Administracja zorganizowana działalność, służąca do osiągnięcia pewnych celów. Administracja jest planową, celową i trwałą działalnością. Wyróżniamy adm.:

1) prywatną-organizacja prowadzona przez jednostkę, w jej interesie lub interesie osób trzecich;

2) państwową- celowa, trwała działalność państwa do wyznaczonych celów;

3) publiczną- sprawowana przez organy państwowe i inne podmioty administracji w interesie zbiorowym, publicznym.

W teorii wyróżniamy adm. w ujęciu

a) podmiotowym- są to organy adm. oraz inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu adm. publicznej, np. terenowe organy adm. rządowej, organy samorządu terytorialnego,

b) przedmiotowym- jest to taka działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracji, a więc zadania i kompetencje z zakresu władzy wykonawczej,

c) formalnym- jest to cała działalność wykonywana przez podmioty adm. bez względu na jej charakter.

Rzeczowy (przedmiotowy) podział zadań w adm. publ. to liczne działy administracji publicznej, jak np. administrację budownictwa, oświaty, ochrony zdrowia, spraw socjalnych, itd. Z punktu widzenia podmiotowego można wyróżnić administrację rządową i administrację samorządową

We współczesnej doktrynie wyróżnia się administrację władczą i administrację świadczącą. O administracji władczej mówi się wówczas, gdy administracja wkracza, przy użyciu środków władczych ingeruje w sferę prawną obywateli, ogranicza jego wolność bądź własność, gdy nakłada na niego obowiązek, w jakiś sposób go obciążą. Administracja świadcząca zapewnia obywatelowi określone świadczenia lub inne korzyści

Prawo administracyjne jest to zespół norm, które regulują administracyjną działalność państwa. Prawo adm. jest gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, Prawo adm. reguluje przede wszystkim stosunki między administracją a obywatelami i tworzy prawa i obowiązki obywateli ale zawsze wobec adm. Prawo administracyjne dzielimy na:

a) prawo ustrojowe- jest to prawo ustroju adm. publicznej, reguluje normy, zasady i działania adm. publicznej,

b) prawo materialne- zawiera normy i sposoby rozwiązywania konkretnych spraw, które ustalają wzajemne uprawnienia i obowiązki, wzajemne relacje pomiędzy organami a innymi podmiotami, np. prawo budowlane, wodne,

c) prawo procesowe- proceduralne, zawiera normy dotyczące bezpośredniego toku działania adm. publicznej, składają się na nie przepisy regulujące różne procedury.

Stosunek administracyjnoprawny Stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami oparte są na normach prawa administracyjnego i dlatego te stosunki nazywa się stosunkami administracyjnoprawnymi. Cechą charakterystyczną tego stosunku jest nierównorzędność pozycji podmiotów tego stosunku która wynika stąd, iż prawo przyznaje jednemu z uczestników tego stosunku (organowi administracyjnemu) prawo orzekania, przesądzania o sprawie w sposób wiążący innych uczestników stosunku. Podmiotami stosunku administracyjnoprawnego są: 1)zawsze organ (podmiot) administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia i; 2)podmiot (osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna), do którego skierowany jest nakaz lub zakaz albo który żąda określonego zachowania się od organu administracji.

Stosunek administarcyjnoprawny może być nawiązany:

1.z mocy samej ustawy- powstają prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązku szkolnego,

2)na podstawie aktu administracyjnego (decyzji)- można odroczyć obowiązek szkolny

2a) na podstawie ugody administracyjnej- po jej zatwierdzeniu przez organ administracyjny- wywiera takie same skutki jak decyzja administracyjna;

3) na skutek działania faktycznego, np. gdy przez sam fakt dopuszczenia do korzystania z gminnego urządzenia publicznego

Stosunek administracyjnoprawny zawiera 3 elementy: 1) przedmiotami są tylko te sprawy, które należą do kompetencji organów adm., których uregulowanie jest dopuszczalne w trybie nakazów i zakazów np. wydanie koncesji, 2) podmiotami są: organy administracji upoważnione do żądania odpowiedniego zachowania się lub świadczenia oraz podmiot (osoba fizyczna lub prawna) do którego skierowany jest nakaz lub zakaz, który żąda określonego zachowania się od organu administracji. Organ adm. ma pozycję nadrzędną bo dysponuje władztwem adm.; 3) treścią stosunku adm. prawnego są uprawnienia i obowiązki polegające na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu.

Źródłami prawa administracyjnego są organy publikacyjne w których ogłaszane są akty normatywne, są to dzienniki urzędowe. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są Konstytucja, ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są akty prawa miejscowego na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Źródła prawa administracyjnego możemy podzielić wg pozycji organu stanowiącego prawo:

a) źródła prawa stanowione przez centralne organy państwa- to organy władzy ustawodawczej (Sejm i Senat) oraz wykonawcze- Prezydent RP, RM, ministrowie;

b) źródła prawa stanowione przez organy terenowe- to rządowe organy administracji ogólnej oraz organy samorządu terytorialnego.

Z innego punktu widzenia źródła prawa można podzielić na: a) źródła prawa powszechnie obowiązującego (Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia). b) źródła prawa wewnętrznego (uchwały RM oraz zarządzenia Prezesa RM i ministrów), źródła prawa wewnętrznego regulują stosunki wewnątrz aparatu adm. publicznej.

Konstytucja jako źródło prawa administracyjnego. Konstytucja jest najwyższym prawem RP, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Konstytucja jako źródło prawa powszechnie obowiązującego wiąże wszystkie organy władzy publicznej i wszystkich obywateli. Konstytucja określa, że ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, sądowniczej i wykonawczej. Konstytucja stanowi, że RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Konstytucja określa kompetencje Prezydenta RP, RM, Prezesa RM oraz ustala pozycję ministrów i innych członków rządu, wojewodów i samorządu terytorialnego.

Ustawy - Administracja. publiczna może legalnie działać, gdy działanie jej znajduje podstawy w obowiązujących ustawach. Dla adm. wynikają dwie ważne zasady: 1) zasada nadrzędności ustaw w systemie prawa, zgodnie z którą wszystkie inne źródła prawa muszą być zgodne z ustawami 2) zasada wyłączności ustaw, zgodnie z którą najważniejsze dla funkcjonowania państwa i jego organów oraz dla życia obywateli sprawy powinny być rozstrzygane w drodze ustawowej. Konstytucja normuje prawne warunki tworzenia ustaw i innych aktów prawnych. Konstytucję należy traktować jako akt nadrzędny. Ustawy wykonywane są przez rozporządzenia, decyzje, wyroki, umowy. Hierarchiczna budowa porządku prawnego to : akt niższej rangi nie może być sprzeczny z aktem wyższej rangi.

Umowy międzynarodowe jako źródła prawa administracyjnego. Konstytucja od 1997r. reguluje zagadnienie norm prawa międzynarodowego w polskim prawie wewnętrznym i administracyjnym. Ratyfikowane umowy międzynarodowe zaliczane są do źródeł prawa powszechnie obowiązującego, a po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależniona od wydania ustawy. Tylko umowy ratyfikowane są źródłami prawa powszechnie obowiązującego i częścią krajowego porządku prawnego. Ratyfikacja umów należy do Prezydenta RP. Niektóre umowy wymagają zgody wyrażonej w ustawie. Istnieją umowy zatwierdzane przez RM i umowy resortowe, które nie wymagają ratyfikacji. Umowy ratyfikowane przed wejściem Konstytucji z 1997r. uznaje się za umowy ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.

Akty normatywne Rozporządzenie z mocą ustawy. Konstytucja przewiduje wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy tylko w stanie nadzwyczajnym, tj. w czasie stanu wojennego. Jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie Prezydent RP na wniosek RM wydaje rozporządzenie z mocą ustawy. Mogą one dotyczyć np. zasad działania organów władzy publicznej, ograniczenia wolności, praw człowieka i obywatela Rozporządzenia z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta RP podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu. Rozporządzenia te mają charakter powszechnie obowiązującego prawa.

Rozporządzenia są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Rozporządzenie jest źródłem prawa. W hierarchii źródeł prawa zajmują pozycje niższą niż ustawa, chociaż też zawierają normy prawne powszechnie obowiązujące. Rozporządzenie nie może zastępować ustawy, lecz ją odciążać od szczegółów technicznych, uregulowań zmiennych w czasie. Rozporządzenia są wydawane przez Prezydenta, RM, Prezesa RM, ministrów kierujących działami administracji rządowej, KRRiT, przewodniczących Komitetów: Badań Naukowych i Integracji Europejskiej, wojewodów. Rozporządzenia są wydawane na podstawie upoważnienia szczegółowego zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Wyróżniamy upoważnienia obligatoryjne i fakultatywne. Upoważnienia obligatoryjne - gdy organ upoważniony jest zobowiązany do wydania rozporządzenia. Upoważnienie fakultatywne - gdy podmiot upoważniony ma swobodę korzystania z upoważnienia do wydawania rozporządzeń. Warunkiem wejścia w życie rozporządzenia jest jego ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia jeżeli rozporządzenia zostało wydane na czas określony lub w wyraźny sposób zostanie uchylone. Rozporządzenie traci moc obowiązującą, gdy przestaje obowiązywać ustawa zawierająca upoważnienie do jego wydania. Rozporządzenia poddawane są kontroli wewnątrzadministracyjnej i sądowej. Kontrole wewnątrzadministracyjną sprawuje RM, która na wniosek Prezesa RM może uchylić rozporządzenie ministra. Chodzi o kontrole legalności i celowości rozporządzeń. Natomiast wszystkie rozporządzenia mogą być poddane kontroli abstrakcyjnej Trybunału Konstytucyjnego, który orzeka m.in. w sprawach zgodności rozporządzeń z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami.

Uchwały i zarządzenia organów centralnych. Należą do aktów normatywnych mających charakter wewnętrzny i obowiązujący tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi wydającemu dany akt prawny. Wydawane są one przez organy kolegialne Uchwałami organów centralnych są uchwały RM. Uchwały podejmują np. Rada Polityki Pieniężnej i Zarząd NBP. Zarządzenia organów centralnych - Akty normatywne mogą regulować tylko stosunki między organami a podległymi im jednostkami oraz stosunki między przełożonymi a podwładnymi, pod warunkiem, że nie naruszają przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Uchwały podejmują rady kolegialne zaś zarządzenia wydają organy monokratyczne. Do organów wydających zarządzenia należy:1) Prezydent RP, Zarządzenia Prezydenta mają charakter wewnętrzny, mogą być wydawane tylko na podstawie ustawy i podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem. 2) Prezes Rady Ministrów, 3) Ministrowie kierujący działem administracji rządowej i przewodniczący komitetów 4) Prezes NBP wydaje zarządzenia. Zarządzenie nie może przekroczyć upoważnienia ustawowego. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezydenta RP i Prezesa RM wydane na podstawie ustawy podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”.

Subdelegacja kompetencji prawotwórczych. W polskim prawie istnieje zakaz subdelegacji kompetencji przez organy uprawnione do stanowiska bądź ustanawiania określonej normy prawnej. Uprawnienie jednego organu nie może być przekazane dla innego. Upoważnienie konstytucyjne lub ustawowe do wydania określonego aktu prawnego prze określony organ jest uprawnieniem tylko i wyłącznie dla tego organu. Subdelegacja kompetencji prawotwórczych może jedynie polegać na ustawowym upoważnieniu do uregulowania określonej normy prawnej przez określonego adresata i to upoważnienie nie może być nikomu przekazane pod rygorem nieważności.

Akty prawa miejscowego (pojęcie). Przepisy prawne obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa wydawane są przez organy samorządu terytorialnego lub terenowe organy adm. rządowej nazywamy aktami prawa miejscowego. Akty prawa miejscowego są aktami powszechnie obowiązującymi (czyli dotyczą wszystkich mieszkańców oraz podmioty znajdujące się pod działaniem tych organów) do wydawania takich aktów niezbędne jest upoważnienie ustawowe, sposób ich ogłaszania jest ściśle określony. Najważniejszą cechą odróżniającą przepisy prawa miejscowego od przepisów powszechnie obowiązujących jest lokalny charakter miejsca obowiązywania tych norm, gdyż nie obowiązują one poza obszarem na jakim zostały określone, w zależności od zasięgu mogą obejmować województwo, powiat lub gminę. Podmioty upoważnione do stanowienia prawa miejscowego to sejmik województwa, rada powiatu, rada gminy, wojewoda, dyrektorzy urzędów morskich. Akty stanowione przez sejmik województwa, wojewodę i org. adm. niezespolonej a także przez rade powiatu i gminy podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym, który jest wydawany przez wojewodę. Dzień wydania Dz.Urz. jest dniem ogłoszenia aktu prawa miejscowego. Akty prawa miejscowego wchodzą w życie po upływie 14 dni od ich ogłoszenia, jeżeli nie stanowią inaczej. Nadzór nad aktami prawa miejscowego, stanowionymi przez wojewodę oraz organy rządowej administracji niezespolonej sprawuje Prezes RM. Prezes RM uchyla, w trybie nadzoru, akty prawa miejscowego jeżeli są one niezgodne z ustawami lub rozporządzeniami. Uchwała jednej gminy nie obowiązuje na terenie sąsiednim gdyż nie została tam uchwalona. Konstytucji zalicza akty prawa miejscowego do źródeł prawa powszechnie obowiązującego na obszarze działania organów, które je ustanowiły, zaś zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.

Akty planowania. Akty planowania nie zawsze możemy zakwalifikować do aktów normatywnych. Są nimi plany, programy, akty budżetowe oraz akty ustalające normy techniczne. Plany mogą przybierać różne formy, też formę ustawy, o czym może świadczyć istnienie Ustawy Budżetowej na dany rok kalendarzowy. Akty planowania mogą być akty centralne i lokalne, różnica pomiędzy nimi dotyczy treści tych aktów. Szczególną rolę w procesie administrowania mają plany zagospodarowania przestrzennego, które odznaczają się zarówno cechą generalności, jak i konkretności, stanowią one podstawę do wydawania decyzji adm., a nie zastosowanie się do zawartych w nich ustaleń powoduje nieważność decyzji wydanej sprzecznie z jej brzmieniem.

Akty wykonawcze prawa miejscowego W przypadku przepisów wykonawczych musi istnieć upoważnienie ustawowe do wydania przepisów prawa o takim charakterze. Przykładem przepisów wykonawczych mogą być przepisy dotyczące podatków i opłat lokalnych, które są uchwalane odpowiednio przez sejmik województwa, radę powiatu i radę gminy. Upoważnienie ustawowe do wydania wykonawczego aktu prawa miejscowego powinno określać organ właściwy do wydania aktu oraz zakres spraw przekazanych. Terenowe organy adm. rządowej mogą wydawać akty wykonawcze prawa miejscowego jedynie w granicach upoważnienia ustawowego. Wojewoda jako terenowy organ adm. rządowej jest organem monokratycznym i może wydawać akty powszechnie obowiązujące prawa miejscowego oraz przepisy porządkowe. Przepisy porządkowe wydawane są w formie rozporządzeń. Aktami wykonawczymi pozostałych organów są zarządzenia i mają one charakter wewnętrzny dot. organów służbowo i funkcjonalnie powiązanych z danym organem.

Statuty jednostek samorządu terytorialnego. Statuty województwa, powiatu i gminy należą do aktów prawa miejscowego stanowionego przez organy tych jednostek. W drodze regulacji statutowej mogą regulować wszystkie zagadnienia ustrojowe danej jednostki nie uregulowane w odrębnej ustawie. Statut: województwa- określają ustrój województwa jako jednostki samorządu terytorialnego i wymaga uzgodnienia z Prezesem RM, publikowany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym oraz w Dz.U. „Monitor Polski”. Statut powinien regulować sprawy zasadnicze dla ustroju województwa; powiatu- określa ustrój powiatu, jego uchwalenie należy do uprawnień rady powiatu, jest najważniejszym aktem prawa miejscowego stanowionego przez rade powiatu, reguluje zagadnienia takie jak organizacja wewnętrzna, tryb pracy rad i komisji powołanych przez radę oraz zarząd powiatu i zasady tworzenia klubów radnych; gminy- określa ustrój gminy, organizację i tryb pracy rady i jej organów jak również zasady tworzenia jednostek pomocniczych gminy. Uchwalanie statutu gminy należy do wyłącznej kompetencji rady gminy.

Przepisy porządkowe stanowione przez jednostki samorządu terytorialnego. Przepisy porządkowe mogą być wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawach i wydaje je się tylko w zakresie uregulowanym ustawowo lub w innych przepisach powszechnie obowiązujących. Wojewoda wydaje przepisy porządkowe w formie rozporządzeń porządkowych, w powiecie wydaje je rada powiatu. Gminne przepisy porządkowe ustanawia rada gminy w formie uchwały lub w sprawach niecierpiących zwłoki Wójt, Burmistrz, Prezydent ( WBP ) w formie zarządzenia, które wymaga zatwierdzenia na najbliższej sesji rady gminy. Przepisy porządkowe nie mogą być wydawane przez jednostki samorządu terytorialnego gdy są uregulowane w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących. Uregulowanie materii przepisów porządkowych przez wojewodę wyklucza możliwość regulowania jej przez powiat lub gminę. Jednostki samorządu terytorialnego wydają przepisy porządkowe wówczas gdy jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz zapewnienia porządku publicznego, ochrony środowiska naturalnego itp.

Akty wewnętrzne. Obok norm prawa powszechnie obowiązującego istnieje dziedzina norm prawa wewnętrznie obowiązującego i są to akty wewnętrzne adm. Adresatami aktów wewnętrznych są jednostki organizacyjne oraz pracownicy tych jednostek podporządkowani organom wydającym te akty. Akty wewnętrzne mogą nosić różne nazwy, jak, np. regulamin, instrukcja itp. Akty wewnętrzne regulują różne kwestie jak np. nałożenie na podporządkowane jednostki lub ich organy określonych obowiązków. Akty wew. wydawane są na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych i maja charakter poleceń służbowych Akty wew. poddawane są kontroli organu nadzorującego daną jednostkę wydającą akt wewnętrzny.

Organy publikacyjne - Dzienniki Urzędowe Wydawane przez Prezesa RM przy pomocy Kancelarii Prezesa RM i Rządowego Centrum Legislacji: 1) Dziennik Ustaw RP; 2) Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”; 3) Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski B”; Wydawane przez ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz kierowników urzędów centralnych: 4)dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej; 5) dzienniki urzędowe urzędów centralnych; Wydawane przez wojewodę: 6) wojewódzki dziennik urzędowy.

Dziennik Ustaw RP są wydawane przez Prezesa RM przy pomocy Kancelarii Prezesa RM i Rządowego Centrum Legislacji. W Dzienniku Ustaw RP ogłasza się: 1)Konstytucję, 2)ustawy, 3)rozporządzenia z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta RP, 4)rozporządzenia wydawane przez Prezydenta RP, Radę Ministrów, Prezesa RM, ministrów kierujących działami administracji rządowej, Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, 4)orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw, 5)uchwały RM uchylające rozporządzenia ministra. W Dzienniku Ustaw ogłasza się nadto akty prawne dotyczące wyborów do Sejmu, senatu oraz Prezydenta RP, referendum zatwierdzającego zmianę Konstytucji i referendum ogólnokrajowego,

Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” wydawane przez Prezesa RM przy pomocy Kancelarii Prezesa RM i Rządowego Centrum Legislacji. W Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” ogłasza się: 1) zarządzenia Prezydenta RP wydane na podstawie ustawy, 2) uchwały RM i zarządzenia Prezesa RM wydane na podstawie ustawy, 3)orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego aktów normatywnych ogłoszonych w Monitorze Polski lub aktów normatywnych, które nie były ogłoszone.

Dziennik Urzędowy „Monitor Polski B” ogłasza: 1) sprawozdania finansowe określone w przepisach o rachunkowości, 2) ogłoszenia i obwieszczenia przedsiębiorców, jeżeli odrębne przepisy nie wymagają ich ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, 3) inne akty prawne, a także informacje, komunikaty, ogłoszenia i obwieszczenia organów, instytucji i osób, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią. Ogłaszanie obwieszczeń i ogłoszeń, o których mowa w pkt.1 i 2, jest odpłatne. Wysokość opłat określa Prezes RM w drodze rozporządzenia.

Dzienniki urzędowe organów centralnych mają charakter służbowy wewnętrzny przeznaczony do ogłaszania aktów prawnych pochodzących od organów centralnych, a przeznaczonych dla podległych im organów, zakładów, urzędów i instytucji. W dzienniku znajdują się przepisy interpretacyjne, wyjaśniające zagadnienia z dziedziny funkcjonowania i pracy określonego ministerstwa Wydają je ministrowie kierujący działami adm. rządowej i kierownicy urzędów centralnych. Ogłasza się w nich: 1) akty normatywne organu wydającego dziennik urzędowy i nadzorowanych przez niego urzędów centralnych, 2) uchwały RM uchylające zarządzenia ministra wydającego dziennik urzędowy, 3) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach aktów normatywnych wydającego dziennik urzędowy.

Dziennik urzędowy wojewódzki. Zasady i tryb wydawania wojewódzkiego dziennika urzędowego określa w drodze rozporządzenia Prezes RM. Wojewoda prowadzi zbiór wydanych przez siebie wojew. dz. urzędowych, udostępnia go jednostkom samorządu terytorialnego oraz umożliwia wgląd do tego zbioru. W dzienniku urzęd woj. ogłaszane są: -akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej, jak i przez sejmiki województwa, organ powiatu oraz organ gminy, w tym statuty województwa, powiatu, gminy, -statuty związków międzygminnych oraz statuty związków powiatów, -uchwały budżetowe województwa oraz sprawozdania z wykonania budżetu województwa, -inne akty prawne.

Czynności administracyjnoprawne można podzielić na: 1) akty zewnętrzne, które mogą być skierowane do wszystkich obywateli i podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie ani nie pozostających w szczególnych stosunkach zależności. 2) akty wewnętrzne, które skierowane są do podmiotów pozostających w stosunku podporządkowania albo do osób pozostających w szczególnym stosunku zależności Czynności administracyjno prawne można podzielić na akty generalne i indywidualne. Aktami generalnymi w układzie zewnętrznym są rozporządzenia, zaś w układzie wewnątrzadministracyjnym- instrukcje, zarządzenia wewnętrzne, a w układzie zakładowym- regulaminy. Aktami indywidualnymi w układzie zewnętrznym są przede wszystkim decyzje administracyjne, w układzie wewnątrzadministracyjnym - polecenia służbowe, a w układzie zakładowym - polecenia zakładowe dla pracowników.

Aktem administracyjnym jest władcze działanie prawne organu adm. skierowane na wywołanie określowych skutków prawnych, regulujących konkretna sprawę skierowaną do konkretnego adresata. Skutek prawny jest celem aktu, który znosi, zmienia lub tworzy prawa i obowiązki bądź ustala je w sposób wiążący. Cechą charakterystyczną jest jego władczość. Akt adm. musi pochodzić od organu uprawnionego do jego wydania, musi mieć podstawę prawną. Jest szczególna formą czynności prawnych organów administrujących, regulowaną przez przepisy prawa adm. Ma moc obowiązującą wobec adresata. Niektóre akty adm. są bardzo sformalizowane np. decyzje adm. Akty adm. jednostronne wydawane są niezależnie od woli adresata aktu. Akty adm. dwustronne wydaje się za zgodą adresata. Wyrażenie zgody przez adresata np. przez złożenie podania o określonej treści, przystąpienie do konkursu o określone stanowisko, itp. Akty adm. Pozytywne- to takie akty, które w całości uwzględniają żądanie strony. Negatywne- to takie akty, które chodź by w części nie uwzględniają żądania strony.

Uznanie administracyjne istnieje wówczas, gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy, gdy norma prawna nie określa jednoznie skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracji. Uznanie może polegać na tym, że administracja musi się zdecydować, czy dany środek można w ogóle zastosować albo też jaki ze środków wybrać. Uznanie zapewnia ustawodawca, ponieważ musi ono wynikać z normy prawnej (ustawowej). Technicznie upoważnienie do uznania przybiera formę wyrażenia: organ „może”, „jest uprawniony”, bądź wynika z całokształtu uregulowania. Nie ma natomiast uznania, gdy ustawa stanowi, że organ „wyda”, „ustali”, „nakazuje” itd. Uznanie stwarza administracji możliwość działania na własną odpowiedzialność, ma zastosowanie przede wszystkim przy załatwianiu spraw indywidualnych, ale nie tylko. Cel uznania i trafność rozstrzygnięcia konkretnego przypadku wymagają szczegółowego wyważenia wszelkich argumentów za, i przeciw określonemu rozstrzygnięciu. Decyzje administracyjne oparte na uznaniu podlegają kontroli NSA.

Porozumienie administracyjne jest instrumentem organizowania działalności podmiotów w sferze przydzielonych im zadań. Porozumienia mogą zawierać gminy i powiaty z organami administracji rządowej w sprawie przejmowania przez organy gminy zadań z zakresu administracji rządowej, jak również gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzania jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych oraz województwo może zawierać z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa porozumienia w sprawie powierzania prowadzenia zadań publicznych.

Ugoda administracyjna zawierana jest pomiędzy stronami postępowania administracyjnego, zawieranej przed organem adm. przed którym toczy się postępowanie administracyjne. Ugoda ta może być zawarta tylko w indywidualnej sprawie administracyjnej w czasie trwania postępowania administracyjnego i tylko w takiej sprawie, w której biorą udział co najmniej dwie strony o spornych interesach. Ugoda adm. po jej zatwierdzeniu przez organ administracji, zastępuje decyzje w sprawie.

Koncentracja i dekoncentracja. Przy koncentracji- punkt ciężkości administrowania spoczywa w rękach organów naczelnych, centralnych, które decydują we wszystkich ważnych sprawach, a więc ciężar administrowania znajduje się w rękach nielicznych organów. Przy dekoncentracji punkt ciężkości administrowania leży w organach terenowych, które wykonują przeważającą większość zadań administracji. W przypadku dekoncentracji następuje przekazanie właściwości do załatwienia spraw administracyjnych w dół, organom niższym, przy zachowaniu że organy centralne mają prawo udzielania wytycznych, poleceń.

Centralizacja i decentralizacja. Zasada centralizacji polega na tym, że podejmowanie decyzji należy wyłącznie do organów wyższych. Organy niższe mają jedynie pozycję organów przygotowujących rozstrzygnięcia. Wtedy zbiega się koncentracja z centralizacją. Centralizacja wiąże się nierozłącznie z hierarchicznym podporządkowaniem organów administracji niższych szczebli organom wyższym. Decentralizacja- jest to przesunięcie ciężaru administrowania na organy niższych szczebli (dekoncentracja) połączone z wyposażeniem tych organów w samodzielność i względną niezależność. Przez decentralizację rozumie się taki system organizacji administracji, w którym organy niższe nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. Prowadzi to do samodzielnego, wolnego od ingerencji organów wyższych, wykonywania administracji. Zalety decentralizacji -zbliżenie podmiotu decydującego do załatwianej sprawy; dotyczy to przede wszystkim decentralizacji terytorialnej, -lepszą możliwość kierowania procesem decyzyjnym, -większą przejrzystość, -mniejsze obciążenie pionowego przepływu informacji, Decentralizacja nie oznacza pełnej niezależności, gdyż zasada praworządności wymaga jednolitego stosowania prawa w całym państwie. Organy administracji zdecentralizowanej poddane są nadzorowi. Wady to np.: w przypadku braku instytucji nadzoru daje zbyt dużą swobodę działania a zasada praworządności wymaga jednolitego stosowania prawa w całym państwie.

Hierarchiczne podporządkowanie Z hierarchicznym podporządkowaniem nierozłącznie wiąże się centralizację. Zasada hierarchicznego podporządkowania przejawia się w podwójnej zależności: -Zależność służbowa polega na tym, że nie ma prawnego ograniczenia wydawania poleceń służbowych przez organ wyższy organom niższym; -Zależność osobowa polega na tym, że organ wyższego stopnia ma prawo obsadzenia stanowisk w organach bezpośrednio lub pośrednio niższych szczebli, zwolnień, awansów, nagradzania i wymierzania kar. Zalety hierar. Podporz.: -jednolitość działania aż do najniższego stopnia; -łatwe ustalenie i wyegzekwowanie odpowiedzialności; -eliminowanie sporów kompetencyjnych; powstałe spory rozstrzyga wspólny przełożony; Wady: -nie ma prawnego ograniczenia wydawania poleceń służbowych przez organ wyższy organom niższym; -organ niższy nie jest wyposażony w prawna niezależność; -organ wyższego stopnia ma prawo obsadzania stanowisk w organach bezpośrednio lub pośrednio niższych szczebli (zwolnień, awansów); -organ wyższy ma prawo pociągania do odpowiedzialności i wymierzania kar organowi niższemu.

Organ administracji publicznej (pojęcie). Organ administracji rządowej: -stanowi wyodrębnioną część aparatu administracji rządowej; -działa w imieniu i na rachunek państwa; -uprawniony jest do korzystania z środków władczych; -działa w zakresie przyznanych mu kompetencji. Jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania administracji publicznej przez swoje organy z wyjątkiem rozstrzygnięć podejmowanych w głosowaniu powszechnym (wybory i referendum). Organy jedn. sam. są: -wyodrębnione organizacyjnie; -działają w imieniu i na rachunek danej jednostki samorządu; -korzystają ze środków władczych; -działają w zakresie przysługujących im kompetencji. Inne podmioty administracji publicznej mają również swoje organy, które działają w imieniu i na rachunek tych podmiotów. Organ adm. publicznej dzielimy na

Organy (centralne i terenowe). W przypadku tego podziału kryterium stanowi terytorialny zasięg działania organu. Organem centralnym jest organ, którego zasięg działania rozciąga się na obszar całego państwa, a organem terenowym- organ, który realizuje swoje kompetencje tylko na określonej części terytorium państwa.

Organy (naczelne i inne). Do naczelnych organów administracji rządowej zaliczyć należy samą RM, Prezesa RM, ministrów oraz osoby powołane do składu Rządu oraz Prezydent RP. Pozostałych, a więc innych organów adm. zarówno centralnej, jak i terenowej, nie zalicza się do naczelnych organów adm. Organy (monokrtyczne i kolegialne). Kryterium podziału stanowi liczba osób tworzących organ, czy jest to jedna osoba (organ monokratyczny), czy wiele osób (organ kolegialny).

Organy (zawodowe i społeczne). Organ zawodowy składa się zosoby, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, są zatrudnione w danym organie. Za organ społeczny uważa się taki organ, w skład którego wchodzą osoby traktujące swą pracę (działalność) w organie honorowo.

Organy - rodzaje właściwości Właściwość rzeczowa dotyczy przydzielonych danemu organowi kategorii spraw; Właściwość miejscowa, zwana też terytorialną, dotyczy przestrzeni działania organu; Właściwość instancyjna zakłada wielostopniową organizację administracji ( organ I i II instancji) Właściwość funkcjonalna odnosi się do określenia, który z wewnętrznych organów danego podmiotu jest właściwy do załatwienia danej sprawy.

Ministerstwo jest zespołem pracowników państwowych, kierowanych przez ministra i powołanych do pomocy ministrowi w wykonywaniu jego zadań. W codziennej praktyce funkcjonowania ministerstwa sekretarz stanu, podsekretarz stanu, dyrektorzy departamentów i inni wyżsi urzędnicy działają samodzielnie, podejmując nie raz bardzo ważne rozstrzygnięcia i inne działania. Podejmowane są w imieniu ministra, realizując ustalone przez ustawy jego kompetencje jako naczelnego organu administracji rządowej.

Władztwo administracyjne. Administracja publiczna dysponuje możnością użycia bezpośredniego przymusu, będącą wynikiem posiadania przez państwo monopolu używania siły fizycznej, możnością stosowania władztwa. Władztwo administracyjne jest to prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracyjne dla zrealizowania ich jednostronnych zarządzeń (rozstrzygnięć).

Władztwo organizacyjne. Pod określeniem „władztwo organizacyjne” należy rozumieć uprawnienia do tworzenia, zmiany i znoszenia podmiotów administracji. Utworzenie podmiotu administracji następuje przez wydanie aktu prawnego. Należy określić zadania podmiotu, kompetencje, nazwę i uregulować wyposażenie go w środki materialne. Tworzenie i znoszenie podmiotów administracji powinno następować w drodze ustawy bądź na podstawie upoważnień ustawowych.

Zakładem publicznym jest jednostka organizacyjna, nie będąca organem państwowym (urzędem) ani organem samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Jest to jednostka organizacyjna wyposażona w zespół środków osobowych (personel) i rzeczowych, realizująca zadania publiczne i korzystająca z władztwa zakładowego. Jednostkami organizacyjnymi, które podlegają pod pojęcie zakładu publicznego są szkoły, przedszkola, zakłady opieki zdrowotnej, zakłady pomocy społecznej, biblioteki publiczne, domy kultury, muzea, izby wytrzeźwień, zakłady karne i inne. Zakłady publiczne mogą być tworzone w drodze ustawy, aktów organów administracji rządowej i organów samorządu terytorialnego bądź też przez osoby fizyczne i prawne za zezwoleniem organu administracji publicznej. Zakłady publiczne - władztwo zakładowe wynika z upoważnienia organów zakładu do regulacji na podstawie i w ramach ustaw. Istotę władztwa zakładowego stanowi zakres upoważnień dla organów zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładu, jak również z osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze. Władztwo zakładowe powinno być wykorzystywane tylko do osiągnięcia celów zakładu. Władztwo zakładowe jest częścią władztwa państwowego. Przepisy prawa mogą ustanawiać dla określonych podmiotów prawo gwarantujące im świadczenia zakładów określonego typu (prawo korzystania z bibliotek publicznych). Ustawy mogą ustanawiać obowiązek prawny korzystania ze świadczeń zakładów publicznych (obowiązek szkolny).

Fundacja jest instytucją opartą na majątku przeznaczonym przez jej założyciela na określone, niegospodarcze cele. Fundacja może być ustanowiona dla realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska i zabytków. Fundatorem może być osoba fizyczna niezależnie od obywatelstwa i miejsca zamieszkania bądź osoba prawna mająca siedzibę w Polsce lub za granicą. Siedziba fundacji powinna znajdować się na terytorium RP. Fundator wskazuje cel fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację. Fundacja dział na podstawie przepisów ustawy i statutu. Statut fundacji określa jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres jej działalności, skład i organizację zarządu i jego członków oraz ewentualnie zawiera inne postanowienia. Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru fundacji, który prowadzi Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawa. Fundacja prawa publicznego uzyskuje od państwa kapitał i inne środki majątkowe w celu wykonania zadań publicznych i jest wyposażona we władztwo państwowe. Fundacja taka różni się od zakładu tym, że jej cel jest ustalony na trwałe w akcie o ustanowieniu fundacji przez fundatora. Działalność fundacji poddana jest nadzorowi organów adm. rządowej. O wpisaniu fundacji do rejestru sąd zawiadamia ministra właściwego ze względu na zakres jego działania oraz cele fundacji, a gdy celem działalności fundacji ma być jedno województwo- także wojewodę właściwego ze względu na siedzibę fundacji. Fundacja składa corocznie właściwemu ministrowi, ze względu na zakres i cel działania fundacji, sprawozdanie ze swej działalności, udostępnia je również do publicznej wiadomości.

Samorząd - System administracji zdecentralizowanej polega na tym, że obok administracji rządowej istnieje szereg innych podmiotów, które wykonują administracje samodzielnie. Przede wszystkim są to związki publicznoprawne- samorządy. Samorząd podlega jedynie nadzorowi, istnieje i działa w ramach państwa wyłącznie na podstawie ustaw. Gdy podstawą wyodrębnienia grupy społecznej tworzącej samorząd jest zamieszkanie na wspólnym terytorium, to wtedy mamy samorząd terytorialny. Poza samorządem terytorialnym wyróżnia się jeszcze samorząd specjalny. W ramach samorządu specjalnego można wyróżnić samorząd zawodowy (grupy społeczne wykonujące ten sam zawód), samorząd gospodarczy (ludzie o wspólnych interesach gospodarczych), samorząd wyznaniowy (ludzie wspólnego wyznania religijnego), samorząd narodowościowy (ludzie przyznający się do tej samej narodowości). Samorząd specjalny, w którym członkostwo powstaje z mocy prawa występuje w Polsce tylko co do niektórych zawodów.

Centralne organy administracji. Funkcje centralnych organów administracji spełniają: Prezydent RP, RM, Prezes RM, ministrowie, Komitet Badań Naukowych, Komitet Integracji Europejskiej, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz liczne organy administracji centralnej nie będące organami naczelnymi.

Prezydent RP - jako centralny organ adm. państwowej Jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodległości jego terytorium. Jako reprezentant państwa w jego stosunkach zewnętrznych ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach. Jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. Nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, nadaje ordery i odznaczenia, powołuje: Pierwszego Prezesa i prezesów Sądu Najwyższego, Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa i wiceprezesów NSA, członków Rady Polityki Pieniężnej, członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego i członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W zakresie legislacji Prezydent korzysta z inicjatywy ustawodawczej, podpisuje lub odmawia podpisania ustaw, zarządza ogłoszenie ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw RP, wydaje rozporządzenia, zarządzenia, nadaje statut Kancelarii Prezydenta RP. Akty urzędowe Prezydenta wymagają dla swej ważności podpisu Prezesa RM; nie dotyczy to aktów Prezydenta wyliczonych w art.144 ust.3 Konstytucji.

Rada Ministrów Prezydent desygnuje Prezesa RM, a na jego wniosek powołuje RM w składzie zaproponowanym przez Prezesa RM, w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji RM. Samo powołanie Prezesa RM przez Prezydenta następuje wraz z powołaniem RM. Prezes RM najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania RM wraz z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów. O RM, jej składzie i kompetencjach stanowi Konstytucja oraz ustawy zwykłe. W skład RM wchodzą: - Prezes RM, - wiceprezesi RM, - ministrowie, - przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Powołanie wiceprezesa RM nie jest obligatoryjne. Konstytucja pozwala, aby Prezes RM, obok funkcji szefa Rządu, sprawował funkcje kierownika działu administracji rządowej. Również wiceprezes RM może łączyć swoją funkcje z funkcją ministra. Kompetencje RM dotyczą sfery legislacji, kierownictwa administracją rządową oraz prowadzenia polityki wewnętrznej i zagranicznej. Sfera legislacji: -korzystanie przez RM z inicjatywy ustawodawczej, -wydawanie rozporządzeń w celu wykonywania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień, -podejmowanie uchwał w zakresie wykonywania swoich konstytucyjnych uprawnień. W szczególności RM koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, zapewnia wykonywanie ustaw, uchwala projekty budżetu państwa, kieruje wykonaniem budżetu państwa, zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju. Ustawa o organizacji i trybie pracy RM oraz o zakresie działania ministrów stwarza możliwość tworzenia różnych organów wewnętrznych: -stałych komitetów RM, -komitetów do rozpatrywania określonej sprawy, -rad i zespołów. RM może tworzyć, w drodze rozporządzenia, stałe komitety RM jako organy pomocnicze i opiniodawcze Prezes RM może tworzyć Komitety do rozpatrywania określonej sprawy; może to czynić z inicjatywy RM bądź własnej. Z inicjatywy RM lub własnej Prezes RM może tworzyć rady i zespoły jako organy pomocnicze lub opiniodawczo-doradcze. Prezes RM składa dymisję RM na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu. Ponadto Prezes RM składa dymisję RM w razie: 1) nieuchwalenia przez Sejm wotum zaufania dla RM, 2) wyrażenia RM wotum nieufności, 3) rezygnacji Prezesa RM.

Prezes RM. Według Konstytucji Prezes RM: -reprezentuje RM, -kieruje pracami RM, -wydaje rozporządzenia, -zapewnia wykonywanie polityki RM i określa sposoby jej wykonywania, -koordynuje i kontroluje pracę członków RM, -sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach, -jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej, -jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej. Według ustaw zwykłych Prezes RM: -powołuje i odwołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu, -powołuje i odwołuje kierowników niektórych urzędów centralnych oraz zastępców kierowników tych urzędów, -powołuje i odwołuje wojewodów, a na ich wniosek - wice-wojewodów, -kieruje działalnością wojewodów i sprawuje nadzór nad ich działalnością oraz dokonuje okresowej oceny ich pracy, -sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego. Przy Prezesie RM działają takie organy, jak np. Rada Legislacyjna czy Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Urzędem obsługującym pod względem merytorycznym, prawnym, organizacyjnym, technicznym i kancelaryjno-biurowym RM, Prezesa RM, wiceprezesów RM, stałe komitety RM, Kolegium do spraw Służb Specjalnych oraz Komitet Ochrony Informacji Niejawnych jest Kancelaria Prezesa RM. W skład Kancelarii Prezesa RM wchodzi 30 komórek organizacyjnych

Resort - Ministrowie. Najliczniejszą grupę członków RM stanowią ministrowie. Według Konstytucji ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa RM. Dział administracji kierowany przez ministra nazywany jest resortem. Przez określenie „resort” należy rozumieć wyodrębniony dział administracji, którym kieruje członek rządu, zwykle minister, a niekiedy przewodniczący komitetu będącego naczelnym organem administracji rządowej. W skład resortu wchodzi minister jako kierownik resortu, ministerstwo jako urząd, a ponad to mogą wchodzić organy rządowej administracji centralnej i terenowej, zakłady publiczne i inne jednostki organizacyjne.

Komitet Integracji Europejskiej. Komitet Integracji Europejskiej. Do zadań tego komitetu należy przede wszystkim: -koordynowanie procesów adaptacyjnych i integracyjnych Polski z Unią Europejską oraz inicjowanie, organizowanie i koordynowanie działań kształtujących te procesy, zwłaszcza w sferze gospodarczej i społecznej, -inicjowanie i koordynowanie prac dostosowawczych w zakresie instytucji prawnych oraz opiniowanie projektów aktów prawnych co do ich zgodności z prawem Unii Europejskiej, -współpraca z Komisją Europejską w zakresie realizacji indywidualnego programu wymagań integracyjnych, -koordynowane przedsięwzięć związanych z pozyskiwaniem i wykorzystywaniem środków pochodzących z pomocy zagranicznej. W skład Komitetu wchodzą Przewodniczący, Sekretarz i członkowie. Przewodniczący komitetu wchodzi w skład RM. Członkami Komitetu są ministrowie kierujący 8 resortami, jak i nie więcej niż 3 osoby powoływane i odwoływane przez Prezesa RM, których doświadczenie lub sprawowane funkcje mogą mieć istotne znaczenie dla realizacji zadań Komitetu. Istnieje możliwość aby funkcje Przewodniczącego Komitetu pełnił Prezes RM Przewodniczący Komitetu kieruje jego praca i reprezentuje Komitet na zewnątrz. W celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień Przewodniczący Komitetu wydaje rozporządzenia. Komitet wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu Komitetu, którym kieruje przewodniczący, a gdy Przewodniczącym Komitetu jest Prezes RM, to urzędem Komitetu kieruje sekretarz Komitetu. Komitet wydaje Dziennik Urzędowy Komitetu Integracji Europejskiej.

Komitet Badań Naukowych jest naczelnym organem administracji rządowej kolegialnym organem administracji do spraw polityki naukowej i naukowo-technicznej państwa. Do najważniejszych zadań Komitetu należy opracowywanie i przedstawianie RM projektów założeń polityki naukowej i naukowo-technicznej państwa, określenie kierunków badań naukowych i prac rozwojowych szczególnie ważnych dla postępu cywilizacyjnego, nauki, techniki, gospodarki narodowej, zdrowia, społeczeństwa, kultury oraz obronności i bezpieczeństwa państwa W skład Komitetu wchodzą Przewodniczący, dwóch zastępców Przewodniczącego, Sekretarz Komitetu i członkowie. Członkami zespołów i osobami którym przysługuje czynne prawo wyborcze mogą być osoby posiadające tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego, zatrudnione w jednostce naukowej. Przewodniczący kieruje pracą Komitetu i reprezentuje Komitet na zewnątrz.

Rządowe Centrum Studiów Strategicznych. jest „państwową jednostką organizacyjną, prowadzącą prace służące RM i Prezesowi RM do programowania strategicznego, prognozowania rozwoju gospodarczego, społecznego oraz zagospodarowania przestrzennego kraju”. Centrum współdziała z Polską Akademią Nauk, instytucjami naukowymi i szkołami wyższymi. Rządowym Centrum Studiów Strategicznych kieruje Prezes. Konstytucja nie przewiduje, aby Prezes Centrum wchodził w skład RM.

Krajowa rada Radiofonii i Telewizji. KRRiT stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Członków (9) Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji powołuje Sejm (4), Senat (2) i Prezydent (3) spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków masowego przekazu. Kadencja członków Krajowej Rady trwa 6 lat, co dwa lata kończy się kadencja jednej trzeciej członków Rady. Przewodniczącego Krajowej Rady wybierają członkowie Rady ze swego grona. Zasady, tryb działania oraz organizację KRRiT określa ustawa. Do zadań Rady należy m.in. projektowanie w porozumieniu z Prezesem RM kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji, wydawanie koncesji na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów, sprawowanie kontroli działalności nadawców i określanie opłat abonamentowych oraz opłat za udzielanie koncesji i wpis do rejestru rozprowadzanych programów. Rada ma kompetencje prawodawcze; na podstawie ustaw i w celu ich wykonania wydaje rozporządzenia.

Urzędy centralne i agencje. Oprócz naczelnych organów administracji rządowej występuje liczna grupa centralnych organów administracji rządowej, zwanych urzędami centralnymi oraz grupa państwowych jednostek organizacyjnych noszących nazwę agencji.

Centralne organy administracji rządowej można podzielić na organy podległe bądź nadzorowane:

-bezpośrednio przez Prezesa RM - Prezes Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Komisję Papierów Wartościowych i Giełd, Prezesa Głównego Urzędu Miar, Szefa Urzędu Ochrony Państwa,

-przez właściwego ministra (centralne organy resortowe) - Komendanci: Policji, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Obrony Cywilnej Kraju oraz Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców. Agencja np. prywatyzacji jest państwową osoba prawną, działa na podstawie powołanej ustawy, ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz statutu nadanego w drodze rozporządzenia Prezesa RM na wniosek Ministra Skarbu Państwa. Organami Agencji są Prezes powołany przez Prezesa RM na wniosek Ministra Skarbu Państwa oraz Rada Nadzorcza składająca się z przewodniczącego oraz 8 członków. Przewodniczącego i członków Rady Nadzorczej powołuje na okres 3 letniej kadencji Prezes RM. Agencja prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Działalność Agencji może być finansowana z budżetu Państwa, na zasadach określonych przez RM.

Podział terytorialny Trójstopniowy podział terytorialny to: 1) Podział zasadniczy- organy terenowe o kompetencjach ogólnych tj. terenowe organy rządowej administracji ogólnej i jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa). 2) Podział pomocniczy- organy o charakterze pomocniczym w stosunku do organów o podstawowym znaczeniu; np. podział gminy na sołectwa. 3) Podział specjalny- podział dla zadań, których wykonywanie w ramach podziału zasadniczego jest z różnych względów mało celowe; np. specjalny podział terytorialny dla administracji górniczej.

Terenowe organy adm. rządowej Administrację rządową na obszarze województwa wykonują: 1) wojewoda, 2) kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, działający pod zwierzchnictwem wojewody, 3) organy administracji niezespolonej, 4) organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub zawartego porozumienia, 5) kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, działający pod zwierzchnictwem starosty, 6) organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia. Najważniejsze kategorie spraw zaliczanych do administracji rządowej:

1) sprawy wykraczające poza zakres interesów lokalnej i regionalnej społeczności, (np. obronność kraju); 2) sprawy, których jednostki samorządu terytorialnego nie byłyby w stanie wykonywać ze względów technicznych (np. budowa autostrad); 3) sprawy reglamentacji administracyjnej nie związane bezpośrednio z zaspokojeniem potrzeb lokalnej i regionalnej wspólnoty.

Prezes RM sprawuje nadzór nad działalnością wojewody i dokonuje okresowej oceny jego pracy pod względem zgodności działania z prawem, zgodności działania z polityką rządu i pod względem rzetelności i gospodarności. Ustawa zobowiązuje Prezesa RM do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad składania przez wojewodę sprawozdania z wykonywanej działalności.

Wojewoda jest przedstawicielem RM w województwie, -zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej, -organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego, -organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią, -reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w ustawach. Wojewoda jako przedstawiciel RM odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa.

Zadania i kompetencje wojewody to:

1) kontrola wykonywania przez organy zespolonej administracji rządowej zadań, 2) kontrola wykonywania przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej, 3) dostosowanie do miejscowych warunków szczegółowych celów polityki rządu oraz ich kontrola i koordynacja, 4) zapewnienie współdziałania wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich oraz zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom, 5) reprezentowanie RM na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych.

Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego na zasadach określonych w ustawach o samorządzie gminnym, powiatowym i województwa.

Wojewoda jako reprezentant Skarbu Państwa: -reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań, -wykonuje uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych od czasu przekazania tej funkcji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub do czasu wygaśnięcia tych uprawnień i obowiązków z innych tytułów, -wykonuje inne uprawnienia wynikające z reprezentowania Skarbu Państwa. Wojewoda posiada kompetencje stanowienia aktów prawa miejscowego.

Wojewódzką administrację zespoloną określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę- podlega zatwierdzeniu przez Prezesa RM i ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes RM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Wicewojewodów powołuje Prezes RM na wniosek wojewody. Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich powołuje i odwołuje wojewoda. Nie dotyczy to komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta państwowej Straży Pożarnej, których powołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, ale za zgodą wojewody. Do wojewody należy obsadzanie stanowisk dyrektorów wydziałów oraz innych pracowników urzędu wojewódzkiego. Wojewoda może powierzyć prowadzenie w jego imieniu niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów z obszaru województwa. Następuje to na podstawie porozumienia. Wojewoda wykonuje nadzór w zakresie spraw powierzonych organom samorządu terytorialnego. W celu usprawnienia działania wojewódzkich organów zespolonej administracji rządowej wojewoda może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego, jak i delegatury komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych.

Samorząd terytorialny jest to wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa, związek lokalnego społeczeństwa, powoływany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych nań zadań.

Gmina- według ustawy o samorządzie gminnym gmina stanowi wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium; mieszkańcy gminy tworzą wspólnotę samorządową z mocy prawa. W miastach zamiast wójta działa burmistrz lub prezydent w zależności od liczby mieszkańców. Miasto może być podzielone na dzielnice. Gmina posiada osobowość prawną. Wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej. Powiat- według ustawy o samorządzie powiatowym powiat jest to lokalna wspólnota samorządowa (z mocy prawa mieszkańcy powiatu) oraz odpowiednie terytorium. Powiat ma osobowość prawną. Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Powiatowi jako jednostce samorządu terytorialnego przysługuje prawo własności i inne prawa majątkowe.

Województwo- Ustawa o samorządzie województwa, stanowi, że województwo jest regionalną wspólnota samorządową ( z mocy prawa mieszkańcy województwa) oraz największa jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej. Do zakresu zadań samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, nie zastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Województwo ma osobowość prawną. Samodzielność województwa podlega ochronie sądowej.

Gmina do zakresu jej działania należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do spraw publicznych należy stanowienie aktów prawa miejscowego, wybór i odwoływanie organów gminy oraz inne sprawy rozstrzygane w sposób władczy. Zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy. Zadania własne dzielą się na zlecone i pozostałe. Obowiązkowe zadania własne gminy to takie, przy których gmina ma swobodę co do formy załatwiania sprawy, ale załatwić ją musi. Zadania pozostałe to takie gdzie gmina decyduje czy je podejmuje czy nie. Zadania własne gminy finansują ze swoich dochodów uzupełnianych dotacjami i subwencjami z budżetu państwa. Ustawy mogą nakładać na gminie obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami administracji rządowej. Można wyróżnić zadania zlecone gminie w drodze ustawowej oraz zadania jej powierzone na podstawie porozumienia. Przekazanie zadań na podstawie ustawy następuje w skali całego kraju, natomiast na podstawie porozumienia w danej jednostce podziału terytorialnego. Za wykonanie zadań własnych odpowiedzialność ponosi gmina, za zadania zlecone administracja rządowa, wykonywanie zadań własnych następuje w oparciu o środki gminy, a zleconych po zapewnieniu środków przez administracje rządową.

Powiat wykonuje zadania o charakterze ponadgminnym. Do zadań powiatu należy zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb inspekcji i straży. Do powiatowych służb, inspekcji i straży zalicza się: -komendę powiatową Policji, -komendę powiatową Państwowej Straży Pożarnej, -powiatową stację sanitarni-epidemiologiczną, -powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego, -powiatową inspekcję weterynaryjną. Ustawy mogą określać inne zadania powiatu. Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gminy. W mieście na prawach powiatu zakres działania tej jednostki obejmuje sprawy należące do zadań gminy i do zadań powiatu. Powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej. Powiat może zawierać porozumienia w sprawie powierzania prowadzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, a także z województwem, na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu. W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi powiatami.

Samorząd województwa wykonuje zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, nie zastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Do samorządu województwa należy określenie strategii rozwoju województwa. Strategia rozwoju województwa jest realizowana poprzez programy wojewódzkie. Sejmik województwa określa zasady, tryb i harmonogram opracowania strategii rozwoju województwa i programów wojewódzkich. O przynależności danego zadania do zadań należących do samorządu województwa decyduje charakter wojewódzki zadania oraz przepisy ustawowe określające taki charakter. Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej i mogą nakładać na województwo obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzania wyborów powszechnych i referendów. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy. Województwa mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym również z gminami i powiatami;

Gospodarka komunalna. Zadaniami o charakterze użyteczności publicznej są zadania, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokojenie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić gospodarkę komunalną w szczególności w formach zakładu budżetowego lub spółek handlowych. Mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom nie posiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych. Rada gminy, powiatu bądź sejmik województwa decydują o wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej i o wysokości cen i opłat za usługi komunalne o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do takich spółek.

Gmina Według ustawy o samorządzie gminnym organami gminy są: 1) rada gminy, 2) WBP. Ustawa przyznaje kompetencje wójtowi lub burmistrzowi jako organowi wykonawczemu gminy w szczególności do wykonywania uchwał gminy i zadań gminy określonych w przepisach prawa. Rada gminy jest wybierana przez mieszkańców i jest organem uchwałodawczy i kontrolny. Rada gminy może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań i ustalać ich przedmiot działania oraz skład osobowy. Powołanie komisji rewizyjnej jest obowiązkowe, służy ona radzie pomocą przy dokonywaniu kontroli działalności WBP i podporządkowanych mu jednostek. WBP kieruje bieżącymi sprawami gminy, reprezentuje ją na zewnątrz oraz wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej. Urząd gminy jest urzędem służącym pomocą zarządowi gminy i wójtowi i jest kierowany przez wójta.

Referendum lokalne. Mieszkańcy gminy, powiatu, czy województwa podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym lub za pośrednictwem organów gminy, powiatu lub województwa. Według Konstytucji członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze referendum, w sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym m.in o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego, zasady i tryb przeprowadzania referendum lokalnego określa ustawa - w referendum lokalnym mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w głosowaniu swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki. Przedmiotem referendum mogą być sprawy dotyczące odpowiednio gminy, powiatu i województwa. Przedmiotem referendum gminnego może być np. samoopodatkowanie się mieszkańców. W referendum mają prawo brać udział osoby stale zamieszkujące na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego, posiadające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki. Referendum przeprowadza się: -z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki, -na wniosek uprawnionych do głosowania mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego.

Referendum z inicjatywy organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa podejmują uchwałę w sprawie przeprowadzenia referendum z własnej inicjatywy

Referendum przeprowadzone na wniosek mieszkańców. Z inicjatywą przeprowadzenia referendum na wniosek mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego wystąpić może: 1) grupa co najmniej 15 obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego, a w przypadku referendum gminnego- także 5 obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy, 2) statutowa struktura terenowa partii politycznej działającej w danej jednostce samorządu terytorialnego, 3) organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną, której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki samorządu terytorialnego. Podmioty wymienione w pkt.1-3 są zwane „inicjatorami referendum”.

Rada Gminy W skład rady gminy wchodzą radni w liczbie co najmniej 15 ale nie więcej niż 45 radnych w zależności od liczby mieszkańców gminy. Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru. Ma ona kompetencje stanowiące i kontrolne. W ramach kompetencji stanowiących rada podejmuje uchwały (akty prawa miejscowego) mogą to być np. budżet gminy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego itd. W ramach działalności kontrolnej rada gminy kontroluje działalność WBP, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy. W celu umożliwienia radzie sprawowania bieżącej kontroli ustaw samorząd zobowiązuje radę do powołania komisji rewizyjnej, której zasady i tryb określa statut gminy. Rada może korzystać z pomocy innych organów, a w szczególności z informacji materiałów dostarczanych prze regionalne izby obrachunkowe. Rada obraduje na sesjach. Sesje zwołuje przewodniczący rady „w miarę potrzeby”, ale nie rzadziej niż raz na kwartał.

WBP jako organ wykonawczy gminy. W gminie organem wykonawczym jest wójt a w miastach w zależności od liczby mieszkańców burmistrz lub prezydent. WBP wybierany jest w wyborach powszechnych i jego kadencja trwa 4 lata. Wójt wykonuje uchwał rady gminy i zadania gminy określone w przepisach prawa. Do zadań wójta należy w szczególności: 1. przygotowywanie projektów uchwał rady gminy, 2. określanie sposobu wykonywania uchwał, 3. gospodarowanie mieniem komunalnym, 4. wykonanie budżetu, 5. zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Wójt gminy może powołać zastępcę, ców ( w zależności od liczby mieszkańców w gminie). Wójt lub burmistrz organizują pracę zarządu, kierują bieżącymi sprawami gminy i reprezentuje gminę na zewnątrz. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy i jest kierownikiem urzędu. Urząd służy pomocą również radzie, gdyż ustawa nie przewiduje tworzenia „biura” czy „kancelarii rady”. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu określa regulamin organizacyjny. Regulamin jest uchwalony prze radę gminy. W ramach urzędu gminy działa urząd stanu cywilnego. Wojewoda może tworzyć urzędy stanu cywilnego dla kilku gmin bądź kilka urzędów stanu cywilnego w jednej gminie. Kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest burmistrz lub wójt, chyba że rada powoła innego kierownika.

Powiat -Rada powiatu. W skład rady powiatu wchodzą radni w liczbie 15 ale nie więcej niż 29 radnych. Rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu. Sprawy należące do właściwości rady powiatu należą m.in. stanowienie aktów prawa miejscowego, wybór i odwołanie zarządu powiatu, powoływanie odwoływanie sekretarza powiatu i skarbnika powiatu, który jest głównym księgowym budżetu powiatu, stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z wykonywania budżetu, Do rady powiatu należy również podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej oraz powierzenie prowadzenia zadań publicznych jednostkom lokalnego samorządu terytorialnego, a także województwu, na którego obszarze znajduje się powiat. Rada powiatu wybiera ze swego grona przewodniczącego i jednego lub dwóch wiceprzewodniczących. Zadaniem przewodniczącego jest organizowanie pracy rady i prowadzenie obrad rady. Dla sprawowania funkcji kontrolnej rada powołuje komisję rewizyjną z grona radnych. Rada powiatu może powoływać ze swego grona stałe i doraźne komisje do określonych zadań. Rada powiatu kontroluje działalność zarządu powiatu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych.

Powiat - zarząd powiatu Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Członkostwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego oraz zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z mandatem posła i senatora. Rada powiatu wybiera zarząd w liczbie 3 do 5 osób, w tym starostę i wicestarostę; liczbę członków zarządu określa się w statucie powiatu. Wicestarostę i pozostałych członków zarządu rada powiatu wybiera na wniosek starosty. Rada powiatu powinna dokonać wyboru zarządu powiatu w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów. Zarząd powiatu może być odwołany z powodu nie udzielenia mu absolutorium i z innej przyczyny. Odwołanie starosty albo złożenie przez niego rezygnacji jest równoznaczne z odwołaniem całego zarządu albo złożeniem przez niego rezygnacji. Zarząd powiatu wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu określone przepisami prawa. W szczególności do zadań powiatu należy: przygotowanie projektów uchwał rady, wykonywanie uchwał rady, gospodarowanie mieniem powiatu, wykonywanie budżetu powiatu, zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych. Organizację wewnętrzną zarządu oraz tryb jego pracy określa statut powiatu. Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu, w tym powiatowego urzędu pracy. Kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży wykonują swoje zadania i kompetencje przy pomocy takich jednostek organizacyjnych jak komendy i inspektoraty. Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży- starosta powołuje i odwołuje- w uzgodnieniu z wojewodą- kierowników tych jednostek, zatwierdza program ich działania, Starosta organizuje pracę zarządu powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz. Rada powiatu powołuje i odwołuje sekretarza powiatu oraz skarbnika powiatu na wniosek starosty. W indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu decyzje wydaje starosta, chyba że przepisy stanowią inaczej. Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego. Jest częścią powiatowej adm. zespolonej. Kierownikiem starostwa powiatowego jest starosta. Organizację i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego określa regulamin organizacyjny uchwalany przez radę powiatu.

Samorząd województwa . Organami samorządu województwa są: 1) sejmik województwa, 2) zarząd województwa. Sejmik województwa - W skład sejmiku województwa wchodzą radni w liczbie min 30 w województwach liczących do 2.000.000 mieszkańców oraz po 3 radnych na każde kolejne rozpoczęte 500.000 mieszkańców. Radni wojewódzcy wybierani są w wyborach bezpośrednich. Kadencja sejmiku województwa trwa 4 lata, licząc od dnia wyborów. Odwołanie sejmiku przed upływem kadencji może nastąpić wyłącznie w drodze referendum wojewódzkiego. Sejmik województwa jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa. Do wyłącznej właściwości sejmiku należą m.in. uchwalanie: -strategii rozwoju województwa oraz wieloletnich programów wojewódzkich, -planu zagospodarowania przestrzennego, -budżetu województwa, -podatków i opłat lokalnych, Do sejmiku należy wybór i odwoływanie zarządu województwa oraz powoływanie i odwoływanie- na wniosek marszałka województwa- skarbnika województwa, który jest głównym księgowym województwa. Do funkcji kontrolnych należy rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu województwa i realizacji strategii rozwoju oraz wieloletnich programów wojewódzkich, rozpatrywanie sprawozdań z wykonywania budżetu i sprawozdań finansowych województwa. Sejmik podejmuje uchwały w sprawie udzielenia lub nie udzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu. Sejmik wybiera ze swego grona przewodniczącego i wiceprzewodniczących w liczbie nie większej niż 3. Przewodniczący sejmiku organizuje pracę sejmiku i prowadzi jego obrady. Sejmik obraduje na sesjach. Sejmik jest obowiązany powołać komisję rewizyjną może powoływać też stałe i doraźne komisje do wykonywania określonych zadań.

Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa. W skład zarządu województwa, liczącego 5 osób, wchodzi marszałek województwa jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie. Sejmik województwa wybiera zarząd województwa i Marszałka województwa Marszałkowie, wicemarszałkowie i pozostali członkowie zarządu województwa mogą być wybrani spoza składu sejmiku województwa. Sejmik po zapoznaniu się z wnioskiem komisji rewizyjnej i opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały o nie udzielenie zarządowi województwa absolutorium, może odwołać zarząd Sejmik województwa może też odwołać marszałka województwa z innej przyczyny niż nie udzielenie absolutorium Odwołanie marszałka województwa albo złożenie przez niego rezygnacji jest równoznaczne z odwołaniem całego zarządu. Do zadań zarządu województwa należy: -wykonywanie uchwał sejmiku, -gospodarowanie mieniem województwa, -przygotowywaniem projektu i wykonaniem budżetu województwa, -przygotowaniem projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich. Marszałek województwa kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje województwo na zewnątrz; do niego należy też organizowanie pracy zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego. Od decyzji administracyjnych, wydawanych przez marszałka województwa i osoby przez niego upoważnione, służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, a w sprawach powierzonych na podstawie porozumienia z wojewodą - do właściwego ministra. Zarząd województwa wykonuje zadania województwa przy pomocy urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych lub wojewódzkich osób prawnych. Marszałek województwa jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego, zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Na wniosek marszałka województwa sejmik powołuje i odwołuje skarbnika województwa.

Samorządowe kolegia odwoławcze. Samorządowe kolegium odwoławcze jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów k.p.a i ustawy Ordynacja podatkowa, SKO jest organem właściwym do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania i stwierdzenie nieważności decyzji. Kolegia są państwowymi jednostkami budżetowymi. Organami kolegium są zgromadzenia ogólne kolegium i prezesa kolegium. W skład kolegium wchodzą prezes, wiceprezes i pozostali członkowie. Liczbę członków kolegium określa zgromadzenie ogólne kolegium. Kadencja prezesa kolegium trwa 6 lat licząc od dnia powołania. Członka kolegium powołuje Prezes RM, na wniosek prezesa kolegium, zgłoszony po uzyskaniu opinii zgromadzenia ogólnego kolegium. Członkostwa w kolegium nie można łączyć z mandatem posła lub senatora, Kolegium orzeka w składzie 3 osobowym, chyba ze przepisy szczególne stanowią inaczej. Składowi orzekającemu przewodniczy prezes lub etatowy członek kolegium. Orzeczenia kolegium są w formie decyzji albo postanowienia. Właściwości kolegiów ograniczają się wyłącznie do spraw indywidualnych z zakresu administracji samorządu terytorialnego;

Gmina (Powiat) związki, porozumienia i stowarzyszenia międzygminne (powiatowe) W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. Rady zainteresowanych podejmują uchwały o utworzeniu związku. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z wykonywaniem zadań przekazywanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu. Utworzenie związku wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin. Związek nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu, z data ogłoszenia statutu. Związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku, organem wykonawczym - zarząd związku. W skład zgromadzenia związku wchodzą wójtowie i burmistrzowie gmin uczestniczących w związku. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami. Gminy powierzające swoje zadania mają obowiązek udział w kosztach realizacji powierzonego zadania. Takie powierzenie zadań ma charakter porozumienia. Przedmiotem porozumienia może być tylko przekazanie zadań publicznych.

Nadzór nad samorządem terytorialnym. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes RM i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe. Sejm, na wniosek Prezesa RM, może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucje lub ustawy. Nadzór jest sprawowany nad działalnością gminną, powiatu i samorządu województwa. Nadzór wykonują: Prezes RM, wojewodowie i regionalne izby obrachunkowe. Kompetencje nadzorcze przysługują również Sejmowi w ograniczonym zakresie.

Kontrola Państwa (NIK). NIK jest naczelny organem kontroli państwowej. NIK podlega Sejmowi. NIK działa na zasadach kolegialności. NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. NIK może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. NIK wykonuje swoje zadania na podstawie okresowych planów pracy, które przedkłada Sejmowi, może też przeprowadzać kontrole doraźne. NIK kieruje Prezes NIK, powoływany przez Sejm. Kadencja Prezesa NIK trwa 6 lat, licząc od dnia złożenia przysięgi. Sejm odwołuje Prezesa NIK, Prezes NIK korzysta z immunitetu. Najważniejsze kompetencje w myśl ustawy przysługują Kolegium NIK. W skład Kolegium NIK wchodzą: Prezes NIK jako przewodniczący, wiceprezesi i dyrektor generalny oraz 14 członków. Kadencja trwa 3 lata. Kolegium NIK uchwala m.in. opinię w sprawie absolutorium dla RM, projekt statutu NIK i okresowe plany pracy NIK.

Państwowa Inspekcja Pracy. Do organów podległych Sejmowi należy państwowa Inspekcja Pracy (PIP), PIP tworzą Główny Inspektor Pracy, okręgowe inspektoraty pracy oraz inspektorzy pracy. Okręgowy inspektorat pracy obejmuje zakresem swojej właściwości terytorialnej obszar jednego województwa. Siedziby okręgowych inspektoratów pracy ustala Główny Inspektor Pracy. Ponadto działa Rada Ochrony Pracy jako organ nadzoru nad warunkami pracy i działalnością PIP. PIP kieruje Główny Inspektor Pracy, powoływany i odwoływany przez Marszałka Sejmu po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Pracy. Okręgowych Inspektorów pracy powołuje i odwołuje Główny Inspektor Pracy. Do zakresu PIP należy m in kontrola i nadzór przestrzegania przez zakłady pracy prawa pracy, w szczególności przepisów zasad i bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony pracy kobiet, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych, kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. PIP opiniuje projekty aktów prawnych z zakresu prawa pracy oraz inicjuje prace legislacyjne w tej dziedzinie. Nadzorem i kontrolą PIP są objęte wszystkie zakłady pracy. Pracownicy PIP wykonujący i nadzorujący czynności kontrolne uprawnieni są do przeprowadzania bez uprzedzenia kontroli przestrzegania przez zakłady pracy przepisów pracy o każdej porze dnia i nocy.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych. Generalny Inspektor Danych Osobowych jest organem do spraw ochrony danych osobowych. Generalnego Inspektora, powołuje i odwołuje Sejm za zgodą Senatu, na 4 letnią kadencję. Korzysta z immunitetu. Generalny Inspektor składa Sejmowi, raz w roku, sprawozdanie ze swojej działalności wraz z wnioskami wynikającymi ze stanu przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych. Swoje zadania Generalny Inspektor wykonuje przy pomocy Biura Generalnego Inspektora Danych Osobowych. Do zadań Generalnego Inspektora należy m.in.: -kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych, -wydawanie decyzji i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych, -prowadzenia rejestru zbiorów danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach.

Generalny Inspektor i upoważnieni przez niego inspektorzy mają prawo dokonywać czynności kontrolnych w miejscach zlokalizowania zarejestrowanych zbiorów danych, jak i żądać złożenia wyjaśnienia W razie stwierdzenia naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych Generalny Inspektor nakazuje, w drodze decyzji administracyjnej, przywrócenie stanu zgodnego z prawem.

Rzecznik Praw Obywatelskich powoływany jest przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat. Nie może zajmować innego stanowiska, należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z funkcją RPO z wyjątkiem profesora szkoły wyższej. Wniosek o powołanie RPO może zgłosić Marszałek Sejmu lub grupa 35 posłów. RPO w swej działalności jest niezawisły, niezależny od innych organów państwowych, odpowiada tylko przed Sejmem i tylko za zgodą Sejmu może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej. RPO co rocznie składa sprawozdanie ze swej działalności Sejmowi i Senatowi i sprawozdanie to jest podawane do publicznej wiadomości. Działalność RPO polega przede wszystkim na ochronie praw i wolności obywateli, badaniu przestrzegania i realizacji tych praw oraz ewentualnie kierowanie tych spraw do właściwych organów w szczególności do organów nadzoru, prokuratury, kontroli państwowej, zawodowej lub społecznej. Wykonuje swoje zadania przy pomocy biura RPO i może powołać od 1 do 3 zastępców oraz za zgodą Sejmu swoich pełnomocników terenowych.

Kontrola Sądowa (Sądownictwo administracyjne). Typy kontroli nad administracją: -kontrola wykonywana wyłącznie przez powołane w tym celu sądownictwo administracyjne - sądownictwo wyodrębnione, -kontrola wykonywana przez sądy powszechne, -typ mieszamy kontroli wykonywanej w części przez sądy powszechne, a w części przez specjalistyczne sądownictwo administracyjne. Sądownictwo administracyjne polega na orzekaniu o legalności aktów administracyjnych przez organy o charakterze sądowym. Organ sądowy kontroluje powstały akt administracyjny z punktu widzenia jego zgodności z prawem i orzeka o jego ważności. Kontrola Sądowa - wykonywana przez inne sądy to Sądy powszechne, sądy ubezpieczeń społecznych, TK, sąd antymonopolowy.

NSA oraz inne sądy administracyjne sprawują kontrolę prawną działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej. Sąd ten działa w Warszawie i w ośrodkach zamiejscowych tworzonych dla jednego lub kilku województw. Prezydent RP, w drodze rozporządzenia ustalił strukturę organizacyjną i regulamin działania NSA. NSA dzieli się na izby. W skład NSA wchodzą: prezes, wiceprezesi, prezesi izb, prezesi ośrodków zamiejscowych oraz sędziowie. Sędziów NSA powołuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Prezesa NSA powołuje Prezydent RP na 6 letnią kadencję. NSA orzeka w sprawach skarg na: 1) decyzje administracyjne, 2) postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty, 3) postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie, 4) uchwały jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz akty organów administracji rządowej stanowiące przepisy prawa miejscowego, 6) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto NSA rozpoznaje skargi na bezczynność organów administracji publicznej. NSA rozstrzyga spory o właściwość między organami samorządu terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej

Kontrola Sądowa (TK). Kompetencje TK o to prawo orzekania o zgodności z Konstytucją umów międzynarodowych, wprowadziła powszechną skargę konstytucyjną. Trybunał uzyskał prawo rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. Orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Orzeczenia TK o niezgodności z Konstytucją, umowa międzynarodową lub ustawą, aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygniecie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach określonych w przepisach dla danego postępowania.

Kontrola resortowa jest kontrola wykonywaną w ramach struktury organizacyjnej resortu, wówczas gdy organ kontrolujący, jak i podmiot kontrolowany podporządkowane są temu samemu naczelnemu lub centralnemu organowi administracji rządowej. W obrębie każdej jednostki organizacyjnej przełożony powinien kontrolować pracę podległych pracowników i sam podlega kontroli ze strony swego przełożonego. Kontrola resortowa realizowana jest w sposób bezpośredni przez pracowników poszczególnych komórek organizacyjnych organu nadrzędnego nad jednostką kontrolowaną albo też jest wykonywana przez specjalne komórki organizacyjne.

Kontrola instancyjna jest najczęściej stosowaną formą kontroli resortowej. Wiąże się ona często z wykonywaniem funkcji nadzoru, ponieważ organ kontrolujący ma prawo do zmiany rozstrzygnięcia organu niższego stopnia. Kontrola instancyjna wiąże się z podporządkowaniem organu niższego organowi wyższego stopnia. Kontrola instancyjna wymaga uzupełnienia różnymi formami kontroli niezawisłej, a zwłaszcza kontrolą sądową.

Kontrola międzyresortowa. Inspekcje specjalne charakteryzują się tym, że ich zadaniem jest czuwanie nad realizacją określonego odcinka zadań administracji rządowej w sferze działania różnych resortów. Inspekcje specjalne można podzielić na dwie grupy:

I. Inspekcje specjalne o pełnym zakresie międzyresortowym: 1. Kontrola skarbowa 2. Inspekcja Sanitarna 3. Inspekcja Ochrony Środowiska 4. Inspekcja Handlowa

II. Inspekcje specjalne o ograniczonym zakresie międzyresortowym: 1. Inspekcja Ochrony Roślin; 2. Inspekcja Nasienna; 3. Inspekcja Farmaceutyczna; 4. Inspekcja Weterynaryjna; 5. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno; 6. Inspekcja Celna. Kontrole międzyresortową sprawują organy administracji rządowej wyposażone w kompetencje w tym zakresie: Główny Urząd Statystyczny kontroluje legalność, terminowość i rzetelność sprawozdawczości statystycznej;

Kontrola prokuratorska. Funkcję Prokuratora Generalnego Sprawuje Minister Sprawiedliwości, a prokuratura włączona jest do resortu sprawiedliwości. Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Strzeżenie praworządności w działaniach administracji publicznej prokuratura wykonuje przez podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym oraz innych postępowaniach. Prokuratura może zaskarżyć akty prawa miejscowego stanowione przez gminę, powiat lub wojewodę.

Regionalna Izba Obrachunkowa sprawują nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych oraz dokonuje kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych następujących podmiotów: jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych, stowarzyszeń gmin oraz stowarzyszeń gmin i powiatów i innych podmiotów w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Izby kontrolują gospodarkę finansową na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. Kontrola dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności. Zasięg terytorialny każdej RIO obejmuje jedno województwo. Izby przeprowadzają co najmniej raz na 4 lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Izby kontrolują pod względem rachunkowym i formalnym kwartalne sprawozdania z wykonywania budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz wnioski o przyznanie części rekompensującej subwencji ogólnej. W przypadku nie uchwalenia budżetu przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do dnia 31 marca roku budżetowego, izba ustal budżet tej jednostki w terminie do końca kwietnia roku budżetowego. Organami izby są: a) kolegium izby, b) komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny budżetowej. Kolegium izby składa się z przewodniczącego, którym jest prezes izby oraz członków powoływanych przez Prezesa RM. Prezesa izby powołuje i odwołuje Prezes RM. Nadzór nad działalnością RIO sprawuje Prezes RM, na podstawie kryterium zgodności z prawem.

Kontrola społeczna. Oprócz kontroli adm. istnieje forma kontroli sprawowana bezpośrednio przez obywateli i ich organizacje oraz przez środki masowego przekazu. Każdy ma prawo składania skarg do organów państwowych i organów samorządowych. Skargi można składać w interesie własnym, innych osób, a także interesie społecznym. Organami rozpatrującymi skargi są organy nadrzędne nad organami, których skarga dotyczy. Prasa i inne środki masowego przekazu ujawniają i krytykują negatywne zjawiska życia społecznego i gospodarczego, w ten sposób sprawują kontrole społeczną.

13

---