DIETETYKA ZX

Prof.: .........................................................

Tematy prac semestralnych:

1. Zależność prawidłowego funkcjonowania organizmu od ilościowego i jakościowego składu pożywienia

2. Gospodarka wodna w organizmie

3. Witaminy i ich rola w organizmie

Witaminy - organiczne związki chemiczne, substancje egzogenne (tj. takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego i które muszą być dostarczone z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć).

Nazwa pochodzi od łacińskich słów vita (życie) i amina - związek chemiczny zawierający grupę aminową. W rzeczywistości nie wszystkie witaminy taką grupę posiadają, np. witamina D jest przedstawicielem sterydów. Nazwa została wymyślona przez polskiego biochemika Kazimierza Funka w 1912 r. Funk jest także odkrywcą witamin - w 1912 roku wyizolował tiaminę. Witaminy z definicji są niezbędne człowiekowi do życia i muszą być dostarczone z zewnątrz. Z reguły tej wyłamuje się witamina D (kalcyferol), która produkowana jest przez komórki skóry pod wpływem promieni UV. Ciekawostką jest to, że witamina D początkowo określona była mianem A (odkryta była przed obecną A - retinolem), od łacińskiego antyrachitic, jako że chronił przed krzywicą (u dzieci) i osteoporozą. Witaminy nie należą do typowych składników pokarmowych - pełnią funkcję regulacyjną.

Podział witamin

Z punktu widzenia chemicznego witaminy należą do różnych grup związków organicznych, a jedynie ich znaczenie dla organizmów żywych pozwala opisywać je pod wspólną nazwą. Z tego też powodu tradycyjnie witaminy dzieli się na:

• rozpuszczalne w wodzie

• witamina C (kwas askorbinowy)

• witamina B₁ (tiamina)

• witamina B₂ (ryboflawina)

• witamina B₃ (niacyna, witamina PP, kwas nikotynowy, amid kwasu nikotynowego)

• witamina B₅ (kwas pantotenowy)

• witamina B₆ (pirydoksyna, pirydoksal, adermina)

• Witamina B₇ (biotyna, witamina H)

• witamina B₉/B₁₁ (kwas foliowy)

• witamina B₁₂ (cyjanokobalamina)

• Witamina P (mieszanina pochodnych flawonoidowych np. hesperydyna, rutyna)

• rozpuszczalne w tłuszczach

• Witamina A (retinol i jego pochodne)

• Witamina D (cholekalcyferol i pochodne)

• Witamina E (tokoferol)

• Witamina K (fitochinon, menadion)

Czasami za witaminę (F) uważa się także nienasycone kwasy tłuszczowe, nie jest to jednak powszechnie zaakceptowany pogląd. Czasami do witamin zaliczane są też kwas liponowy (rzekoma witamina N) oraz seria związków oznaczanych jako witaminy B z indeksem wyższym niż 12, np: kwas orotowy (B₁₃), kwas pangamowy (B₁₅) amigdalina (B₁₇) - nie jest to jednak powszechnie przyjęte.

Podział ten jest istotny z co najmniej dwóch powodów:

• czynniki zaburzające metabolizm tłuszczów w zakresie ich trawienia i wchłaniania będą zaburzały metabolizm witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach można stosunkowo łatwo przedawkować, gdyż kumulują się w tkankach bogatych w lipidy. Z kolei witaminy rozpuszczalne w wodzie (z wyjątkiem witaminy B₁₂) nie są magazynowane, ich nadmiar wydalany jest z moczem w ciałku nerkowym. W związku z tym, witaminy rozpuszczalne w wodzie, poza B₁₂, w odróżnieniu od rozpuszczalnych w tłuszczach, muszą być stale dostarczane do organizmu.

Mechanizm działania witamin:

• funkcja kofaktorów - działają tak jak witaminy z grupy B; same witaminy B nie są kofaktorami, dopiero ich modyfikacja chemiczna w organizmie prowadzi do powstania kofaktorów; bez dostarczenia witamin z grupy B organizm nie może jednak wyprodukować tych kofaktorów

• działanie antyoksydacyjne (beta-karoten, tokoferole, kwas askorbinowy)

• działanie receptorowe, pochodne witaminy A - głównie kwas retinowy, a także pochodne witaminy D; komórki organizmu posiadają swoiste receptory dla tych związków; powoduje to, że wielu badaczy klasyfikuje te związki do hormonów; nie są to jednak ani hormony, ani cytokiny, ale związki posiadające receptorowe oddziaływanie innego rodzaju.

Ciekawostki:

• Jeden papieros niszczy 25-100 mg witaminy C!

• Mleko z zawartością syntetycznej witaminy D (zawiera ją głównie mleko o przedłużonej trwałości) może pozbawić organizm magnezu!

• Ludzie żyjący w zadymionych miastach, w przeciwieństwie do mieszkańców wsi, nie produkują witaminy D, ponieważ dymy absorbują promienie ultrafioletowe.

• Więcej niż jedna szklanka koktajlu alkoholowego dziennie może spowodować zubożenie organizmu w witaminy B i kwas foliowy!

• Kobiety stosujące doustne środki antykoncepcyjne mogą mieć utrudnione wchłanianie witamin z grupy kwasu foliowego i witaminy C!

• Dzieci potrzebują półtora do dwóch razy więcej białka na kilogram wagi ciała niż dorośli, a niemowlęta — aż trzy razy więcej!

• Witamina B, pomaga zwalczać powietrzną i morską chorobę lokomocyjną.

• Przy diecie wysokobiałkowej zapotrzebowanie na witaminę B6, wzrasta!

• W cebuli, czosnku, rzodkiewkach i porach zawarty jest naturalny antybiotyk, zwany allicyną, który może niszczyć bakterie chorobotwórcze bez równoczesnego usuwania bakterii korzystnych dla przewodu pokarmowego!

• Aspiryna może trzykrotnie zwiększyć poziom wydalania witaminy C!

• Osiemnaście połówek orzecha pekanowego może pokryć dzienne zapotrzebowanie na witaminę F.

• Częste spożywanie żywności zawierającej sztuczne dodatki smakowe, barwiące, glutaminian sodowy itp. może obniżyć efektywność systemu immunologicznego.

• Orzeszki ziemne zawierają inhibitory enzymów, co prowadzi do trudności w trawieniu ich białka.

• Otrębów nie liczy się w bilansie energetycznym.

• Makaron pakowany w jasny celofan albo z dużymi celofanowymi „oknami” jest narażony na utratę właściwości odżywczych.

• Środki zmiękczające wodę mogą niezdrowo zwiększać dzienne spożycie soli.

• Czarne jagody, jeżyny i czerwona kapusta są zdrowsze po ugotowaniu!

• Żółta i czerwona cebula, czerwone winogrona i brokuły są bogate w kwercetynę, czynnik przeciwnowotworowy, który według badań uniwersytetu kalifornijskiego wykazuje działanie hamujące rozwój komórek nowotworu, zanim utworzą się guzy.

• Oliwa z oliwek jest jednym z najlepszych naturalnych produktów żywnościowych przeciwdziałających chorobom serca.

• Najlepszą metodą pozbycia się nadmiaru sodu jest wypijanie 6 do 8 szklanek wody bezsolnej dziennie.

• Istnieją prawdopodobnie powiązania między pastą do zębów (z jej krystalicznymi czynnikami ścierającymi, czynnikami wytwarzającymi pianę i innymi składnikami) a chorobami jelit, takimi jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna oraz zespół drażliwego jelita. Należy dobrze płukać usta po czyszczeniu zębów i nie połykać pasty.

• Pierwiastek bor (znajdujący się w jabłkach, winogronach, soku winogronowym i rodzynkach) może opóźniać zmiany kostne u kobiet po menopauzie. Bor pomaga też kobietom leczonym estrogenami utrzymywać dłużej stężenie tego hormonu we krwi.

• Unikając picia czarnej kawy możemy zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka przełyku. Przypuszcza się, że tanina zawarta w kawie i herbacie może mieć właściwości rakotwórcze. Białko mleka neutralizuje taninę, czyniąc ją nieprzyswajalną dla organizmu.

• Marchew może pomóc powstrzymać blaszkę miażdżycową od usadowienia się w ścianie tętnicy i zapobiec chorobom serca u ludzi z miażdżycą.

Zalecane normy dietetyczne na Witaminę A dla różnych grup ludności^*

 

Witamina A

Witamina A nie na darmo stoi na czele “alfabetu witaminowego”, bierze ona bowiem udział niemal we wszystkich zasadniczych funkcjach naszego organizmu. Jest takim “strażnikiem, który stoi u wrót naszego organizmu”. Witamina A należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Retinol jest to forma witaminy A występująca w naturze, znajduje się głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Beta-karoten jest karetonoidem, który zostaje przetworzony przez naszą wątrobę na witaminę A.Niedobory witaminy A obserwowano i opisywano od najdawniejszych czasów. W krajach Bliskiego i Dalekiego Wschodu obserwowano schorzenia oczu (kurzą ślepotę - złe widzenie o zmierzchu, kseroftalmię - zmiany w rogówce). Leczono je podawaniem tranu, a czasem wątroby z ryb itp. Podczas I wojny światowej zaobserwowano w Danii zwiększoną liczbę przypadków schorzeń oczu, wiązaną przez ówczesnych uczonych z obniżeniem spożycia masła. Witamina A, rozpuszczalna w tłuszczach została odkryta i rozszyfrowana chemicznie w 1931 a od 1947 witaminę A wytwarza się przemysłowo. Aktywność witaminy A wykazuje szereg związków strukturalnie spokrewnionych. W organizmie zwierzęcym jest to retinol oraz jego pochodne (np. retinal, 3-dehydroretinol). W roślinach i grzybach witamina A wystepuje tylko jako prowitamina i jej głównym związkiem jest Beta karoten.

Rola witaminy A

• udział w procesie widzenia

• wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi

• korzystnie działa na serce

• pomaga w zwiększeniu odporności naszego organizmu

• blokuje działalność benzopirenu (związku rakotwórczego z dymu tytoniowego), przekształcając go w substancje nieszkodliwe dla zdrowia

• retinol oraz jego pochodne są stymulatorami wzrostu

• usuwa wolne rodniki

• zapobiega wysychaniu i rogowaceniu nabłonka,

• korzystnie oddziałuje na wzrost kości i włosów

Nadmiar - hiperwitaminoza

• drażliwość,

• wypadanie włosów,

• powiększenie wątroby i śledziony,

• suchość i świąd skóry,

• wymioty, brak łaknienia, nudności,

• bóle głowy,

• krwawienie z dziąseł,

• zażółcenie skóry

Niedobór - awitaminoza

• suche, łamliwe włosy,

• kruche, wolno rosnące paznokcie,

• kurza ślepota,

• zahamowanie wzrostu,

• infekcje i stany zapalne dziąseł oraz innych narządów,

• suchość i szorstkość skóry,

• brak apetytu,

• oziębłość, bezpłodność,

• suche i łamliwe włosy,

• uczucie zmęczenia

Profilaktyka

• choroby skóry, egzemy, grzybica, łuszczyca, trądzik, atopowe zapalenie skóry

• alergia skórna

• rozedma płuc

• oczy

• choroby dziąseł i zębów

• włosów

• choroba wrzodowa żołądka

• zaćma

• katarakta

• nowotwór

• nieżyt oskrzeli

• nadczynność tarczycy

• miażdżyca

• jaskra, gruźlica

• cholesterol

• szpiczak

• gronkowiec złocisty i infekcje bakteryjne

• wirusy

• choroby układu krążenia

• zaburzenia menstruacji i bezpłodność

Źródła naturalne

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[µg]
Tran	18000
Wątróbka drobiowa	9700
Wątroba wołowa	7280
Wątroba wieprzowa	3090
Olej z wątroby dorsza	1800
Marchew	1650
Natka pietruszki	990
Masło śmietankowe	887
Żółtko jaj	770
Szpinak	707
Dynia	472
Ser żółty podpuszczkowy	363
Mango	300
Morele	231
Koperek	209
Śmietana 18%	150
Sałata	144
Pomidor	123

Witamina B1 (tiamina)

Szczególnie ważną rolę pełni witamina B1 w czynnościach i regeneracji systemu nerwowego. Składnik tkankowych układów enzymatycznych. Wspomaga proces wzrostu. Wzmaga czynność acetylocholiny, hamuje esterazę cholinowa, działa synergicznie z tyroksyną i insuliną, pobudza wydzielanie hormonów gonadotropowych. Tiamina przyspiesza gojenie się ran i wykazuje działanie uśmierzające ból

Niedobór witaminy - awitaminoza

• porażenie nerwów i atrofia mięśni kończyn (choroba beri beri),

• zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego (oczopląs, zaburzenia pamięci, koncentracji, zakłócenia równowagi emocjonalnej),

• niewydolność krążenia (przyspieszona akcja serca, powiększenie wymiarów serca, obrzęki kończyn górnych i dolnych),

• zakłócenia w procesie trawienia (utrata łaknienia, nudności, wymioty, biegunki),

• tachykardia,

• zaniki gruczołów dokrewnych

Nadmiar - hiperwitaminoza

• osłabienie, zmęczenie,

• zawroty głowy,

• obrzęki,

• drżenie mięśni,

• zaburzenia rytmu serca,

• reakcje alergiczne,

• poty,

• nudności,

• duszności

 Co wpływa na polepszenie wchłaniania:

 

kompleks witamin B, witamina B2, witamina B3, witamina C, witamina E, mangan, magnez

 Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:

 alkohol, wysoka temperatura, środowisko zasadowe, promieniowanie jonizujące, nadczynność tarczycy, tanina, kofeina, soda do pieczenia, barbiturany, środki neutralizujące kwasy, estrogen, antybiotyki, środki antykoncepcyjne

Profilaktyka

• ból pooperacyjny

• półpasiec

• epilepsja

• zapalenie nerwu trójdzielnego

• neuropatia czuciowa w cukrzycy

Źródła naturalne

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[mg]
Drożdże	4,1
Pestki słonecznika	1,95
Kiełki pszenicy	1,76
Groch - suche nasiona	0,77
Orzechy pistacjowe	0,74
Fasola - suche nasiona	0,67
Szynka wieprzowa	0,68
Kasza gryczana	0,58
Mąka pełnoziarnista	0,54
Orzechy laskowe	0,43
Ryż naturalny - brązowy	0,40
Groszek	0,28
Wątroba	0,26
Chleb graham	0,23
Chleb razowy	0,18
Ziemniaki	0,12

Witamina B2 ( ryboflawina )

Ryboflawina, czyli witamina B2 bierze udział w procesach utleniania i redukcji, współdziała w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, współuczestniczy z witaminą A w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych, dróg oddechowych, śluzówki przewodu pokarmowego, nabłonka naczyń krwionośnych i skóry, uczestniczy w przemianach aminokwasów i lipidów, odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu narządu wzroku.Ryboflawina jest zaliczana do witamin z grupy B, gdyż jest prekursorem dwóch ważnych koenzymów i jest rozpuszczalna w wodzie. Jest degradowana przez UV.

Objawy niedoboru witaminy B2:

• spadek masy ciała

• uczucie pieczenia skóry

• uczucie bólu błon śluzowych

• zapalenie błony śluzowej kącików ust (zajady)

• zapalenie rąbka czerwieni warg

• przekrwienie błon śluzowych

• zapalenie języka

• zapalenie spojówek

• zahamowanie rozwoju umysłowego u dzieci

• niedokrwistość

• światłowstręt

Przedawkowanie witaminy: nudności i wymioty

Źródła naturalne

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[mg]
Drożdże	11,9
Wątroba wieprzowa	2,98
Migdały	0,78
Jajko	0,54
Ser twarogowy tłusty	0,45
Grzyby	0,42
Łosoś	0,37
Ser chudy	0,34
Pstrąg	0,32
Makrela	0,28
Groch - nasiona suche	0,28
Ziarno słonecznika	0,25
Fasola - nasiona suche	0,23
Wołowina	0,20
Szpinak	0,18
Małże	0,16
Mleko pełnotłuste	0,16
Jogurt	0,14
Orzechy włoskie	0,13

Witamina B3 ( niacyna )

Rola witaminy:

• podobnie jak inne witaminy z grupy B uczestniczy w wielu procesach, a przede wszystkim współdziała jako koenzym w syntezie i rozkładzie węglowodanów, kwasów tłuszczowych i aminokwasów

• bierze udział w wielu przemianach metabolicznych, głównie w tych, które uwalniają energię z węglowodanów

• uczestniczy w tworzeniu czerwonych ciałek krwi

• hamuje toksyczne działanie związków chemicznych i leków, między innymi takich jak adriamycyna stosowana do leczenia nowotworów, która może powodować uszkodzenia mięśnia sercowego

• reguluje poziom cholesterolu we krwi, dzięki czemu zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.. Badania wykazały, że obniża ona poziom cholesterolu o 22%, a tłuszczu aż o 52%.

• rozszerza naczynia krwionośne, co u ludzi z wąskimi żyłami może złagodzić dolegliwości krążeniowe. Dzięki tej zdolności może pomagać cierpiącym na bóle migrenowe

• oddziałuje korzystnie na system nerwowy i stan psychiczny człowieka

• koi ona nerwy, ułatwia sen, zapewnia spokój psychiczny

• jest stosowana w leczeniu zaburzeń psychicznych, a szczególnie schizofrenii

• odgrywa ważną rolę w utrzymaniu prawidłowego stanu skóry: poprawia ukrwienie skóry i kondycję włosów

• jest też używana w leczeniu niektórych chorób skóry, między innymi przebarwień i łupieżu

Niedomiar - awitaminoza

Osłabienie, bezsenność, bóle głowy, trudności z pamięcią, zaburzenia w działaniu układu nerwowego (agresja, niepokój, depresje, nadmierna aktywność), choroby skórne, pelagra, wrażliwość skóry na światło słoneczne

Nadmiar - hiperwitaminoza

Mało toksyczna; bóle głowy, mrowienie, zaczerwienienie skóry, swędzenie głowy, szum w uszach, niestrawność, niewydolność wątroby, arytmia serca i psychozy, utrata łaknienia, zatężenie kwasu moczowego, zwiększenie zawartości glukozy w osoczu

Profilaktyka:

• bóle menstruacyjne

• nieregularne menstruacje

• problemy skórne

• bóle migrenowe

• problemy z krążeniem

• wysokie ciśnienie krwionośne

• zawroty głowy w syndromie Meniera

• zajady

• wysoki poziom cholesterolu

• szum w uszach

• niektóre rodzaje cukrzycy

• świszczący oddech w astmie

Źródła naturalne:

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[mg]
Drożdże	35,5
Orzechy ziemne	24,2
Otręby pszenne	21
Wątróbka	12,2
Tuńczyk	10,3
Drób	9,6
Suszone brzoskwinie	8,2
Serca	7,2
Łosoś	6,8
Ziarno pełne	5,2
Migdały	4,7
Kasza gryczana	4,0
Soja	2,9
Pomidory/TD>	1,4

Witamina B4 (cholina)

Organizm ludzki może sam produkować cholinę za pomocą kwasu foliowego, witaminy B12 i aminokwasów (metionina, seryna). Jednak nie zawsze są to ilości wystarczające i musimy je uzupełniać. Jest nazywana witaminą ożywiającą umysł. Już w okresie niemowlęctwa dzięki cholinie znajdującej się w mleku matki rozwija się mózg i cały system nerwowy. Podczas przemiany materii z choliny wytwarza się także acetylocholina (neuroprzekaźnik), która jest odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Dzięki temu jesteśmy w stanie skoncentrować się przy wytężonym działaniu i wykazać pomysłowością. Jeżeli jednak brakuje w organizmie choliny, stany takie są krótkotrwałe. Cholina należy do tzw. substancji lipotropowych zajmujących się przetwarzaniem, stapianiem i transportowaniem molekuł tłuszczu. Razem z innymi substancjami cholina, która sama jest częścią substancji tłuszczowych i lipoprotein, nie tylko ułatwia przenoszenie tłuszczów z wątroby do innych narządów, ale i wchłanianie oraz zużytkowanie go w komórkach. Cholina razem z innymi związkami dba o zachowanie pożądanej lepkości krwi. Niedobór choliny powoduje, że cholesterol krąży we krwi, ale nie dociera do komórek. Następuje jego jełczenie, sklejanie się odpadów martwego białka, w wyniku czego ulegają one zeskorupieniu, nie dopuszczając substancji odżywczych do komórek. Nie odżywione komórki tracą aktywność i nie są w stanie przesyłać sygnałów do mózgu, a nawet obumierają. Cholinę wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń pracy układu nerwowego związanych z niskim poziomem acetylocholiny w mózgu (choroba Alzheimera, niezdolność do uczenia się, utrudnione uczenie się mowy i opóźnienie funkcji motorycznych). Jednak badania nad tą substancją trwają nadal, a wyniki terapii za pomocą choliny nie zawsze są jednoznaczne.

Niedobór - awitaminoza:

• stany lękowe,

• dolegliwości sercowe,

• bóle głowy, 

• obstrukcja 

Nadmiar - hiperwitaminoza:

• niedobór witaminy B6,

• stany oszołomienia,

• mdłości,

• biegunki,

• rybi zapach z ust 
  
  Co wpływa na polepszenie wchłaniania:

kwas foliowy, inozytol, witamina A, witamina B12, kompleks witamin B

Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:

cukier, alkohol, kawa, temperatura

Źródła w pożywieniu: żółtko jajka, móżdżek, serce, orzechy, zielone warzywa liściaste, wątroba, warzywa strączkowe, drożdże, lecytyna

Witamina B5 (kwas pantotenowy)

.Funkcje:

• jest potrzebna dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek

• niezbędna w syntezie aminokwasów oraz kwasów nukleinowych

• niezbędna do prawidłowego metabolizmu białek, cukrów i tłuszczów oraz do syntezy niektórych hormonów

• pełni ważną funkcję w procesie tworzenia czerwonych ciałek krwi

• chroni organizm przed powstawaniem homocysteiny

• przyspiesza gojenie ran

• zapobiega przemęczeniu i usprawnia układ sercowo-naczyniowy, nerwowy i pokarmowy

• bierze udział w wytwarzaniu tłuszczów, cholesterolu, hormonów i przekaźników nerwowych

• uczestniczy w regeneracji tkanek

• poprawia pigmentację i stan włosów

Niedobór - awitaminoza:

• zespół piekących stóp

• zmęczenie, osłabienie

• bóle głowy i brzucha

• nudności i wymioty

• zmniejszenie odporności immunologicznej

• zmiany w skórze

• zaburzenia pigmentacji włosów, siwienie

• pęknięcia skóry w kącikach ust i oczu

• bóle i sztywność stawów

• skurcze ramion i nóg

• obstrukcja

Nadmiar - hiperwitaminoza:

• w przypadku podawania witaminy B5 w dawce 10 g /dzień rzadko występował nieznaczny rozstrój układu pokarmowego i biegunka

• u niektórych osób stwierdzono objawy uczulenia

• zaburzenia akcji serca

• zaburzenia pracy mięśni szkieletowych

• narastanie kamicy żółciowej lub moczowej

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: kompleks witamin B, witamina B6, witamina B12, witamina C, siarka, witamina H, witamina B9 (kwas foliowy), kwas para-aminobenzoesowy (PAB)

Profilaktyka:

• żółtaczka,powikłania żółtaczkowe

• zapalenie wątroby,

• choroby alergiczne, przewlekłe nieżyty oskrzeli, krtani, tchawicy i płuc, w tym także na tle alergicznym

• choroba wrzodowa,

• nieżyt przewodu pokarmowego,

• stany zapalne i infekcje skóry,

• zapalenie spojówek i rogówki, uszkodzenie i owrzodzenie rogówki

• zanikowy nieżyt nosa,

• choroby zakaźne (ospa, półpasiec)

• łysienie (działanie wątpliwe), siwienie (działanie wątpliwe),

• trądzik, łuszczyca, liszaje

• zapalenie mieszków włosowych

• owrzodzenia żylakowate

• zatrucia wątroby

• zapalenie przyzębia

• cukrzyca

• czyraczność,

• rybia łuska

• toczeń rumieniowaty

• zatrucie streptomycyną

• zatrucie salicylanami

• choroba gośćcowa

• atonia przewodu pokarmowego, np. po operacjach (dekspantenol).

Źródła naturalne

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[mg]
Drożdże	14,50
Wątróbka	7,70
Otręby pszenne	2,85
Pstrąg	1,82
Pestki słonecznika	1,40
Śledź	1,35
Makrela	1,35
Jaja	1,25
Ser Camembert	1,10
Orzechy włoskie	0,90
Mąka pełnoziarnista	0,78
Kraby	0,63
Dziczyzna	0,57
Mleko pełne	0,31

Witamina B6 (pirodyksyna)

Rola witaminy B6:

• bierze udział w przemianie aminokwasów, ułatwia ich rozkład, przemianę tłuszczów i węglowodanów

• umożliwia magazynowanie energii

• uczestniczy w tworzeniu enzymów, hormonów, hemoglobiny

• uczestniczy w powstawaniu prostaglandyn

• ma wpływ na ciśnienie krwi, skurcze mięśni, pracę serca, prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego

• zwiększa odporność organizmu

• łagodzi skutki uboczne leków

• wspomaga leczenie nerek

• zmniejsza nadmierne wydalanie kwasu szczawiowego z moczem

• zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych

• pomaga zwalczać ból i zesztywnienia nadgarstka i dłoni

• łagodzi objawy tzw. napięcia przedmiesiączkowego, depresji, drażliwości, bolesności piersi, bólów głowy

• wspomaga leczenie łojotokowego zapalenia skóry, wypadania włosów, zapalenia warg i języka

Niedobór - awitaminoza:

• stany zapalne skóry - dermatitis (łojotokowe zmiany na twarzy, podrażnienie języka i błon śluzowych jamy ustnej

• zapalenie błony śluzowej jamy ustnej (języka, kącików warg)

• zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym (apatia, bezsenność, nadwrażliwość, napady drgawek)

• zwiększona podatność na infekcje

• nadmierne pocenie się

• niedokrwistość makrocytarna

Przedawkowanie witaminy B6:

przy dłuższym stosowaniu pirydoksalu w ilości 2 g dziennie mogą wystąpić zaburzenia neurologiczne

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: witamina B1, witamina B2, witamina B5, witamina H, witamina C, magnez, cynk

Profilaktyka:

• kurcze mięśni

• kurcze nóg

• drętwienie rąk

• poranne mdłości

• choroby skórne

• zaburzenia nerwowe

• odporność na insulinę

• zespół napięcia przedmiesiączkowego

• astma

• kamienie nerkowe, anemia, zatrzymanie płynów

• autyzm dziecięcy

• choroby serca

Źródła w żywności:

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[mg]
Drożdże	2,12
Wątróbka	0,90
Ziarna soi	0,86
Kiełki pszeniczne	0,72
Orzechy włoskie	0,68
Ryby	0,39
Banany	0,34
Szpinak	0,25
Awokado	0,22
Mąka pełnoziarnista	0,17
Drób	0,17

Witamina B7 (biotyna)

 Funkcje:

• podobnie jak inne witaminy z grupy B bierze udział w syntezie i rozkładzie tłuszczów, aminokwasów i węglowodanów, czyli jest konieczna w przemianie materii

• podczas procesu trawienia wydziela się z białka zawartego w pożywieniu i przedostaje się do krwi lub sama ulega przetworzeniu w ściance jelit

• odgrywa dużą rolę w przemianie glukozy, przede wszystkim w pierwszym etapie, w którym współdziała z insuliną, hormonem trzustki

• pobudza proces przemiany glukozy powstającej w wątrobie, w której witamina ta jest magazynowana

• stabilizuje także poziom glukozy we krwi. Oddziaływanie tych dwóch substancji jest więc istotne szczególnie dla osób chorych na cukrzycę, u których dodatkowe dawki witaminy B7 mogą poprawić przemianę glukozy

• odpowiednia ilość witaminy B7 w organizmie ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie systemu nerwowego

• wpływa na witalność, dobre samopoczucie, a także odczuwanie bólu oraz wrażliwość czuciową

• współdziała z aminokwasami, takimi jak walina, leucyna lub izoleucyna, które są substancjami białkowymi aktywnymi w mięśniach, co powoduje, że ma duże znaczenie dla zaopatrzenia nerwów w energię

• B7 może być również nazywana witaminą piękności, gdyż wpływa na prawidłowy stan skóry, a także włosów     i paznokci

• kontroluje tłuszczową przemianę materii

• zapobiega  łojotokowi oraz wzmożonej aktywności gruczołów łojowych

• uczestniczy także w procesie tworzenia hemoglobiny będącej barwnikiem czerwonych krwinek

• łagodzi objawy niedoboru witaminy B5 i cynku

Niedobór - awitaminoza:

• zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego

• depresja

• apatia

• wzmożona senność

• stany lękowe

• halucynacje

• bóle mięśni

• nerwowość

• rozdrażnienie

• lękliwość

• nadwrażliwość czuciowa

• cierpnięcie dłoni i stóp

• nudność

• brak apetytu

• niedokrwistość

• powiększenie wątroby

• wzrost  cholesterolu we krwi

• zapalenia skóry, spojówek

• włosy i skóra tracą barwę

• błony śluzowe ust i gardła stają się szare

• problemy skórne tj.:  wypadania włosów, łuszczenia się naskórka, łojotok i łupieżu, skóra jest tłusta, przybiera szarawy odcień, włosy tracą połysk, a paznokcie się rozdwajają

Nadmiar - hiperwitaminoza:

• bóle brzucha,

• nudności, wymioty

• złe samopoczucie

• niekiedy biegunka

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: współdziała z witaminami B5, B9, B12, magnez, mangan

Profilaktyka:

• utrata i siwienie włosów

• bóle mięśniowych

• egzema

• zapalenie skóry

• problemy skórne

• niektóre rodzaje cukrzycy

Źródła w żywności: 

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[µg]
Watróbka	102
Mąka sojowa	63
Żółtko jaj	54
Orzechy włoskie	37
Orzechy ziemne	31
Sardynki	21
Migdały	17
Grzyby	15
Ryż naturalny	9
Mąka pełnoziarnista	7
Szpinak	6
Kraby	6
Szynka	5
Marchew	3
Pomidory	2
Ser chudy	2

Witamina B8 (inozytol)

Witamina B8 jest rozpuszczalna w wodzie. Inozytol, nazywany niegdyś cukrem alkoholowym, jest izomerem glukozy. To związek, który może być produkowany w naszym organizmie przez obecne w nim bakterie. Wchłania się w jelitach, stamtąd wędruje do mózgu, serca i innych narządów, także do układu rozrodczego i kostnego.

Funkcje inozytolu:

• przeciwdziała odkładaniu tłuszczów  w wątrobie i innych narządach

• bierze udział w budowie błony komórkowej i lipoproteid

• uczestniczy w przenoszeniu sygnałów nerwowych

• reguluje działanie enzymów

• należy do najlepszych środków odprężających

• uwalnia od napięcia i lęków

• pomaga w zasypianiu

• równoważy poziom miedzi i cynku

• bierze udział w przemianie cholesterolu

• uczestniczy w wytwarzaniu spermy

• obniża ciśnienie krwi spowodowane stresem

Profilaktyka:

• wysoki poziom cholesterolu

• problemy z włosami

• depresja i niepokój

• neuropatia cukrzycowa

Niedobór - awitaminoza:

• wypadanie włosów

• zaparcia

• wysoki pozom cholesterolu

• wysypki skórne

• nadpobudliwości

• zmiany nastroju

• depresje

• niepokój

• napady paniki

• nerwica natręctw

• neuropatia cukrzycowa

• choroby oczu

Przedawkowanie:

nie zaobserwowano objawów nadmiaru inozytolu

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: witamina B12, witamina B1, witamina B2, witamina C, fosfor, cholina, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, kompleks witamin B

Źródła w pożywieniu:

Mięso, wątroba, nasiona, mleko, drożdże, warzywa, owoce cytrusowe, orzechy, jaja, pieczywo z pełnego przemiału

Witamina B9 (kwas foliowy)

Funkcje witaminy B9:

• reguluje różne procesy metaboliczne w organizmie, np. bierze udział jako koenzym w przenoszeniu reszt jednowęglowych

• uczestniczy w syntezie puryn, pirymidyn i niektórych aminokwasów

• bierze udział w procesie podziału komórek

• współuczestniczy z witaminą B12 w regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek

Niedobór - awitaminoza:

• zaburzenia rozwojowe u płodu (wady cewy nerwowej)

• niedokrwistość megaloblastyczna

• nadpobudliwość

• trudności w zasypianiu

• słaby wzrost

• problemy z trawieniem

• niedożywienie

• biegunka

• utrata apetytu

• osłabienie

• rozdrażnienie

• bóle głowy

• zaburzenia zachowania

Nadmiar- hiperwitaminoza:

• spożycie dziennie 15mg kwasu foliowego może powodować zaburzenia układu nerwowego i pokarmowego

• u niektórych osób mogą tworzyć się szkodliwe kryształy folacyny w moczu

• mogą również wystąpić alergiczne odczyny skórne

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: kompleks witamin B, witamina B6, kwas para-aminobenzoesowy (PABA), witamina B12, witamina H, witamina C

Źródła w żywności:

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[µg]
Drożdże
Kiełki pszeniczne	350
Watróbka	246
Szpinak	204
Żółtko jajka	154
Endywia	142
Sałata	133
Szparagi	118
Soczewica	104
Ziarno pełne	98
Brokuły	85
Kalafior	66

Witamina C (kwas askorbinowy)

Funkcje witaminy C:

• łagodzi objawy przeziębienia i skraca czas choroby, jednak nie chroni przed nią

• wpływa na wzrost tkanek

• witamina C pomaga we wchłanianiu żelaza, manganu, a także zmniejsza toksyczność selenu, miedzi, wanadu,kobaltu i rtęci

• obniża również ilość selenu i miedzi

• wapń i mangan zmniejszają wydalanie witaminy C z moczem

• odgrywa dużą rolę w uaktywnianiu się witaminy B9 (kwasu foliowego)

• współdziała w wytwarzaniu ciał odpornościowych

• wzmacnia system immunologiczny

• zwiększa odporność na choroby zakaźne

• obniża cholesterol, polepsza sprawność fizyczną

• działa przeciwalergicznie

• przyspiesza gojenie ran

• ochrania przed substancjami rakotwórczymi

• ma znaczącą rolę dla oddychania komórkowego

• tworzy kolagen, chrząstki i kości

• jest aktywatorem licznych enzymów

• chroni przed skutkami stresu

• bierze udział w syntezie hormonów kory nadnerczy

• pobudza dojrzewanie czerwonych krwinek

• neutralizuje szkodliwy wpływ wolnych rodników

• zabezpiecza przed szkorbutem

• większa wchłanianie manganu i zmniejsza toksyczność selenu oraz miedzi

• u cukrzyków podwyższa odporność oraz reguluje poziom glukozy we krwi

• bierze udział w tworzeniu tłuszczów oraz białek

• bierze udział w przekształcaniu tryptofanu do serotoniny, hormonu „dobrego nastroju”

• doskonały dla alergików i w astmie jako środek przeciwzapalny

• chroni przed szkorbutem

• poprawia sprawność fizyczną

• chroni przed skutkami stresu

• uczestniczy w regeneracji witaminy E

• według najnowszych odkryć naukowców, dieta bogata w witaminę C opóźnia proces starzenia i pojawiania się zmarszczek

• stosowanie wyższych niż zalecane dawek witaminy C w czasie ciąży może być szkodliwe dla płodu, jednak nie jest potwierdzony w badaniach klinicznych

• w wyniku stosowania witaminy C zwiększa się skuteczność leków stosowanych przy infekcjach układu moczowego, ma ona również działanie przeczyszczające

Niedobór - awitaminoza

• szkorbut

• samoistne krwawienia

• uszkodzenia naczyń krwionośnych

• krwawe wybroczyny

• złe gojenie i odnawianie się ran

• rozpulchnienie dziąseł

• zmiany w zębach (np. zgorzel)

• bolesność stawów i mięśni

• obrzęki kończyn, osłabienie

• utrata apetytu

• obniżenie wydolności fizycznej

• stałe zmęczenie

• depresja

• osteoporoza

• niedokrwistość

• nadczynność gruczołu tarczowego

• zaburzenia neurologiczne

• wtórne infekcje

• schorzenia żołądka

• zapalenie błony śluzowej

• przedłużenie okresu zaziębienia organizmu i trudności w leczeniu zakażeń

• zbyt mała ilość witaminy C powoduje zwiększone wydalanie witaminy B6

• ostatecznie może dojść do śmierci

Nadmiar - hiperwitaminoza

• powstawanie kamieni nerkowych

• bóle głowy

• rozstrój żołądka

• trudności z zasypianiem

• nudności

• biegunkę

• wymioty

• wysypkę skórną

• ślinotok

• zazwyczaj jego nadmiary wydalane są z organizmu wraz z moczem

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: witamina A, witamina B2, witamina B6, witamina E, bioflawonoidy, wapń, magnez, cynk

Profilaktyka:

• gojenie ran

• obniżenie poziomu cholesterolu

• leczenie astmy

• w przeziębieniach

• niektórych formach nowotworów

• w chorobach degeneracyjnych

• zatruciach

Źródła w żywności:

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[mg]
Dzika róża suszona	1700
Guava	230
Czarna porzeczka	183
Papryka czerwona	144
Brukselka	94
Papryka zielona	91
Kalafior	69
Szpinak	68
Truskawki	68
Poziomki	60
Papaja	60
Kiwi	59
Kapusta czerwona	54
Cytryny	50
Pomarańcze	49
Kapusta biała	48
Czerwona porzeczka	46
Pomidory	23

Witamina D (kalcyferol)

Rola witaminy D:

• wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu kostnego

• reguluje gospodarkę wapniowo- fosforanową

• wpływa na mineralizację kości

• wzmacnia system immunologiczny

• pobudza wchłanianie wapnia i fosforu, a także zapobiega nadmiernemu wydalaniu tych pierwiastków z moczem

• wpływa  na odpowiednią gęstość i na stan naszego uzębienia

• obecność tej witaminy we krwi wpływa także korzystnie na system nerwowy, a więc również na skurcze mięśni, a nawet serca, gdyż odpowiednia ilość wapnia umożliwia sprawne przewodzenie impulsów nerwowych

• zapobiega i łagodzi stany zapalne skóry

• reguluje wydzielanie insuliny, a tym samym wpływa na odpowiedni poziom cukru w organizmie

• ma korzystny wpływ na słuch, gdyż decyduje o dobrym stanie kostek ucha wewnętrznego

• oddziałuje na komórki szpiku kostnego produkujące komórki obronne (monocyty)

• na obecność tej witaminy reagują także komórki przytarczyc, jajników, a także niektóre komórki mózgu, mięsień sercowy i komórki sutka

• obecność witaminy D zapobiega różnego rodzaju nowotworom, takim jak rak okrężnicy, rak piersi, rak prostaty, chłoniak nieziarniczy

Niedobór- awitaminoza

• u dzieci i niemowląt powoduje krzywicę

• u dorosłych, kobiet w ciąży i karmiących powoduje odwapnienie, rozmiękczenie kości

• u osób starszych przyczynia się do powstania osteoporozy

• niedobór może wystąpić w przypadku zaburzonego wchłaniania tłuszczów, kwasów tłuszczowych oraz u osób, które mają bardzo mały kontakt ze słońcem

• złe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego

• zapalenie spojówek

• stany zapalne skóry

• osłabienie organizmu i zmniejszenie odporności

• pogorszenie słuchu

• osłabienie i wypadanie zębów

• zwiększenie się ryzyka powstawania komórek nowotworowych

Nadmiar - hiperwitaminoza

• Zatrucie organizmu

• Złe samopoczucie

• Brak łaknienia

• Zmęczenie

• Ból głowy

• Ból brzucha

• Biegunka

• Spadek masy ciała

• Łatwe męczenie się

• Senność

• opóźnienie w rozwoju dziecka

• zaburzenia rytmu pracy serca

• wzmożone oddawanie moczu

• ból oczu

• bóle szczęk, stawów i mięśni

• bóle głowy

• świąd skóry

• zwiększenie ryzyko powstania miażdżycy

• zwiększenie ryzyko powstania kamicy nerkowej

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: witamina A, witamina C, witamina E, wapń, fosfor, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, światło słoneczne

 

Co wpływa na pogorszenie wchłaniania: alkohol, środki przeczyszczające, kortykosterydy

Profilaktyka:

• choroby kości, zębów

• przeziębienia

• niektóre formy łuszczycy

• zaburzenia wchłaniania wapnia

• zapalenie spojówek

• migrena

Źródła w żywności:

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[µg]
Tran (2 łyżeczki)	242
Śledź	25
Makrela	24
Łosoś	12
Sardynki w oleju	9
Tuńczyk	6
Mleko (1 filiżanka)	3
Mąka pełnoziarnista	3
Jajko (1 żółtko)	1
Wątroba	1

Witamina E (tekoferol)

Funkcje witaminy E:

• zapobiega utlenianiu witaminy A

• chroni wielonienasycone kwasy tłuszczowe przed utlenieniem

• chroni organizm przed działaniem szkodliwych wolnych rodników

• zapobiega miażdżycy, nowotworom, procesom starzenia

• razem z selenem zapobiega stłuszczaniu wątroby

• przeciwdziała bezpłodności

• może zapobiegać uszkodzeniom naczyń krwionośnych

• reguluje gospodarkę tłuszczową ustroju i ogranicza powstawanie zakrzepów, co w sumie zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca

• prowadzi do zmniejszenia zawałów (jednak bez wpływu na ogólną śmiertelność chorych)

• zmniejsza także hemolizę (rozpad) krwinek czerwonych

• stymuluje układ odpornościowy

• ochrania skóry przed uszkodzeniami wywołanymi promieniowaniem słonecznym

• chroni oczy (naukowcy uważają, ze zaćma może być wynikiem nadmiernego wytwarzania w organizmie wolnych rodników, a ochrona przed ich działaniem mogą być między innymi witaminy E oraz C i A)

• wpływa na wygląd i stan skóry

• przyspiesza gojenie się ran

• wpływa na prawidłową budowę mięśni

• zmniejsza ryzyko poronienia

• zażywana przez tydzień likwiduje nocne skurcze łydek

• wpływa na wchłanianie i metabolizm witaminy A

Niedobór -awitaminoza :

• niekorzystnie wpływa na funkcjonowanie układu odporność

• osłabia mechanizmy obronne skóry

• przyspiesza proces starzenia

• powoduje wysuszenie naskórka, łuszczenie, przebarwienia skóry, plamy starcze

• odwodnienie naskórka i wiotczejącą cera

• zwiększone ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej

• ryzyko zapaleń żył, zaburzeń ze strony układu płciowego, a także chorób nowotworowych

Przedawkowanie  witaminy E:

• zmęczenie

• bóle głowy

• osłabienie mięśni i zaburzenia widzenia

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: witamina A, kompleks witamin B, witamina C, mangan, selen, fosfor, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe

Co wpływa na pogorszenie wchłaniania: światło, powietrze, siarczan żelaza, mrożenie, środki przeczyszczające, estrogen, hormony tarczycy, środki antykoncepcyjne

Profilaktyka:

• leczenie oparzeń

• opóźnia postępy choroby Parkinsona

• obniża ryzyko ataku serca

• wspomaga działanie insuliny

• łagodzi objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego

• zapalenie stawów

• padaczka

• układ odpornościowy

• nerwobólecera

• dystrofia mięśniowa

Źródła w żywności:

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[mg]
Olej sojowy	115
Olej słonecznikowy	75
Kiełki pszenne	30,5
Migdały	29,2
Olej lniany	23
Orzechy włoskie	20,8
Orzechy ziemne	19,4
Sałata	13
Oliwa	8
Kapusta	6
Szprotki	4,6
Masło	2,8
Mąka pełnoziarnista	1,6
Banany	1,4
Jaja	1,2
Mleko	0,1

Witamina F

Funkcje witaminy F:

• przeciwdziała infekcjom

• podnosi odporność n zakażenia

• ma działanie przeciwwysiękowe i żółciopędne - przyśpiesza i wzmacnia produkcję żółci

• zapobiega odkładaniu się złogów nabłonkowo - organicznych w drogach żółciowych i moczowych

• jest ważna w profilaktyce zawałów serca i udarów m mózgu oraz miażdżycy

• przedłuża żywotność erytrocytów, zapobiega zwyrodnieniom naczyń

• korzystnie wpływa na gospodarkę lipidową ( tłuszczową ) -chroni wątrobę i nerki przed stłuszczeniem i marskością

• bierze udział w mechanizmach przemiany cholesterolu, wpływając na jego poziomu obniżenie w surowicy krwi

• korzystnie wpływa na stan skóry i włosów

• pobudza regenerację nabłonka i tkanki łącznej

• hamuje zmiany zwyrodnieniowe i rogowacenie gruczołów łojowych

• wraz z witamina c i P (rutyną) wzmacnia śródbłonek

• przyśpiesza gojenie ran i odleżyn

• chroni przed szkodliwym promieniowaniem rentgenowskim

• przyczynia się do obniżenia masy ciała

• przyśpiesza spalanie tłuszczów

• wykorzystuje się nią w leczeniu zapalenia żył, zatorach, wysiękach naczyniowych, zaburzeniach miesiączkowych, zwłaszcza w stanach napięcia przedmiesiączkowego, także w profilaktyce nadżerek

• chorobach infekcyjnych oczu, uszu, gardła, stanach zapalnych jelit, odbytu, żołądka

• w wirusowym zapaleniu wątroby

• zapobiega zaparciom

• zwiększa płodność

Objawy niedoboru witaminy F:

• zmiany skórne,

• zaczerwienienie

• suchość

• łojotok

• złuszczanie naskórka

• pękanie warg i kącików ust

• stany zapalne dziąseł i języka

• krwawienie z nosa

• przewlekłe stany zapalne spojówek i powiek

• wysięki naczyniowe w oczach

• wypadanie włosów

• łamliwość paznokci

• plamki na płytkach paznokci

• rozdwajanie końcówek włosów, łupież, brak połysku

• zaburzenia w wytwarzaniu plemników i płodności, bolesne miesiączkowanie

• skłonność do wyprysków, trądziku

Przedawkowanie witaminy F: nie ma żadnych doniesień na temat toksyczności i szkodliwości witaminy F

Źródła w pożywieniu:

Witamina F występuje przede wszystkim w olejach roślinnych (kwas linolowy i linolenowy). Naturalnym źródłem jest więc olej ogórecznikowy, dyniowy, z pestek czarnej porzeczki, olej wiesiołkowy, tran, olej migdałowy, makowy, korkoszowy, lniany, arachidowy, słonecznikowy, orzechy, kiełki pszenicy, tran, ryby morskie, pełne mleko, oliwa z oliwek  soja,  pestki słonecznika, , nasiona dyni, migdały i owoce avocado.

Witamina B12

Witamina B12 - złożony metaloorganiczny związek chemiczny, pełniący w organizmach żywych rolę regulatora produkcji erytrocytów (czerwonych ciałek krwi). Zaliczany jest do witamin z grupy B, tj. rozpuszczalnych w wodzie prekursorów koenzymów.Witamina B12 bierze udział w przemianie węglowodanowej, białkowej, tłuszczowej i w różnorodnych procesach, zapewnia aktywność, uczestniczy w wytwarzaniu czerwonych ciałek krwi, przeciwdziała niedokrwistości, umożliwia syntezę kwasów nukleinowych w komórkach, przede wszystkim szpiku kostnego; wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, uczestniczy w tworzeniu otoczki mielinowej ochraniającej komórki nerwowe i neuroprzekaźników nerwowych, zapewnia dobry nastrój, równowagę psychiczną, pomaga w uczeniu się, skupieniu uwagi; odgrywa rolę przy odtwarzaniu kodu genetycznego; dzięki niej zmniejsza się poziom lipidów we krwi; wpływa na układ kostny, pobudza apetyt.

Niedobór witaminy:

• zaburzenia powstawania ciałek krwi, zwłaszcza czerwonych - niedokrwistość złośliwa, magaloblastyczna (choroba Addisona - Biermera)

• zmiany zwyrodnieniowe błony śluzowej żołądka

• zaburzenia żołądkowo jelitowe i brak apetytu

• stany zapalne ust

• zaburzenia w układzie nerwowym (zaburzenia czucia, niezborność ruchów, zmęczenie, drętwienie rąk i nóg, trudności w chodzeniu)

• zaburzenia wzrostu u dzieci

• niemiły zapach ciała

• hiperhomocysteinemia

• jąkanie się

• depresja

• dolegliwości miesiączkowe

Przedawkowanie witaminy B12:

• przy stosowaniu przez dłuższy czas megadawek tej witaminy zaobserwowano u niektórych ludzi objawy uczuleniowe.

• W bardzo wysokich dawkach może również wystąpić krwotok z jam nosowych.

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: witamina A, witamina B1, witamina B6, kwas foliowy, witamina C, witamina H, potas, wapń, sorbitol

Co wpływa na pogorszenie wchłaniania: środowisko zasadowe, światło, alkohol, estrogen, cukier, tabletki nasenne, neomycyna, kodeina, aspiryna, antybiotyki, leki przeciwdepresyjne

Profilaktyka:

• problemy z apetytem

• rekonwalescencja

• chroniczne zmęczenie

• stan splątania i demencji

• szum w uszach

• stwardnienie rozsiane

• przewlekłe bóle

• drażliwość

Źródła naturalne :

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[µg]
Wątroba	68,0
Wątróbka drobiowa	37,2
Watrobianka	23,4
Ostrygi	18,2
Śledź	13,4
Makrela	9,1
Sardynki w oleju	8,7
Pstrąg	7,4
Żółtko jaj	3,6
Węgorz	2,9
Mięso	2,4
Kurczak	0,9
Mleko	0,3

Witamina B13

Kwas orotowy (B13) nalezy do grupy witamin rozpuszalnych w wodzie, uczestniczy w metabolizmie kwasu foliowego i witaminy B12. Powstaje i jest niezbędny przy przemianach pirymidyn, np. w trakcie syntezy nukleotydów.

Rola witaminy B13:

• bierze udział w metabolizmie kwasu foliowego i witaminy B12

• pomaga w leczeniu SM

• obniżające stężenie cholesterolu we krwi, lipotropowe, ochronne na miąższ wątroby, odtruwające, przeciwartretyczne (zmniejszające stężenie kwasu moczowego we krwi).

• zapobiega marskości i stłuszczeniu wątroby, ochrania miąższ wątroby przed toksynami, w tym także mikotoksynami.

• zwiększa przyrost masy mięśniowej i rozrost tkanki łącznej. Przyśpiesza procesy odnowy

Profilaktyka:

• artretyzm (dna)

• miażdżyca

• zatrucia

• niedobór białek w organizmie

• zaburzenia przemian białkowych i aminokwasowych

• stwardnienie rozsiane

Źródła  w żywności: warzywa korzeniowe, serwatka, kwaśne mleko

Witamina B15 (kwas pangamowy)

Funkcje witaminy B15:

• stymuluje odpowiedź immunologiczną

• łagodzi niektóre objawy astmy

• witamina B15 nasila nie tylko utlenianie glukozy, ale również lipidów

• obniża stężenie cholesterolu we krwi, rozszerza naczynia krwionośne

• poprawia ukrwienie mięśni oraz innych tkanek

• nasila oddychanie w neuronach, przez co pobudza psychicznie

• przyśpiesza katabolizm kwasu mlekowego powstającego podczas pracy mięśni

• dzięki pobudzaniu procesów oksydacyjnych i tlenowych przemian kwasu mlekowego zapobiega przedwczesnemu męczeniu się mięśni

• poprzez zwiększenie ukrwienia mięśni i nasilenia syntezy ATP powoduje zwiększenie wydolności fizycznej

• większa też produkcję żółci i detoksykację, czyli odtruwanie organizmu

• przyśpiesza wydalanie toksyn azotowych, węglowodorowych, sterydowych i metali ciężkich

• nasila działanie sulfonamidów i antybiotyków

• kwas pangamowy poprzez glicynę wywiera wpływ przeciwdrgawkowy. Glicyna bowiem hamuje neurony ruchowe rdzenia kręgowego. Dlatego witamina B15 powinna być zalecana wszystkim osobom cierpiącym na drżenie mięśni (np. choroba Parkinsona) oraz padaczkę

• witamina B15 usuwa także nadmierne drżenie mięśni spowodowane stresem i podnieceniem nerwowym

• przy dłuższym zażywaniu kwasu pangamowego widoczne ogólne wzmocnienie i pobudzenie organizmu pod względem fizycznym i psychicznym

• organizm odporny jest na przemęczenie

• wyraźnie wzrasta aktywność mięśnia sercowego,

• usprawnieniu ulegają procesy myślowe, człowiek staje się bardziej otwarty, śmiały i rozmowny

• zalecana jest również w terapii autyzmu, demencji starczej, miażdżycy i gapowatości starczej

• kwas pangamowy działa ochronnie na miąższ wątroby, zapobiegając stłuszczeniu i marskości

• wywiera wpływ przeciwzapalny i lipotropowy

• pobudza regenerację tkanki łącznej, mięśniowej, chrzęstnej, nabłonków, włosów i paznokci. działa też immunostymulująco i pobudza uwalnianie hormonów

Profilaktyka:

• przewlekłe choroby włosów i skóry (np. trądzik, łuszczyca, dermatozy, wyprysk, piodermia)

• otyłość

• miażdżyca, choroba wieńcowa

• zaburzenia krążenia mózgowego

• schorzenia objawiające się drżeniem mięśni

• kamica żółciowa i moczowa

• cukrzyca

• depresja

• ogólne osłabienie

• zaburzenia kojarzenia

• niska zdolność regeneracji tkanek

• nadciśnienie

• zespół sinych i zimnych kończyn

• blednica

• zawroty głowy i szum w uszach w wieku podeszłym

• choroby zakaźne (bakteryjne i grzybicze)

• autyzm

• zatrucia

• obniżona odporność na choroby

• alergia, dyskinezy dróg żółciowych i jelit

Źródła w pożywieniu: drożdże piwne, nasiona dyni, brązowy ryż niepolerowany, ziarno sezamu

Witamina K

Witaminę K1 pozyskuje się z pożywienia, K2 jest  produkowana przez bakterie jelitowe, natomiast witamina K3 jest  syntetyzowana, tzn. produkowana sztucznie. Witamina K jest koenzymem syntezy protombiny w wątrobie czyli białka osocza krwi, które bierze udział w procesie krzepnięcia krwi. Witamina K uszczelnia sródbłonki naczyń krwionośnych, z apobiega krwawieniom wewnętrznym oraz krwotokom, jest czynnikiem zmniejszającym nadmierne, obfite krwawienia miesiączkowe. Uczestniczy w formowaniu tkanki kostnej, wpływa na przemiany metaboliczne kwasów nukleinowych. Witamina K posiada właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze, wykazuje również działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe.

Niedobory witaminy K mogą powodować:

• obniżony poziom protrombiny we krwi - dotyczy to zwłaszcza ludzi starszych, u których występują zaburzenia w obrębie przewodu pokarmowego (zaburzenia wydzielania żółci, wchłaniania w jelicie cienkim)

• wydłużony czas krzepnięcia krwi (krwotoki z nosa, układu pokarmowego i moczowego)

• skaza krwotoczna noworodków - głównie krwotoki z przewodu pokarmowego

Nadmiar - hiperwitaminoza:

• nadmierne dawki mogą wpłynąć niekorzystnie na pracę wątroby

• podawana w formie zastrzyku domięśniowego może wywołać odczyny alergiczne oraz powodować skoki ciśnienia tętniczego

• zbyt duże dawki witaminy K mogą powodować poty oraz uczucie gorąca

Co wpływa na polepszenie wchłaniania: Witamina H

Źródła naturalne:

Zawartość w 100 [g] lub [ml] produktu	[µg]
Jarmuż	500
Szpinak	350
Brukselka	230
Brokuły	210
Sałata	200
Rzeżucha	200
Kalafior	80
Fasola zielona	45
Ogórki	30
Cukinia	30
Pomidory	10

Witamina L1

Funkcje witaminy L1 (kwasu antranilowego):

• jest prekursorem tryptofanu

• uczestniczy w przemianach aminokwasów aromatycznych

• niezbędny do syntezy alkaloidów u roślin

• przez niektórych autorów uważany za niezbędny czynnik laktacji (stąd nazwa L)

• pobudza wydzielanie mleka u kobiet, u zwierząt zwiększa mleczność

• działa przeciwzapalnie, przeciwdepresyjnie

• poprawia samopoczucie poprzez zwiększenie syntezy tryptofanu i serotoniny.

• korzystnie działa w przypadku przewlekłych chorób skóry i włosów na tle zaburzeń białkowych i aminokwasowych.

Profilaktyka:

• stany stresowe

• lękowe i depresyjne

• obniżona laktacja

• przewlekłe choroby skórne i włosów

Witamina U

Funkcje witaminy U:

• działanie witaminy U polega na przyśpieszaniu gojeniu owrzodzeń, osuszaniu wrzodów i łagodzeniu objawów nieżytu żołądka

• witamina ta hamowała nadmierne wydzielanie soku żołądkowego i łagodziła proces samostrawienia ściany żołądka

Profilaktyka:

• lek przeciwwrzodowy, przy równoczesnym stosowaniu leków mogących wywołać chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, np. leki przeciwreumatyczne

Źródła w pożywieniu: witamina U występuje w naturalnej postaci w soku z kapusty.

1

---