1. Czy i jakie zasady budżetowe powinny być w twoim przekonaniu przestrzegane w praktyce? Uzasadnij swoje stanowisko.
Np.:
- Zasada jasności, ponieważ umożliwia prawidłowe planowanie i łatwość oceny przez parlament i opinie publiczną;
- Zasada realności, ponieważ postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków budżetowych;
- Zasada jawności, ponieważ społeczeństwo (obywatele) są zaznajomieni z budżetem jego treścią sposobem uchwalania oraz ze sprawowaniem nad nim kontroli
2. Zaprezentuj zalety i wady form organizacyjno - prawnych wykorzystywanych dla prowadzenia działalności w sferze publicznej ( ustawa z roku 2005 i 2009)
Formy organizacyjno prawne wykorzystywane dla prowadzenia działalności w sferze publicznej określone w:
w Ustawie z 2009r.
- Jednostki budżetowe
- Samorządowe zakłady budżetowe
- Agencje wykonawcze
- Instytucje gospodarki budżetowej
- Państwowe fundusze celowe
- Państwowe i samorządowe osoby prawne tworzone na podstawie odrębnych ustaw
W Ustawie z 2005r.
- Jednostki budżetowe
- Zakłady budżetowe
- Gospodarstwa pomocnicze
- Publiczne fundusze celowe; państwowe i samorządowe
Wady i zalety wynikają z różnych metod powiązania z budżetem państwa (budżetem jednostki samorządu terytorialnego).Występują dwie podstawowe metody powiązania z budżetem:
- Metoda brutto (budżetowanie brutto) - jednostki budżetowe
- Metoda netto (budżetowanie netto) - pozostałe formy organizacyjno-prawne
Budżetowanie brutto - zalety
- Pokrywanie wydatków niezależnie od osiąganych przez jednostkę dochodów
- Ewidencjonowanie i ścisła kontrola wykonania budżetu zgodnie z ustalonym preliminarzem budżetowym - istotne dla jawności i dyscypliny budżetowej
Budżetowanie brutto - wady
- Brak zainteresowania terminowym realizowaniem dochodów
- Brak bodźców do oszczędnego gospodarowania środkami budżetowymi
- Jeżeli podstawą do uzyskania środków na rok następny jest wysokość środków wydatkowanych w roku poprzednim - stworzone zostają bodźce do wydatkowania całości przydzielonych środków budżetowych - brak efektywności
Budżetowanie netto - zalety
- Bardziej efektywne gospodarowanie środkami publicznymi, ponieważ poziom wydatków uzależniony jest od poziomu realizowanych dochodów
- Zmniejszenie zakresu redystrybucji budżetowej
- Prawo do zatrzymania na rok następny pewnych środków (wyniku działalności) na rok następny
Budżetowanie netto - wady
- Potencjalne zmniejszenie zakresu kontroli wydatkowania środków publicznych
3. Jaką rolę w sektorze finansów publicznych w Polsce odgrywa budżet państwa, jaka zaś w Pani/a/ przekonaniu powinien odgrywać ?
Budżet państwa spełnia dwie podstawowe funkcje:
Funkcja ekonomiczna
- redystrybucyjna,
- stabilizacyjna,
- alokacyjna
Funkcja polityczna.
Redystrybucyjna funkcja polityki budżetowej polega na świadomym oddziaływaniu przez państwo na ostateczny podział dochodów indywidualnych. Niezależnie od tego, jak kształtuje się podział dochodów pierwotnych, przez państwo poprzez politykę redukowania (podatki) i uzupełniania (pieniężne transfery socjalne) dochodów indywidualnych może wpływać na kształtowanie podziału dochodów w społeczeństwie. Przebiega ona wielopłaszczyznowo i polega na obciążeniu działalności gospodarczej oraz dochodów wszystkich podmiotów gospodarczych różnymi rodzajami podatków i opłat, satnowiących dochód budżetu państwa.
Stabilizacyjna funkcja polityki budżetowej polega na wykorzystywaniu dochodów i wydatków budżetowych dla osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych: wysokiego stopnia wykorzystania potencjału wytwórczego (wysokiego zatrudnienia), stabilności ogólnego poziomu cen, wysokiego, zrównoważonego tempa wzrostu gospodarczego oraz stabilności bilansu płatniczego.
Alokacja zasobów stanowi tradycyjną funkcję polityki budżetowej. Gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków przez państwo jest równoznaczne z dokonywaniem zmian wytwarzanego produktu społecznego. Najbardziej ogólną płaszczyzną alokacji budżetowej jest kształtowanie podziału czynników wytwórczych między sektor prywatny a sektor publiczny. W sektorze publicznym proces alokacji następuje przez bezpośrednie określenie wielkości środków przeznaczonych na określone zadania, w sektorze prywatnym zaś oddziaływanie na alokację środków dokonuje się pośrednio, przez korygowanie cen dóbr, usług i czynników produkcji za pomocą podatków i dotacji
4. Budżet państwa definiowany jest jako akt normatywny. Zinterpretuj to pojęcie.
Budżet państwa definiowany jest jako fundusz publiczny oraz plan finansowy. Zinterpretuj te pojęcia.
Budżet jako akt normatywny uchwalony przez sejm w formie ustawy daje państwu prawo do gromadzenia i rozliczania środków pieniężnych według zasad planu:
- zasada jedności,
- zasada powszechności,
- zasada roczności,
- zasada szczegółowości,
- zasada uprzedniości,
- zasada przejrzystości,
- zasada równowagi budżetowej,
- zasada jawności;
Budżet państwa można określić jako zestawienie dochodów i wydatków oraz rozchodów i przychodów państwa w pewnym okresie - najważniejszy plan finansowy państwa. Wymaga autoryzacji politycznej przez parlament i organy przedstawicielskie samorządu terytorialnego. Podstawą tworzenia budżetu jest ustawa przyjmowana przez parlament, który upoważnia rząd do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków.
Budżet uwzględnia przychody i rozchody następujących instytucji:
- organów władzy państwowej,
- kontroli i ochrony prawa,
- sądów i trybunałów,
- administracji rządowej.
Budżet państwa to scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa. Podstawą tworzenia budżetu jest ustawa przyjmowana przez parlament, który upoważnia rząd do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków. Budżet państwa jest aktem prawnym o określony czasie obowiązywania. Cele i zadania państwa realizowane za pomocą budżetu muszą być z góry określone. Stąd też budżet państwa sporządza się ex ante; można go zatem traktować jako plan finansowy państwa ( władz ustawodawczych i władz wykonawczych)
5. Na czym polega tzw. debudżetyzacja - jakie są jej przyczyny, a jakie skutki?
Przez debudżetyzację należy rozumieć zjawisko wyodrębnienia z budżetu dochodów i wydatków publicznych w taki sposób, że - pozostając poza budżetem - stanowią one w dalszym ciągu element finansów publicznych. W odróżnieniu od innych zjawisk o podobnym charakterze jest to debudżetyzacja sensu stricto i dotyczy całych finansów publicznych.
Skutki debudżetyzacji :
- parlament a tym samym społeczeństwo traci część władzy politycznej nad fragmentem finansów państwa objętym debudżetyzacją,
- ograniczeniu ulega realizacja zasady jawności finansów publicznych,
- debudżetyzacja stanowi istotną przeszkodę w sprawnym i optymalnym zarządzaniu finansami państwa,
- usztywnia finanse państwa jako całość,
- wpływa pośrednio na zmniejszenie elastyczności i swobody podejmowania decyzji
Występowanie debudżetyzacji jest niewątpliwie powodowane czynnikami cywilizacyjnymi, ekonomicznymi i społecznymi, których konsekwencją jest podejmowanie określonych zadań o charakterze publicznym, w drodze decyzji suwerennych organów państwa, a także pod wpływem presji formułowanych przez sformalizowane grupy nacisku (partie polityczne, środowiska zawodowe).
6. Zalety i wady publicznych funduszy celowych. Dlaczego postuluje się w Polsce likwidację większości publicznych funduszy celowych ?
Nadmierny rozrost liczby celowych funduszy publicznych może prowadzić do nieracjonalnego gospodarowania śr. publ. Mogą one zostać zamrożone np. na rachunkach fund. cel. w sytuacji ich dramatycznego braku w budżecie państwa
Zalety:
- Bardziej elastyczna gospodarka finansowa niż w ramach budżetu
- ciągłość finansowania oznaczonych zadań publicznych
- kumulacja środków publicznych, które nie zostały wydatkowane przez fundusz celowy przed końcem roku kalendarzowego, z przychodami osiągniętymi w nowym roku
- Umożliwiają one aktywizację zasobów pieniężnych podmiotów prawa prywatnego i ukierunkowanie ich przeznaczenia na wspólne finansowanie realizacji zadań publicznych
Wady:
- Brak rygorów takich jak przy budżecie powoduje zmniejszenie kontroli dyscypliny finansowej i dekoncentrację środków publicznych (sprzyjające warunki do marnotrawienia środków publicznych)
- Zarządzanie finansami publicznymi w sposób globalny
- fundusze celowe zmniejszają rozmiary budżetu uniemożliwiając rządowi lub JST prowadzenie jednolitej polityki finansowej i wzięcie na siebie odpowiedzialności za jej efekty
- koszty prowadzenia funduszy celowych zmniejszają rozmiary środków na cele, dla których te fundusze powołano
-nieracjonalność wydatkowania zasobów pieniężnych na niektóre z zadań publicznych, gdy występuje deficyt budżetowy, oraz zagrożenie stabilności i integralności całego systemu finansowego państwa
7. Zalety i wady agencji władz publicznych
Zalety
ograniczenie rygorów budżetowych; większa elastyczność finansowania zadań, sprzyja bardziej racjonalnemu wykorzystaniu środków, daje możliwość pozyskiwania dodatkowych źródeł zasilania, dzięki agencji państwo może skutecznie realizować preferowane cele gospodarcze i społeczne
Wady
W praktyce można zaobserwować zjawisko polegające na przeradzaniu się agencji rządowych w zwyrodniałe struktury biurokratyczne kierujące się własnym interesem, całkowicie oderwane od grup, którym mają służyć i praktycznie nie podlegające kontroli społecznej.
brak kontroli parlamentarnej , brak dostatecznego nadzoru ze strony organów centralnych powoduje potencjalną możliwość korupcji i nadużyć.
ich działalność charakteryzuje często niska efektywność, a zadania powielają zadania innych podmiotów
10. Charakterystyka podatków zasilających budżet państwa w Polsce.
Podatki centralne - podatki budżetu państwa
I. PIT- Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dziennik Ustaw z 1993, nr 90, poz. 416 z późniejszymi zmianami).
Podmiot podatku: Osoby fizyczne osiągające dochody ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu.
Przedmiot podatku: Wszystkie ustawowo określone źródła przychodów, a w tym:
- stosunek służbowy, stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, praca nakładcza, emerytura, renta
- działalność wykonywana osobiście
- pozarolnicza działalność gospodarcza
- działy specjalne produkcji rolnej
- nieruchomości lub ich części, ich sprzedaż, a także najem, podnajem, dzierżawa itp.
- kapitały pieniężne i prawa majątkowe
Podstawa opodatkowania: Dochód osiągnięty w roku podatkowym, rozumiany jako różnica pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania (wyraża ją suma dochodów przy różnych kategoriach kosztów).
Koszty uzyskanych przychodów:
- 0,25% górnej granicy pierwszego progu podatkowego, np. ze stosunku pracy (miesięczne zryczałtowane koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy to kwota 96,56zł, a rocznie nie może być to więcej niż 1199,52zł)
- 50% np. z praw autorskich, praw własności wynalazków (np. przychód wynosi 100zł, koszty uzyskanych przychodów to 50% z 100zł, czyli 50zł, dochód wynosi więc 100zł - 50zł = 50zł → i teraz dopiero pobierany jest podatek)
- 20% np. z działalności wykonywanej samodzielnie (np. przychód wynosi 100zł, koszty uzyskanych przychodów to 20% z 100zł, czyli 20zł, dochód wynosi więc 100zł - 20zł = 80zł → i teraz dopiero pobierany jest podatek)
- brak kosztów np. z emerytur, rent, alimentów
II. CIT- Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dziennik Ustaw z 2000 roku, nr 54, poz. 654 z późniejszymi zmianami).
Podmiot podatku: Podmiotem podatku są wszelkie osoby prawne i niektóre jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek cywilnych, jawnych, komandytowych, komandytowo-akcyjnych i partnerskich.
Przedmiot podatku: Dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z których został osiągnięty.
Ustawowo z podatku CIT wyłączone są:
Skarb Państwa; wszystkie jednostki budżetowe; Państwowe Szkoły Wyższe, Narodowy Bank Polski (NBP), fundusze celowe, fundusze emerytalne i inwestycyjne, Agencja Rynku Rolnego Skarbu Państwa, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)
Podstawa opodatkowania: Dochód osiągnięty w roku podatkowym rozumiany jako różnica pomiędzy globalnym przychodem a sumą kosztów jego uzyskania (dochód to różnica sumy przychodów oraz sumy kosztów jego uzyskania).
Stawka podatkowa wynosi 19%
III. Podatek od towarów i usług VAT oraz akcyza zapewnia 60% wpływów do budżetu państwa, z czego VAT to 40%, a akcyza 20%.
Podmiot podatku: Wszystkie osoby prawne, jednostki nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne mające siedzibę lub miejsce zamieszkania w kraju, jeżeli wykonują we własnym imieniu na własny rachunek działalność podlegającą opodatkowaniu, z wyjątkiem podmiotów zwolnionych od opodatkowania.
Podmioty zwolnione z podatku VAT:
- podmiot, którego przychody w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły pewnej kwoty (10000 EURO)
- podmiot, który rozlicza się za pomocą karty podatkowej
Przedmiot podatku: Sprzedaż towarów i świadczeniu usług na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej oraz eksport i import towarów i usług.
Podstawa opodatkowania:
- obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży
- wartość celna powiększona o należne cło (import)
Stawki podatkowe: 22% (stawka podstawowa), 7% (stawka preferencyjna), 3%, 0% (import).
Sposób i termin zapłaty: Do 25 dnia następnego miesiąca.
Podatek należny → wynika z faktur sprzedaży.
Podatek naliczony → wynika z faktur zakupu.
Do Urzędu Skarbowego odprowadza się zawsze różnicę pomiędzy podatkiem należnym a naliczonym
IV. Podatek od gier dotyczy osób lub firm prowadzących działalności związanej z grami losowymi gry liczbowe loterie pieniężne automaty losowe. Stawka opodatkowania uzależniona jest od rodzaju gry wacha się od 10% dl loterii fantowych do 45% na gry prowadzone w kasynach.
Podatnikami podatku od gier są wszystkie podmioty, które prowadzą działalność w polegającą na sprzedaży gier i zakładów. Muszą posiadać właściwe zezwolenie. Do podatników tego podatku należą również podmioty urządzające gry i loterie stanowiące monopol Państwa i podlegające opodatkowaniu podatkiem od gier. (art. 40 ust. 1 ustawy o grach i zakładach wzajemnych.) Opodatkowaniem podatkiem od gier objęte są poniższe rodzaje działalności:
• gry losowe
• zakłady wzajemne
• gry na automatach
• gry na automatach o niskich wygranych
Podatkiem od gier nie zostało objęte prowadzenie działalności w zakresie loterii promocyjnych loterii audioteksowych.
Obecnie obowiązują następujące stawki podatku od gier:
• loterie fantowe, gry bingo fantowe, gry bingo pieniężne oraz zakłady wzajemne (z wyjątkiem zakładów wzajemnych na sportowe współzawodnictwo zwierząt) - 10%,
• loterie pieniężne i gry telebingo - 15%,
• gry liczbowe - 20%,
• gry prowadzone w kasynach gry i w salonach gier na automatach oraz wideoloterie - 45%,
• zakłady wzajemne na sportowe współzawodnictwo zwierząt na podstawie zezwoleń udzielonych wyłącznie na ich urządzanie - 2%.
V. Akcyza
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 8 stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dziennik Ustaw z 1993 roku, nr 11, poz. 50 z późniejszymi zmianami).
Podmiot podatku: Obowiązek podatkowy w zakresie akcyzy ciąży na producentach, importerach, sprzedawcach oraz podmiotach świadczących usługi w zakresie wyrobów akcyzowych i innych, o których szczegółowo stanowi ustawa (art. 35 ust. 1, art. 37 ust. 7).
Obowiązek podatkowy powstaje:
- w chwili wytworzenia wyrobu akcyzowego
- w czasie przemieszczenia wyrobu akcyzowego (np. wyroby tytoniowe)
- w momencie wydania wyrobu akcyzowego (np. energia elektryczna)
Przedmiot podatku: Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają czynności związane ze sprzedażą towarów i świadczeniem usług na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, eksport i import wyrobów akcyzowych oraz inne, o których szczegółowo stanowi ustawa (art. 2, art. 34 załącznik 6).
Wyroby akcyzowe dzielą na trzy grupy:
- dobra i usługi pierwszej potrzeby, np. energia elektryczna, sól, cukier, chleb, niektóre produkty rafinacji ropy naftowej, wyroby tytoniowe → Ta grupa towarów jest bardzo wydajna fiskalnie.
- towary luksusowe, np. jachty pełnomorskie, łodzie luksusowe, samochody luksusowe, kamery video, sprzęt HiFi → Popyt na te towary jest doskonale elastyczny (akcyza na niskim poziomie).
- dobra i usługi związane z bieżącą konsumpcją, np. wyroby przemysłu spirytusowego, wyrobu przemysłu drożdżowego, guma do żucia, futra, skóry, piwo, zapałki, wyroby perfumeryjne, kosmetyki, paliwa → Ta grupa charakteryzuje się dobrą wydajnością fiskalną.
Podstawa opodatkowania (art. 36):
- obrót wyrobami akcyzowymi
- wartość celna powiększona o należne cło
- ilość wyrobów akcyzowych (stawki kwotowe)
Stawki podatku (art. 37):
- procent ceny sprzedaży obniżonej o podatek VAT
- kwota na jednostkę wyrobu
- różnica cen
- procent maksymalnej ceny detalicznej
VII. Podatek tonażowy
Nakładany na niektóre dochody lub przychody osiągane przez armatorów eksploatujących morskie statki handlowe w żegludze międzynarodowej. Ustanowiony ustawą z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym. Wysokość tego nominalnie dochodowego podatku nie zależy od bieżących zysków czy strat armatora, lecz dochód oblicza się w sposób zryczałtowany w zależności od tonażu. Podstawą opodatkowania jest dochód pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne. Stawka podatku wynosi 19%. Wyboru tego rodzaju podatku, jako alternatywy dla podatków dochodowych, mogą dokonać armatorzy wykonujący usługi transportowe z wykorzystaniem statków o pojemności powyżej 100 GT.Celem wprowadzenia podatku w państwach Unii Europejskiej było zwiększenie zdolności konkurencyjnej armatorów operujących statkami pod banderą państw członkowskich Unii.Dobowa zryczałtowana stawka dochodu ustalana jest w zależności od pojemności netto statku od każdych 100NT, wg stawek wyrażonych w euro.
11. Zasady i formy opodatkowania działalności gospodarczej w Polsce
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają prawo do wyboru formy opodatkowania spośród pięciu możliwych:
* zasady ogólne;
* podatek liniowy;
* podatek tonażowy (wyłącznie dla podatników - armatorów)
* ryczałt ewidencjonowany;
* karta podatkowa (wyłącznie dla podatników wykonujących określone zawody)
Zasady ogólne polegają na opłacaniu podatku dochodowego według skali podatkowej od dochodu, rozumianego jako przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodów.
Progi podatkowe:
Podstawa obliczenia podatku w złotych:
* do 85 528 => 18% minus kwota zmniejszająca podatek 556zł 02 gr
* ponad 85 528 => 14 839 zł 02 gr + 32 % nadwyżki ponad 85 528 zł
Zasady ogólne są podstawową formą opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej, występują w sytuacji, gdy podatnik dokonał wyboru takich zasad, albo gdy rozpoczynając działalność nie dokonał wyboru w ogóle.
Zasady ustalania dochodu w zasadach ogólnych i w podatku liniowym są takie same. W podatku liniowym jednak w zamian za liniową stawkę podatku 19% podatnicy nie mają prawa do dokonywania niemal żadnych odliczeń od dochodu i podatku związanych z działalnością gospodarczą. W ryczałcie ewidencjonowanym podatek naliczany jest od przychodu (bez uwzględniania kosztów), a w karcie podatkowej - od wielkości miejscowości, przedmiotu działalności i ilości osób zatrudnionych. Podatek tonażowy zależy od tonażu statków armatora.
13. Charakterystyka podatków lokalnych
Podatki lokalne:
• Rolny
• Od nieruchomości
• Leśny
• Od środków transportu
• Od działalności gosp. os. Fizycznych
• Od spadków i darowizn
• Od posiadania psów
Rolny - Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej. Z podatku rolnego zwolnione są gminy i Skarb Państwa. Dla gruntów gospodarstw rolnych podstawę opodatkowania stanowi liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego. Dla pozostałych gruntów - liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków. Od 1 ha przeliczeniowego gruntów będących częścią gospodarstwa rolnego podatek zawiera się w równowartości pieniężnej 2,5 q żyta. Od 1 ha innych gruntów jest to równowartość pieniężna 5 q żyta. Ceny ustala się wg. średniej skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Obowiązek podatkowy wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek. Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku rolnego jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Podatek rolny na rok podatkowy od osób fizycznych ustala się w drodze decyzji wydawanej przez organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia gruntów. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego w terminach do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.
Od nieruchomości - podatek lokalny pobierany przez samorząd gminny, w którym przedmiotem opodatkowania jest posiadanie nieruchomości. Podatek od nieruchomości regulują przepisy Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z 12 stycznia 1991 r. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
• grunty,
• budynki lub ich części,
• budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Podatnikami podatku od nieruchomości są:
• osoby fizyczne,
• osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej
Podstawę opodatkowania stanowi:
• dla gruntów - powierzchnia gruntu,
• dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa budynku,
• dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych - ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.
Podatek leśny - jest to podatek bezpośredni zbliżony pod wieloma względami do podatku rolnego.
Wprowadzony został ustawą z dnia 28 września 1991 roku o lasach i należy do grupy podatków majątkowych, o charakterze bezpośrednio zasilającym budżet gmin. Tekst ujednolicony - Ustawa z dnia 30 października 2002r. o podatku leśnym. Z punktu widzenia budżetów samorządowych podatek leśny jest komplementarny względem podatku rolnego (np. grunty leśne nie wchodzą w skład gospodarstwa rolnego itd.) Podatnikami tego podatku są:
• osoby fizyczne;
• osoby prawne;
• jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące:
o właścicielami lasów
o samoistnymi posiadaczami lasów
o użytkownikami wieczystymi lasów
o posiadaczami lasów stanowiących własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego.
Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. Obecnie z podatku leśnego zwolnione są: lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat, lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, użytki ekologiczne, szkoły (w tym wyższe), placówki naukowe, jednostki badawczo-rozwojowe oraz zakłady pracy chronionej lub aktywności zawodowej. W podatku leśnym brak jest jakichkolwiek ulg podatkowych. Skala w podatku leśnym ma charakter proporcjonalny. Stawka jest kwotowa i uzależniona od rodzaju lasu. Podstawowa stawka podatku wynosi równowartość pieniężną 0,220 m3 drewna z 1 hektara rzeczywistego za rok podatkowy.
Podatek od spadków i darowizn - podatek pobierany na podstawie Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 1983 r. Nr 45, poz. 207 z późn. zm. - tj: Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.). Podatek od spadków i darowizn jest podatkiem bezpośrednim, od przyrostu masy majątku, osobistym i samorządowym (gminnym).
Opodatkowane jest nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
• spadku,
• darowizny,
• zasiedzenia,
• nieodpłatnego zniesienia współwłasności,
• zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu,
• nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek jego śmierci,
• nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci,
• nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Podatnikami podatku od spadków i darowizn są osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe w sposób wyżej wskazany. Płatnikami podatku od spadków i darowizn są notariusze - od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie.
Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona wg. stanu rzeczy i praw majątkowych w dn. nabycia i cen rynkowych z dn. powstania obowiązku podatkowego.
Podatek od posiadania psa - Polsce podatek od posiadania psa obowiązywał do 31 grudnia 2007 r. Był to podatek bezpośredni i kwotowy. Jego wysokość ustalana była przez gminy, jednak ograniczona przez rozporządzenie ministerialne. W 2007 r. wynosił przeważnie 40 złotych. Całość podatku wpływała do budżetu gmin. Poza celem fiskalnym, podatek miał również na celu ograniczanie ilości zwierząt. Z podatku wyłączone były psy gospodarskie, jednak najwyżej dwa na jednej posesji. W związku ze zmianą ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, od 1 stycznia 2008 r. podatek ten został zniesiony, natomiast w jego miejsce istnieje możliwość wprowadzenia fakultatywnej opłaty za posiadanie psa, uzależnionej od rady gminy w zakresie jej poboru, wysokości czy terminu płatności. Stawka tej opłaty maksymalnie może sięgać 100 złotych.
15. Elementy konstrukcji podatku ( podmiot, przedmiot....)
W konstrukcji podatków występują następujące elementy:
- podmiot podatku, którym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka
organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, zobowiązana do uiszczenia podatku, zwana podatnikiem,
- płatnik podatku, którym jest ten, kto zobowiązany jest obliczyć wysokość
podatku, potrącić z należności podatnika i wpłacić w terminie organowi
podatkowemu, np. pracodawca jest podatnikiem podatku płaconego przez
pracownika od płacy;
- inkasent podatku, którym jest ten, kto zobowiązany jest do pobrania po
datku od podatnika i wpłacania go w terminie organowi podatkowemu,
np. sołtys jest inkasentem podatku rolnego;
- przedmiot podatku, czyli to, od czego płaci się podatek;
podstawa opodatkowania, czyli wartość przedmiotu, od której wymierza się podatek wg obowiązujące stawki podatkowej;
- stawka podatkowa wyraża stosunek wysokości podatku do podstawy opodatkowania. Rozróżnia się stawki kwotowe i procentowe. Stawki podatku mogą być stałe i zmienne. Stawki stałe są jednakowe dla każdej podstawy opodatkowania (opodatkowanie proporcjonalne). Stawki zmienne zmieniają się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania. W praktyce są to z reguły stawki zmienne progresywne.
- zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe, które decydują o faktycznym ciężarze obowiązku podatkowego i umożliwiają realizację celów pozafiskalnych podatku.
16. Jakie zasady przypisuje się poszczególnym podatkom, a jakim w Pani/a przekonaniu powinny odpowiadać systemy podatkowe?
Zasady podatkowe:
1) Fiskalne
a) Wydajność - podatki powinny być wydajnym źródłem dochodów władz publicznych, nie ma sensu wprowadzać podatków przynoszących niewielkie dochody, a których realizacja może pociągać znaczne koszty i ryzyko polityczne
b) Elastyczność - podatek powinien reagować na zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze oraz społeczne
c) Stałość - konieczność ograniczania zmian w systemie podatkowym; zbyt częste zmiany w systemie podatkowym wywołują negatywne skutki w gospodarce, są też niebezpieczne ze względów społecznych i politycznych; konsumenci, przedsiębiorcy, inwestorzy nie mogą podejmować racjonalnych decyzji, zwłaszcza o dłuższym horyzoncie czasowym
2) Ekonomiczne
a) Nienaruszalność majątku podatnika - podatek powinien być pokrywany z bieżących dochodów, jeśli podatek naruszałby zbyt mocno majątek podatnika mogłoby to obrócić się przeciwko państwu, które straci wpływy z podatku wobec krachu gospodarczego podatników
3) Sprawiedliwości
a) Powszechność - ciężary podatkowe powinien ponosić każdy obywatel, przedsiębiorca itp., jeżeli spełnione są warunki powstania stosunku podatkowego
b) Równość - ciężary podatkowe powinny być rozłożone równomiernie na wszystkich podatników
c) Zdolność podatkowa (dochodowa) - ?
4) Techniczne
a) Pewność - podatki powinny być takie, aby były niezawodnym źródłem dochodów państwa; podatnik powinien z góry wiedzieć jaki podatek będzie płacił w związku z prowadzoną działalnością lub/i osiąganymi dochodami
b) Dogodność - pobór podatku powinien uwzględniać warunki finansowe podatnika, cykl i charakter jego działalności itp.
c) Taniość - koszty realizowania podatków nie powinny uszczuplać nadmiernie dochodów państwa
17.Charakterystyka należności skarbu państwa w Polsce
Do należności Skarbu Państwa zaliczamy:
• należności podatkowe i niepodatkowe
• z tytułu pożyczek
• z tytułu kredytów i pożyczek zagranicznych
• z tytułu gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa
• z tytułu collateral
• z tytułu udostępnienia śr. z kredytów zagranicznych
• inne należności
Skutki należności Skarbu Państwa
• Utrudnienie oceny rzeczywistego przebiegu procesów gromadzenia i wydatkowania funduszy publicznych
• Trudności w określaniu stanu równowagi budżetowej i równowagi systemu finansów publicznych (różne salda; kasowe i memoriałowe)
• Trudności w zachowaniu ciągłości finansowania zadań publicznych jako skutek jednoroczności planu budżetowego
• Naruszanie zasady powszechności i równości podatników wobec prawa
• Odmienna niż założono w ustawodawstwie (prawo podatkowe) korekta redystrybucji dochodów
Należności Skarbu Państwa problemy
• Sprawność aparatu skarbowego w zakresie ściągalności dochodów budżetowych
• Zasady umarzania całości lub części należności Skarbu Państwa
Kształtowanie się należności Skarbu Państwa
Analizując dane z okresu 1992 -2005 możemy wnioskować o wyraźnej zmianie struktury należności. Do 1999 r następował spadek udziału zaległości podatkowych i niepodatkowych oraz wzrost udziału pozostałych. W roku 2000 nastąpiło odwrócenie tej tendencji.
Najważniejszą pozycję należności Skarbu Państwa Stanowią zaległości podatkowe i niepodatkowe. W ostatnich latach ich udział wzrósł.
Do należności podatkowych i niepodatkowych zaliczamy
• Zaległości płatne w ratach i odroczone
• Odroczone w postępowaniu egzekucyjnym
• Objęte decyzjami o wstrzymaniu wykonania w postępowaniu ugodowym, układowym i upadłościowym
• Objęte egzekucją sądową oraz zaległości w stosunku do których nie podjęto żadnych czynności
Największy odsetek w strukturze zaległości podatkowych stanowią podatki pośrednie następnie PIT, CIT natomiast najmniejszy odsetek stanowią podatki zniesione.
Na wysoki stan należności podatkowych w roku 2003 miały wpływ m.in.
• Narastanie zaległości w gałęziach przemysłu wymagającego restrukturyzacji
• Nieściągalne zaległości podmiotów, w odniesieniu do których zakończono procedurę upadłościową
• Wydawanie przez sądy i prokuratury postanowień o umorzeniu spraw dotyczących roztrwonienia mienia
• Powstanie zaległości w firmach, których dłużnikami są osoby przebywające poza granicami kraju- nie można wszcząć postępowania egzekucyjnego
• Istniejące zaległości największych dłużników
• Istnienie zaległości podatkowych z lat ubiegłych
• Pogarszająca się sytuacja ekonomiczna podmiotów
18. Jakie są przyczyny i skutki ucieczki przed podatkiem ? Jak można temu zjawisku zapobiegać?
Przyczyny ucieczki przed podatkiem
1) moralne - etyczne - okradanie fiskusa w ocenie moralnej nie jest traktowane nagannie
2) techniczne
• nadmiernie skomplikowany system podatkowy nie ułatwia płacenia podatków a także utrudnia kontrolę skarbową
• niesprawny aparat skarbowy
• słabo rozwinięta gospodarka oraz stagnacja gospodarcza. Zjawisko to jest wywołane: rozwojem gospodarczym, złożonością stosunków ekonomicznych, różnorodnością zdarzeń gospodarczych.
3) polityczne
• Brak identyfikacji z władzą.
• Niegospodarne wydatkowanie środków przez władzę publiczną. Ucieczka przed podatkiem jest jednym z możliwych środków sprzeciwu wobec państwa
4) ekonomiczne
• Korzyści jakie może przynieść podatnikom nie zapłacenie podatków. Wysokie obciążenia skłaniają w większym stopniu do ucieczki przed nim.
• Nadmierny fiskalizm systemu podatkowego powoduje, że podatnik sam broni się przed systemem.
• Wobec niemożności przerzucenia ciężaru podatków na inne podmioty, podatnik, dążąc do zachowania przedsiębiorstwa lub poziomu konsumpcji skłonny jest do ucieczki przed podatkiem
• Istnienie tzw. drugiego obiegu gospodarczego.
• Istnienie wysokiej stopy bezrobocia sprzyja np. zjawisku nielegalnego podejmowania pracy.
Skutki ucieczki przed podatkiem
• zmniejszenie wpływów podatkowych, które może skutkować wzrostem deficytu budżetowego, koniecznością oszczędności budżetowych
• zaburzenie konkurencji w gospodarce
• wzrost szarej strefy
• luka podatkowa - różnica pomiędzy optymalnym a rzeczywistymi wpływami podatkowymi
• zachwianie równowagi systemu podatkowego,
• wypaczanie dystrybucyjnej funkcji opodatkowania poprzez zróżnicowane możliwości unikania płacenia podatków,
• naruszanie zasady sprawiedliwości podatkowej powodujące większe obciążenie podatkami podmiotów płacących podatki;
• wypaczanie statystyki ekonomicznej stanowiącej podstawę wielu działań gospodarczych i społecznych państwa;
• według niektórych ekonomistów unikanie płacenia podatków pozwala na rozwijanie tych sfer gospodarki, które w normalnych warunkach nie cieszyłyby się zainteresowaniem inwestorów.
Ogólne sposoby przeciwdziałania ucieczkom przed podatkami:
• Ograniczanie fiskalizmu systemu podatkowego (trudne w praktyce)
• Działania prewencyjne:
• sprawna kontrola podatkowa
• komputeryzacja
• dbanie o poprawne kontakty z podatnikami
• podatnik raz na 2-3 lata powinien być skontrolowany
• Działania represyjne, karanie za przestępstwa i wykroczenia podatkowe
19. Jakie są formy ucieczki przed podatkiem ?
Ucieczka przed podatkiem może przybierać dwie podstawowe formy:
1. Unikanie podatku
2. Oszustwa podatkowe
Unikanie podatku polega na świadomym powstrzymywaniu się przed dokonaniem pewnych czynności, które wywołują powstanie stosunku podatkowego, albo na wyszukiwaniu luk w przepisach podatkowych po to, aby unikać podatku lub zmniejszyć jego ciężary. Przykładem tej sytuacji jest powstrzymanie się np. od zakupu opodatkowanych dóbr, odmowa przyjęcia spadku. Unikaniu podatku sprzyja rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych i społecznych. W aspekcie międzynarodowym unikanie podatków może w szczególności polegać na ;
- unikaniu nałożenia podatku
- unikaniu uiszczenia podatku
Oszustwa podatkowe są jak z samej nazwy wynika łamaniem prawa i jako takie podlegają karze. Typowymi formami oszustw podatkowych są:
- zatajenie materialne, polegające na ukrywaniu przedmiotów podlegających opodatkowaniu
- zatajenie rachunkowe, wyrażające się w niezgodnym ze stanem faktycznym prowadzeniu rachunkowości
- fałszywe kwalifikowanie, które polega na ukrywaniu rzeczywistej sytuacji prawnej podatnika przez fikcyjną sytuacje prawną.
22. Na czym polegała w Polsce tzw. łagodna rewolucja podatkowa? Jakie były jej przyczyny, a jakie skutki?
Łagodna rewolucja podatkowa.
I. Przesłanki zmian.
1. rewolucja wystąpiła w okresie transformacji i konieczność reformy systemu podatkowego wynikała
z jego anachronicznego i nieadekwatnego do współczesnej gospodarki rynkowej charakteru,
2. praktyczny zanik podatku jako kategorii ekonomicznej, społecznej itd.,
3. podatkami obciążona była gospodarka prywatna, głównie indywidualne gospodarstwa rolne, które dawały tylko kilka procent w tworzeniu budżetu państwa,
4. ostry kryzys finansów publicznych na przełomie I i II kwartału 1991 r.,
5. dochody państwa opierały się na podatkach bezpośrednich płaconych przez przedsiębiorstwa państwowe, jednak po zastosowaniu restrykcyjnej polityki dochody budżetu zaczęły spadać a jednocześnie nie nastąpił też zakładany wzrost podatków od sektora prywatnego. Wynikało to także z niedorozwoju aparatu skarbowego, który nie był w stanie kontrolować płacenia podatków przez sektor prywatny. W tej sytuacji konieczne było szybkie rozszerzenie podatków pośrednich przez rozszerzenie zakresu stosowania podatku obrotowego i podniesienie jego stawek a potem wprowadzenie podatku od towarów i usług,
6. przywrócono w Polsce samorząd terytorialny, konieczne było ustanowienie finansowych podstaw działalności władz gminnych i oparciu ich działalności na podatkach centralnych i gminnych.
II. Główne zasady reformy systemu podatkowego.
1. zachowana została zasada centralnego władztwa podatkowego, która i tak do końca nie była bezwzględnie przestrzegana gdyż prawo samorządowe dopuszcza możliwość samoopodatkowania się mieszkańców gminy,
2. przyjęto zasadę koncentracji dochodów władz publicznych za pomocą kilku wiodących podatków:
- od towarów i usług,
- akcyzowy,
- dochodowy od osób fizycznych,
- dochodowy od osób prawnych,
- jak również ceł,
3. przekazywanie części podatków w gestię władz samorządowych jako wyłączne źródło zasilania budżetów gmin,
4. oparcie się w większym stopniu dochodów budżetowych na podatkach pośrednich (łatwiejszych do ściągnięcia i nie naruszających wprost zysków przedsiębiorstw tworząc tym samym warunki do inwestowania),
5. wprowadzenie powszechnego podatku od dochodów osób fizycznych,
6. władze gminne mogą trwale partycypować w podatkach władz centralnych,
7. możliwość używania podatków do realizacji celów pozafiskalnych,
8. reforma systemu podatkowego zgodnie z podstawowymi zasadami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
III. Filary reformy podatkowej.
1. Wprowadzenie 1 stycznia 92 r. podatku dochodowego od osób fizycznych,
2. Wprowadzenie 5 lipca 93 r. podatku od towarów i usług,
3. Zreformowanie w 92 r. podatku dochodowego od osób prawnych,
4. Wprowadzenie systemu podatków i opłat lokalnych: podatek od nieruchomości, rolny, od spadków i darowizn, od środków transportu,
5. Ustanowienie podatku importowego,
6. Wprowadzenie podatku od sprzedaży akcji w obrocie publicznym, podatku od gier losowych , opłaty wyrównawczej.
IV. Skutki łagodnej rewolucji podatkowej.
1. wprowadzono dwa podatki: dochodowy od osób fizycznych, oraz od towarów i usług, (udało się to głównie dzięki niskiej świadomości podatkowej społeczeństwa),
2. przy wprowadzaniu podatku dochodowego od osób fiz. duże znaczenie miało ubruttowienie wynagrodzeń, co zneutralizowało w znacznym stopniu jego wpływ na dochody podmiotów.
Wpływ wprowadzenia podatku od towarów i usług nie wywołał silnego impulsu inflacyjnego. Wzrost inflacji w roku 93 wyniósł około 6 pkt %, przy stopie inflacji 34,3%.
20. Czy zdaniem Pani/a w podatku dochodowym od osób fizycznych powinny być stosowane ulgi prorodzinne, czy też należy stosować zasiłki pieniężne ? Uzasadnij swoje stanowisko.
Na pewno trudno jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, jednakże w mojej opinii państwo powinno jednak zwrócić swoje działania w stronę zasiłków pieniężnych.
Wysokość ulgi na dziecko począwszy od rozliczenia podatkowego za 2009 rok wynosi miesięcznie 1112,04 zł. rocznie. Największą zaletą tego rozwiązania jest to, że ulga odliczona będzie od podatku oraz że przysługiwała będzie na każde wychowywane dziecko, niezależnie od tego, ile dzieci podatnik wychowuje oznacza to, że kwota odliczenia będzie tym wyższa, im liczniejsza jest rodzina. Jest to na pewno gest wspierający instytucję jaką jest rodzina, który w pewnym stopniu może zahamować malejący przyrost naturalny. Jednakże czy ktokolwiek decyduje się na posiadanie potomstwa tylko ze względów uzyskania korzyści finansowych? Następną kontrowersyjną kwestią jest fakt, iż ulga ta przysługuje niezależnie od tego jakie dochody uzyskuje podatnik. Oznacza to, iż osoba nawet bardzo zamożna otrzyma taką „pomoc” od państwa mimo, iż jej nie potrzebuje, podczas gdy pieniądze te mogłyby zostać przeznaczone na wsparcie uboższych rodzin. To właśnie zasiłek rodzinny jest podstawową formą wsparcia. Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem dziecka. Dzięki nowej uldze, która pozwala odliczyć od podatku niemal 1200 zł za każde dziecko, wiele potrzebujących osób może stracić szansę na otrzymanie zasiłku rodzinnego. Odliczenie spowoduje bowiem podwyższenie dochodu netto, którego poziom decyduje o przyznaniu tego świadczenia.
22. Na czym polegała w Polsce tzw. łagodna rewolucja podatkowa? Jakie były jej przyczyny, a jakie skutki ?
I. Przesłanki zmian.
1. rewolucja wystąpiła w okresie transformacji i konieczność reformy systemu podatkowego wynikała
z jego anachronicznego i nieadekwatnego do współczesnej gospodarki rynkowej charakteru,
2. praktyczny zanik podatku jako kategorii ekonomicznej, społecznej itd.,
3. podatkami obciążona była gospodarka prywatna, głównie indywidualne gospodarstwa rolne, które dawały tylko kilka procent w tworzeniu budżetu państwa,
4. ostry kryzys finansów publicznych na przełomie I i II kwartału 1991 r.,
5. dochody państwa opierały się na podatkach bezpośrednich płaconych przez przedsiębiorstwa państwowe, jednak po zastosowaniu restrykcyjnej polityki dochody budżetu zaczęły spadać a jednocześnie nie nastąpił też zakładany wzrost podatków od sektora prywatnego. Wynikało to także z niedorozwoju aparatu skarbowego, który nie był w stanie kontrolować płacenia podatków przez sektor prywatny. W tej sytuacji konieczne było szybkie rozszerzenie podatków pośrednich przez rozszerzenie zakresu stosowania podatku obrotowego i podniesienie jego stawek a potem wprowadzenie podatku od towarów i usług,
6. przywrócono w Polsce samorząd terytorialny, konieczne było ustanowienie finansowych podstaw działalności władz gminnych i oparciu ich działalności na podatkach centralnych i gminnych.
II. Główne zasady reformy systemu podatkowego.
1. zachowana została zasada centralnego władztwa podatkowego, która i tak do końca nie była bezwzględnie przestrzegana gdyż prawo samorządowe dopuszcza możliwość samoopodatkowania się mieszkańców gminy,
2. przyjęto zasadę koncentracji dochodów władz publicznych za pomocą kilku wiodących podatków:
- od towarów i usług,
- akcyzowy,
- dochodowy od osób fizycznych,
- dochodowy od osób prawnych,
- jak również ceł,
3. przekazywanie części podatków w gestię władz samorządowych jako wyłączne źródło zasilania budżetów gmin,
4. oparcie się w większym stopniu dochodów budżetowych na podatkach pośrednich (łatwiejszych do ściągnięcia i nie naruszających wprost zysków przedsiębiorstw tworząc tym samym warunki do inwestowania),
5. wprowadzenie powszechnego podatku od dochodów osób fizycznych,
6. władze gminne mogą trwale partycypować w podatkach władz centralnych,
7. możliwość używania podatków do realizacji celów pozafiskalnych,
8. reforma systemu podatkowego zgodnie z podstawowymi zasadami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
III. Filary reformy podatkowej.
1. Wprowadzenie 1 stycznia 92 r. podatku dochodowego od osób fizycznych,
2. Wprowadzenie 5 lipca 93 r. podatku od towarów i usług,
3. Zreformowanie w 92 r. podatku dochodowego od osób prawnych,
4. Wprowadzenie systemu podatków i opłat lokalnych: podatek od nieruchomości, rolny, od spadków i darowizn, od środków transportu,
5. Ustanowienie podatku importowego,
6. Wprowadzenie podatku od sprzedaży akcji w obrocie publicznym, podatku od gier losowych , opłaty wyrównawczej.
IV. Skutki łagodnej rewolucji podatkowej.
1. wprowadzono dwa podatki: dochodowy od osób fizycznych, oraz od towarów i usług, (udało się to głównie dzięki niskiej świadomości podatkowej społeczeństwa),
2. przy wprowadzaniu podatku dochodowego od osób fiz. duże znaczenie miało ubruttowienie wynagrodzeń, co zneutralizowało w znacznym stopniu jego wpływ na dochody podmiotów.
Wpływ wprowadzenia podatku od towarów i usług nie wywołał silnego impulsu inflacyjnego. Wzrost inflacji w roku 93 wyniósł około 6 pkt %, przy stopie inflacji 34,3%.
24. W Polsce jako źródła zasilania budżetu występują tzw. dochody niepodatkowe - jaka jest ich rola w zasilaniu budżetu ? Jakie jest znaczenie fiskalne każdego z nich?
Dochody niepodatkowe:
* opłaty
* wpływy z ceł
* dywidendy i wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
* wpłaty z zysku NBP
* wpłaty nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków obrotowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych
* dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe
* dochody z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej
* odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych o ile przepisy nie stanowią inaczej
* odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa
* odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych
* grzywny, mandaty i inne kary pieniężne o ile nie stanowią one dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych
* spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa
Dochody niepodatkowe mają niewielkie znaczenie dla budżetu państwa w porównaniu do dochodów podatkowych. Oscylują w okolicach 10%-15%.
Struktura dochodów niepodatkowych:
* Jednostki budżetowe (ok 45,5%) [największy udział wymiar sprawiedliwości (kary, grzywny, opłaty i koszty sądowe, wpływy z konfiskaty mienia i przepadku przedmiotów na rzecz skarbu państwa)
* Zysk NBP (ok 22,5%)
* Cło (ok 13%)
* Dywidenda (ok 10%)
* Samorząd terytorialny (ok. 6,5%)
Rola pozafiskalna dochodów niepodatkowych:
* Dochód od jednostek budżetowych, zysk NBP i dywidenda nie posiadają roli pozafiskalnej
* CŁA - możliwość wykorzystania cła, do ochrony wrażliwych sektorów gospodarki, poprawy bilansu płatniczego itp. (przystąpienie do UE spowodowało spadek wpływów z tego tytułu) [stabilizacja]
* Wpłaty do budżetu dokonywały gminy, których dochód podatkowy przekraczał 150% średniego gminnego dochodu podatkowego na jednego mieszkańca w skali kraju oraz powiaty i województwa, w których wskaźnik ten przekraczał 110%. [redystrybucja]
25. Katalog podmiotów zaliczonych w Polsce do sektora publicznego jest zaprezentowany w ustawie o finansach publicznych. Dokonaj krótkiej charakterystyki podmiotów, które wchodzą w skład tego sektora oraz podaj kilka przykładów podmiotów, które do sektora zaliczane nie są.
Podmioty sektora finansów publicznych - organy władzy publicznej w tym, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony państwa, sądy i trybunały a także jednostki samorządu terytorialnego oraz związki.
W tej grupie podmiotów wymienić możemy: Sejm oraz Senat (Zgromadzenie Narodowe - nie tworzy odrębnej organizacji - nie jest podmiotem sektora finansów publicznych), organy administracji rządowej (Rada Ministrów oraz administracja rządowa).
Organy ochrony i kontroli państwa:
Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, regionalne izby obrachunkowe (RIO), prokuratura (powszechna i wojskowa), Rzecznik Interesu Publicznego, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Straż Graniczna.
Sądy i trybunały, które zaliczone zostały do podmiotów sektora publicznego
* Sąd Najwyższy
* sądy powszechne
* sądy administracyjne
* sądy wojskowe
* Krajowa Rada Sądownictwa
* Trybunał Konstytucyjny
* Trybunał Stanu
* rzecznicy dyscyplinarni
* komisje orzekające w sprawach o naruszenie
* dyscypliny finansów publicznych
Podmioty sektora finansów publicznych
* Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki
gminy, powiaty i samorząd województwa oraz ich związki, rady gmin, wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, rady powiatów i zarządy powiatów, rady miast na prawach powiatu, sejmiki województw i zarządy województw oraz Prezydent m. st. Warszawy i rady dzielnic m. st. Warszawy
* Samorządowe zakłady budżetowe
* jednostki budżetowe
* Agencje wykonawcze
* Instytucje gospodarki budżetowej
* Państwowe fundusze celowe
* państwowe szkoły wyższe, w tym: wyższe szkoły wojskowe i zawodowe oraz Krajowa Szkoła Administracji Publicznej. Nie zaliczono natomiast do tej grupy wyższych szkół wyznaniowych (takich jak: Papieska Akademia Teologiczna oraz Katowicki Uniwersytet Lubelski) i niepublicznych szkół wyższych lub zawodowych,
* Uczelnie publiczne
* Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
m.in. takie jak: szpitale, zakłady opiekuńczo-lecznicze, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, sanatoria, prewentoria, przychodnie, poradnie, pogotowie ratunkowe, medyczne laboratoria diagnostyczne, żłobki
* Państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe
(teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, kina, muzea, galerie itp.)
* ZUS i zarządzane przez nie fundusze, KRUS i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
* Narodowy Fundusz Zdrowia ( NFZ),
* PAN i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,
* Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego
Do sektora finansów publicznych nie zaliczamy
* przedsiębiorstw państwowych
* jednostek badawczo-rozwojowych
* banków
* NBP
* spółek prawa handlowego
* fundacji
27. Skutki kasowej i memoriałowej metody ewidencjonowania środków publicznych - próba oceny.
Ujęcie kasowe operacji budżetowych oznacza, że dochody i wydatki budżetu ujmowane są w terminach ich zapłaty. Zakres ewidencji księgowej ograniczony zatem zostaje do rejestracji przychodów i rozchodów jednostki. Jeżeli zasadę kasową zastosujemy do dochodów budżetu w sprawozdaniu z jego wykonania wykazywane będą tylko te dochody, które wpłynęły na jego rachunek. Nie są zatem wykazywane zobowiązania jakie np. podmioty gospodarujące lub osoby fizyczne mają w stosunku do JST. Wykonanie wydatków budżetu oparte jest na realnych (faktycznych) wpływach. Zastosowanie metody kasowej powoduje, że stan należności i zobowiązań, nie zostaje zaprezentowany w budżecie. Taki sposób ewidencji przyczyniać się może np. do manipulowania budżetem w toczącej się grze wyborczej.
Ujęcie memoriałowe polega na tym, że w budżecie prezentowane są nie tylko te dochody i wydatki, które zostały realnie osiągnięte lub poniesione, ale te,
które odnoszą się do danego roku budżetowego i powinny być poniesione. Jeżeli podstawą wykonywania budżetu byłoby przyjęcie zasady memoriałowej w zakresie jego dochodów, podstawę dokonywania wydatków stanowiłyby nie tylko dochody, które faktycznie wpłynęły na rachunek budżetu, ale także
takie, które powinny wpłynąć. W praktyce okazać by się mogło, że np. niektóre należności w ogóle nie są ściągalne. konsekwencji, przy przyjęciu wskazanego powyżej założenia istniałoby zagrożenie dla zachowania płynności bieżącej, tym samym konieczność ograniczania wydatków budżetowych. Z drugiej jednak strony nie możemy tracić z pola widzenia faktu, że dzięki zastosowaniu metody memoriałowej stworzone zostaną silne bodźce do bardziej realnego planowania dochodów budżetowych oraz poprawy ściągalności dochodów.
Najlepsza do stosowania byłaby metoda mieszana- stosowanie metody kasowej w odniesieniu do dochodów(ponieważ dochody mogą być na wyższym poziomie niż były zaplanowane) i memoriałowej w stosunku do wydatków(wydatki nie mogą przekraczać zaplanowanych, chyba że nastąpi zmiana budżetu).
28. Jakimi kryteriami posługujemy się dokonując klasyfikacji wydatków publicznych?
Kryterium gospodarka krajowa- zagranica:
- wydatki krajowe
-wydatki zagraniczne
Kryterium przeznaczenia na cele bieżące oraz cele średnio- i długookresowe:
- wydatki bieżące
- wydatki majątkowe
Kryterium możliwości oddziaływania władz publicznych na wydatkowanie środków:
- wydatki stałe- wydatki, które muszą zostać pokryte
- wydatki zmienne- wyznaczają pole wyboru władz w alokowaniu środków
Kryterium związane z podziałem wydatków na stałe i zmienne:
- wydatki sztywne- związane z obsługą długu publicznego, finansowaniem deficytu funduszy ubezpieczeń społecznych
- pozostałe wydatki
Kryterium szczebla wydatkowania środków:
- wydatki szczebla centralnego-wydatki państwowe
- wydatki szczebla regionalnego- państwowe, samorządowe, rządowo- samorządowe
- wydatki szczebla lokalnego- wyłącznie wydatki samorządowe
Kryterium podmiotów wydatkujących środki publiczne:
- wydatki jednostek budżetowych
- wydatki jednostek pozabudżetowych
29. Jakie są potrzeby pożyczkowe budżetu państwa w Polsce? Dokonaj ich charakterystyki
W myśl przepisów ustawy o finansach publicznych, na potrzeby pożyczkowe budżetu państwa składają się środki finansowe niezbędne do:
- sfinansowania deficytu budżetowego państwa;
- spłat wcześniej zaciaganych zobowiązań;
- sfinansowanych przez skarb państwa pożyczek;
- wykonywania innych operacji finansowych związanych z długiem Skarbu Panstwa;
- prefinansowania wydatków.
Deficyt budżetowy to niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków, inaczej nadwyżka wydatków nad dochodami.
Zobowiązania finansowe w imieniu Skarbu Państwa to
w szczególności emisja papierów wartościowych oraz
zaciąganie pożyczek i kredytów na rynku krajowym i zagranicznym.
Wykonywanie innych operacji finansowych związanych
z zarządzaniem długiem to operacje związane z finansowymi
instrumentami pochodnymi.
Prefinansowanie (preferencyjne pożyczki pomostowe) to ważny instrument wspomagający dla jednostek sektora finansów publicznych, które realizują projekty w ramach Funduszu Spójności. Ma na celu zapewnienie środków finansowych koniecznych do realizacji projektów, które są współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Jednostka realizująca taki projekt wymaga przejściowego sfinansowania części wydatków, a dopiero później otrzymuje dofinansowanie.