Postępowanie sądowo-administracyjne

- zakres zagadnień egzaminacyjnych 2010/2011

1. Ustrój, organizacja i zadania sądów administracyjnych,

Struktura organizacyjna:

1. Wojewódzki Sąd Administracyjny- tworzy się je dla jednego województwa lub dla kilku województw. Ustawa upoważnia Prezydenta do wznoszenia i znoszenia WSA na wniosek Prezesa NSA. Pierwotnie powołanych zostało 14 WSA (25.04.2003). W 2005 r. uzupełniono tę liczbę o kolejne dwa WSA i w tym momencie ich liczba odpowiada ilości województw w naszym kraju. Ustawa przewiduje możliwość powoływania oddziałów zamiejscowych w celu usprawnienia pracy sądu (głownie z uwagi na WSA w Warszawie, który był bardzo obciążony). W skład WSA wchodzą sędziowie (polskie obywatelstwo, korzystanie z praw cywilnych i obywatelskich, wyższe studia prawnicze, wymóg stanu zdrowia, cenzus wiekowy 35 lat, odpowiedni poziom wiedzy z zakresu administracji i dziedzin pokrewnych, staż pracy na minimum 8 lat w zawodzie radcy prawnego, adwokata lub notariusza lub 10 lat w przypadku zajmowania stanowiska w administracji publicznej. Sędziów powołuje Prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa z pośród 2 kandydatów zgłoszonych przez Ogólne Zgromadzenie NSA i Prezesa NSA. Skład WSA stanowią Prezes WSA i wiceprezes lub wiceprezesi. Ich kompetencje wyznacza ustawa. Wiceprezesi działają w obrębie kompetencji Prezesa.

Organy WSA:

* Prezes WSA - kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, kieruje pracą (jest kierownikiem WSA) i zapewnia warunki pracy; w zakresie administracji publicznej podlega Prezesowi NSA. Prezesa WSA i wiceprezesa powołuje Prezes NSA spośród sędziów WSA i NSA po zasięgnięciu opinii Zgromadzenia Ogólnego NSA i Kolegium NSA.

* Zgromadzenie ogólne sędziów WSA - składa się z sędziów danego sądu a przewodniczy im Prezes WSA. Zwoływane przynajmniej raz w roku w celu sporządzenia przez Prezesa WSA informacji o rocznej działalności, które zatwierdza właśnie Zgromadzenie Ogólne WSA. ZO WSA wyraża opinie dotyczącą powołania lub odwołania Prezesa WSA, ustala skład osobowy Kolegium WSA, wybiera ze swego grona przedstawiciela do NSA, przedstawia kandydatów na sędziów WSA.

* Kolegium WSA - jego skład liczbowy ustalany jest przez Zgromadzenie Ogólne na kadencję 4-letnią; Kolegium przewodniczy Prezes WSA, który jest również reprezentantem tego organu. Posiada uprawnienia doradcze i opiniodawcze np przy ustaleniu zasad przydzielania spraw sędziom, przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu opinię kandydatów na stanowiska sędziowskie.

Pracownicy WSA - asesorzy sądowi, referendarzy sądowi, pracownicy biurowi urzędu.

- referendarz sądowy - ma szczególną pozycję prawną, może samodzielnie podejmować czynności procesowe w postępowaniu mediacyjnym i postępowaniu np. o zwolnienie z kosztów sądowych. Może zastępować sędziego i wydawać orzeczenia wiążące, chyba że strona wniesie sprzeciw. Musi posiadać przynajmniej 3 letni staż, obywatelstwo polskie, wyższe studia prawnicze. WSA- Organizacja wewnętrzna WSA:

a) wydziały orzecznicze, które są tworzone na podstawie kryteriów rzeczowo-problemowych, które dzieli się wg kategorii spraw, które wpływają do sądów (liczba sędziów w wydziale nie może być mniejsza niż 6). W ramach wydziałów wyszczególnia się sekcje, które zajmują się określoną specjalizacją.

b) wydział informacyjny - zajmuje się udzielaniem informacji na temat sądu, udostępnianiu informacji publicznej, prowadzeniem rejestru skarg i wniosków, gromadzeniu przepisów europejskich i orzeczeń.

c) oddziały funkcjonalne - zapewniają obsługę biurową WSA; *spraw ogólnych, *oddział administracyjno-gospodarczy, *oddział finansowo-budżetowy (księgowy). W przypadku gdy jest mały sąd to można utworzyć tylko 1 oddział.

2. Naczelny Sąd Administracyjny

Skład NSA: *prezes, *wiceprezesi (3), *sędziowie. Liczba sędziów nie jest stała, ustalana przez Prezydenta na wniosek prezesa NSA. Przy wyborze sędziego obowiązuje cenzus wiekowy - 40 lat (chyba że sędzia był przez 3 lata sędzią WSA to w takim wypadku może w wieku 38 zostać sędzią NSA, ale musi zostać spełniona przesłanka 10 lat stażu na stanowisku radcy, notariusza, adwokata lub w administracji publicznej)

Organy NSA:

1) Prezes NSA - powoływany przez Prezydenta na 6 letnią kadencję; wyboru dwóch kandydatów dokonuje Zgromadzenie Ogólne i przedstawia te kandydatury Prezydentowi. Wiceprezesów powołuje również Prezydent RP na wniosek Prezesa NSA (za zgodą Zgromadzenia Ogólnego). Kompetencje: *stoi na czele sądu, kieruje jego pracami, *reprezentuje sąd na zewnątrz, *sprawuje nadzór nad prawidłową działalnością NSA, *kontroluje Prezesów WSA, *ma prawo występowania do TK z wnioskami o zbadanie zgodności ustaw, umów ratyfikowanych, aktów prawnych wydawanych przez centralne organy z Konstytucją, *może wnioskować o podjęcie uchwały przez NSA.

2) Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA - w skład wchodzą wszyscy sędziowie NSA; kompetencje podobne do Zgromadzenia Ogólnego WSA: *rozpatruje roczną informację Prezesa NSA; zwoływane przynajmniej raz w roku, *wybiera dwóch kandydatów na prezesa NSA, *wyraża zgodę na powołanie i odwołanie prezesa i wiceprezesów, *ustala skład liczbowy Kolegium i jego skład, *rozpatruje i opiniuje każdą sprawę przestawioną przez Prezesa NSA, *przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na sędziów

3) Kolegium NSA - kadencja 3 letnia, na czele stoi Prezes NSA; skład ustala Zgromadzenie Ogólne. Kompetencje: *ustala podział czynności w sądzie w szczególności zasady przydzielania sprawy sędziom, *przedstawia opinie o kandydatach na sędziów przedstawione przez KRS, *wyraża zgodę na tworzenie i znoszenie wydziałów w sądzie, *opiniuje wszelkie sprawy przedstawione przez Prezesa.

Organizacja wewnętrzna - NSA dzieli się na 3 izby:

a) izba finansowa - zobowiązania podatkowe i inne świadczenia pieniężne.

b) izba gospodarcza - właściwa ws. działalności gospodarczej, ochrony praw i własności gospodarczej, bankowości, ubezpieczeń, sprawach dewizowych, ceł, stawek taryfowych, papierów wartościowych.

c) izba ogólno-administracyjna - właściwa w pozostałych sprawach, które nie należą do właściwości w/w izb np budownictwa i nadzoru budowlanego, rolnictwo, leśnictwo, ochrona środowiska, samorządy terytorialnego.

Pracami izb kierują wiceprezesi. Izby zajmują się orzekaniem w określonych dziedzinach.

W wewnętrznej organizacji NSA można wyróżnić także kancelarię (zapewnia obsługę Prezesowi NSA) oraz biuro orzecznictwa (które zajmuje się orzecznictwem sądów administracyjnych).

2) Zakres kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne

Zakres kontroli sądowej - punktem wyjścia są postanowienia art. 184 Konstytucji „Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej” oraz art. 177 Konstytucji: „Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów”

Kontroli sądowej co do zasady podlega cała administracja publiczna. Ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wyróżnia 2 kategorie spraw (pojęcie sprawy sądowo administracyjnej):

- kontrola administracji publicznej

- inne sprawy, które na podstawie przepisów szczególnych podlegają kognicji sądów administracyjnych.

Obie kategorie spraw mają charakter sądowo-administracyjny. Pojęcie to obejmuje kontrolę i inne sprawy np rozstrzyganie sporów kompetencyjnych.

Ustawa nie zawiera definicji administracji publicznej w znaczeniu podmiotowym i nie wymienia jej organów. Administracja publiczna obejmuje zatem organy centralne administracji publicznej, , terenowe organy administracji publicznej, jednostki samorządu terytorialnego i inne podmioty wykonujące zadania z zakresu administracji publicznej w drodze porozumienia lub z mocy prawa. W związku z powyższym kontroli administracyjnej będą podlegały wszystkie podmioty, które wykonują zadania z zakresu administracji publicznej.

Formy działalności poddane kontroli sądowej - art.3 § 2 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zawiera katalog form działalności administracji publicznej poddane kontroli sądowej, a więc:

1. Decyzja administracyjna - jest podstawową formą działania administracji publicznej; jest to dokument, który ma 4 podstawowe elementy wg KPA: *podpis, *oznaczenie sprawy, *imiennie oznaczony podmiot i *podstawę prawną. Decyzja zawsze jest wydawana na „podstawie prawnej”. Decyzja jest aktem kończącym postępowanie (jest to rozstrzygnięcie władcze, jednostronne kierowane na zewnątrz) i jako decyzja ostateczna podlega zaskarżeniu do Sądu Administracyjnego. Decyzja może być zaskarżona do Sądu Administracyjnego dopiero po wyczerpaniu środków zaskarżenia przysługujących stronie w postępowaniu administracyjnym. W przypadku decyzji pierwszym środkiem jest odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, a dopiero można złożyć skargę. Nie dotyczy to rzecznika i prokuratora, chyba że brali udział w postępowaniu na prawach strony.

2. Postanowienie - wydawane w postępowaniu administracyjnym, egzekucyjnym i zabezpieczającym:

a) postanowienie, na które stronie służy zażalenie - nie na każde postanowienie przysługuje zażalenie, ale musi o tym stanowić ustawa i tylko takie postanowienia mogą być skarżone do Sądu Administracyjnego, np postanowienie o zawieszeniu postępowania, o wyłączeniu pracownika z udziału w postępowaniu

b) postanowienie kończące postępowanie - przepisy ordynacji podatkowej oraz przepisy KPA przewidują wydawanie takich postanowień w sytuacji gdy nie została wydana decyzja administracyjna np. stwierdzenie niedopuszczalności odwołania jeśli jest wniesione odwołanie po upływie terminu na jego wniesienie.

c) postanowienie rozstrzygające co do istoty - mające charakter decyzji, rozstrzygniecie takie następuje w drodze decyzji oraz w formie postanowienia np. ordynacja podatkowa daje możliwość rozstrzygania pewnych spraw w drodze postanowienia które kończy sprawę co do istoty, dlatego podlegają one kontroli Sądów Administracyjnych ponieważ zastępują decyzję.

Warunkiem zaskarżenia jest wyczerpanie środków zaskarżenia przewidzianych w ustawie (art.51 uppsa: a więc kiedy stronie nie służy skarga, zażalenie, odwołanie). Organ może być wezwany do usunięcia naruszenia prawa, ale w przypadku postępowania nie jest to obowiązkowe.

3. Inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnienia bądź obowiązku wynikającego z przepisów prawa - muszą dotyczyć stosunków administracyjno-prawnych. Służą one realizacji zadań administracji publicznej, są to działania o charakterze faktycznym, czynności materialno techniczne np. gromadzenie dowodów, przesłuchiwanie świadków, czynności kancelaryjne, przepisywanie pism, wszelkie działania faktyczne ukierunkowane na wywołanie skutków w świecie realnym, rzeczywistym. Nie polegają one na stanowieniu aktów, ale często wywołują skutek prawny np. gdy podatnik nadpłaci podatek to trzeba mu ten podatek zwrócić (nadpłatę) i to jest czynność faktyczna wynikająca z mocy prawa. (Sądy uważają, że protokoły pokontrolne nie podlegają zaskarżeniu jeśli ograniczają się tylko do stwierdzenia faktów). Nie wiadomo czy czynności te mają mieć charakter indywidualny czy generalny.

Uważa się, że są to akty indywidualne i powinny mieć charakter indywidualno-konkretny, jednak są to akty mieszane- o charakterze generalno -konkretnym, gdyż są skierowane do bliżej nieokreślonych adresatów np. zakaz wstępu do lasu, bo określa konkretne zachowanie, ale adresat jest generalny ponieważ dotyczy każdego kto będzie chciał wejść do lasu).

4. Pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach przez organy podatkowe - przedmiotem interpretacji jest stanowisko w danej sprawie (pisemna interpretacja to pismo ze wskazaniem stanowiska organu - nie jest to ani decyzja ani postanowienie). Interpretacja rodzi skutki prawne, jeśli ktoś zastosuje się do interpretacji prawnych to nie może ponosić odpowiedzialności z powodu ich zastosowania. Organ nie jest nią związany. Obecnie interpretacje te wydaje Minister Finansów (upoważnieni są także dyrektorzy Izb Skarbowych, którym udzielił upoważnienia). Interpretacje te podlegają zaskarżeniu do NSA (nie ma innych środków skarżenia tylko właśnie skarga do NSA). Istnieje jedynie możliwość wcześniejszego wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa. Podmiot wnoszący takie wezwanie ma 14 dni od momentu dowiedzenia się tym fakcie. Wniesienie wezwania do usunięcia naruszenia prawa nie jest ani odwołaniem ani zażaleniem i nie jest to niestety środek doskonały, ponieważ organ do którego to wezwanie jest wniesione może zostawić taki wniosek bez rozpatrzenia (może rozpatrzyć ale nie musi tego zrobić). Natomiast w przypadku odwołania lub zażalenia organ zawsze musi do takich środków się ustosunkować. W ciągu 60 dni od wniesienia takiej informacji o naruszeniu prawa (jeśli organ się nie ustosunkuje) lub w ciągu 30 dni od otrzymania odpowiedzi (gdy organ się ustosunkuje) można wnieść skargę na interpretację. W zasadzie jest to jedyny warunek do wniesienia skargi, bo bez wniesienia takiej informacji o naruszeniu prawa nie jest dopuszczalne wniesienie skargi.

5. Akty prawa miejscowego - organów administracji samorządowej i organów administracji rządowej - w przypadku aktów generalnych kontrola sprawowana jest przez TK.

Akty prawa miejscowego wydawane są w dwóch formach:

- akty wykonawcze - do ich wydania potrzebne jest szczegółowe uregulowanie w ustawie

- akty samoistne - do ich wydawania nie jest potrzebne szczegółowe upoważnienie, ale generalne, to np. rozporządzenia porządkowe i przepisy porządkowe.

Akty prawa miejscowego są publikowane w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym i obowiązują na terenie działania organu, który wydał ten akt. Akty prawa miejscowego wskazane powyżej podlegają zaskarżeniu do NSA i skarga taka może być wniesiona przez każdego kogo interes prawny został naruszony przez wydanie tego aktu. Warunkiem wniesienia skargi jest bezskuteczne wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa (podobnie jak to miało miejsce w przypadku interpretacji). Skarga na akt prawa miejscowego nie jest dopuszczalna jeżeli skarga taka była już złożona i została oddalona, np. jeżeli Kowalski złożył już skargę na dany akt i została ona oddalona to Nowak nie może już wnieść skargi na ten sam akt.

6. Akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt. 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej - może tu chodzić o akty zewnętrzne i wewnętrzne tj. uchwały kolegialne, akty wydawane przez wójtów, burmistrzów, prezydentów miast o charakterze ogólnym, jeśli dotyczą spraw z zakresu administracji publicznej. W sytuacji gdy istnieje stosunek cywilno-prawny akty takie nie podlegają zaskarżeniu (istnieją wyjątki od tej zasady, ponieważ czasami podjęcie danej uchwały wymaga uprzedniego zawarcia stosunku cywilno-prawnego dotyczącego np. zbycia nieruchomości). Skargę może wnieść ten kto uważa, że jego interes prawny został naruszony, ale też musi najpierw wezwać organ do usunięcia naruszenia prawa.

7. Akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego - nadzór jest ograniczony i wskazany w ustawie. Również ustawa określa formy nadzoru oraz organy, które mogą sprawować nadzór np. wojewoda czy RIO. JST mogą bronić się przed ingerowaniem w ich samodzielność poprzez wniesienie skargi. Organy JST, które zostały poddane nadzorowi mogą zaskarżać decyzje nadzorcze z uwagi na fakt, że nadzór może być sprawowany tylko z punktu widzenia kryterium legalności. Nie ma wymogu wzywania do usunięcia naruszenia prawa.

8. Bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt. 1 - 4a

Bezczynność organów (tzw. milczenie) polega na nie dokonaniu w przewidzianym terminie czynności lub wydania aktu. Jeśli tego nie dokona jest w tzw. milczeniu. Bezczynność może polegać na:

* nie wydaniu decyzji administracyjnej, postanowienia

* nie wykonaniu czynności

* nie wydaniu pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wydawanych w indywidualnych sprawach;

Nie podlegają zaskarżeniu ze względu na bezczynność np. czynności polegające na nie wydaniu aktu prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej oraz akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.

Strona przed wniesieniem skargi na bezczynność musi wyczerpać wszystkie środki zaskarżenia. Jeśli takowe nie przysługują to strona jest zobligowana do wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa.

Sądy administracyjne orzekają także w innych sprawach niż te które są wymienione z ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zawarte w art. 3 ust.2, czyli w sprawach wynikających z przepisów szczególnych np. z przepisów ustaw samorządowych mówiących, że gdy organ nie wykonuje czynności nakazanych prawem i narusza przez to czyjś interes prawny można wtedy złożyć skargę na bezczynność organu. Innym przykładem jest możliwość zaskarżenia przez organy nadzoru nad samorządem terytorialnym aktu samorządu terytorialnego jeśli w ciągu 30 dni organy nadzoru same nie stwierdzą nieważności takiego aktu (organy nadzoru mają taką legitymację do stwierdzenia nieważności aktu samorządu terytorialnego, ale nie dokonają tego bo np. nie zdążą w ciągu tych 30 dni).

Sądy administracyjne rozstrzygają także spory o właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego a samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej.

Oba typy sporów mogą mieć charakter pozytywny (dwa lub więcej organów uznaje się za właściwe w tej samej sprawie) lub negatywny (żaden z organów nie uważa się za właściwy w danej sprawie).

Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

• 1) strona,

• 2) organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze,

• 3) minister właściwy do spraw administracji publicznej,

• 4) minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny,

• 5) Rzecznik Praw Obywatelskich

Organem właściwym do rozpatrywania sporów jest NSA a nie WSA z uwagi na fakt, że NSA jest tylko jeden i w skali całego kraju tak samo rozpatruje podobne sprawy.

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach -pierwotnie były 3 wyłączenia, jednak obecnie wyróżniamy 5 wyłączeń:

1) wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej (sądy kontrolują działania zewnętrzne administracji publicznej, gdzie może naruszyć prawa i wolności jednostki, ochrona praw podmiotowych jednostki);

2) wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi - nadrzędność i podległoś służbowa;

3) odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa - to podlega kontroli

4) wiz wydawanych przez konsulów, za wyjątkiem wiz wydanych cudzoziemcowi będącemu członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego lub jego ojczyzną jest państwo członkowskie Unii Europejskiej i Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)

5) zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego wydawanych przez konsulów - od 2009 r.

Konstytucja w art.184 formułuje zasadę, że NSA i inne sądy (WSA) sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, w zakresie określonym ustawą. Art.177 Konstytucji mówi, że sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw powierzonych sądom administracyjnym.

3) Zasady postępowania sądowoadministracyjnego:

- zasady wymiaru sprawiedliwości,

- zasady postępowania przed sądami administracyjnymi.

4) Podmioty postępowania sądowoadministracyjnego

Właściwość sądów

Wojewódzkie Sądy Administracyjne rozpatrują te sprawy, które nie są zastrzeżone dla NSA.

Naczelny Sąd Administracyjny - art. 15 uppsa:

1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy;

2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

4) rozstrzyga spory o właściwość i spory kompetencyjne

5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.

Właściwość miejscowa dotyczy tylko WSA. Do rozpoznania sprawy właściwy jest WSA, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego akt, czynność lub bezczynność została zaskarżona. Prezydent może w drodze rozporządzenia przekazać WSA rozpoznanie sprawy określonego rodzaju należących do właściwości innego WSA, jeżeli wymagają tego względy celowości.

WSA właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. (Inaczej sprawa wygląda w postępowaniu administracyjnym bo tam organ przekazuje sprawę zanim wyda decyzje gdy strona zmieni miejsce zamieszkania).

Strony i uczestnicy postępowania

W postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej występuję dwie strony. Są nimi skarżący (podmiot który wnosi skargę) oraz organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

Osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego, jest uczestnikiem tego postępowania na prawach strony. Udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

Relacje między stronami.

Postępowanie sądowoadministracyjne ma charakter kontradyktoryjny - gdy występuje spór co do prawa strony są sobie przeciwstawne tzn. każda broni swojej wersji, ponieważ między skarżącym i organem toczy się spór o zgodność z prawem. Strony mają równą pozycję. Zwykły stosunek administracyjny jest nierównorzędny, ale w momencie złożenia skargi staje się stosunkiem sporno-administracyjnym i jest równorzędny.

Dwie strony postępowania występują tylko w tych postępowaniach, które są wszczynane na podstawie skargi. Wyjątek- na wniosek lub w sprawach o odtworzenie zaginionych akt (jest 1 strona - wnioskodawca). RPO lub prokurator- nie stają się stroną ale działają na prawach strony, gdy wnoszą skargę- są skarżącymi, ale nie stroną bo działają w cudzej sprawie.

Organizacja społeczna- staje się stroną, gdy złoży skargę (zgodnie z celami statutowymi i gdy brała wcześniej udział w postępowaniu).

Współuczestnictwo w postępowaniu = Wielość stron w postępowaniu- wyjątek od reguły.

Gdy zachodzi wielość podmiotów mówimy o współuczestnictwie procesowym.

* Współuczestnictwo materialne - występuje, gdy istnieje wielość podmiotów w sprawie, gdy uprawnienia lub obowiązki procesowe są wspólne kilku osobom, gdy prawa i obowiązki współuczestników są tożsame, oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej.

• Art. 214§ 2 (koszty postępowania) „Pismo wnoszone przez kilka osób, których uprawnienia lub obowiązki związane z przedmiotem zaskarżenia są wspólne, podlega jednej opłacie. W przeciwnym razie każda z tych osób uiszcza opłatę oddzielnie stosownie do swojego uprawnienia lub obowiązku.,

• Art.51 (kilku wnosi skargę w 1 sprawie) „Kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu.”.

• Gdy nastąpi połączenie odrębnych spraw przez sąd, w celu ich łącznego rozpoznania (art.111§ 1) „Sąd zarządza połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli mogły być objęte jedną skargą.”- wystąpi wielość stron.

* Współuczestnictwo formalne - gdy sąd połączy kilka spraw toczących się przed min, które pozostają ze sobą w związku. Uprawnienia i obowiązki nie są wtedy wspólne dla skarżących, ale na skutek połączenia wystąpi wielość stron. Powodem połączenia spraw jest ekonomika procesowa.

Konstrukcje te można przenieść na grunt postępowania sądowego w przypadku gdy chodzi o mnogość skarżących. Kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu. W takiej sytuacji skargi mogą być wniesione w jednym

piśmie. Jest to odzwierciedlenie współuczestnictwa materialnego. Np. jedno zobowiązanie podatkowe od nieruchomości będzie musiało zapłacić kilku właścicieli (przyjmijmy że jest kilku) ale nie każdy z osobna, tylko wspólnie będą musieli zapłacić jeden podatek.

Ustawa przewiduje, że sąd może połączyć toczących się kilka spraw w celu łącznego ich rozstrzygnięcia jeżeli pozostają one ze sobą w związku. Jest to odzwierciedlenie współuczestnictwa formalnego, bo nie ma wspólnych spraw.

Uczestnicy postępowania - są to podmioty, które nie są stronami a uczestniczą w postępowaniu, na prawach strony. Wyróżniamy dwie kategorie uczestników:

1. te podmioty które stają się uczestnikami z mocy prawa - są to osoby, które nie wniosły skargi ale brały udział w postępowaniu administracyjnym, poprzedzającym wydanie aktu, a wynik postępowania sądowego będzie dotyczył ich interesu prawnego. Może wziąć udział po stronie skarżącego lub organu. Są to uczestnicy na prawach stron.

2. podmioty, które zgłoszą swój udział w postępowaniu a sąd dopuści ich do udziału jako uczestnika postępowania - nie ma w nazwie ”na prawach strony”, ale wg art. 12 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi „Ilekroć w niniejszej ustawie jest mowa o stronie, rozumie się przez to również uczestnika postępowania”.

Prawo wniesienia wniosku o dopuszczenie mają:

a) ci, którzy nie byli stroną w postępowaniu, ale wyrok może dotyczyć ich interesu prawnego.

b) Organizacje społeczne- w sprawie, która dotyczy innej osoby i ma to związek z celami statutowymi tej organizacji.

Sąd musi rozstrzygnąć postanowieniem, czy dopuścić ich do postępowania. Na odmowę przysługuje zażalenie. Natomiast jeśli sąd dopuści taki podmiot jako uczestnika postępowania, to zażalenia nie można wnieść.

Zarówno uczestnicy postępowania z mocy prawa jak i podmioty, które zgłoszą swój udział w postępowaniu mają taki sam status prawny.

10.05.2009

Zdolność sądowa - zgodnie z art. 25 uppsa jest to zdolność do występowania przed sądem administracyjnym jako strona bądź uczestnik postępowania. Jest to zdolność bierna.

Zdolność sądową ma:

1. osoba fizyczna (każda osoba fizyczna);

2. osoba prawna;

3. państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej;

4. inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;

5. organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów osób trzecich.

Zdolność do czynności w postępowaniu (zdolność procesowa) - zgodnie z art. 26 uppsa mają ją osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz organizacje społeczne i jednostki organizacyjne.

Częściową zdolność do czynności prawnych mają osoby niepełnoletnie. Jednak w niektórych przypadkach prawo przyznaje im pełną zdolność do czynności prawnych np. poprzez małżeństwo, osoby 16-letnie mogą złożyć oświadczenie dotyczące obywatelstwa.

Art. 26. § 2. uppsa : Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie.

Art. 27. uppsa : Osoba fizyczna niemająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swojego przedstawiciela ustawowego.

Jednostki organizacyjne jeśli posiadają zdolność sądową to również posiadają zdolność procesową. W przypadku braku organów stosuję się tu przepisy dotyczące osób prawnych.

Osoba prawna zawsze ma zdolność sądową i zdolność procesową, działa przez swe organy. Jeżeli odwoła swoje organy to ma pozycję zbliżoną do pozycji osoby fizycznej nie mającej zdolności procesowej, wtedy to ustanawia się kuratora : Art. 30. uppsa: Dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynność niecierpiącą zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę niemającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę. Jeżeli braków tych nie można uzupełnić albo nie zostały one w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie, w zakresie w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.

Zdolność postulacyjna - została ukształtowana w procesie cywilnym. Jest to zdolność do samodzielnego działania w postępowaniu, bez korzystania z pełnomocnika procesowego.

Brak zdolności postulacyjnej - w przypadku spełnienia przesłanki:

1. Prawne - wtedy, gdy obowiązujące prawo nie pozwala osobie na osobiste działanie, gdy nakazuje działanie przez pełnomocnika tzw. przymus adwokacki, przymus adwokacko-radcowski, a więc wprowadzenie prawnego obowiązku zastępowania podmiotu przez adwokata lub radcę prawnego. Ma to ułatwić prowadzenie postępowania przed sądem - poprawnie formułowane pisma, adwokat może już na samym początku eliminować pisma bezzasadne. Przymus ten może być:

- względny - kiedy dana osoba może działać osobiście, ale jeśli będzie chciała ustanowić pełnomocnika to musi nim być adwokat lub radca prawny a nie dowolna osoba.

- bezwzględny - kiedy dana osoba musi działać przed adwokata a osobiste działanie przez stronę nie wywoła skutków prawnych. Jest to zasada, ale istnieją wyjątki np. rodzice, inni uczestnicy postępowania (art. 35 uppsa)

2. Faktyczne - wtedy, gdy brak jest cechy umożliwiające osobiste działanie, np. brak znajomości języka urzędowego, ułomność fizyczna, brak możliwości pisania, podpisania, czytania, zapoznania się z treścią pisma.

Art. 175. § 1. uppsa stanowi, że skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego. Przymus tu obejmuje sporządzenie skargi a nie stawienie się do sądu.

Pełnomocnictwo (zastępstwo prawne)

Pełnomocnictwo - wtedy kiedy ktoś nie działa osobiście, ale tylko przez inną osobę.

Są dwa rodzaje pełnomocnictwa:

1. przedstawicielstwo wynikające z woli stron - jest fakultatywne i zależy od osoby ustanawiającej pełnomocnictwo;

2. przedstawicielstwo ustawowe (obligatoryjne) - dotyczy kiedy dana osoba nie posiada zdolności prawnej:

- osoby małoletnie - pełnomocnikiem są rodzice, opiekunowie;

- osoby ubezwłasnowolnione - pełnomocnikiem jest opiekun, kurator.

Art. 34.uppsa: Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.

Zgodnie z art. 35 uppsa:  § 1. Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne.

§ 2. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Dotyczy to również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.

§ 3. Osoba prawna lub zarząd spółki partnerskiej świadczący na podstawie odrębnych przepisów pomoc prawną przedsiębiorcy, osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej, mogą udzielić pełnomocnictwa procesowego - w imieniu podmiotu, któremu świadczą pomoc prawną - adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli zostały do tego upoważnione przez ten podmiot.

Tryb ustanowienie pełnomocnictwa

Pełnomocnictwo ustanawia się przez złożenie oświadczenia przez stronę, uczestnika postępowania. Oświadczenie to jest jednostronne, złożone bezpośrednio przez mocodawcę. Pełnomocnictwo w imieniu strony może złożyć osoba prawna lub spółka partnerska, która świadczy pomoc praną osobie, która jest radcą prawnym, jeśli upoważni tę osobę do reprezentowania.

Pełnomocnik nie musi składać żadnego oświadczenia.

Przepisy prawa nie określają wprost formy złożenia tego oświadczenia woli, jednak w art. 37. § 1. uppsa:  Pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, doradca podatkowy i rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa. Sąd może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony.

§ 2. W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.

§ 3. Pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną, która nie jest przedsiębiorcą, składane przez radcę prawnego, powinno zawierać oświadczenie pełnomocnika w przedmiocie pozostawania w stosunku pracy. W przypadku udzielenia pełnomocnictwa w sposób określony w § 2, oświadczenie radcy prawnego złożone wobec sądu wpisuje się do protokołu.

Oświadczenie woli musi być podpisane przez mocodawcę, jednak art. 38.uppsa przewiduję, że za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pełnomocnictwo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.

Zasadą jest zwykłe oświadczenie z podpisem, jednak wyjątkowe może być z urzędowym poświadczeniem podpisu.

Art. 44. uppsa stanowi : § 1. Sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności osobę niemogącą przedstawić pełnomocnictwa.

§ 2. Sąd wyznaczy równocześnie termin, w ciągu którego osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swojej czynności przez stronę. Jeżeli termin upłynął bezskutecznie, sąd pominie czynności procesowe tej osoby.

Może to mieć miejsce w przypadku końca terminu do wniesienia pisma a strona nie ma kompletu dokumentu pełnomocnictwa. Po bezskutecznym upływie terminu sąd uznaje te pisma za niebyłe, za niezłożone.

Rodzaje pełnomocnictwa

Zgonie z art. 36 uppsa pełnomocnictwo może być:

  a)   ogólne - do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi;

  b)   do prowadzenia poszczególnych spraw;

  c)   do niektórych tylko czynności w postępowaniu - czynności wprost wymienione w pełnomocnictwie

Art. 39 uppsa  Pełnomocnictwo ogólne lub do prowadzenia poszczególnych spraw obejmuje z samego prawa umocowanie do:

  1)   wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem;

  2)   udzielenia dalszego pełnomocnictwa na zasadach określonych w odrębnych przepisach;

  3)   cofnięcia skargi w całości lub w części, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;

  4)   odbioru kosztów postępowania..

Pełnomocnictwo może być szersze lub węższe niż przewiduje to ustawa.

Pełnomocnik działa w imieniu mocodawcy i dlatego pozytywne bądź negatywne konsekwencje działania pełnomocnika będą przypisane mocodawcy. Pełnomocnik działa w granicach pełnomocnictwa, nie może działać na szkodę mocodawcy ale na jego korzyść. Nie może także reprezentować stron przeciwnych, nie może dokonywać czynności z samym sobą.

Art. 41 uppsa stanowi, że  mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika.

Wygaśnięcie pełnomocnictwa

Pełnomocnictwo wygasa poprzez:

1. cofnięcie pełnomocnictwa przez mocodawcę

2. wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę jak i pełnomocnika

3. śmierć pełnomocnika lub mocodawcy

Art. 42 uppsa: § 1. Wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu od dnia zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do strony przeciwnej i innych uczestników - od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.

§ 2. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.

Art. 43 uppsa: W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo wygasa. Jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.

5) Przesłanki dopuszczalności zaskarżenia

Skarga

Zgodnie z art. 50 uppsa: § 1. Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.

§ 2. Uprawnionym do wniesienia skargi jest również inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi.

Skargę wnosi się po wyczerpaniu środków zaskarżenia, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia rozumie się sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie.

Zgodnie z art. 52 § 3 uppsa: jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa.

§ 4. W przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, należy również przed wniesieniem skargi do sądu wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa. Termin, o którym mowa w § 3, nie ma zastosowania.

Skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie, bądź w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie 60 dni od dnia wniesienia tego wezwania.

Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej.

Skarga powinna zawierać:

1. oznaczenie pisma, skarżącego, iż jest to skarga kasacyjna, a także powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać (art. 57 § 1 uppsa):

  - wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

  - oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;

  - określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego;

2. wskazanie załączników takich jak

- odpis skargi (nie dołącza się zaskarżonych decyzji, aktów),

- inne dokumenty, jeśli wymaga tego przedmiot sprawy,

- odpis pełnomocnictwa - jeśli jest ustanowione pełnomocnictwo,

c) skarga musi być podpisana przez wnoszącego skargę (skarżącego, pełnomocnika, radcę prawnego),

d) uiszczenie wpisu - opłata ponoszona przed rozpatrzeniem przez sąd sprawy. Może być ono stałe (stałą kwotę określa rozporządzenie) lub stosunkowe (od 1 - 4 %).

Strona może się ubiegać o prawo pomocy, a więc zwolnienie z opłat i ustanowienie pełnomocnika. W przypadku nie uiszczenia wpisu sąd wzywa do uiszczenia opłaty, chyba że jest to wpis stały a skargę wnosi pełnomocnik, adwokat lub radca prawny. Wtedy to sąd odrzuca skargę, gdyż osoby te powinny znać prawo.

Przesłanki negatywne - wykluczają wniesienie skargi:

1. w tej samej sprawie już toczy się postępowanie

2. wcześniej zapadł już prawomocny wyrok sądu.

Postępowanie sądowo administracyjne wszczyna się na skutek wniesienia wniosku, gdy przepisy tak stanowią, w sprawach:

1. spór kompetencyjny

2. odtworzenie zagubionych lub zniszczonych akt

3. o przyznanie pomocy prawnej

4. o wymierzenie organowi grzywny - jeśli organ w terminie nie przekazał akt sprawy do sądu

5. o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie wątpliwości prawnej kierowany przez prokuratora lub Rzecznik Praw Obywatelskich

Wniosek powinien zawierać:

1. wymagania ogólne dotyczące pisma strony;

2. określenie samego żądania;

3. podstawę prawną i uzasadnienie;

4. określenie organu i stron;

5. inne wymagania szczególne np. wniosek o przyznanie pomocy prawnej musi być złożony na formularzu urzędowym.

W sprawach nie uregulowanych stosuję się to przepisy dotyczące skargi.

Skutki wniesienia skargi do sądu

1. Tryb pośredni - autokorekta

Skargę nie wnosi się bezpośrednio do sądu, ale do organu, którego decyzja lub czynność podlega zaskarżeniu. W przypadku wniesienia skargi do bezpośrednio do sądu, sąd taką skargę odrzuca. Do 2004 r. skargę wnoszono wprost do sądu, a organ od otrzymanie odpisu skargi miał 30 dni na udzielenie odpowiedzi na skargę i przesłanie jej wraz z aktami sprawy do sądu. Od 2004 r. skargę wnosi się za pośrednictwem organu. Po stronie organu powstaję pewne obowiązki procesowe, a mianowicie w ciągu 30 dni od daty otrzymania skargi może on dokonać autokorekty albo przekazać sprawę do sądu (akta sprawy wraz z odpowiedzą na skargę).

Zgodnie z art. 54 uppsa skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ ten przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.

Jeśli organ uwzględnia skargę w części nie przysługuje mu uprawnienie do autokorekty i jest zobowiązany do przekazania sprawy sądowi. Autokorekty może dokonać tylko jeśli jest właściwy, kompetentny do rozpoznania sprawy np. wojewoda nie może stwierdzić nieważności swojej decyzji. Strona może nową decyzję organu zaskarżyć od razu do sądu bez wyczerpania środków zaskarżania w terminie 30 dni od doręczenia decyzji. Sąd rozpoznaje tę skargę wraz z poprzednią skargą łącznie.

Jeśli organ nie korzysta z autokorekty to organ przesyła do sądu odpowiedź z aktami sprawy. Odpowiedź nie może ograniczać się do przebiegu sprawy, uzasadnienia decyzji. Jej celem jest ustosunkowanie się do zarzutów zawartych w skardze, przedstawienie swojego stanowiska.

Organ może zaproponować mediację. Mediacja przeprowadzana jest z urzędu lub na wniosek strony.

2. Przesądzenie o właściwości sądu, który prowadzi postępowanie

Sąd właściwy w momencie wniesienia skargi jest sądem właściwym do końca postępowania.

3. Wyznaczenie granicy sprawy administracyjnej, w której sąd może kontrolować administrację w zakresie zaskarżenia.

Sąd związany jest zakresem skargi, w jakim naruszono prawa podmiotowe jednostki a więc przedmiotem skargi. Jednak nie jest on związany zarzutami zawartymi w skardze ani podstawą prawną powołaną przez skarżącego.

Odrzucenie skargi przez sąd

Art. 58. uppsa: § 1. Sąd odrzuca skargę:

  1)   jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;

  2)   wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia;

  3)   gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;

  4)   jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;

  5)   jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

  6)   jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.

§ 2. Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej skarżącego i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej skarżącym, uniemożliwiającego jego działanie, sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony.

§ 3. Sąd odrzuca skargę postanowieniem. Odrzucenie skargi może nastąpić na posiedzeniu niejawnym.

§ 4. Sąd nie może odrzucić skargi z powodu, o którym mowa w § 1 pkt 1, jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy.

6) Czynności procesowe

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

1. Czynności wstępne

Czynności wstępne obejmują badanie właściwości sądu pod względem rzeczowej, miejscowej, instancyjnej. Skargę wnosi się do WSA. O właściwości miejscowej decyduje siedziba organu, którego akt, decyzja lub czynność została zaskarżona. Jeśli organ jest niewłaściwy to sąd przekazuje skargę sądowi właściwemu w drodze postanowienia o przekazaniu sprawy, a sąd któremu przekazano skargę jest związany właściwością. NSA nie może nikomu przekazać skargi.

Dalszą czynnością wstępna jest badanie wymogów formalnych (wszystkie wymogi pisma procesowego) i badanie dopuszczalności skargi. Jeśli sąd stwierdzi uchybienia formalne to wzywa o uzupełnienie lub poprawienie pisma, gdy nie można nadać biegu z powodu braków formalnych np. niewskazanie aktu, który jest zaskarżony. Sąd bada także wniesienie wpisu lub sąd rozstrzyga o przyznaniu pomocy prawnej. W przypadku nie złożenia wniosku o przyznanie takiej pomocy i nieuiszczenie wpisu sąd wzywa do jego uiszczenie, chyba że jest to wpis stały to wtedy sąd odrzuca skargę. Wpis musi być uiszczony w odpowiedni sposób - w kasie sądu lub na rachunek bankowy sądu. Źle uiszczony wpis powoduje odrzucenie skargi.

Sąd:

1. Bada skompletowania akt niezbędnych do rozpatrzenia sprawy - sąd musi skontrolować kompletność akt, które przysłał mu organ. Gdy sąd stwierdzi braki to wzywa organ do ich uzupełnienia. Sąd może gromadzić dowody.

2. Wyznacza skład sędziowski, który będzie orzekał w sprawie - na podstawie przepisów ustawy i regulaminów WSA i NSA. Przy ustaleniu składu sędziowskiego brana pod uwagę jest instytucja wyłączenia sędziego, którego bezstronność jest podważana na podstawie uppsa: Art. 18. § 1. Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach:

1)   w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

 2)   swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;

3)   osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

4)   w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron;

5)   w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą 6)   w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;

7)   w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej. § 2. Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, nie może orzekać co do tej skargi.

Art. 19. Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 18, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego.

Skład osobowy posiedzenia:

- tryb zwykły - 3 osobowy, sprawa rozstrzygana na rozprawie

- 1 osobowy - postępowanie nieprocesowe, niejawne.

3. Rozpatruje przyznanie pomocy prawnej

4. d) Ustala termin posiedzenia

5. e) Rozstrzyga wniosek o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności

Art. 61 uppsa: § 1. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności.

§ 2. W razie wniesienia skargi:

  1)   na decyzję lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;

  2)   na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub w części;

  3)   na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.

§ 3. Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, o których mowa w § 1, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy.

Sąd wydaję postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji lub czynności na posiedzeniu niejawnym.

7) Postępowanie przed sądem

Postępowanie rozpoznawcze -przedmiotem jest rozpatrzenie i rozpoznanie sprawy, przy czym odbywa się to w trybie zwykły lub szczególnym.

Tryb zwykły - ma zastosowanie w sprawach sądowo- adm. Rozpoznanie następuje na posiedzeniu sądu i jest to tzw. zebranie sądu w odpowiednim składzie. Posiedzenie sądu odbywa się w budynku sądu lub poza jego terenem np. jeżeli chcemy zaoszczędzić koszty lub skrócić czas postępowania. Sprawa toczy się z udziałem stron, ale jeśli ich nie ma to mimo wszystko sprawa się toczy, a także prokuratorem, rzecznikiem jeśli zgłosili swoje uczestnictwo w posiedzeniu.

Posiedzenie ma 2 formy:

1. Rozprawa (3 sędziów: przewodniczący, członek i sędzia sprawozdawca)

2. Posiedzenie niejawne

Posiedzenia co do zasady są jawne, czyli mogą być obezna na rozprawie inne osoby jeśli są pełnoletnie oprócz uczestników postępowania, a więc os. trzecie. Jeżeli postępowanie jest niejawne to uczestniczą na nim tylko os. wezwane przez sąd i tu tylko wyjątkowo rozpatruje się sprawę w składzie 3 sędziów (co do zasady jest 1 sędzia).

Rozprawa musi być przygotowana i uczestnicy muszą być o tym poinformowani. Zawiadomienie stron o terminie rozprawy musi być im doręczone na co najmniej 7 dni przed rozprawą a w sprawach pilnych termin może być skrócony do 3 dni.

Stawiennictwo nie jest obowiązkowe, ale sąd może zarządzić obowiązek stawienia się stron w celu uzyskania szczegółowych wyjaśnień. Zawiadomienie o terminie rozprawy nie oznacza wezwania. Zawiadomienie oznacza, że strona może, ale nie musi być na rozprawie, natomiast wezwanie oznacza obowiązek stawiennictwa na rozprawie osobiście lub przez pełnomocnika, ale sąd o tym decyduje.

Samo odbycie się rozprawy jest poprzedzone naradą sędziów, czyli przygotowaniem merytorycznym do rozprawy, zapoznaniem szczegółowym z aktami sprawy.

Rozprawą kieruje przewodniczący składu orzekającego (otwiera ją, zamyka, przewodniczy rozprawie), może użyć policji sesyjnej, a także może on upoważnić strony do zadawania pytań, ogłasza orzeczenia sądu, może odebrać głos osobie przemawiającej, uchylić pytanie.

Rozprawa rozpoczyna się od wywołania sprawy a następnie sprawdzenia obecności stron oraz ustalenia czy doręczenia były prawidłowe. Następnie są przedstawienie przez sędziego sprawozdawcę: stan sprawy wynikający z akt i zarzuty zawarte w skardze. Następnie przewodniczący udziela głosu stronom: najpierw mówi skarżący, później osoba oskarżona, inni uczestnicy mówią później w kolejności ustalonej przez przewodniczącego.

Strony na rozprawie mogą ustnie składać wnioski, zarzuty, wyjaśnienia, odpowiedzi na pytania (charakter procesowy i materialny).

Z przebiegu posiedzenia jawnego sporządza się protokół, ale także przebieg czynności może być nagrywany ( nagranie głosowe) z tym, że wcześniej strony muszą zostać o tym poinformowane, nie jest potrzebna na to ich zgoda, ale muszą mieć świadomość, że rozprawa jest nagrywana.

Ustawa nie mówi o możliwości nagrywania obrazu, mowa jest tylko o nagraniach dźwiękowych, wykluczając oczywiście to, że jeśli jest to rozprawa jawna to mogą być kamery telewizyjne. Sąd może zarządzić niejawność, wtedy istnieje możliwość nagrywania przez sąd, ale nie przez osoby trzecie.

W toku rozprawy są wydawane różne zarządzenia, które są odwołalne do składu orzekającego.

Kwestie merytoryczne przedmiotem rozprawy jest zbadanie sprawy pod względem legalności, czy zarzuty w skardze są zasadne. Sąd kontroluje zgodność z prawem zaskarżonego aktu lub czynności.

Sąd nie jest tu związany zarzutami w skardze, powołaną przez skarżącego podstawą prawną ani wnioskami stron. Ocenia skargę z każdego punktu widzenia nie tylko w oparciu o zarzuty w skardze. Nie jest też związany wnioskami stron. Sąd jest związany granicami sprawy sądowo- adm., przedmiotem skargi.

Sąd opiera się na stanie faktycznym i prawnym, jaki jest na dzień wydawania zaskarżonego aktu lub czynności, w których działał organ a nie w momencie orzekania. A więc jeśli pomiędzy wydaniem aktu a orzekaniem dokonano zmiany stanu faktycznego to nie powinno mieć to wpływu, powinno się brać pod uwagę ten stan faktyczny, który obowiązywał na dzień wydania aktu lub czynności, ale są od tego odstępstwa, czasami trzeba uwzględnić nowe okoliczności o ile są one podstawą do weryfikacji decyzji zgodnie z przepisami prawa np. wznowienie decyzji następuje po ujawnieniu nowego faktu..

W oparciu o jakie okoliczności sąd powinien ustalić stan faktyczny?- Sąd tylko kontroluje.

Jeśli sąd stwierdzi, że musiałby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, to wtedy sąd ocenia czy stan faktyczny był wystarczająco wyjaśniony przez organ, jeśli nie to odsyła do organu, który dokonał ustaleń faktycznych. Wyjątkiem jest to, że sąd może przeprowadzić dowód z dokumentów ale tylko wtedy, gdy dowód: (przesłanki łączne)

1. Dowód uzupełniający

2. Tylko wtedy gdy jest niezbędny do wyjaśnienia istotnych wątpliwości

3. Nie może to spowodować nadmiernego przedłużenia postępowania.

W praktyce sądy bardzo rzadko korzystają z tego postępowania i jest to środek fakultatywny.

Zasadą jest że sąd orzeka na podstawie akt sprawy i bada okoliczności faktyczne i prawne, wyjątkowo może orzekać tylko na podstawie odpisu sprawy wtedy gdy organ w ciągu 30 dni nie przekazał akt sprawy, ze skargą i odpowiedzią na skargę. Strona w tej sytuacji może żądać ukarania organu za nieprzekazanie akt sprawy, a ukarany grzywną organ nadal nie przekaże akt i strona przekaże sądowi odpis skargi. Sąd może orzekać tylko na podstawie odpisu skargi jeśli stan faktyczny i prawny nie budzi wątpliwości, sąd orzeka tylko na podstawie odpisu skargi.

Jeśli sąd uzna sprawę za wyjaśnioną, zamyka rozprawę. Jeśli pojawi się istotne okoliczności następuje ponowne otwarcie skargi.

Oprócz rozprawy jest też posiedzenie niejawne- stosowane wyjątkowo. Jest tu inny skład, co do zasady jest 1 sędzia tylko czasem 3, oraz oczywiście w sprawie uczestniczą osoby wezwane przez sąd, tu sąd rozpatruje bardzo wiele kwestii. Czynności wstępne są także rozpatrywane na posiedzeniu niejawnym, a także wnioski stron np. o wstrzymanie wykonania decyzji, czy kończące postępowanie postanowienia o umorzeniu postępowania.

Wyjątkowo jeżeli są wątpliwości to sędzia może tą sprawę skierować na rozprawę.

Postępowanie szczególne

Jest 5 postępowań zgodnie z ustawą:

1. Postępowanie mediacyjne

2. Postępowanie uproszczone

3. Postępowanie w sprawie odtworzenia akt zagubionych lub zniszczonych

4. Postępowanie w sprawie przyznania pomocy prawnej

5. Postępowanie w sprawie wymierzenia organowi grzywny

Art. 115 uppsa

Postępowanie mediacyjne ma doprowadzić do kompromisu między skarżącym a organem celu przyjęcia wspólnego rozwiązania..

Mediacja służy uniknięcia władczego rozstrzygnięcia wobec stron, narzucenia wyroku. Stwarza to możliwość ustalenia sposobu załatwienia sprawy bez merytorycznego rozstrzygnięcia. Organ ma tu możliwość weryfikacji swojego rozstrzygnięcia a strona skarżąca może zmienić swoje stanowisko.

Mediację przeprowadza się na wniosek jednej ze stron lub z urzędu. Strony przed rozpoczęciem rozprawy składają wniosek o mediacje.

Przedmiotem jest każdy akt lub czynność a także bezczynność. Istotą tego postępowania nie jest rozstrzygnięcie sprawy merytorycznej, lecz na podstawie tych wyjaśnień strony przyjmują ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy, strony się umawiają jak dalej działać. Postępowanie mediacyjne nie stanowi weryfikacji i dopiero na tych ustaleniach dokonanych w mediacji podejmuje się dalsze działanie. Organ w wyniku mediacji może wydać rozstrzygnięcie. Natomiast skarżący może zmienić skargę lub ją wycofać, wtedy sąd umarza postępowanie.

W przypadku gdy organ wyda akt, strona może od razu zaskarżyć akt lub czynność bezpośrednio do sądu. Sąd rozpoznaje wtedy te dwa skargi łącznie. Skargę wnosi się w terminie 30 dni od momentu ogłoszenia, otrzymania decyzji lub od dnia jej doręczenia.

Jeżeli strony przyjmą postępowanie mediacyjne przed sądem, to organ jest zobowiązany do podjęcia czynności wynikających z ustaleń postępowania mediacyjnego. Jeśli tego nie zrobi to jest to bezczynność i można wnieść skargę na bezczynność w ciągu 30 dni.

Mediacja nie musi prowadzić do porozumienia stron, wtedy sąd przeprowadza rozprawę.

Postępowanie uproszczone

Może być wszczęte z urzędu lub na wniosek strony. Postępowanie jest wszczynane z urzędu, jeżeli zaskarżona decyzja lub postępowanie są dotknięte wadą nieważności lub zostały wydane z naruszeniem prawa co stanowi podstawę do wznowienia postępowania. Natomiast postępowanie wszczynane na wniosek strony następuje z tych samych powodów co z urzędu, ale także gdy strona wystąpi z wnioskiem a pozostałe strony w ciągu 14 dni nie przeciwstawią się temu i nie zażądają rozprawy, a także gdy organ administracyjny, którego czynność lub akt zostały zaskarżone, nie przekaże akt sprawy mimo nałażenie grzywny.

Postępowanie to polega na tym że nie odbywa się rozprawa tylko jest posiedzenie niejawne (1 sędzia i zapada wyrok merytoryczny i jest wydany tylko wtedy gdy sąd uwzględnia skargę bo jeśli jest skarga nieuwzględniona to sprawę trzeba przekazać na rozprawę)

Postępowanie w sprawie odtworzenia zaginionych lub zniszczonych akt

Postępowanie to jest prowadzone w 2 syt.

1. Gdy sprawa sądowo- adm. zakończona była orzeczeniem- odtwarzamy tylko orzeczenie lub część niezbędnych akt

2. Lub w sprawie która się toczy tu wtedy odtwarza się wszystkie akta

Z urzędu lub na wniosek strony, chyba że siła wyższa nie jest z winy sądu to wtedy na wniosek strony.

Postępowanie to ma charakter uproszczony i zbiera się urzędowe odpisy akt i sąd wzywa os., organy lub instytucje do złożenia w określonych terminach potwierdzonych odpisów dok. będących w ich posiadaniu lub potwierdzone odpisy że nie posiadają takich akt, w przypadku nie dostarczenia dok. można nałożyć grzywnę.

Art. od 243 - Postępowanie w sprawie przyznania pomocy polega na tym że strona zostaje zwolniona z kosztów sądowych i udzielone zostaje pełnomocnictwo nieodpłatne na koszt państwa.

Może być przyznane tylko na wniosek strony w toku postępowania lub na samym początku.

Wniosek składa się na urzędowym formularzu.

Sąd zwalnia wtedy z kosztów w całości lub w części.

Czynności sądowe sprawuje 1 sędzia lub referent sądowy.

Od zarządzenia i post. referendarza służy sprzeciw i post. lub zarządzenie to traci moc i post. Wraca na zwykły tok.

Postępowanie w sprawie wymierzenia organowi grzywny

1. Na wniosek skarżącego w terminie 30dni jeśli organ nie przekaże dokumentów, i zależy ona od uznania sąd więc sąd może jej nawet nie nałożyć

2. Lub gdy organ uchyli się od zastosowania decyzji sądu, też na wniosek strony grzywnę się nakłada

3. Gdy organ nie wykona wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność, tu w razie niewykonania wyroku rozstrzygnięcie sądu następuje w drodze wyroku czyli jest nałożona grzywna za nie wykonanie wyroku

W razie uwzględnienia skargi na bezczynność sąd uchyla wyrok i sprawa znów wraca do organu i w miejsce aktu uchylonego lub nieważnego musi wydać nową decyzję.

Jeżeli organ nie wyda aktu w terminie określonym lub pozostaje w bezczynności to sąd nakłada grzywnę na organ ( 1 sędzia-posiedzenie jawne, grzywna = do 10-krotnego miesięcznego przeciętnego wynagrodzenia.

Orzeczenia kończące postępowanie sądowo- administracyjne:

SKARGA

1. Sąd może jej nawet nie rozpatrzeć i ją odrzuca w drodze postanowienia w drodze czynności wstępnych w postępowaniu uproszczonym

2. Sąd sprawę uznaje, Rozpoznanie - sąd sprawdza czy nie doszło do naruszenia prawa :

1. Jeśli nie doszło do naruszenia prawa to oddala sprawę, bo jest bezzasadna art. 155 i wydaje się wyrok o oddaleniu sprawy

2. Jeśli doszło do naruszenia prawa sąd uznaje skargę za zasadną i ją uwzględnia (art. od 145 do 151) czyli skoro zostało naruszone prawo wówczas trzeba przywrócić stan zgodny z prawem:

1. Jeżeli przedmiotem jest akt lub czynność to wówczas trzeba usunąć go z obrotu prawnego

2. Jeżeli przedmiotem skargi jest bezczynność organu to sąd zobowiązuje organ do dokonania czynności lub wydania aktu i organ musi to wykonać

3. Jeżeli akt lub czynność narusza prawo a sąd nie może uchylić lub unieważnić to stwierdza naruszenie prawa

Art. 145 Decyzje lub postanowienia:

- Uchylenie

- Nieważność

8) Orzeczenia sądowe

Rodzaje wyroków w przypadku uwzględnienia skargi na decyzję administracyjną.

a) kiedy sąd uchyli zaskarżoną decyzję?

Sąd uchyli decyzję lub postanowienie jeśli stwierdzi:

- naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy

- naruszenie prawa proceduralnego, stanowiącego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego art. 145, art. 145a KPA

- naruszenie innych przepisów proceduralnych jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, np. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy

b) kiedy sąd stwierdzi nieważność zaskarżonej decyzji?

Gdy ustali, że decyzja lub postanowienie dotknięte są przynajmniej jedną z wad nieważności. Art. 156 par. 1 KPA „Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która: 1. Wydana została z naruszeniem przepisów o właściwość, 2. Wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, 3. Dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, 4. Została skierowana do osoby nie będącą stroną w sprawie, 5. Była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, 6. W razie jej wykonania wywołałoby czy zagrożony karą, 7. Zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.”, albo w przepisach szczególnych. Chyba, że zachodzą okoliczności wykluczające stwierdzenie nieważności decyzji określone w art. 156 par. 2 KPA „Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w pkt 1,3,4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.”

c) kiedy sąd stwierdzi niezgodność z prawem zaskarżonej decyzji?

- Mimo ustalenia, że decyzja lub postanowienie wydane zostało z naruszeniem prawa stanowiącym podstawę do wznowienia postepowania administracyjnego. Sąd nie może uchylić decyzji lub postanowienia dlatego, że upłynęły już okresy przedawnienia, uchylenia albo, że stwierdzona wada nie miała wpływu na treść wydanej decyzji lub postanowienia

- Jeżeli mimo ustalenia, że zaskarżona decyzja lub postanowienie dotknięte są wadą nieważności, sąd nie może stwierdzić ich nieważności dlatego, że upłynęły już okresy przedawnienia stwierdzenia nieważności, albo że zaskarżona decyzja lub postanowienia wywołały już nieodwracalne skutki prawne

32. Oddalenie skargi.

Sąd oddala skargę jeżeli jej nie uwzględnia. Oddalenie skargi oznacza, że w ocenie sądu organ administracji nie dopuścił się naruszenia prawa przy wydaniu zaskarżonego aktu lub podjęcia zaskarżonej czynności albo że nie naruszył prawa powstrzymując się od wydania aktu lub od podjęcia czynności.

W przeciwieństwie do odrzucenia skargi, która następuje zawsze ze względów formalnych, oddalenie skargi następuje zawsze ze względów merytorycznych.

33. Skutki niewykonania przez organ wyroku sądu.

Skutki niewykonania orzeczenia sądu przez organ administracji publicznej reguluje przepis art. 154 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, który stanowi:

§ 1. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym przedmiocie żądając wymierzenia temu organowi grzywny.

§ 2. Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.

§ 3. Wykonanie wyroku lub załatwienie sprawy po wniesieniu skargi, o której mowa w § 1, nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania lub oddalenia skargi.

§ 4. Osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.

§ 5. Odszkodowanie, o którym mowa w § 4, przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu. Jeżeli organ w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego.

§ 6. Grzywnę, o której mowa w § 1, wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

9) Zaskarżanie orzeczeń sądowych

Skarga kasacyjna.

a) co to jest?

SKARGA KASACYJNA- jest instytucją procesową, która stwarza możliwość prawną legitymowanym podmiotom żądania weryfikacji orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przez Naczelny Sąd Administracyjny. Z istoty modelu kasacyj¬nego wynika, że Naczelny Sąd Administracyjny ma wyłącznie kompetencje kasacyjne - uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Od tej reguły dopuszczalny jest wyjątek. Naczelny Sąd Administracyjny bowiem, jeżeli stwierdzi, że w postęp. przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie naruszono przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, może uchylić zaskarżone

orzeczenie i rozpoznać skargę.

b) od czyich i jakich orzeczeń przysługuje?

a) Wyroków sądu wojewódzkiego

b) Postanowień sądów wojewódzkich kończących postępowanie ( mamy dwa takie rodzaje:

1) postępowanie o odrzuceniu skargi na działanie bezczynnej administracji

2) postanowienia o umorzeniu postępowania sądowo- administracyjnego

c) kto może ja wnieść?

a) Skarżący (strona skarżąca)

b) Organ administracji, którego działanie, bezczynność zostały zaskarżone

c) Strony postępowania sądowo-administracyjnego

- prokurator, RPO, RPD

d) na jakich podstawach (z powodu jakich naruszeń prawa)?

Dwa rodzaje naruszeń prawa sądów wojewódzkich

1) Naruszenie prawa materialnego po przez jego błędną wykładnie lub zastosowanie

2) Naruszenie prawa proceduralnego, jeśli ono mogło mieć istotne znaczenie na wynik sprawy

e) rodzaje orzeczeń w przypadku uwzględnienia skargi kasacyjnej

Sąd NSA uwzględni skargę kasacyjną, jeżeli jedna z podstaw kasacyjnych rzeczywiście zaistniała. Uwzględniając skargę kasacyjną zawsze uchyla zaskarżenie sąd wojewódzki, ale nie może ograniczyć się do samego uchylenia. Uchylając zaskarżone orzeczenie NSA powinien jednocześnie ( w zażaleniu od poniesionych ustaleń)

a) przekazać sprawę sądową- tego rodzaju orzeczenie jest klasyczną reakcją NSA w przypadku uwzględnienia skargi. Sąd wojewódzki rozpatruje sprawę ponownie, obowiązany jest uczynić to w innym składzie niż wydając zaskarżone orzeczenie, jeśli nie jest to możliwe wówczas NSA przekazuje sprawę innemu sądowi wojewódzkiemu do rozpatrzenia na nowo, nie ten, co wydawał zaskarżone orzeczenie.

b) sam orzec na nowo, co do istoty sprawy- NSA może sam orzec, co do istoty sprawy tylko wtedy, gdy stwierdzi naruszenie prawa materialnego. Nie może natomiast zrobić tego, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów proceduralnych. W takiej sytuacji NSA będzie obowiązany przekazać sprawę sądowi wojewódzkiemu do ponownego rozpatrzenia. Również wtedy, gdy wydane orzeczenie wymagałoby przeprowadzenia jakiś dodatkowych dowodów. NSA nie może sam orzec, co do istoty sprawy, ponieważ podstawą jego orzekania jest stan faktyczny ustalony przez sąd wojewódzki.

c) odrzucić skargę na działanie, bezczynność organów administracji albo umorzyć postępowanie sądowo-administracyjne- uchylenie i odrzucenie skargi następuje zawsze w formie postanowienia niezależnie od tego, w jakiej formie nastąpiło wydanie zaskarżonego orzeczenia przez sąd wojewódzki.

36. Nieważność postępowania.

NSA rozpatruje sprawę w granicach skargi kasacyjnej jednakże niezależnie od tego, co skarżący podniósł w skardze. NSA obowiązany jest z urzędu uwzględnić okoliczności powodujące nieważności postępowania.

Zachodzi w:

a) Jeżeli zachodzi niedopuszczalność drogi sądowoadministracyjnej

b) Jeżeli zachodzi tzw. zawisłość sporu albo powaga rzeczy osądzonych

c) Jeżeli sąd wojewódzki orzekł w sprawie należy do właściwości NSA

d) Jeżeli strona nie miała zdolności sądowej albo procesowej, była nienależycie reprezentowana

e) Jeżeli skład sądu był niezgodny z prawem albo orzekł sędzia wyłączony z mocy prawa

f) Jeżeli strona była pozbawiona możliwości obrony swoich praw - jeżeli nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu.

Podstawy wznowienia postępowania.

a) przyczyny nieważności

Spośród przyczyn nieważności postępowania podstawą do wznowienia postępowania mogą stanowić

a) Gdy strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, była nienależycie reprezentowana lub była pozbawiona możliwości obrony swoich praw

b) Gdy skład sądu był niezgodny z prawem albo orzekał sędzia wyłączony z mocy prawa

c) Gdy w tej samej sprawie zapadło już prawomocne orzeczenie

Stwierdzenie jednej z przyczyn nieważności obliguje sąd do wzruszenia/uchylenia zaskarżonego orzeczenia niezależnie od tego czy wada miała wpływ na treść orzeczenia.

b) przyczyny restytucyjne

a) Gdy orzeczenie sądu oparte zostało na dokumentach podrobionych lub przerobionych, albo na skazującym wyroku karnych następnie uchylonym

b) Gdy orzeczenie sądu wydane zostało w wyniku przestępstwa, przy czym ten czyn powinien być ustalony prawomocnym wyrokiem sadu karnego chyba, że postępowanie karne nie może być wczęte albo zostało umożone z innych powodów jak brak dowodów

c) Gdy zostaną ujawnione nowe informacje faktyczne lub dowody nieznane wcześniej sądowi ani stronie

Uwzględniając jedną z przyczyn restytucyjnych sąd jest uzależniony od tego czy zachodzi związek przyczynowy między taką przyczyną a treścią zaskarżonego orzeczenia.

c) inne przyczyny

Oprócz przyczyn nieważności i restytucyjnych wznowienie postępowania można jeszcze stwierdzić w dwóch przypadkach:

a) Jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego albo przynajmniej przepisu prawa na podstawie, którego zaskarżony wydał orzeczenie z Konstytucyjną umową międzynarodową albo ustawą.

b) Jeżeli potrzeba wznowienia zachodzi w związku z orzeczeniem organu międzynarodowego podjętego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Polskę.

38. Jaki sąd właściwy jest do wznowienia postępowania z przyczyny nieważności, a

jaki z pozostałych przyczyn?

Sądem właściwym do postępowania jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie a jeżeli zaskarżone orzeczenie sądów obu instancji właściwy jest NSA. Natomiast do wznowienia postępowania pozostałych przyczyn (restytucyjnych) właściwy jest ten sąd, który jako ostatni orzekł w sprawie.

39. Termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania i termin dopuszczalności wznowienia.

3 miesiące o wznowienie skargi

Zasadniczo liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stania się podstawą do wznowienia. Jeżeli podstawą do wznowienia jest brak należytej reprezentacji strony albo okoliczności, że strona była pozbawiona możliwości ochrony swoich praw termin ten liczy się od dnia, w którym strona, pełnomocnik lub przedstawiciel ustawowy dowiedzieli się o wydanym orzeczeniu. Jeżeli podstawą jest orzeczenie TK termin ten biegnie od dnia wejścia w życie takiego orzeczenia.

Rozstrzygnięcie organu międzynarodowego liczy się od dnia doręczenia stronie tego rozstrzygnięcia. Nie można wznowić postępowania po 5 latach od uprawomocnienia orzeczenia.

40. Uwzględnienie skargi o wznowienie.

Uwzględniając skargę sąd może:

a) Zmienić zaskarżone orzeczenie

b) Uwzględnić zaskarżone orzeczenie i jednocześnie odrzucić skargę na działanie organu albo umorzyć postanowienie sądu administracyjnego

Wyrok uwzględniający skargę wygląda inaczej, jeżeli podstawą wydania była powaga rzeczy odrzuconych. Uwzględniając skargę opartą o te zasady sąd może:

a) Uchylić pierwsze z orzeczeń wydanych w tej samej sprawie pozostawiające w mocy drugie z nich

b) Uchylić oba orzeczenia wydane w tej samej sprawie i orzec na nowo, co do istoty tej sprawy albo przekazać sprawę do rozstrzygnięcia sądowi wojewódzkiemu.

Nie jest dopuszczalne ponowne wznowienie postępowania nawet, jeśli skarga została wzniesiona przez inny podmiot lub oparta byłaby na innej podstawie. A nawet wtedy, gdy ta inna podstawa nie była znana w chwili pierwotnego orzekania w postępowaniu wznowieniowym. Natomiast nie ma przeszkód do ponownego postępowania, jeżeli pierwsze

wznowienie skargi zostało odrzucone nie doszło do merytorycznego jej rozstrzygnięcia.

10) Koszty postępowania

43. Koszty sądowe - co obejmują?

KOSZTY SĄDOWE- obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków.

Opłaty sądowe- są nimi wpis i opłata kancelaryjna.

Wydatki- Do wydatków zalicza się w szczególności:

1. należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie,

2. koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach.

44. Wpis.

a) co to jest?

To opłata pobierana od pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym w danej instancji.

b) jakie pisma są zwolnione od wpisu?

Nie pobiera się wpisu od wniosków, które:

-nie wszczynają postępowania

-wniosków wnoszonych w toku postępowania

-wniosków składanych łącznie z pismem wszczynającym postępowanie

c) skutki nieuiszczenia wpisu

Art. 220.

§ 1. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata. W tym przypadku, z zastrzeżeniem § 2 i 3, przewodniczący wzywa wnoszącego pismo, aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania. W razie bezskutecznego upływu tego terminu przewodniczący wydaje zarządzenie o pozostawieniu pisma bez rozpoznania.

§ 3. Skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga o wznowienie postępowania, od których pomimo wezwania nie został uiszczony należny wpis, podlegają odrzuceniu przez sąd.

d) kiedy wpis podlega zwrotowi?

Uiszczony wpis podlega w całości zwrotowi, kiedy pismo zostało odrzucone lub cofnięte. Połowę wpisu zwraca się od pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia.

Zwraca się też wpis w całości od zażalenia na podstawie w sprawie ukarania grzywną, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione.

W sprawie zwrotu sąd orzeka w drodze postanowienia, które może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

45. Opłata kancelaryjna.

a) za co się ją pobiera?

Opłatę kancelaryjną pobiera się za stwierdzenie prawomocności oraz wydawanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt. Opłatę kancelaryjną pobiera się także za odpisy, wyciągi, kopie i wydruki oraz zaświadczenia i inne dokumenty wydawane na podstawie zbiorów gromadzonych i prowadzonych w sądzie poza aktami sprawy. Opłatę kancelaryjną za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, doręczonego na skutek żądania zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia, pobiera się przy zgłoszeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i jego doręczenie.

b) skutki nieuiszczenia opłaty kancelaryjnej

Jeżeli opłata nie została uiszczona, przewodniczący zarządzi ściągnięcie jej od strony, która złożyła wniosek.

46. Wydatki związane z dokonaniem czynności wnioskowanych przez strony - skutki niewpłacenia przez stronę zaliczki na pokrycie takich wydatków .

Wydatki- Do wydatków zalicza się w szczególności:

1. należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie,

2. koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach.

Strona, która wniosła o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, obowiązana jest wpłacić zaliczkę na ich pokrycie. Jeżeli wniosek złożyło kilka stron albo sąd zarządził wykonanie czynności z urzędu, zaliczkę powinny wpłacić strony w częściach równych lub w innym stosunku według uznania sądu. Wysokość zaliczki i termin jej wpłacenia wyznacza sąd. Jeżeli przewidywane wydatki okażą się większe od wpłaconej zaliczki, sąd nakaże jej uzupełnienie.

W sytuacji niewpłacenia zaliczki kwotę potrzebną na pokrycie wydatków wykłada się tymczasowo z części budżetu sądu administracyjnego, którą zwraca strona zobowiązana do wpłacenia zaliczki. Termin do wpłacenia kwoty wyłożonej z budżetu jest wyznaczony ustawowo i wynosi czternaście dni od dnia wezwania przez przewodniczącego. Jeżeli strona mieszka za granicą termin wyznacza przewodniczący; termin ten nie może być krótszy niż dwa miesiące od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli strona nie uiści kwoty wyłożonej z budżetu w określonym terminie, sąd na posiedzeniu niejawnym wyda postanowienie nakazujące ściągnięcie wyłożonej kwoty, bez wstrzymania biegu postępowania. Przepisów o wyłożeniu z budżetu sądu administracyjnego kwoty na pokrycie wydatków nie stosuje się, gdy niepodjęcie czynności stanowi przesłankę zawieszenia postępowania.

47. Koszty udziału w postępowaniu strony działającej osobiście - co obejmują?

Do niezbędnych kosztów postępowania prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdu i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego.

48. Koszty udziału w postępowaniu strony reprezentowanej przez pełnomocnika zawodowego - co obejmują?

Do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

49. Jakie podmioty zwolnione są z kosztów sądowych we wszystkich sprawach sądowoadministracyjnych?

Zwolnienie z mocy prawa przysługuje:

1. prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich,

2. kuratorowi strony wyznaczonemu przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy.

Zwolnienie przysługuje stronie, której przyznane zostało prawo pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Zwolnienie z mocy prawa od kosztów sądowych, jeżeli przepis prawa nie określa zakresu tego zwolnienia, oznacza całkowite zwolnienie z obowiązku wnoszenia opłat sądowych, jak i ponoszenia wydatków. Taki sam zakres dotyczy zwolnienia udzielanego postanowieniem sądu.

50. W jakich sprawach każda strona skarżąca jest zwolniona z kosztów sądowych z mocy prawa?

Zwolnienie z mocy prawa oparte jest zarówno na kryterium przedmiotowym (rodzaju spraw), jak na kryterium podmiotowym. Zwolnienie z mocy prawa od uiszczenia kosztów sądowych służy stronie skarżącej w sprawach:

1. z zakresu pomocy i opieki społecznej,

2. dotyczących statusu bezrobotnego, zasiłków oraz innych należności i uprawnień przysługujących osobie bezrobotnej,

3. dotyczących chorób zawodowych, świadczeń leczniczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych,

4. ze stosunków pracy i stosunków służbowych,

5. z zakresu ubezpieczeń społecznych,

6. z zakresu powszechnego obowiązku obrony.

11) Unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego

Naczelny Sąd Administracyjny unieważnia prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego wydane w sprawie, które ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania i odrzuca skargę, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawie. Sąd orzeka na wniosek Prezesa NSA. Do rozpoznania wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o rozpoznaniu skargi kasacyjnej. Jest to rozwiązanie przyznające Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu kompetencję do sprawowania nadzoru nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych - NSA sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów i podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy innych ustaw.

W postępowaniu sądowoadministracyjnym można natomiast dopatrzyć się cech oficjalności - postępowanie o unieważnienie jest bowiem wszczynane na wniosek Prezesa NSA.

Przedmiotem wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego może być zarówno orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Orzeczenia sądu administracyjnego muszą być prawomocne.

Dopuszczalność złożenia wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest ograniczona:

- po pierwsze, rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu sądu, a mianowicie jeżeli sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania,

- po drugie, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, a zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.

12) Działalność uchwałodawcza Naczelnego Sądu Administracyjnego

1

---