodzieży. Zabawa jest nie tylko rodzajem działalności charakterystycznym dla okresu przedszkolnego. Potrzeba zabawy trwa także po przekroczeniu bram szkoły. Jednak treść zabaw staje się bogatsza dzięki poszerzającej się wiedzy i rosnącej sprawności.
Małe dziecko bawiło się, gdyż znajdowało radość w samej czynności zabawowej. Im dziecko jest starsze tym ważniejszy się staje dla niego wytwór własnego działania, rezultat, który osiąga. Następuje stopniowe przesunięcie akcentu z samej czynności - na jej efekt. Coraz ważniejszy staje się również problem, jak osiągnięte efekty są oceniane przez towarzyszy czy też świadków zabawy. Wraz z fizycznym i intelektualnym rozwojem dziecka następuje rozwój społeczno-emocjonalny W okresie szkolnym nie wystarcza już samo zadowolenie, że robi się coś ciekawego. Dzieci pragną robić coś co spotkałoby się z aprobatą a nawet podziwem kolegów. Stąd coraz większe zainteresowanie grami i zabawami o charakterze sportowym, zawierającymi element współzawodnictwa. Pełny rozkwit tego typu gier i zabaw przypada na okres, kiedy to znane nam z wcześniejszego okresu zabawy tematyczne i inne przestają zaprzątać uwagę dzieci, zabawki przestają być najistotniejszym elementem zabawy, a maskotki stanowią miłą pamiątkę przypominającą wspaniałe chwile wczesnego dzieciństwa.
Gry i zabawy ruchowe od wymienionych zabaw różnią się przede wszystkim tym, iż opierają się o różnorodne postacie ruchu, który w nich dominuje, a także tym, iż mają swoje prawidła oraz określone ramy. Każda z nich ma bowiem swój początek i zakończenie, a także własna fabułę, treść ruchową i swoistą organizację." Gry i zabawy ruchowe pełnią przede wszystkim rolę bodźca fizycznego, wpływają na fizyczną stronę osobowości człowieka. Dają możliwość oddziaływania na psychiczną i umysłową stronę osobowości bawiącego się dziecka. Sprzyjają nerwowemu odprężeniu i czynnemu wypoczynkowi. Dzięki wielkiemu bogactwu ruchowemu, są podstawowym środkiem wychowania fizycznego. Wszechstronnie oddziaływują na organizm podnosząc jego wydolność i wszechstronną sprawność fizyczną. W toku gier i zabaw ruchowych podnosi się wydolność wielu układów i narządów, zwłaszcza układu ruchowego, krążenia, oddychania a także rozwijają się wszystkie cechy motoryki - siła, szybkość, zręczność, wytrzymałość oraz umiejętności ruchowe.
Grom i zabawom ruchowym towarzyszy zwykle duże zaangażowanie uczuciowe i przeżywanie dużych emocji , co zbliża je do sportu. Emocje te jednak są zabarwione uczuciem nieskrępowanej radości i zadowolenia, co sprzyja wypoczynkowi i odprężeniu.
Mówiąc o korzystnym wpływie gier i zabaw ruchowych na kształtowanie i podnoszenie wydolności i sprawności fizycznej człowieka należy również podkreślić, iż korzystnie wpływają na rozwój umysłowy dzieci i młodzieży oraz na kształtowanie ich woli i charakteru. Dobroczynny wpływ mają także na rozwój takich cech jak: samodzielność, śmiałość, pomysłowość, panowanie nad sobą , dokładność, zdyscyplinowanie. Gry i zabawy ruchowe rozwijają także pamięć i twórczą wyobraźnię dzieci, wpływają na rozwój woli.
Zabawy tego rodzaju maja także społeczny charakter. Przyzwyczajają dzieci do działalności z zespole, do pojmowania swoich obowiązków. Rozwijają ducha koleżeństwa. Uczą sprawiedliwości, uczciwości i zdyscyplinowania.
Zabawy i gry ruchowe wprowadzają radosny nastrój i dobre samopoczucie, dają dziecku możliwość zaspokojenia naturalnej potrzeby ruchu, rozwijają sprawność ruchową ćwicząc i doskonaląc takie elementy, jak: chód, bieg, podskok, rzut, pokonywanie przeszkód, wspinanie. Podnosząc przy tym stan zdrowotny, stwarzają najlepsze warunki do czynnego wypoczynku. Zabawy ruchowe utrwalają wiele pojęć i wiadomości, kształtują nawyki kulturalne, pozytywne cechy charakteru, a w szczególności świadomą dyscyplinę i karność oraz umiejętność współżycia w zespole dziecięcym. Za pomocą zabawy rozwijamy spostrzegawczość, orientację w przestrzeni, umiejętność oceny odległości i kierunku. Zabawa ruchowa jest przygotowaniem do społecznego współżycia i współdziałania, uczy dziecko przystosowania się do całego zespołu. Konieczność dostosowania się do przepisów w zabawie dyscyplinuje dziecko, uczy je opanowania, przyzwyczajenia do dokładności, odpowiedzialności i uczciwości. Udział w zabawie pozwala dziecku oceniać swoje możliwości w porównaniu z innymi, a wynik budzi wiarę we własne siły, staje się źródłem zdrowego optymizmu. Znaczenie wychowawcze zabawy dobrze zorganizowanej, starannie i konsekwentnie przeprowadzonej , polega przede wszystkim na kształtowaniu cech charakteru i utrwaleniu nawyków koniecznych w życiu codziennym. Podsumowując, można powiedzieć, że zabawy i gry ruchowe wywierają wszechstronny wpływ dzięki temu, że: 1) wprowadzają radosny nastrój i dobre samopoczucie, 2) podnoszą stan zdrowotny, 3) stwarzają najlepsze warunki do czynnego wypoczynku, 4) wzmagają ogólny rozwój, 5) rozwijają sprawność fizyczną, 6) wyrabiają dodatnie cechy charakteru, a w szczególności świadomą dyscyplinę, karność oraz umiejętność zespołowego współzawodnictwa i współdziałania
Nauczyciel wf - pan od fikołków? Nauczyciel odgrywa decydującą rolę w procesie wychowania i nauczania w szkole, ponieważ jest organizatorem i kierownikiem tego procesu. W tym stwierdzeniu celowo wychowanie i nauczanie wymieniłem w tej, a nie innej kolejności. Szkoła współczesna drugoplanowo planuje i traktuje wychowanie. Nastawia się często jednostronnie na "przekazywanie odpowiedniej ilości materiału", a w dalszym postępowaniu, wyegzekwowanie wymaganych wiadomości i umiejętności oraz ustosunkowanie się do poziomu poprzez odpowiednią ocenę, czyli suchą cyfrę. Z tym modelem działania placówki oświatowej, jaką jest szkoła utożsamia się nauczyciel w swojej pracy i postawie. Nauczycielem szkoły współczesnej powinna być osoba, która na pierwszym miejscu stawia dobro ogólnoludzkie, zaś na drugim swój zawód, czyli nauczyciel - człowiek, a dopiero później nauczyciel - specjalista. Musimy sobie uświadomić, że nauczycielem nie może, a przynajmniej nie powinien być, człowiek zupełnie obojętny na sprawy dziecka, jednostka nie umiejąca uchwycić kontaktu psychicznego z młodzieżą, przez co nie rozumiejąca ich potrzeb. Należy pamiętać, że pewne prawa matematyczne czy umiejętności gimnastyczne po latach mogą "ulotnić się" z naszej świadomości, lecz pozytywny wpływ nauczyciela - wychowawcy może wyrzeźbić psychikę i osobowość wychowanka na trwałe.
Często, jako nauczyciele, zadajemy sobie pytanie: kim powinien być nauczyciel, jakimi powinien być obdarzony cechami? Sprawą powszechnie znaną jest fakt, że każdy człowiek, każde dziecko jest indywidualnością, do każdego należy podchodzić oddzielnie, a jednocześnie umieć jednostkę umieścić w całości, w klasie szkolnej, jako zbiorowość. Nauczyciel w tym miejscu powinien być doradcą, czasem wyrozumiałym, serdecznym, zawsze rozsądnym, zrównoważonym i cierpliwym. Powinien umieć utrzymać właściwy kontakt psychiczny z dziećmi i młodzieżą. Godną refleksji i zastanowienia jest sprawa naszego czysto teoretycznego podejścia do przedmiotu. Pomijam tu już takie przedmioty, jak: matematyka, przyroda, język polski czy angielski. Spójrzmy na swoje podwórko, przecież często lekcje wychowania fizycznego to nic innego, jak proces uporczywego i systematycznego męczenia nauką przewrotu w przód czy dwutaktu. Przy czynnościach motywacyjnych nie potrafimy połączyć teorii z praktyką, do czego zdobyte umiejętności mogą nam się przydać ("sztuka dla sztuki"). Nawet najcierpliwszego ucznia może zmęczyć coś, co go nie potrafi zainteresować, a musi to opanować, bo w przeciwnym razie konsekwencją będzie nieodpowiednia ocena. Coś, co może sprawiać przyjemność i radość, nie może być przykrym zabiegiem i nasza jest tu rola, aby nim nie było. Oczywiście, wszystkie te zarzuty można postawić programom, dyrektywom odgórnym, ale całym tym procesem steruje przecież nauczyciel. W jego gestii jest nie tylko przekazywanie wiedzy i ocena jej przyswojenia. Jego obowiązkiem jest, przede wszystkim, takie pokierowanie procesem nauczania - uczenia się, aby uczeń sam, z własnej inicjatywy, "egzekwował" od nauczyciela cały zasób wiadomości i umiejętności w danym zakresie. W jaki sposób nauczyciel to uczyni jest sprawą indywidualną Na szczęście mijają czasy, gdy królował typ nauczyciela - teoretyka. W ambicji każdego człowieka, a w szczególności nauczyciela, powinno być, używając języka sportowego, ciągłe podwyższenie poprzeczki, dążenie do doskonałości. Nowatorstwo jest poszukiwaniem lepszych rozwiązań w pracy zawodowej. Nowatorzy mają krytyczny stosunek do własnej pracy i jej efektów. Uważają, że nie można niczego wykonać tak dobrze, aby nie istniała możliwość wykonania tego lepiej. Wszyscy zgodzimy się z twierdzeniem, iż wychowanie fizyczne w szkole jest przedmiotem specyficznym. Oczywiste jest, że nie należy go traktować jako przedmiotu bardziej lub mniej ważnego. Wychowanie fizyczne, jako przedmiot, jest po prostu nieodzownym czynnikiem w kształtowaniu osobowości młodego, wchodzącego w życie człowieka. Pomaga mu przełamywać własne słabości, pracować nad charakterem, usprawniać się, co prowadzi do uznania w oczach otoczenia i własnym. Nie jest to przedmiot tylko i wyłącznie gry w piłkę czy fikołków. Jego obecność w szkole powinna być sprawą oczywistą, normalną. Tak jak organizm człowieka nie może żyć, funkcjonować bez tlenu, tak warunkiem egzystencji szkoły powinna być obecność wychowania fizycznego. Nie podlega to według mnie jakiejkolwiek dyskusji. Specyficzność przedmiotu nie jest odizolowana od nauczyciela i szczególnego charakteru jego pracy. Wiązanie teorii z praktyką to pole popisu dla nauczycieli przedmiotów tzw. praktycznych, a w szczególności wychowania fizycznego. Jest stereotypem, że uczeń interesuje się lekcją, lubi ją, kiedy czuje się w danej dziedzinie pewnie. Sytuację taką widzimy często na swoich lekcjach. Uczeń zdolny, uzyskujący zadawalające wyniki, a co za tym idzie oceny, chętnie przychodzi na lekcję i czynnie w niej uczestniczy. Zadaniem nauczyciela jest więc poświęcenie uwagi nie tylko uczniom sprawnym fizycznie i utalentowanym ruchowo, ale przede wszystkim uczniom słabym, nie nadążającym za grupą. Naszym głównym zadaniem powinno być doprowadzenie do takiego stanu, aby każdy uczeń wychodzący z lekcji wychowania fizycznego był dumny z siebie i zadowolony z przyjemnie spędzonego czasu, a my abyśmy z czystą przyjemnością mogli wstawiać do dziennika same szóstki i piątki.
Kryteria oceniania Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: 1. Spełnia wszystkie wymagania na ocenę bardzo dobrą. 2. Aktywnie uczestniczy w życiu sportowym, bądź też w innych formach działalności związanych z kulturą fizyczną na terenie szkoły. 3. Zajmuje punktowane miejsca w zawodach międzyszkolnych na szczeblu gminnym, miejskim rejonowym i wyższym. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: 1. Całkowicie opanował materiał programowy. 2. Jest bardzo sprawny fizycznie. 3. Ćwiczenia wykonuje właściwą techniką, pewnie, w odpowiednimm tempie i dokładnie, zna założenia taktyczne i przepisy dyscyplin sportowych zawartych w programie. 4. Posiada duże wiadomości w zakresie kultury fizycznej i umiejętnie wykorzystuje je w praktycznym działaniu 5 Systematycznie doskonali swoją sprawność motoryczną i wykazuje duże postępy w osobistym usprawnieniu.6. Jego postawa, zaangażowanie i stosunek do wychowania fizycznego nie budzi najmniejszych zastrzeżeń.7. Bierze aktywny udział w zajęciach SKS i zawodach sportowych.Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: 1. W zasadzie opanował materiał programowy. 2. Dysponuje dobrą sprawnością motoryczną. 3. Ćwiczenia wykonuje prawidłowo, lecz nie dość lekko i dokładnie oraz z małymi błędami technicznymi. 4. Posiada wiadomości i potrafi je wykorzystać w praktyce za pomocą nauczyciela. 5. Wykazuje stałe i dość dobre postępy w usprawnianiu. 6. Jego postawa i stosunek do kultury fizycznej nie budzą większych zastrzeżeń. 7. Bierze udział w zajęciach pozalekcyjnych.Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: 1. Opanował materiał programowy na przeciętnym poziomie ze znacznymi lukami. 2. Dysponuje przeciętną sprawnością motoryczną. 3. Ćwiczenia wykonuje niepewnie i z większymi błędami technicznymi. 4. W jego wiadomościach z zakresu kultury fizycznej są znaczne luki, a tych które posiada nie potrafi wykorzystać w praktyce. 5. Wykazuje małe postępy w usprawnianiu. 6. Nie bierze udziału w zajęciach pozalekcyjnych, wykazuje brak zainteresowania nimi. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: 1. Nie opanował materiału programowego w stopniu dostatecznym i ma duże luki. 2. Jest mało sprawny motorycznie. 3. Ćwiczenia wykonuje niechętnie i z dużymi błędami technicznymi. 4. Posiada małe wiadomości z zakresu kultury fizycznej, wykazuje brak nawyków higienicznych. 5. Nie jest pilny i wykazuje bardzo nikłe postępy w usprawnieniu fizycznym. 6. Ma niechętny stosunek do zajęć. 7. Unika zajęć pozalekcyjnych z kultury fizycznej.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: 1. Jest daleki od spełnienia wymagań stawianych przez program. 2. Ma bardzo niską sprawność motoryczną. 3. Wykonuje jedynie najprostsze ćwiczenia i w dodatku z rażącymi błędami. 4. Charakteryzuje się praktyczną niewiedzą w zakresie wychowania fizycznego. 5. Ma lekceważący stosunek do zajęć i nie wykazuje żadnych postępów w usprawnieniu. 6. Na zajęciach wychowania fizycznego wykazuje duże i rażące braki w zakresie wychowania, jego stosunek do przedmiotu jest niechętny. 7. Odmawia udziału w zajęciach pozalekcyyjnych w zakresie kultury fizycznej.