UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU
KATEDRA GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ

STUDIA PODYPLOMOWE

Wycena nieruchomości

Zarządzanie nieruchomościami i pośrednictwo w ich obrocie

Mgr Tadeusz Łaba

PODSTAWY PRAWA I POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

2.

Wrocław - wrzesień, 2011 r.

Podstawy prawa i postępowania administracyjnego

Pojęcie administracji

W nauce prawa administracyjnego mówi się o pojęciu administracji w trzech znaczeniach. W ujęciu podmiotowym administracja oznacza wydzielone w państwie różnorodne organy oraz skupione wokół nich jednostki organizacyjne powołane specjalnie dla realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych. Zgodnie z definicją przedmiotową administracja to określona, o specjalnych celach, działalność podejmowana w ramach realizacji celów o charakterze publicznym. W trzecim znaczeniu, administracja to ludzie zatrudnieni w strukturach wyodrębnionych w pierwszym znaczeniu.

Pojęcie prawa administracyjnego

W znaczeniu szerokim prawo administracyjne to normy prawne regulujące organizację i zachowanie się administracji państwowej oraz zachowanie się osób fizycznych i innych podmiotów w zakresie nie uregulowanym przez przepisy należące do innych gałęzi prawa. Prawo administracyjne w znaczeniu szerokim podzielić możemy na prawo ustrojowe, prawo materialne i prawo procesowe.

-normy prawa ustrojowego - regulują organizację i zasady funkcjonowania administracji państwowej; dotyczą tworzenia i obsadzania organów administracyjnych i ich urzędów, budowy wewnętrznej i wzajemnych relacji poszczególnych struktur administracji.

-normy prawa ustrojowego - ustanawiają wzajemne uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej i podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji państwowej rozumianej jako część aparatu państwowego.

-normy prawa procesowego regulują tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego.

Prawo procesowe podzielić możemy na :

-prawo o ogólnym postępowaniu administracyjnym i postępowaniach szczególnych;

-prawo o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i innych postępowaniach wykonawczych;

-prawo o trybie kontroli przestrzegania przepisów prawnych przez podmioty administracji państwowej oraz obywateli i organizacje społeczne;

-prawo o postępowaniu legalizacyjnym

-prawo o postępowaniu karno - administracyjnym (postępowaniu w sprawach o wykroczenia);

-prawo o postępowaniu porządkowym i dyscyplinarnym;

-prawo o postępowaniu w sprawach skarg i wniosków.

Prawo i administracyjne w znaczeniu wąskim stanowią tylko normy dwustronnie wiążące ustanawiające określone uprawnienia lub obowiązki organów administracji państwowej i podmiotów nie podporządkowanych im organizacyjnie. Do prawa administracyjnego w tym znaczeniu należą :

przepisy prawne ustanawiające uprawnienia lub obowiązki, wyznaczające wprost zachowanie się każdego, kto znajdzie się w określonej sytuacji, posiada określone rzeczy lub prowadzi określoną działalność; przepisy ustanawiające kompetencje organów administracji państwowej do nałożenia na podmioty znajdujące się na zewnątrz administracji określonych obowiązków; przepisy przyznające osobom znajdującym się na zewnątrz administracji państwowej prawo domagania się od organów administracji spełnienia określonych przepisami

prawa świadczeń, udostępnia dóbr, wydania pozwolenia na prowadzenie określonej działalności itp.

Normy prawa administracyjnego dzielimy na prawo: ustrojowe, materialne i procesowe:

1.Zasady prawne - Zasada demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) - ustanawia wiele standardów dotyczących podziału władzy, statusu jednostki; prymat konstytucji, zasada sprawiedliwości proceduralnej,

2. zasada legalności (art.7) - związanie administracyjne obowiązującym prawem; działanie organów ma być podjęte na podstawie i w granicach prawa. Wysuwane postulaty wobec prawa: przewidywalność, stabilne, pewne, dostępne, nie może działać wstecz, vacatio legis. Zasada ta opiera się na dwóch zasadach: prymacie prawa oraz poszanowania praw i wolności obywateli.

3. Zasada równości (niedyskryminacji) (art. 32 i 33 Konstytucji) - dotyczy statusu jednostki w państwie i ma dwa aspekty: wobec prawa i w prawie. Zasada ta wiąże się z zasadą sprawiedliwości społecznej prawo powinno indywidualizować pozycję jednostki w prawie (art. 7 KPA).

4. Zasada proporcjonalności (najmniejszego bólu) -uzasadniona ingerencja państwa w prawa jednostki (jako klauzula generalna określa granice działalności) i wiążą się z nią trzy nakazy:

-nakaz odpowiedzialności (przydatności) - wymagający by dany środek był przydatny do realizacji danego celu

-nakaz konieczności - indywidualizowanie ingerencji

-nakaz proporcjonalności - zgodnie, z którym cel powinien być proporcjonalny do podejmowanych środków

5. Zasada jawności administracyjnej (art. 61 Konstytucji).

Jawność - stan swobodnego dostępu obywateli do informacji będących w dyspozycji organów władzy publicznej oraz innych podmiotów, które wykonują funkcje władzy publicznej. Informacja - forma działania organów administracji dotycząca określonego stanu faktycznego, prawnego.

6. Zasada prawa do sądu (art.45 KPA)

-prawo powszechne (przysługuje każdemu)

-prawo generalne (dotyczy wszystkich sądów) umożliwia realizację innych praw konstytucyjnych

-kontrola administracji przez niezawisły sąd

7. Zasada sprawiedliwości proceduralnej:

-dopuszcza obywatela do udziału w postępowaniu

-jawność postępowania

-równość stron w postępowaniu

-bezstronność

- obowiązek wyjaśnienia decyzji

-zagwarantowanie zgodności decyzji z prawem

Organy administracji publicznej

Zasadniczą jednostką administracji w sensie podmiotowym jest organ administracji - człowiek (lub grupa ludzi w organie kolegialnym) znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego, powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu.

Zależnie od przedmiotu działalności, jej zakresu, charakteru organu, jego składu i innych okoliczności dokonać możemy kilku podziałów organów administracyjnych. Podstawowym podziałem organów administracji publicznej jest podział na:

- organy administracji rządowej - państwowej;

- organy administracji samorządowej.

Ze względu na sposób powoływania dzielimy organy administracji na:

- organy powoływane w drodze nominacji jako decyzji administracyjnej np. wojewoda;

- organy powoływane w drodze aktu organu władzy np. minister;

- organy powoływane w drodze wyborów np. zarząd gminy.

Ze względu na skład osobowy wyróżnić możemy:

- organy jednoosobowe;

- organy kolegialne.

Organy kolegialne to takie, w których decyzje zapadają zespołowo, w drodze uchwały podjętej większością głosów. Do organów kolegialnych zaliczyć możemy uchwały podjętej większością głosów. Do organów kolegialnych zaliczyć możemy m.in. Radę Ministrów, Najwyższą Izbę Kontroli, Radę Radiofonii i Telewizji. W aparacie administracyjnym państwa działają oba rodzaje organów. Organy kolegialne powoływane są wszędzie tam gdzie liczy się przede wszystkim dojrzałość podejmowanych decyzji, natomiast. Organy jednoosobowe wykorzystywane są do zadań wymagających szybkiego podjęcia decyzji. Zarówno organy kolegialne jak też jednoosobowe posiadają wady i zalety. Organy jednoosobowe administrują sprawnie, ale istnieje duże prawdopodobieństwo podjęcia błędnej decyzji. W organach kolegialnych decyzje mogą być dopracowane merytorycznie, dokładniej przemyślane, poddane przed ich podjęciem wszechstronnej analizie, ale w skutek tego proces podejmowania decyzji może być opóźniony.

Połączenie zalet obu organów wydaje się tworzenie kolegiów przy organach jednoosobowych. Kolegium ma z reguły charakter doradczy, ale organ przed podjęciem ważniejszych decyzji obowiązany jest wysłuchać niewiążącej opinii kolegium. Działanie zespołu opiniodawczego zwiększa prawdopodobieństwo podjęcia słusznej decyzji.

Ze względu na terytorialny zasięg swojej działalności organy administracji państwowej

podzielić możemy na:

-organy centralne;

-organy terenowe.

Organy centralne to organy obejmujące zakresem swojego działania teren całego kraju, zgodnie z przyznanymi im w konstytucji i w innych ustawach kompetencjami. Wśród organów centralnych nadrzędną pozycje zajmują organy naczelne. Wszystkie inne centralne organy są podporządkowane organizacyjnie organom naczelnym. Do organów centralnych zaliczamy m.in. Radę Ministrów, Prezydenta RP. Organy terenowe to takie, których kompetencje rozciągają się wyłącznie na część terytorium państwa odpowiadająca najczęściej jednostce podziału administracyjnego np. województwo, powiat.

Organy administracji publicznej w rozumieniu KPA to:

-ministrowie

-centralne organy administracji rządowej

-wojewodowie

-inne terenowe organy administracji rządowej

- organy jednostek samorządu terytorialnego

- -pełniący funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej

-przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM

-kierownicy centralnych urzędów adm. rządowej podporządkowanych lub

nadzorowanych przez prezesa RM lub właściwego ministra (np. prezes zamówień publicznych)

-kierownicy innych równorzędnych urzędów państwowych

Pojęcie organizacji społecznej. Są to:

- organizacje zawodowe

- organizacje samorządowe

- organizacje spółdzielcze

-i inne organizacje społeczne

Organy jednostek samorządu terytorialnego:

- organy gminy, powiatu, województwa -związków gmin i związków powiatów

-wójt, burmistrz, starosta, marszałek województwa

-kierownicy służb inspekcji i straży, które działają w imieniu wójta, burmistrza itd.

-Samorządowe kolegia odwoławcze

Wśród organów administracji wyróżnić możemy:

organy o kompetencji ogólnej - te, które zarządzają wszystkimi lub prawie wszystkimi dziedzinami życia na danym terenie np. wojewoda;

organy o kompetencji szczególnej - te, którym podlega tylko jedna dziedzina zarządu np. minister.

Na podstawie sposobu podporządkowania wyróżnić możemy:

organy zdecentralizowane;

organy podległe hierarchicznie.

Decentralizacja jest sposobem organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. Przykładem organów zdecentralizowanych są organy samorządu terytorialnego, czy Państwowa Akademia Nauk, której powierzono szereg zadań z dziedziny nauki.

Hierarchiczne podporządkowanie oznacza taką zależność organu niższego od organu wyższego stopnia, w której ten ostatni ma prawo kierowania pracą organu niższego za pomocą poleceń oraz decyduje o obsadzie personalnej organu niższego.

Według zakresu kompetencji do podejmowania samodzielnych decyzji dzielimy organy na :

organy decydujące, czyli takie, którym przepisy prawa przyznają prawo władczego rozstrzygania spraw w drodze decyzji wiążących inne podmioty;

organy pomocnicze zwane doradczymi, zajmujące się tylko badaniem spraw i wyrażaniem opinii.

Decentralizacja oznacza:

-Przez decentralizację rozumie się sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. Organ wyższego stopnia nie decyduje o obsadzie personalnej organu niższego, a więc jednostka niższego stopnia jest obsadzana w drodze wyborów lub przez inny zdecentralizowany organ państwowy na szczeblu lokalnym.

-Organ wyższego stopnia nie może wydawać poleceń organowi niższego stopnia dotyczących załatwiania spraw przez organ niższy. Może wkraczać tylko w przypadkach określonymi przepisami prawa.

-Nadzoruje on działalność organu niższego, lecz nie kieruje nim.

Przykładowo: może uchylić decyzje organu niższego rzędu w przypadku, jeśli jest ono niezgodne z prawem.

Aby można było mówić o decentralizacji konieczne jest spełnienie kilku warunków:

1) Posiadanie przez organ niższego stopnia własnych kompetencji

2) Brak hierarchicznego podporządkowania

3) Faktyczna samodzielność organów niższego stopnia. Musi to być przede wszystkim samodzielność finansowa

4) Musi posiadać własne źródła dochodu oraz samodzielnie decydować o sposobie wydawania posiadanych środków finansowych. Organ uzależniony jest od dotacji organu wyższego popada w zależności, co przekreśla

sens decentralizacji. Dotyczy to również innych elementów niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania organu zdecentralizowanego. Wyróżnia się dwa rodzaje decentralizacji: terytorialną i rzeczową. Decentralizacja terytorialna- polega na wyposażeniu organów administracji zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego w taki stopniu samodzielności wobec organów wyższych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane np.: samorząd terytorialny.

Decentralizacja rzeczowa - polega na powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom zarządzania określonymi rodzajami spraw formy: samorząd zawodowy, wyznaniowy, gospodarczy, organy społeczne, przedsiębiorstwa itd.

Zaletą administracji zdecentralizowanej jest wpływ społeczeństwa na dotyczące jej decyzje organów państwa, co daje w efekcie podejmowanie optymalnych decyzji przez niewielki aparat administracyjny gdyż nie ma potrzeby szerokiego przekazywania informacji z dołu do góry i z powrotem. Decyzje są często trafniejsze, ponieważ podejmuje się je bliżej miejsca „akcji” dodatkowo, odciąża urzędników niższego szczebla. Ludzie na niższych szczeblach są zazwyczaj lepiej wyszkoleni a podejmowane decyzje są bardziej elastyczne.

Prawne formy działania administracji publicznej

1. Pojęcie i klasyfikacja form działania administracji publicznej

Organy administracji publicznej podejmują różnego rodzaju działania, które w różnym zakresie są regulowane prawnie. Różnie wygląda podstawa prawna tych działań, ich moc obowiązująca, skutki prawne, tryb dokonywania i możliwości zaskarżania. Z punktu widzenia tej charakterystyki wyodrębnić możemy różne formy działań administracji.

Prawna forma działania administracji to prawnie określony typ konkretnej czynności organu administracji.

W nauce prawa administracyjnego nie stworzono jednego, pełnego, akceptowanego przez wszystkich autorów katalogu prawnych form działania administracji. Wśród ogółu działań administracji najczęściej wyodrębnia się następujące formy tych działań:

Akty normatywne;

Akty administracyjne;

Ugody;

Porozumienie administracyjne;

Czynności cywilnoprawne;

Czynności faktyczne.

W działalności administracji wyróżnić możemy dwie sfery działania - sferę wewnętrzną i sferę zewnętrzną. Sfera zewnętrzna to działalność administracji podejmowana w stosunku do podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie ani służbowo danemu organowi administracji jak obywatele, organizacje społeczne lub samorządowe, zrzeszenia obywateli czy jednostki państwowe i niepaństwowe, które nie są

podporządkowane danemu organowi. Działania w sferze wewnętrznej dotyczą natomiast stosunków prawnych z organami, jednostkami organizacyjnymi czy pracownikami bezpośrednio służbowo podporządkowanymi danemu organowi.

Formy działań administracji podzielić można na formy działań władczych i niewładczych zwanych pozawładczymi. Działanie władcze to jednostronne rozstrzygnięcie organu administracji o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego. Przy czym ta druga strona musi się podporządkować woli organu dysponującego środkami przymusu państwowego, pozwalającymi na wymuszenie podporządkowania się. Do działań władczych należą akty administracyjne i akty normatywne.

W przypadku niewładczym form działania pozycje organu administracji i drugiego podmiotu stosunku prawnego są równorzędne. Nawet, jeśli istnieje pewne zróżnicowanie, organ administracji nie zajmuje pozycji zdecydowanie nadrzędnej. Czasami załatwienie określonej sprawy wymaga podjęcia kolejno kilku działań

administracji mających różne formy prawne. Mamy wtedy do czynienia z ciągiem działań prawnych, z tzw. Działaniami złożonymi administracji.

Istota i zasady ogólne postępowania administracyjnego

Pojęcie postępowania administracyjnego

Postępowanie administracyjne jest dziedziną prawa regulującą tryb wydawania aktów administracyjnych oraz uprawnienia przysługujące adresatom aktów administracyjnych oraz uprawnienia przysługujące adresatom aktów administracyjnych w trakcie ich wydawania. Należy zauważyć, że o ile procedura karna i cywilna dotyczy całej działalności sądów, o tyle procedura administracyjna obejmuje jedynie wydanie i wykonanie aktu administracyjnego. Przepisy procedury administracyjnej służą stworzeniu zasad działania organów administracji dla realizacji norm prawa administracyjnego materialnego oraz zabezpieczeniu obywatela przed samowolą organów administracji.

Podstawowe przepisy proceduralne dotyczące zastosowania prawa materialnego administracyjnego zawarte zostały w ustawie z dn. 14.06.1960r. Kodeks postępowania administracyjnego j.t. Dz. U.z 2000, nr 98, poz.1071, ze zm. Unormowania zawarte w K.P.A nie mają jednak charakteru wyczerpującego. Szereg przepisów proceduralnych znajduje się w aktach prawnych materialnego prawa administracyjnego. Sam Kodeks odsyła w wielu przypadkach do przepisów odrębnych. W KP.A. zamieszczono też szereg delegacji do wydania przepisów wykonawczych różnego rodzaju.

K.P.A obejmuje kilka odrębnych postępowań, które zostały uregulowane w odrębnych działach Kodeksu. Należą tu:

Ogólne postępowanie administracyjne;

Postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń;

Postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów o właściwość pomiędzy organami administracji państwowej i organami samorządu terytorialnego oraz pomiędzy tymi organami a sądami;

Postępowanie w sprawie skarg i wniosków.

Trzon kodeksu stanowią przepisy ogólnego postępowania administracyjnego. Zakres ich stosowania uregulowany został w art. 1 k.p.a

Organy administracji publicznej roztrzygają sprawy głównie przez wydanie decyzji administracyjnej

Poprzez decyzję administracyjną należy rozumieć akty prawne np. orzeczenie, pozwolenie, zezwolenie, nakaz.

Decyzja jest aktem administracyjnym rozstrzygającym sprawę. Kończy ona więc postępowanie w danej instancji.

Decyzja powinna mieć formę pisemną. Jest to zrozumiałe jeśli się zważy, że stanowi ona trwałą postawę uzyskiwanych przez stronę uprawnień np.:

-prawo jazdy, zezwolenie na broń, zmiana nazwiska

-lub nakładanych obowiązków

Decyzja jest to akt stosowania prawa materialnego polegający na ustaleniu (konkretyzacji) wiążących konsekwencji normy prawa administracyjnego w odniesieniu do konkretnego adresata.

Do niezbędnych elementów każdej decyzji należy:

1. oznaczenie organu administracji państwowej lub innych właściwego organu,

2. datę wydania decyzji,

3. oznaczenie strony lub stron, do których decyzja jest skierowana,

4. podstawa prawna decyzji,

5. rozstrzygnięcie sprawy,

6. uzasadnienie faktyczne i prawne,

7. pouczenie o możliwości odwołania, terminach i trybie,

8. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji (art. 107k.p.a)

Stroną - jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczący postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek (art. 28 k.p.a). Istotna cechą strony jest to, że jest ona podmiotem własnych praw, interesów prawnych lub obowiązków, które podlegają skonkretyzowaniu w postępowaniu administracyjnym.

Obowiązkiem każdego organu administracji jest jak najlepsze wyjaśnienie podstawy faktycznej i prawnej decyzji. Wynika to również z zasad ogólnych wyrażonych w k.p.a tj. zasady udzielenia informacji (art. 9) i zasady przekonywania czyli wyjaśnienia stronie zasadności przesłanek rozstrzygnięcia (art. 11).

Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Uzasadnienie prawne decyzji powinno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z potoczeniem przepisów prawa.

Decyzja wydana na prośbę strony i uwzględniająca w całości jej żądanie, gdy w sprawie nie ma drugiej strony np.:

-pozytywna decyzja w sprawie o zmianę nazwiska

- decyzja w sprawie w której są:

-dwie lub więcej stron w całości uwzględniająca zgodne żądania tych stron np.:

decyzja o przebudowie lokalu mieszkalnego wydana na prośbę wszystkich najemców nie wymagają uzasadnienia

POSTANOWIENIA

Różnice między postanowieniem a decyzją:

-decyzja co do istoty rozstrzyga i kończy postępowanie

-decyzje kierowane są do stron, postanowienie do strony ale dotyczyć może także innych uczestników postępowania administracyjnego np. świadków

-decyzje są wydawane na podstawie przepisów prawa administracyjnego (prawo materialne) a postanowienie także na podstawie przepisów postępowania administracyjnego

Składniki (elementy) postanowienia zawiera art. 124 k.p.a

- oznaczenie organu

-data wydania

- oznaczenie stron lub innych uczestników postępowania

-podstawa prawna

-rozstrzygnięcie

-pouczenie o środkach zaskarżenia

-podpisy osób upoważnionych z imienia i nazwiska oraz stanowisko

Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne jeżeli jest zażalenie i skarga ale nie musi być uzasadnienia jeśli nie ma skargi bądź zażalenia.

Art. 125 k.p.a stwierdza że postanowienia doręcza się na piśmie i mogą być one zaskarżane jeżeli przepis prawa tak stanowi .

-

Postanowieniom organ administracji publicznej nie może wydać rygoru natychmiastowej wykonalności.

Zgodnie z (art. 15 k.p.a) postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Jeżeli od decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji zostało wniesione odwołanie, to powinno być ono załatwione w trybie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego o odwołaniach.

Organ odwoławczy rozstrzyga ponownie sprawę pod względem merytorycznym przeprowadzając w miarę potrzeby dalsze postępowanie wyjaśniające Organ odwoławczy może korygować zarówno wady prawne decyzji, jak tez wady polegające na niewłaściwej ocenie faktów, bądź powodujące inne nieprawidłowości.

Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy odwołanie (art. 127). Do rozpatrzenia odwołania właściwy jest organ administracji państwowej wyższego stopnia. Termin wniesienia odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji .

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.

Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia .Wystarczy, jeżeli z niego wynika, że strona nie jest zadowolona z decyzji.

Organ odwoławczy rozpatrując odwołanie wydaje decyzję, w której:

-utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję,

-uchyla zastrzeżoną decyzję w całości i przekazuje do ponownego rozpatrzenia przez

organ I instancji,

-uchyla zaskarżoną decyzję w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy,

-umarza postępowanie odwoławcze.

Decyzja od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji są ostateczne (art. 16). Uchylenie, lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w k.p.a..

Właściwość oraz okres działania NSA

1) osoby fizyczne - osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika;

2) osoby prawne - urząd i bank;

3) państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej

4) organizacje społeczne

5. Strona biorąca udział w postępowaniu posiada zdolność procesową, tzn. Zdolność do podejmowania czynności procesowych osobiście lub przez pełnomocnika.

6. Pełnomocnictwo to upoważnienie do zastępowania strony przed sądem lub organem administracji oparte na oświadczeniu woli reprezentowanego.

7. Pełnomocnikiem strony może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Pełnomocnictwo może zawierać upoważnienie do prowadzenia w imieniu strony wszelkich spraw w postępowaniu administracyjnym lub do prowadzenia poszczególnych spraw albo ich części bądź tylko do podejmowania niektórych czynności procesowych.

8. Osoby fizyczne posiadają zdolność procesową pełną lub ograniczoną (w zależności od tego czy mają pełną czy ograniczoną zdolność do czynności prawnej). Osoby nie mające pełnej zdolności procesowej, działają w postępowaniu przez swoich przedstawicieli ustawowych którymi są:

-dla małoletnich - rodzice lub opiekunowie

-dla ubezwłasnowolnionych częściowo - kuratorzy

-dla ubezwłasnowolnionych całkowicie - opiekunowie wyznaczeni przez sąd

9. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi z mocy prawa, kuratorzy i opiekunowie na podstawie postanowienia sądu opiekuńczego. Strony nie będące osobami fizycznymi, działają przez swoich ustawowych lub statutowych przedstawicieli.

10. Osobistego udziału strony wymaga się jedynie wtedy, kiedy charakter czynności prawnych wymaga jej osobistego udziału np. złożenie zeznania.

11. Pełnomocnikiem strony może być każda osoba fizyczna, posiadająca pełną

zdolność do czynności prawnych. Strona udziela pełnomocnictwa na piśmie lub zgłasza

je do protokołu.

Pełnomocnictwo może obejmować upoważnienie do prowadzenia w imieniu strony wszelkich spraw, poszczególnych spraw i ich części lub do podejmowania niektórych czynności procesowych np. występowanie na rozprawie, składanie wniosków dowodowych itp.

KPA - dopuszcza niekiedy tzn. Domniemane pełnomocnictwo które polega na tym, że organ prowadzący postępowanie może nie żądać dokumentu pełnomocnictwa, jeżeli:

-sprawa ma charakter mniejszej wagi,

-pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony,

-nie ma wątpliwości co do istnienia z zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.

13. Oprócz strony w postępowaniu administracyjnym mogą występować określone jednostki organizacyjne, które nie będąc stronami mogą działać na prawach strony:

a) uczestnicy na prawach strony to podmioty, których celem nie jest ochrona własnego interesu prawnego, lecz interesu innych podmiotów lub interesów społecznych,

b) uczestnikom na prawach strony przysługują uprawnienia procesowe, które ma strona są to m.in.:

-żądanie udostępnienia spraw,

-zgłaszanie dowodów,

-branie udziału w postępowaniu dowodowym, -składanie odwołań.

c) w postępowaniu na prawach strony mogą uczestniczyć:

- organy społeczne,

-prokurator,

-Rzecznik Praw Obywatelskich.

14. Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować do organu administracji z żądaniem:

-wszczęcia postępowania administracyjnego,

-dopuszczenia jej do udziału w rozpoczętym postępowaniu administracyjnym.

15. Prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich przysługują te same uprawnienia.

a) Żądanie wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu nie zgodnego z prawem,

b) Prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej.

16. Osoby zainteresowane to podmioty mające w sprawie interes faktyczny. Mogą nimi

być zarówno osoby fizyczne jak i jednostki organizacyjne. Państwowe, samorządowe, społeczne.

Organ administracji jeżeli jest to uzasadnione, ma obowiązek zawiadomić osoby zainteresowane lub wezwać do złożenia oświadczenia i dowodów.

Do najważniejszych obowiązków strony należą:

-zawiadamianie organu administracji publicznej o każdej zmianie adresu, jeżeli w toku postępowania strona tego postępowania zmienia adres;

-zgłaszanie się na wezwanie organu administracji publicznej i obowiązek poddania się czynnościom związanym z prowadzonym postępowaniem (np. .udział w przesłuchaniu);

-wnoszenie opłaty skarbowej do podań (żądań, odwołań, zażaleń), załączników do podań, czynności urzędowych, zaświadczeń i zezwoleń.

Świadek w postępowaniu administracyjnym jest zobowiązany do stawienia się na wezwanie organu administracji publicznej i do złożenia zeznań w sprawie, w której toczy się postępowanie administracyjne. Świadkami nie mogą być:

-osoby nie zdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń;

-osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności

objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy;

-duchowni, co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

Poza tymi przypadkami nikt nie może odmówić zeznań w charakterze świadka z wyjątkiem osób, które dla strony są małżonkiem, rodzicami, dziećmi, rodzeństwem, powinowatymi pierwszego stopnia, albo osobami pozostającymi w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, jeżeli odpowiedź mogłaby narazić jego lub bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę

lub bezpośrednią szkodę majątkową, albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej .Postępowanie administracyjne może być wszczęte „z urzędu „lub „na wniosek”

Wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu ma miejsce wtedy, gdy organ administracji publicznej z własnej inicjatywy postanowił zająć się daną sprawą administracyjną. Najczęściej podstawą zajęcia się sprawą administracyjną z urzędu są obowiązujące przepisy materialnego prawa administracyjnego. Wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu może być również rezultatem przeprowadzonej kontroli czy otrzymanej przez organ administracji skargi, lub zawiadomienia

Wszczęcie postępowania administracyjnego na wniosek strony ma miejsce wtedy, gdy do organu administracji publicznej wpływa odpowiednie podanie (wniosek).

Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia wniosku o wszczęcie postępowania organowi administracji publicznej.

Jeśli we wniosku nie wskazano adresu osoby wnoszącej ten wniosek i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, to wniosek pozostawia się bez rozpoznania.

Jeżeli wniosek nie spełnia innych wymagań ustalonych w przepisach prawa, to organ wzywa wnoszącego wniosek do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że nie usunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.

Jeśli organ administracji publicznej, do którego wniesiono wniosek, jest niewłaściwy w

sprawie, to organ ten niezwłocznie przekazuje wniosek do właściwego organu.

Jeżeli wniosek dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy, to organ administracji publicznej, do którego wniosek wniesiono, rozpocznie postępowanie w sprawach należących do jego właściwości i równocześnie zawiadomi wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębny wniosek do właściwego organu.

Jeżeli wniosek wniesiono do organu niewłaściwego, a właściwego nie można ustalić na podstawie danych zawartych we wniosku, albo gdy z wniosku wynika, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, organ, do którego wniesiono wniosek, zwraca ten wniosek wnoszącemu.

Datą wszczęcia postępowania administracyjnego z urzędu jest dzień, w którym dokonano pierwszej czynności postępowania z powiadomieniem o niej strony.

O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron organ administracji publicznej jest zobowiązany zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie.

Bez względu na to, czego sprawa dotyczy, obowiązkiem organu jest ustalenie stanu faktycznego i prawnego.

Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie. Protokół sporządza się tak, aby wynikało z niego, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły

obecne osoby. Czynności, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności.

Fakty w postępowaniu administracyjnym ustala się na podstawie środków dowodowych, czyli pewnych źródeł informacji. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.

Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem.

Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Przekroczenie terminu określonego w k.p.a. powoduje utratę prawa do dokonania czynności. Mogą się zdarzyć takie sytuacje, które uniemożliwiają dokonanie czynności, wówczas należy wystąpić z

wnioskiem o przywrócenie terminu. Wniosek ten należy wnieść w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uniemożliwiającej dochowania terminu, jednocześnie z wnioskiem należy dokonać danej czynności (np. wnieść odwołanie). Przywrócenie terminu jest możliwe gdy:

-niedotrzymanie terminu nastąpiło bez winy osoby, która żąda przywrócenia terminu;

-wniesiono wniosek o przywrócenie terminu (nie ma możliwości aby organ administracji publicznej przywrócił termin z urzędu);

Zasady obliczania terminów:

-jeżeli początkiem terminu obliczonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło;

-terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu;

-terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było to w ostatnim dniu tego miesiąca;

-jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni;

-termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego albo złożono je w polskim urzędzie konsularnym.

Do przyczyn, które powodują zawieszenie postępowania administracyjnego, należą:

-śmierć strony lub jednej ze stron w sytuacji, gdy wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe;

-śmierć ustawowego przedstawiciela strony postępowania;

-utrata przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych;

-konieczność uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd;

-wniosek strony postępowania, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, (jeżeli nie sprzeciwią się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu).

W sprawie zawieszenia postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienie.

Na większość wydanych toku postępowania postanowień strona może złożyć zażalenie.

Zażalenia wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji.

Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

-wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;

-wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

-dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;

-została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;

-była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;

-w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;

-zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Uchylenia lub zmiany decyzji dokonuje organ, który ją wydał lub organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.

Organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja:

-stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony;

-została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.

Jeżeli zostaje podjęta decyzja o wznowieniu postępowania, to następuje ponowne rozpatrzenie sprawy będącej przedmiotem tego postępowania. Okoliczności do wznowienia postępowania:

-fałszywość dowodów, na podstawie, których ustalono istotne dla sprawy okoliczności,

-wydanie decyzji w wyniku przestępstwa,

-wydanie decyzji przez organ lub urzędnika, który powinien być wyłączony z postępowania w sprawie,

-nieuczestniczenie strony w postępowaniu- bez jej winy

-wyjście na jaw nowych okoliczności istotnych dla sprawy lub nowych dowodów nieznanych organowi w dniu wydania decyzji

-wydanie przez trybunał Konstytucyjny orzeczenia o tym że akt normatywny, na podstawie którego została wydana decyzja jest niezgodny z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą.

Podanie o wznowienie postępowania powinno być wniesione do organu, który wydał decyzję w pierwszej instancji terminie 1 miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okolicznościach stanowiących podstawę do wznowienia postępowania.

Decyzje i postanowienia organów administracji publicznej wydane w toku postępowania administracyjnego przez organ pierwszej instancji podlegają weryfikacji przez organ wyższej instancji.

Możliwość weryfikacji rozstrzygnięć organu pierwszej instancji wynika z zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Weryfikacja ta może być dokonana w trybie zwyczajnym lub w trybie nadzwyczajnym. Różnica pomiędzy trybem zwyczajnym a nadzwyczajnym polega na tym, że tryb zwyczajny dotyczy decyzji i postanowień nieostatecznych to znaczy takich do których nie upłynął jeszcze termin do wniesienia środka zaskarżenia(odwołania lub zażalenia). Tryb nadzwyczajny dotyczy decyzji i postanowień

ostatecznych. Środkami prawnymi wykorzystywanymi w ramach zwyczajnego trybu weryfikacji są odwołanie i zażalenie, natomiast środkami prawnymi wykorzystywanymi w ramach trybu nadzwyczajnego są: wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej oraz stwierdzenie

wygaśnięcia decyzji.

TRYB ZWYCZAJNY

I. Odwołania

Od orzeczeń administracji publicznej przysługuje stronom odwołanie do instancji wyższego szczebla. Odwołanie nie przysługuje od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez naczelny organ administracji. Strona niezadowolona z decyzji takiego organu może się jedynie zwrócić do niego z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Odwołanie nie przysługuje też od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez samorządowe kolegium odwoławcze w sprawach należących do zadań własnych gmin.

Strona niezadowolona z decyzji tego organu może również jedynie zwrócić się do niego z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Odwołanie wniesione do instancji wyższej nie wymaga uzasadnienia. Wystarczy, jeśli z wniesionego odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z decyzji wydanej przez organ I instancji. Nie jest to powszechną regułą, albowiem przepisy szczególne mogą ustalać inne wymagania dotyczące treści odwołania.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem tego organu, który wydał decyzję, od jakiej strona się odwołuje. Termin wniesienia odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a jeżeli decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie.

Przepisy szczególne mogą określać inne terminy wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji, z wyjątkiem gdy:

-decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności,

-decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.

Inne decyzje mogą również podlegać wykonaniu przed upływem terminu wniesienia odwołania, gdy zgodne oświadczenia w tym względzie wyrażą wszystkie strony. O wniesieniu odwołania przez jedną ze stron postępowania organ administracji zawiadamia pozostałe strony. Jeśli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ administracji, który wydał decyzję, uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może on wydać nową decyzję, zmieniającą lub uchylającą decyzję zaskarżoną. Podobnie może postąpić organ administracji, gdy odwołanie wniosła wprawdzie tylko jedna strona, ale pozostałe strony wyraziły zgodę na zmianę lub uchylenie decyzji, zgodnie z żądaniem strony odwołującej się. Od wydanej nowej decyzji służy stronom prawo do odwołania (jako od decyzji organu I instancji). Organ administracyjny I instancji obowiązany jest przesłać wraz z aktami sprawy odwołanie od decyzji organowi odwoławczemu jako organowi II instancji w terminie siedmiu dni, chyba że w terminie tym wyda nową decyzję satysfakcjonującą stronę, co automatycznie sprawi, że odwołanie będzie bezprzedmiotowe. Jeśli w świetle przepisów prawa odwołanie nie jest dopuszczalne, organ odwoławczy stwierdza to wydanym postanowieniem. Podobnie postępuje w sytuacji, gdy odwołanie zostało wniesione po obowiązującym terminie do jego wniesienia (uchybienie terminu). Na te postanowienia strona nie może wnieść zażalenia - są one ostateczne. W uzasadnionych przypadkach organ odwoławczy może wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji. Na żądanie strony lub z urzędu może przeprowadzić postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie, albo może zlecić to organowi, który wydał decyzję. Przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy strona może cofnąć odwołanie, którego wszakże organ ten nie uwzględni, jeżeli skutkiem wyrażenia zgody na cofnięcie odwołania byłoby utrzymanie w mocy decyzji, która wydana została z naruszeniem przepisów prawa lub interesu społecznego.

Wydając decyzje, organ odwoławczy może:

-utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję,

-uchylić zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w zakresie części uchylonej

decyzji wydać orzeczenie,

-uchyliwszy całą zaskarżoną decyzję, umorzyć postępowanie I instancji.

Uchylając zaskarżoną decyzję w całości, organ odwoławczy może przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, gdy w opinii organu odwoławczego rozstrzygnięcie sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub znacznej części. Przekazując sprawę do przeprowadzenia ponownego postępowania w sprawie, organ odwoławczy może w szczególności wskazać, jakie okoliczności winien wziąć pod uwagę organ I instancji przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Nie jest dopuszczalne wydanie przez organ odwoławczy decyzji na niekorzyść strony odwołującej się - wyjątek stanowi zaskarżona decyzja rażąco naruszająca prawo lub interes społeczny.

II. Zażalenia

Są środkiem odwoławczym od postanowień. Jednak nie na każde postanowienie służy zażalenie, a jedynie na takie, co do których k.p.a. wyraźnie przewiduje możliwość ich zaskarżalności w drodze zażalenia i gdy zostały one wydane w toku postępowania. Inne postanowienia mogą być zaskarżane tylko łącznie z odwołaniem od decyzji.

Wniesienie zażalenia na postanowienie organu administracyjnego nie wstrzymuje jego wykonania.

TRYB NADZWYCZAJNY

I. Wznowienie postępowania

Zdarza się decyzja organu administracyjnego wydana w trakcie postępowania nie była prawidłowa. Różne mogą być przyczyny wydawania nieprawidłowych decyzji przez organy administracji. W przewidywaniu zaistnienia takich zdarzeń k.p.a. dopuszcza możliwość wznowienia postępowania, którego celem jest uchylenie decyzji ostatecznej wydanej z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na wniosek strony. Podanie o wznowienie postępowania powinno być wniesione do organu, który wydał decyzje w pierwszej instancji w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okolicznościach stanowiących podstawę wznowienia postępowania. Po uznaniu przez organ administracji publicznej argumentów przemawiających za wznowieniem postępowania podejmuje on czynności, w rezultacie których wydaje decyzję. W decyzji tej może odmówić j uchylenia dotychczasowej decyzji (jeżeli nie ma podstaw do jej uchylenia) lub może ją uchylić i wydać nową decyzję w sprawie, której dotyczyło postępowanie (jeżeli są podstawy do uchylenia dotychczasowej decyzji).

Wznowienie postępowania według k.p.a. jest uzasadnione, jeżeli:

-dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności, okazały się fałszywe;

-decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;

-decyzja wydana została przez pracownika organu lub organ administracji, który powinien być w świetle przepisów prawa wyłączony z rozstrzygania sprawy;

-strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;

-wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, ale nieznane organowi wydającemu decyzję;

-decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;

-zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przez organ administracji przy wydaniu decyzji;

-decyzja wydana została w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione;

-Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie której została wydana decyzja.

Stwierdzenie nieważności decyzji

Jest instytucją procesową tworzącą prawną możliwość eliminacji z obrotu prawnego decyzji dotkniętych przede wszystkim wadami materialnoprawnymi powodującymi nieprawidłowe ukształtowanie stosunku administracyjnego. W przeciwieństwie do trybu wznowienia postępowania, który uzależnia jego uruchomienie od ostateczności decyzji, przy postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczęte ono może być zarówno w sprawie decyzji ostatecznej jak i niestatecznej. Postępowanie wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu, gdy wystąpiła jedna z kwalifikowanych wad wyliczonych enumeratywnie w art. 156 § 1 k.p.a.

Nieważna jest decyzja, która:

-wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości organu administracyjnego, -wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, -dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej decyzją ostateczną, -została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, -była niewykonalna w dniu jej wydania ,a jej niewykonalność ma trwały charakter, -w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą, . -zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa .

III. Uchylenie decyzji lub zmiana decyzji

Kolejnym sposobem weryfikacji ostatecznych decyzji administracyjnych jest uchylenie lub zmiana decyzji. Uchylenia lub zmiany decyzji dokonuje organ, który ją wydał lub organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Decyzję można uchylić lub zmienić jedynie wtedy, gdy uchylenie lub zmiana decyzji spowodują usunięcie zagrożenia( przeciwdziałanie szkodom). Uchylenie lub zmiana decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie sprawy, będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji, a stronie, która poniosła szkodę wskutek uchylenia lub zmiany

decyzji służy odszkodowanie.

IV. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji

Sposobem weryfikacji ostatecznych decyzji administracyjnych jest, stwierdzenie wygaśnięcia decyzji. Organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja: stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa, albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony, albo została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona go nie wypełniła.

Postępowania w sprawach wydawania zaświadczeń .

Zaświadczenie jest urzędowym potwierdzeniem określonych faktów lub stanu prawnego. Nie zmienia sytuacji prawnej adresata, ponieważ drogą zaświadczenia nie można ani przyznać ani ograniczyć żadnych uprawnień. Zaświadczenia wydawane są wyłącznie na żądanie osoby ubiegającej się o nie chyba, że przepis szczególny

stanowi inaczej. Postępowanie zostaje wszczęte w momencie otrzymania żądania wydania zaświadczenia. Kodeks wymaga wydania zaświadczenia bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7 dni.

Odmowa wydania zaświadczenia następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

SAMORZĄDOWE KOLEGIA ODWOŁAWCZE

HISTORIA I STATUS PRAWNY

Geneza samorządowych kolegiów odwoławczych ma swój początek w roku 1989, kiedy to zmiany społeczno - polityczne, które nastąpiły w Polsce znalazły swoje odzwierciedlenie w obowiązującym systemie prawnym. Podjęto wówczas prace nad aktami prawnymi o randze konstytucyjnej zmierzające do prawnego uregulowania

zmian ustrojowych oraz wprowadzenia instytucji prawnych charakterystycznych dla demokratycznego państwa prawa.

Reforma samorządowa wymagała przekształceń w strukturze byłej administracji terenowej. Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 16, poz. 90.) i ustawa z dnia 22 marca 1990 roku o terenowych organach rządowej administracji ogólnej (Dz.U. Nr 21, poz. 123), ukształtowała w Polsce dualistyczny model ustroju administracji publicznej w terenie. Dualistyczny podział administracji w terenie oznacza nie tylko podział zadań, ale także podział odpowiedzialności za realizację tych zadań. Na model ten składa się zdecentralizowana administracja samorządowa sprawowana przez organy samorządu terytorialnego i administracja rządowa, wykonywana przez organy rządowej administracji ogólnej i specjalnej.

Samorząd utworzony został tylko na jednym szczeblu ( gminy.) Tradycyjnie, bo nawiązując do okresu przedwojennych uregulowań w tej materii, zakres działania gminy podzielony został na zadania własne i zadania zlecone.

W okresie od przywrócenia samorządu terytorialnego na szczeblu gminy tzn. od 27 maja 1990 roku do 4 grudnia 1994 roku działały kolegia odwoławcze przy istniejących wówczas sejmikach samorządowych w czterdziestu dziewięciu ówczesnych województwach. Były to organy odwoławcze powołane do rozpatrywania odwołań od decyzji administracyjnych wydawanych przez organy gminy w zakresie zadań własnych

gminy. Członków kolegiów powoływano na czas kadencji sejmiku samorządowego. Finansowanie działalności kolegiów następowało z budżetu sejmiku, czyli pośrednio koszty funkcjonowania kolegiów ponosiły gminy.

Sytuacja ta uległa zmianie, gdy weszła w życie nowa ustawa a jej jednolity tekst został opublikowany w roku 2001 w Dzienniku Ustaw Nr 79, poz. 856. Obecnie samorządowe kolegium odwoławcze jest organem wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, jak również ustawy z 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa, w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Tym samym mogą one pełnić funkcję organów odwoławczych także w sprawach zleconych z zakresu administracji rządowej. W szczególności kolegium odwoławcze jest organem właściwym do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji Podstawowym zadaniem kolegiów jest sprawowanie szeroko pojętej kontroli instancyjnej oraz nadzoru pozainstancyjnego nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

Obszar właściwości miejscowej kolegium odpowiada obszarowi właściwości miejscowej sądu administracyjnego pierwszej instancji. Organem wyższego stopnia w stosunku do organów samorządu województwa - w przypadku istnienia, co najmniej dwóch sądów administracyjnych pierwszej instancji na obszarze województwa - jest kolegium mające siedzibę w mieście będącym siedzibą władz samorządu województwa. Kolegia są państwowymi jednostkami budżetowymi, co oznacza, że ich działalność jest finansowana z budżetu państwa.

ROZPATRYWANIE SPRAW

Samorządowe kolegia odwoławcze najczęściej załatwiają sprawy od decyzji i zażaleń na postanowienia organów I instancji. Orzeczenia samorządowego kolegium odwoławczego zapadają po przeprowadzeniu rozprawy lub na posiedzeniu niejawnym.

Orzeczenia, co do zasady, wydawane są w formie decyzji albo postanowień. Kolegium wydaje orzeczenia po odbyciu niejawnej narady składu orzekającego, obejmującej dyskusję oraz głosowanie nad orzeczeniem i zasadniczymi motywami rozstrzygnięcia.

Sprawę przedstawia członek kolegium wyznaczony jako jej sprawozdawca. Orzeczenia zapadają większością głosów. Członek składu orzekającego nie może wstrzymać się od głosu. Członek składu orzekającego, który został przegłosowany, ma prawo zgłosić przy podpisywaniu orzeczenia zdanie odrębne, uzasadniając je na piśmie w terminie siedmiu dni od dnia odbycia narady. Orzeczenia kolegium podpisują wszyscy członkowie składu, nie wyłączając przegłosowanego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzeka w składzie trzyosobowym, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej. Składowi orzekającemu przewodniczy prezes lub etatowy członek kolegium. Zasady wyznaczania składów orzekających określa regulamin kolegium. Członkowie kolegium nieposiadający wykształcenia prawniczego lub administracyjnego są wyznaczani do składów orzekających z uwzględnieniem ich kwalifikacji zawodowych. Przy orzekaniu członkowie składów orzekających kolegium są związani wyłącznie przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Kontrolę orzecznictwa kolegiów sprawuje sąd administracyjny na zasadach i w trybie określonym przepisami ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.

ODWOŁANIE OD ORZECZENIA S.K.O

Od decyzji wydanej przez samorządowe kolegium odwoławcze odwołanie nie przysługuje. Jednakże w tym przypadku istnieje namiastka odwołania - wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Strona niezadowolona z decyzji wymienionych organów, wydanej w pierwszej instancji, może zwrócić się do tego organu, który decyzje wydał, z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do wniosku tego stosuje się odpowiednio

przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

Należy jednak pamiętać, że na gruncie obecnie obowiązującego art. 33 ust. 2 o NSA podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny: Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Podstawą skargi może być wyłącznie naruszenie prawa, nie zaś tylko niesłuszność decyzji czy postanowienia. W przypadku decyzji lub postanowienia wydanego przez kolegium w pierwszej instancji skarga powinna być poprzedzona (pod rygorem jej odrzucenia przez sąd) wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy (art.127 § 3,4 k.p.a.). Jeśli strona nie zgadza się z werdyktem kolegium, może skierować sprawę do sądu. Każda decyzja wydana przez SKO podlega kontroli Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Skargę należy złożyć do właściwego miejscowo Sądu Administracyjnego za pośrednictwem kolegium, które wydało decyzję. Na decyzji dostarczonej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze powinno znaleźć się pouczenie dotyczące możliwości złożenia skargi. Na złożenie skargi mamy 30 dni, licząc od czasu dostarczenia (ogłoszenia) decyzji przez kolegium. Samo złożenie skargi nie powoduje wstrzymania wykonania decyzji. Wraz ze skargą można jednak złożyć wniosek o takie wstrzymanie.

Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem, jeśli uwzględni skargę wówczas:

1) uchyla decyzję w całości bądź w części,

2) stwierdza nieważność decyzji,

3) stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa.

W takim wypadku sąd zazwyczaj wskazuje, jakie przepisy prawa zostały naruszone przez urząd i kieruje sprawę do ponownego rozpatrzenia. Jeśli sąd oddali skargę nie musi uzasadniać swojej decyzji.

Sprawy wniesione do WSA rozpoznaje się według kolejności ich wpływu. Oznacza to, że strona musi uzbroić się w cierpliwość, gdyż sprawa może ciągnąć się miesiącami. Gmina nie jest stroną postępowania administracyjnego w sprawie indywidualnej z zakresu administracji publicznej, w której decyzję wydaje wójt, burmistrz, czy zarząd tej gminy. Co oznacza, że ani gmina, ani żaden jej organ nie są uprawnione do

zaskarżenia do sądu administracyjnego decyzji organu odwoławczego (SKO) zmieniającą w I instancji decyzję organu. Podkreślić wszakże należy, że gmina tylko wyjątkowo będzie posiadała legitymację skargową, a mianowicie wyłącznie wtedy, gdy da się ustalić przepis prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego gmina będzie mogła skutecznie żądać czynności służącej zaspokojeniu jej potrzeb albo żądać

zaniechania lub ograniczenia czynności sprzecznych z jej interesem. Sytuację taką kreował art. 26 ust. 2 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Na jego podstawie zarząd gminy był właściwy do wydania decyzji o rozwiązaniu umowy użytkowania wieczystego, w sytuacji gdy gmina była jednocześnie właścicielem tej nieruchomości.

Samorządowe Kolegia Odwoławcze są organami o wyjątkowym charakterze w polskim systemie organów administracji publicznej. Ich właściwość ogranicza się wyłącznie do spraw indywidualnych z zakresu administracji samorządu terytorialnego - spełniają w tym zakresie funkcję orzeczniczą. Ze względu na wymogi stawiane członkom kolegiów oraz związanie składów orzekających kolegiów przy orzekaniu - wyłącznie przepisami powszechne obowiązującego prawa -można podzielić pogląd, że kolegia są organami administracji jednakże o charakterze quasi -sądowym, chociaż ustawa z 12 października 1994 roku nie przyznała im atrybutu niezawisłości.

Postępowanie egzekucyjne w administracji

Postępowanie egzekucyjne w administracji to zespół działań organu egzekucyjnego którego celem jest wyegzekwowanie nałożonego obowiązku wynikającego z realizacji normy prawa administracyjnego.

Egzekucja administracyjna w polskim prawie jest uregulowana w ustawie z dnia 17 czerwca 1966r. (jednolity tekst Dz.U.nr 229,poz.1954),ze zmianami. Uzupełnieniem ustawy jest szereg przepisów wykonawczych zawartych w rozporządzeniach i zarządzeniach.

Cechą charakterystyczną postępowania egzekucyjnego jest stosowanie prawnego przymusu.

Stosowanie przymusu egzekucyjnego jest możliwe wyłącznie w tych przypadkach, gdy adresat aktu administracyjnego jest zobowiązany do jego wykonania, to jest do podjęcia działań zmierzających do podporządkowania stanu faktycznego normie prawa materialnego skonkretyzowanej w akcie administracyjnym.

Zakres egzekucji administracyjnej

Egzekucji administracyjnej podlegają następujące obowiązki (Art. 2 ustawy):

1) podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III

ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r.

Nr 8, poz. 60, Nr 85, poz. 727, Nr 86, poz. 732 i Nr 143, poz. 1199);

1a) niepodatkowe należności budżetowe, do których stosuje się przepisy ustawy

z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz.

1240);

1b) należności z tytułu przychodów z prywatyzacji;

2) grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej;

3) należności pieniężne, inne niż wymienione w pkt 1 i 2, jeżeli pozostają we

właściwości rzeczowej organów administracji publicznej;

4) należności przypadające od jednostek budżetowych, wynikające z zastosowania

wzajemnego potrącenia zobowiązań podatkowych z zobowiązaniami

tych jednostek;

5) należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie

innych ustaw;

6) wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych

przepisów;

7) należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi Śródlądowej

oraz składek specjalnych do Funduszu Rezerwowego;

8) należności pieniężne wynikające z tytułu:

a) zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią systemu całkowitego

lub częściowego finansowania Europejskiego Funduszu

Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskiego Funduszu Rolniczego

Gwarancji lub Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów

Wiejskich, łącznie z sumami, które mają być pobrane w związku z tymi

działaniami,

b) opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji

rynku Unii Europejskiej dla sektora cukru,

c) należności przywozowych,

d) należności wywozowych,

e) podatku od towarów i usług,

f) podatku akcyzowego,

g) podatku od dochodu lub podatku od majątku,

h) podatku od składek ubezpieczeniowych,

i) odsetek, kar i grzywien administracyjnych, kosztów i innych należności

związanych z należnościami, o których mowa w lit. a-h, z wyłączeniem wszelkich sankcji o charakterze karnym określonych w prawie państwa

udzielającego pomocy;

9) należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie

ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita

Polska;

10) obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów

administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do

egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego;

11) obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego

wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi,

nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy.

Egzekucję administracyjną stosuje się do obowiązków określonych w art. 2,

gdy wynikają one z decyzji lub postanowień właściwych organów, albo - w

zakresie administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego - bezpośrednio

z przepisu prawa, chyba że przepis szczególny zastrzega dla tych obowiązków

tryb egzekucji sądowej.

§ 1a. Egzekucję administracyjną stosuje się również do należności pieniężnych, o

których mowa w art. 2 § 1 pkt 5, wynikających z tytułów wykonawczych wystawionych

przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych na podstawie

art. 44 ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach

udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2003 r.

Nr 174, poz. 1689, z późn. zm.2)), zwanej dalej „ustawą o poręczeniach i gwarancjach

udzielanych przez Skarb Państwa”, oraz na podstawie art. 16 ustawy z

dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom

finansowym (Dz. U. Nr 39, poz. 308), zwanej dalej „ustawą o udzielaniu przez

Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym”.

§ 2. Egzekucję administracyjną stosuje się również do należności pieniężnych, o

których mowa w art. 2 § 1 pkt 8 i 9, wynikających z orzeczeń lub innych aktów

prawnych wydanych przez obce państwa.

Do obowiązków, które wynikają z decyzji, postanowień lub innych orzeczeń niż

określone w art. 3 i art. 3a, stosuje się egzekucję administracyjną tylko wówczas, gdy

odrębne ustawy tak stanowią (Art. 4).

Uprawnionym do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej

obowiązków określonych w art. 2 jest (Art. 5):

1) w odniesieniu do obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organów

administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego

- właściwy do orzekania organ I instancji, z zastrzeżeniem pkt 4;

2) dla obowiązków wynikających z orzeczeń sądów lub innych organów albo

bezpośrednio z przepisów prawa - organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana

w wykonaniu przez zobowiązanego obowiązku albo powołana do

czuwania nad wykonaniem obowiązku, a w przypadku braku takiej jednostki

lub jej bezczynności - podmiot, na którego rzecz wydane zostało orzeczenie

lub którego interesy prawne zostały naruszone w wyniku niewykonania

obowiązku;

3) dla obowiązków wynikających z tytułów wykonawczych wystawionych

przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych na podstawie art.

44 ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa

oraz art. 16 ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom

finansowym - minister właściwy do spraw finansów publicznych;

4) w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydanych przez naczelnika

urzędu celnego decyzji, postanowień lub mandatów karnych oraz z przyjętych

przez naczelnika urzędu celnego zgłoszeń celnych, deklaracji albo informacji

o opłacie paliwowej - właściwy dla tego naczelnika dyrektor izby

celnej.

Uprawnionym do żądania wykonania, w drodze egzekucji administracyjnej,

obowiązków, o których mowa w art. 2 § 1 pkt 8 i 9, jest również obce państwo.

Prawa i obowiązki takiego państwa wykonuje organ wykonujący, chyba że ratyfikowana

umowa międzynarodowa, której stroną jest Rzeczpospolita Polska,

lub przepisy ustawy stanowią inaczej.

W razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku wierzyciel powinien

podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych (Art. 6).

Organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne przewidziane w ustawie.

Organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne, które prowadzą bezpośrednio

do wykonania obowiązku, a spośród kilku takich środków - środki najmniej

uciążliwe dla zobowiązanego.

Stosowanie środka egzekucyjnego jest niedopuszczalne, gdy egzekwowany

obowiązek o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym został wykonany albo

stał się bezprzedmiotowy (Art. 7)

Wyłączenia z egzekucji

Nie podlegają egzekucji administracyjnej (Art. 8):

1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie niezbędne dla

zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, a także

ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;

2) zapasy żywności i opału, niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego

utrzymaniu członków rodziny na okres 30 dni;

3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce, potrzebne do wyżywienia zobowiązanego

i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, wraz z zapasem

paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;

4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do pracy zarobkowej wykonywanej

osobiście przez zobowiązanego, z wyłączeniem środka transportu, oraz surowce

niezbędne do tej pracy na okres 7 dni;

5) przedmioty niezbędne do pełnienia służby przez zobowiązanego lub do wykonywania

przez niego zawodu;

6) pieniądze w kwocie 760 zł;

7) wkłady oszczędnościowe złożone w bankach na zasadach i w wysokości

określonej przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe

(Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.4));

8) wkłady oszczędnościowe złożone w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-

kredytowych w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 14

grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych

(Dz.U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2, z późn. zm.5));

9) dokumenty osobiste, po jednej obrączce zobowiązanego i jego współmałżonka,

wykonanej z metali szlachetnych, ordery i odznaczenia oraz przedmioty

niezbędne zobowiązanemu i członkom jego rodziny do nauki lub wykonywania

praktyk religijnych, a także przedmioty codziennego użytku,

które mogą być sprzedane znacznie poniżej ich wartości, a które dla zobowiązanego

mają znaczną wartość użytkową;

10) kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży

i wyjazdów;

11) kwoty otrzymane jako stypendia;

12) uchylony;

13) rzeczy niezbędne ze względu na ułomność fizyczną zobowiązanego lub

członków jego rodziny;

14) kwoty otrzymane z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych;

15) środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele

i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla

obsługi bankowej dotacji oraz środki pochodzące z płatności w ramach programu

finansowanego z udziałem środków europejskich otrzymanych w

formie zaliczki;

16) rzeczy służące w kościołach i innych domach modlitwy do odprawiania nabożeństwa

lub do wykonywania innych praktyk religijnych albo będące

obiektami kultu religijnego, choćby były kosztownościami lub dziełami

sztuki;

17) środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym, o którym mowa w

art. 36 ust. 4a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i

przetworów mlecznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2081 oraz z 2006 r.

Nr 50, poz. 363, Nr 208, poz. 1541 i Nr 115, poz. 794).

Za przedmioty niezbędne zobowiązanemu i członkom jego rodziny, w rozumieniu

§ 1 pkt 1, nie uważa się w szczególności:

1) mebli stylowych i stylizowanych;

2) telewizorów do odbioru programu w kolorze, chyba że zobowiązany wykaże,

że od roku produkcji telewizora upłynęło więcej niż 5 lat;

3) stereofonicznych radioodbiorników;

4) urządzeń służących do nagrywania lub odtwarzania obrazu lub dźwięku;

5) komputerów i urządzeń peryferyjnych, chyba że są one niezbędne zobowiązanemu

do pracy zarobkowej wykonywanej przez niego osobiście;

6) futer ze skór szlachetnych;

7) dywanów wełnianych i ze skór naturalnych;

8) porcelany, szkła ozdobnego i kryształów;

9) sztućców z metali szlachetnych;

10) dzieł sztuki.

Jeżeli zobowiązanym jest rolnik prowadzący gospodarstwo rolne, egzekucji nie

podlegają również (Art. 8a):

1) jeden koń wraz z uprzężą, jedna krowa, dwie kozy, jeden tryk i dwie owce,

jedna maciora oraz dziesięć sztuk drobiu;

2) jedna jałówka lub cieliczka w przypadku braku krowy;

3) zapasy paszy i ściółki dla inwentarza, o którym mowa w pkt 1 i 2, aż do

najbliższych zbiorów;

4) jeden pług, jeden zespół bron, jeden kultywator, jeden kierat, jedna sieczkarnia,

jeden wóz, jedne sanie robocze;

5) zboże lub inne ziemiopłody, niezbędne do najbliższych siewów lub najbliższego

sadzenia w gospodarstwie rolnym zobowiązanego;

6) zwierzęta gospodarskie w drugiej połowie okresu ciąży i w okresie odchowu

potomstwa oraz to potomstwo w okresie: źrebaki do 5 miesięcy, cielęta

do 4 miesięcy, jagnięta do 3 miesięcy, prosięta do 2 miesięcy i koźlęta do 5

miesięcy;

7) zakontraktowane zwierzęta rzeźne, jeżeli ich waga nie odpowiada warunkom

handlowym albo termin dostawy nie upłynął lub nie upływa w miesiącu

przeprowadzenia egzekucji;

8) jeden ciągnik na 25 ha powierzchni gruntów, nie mniej jednak niż jeden

ciągnik na gospodarstwo rolne, wraz z urządzeniami towarzyszącymi niezbędnymi

do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów;

9) jeden silnik elektryczny;

10) podstawowe maszyny i narzędzia rolnicze w ilości niezbędnej do pracy w

gospodarstwie rolnym zobowiązanego;

11) podstawowy sprzęt techniczny niezbędny do zakończenia cyklu danej technologii

produkcji w gospodarstwie specjalistycznym zobowiązanego;

12) zapasy paliwa i części zamienne niezbędne do normalnej pracy ciągnika i

maszyn rolniczych na okres do zakończenia cyklu produkcyjnego;

13) nawozy oraz środki ochrony roślin w ilości niezbędnej na dany rok gospodarczy

dla gospodarstwa rolnego zobowiązanego;

14) stado użytkowe kur niosek w okresie pierwszych 6 miesięcy nośności;

15) stado podstawowe zwierząt futerkowych oraz zwierzęta futerkowe, co do

których hodowca zawarł umowę kontraktacyjną na dostawę skór z tych

zwierząt;

16) zapasy paszy i ściółki dla inwentarza, o którym mowa w pkt 6, 7, 14 i 15, aż

do najbliższych zbiorów;

17) zapasy opału na okres 6 miesięcy;

18) zaliczki kontraktacyjne.

Świadczenia pieniężne przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym

podlegają egzekucji w zakresie określonym w tych przepisach (Art. 10).

Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej

W przypadku gdy w wyniku zbiegu egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej

administracyjny organ egzekucyjny prowadzi obie egzekucje, przepisy art. 8-10 stosuje

się również do należności podlegających egzekucji sądowej, chyba że określone

w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego ograniczenia egzekucji są mniejsze (Art. 12).

Egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie

terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne

upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem

skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba że przepisy

szczególne inaczej stanowią. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte

dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.

Koszty upomnienia obciążają zobowiązanego i, z zastrzeżeniem § 3, są pobierane

na rzecz wierzyciela. Obowiązek uiszczenia kosztów upomnienia przez

zobowiązanego powstaje z chwilą doręczenia upomnienia. Koszty te podlegają

ściągnięciu w trybie określonym dla kosztów egzekucyjnych.

Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, koszty upomnienia

są pobierane na rzecz komórki organizacyjnej wierzyciela, do której zadań należy

prowadzenie egzekucji.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw łączności określi, w drodze rozporządzenia, wysokość

kosztów upomnienia. Wysokość kosztów upomnienia nie może przekraczać

czterokrotnej wysokości kosztów związanych z doręczeniem upomnienia

jako przesyłki poleconej (Art. 15).

Organy egzekucyjne

• naczelnik urzędu skarbowego jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych,

• właściwy organ gminy o statusie miasta, wymienionej w odrębnych przepisach oraz gminy wchodzącej w skład powiatu warszawskiego jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, dla których ustalania lub określania i pobierania jest właściwy ten organ.

• przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w pierwszej instancji jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę ukaranego, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu kar pieniężnych i kosztów postępowania orzeczonych w tych sprawach.

• dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń.

• dyrektor izby celnej jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, do których poboru zobowiązane są organy celne na podstawie odrębnych przepisów.

Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest:

• wojewoda,

• właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne,

• kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień,

• kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień (Art. 19).

Wszczęcie egzekucji administracyjnej

Organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru.

Zobowiązanemu przysługuje prawo wniesienia zarzutów od egzekucji. Podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być:

• wykonanie lub umorzenie w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku,

• odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej,

• określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia, o którym mowa w art. 3 i 4,

• błąd co do osoby zobowiązanego,

• niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym,

• niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego,

• brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia,

• zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego,

• prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny,

Jeżeli zarzuty są uzasadnione - organ egzekucyjny wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego albo o zastosowaniu mniej uciążliwego środka egzekucyjnego.

Można wyróżnić dwa rodzaje egzekucji:

• egzekucję należności pieniężnych:

• egzekucja z wynagrodzenia za pracę,

• egzekucja z ruchomości,

• egzekucja z nieruchomości,

• egzekucja ze świadczeń ubezpieczenia emerytalnego,

• egzekucja z rachunków bankowych,

• egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych

• egzekucję obowiązków o charakterze niepieniężnym

• grzywna w celu przymuszenia

• wykonanie zastępcze, czyli wykonanie określonej czynności przez inna osobę na koszt zobowiązanego

• odebranie rzeczy ruchomej

• odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń

• przymus bezpośredni z użyciem siły fizycznej.

Postępowanie egzekucyjne może ulec zawieszeniu:

• w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej,

• w razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego,

• w razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego,

• na żądanie wierzyciela.

Postępowanie egzekucyjne może być umorzone:

• jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania,

• jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał,

• jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa,

• gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego,

• jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny,

• w przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego,

• jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu,

• jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania,

• na żądanie wierzyciela.

Organ egzekucyjny i egzekutor może w razie potrzeby wezwać, w pilnych przypadkach także ustnie, pomocy organu Policji, Straży Granicznej, Agencji

Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Agencji Wywiadu, jeżeli natrafił na opór,

który uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie egzekucji, albo jeżeli istnieje

uzasadnione przypuszczenie, że na taki opór natrafi. Jeżeli opór stawia żołnierz

w czynnej służbie wojskowej, należy wezwać pomocy właściwego organu

wojskowego, chyba że zwłoka grozi udaremnieniem egzekucji, a na miejscu

nie ma organu wojskowego (Art. 46).

Organy wymienione wyżej nie mogą odmówić udzielenia egzekutorowi pomocy.

Jeżeli cel egzekucji prowadzonej w sprawie należności pieniężnej lub wydania

rzeczy tego wymaga, organ egzekucyjny zarządzi otwarcie środków transportu

zobowiązanego, lokali i innych pomieszczeń zajmowanych przez zobowiązanego

oraz schowków w tych środkach, lokalach i pomieszczeniach.

Przeszukania rzeczy, środków transportu, lokali i innych pomieszczeń oraz

schowków dokonuje komisja powołana przez organ egzekucyjny. Z dokonanych

czynności spisuje się protokół. Zakończeniem czynności jest zabezpieczenie

przeszukiwanego środka transportu, pomieszczenia lub lokalu. Protokół

z dokonanych czynności przekazuje się niezwłocznie zobowiązanemu.

Zarządzenie, o którym mowa wyżej doręcza się zobowiązanemu (Art. 47).

Egzekutor może przeszukać odzież na osobie zobowiązanego oraz teczki, walizy

i tym podobne przedmioty, które zobowiązany ma przy sobie, jeżeli egzekucja

dotyczy należności pieniężnej lub wydania rzeczy.

Przeszukanie odzieży na osobie zobowiązanego oraz jego teczek, waliz i tym

podobnych przedmiotów poza mieszkaniem, przedsiębiorstwem, zakładem lub

gospodarstwem zobowiązanego może nastąpić tylko na podstawie pisemnego

polecenia organu egzekucyjnego. Egzekutor obowiązany jest okazać polecenie

organu egzekucyjnego zobowiązanemu przed przystąpieniem do czynności egzekucyjnych.

Jeżeli w czasie dokonywania czynności egzekucyjnych, o których mowa, egzekutor zauważy, że zobowiązany oddał poszukiwane przedmioty swemu

domownikowi lub innej osobie do ukrycia, egzekutor może przeszukać

odzież tej osoby oraz jej teczki, walizy i tym podobne przedmioty, jakie ona

ma przy sobie.

Przeszukanie odzieży powinno być dokonane tylko przez osobę tej samej płci

co osoba przeszukiwana (Art. 48).

Na wniosek zobowiązanego, a także gdy egzekutor uzna to za konieczne, może

być przywołany świadek do obecności przy czynnościach egzekucyjnych.

Egzekutor przywołuje co najmniej dwóch świadków, jeżeli zobowiązany nie

może być obecny przy czynnościach egzekucyjnych na skutek wydalenia z

miejsca dokonywania czynności egzekucyjnych lub z innych przyczyn, chyba

że zachodzi obawa, iż wskutek upływu czasu potrzebnego na przywołanie

świadków egzekucja będzie udaremniona.

Świadkami mogą być także pełnoletni członkowie rodziny i domownicy zobowiązanego.

Świadkowie nie otrzymują wynagrodzenia (Art. 51).

Zobowiązanemu przysługuje skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego

lub egzekutora oraz skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego.

Na przewlekłość postępowania egzekucyjnego skarga przysługuje również wierzycielowi

niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym, a także podmiotowi,

którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wyniku

niewykonania obowiązku oraz organowi zainteresowanemu w wykonaniu

obowiązku.

Skargę na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora oraz

na przewlekłość postępowania egzekucyjnego wnosi się za pośrednictwem organu

egzekucyjnego.

Skargę na czynności egzekucyjne, o których mowa, wnosi się w terminie

14 dni od dnia dokonania zakwestionowanej czynności egzekucyjnej, o ile

przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej.

W sprawie skargi, o której mowa, postanowienie wydaje organ nadzoru.

Na postanowienie o oddaleniu skargi przysługuje zażalenie.

Wniesienie skargi, o której mowa, nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego.

Organ egzekucyjny lub organ nadzoru może jednak, w drodze postanowienia,

wstrzymać w uzasadnionych przypadkach prowadzenie postępowania

egzekucyjnego (Art. 54).

W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej do tej samej

nieruchomości, rzeczy albo prawa majątkowego lub niemajątkowego, organ egzekucyjny

wstrzymuje czynności egzekucyjne na wniosek wierzyciela, zobowiązanego

lub z urzędu i przekazuje akta egzekucji administracyjnej sądowi rejonowemu zgodnie

z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (Art. 62).

Koszty egzekucyjne

Organ egzekucyjny, z zastrzeżeniem § 2, w egzekucji należności pieniężnych

pobiera za dokonane czynności egzekucyjne opłaty w następującej wysokości,

z zastrzeżeniem art. 64d:

1) za pobranie pieniędzy na miejscu u zobowiązanego - 5 % kwoty pobranej

należności, nie mniej jednak niż 2 zł 50 gr;

2) za zajęcie świadczeń z ubezpieczenia społecznego - 4 % kwoty egzekwowanej

należności, nie mniej jednak niż 1 zł 40 gr;

3) za zajęcie wynagrodzenia za pracę - 4 % egzekwowanej należności, nie

mniej jednak niż 2 zł 50 gr;

4) za zajęcie innych niż wymienione w pkt 2 i 3 wierzytelności pieniężnych

lub innych praw majątkowych - 5 % kwoty egzekwowanej należności, nie

mniej jednak niż 4 zł 20 gr;

5) za zajęcie ruchomości - 6 % kwoty egzekwowanej należności, nie mniej

jednak niż 6 zł 80 gr;

6) za zajęcie nieruchomości - 8 % kwoty egzekwowanej należności, nie więcej

jednak niż 34 200 zł;

7) za odebranie zajętych ruchomości od zobowiązanego - 5 % kwoty wartości

szacunkowej tych ruchomości, nie mniej jednak niż 6 zł 80 gr;

8) za odebranie pomieszczeń w zajętej nieruchomości - w wysokości i na zasadach

określonych w art. 64a § 1 pkt 6;

9) za ogłoszenie sprzedaży zajętych ruchomości w drodze licytacji lub przetargu

ofert lub za czynności przygotowawcze do sprzedaży egzekucyjnej w inny

sposób - 6 zł 80 gr;

10) za ogłoszenie sprzedaży zajętej nieruchomości - 10 zł;

11) za przeprowadzenie licytacji lub dokonanie sprzedaży egzekucyjnej w inny

sposób - 5 % kwoty uzyskanej ze sprzedaży, nie mniej jednak niż 6 zł 80

gr;

12) za spisanie protokołu o udaremnieniu przez zobowiązanego przeprowadzenia

egzekucji z zajętych ruchomości lub praw majątkowych przez ich usunięcie,

zbycie lub uszkodzenie - 10 % wartości szacunkowej tych ruchomości,

nie mniej jednak niż 13 zł 50 gr;

13) za wezwanie pomocy Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa

Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego,

Służby Wywiadu Wojskowego, Żandarmerii Wojskowej lub wojskowych

organów porządkowych - 13 zł 50 gr;

14) za spisanie na miejscu u zobowiązanego protokołu o stanie majątkowym zobowiązanego

- 10 % kwoty egzekwowanej należności, nie więcej jednak

niż 3 zł (Art. 64).

Osoba, która rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego, z których przeprowadzono

egzekucję przez sprzedaż rzeczy lub wykonanie prawa majątkowego,

może dochodzić od zobowiązanego odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu

cywilnego dotyczących odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.

Na osobę, która wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi odmawia udzielenia

organowi egzekucyjnemu informacji lub wyjaśnień niezbędnych do prowadzenia

egzekucji albo udziela fałszywych informacji lub wyjaśnień, może być nałożona

kara pieniężna do wysokości 3 800 zł.

1

---