Len zwyczajny

79a] Len zwyczajny - Linum usitatissimum

Skład chemiczny: substancje śluzowe, olej [wysychający], białka, glikozyd cyjanogenny [linamaryna].

Działanie: wytwarzający śluzy ochronne, zapobiegający podrażnieniom, zmiękczający, olej do pielęgnacji skóry, odżywczy oraz jako substancja pomocnicza łagodząca przyjmowanie leków.

Bogate w śluz nasiona wykorzystuje się głównie w schorzeniach przewodu pokarmowego - chronią przed podrażnieniem np nadmiernym wydzielaniem soków żołądkowych. Dezynfekują jelita.

Jako środek przeciw podrażnieniom używa się odwaru: 1-2 łyżeczki nasion na 15 szkl wody i pić po 0.5 szkl 2-3 razy dziennie między posiłkami.

Macerat z tej dawki działa przeczyszczająco [pić wieczorem i rano].

Olej jest stosowany jako kosmetyk - wyizolowane nienasycone kwasy tłuste ogólnie znane pod nazwą wit F są składnikami zwykłych i leczniczych wyrobów kosmetycznych.

79b] Len zwyczajny

Działanie: osłaniające przewód pokarmowy, łagodnie przeczyszczające, w owrzodzeniach żołądka i dwunastnicy, nadkwasocie.

Zewnętrznie: do okładów na wrzody i ropnie.

Odwar: 2 łyżki nasion zalać 1 szkl letniej wody, gotować pod przykryciem 15min, ostudzić, przecedzić. Pic po 0,5 szkl 2 razy dziennie między posiłkami jako lek osłaniający przewód pokarmowy.

Okład: 5dag nasion zmiażdżyć, zalać 1/4 szkl wrzątku i dokładnie wymieszać, zagotować, odstawić na kilka min. Papkę zawinąć w płótno, ciepłą przyłożyć na chore miejsce, przykryć ceratką.

79c] Len zwyczajny

Właściwości lecznicze ma nasienie lnu, które zawiera substancje śluzowe, olej tłusty, fitosterole, związki białkowe.

Rozdrobnione nasiona podane wewnętrznie działają spulchniająco na masy kałowe w stanach zaparcia i powodują wypróżnianie.

Wodne wyciągi z nasion zawierają znaczne ilości śluzu, po jego wypiciu, powleka on przełyk i ściany żołądka, długo utrzymuje się przed związkami drażniącymi, przede wszystkim przed silnie kwaśnymi sokami żołądkowymi.

Stosowany zewnętrznie surowiec działa odmiękająco i nieznacznie przeciwzapalnie [w postaci kataplazmu]

Olejem lnianym niekiedy smaruje się podrażnioną skórę [głównie niemowlęcą]. Podaje się go również przetworzeniu [frakcjonowaniu] w celu uzyskania wit f, będącej składnikiem płynów, maści, kremów, zasypki Linomag stosowanych w dermatozach.

79d] Len zwyczajny

Nasiona zawierają od 5% do 10% śluzów, fitosterole, pochodne kwasu kawowego, ok. 40% oleju lnianego tłustego i ok. 25% związków białkowych.

Nasiona lnu uważa się za typowy lek śluzowy działający osłaniająco w przewodzie pokarmowym.

Poza śluzem korzystnie na przewód pokarmowy działa olej tłusty, pokrywający ścianki jelita grubego i nadający poślizg masom kałowym.

Będące składnikami oleju, nienasycone glikozydy kwasów tłuszczowych - uważane za wit F - po resorpcji na jelitach dostają się do krwi, obniżają poziom cholesterolu i działają odmładzająco na skórę.

Len stosuje się w stanach zapalnych i nieżytach żołądka i jelit, w nadkwasocie, owrzodzeniu żołądka i dwunastnicy.

Przy otyłości i zaparciach atonicznych wykorzystuje się właściwości pęczniejące lnu.

Sproszkowane nasiona i wymieszane z letnią wodą używa się jako okładów zmiękczających, a oleju lnianego do okładów i smarowania przy oparzeniach, odmrożeniach.

Odwar: 1-2 łyżki nasion na 1-1,5 szkl wody, gotować 10min, przecedzić, pić po 0,5 szkl między posiłkami jako lek osłaniający. Po dodaniu równej ilości wody lub naparu z szałwii można odwar używać do okładów.

Spęczniałe nasiona [1 łyżka nasion na 0,5 szkl wody] stosuje się 2 razy dziennie między posiłkami jako lek przeczyszczający.

79e] Len zwyczajny

Na świecie występuje ok. 200 gatunków lnu. W Polsce znanych jest 7 gatunków.

Surowcem leczniczym są głównie nasiona lnu zawierające duże ilości śluzu i oleju tłustego, a poza

tym lecytynę, enzymy, sole mineralne [magnez, żelazo, kobalt, dożo miedzi i cynku], fitosterole, flawonoidy w formie glikozydów [kumaryna i neolimaryna] oraz kwasy organiczne [m.in. askorbinowy].

Lny uprawiane na terenach północnych zawierają w oleju więcej kwasów nienasyconych, przez to są szybciej schnące.

Len jest jedną z najstarszych roślin uprawowych znaną już od 5000 lat temu.

Na naszych ziemiach len znany był już w epoce brązu.

Cyganie przy wszystkich schorzeniach żołądkowych polecali swym chorym jeść nasiona i popijać je ciepłą wodą.

Nasiona lnu mają działanie pobudzające trawienie poprzez wzmożenie ruchu jelit, a otrzymany z nich śluz ma działanie osłaniające, rozmiękczające i ułatwiające wypróżnianie.

Hamują też rozwój drobnoustrojów.

Len użyty zewnętrznie działa zmiękczająco i przeciwzapalnie.

Olej lniany ma zastosowanie w dermatologii, normalizuje bowiem czynności skóry, uodparnia ją na czynniki zewnętrzne oraz uelastycznia.

Len wchodzi w skład Linomag i Liniment Celtis.

W warunkach domowych len posiada szerokie zastosowanie lecznicze.

Zmielone nasiona z dodatkiem ziół przyprawowych lub bez nich spożywane kilka razy dziennie po łyżeczce wpływają na lepsze trawienie i wypróżnianie- szczególnie u osób starszych ze skłonnością do destrukcji.

Odwar lub lepiej wodny wyciąg jest dobrym środkiem powlekającym błony śluzowe gardła, przełyku i żołądka oraz jelit i może być używany przy oparzeniach, uszkodzeniach kwasami, zasadami lub innymi podrażniającymi środkami m.in. lekami [np PAS lub salicylany].

Zewnętrznie używamy go do płukania jamy ustnej i gardła przy stanach zapalnych i oparzeniu lub uszkodzeniu nabłonka.

Z odwaru lub wodnego wyciągu można robić także okłady na skórę spierzchniętą, pękającą, przy świądzie lub odleżynach.

Odwar: 1 łyżka siemienia lnianego na 1 szkl wody, gotować 10min, pić po 0,5 szkl 2 razy dziennie między posiłkami.

Przy schorzeniach wątroby czy żołądka lepiej przygotować nastój w wyżej podanych proporcjach, pozostawiając go na 5-6 godz lub na całą noc, a następnie zlewa się i pije sam śluz w takich samych dozach jak odwar.

Zewnętrznie przeciw oparzeniom używa się jeszcze czasami mieszaniny oleju lnianego w równych ilościach z wodą wapienną w formie przymoczek lub kataplazmów.

U chorych leżących, przy możliwości tworzenia się odleżyn lub odparzeń dobrze jest stosować podkładanie tzw materacy z suchych nasion lnu, wsypanych do płóciennego woreczka.

Len jest składnikiem tzw kąpieli kojących.

Tłoczony na zimno olej lniany działa na skórę przeciwzapalnie.

79f] Len zwyczajny, słowień (Linum usitatissimum),

Roślina jednoroczna z rodziny lnowatych, uprawiana w Mezopotamii przed sześcioma tysiącami lat. Od dawna uprawiana w Polsce i w wielu krajach na świecie dla włókien znajdujących się w łodygach i oleistych nasion.

Nasiona zanurzone w wodzie pokrywają się warstwą śluzu.

Nasiona zawierają około 6% śluzów, 30 do 40% oleju, 20% białka, glikozydy, sterole, enzymy i sole mineralne (żelazo, magnez, miedź, cynk, kobalt). W niedojrzałych owocach znajduje się toksyczny aminokwas linatyna antagonista witaminy B6. Olej lniany zawiera około 60% glicerydu kwasu linolowego, 20% glicerydu nienasyconego kwasu linolenowego, 5% glicerydu kwasu olejowego, 8% glicerydów kwasów nasyconych, 1% wolnych kwasów oraz witaminę E i inne związki.

Len był rośliną uprawianą we wszystkich starych cywilizacjach dostarczając włókien do wyrobu płótna oraz oleju. Egipcjanie owijali zabalsamowane zwłoki w lniane płótna. W średniowiecznej Europie olej lniany używany był w kuchni i do oświetlania.

W medycynie ludowej używano nasiona do leczenia dolegliwości żołądkowych, kaszlu, chrypki i różnych chorób skórnych.

Obecnie nasiona lnu stosuje się przy leczeniu zapaleń śluzówki przewodu pokarmowego i oparzeń gorącymi płynami, kwasami lub zasadami.

Śluz znajdujący się w nasionach pokrywa błonę śluzową warstwą ochronną osłaniając ją przed działaniem drażniących substancji.

Żucie niewielkich ilości nasion zaleca się osobom starszym przy obstrukcji i otyłości.

Odwar z nasion stosuje się do płukania przy oparzeniach jamy ustnej i gardła oraz przemywania odleżyn i odparzeń.

Aby zapobiegać odleżynom stosuje się podkładanie płóciennych woreczków wypełnionych suchymi nasionami lnu.

W kosmetyce len jest surowcem używanym w produkcji kremów, mydeł, maseczek kosmetycznych i innych kosmetyków.

Olej tłoczony na zimno, przeciwdziała zapaleniom skóry. Olej lniany był niegdyś olejem jadalnym powszechnie stosowanym mimo specyficznego, niezbyt przyjemnego zapachu.

Ma on dużą wartość odżywczą gdyż zawiera dużo nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza kwasów tłuszczowych omega-3.

Produkowany jest olej lniany, niskolinolenowy, pozbawiony nieprzyjemnego zapachu. Nie

powinien on być używany do smażenia gdyż po wpływem wyższej temperatury łatwo się utlenia i traci wysoką wartość odżywczą.

79g] Len zwyczajny

Len jest znaną od wieków rośliną uprawną dostarczającą głównie włókna. Jego ojczyzną są prawdopodobnie kraje śródziemnomorskie lub Kaukaz. Obecnie znajduje się tylko w uprawie.

Ponieważ len zwyczajny jest rośliną oleistą są więc hodowane odmiany bądź bogate we włókna, bądź w olej tłusty. Nasiona lnu nazywane są siemieniem. Len jest jedną z najstarszych roślin uprawnych.

Nasienie lnu jest surowcem śluzowym i tłuszczowym. Zawartość śluzu wynosi 3—6%. Jest on zawarty w skórce nasion. Poddany hydrolizie daje D-galaktozę, L-arabinozę, D-ksylozę, L-ramnozę, kwas galakturonowy.

Olej tłusty (Oleum Lini) jest zawarty w nasionach w ilości do 40°/o, występują także fosfatydy, glikozydy, białka oraz kwasy organiczne. Surowiec zawiera charakterystyczne diglikozydy cyjanogenne: linustatynę, neolinustatynę, ogółem około 1,5%, odpowiada to około 0,01—0,03% cyjanowodoru, który uwalnia się tylko u roztartych i namoczonych nasion!.

Dlatego śluz do picia przygotowujemy tylko i wyłącznie z nasion całych nie rozdrobnionych.

Nasiona zalewamy ciepłą (nie wrzącą!) wodą ,odstawiamy na 12 godzin po czym pijemy.

W czasie gotowania śluz tworzy wielkie polimery (wygląd galarety), które są zupełnie nieprzyswajalne przez organizm i są pozbawione całkowicie swych wartości powlekających i leczniczych!!!!

Ze względu na to, że śluz znajduje się w skórce surowca nie trzeba rozdrabniać.

Stosujemy w postaci maceratów wodnych jako środek osłaniający w stanach zapalnych dróg oddechowych (chrypce, kaszlu) i przewodu pokarmowego (wrzody żołądka i dwunastnicy oraz zatrucia substancjami żrącymi.).

Śluz ma właściwości lekko przeczyszczające na skutek pęcznienia w jelitach. W celu uzyskania tego działania muszą być stosowane duże dawki surowca.

Zawarty w nasionach olej sprzyja w sposób mechaniczny defekacji (właściwości poślizgowe). Surowiec wpływa również hamująco na procesy gnilne w jelitach.

Zewnętrznie surowiec jest stosowany w postaci okładów, kataplazmów jako środek przeciwzapalny. Do zewnętrznego stosowania nadają się także wytłoki po wyciśnięciu oleju (Placenta Seminis Lini).Nasiona lnu są w Polsce jednym z najczęściej stosowanych w lecznictwie surowców roślinnych,

79h] Len zwyczajny

Jest jedną z najstarszych roślin leczniczych, znany już 6 tysięcy lat p.n.e.

Surowcem leczniczym są nasiona lnu: Semen Lini, nazwa spolszczona: siemię lniane. Nasiona służą również do wytłaczania oleju lnianego.

Już około 3000 lat pne. uprawiany był w Egipcie jako roślina jadalna. A tysiąc lat później ludzie państwa nad Nilem nauczyli się tkać płótno lniane.

Nasiona lnu mają działanie osłaniające przewód pokarmowy.

Wodne wyciągi z nierozdrobnionych nasion, sporządzane na zimno, drogą maceracji lub na gorąco w postaci odwaru powlekają cienką warstwą błony śluzowe przełyku, żołądka i dwunastnicy, osłaniając je przed szkodliwymi działaniami. Dlatego stosowany jest w chorobie wrzodowej.

Odwar z nasion lnu ma bardzo częste zastosowanie jako środek powlekający w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Stosowany jest także jako lek chroniący żołądek przy stosowaniu salicylanów (polopiryna, aspiryna itd.) i przy kuracji antybiotykowej.

Odwar z nasion lnu: 2 łyżki nie rozdrobnionych nasion wsypa do 1 szklanki letniej wody. Przelać do garnka i gotować powoli pod przykryciem do 15 minut. Ostudzić i przecedzić. Można dodać łyżeczkę soku owocowego. Pić po ½ szklanki 2 razy dziennie między posiłkami jako lek osłaniający przewód pokarmowy.

Zawiesina z nasion lnu: 1-2 łyżki mielonych nasion lnu zalać ½ szklanki letniej wody, soku owocowego, kefiru lub jogurtu. Pozostawić na 30-60 minut. Pić rano i wieczorem przez 2-4 tygodnie w przypadku zaparć.

Okład z nasion lnu: 50g zmielonego siemienia lnianego zalać ½ szklanki wrzącej wody. Wymieszać i zagotować. Odstawić na 10 minut. Tak przygotowaną konsystencją namoczyć gazę. Stosować na wrzody, czyraki, opuchliznę.

79i] Len zwyczajny - Linum usitatissimum

Surowcem farmakopealnym jest nasienie - Semen lini.

Nasiona zawierają śluzy - do 6% (zbudowany z kwasu galakturonowego, z ramnozy, galaktozy, arabinozy i ksylozy), glikozyd linamarynę - ok. 1,5%, linamarazę - enzym rozkładający linamaryrę do kwasu cyjanowodorowego, acetonu i glukozy; substancja niepożądana!; zostaje uaktywniona po rozdrobnieniu nasion); olej - do 40%, białka - ok. 25%, węglowodany - ok. 12%, sitosterol - 41%, kampesterol - 26%, cykloartenol - 9%, cholesterol - 2%, N-amino-D-prolinę (powstałą z linatyny występującej w niedojrzałych nasionach; substancja niepożądana), linkafeinozyd.

Olej lniany - Oleum Lini (FP) składa się z glicerydów kwasów tłuszczowych nienasyconych: oleinowego, linolenowego, linolowego.

W nasionach lnu można jeszcze znaleźć fenolokwasy (kwas n-oksybenzoesowy, kwas ferulowy,

kwas kawowochinowy, kwas n-kumarynowy, kwas neochlorogenowy, kwas wanilinowy), pochodne apigeniny i luteoliny.

Działanie. Siemię lniane nierozdrobnione działa łagodnie przeczyszczająco; napary z nasion osłaniająco, przeciwzapalnie i przeciwkaszlowo.

Zewnętrznie jako rozgrzewające i łagodzące ból kataplazmy (zmielone w młynku do kawy nasiona zalewa się wrzącą wodą, gorącą miazgę zawija się w gazę, używa na kompresy, które utrzymują równomierną temperaturę przez około 1 godz.; doustnie można stosować tylko całe nasiona!).

Podobnie przyrządza się maseczki kosmetyczne. Papkę z siemienia lnianego (zmielonego) nakłada się na twarz, szyję i dekolt na około 20-30 minut, po czym zmywa w naparze z rumianku (lub Azulan -1 łyżka na 1 l wody).

Maseczka z lnu ma szczególne znaczenie dla skóry spękanej, zniszczonej, pomarszczonej, z ogniskami zapalnymi i z licznymi wągrami oraz pryszczami.

Można też sporządzić mocny napar z nierozdrobnionych nasion (1 łyżka surowca na 100 ml wody wrzącej). W naparze zmaczać płachty waty lub gazy i nakładać na skórę na 30 minut; następnie zmyć skórę tym naparem i pozostawić do wyschnięcia.

Suchą skórę po maseczce należy natłuścić środkiem odżywczym, przyśpieszającym regenerację naskórka, przeciwzapalnym, a zarazem dobrze natłuszczającym i nawilżającym. Takim środkiem jest niewątpliwie Linomag - krem lub maść, krem aloesowy według naszej receptury, krem (maść) żywokostowy, krem babkowy i krem (maść) nagietkowy. Linomag zawiera dehydrogenizowane kwasy tłuszczowe z grupy wit. FF, wspaniale pielęgnujące skórę i wargi. Warto dodać, iż Linomag w swym składzie zawiera również Lanolinę, Eucerynę - bardzo szlachetne podłoża.

Na chore, opuchnięte i zmęczone oczy robić 10 minutowe okłady z naparu lnianego (np. podczas maseczki).

Kleik z siemienia lnianego można podawać dzieciom.

Olej lniany zażywany doustnie działa osłaniająco, odżywczo, przeciwzapalnie, regenerująco na nabłonek, żółciopędnie, rozkurczowo; zapobiega kamicy żółciowej i reguluje wypróżnienia.

Dostarcza witaminę FF.

Zapobiega miażdżycy. Wzmaga odporność organizmu na choroby.

Olej lniany zastosowany na skórę działa przeciwzapalnie, rozmiękczająco, przyspiesza regenerację naskórka i skóry właściwej, usuwa wągry, udrażnia gruczoły łojowe, likwiduje bakterie trądzikotwórcze.

Wskazania: choroba wrzodowa, miażdżyca naczyń, zmniejszenie odporności organizmu (odporność zwiększają kw. tłuszczowe omega-3 zawarte w nasionach, zmniejszają one też poziom cholesterolu we krwi), cukrzyca, zaparcia, zapalenie gardła, chrypka, kaszel, nieżyt żołądka i jelit, nadkwaśność treści żołądkowej, zgaga, stany zapalne jelit, żołądka, dwunastnicy i przełyku, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie pęcherza moczowego, hemoroidy, ostra biegunka.

Macerat - Maceratio Lini: 3 łyżki nasion zalać 1 szkl. wody o temp. pokojowej, przykryć i odstawić na 6-8 godzin; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-200 ml; niemowlęta (3-6 kg) - 1-2 łyżki; dzieci w wieku: 1-3 r. ż. - 30 ml, 4-6 r. ż. - 50 ml, 7-10 r. ż. - 70 ml, 11-15 r. ż. - 100-150 ml, 3-4 razy dz. Dzieciom nie podawać doustnie nasion, lecz czysty macerat.

Napar: 2 łyżki nasion zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić (można wypić wraz z nasionami, podobnie jak i w przypadku maceratu). Pić jak macerat.

Niekiedy robi się choremu doodbytniczą lewatywę z maceratu lub naparu przy zapaleniu odbytu, zapaleniu esicy, niemożności wypróżnienia się oraz przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Wpuszcza się 100-200 ml i więcej maceratu lub naparu, zależnie od tego ile płynu jelita przyjmą. Macerat lub napar przed wprowadzeniem do odbytu musi być podgrzany do temp. 36-38°C.

Substancje śluzowe zawarte w nasionach lnu pokrywają błony śluzowe żołądka i jelit tworząc warstwę izolacyjną ochraniającą je przed drażniącymi bodźcami i hamującą ich funkcje wydzielnicze.

Rp. Napar z siemienia lnianego - 100 ml, Odwar z korzeni babki - 100 ml

Płyny wymieszać i wypić; stosować 1-4 razy dz.; można podawać niemowlętom (1-2 łyżki kilka razy dz.). Warto używać do lewatyw.

Wskazania: choroba wrzodowa, zgaga, zaparcia, ostra drażniąca biegunka, chrypka, stany zapalneprzełyku, żołądka, dwunastnicy i jelit, hemoroidy, kaszel.

Zewnętrznie do okładów: rany, choroby oczu, oparzenia, opuchlizny, rozpadliny skórne, suchość skóry, ropnie, czyraki, spierzchnięte wargi; do celów kosmetycznych. Wywiera działanie ochronne, powlekające, pojędrniające, przeciwzapalne, wygładzające, wybielające, oczyszczające).

Rp. Napar z siemienia lnianego - 100 ml, Odwar z korzenia żywokostu - 100ml, Odwar z korzenia lukrecji - 100 ml, Napar z kozieradki - 100 ml

Płyny wymieszać. Pić 2-4 razy dz. po 100 ml lub (i) stosować do wlewów doodbytniczych (100-200 ml o temp. 38°C). Lek można podawać dzieciom.

Wskazania: choroba wrzodowa, stany zapalne i zakażeniowe przewodu pokarmowego, kaszel, chrypka, zgaga, zaparcia, guzki krwawnicze odbytu, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, bolesne oddawanie kału, zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli.

Rp. napar z siemienia lnianego - 100 ml, napar z glistnika - 100 ml, odwar z korzenia babki - 100 ml, napar z goździków - 100 ml

Płyny wymieszać. Stosować do lewatyw doodbytniczych w ilości 100-200 ml o temp. 38o C.

Wskazania: stan zapalny esicy, odbytu, bolesne oddawanie kału, guzki krwawnicze, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zaparcia.

Powyższa lewatywa działa znieczulająco, przeciwbólowo, rozkurczowo, powlekająco, odkażająco, przeciwzapalnie, przeczyszczająco i przeciwgnilnie.

Olej lniany zażywać 1-2 razy dz. po 1 łyżce. W leczeniu zewnętrznym stosować kilkugodzinne (zmieniane) okłady z gazy nasączonej ciepłym olejem. Można także stosować do lewatyw przy ostrych zaparciach i zapaleniu odbytu.

---