Zagadnienia na egzamin z toksykomanii:

1. Charakterystyka podstawowych pojęć:

1. Toksykomania - termin ten pojawił się około 100 lat temu i oznacza przyjmowanie substancji chemicznych, syntetycznych lub naturalnych, które szkodliwie działają na organizm i psychikę człowieka. Druga część źródłosłowia wywodzi się z języka greckiego „mania” - szał, obsesja, obłęd. Zarówno w psychologii jak psychiatrii określenie to jest używane dla oznaczenia zaburzeń psychicznych wywołanych środkami szkodliwymi dla organizmu.

Podobnie określa ten termin Z. Ostrowska (1983) uważając, że jest to nawyk do określonego lub systematycznego nadmiernego przyjmowania różnych środków, które szkodliwie działają na organizm ludzi. Nawyk w odróżnieniu od nałogu ma miejsce wówczas, gdy człowiek czuje nieodpartą chęć, ale jeszcze nie przymus zażywania środków narkotycznych, ich dawki nie wymagają zwiększania, a człowiek nie jest od nich uzależniony fizycznie.

Cz. Cekiera (1985 str. 48-49) słowem „toksykomania” określa nadmierne używanie, jak i nałogowe nadużywanie środków leczniczych, lecz nie w celu leczniczym bądź innym środkach naturalnych lub syntetycznych odurzających i nieodurzających. Mogą one działać pobudzająco bądź relaksująco, zawsze jednak szkodliwie dla zdrowia i organizmu ludzkiego. Autor pod pojęciem tym rozumie wszelkie nałogowe używanie szkodliwych dla organizmu środków nie tylko wówczas, gdy powstało już uzależnienie.

W szerokim znaczeniu „toksykomania” jest to zatem wszelkie zażywanie szkodliwych środków, nawet gdy nie ma ono charakteru nałogu.

Światowa Organizacja Zdrowia WHO uważa, że toksykomania to stan depresji lub przewlekłej intoksykacji (zatrucia, choroby) przynoszący jednostce i społeczeństwu szkodę, wywołany powtarzającym się zażywaniem środka odurzającego lub pobudzającego.

2. Narkomania - wg Cekiery jest to psychiczny, a czasami także fizyczny stan wypływający z wzajemnego oddziaływania miedzy żywym organizmem a środkami toksycznymi, charakteryzujący się zmianami zachowania oraz innymi reakcjami, które zawsze zmierzają do tego, aby zażywać środki stale lub regularnie ze względu na ich działanie na psychikę a także po to, aby zapobiegać nieprzyjemnym stanom płynącym z ich braku. Tolerancja może wystąpić, ale nie musi. Jedna osoba może być uzależniona od więcej niż jednego środka odurzającego.

Ustawa o Przeciwdziałaniu Narkomanii mówi, że narkomania - to stałe lub okresowe używanie w celach niemedycznych środka odurzającego lub substancji psychotropowych albo środków zastępczych w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich.

Narkomanię charakteryzuje:

• nieodparte pragnienie, potrzeba lub wewnętrzny przymus stałego zażywania

• stałe dążenie do zwieszania dawki

• zależność psychiczna i fizyczna

• objawy abstynencji

3. Używanie - określane jest jako wprowadzenie do organizmu człowieka środka odurzającego, substancji psychotropowej lub środka zastępczego, niezależnie od drogi ich podania.

4. Nadużywanie - wg Cekiery (1985) - oznacza nadmierne przyjmowanie środka toksycznego (zbyt często, zbyt dużo, w nieodpowiednim czasie np. w pracy, w okresie ciąży, bez uzasadnionej racji). Z nadużywaniem środka wiąże się bardzo często zaburzenie funkcji psychicznych: spostrzegania, oceny, sądu. Nadużywanie może prowadzić do uzależnienia.

O nadużywaniu mówimy, gdy:

• trwa ono ponad miesiąc i nie ma już charakteru eksperymentu

• występuje zależność psychiczna

• występują zauważalne skutki negatywne w sferze fizycznej i psychicznej

5. Uzależnienie - pojęcie to zostało wprowadzone dopiero w 1964 roku i zgodnie z definicję Komitetu Ekspertów WHO jest to stan psychiczny a niekiedy także fizyczny wynikający z interakcji między żyjącymi organizmami a środkami uzależniającymi, charakteryzujący się zmianami zachowania lub innymi reakcjami, które zawsze zawierają przymus brania tego środka w sposób ciągły lub okresowo w celu doświadczania jego psychicznych efektów lub w celu uniknięcia złego samopoczucia związanego z jego brakiem.

W celu rozpoznania uzależnienia należy stwierdzić łączne występowanie przez pewien czas w ciągu ostatniego roku takich cech lub objawów jak:

1. odczuwanie silnego pragnienia, przymusu zażywania danego środka narkotycznego

2. trudności w kontrolowaniu zachowania, które jest związane z jego zażywaniem

3. wystąpienie zespołu abstynencyjnego tzn. objawów fizycznych i psychicznych po przerwaniu zażywania środka lub zmniejszeniu dawek. Objawy te są charakterystyczne dla danego środka, ale bywają często zróżnicowane w zależności od stopnia uzależnienia, wielkości przyjmowanej dawki, rodzaju środka oraz cech indywidualnych danych osób.

Do objawów fizycznych można zaliczyć: nudności, potliwość, wysięk z nosa, wzrost temperatury ciała, skurcze, wymioty.

Do objawów psychicznych można zaliczyć: omamy, psychozy, lęki, apatie, irytacje.

4. wystąpienie wzrostu tolerancji na dany środek, co oznacza konieczność zwiększania dawek zażywanej substancji dla uzyskania działania równego początkowemu. Może dojść do zażywania tak dużej ilości dawek, iż wystąpi działanie tak toksyczne, że nastąpi wstrząs chemiczny i często śmierć, ponieważ organizm nie będzie mógł przyjąć i przetworzyć takiej ilości toksyn

5. przyjmowanie środka pomimo wiedzy o jego szkodliwości zarówno psychicznej jak fizycznej i społecznej

6. ograniczenie różnorodnych wzorów zachowań związanych z jego przyjmowaniem

7. koncentrowanie własnej aktywności na zdobywaniu oraz zażywaniu substancji psychoaktywnej lub na odwracaniu niepożądanych następstw jej działania

1. Podstawowe właściwości środka odurzającego wg Hanauseka:

1. zdolność do wywoływania określonego zespołu doznań psychicznych, które może przybierać różne formy, zależne również od właściwości odbiorcy; mamy 3 podstawowe typ takich doznań: pobudzenie, odprężenie, halucynacje

2. zdolność do wywoływania zależności psychicznej, czyli silnego nie dającego się opanować pragnienie zażycia środka

3. zdolność do wywoływania zależności fizycznej, która jest wynikiem zmian organicznych powstałych na skutek długotrwałego oddziaływania danego środka na organizm człowieka

4. zdolność do wywoływania wzrostu tolerancji, który następuje w wyniku stopniowego przyzwyczajenia organizmu do działania środka

5. zdolność do stopniowego wyniszczenia organizmu

1. Klasyfikacja substancji psychoaktywnych:

ŚRODKI UZALEŻNIAJĄCE

ŚRODKI PSYCHOAKTYWNE ŚRODKI BEHAWIORALNE

praca seks

Narkotyki Leki Nikotyna Kofeina automaty do gry zakupy praca

jedzenie

komputer

telewizor

2. Trzy rodzaje uzależnienia:

• Fizyczne (fizjologiczne) - jest stanem biologicznego przystosowania się organizmu do przyjmowania danego środka. Jest ono sztucznie wytworzoną potrzebą biologiczną, która objawia się przymusem brania danego środka. Uzależniony organizm reaguje na nagłe odstawienie pojawieniem się zespołu abstynencyjnego.

• Psychiczne (psychologiczne) - jest głębokim przymusem zażywania środka lub wykonania pewnej czynności, przymusem manifestującym się narastającym napięciem, rozdrażnieniem, lękiem, niepokojem. Osoba uzależniona ma wrażenie, że nie rozładuje tych emocji w danym momencie w żaden inny sposób.

• Społeczne (socjologiczne) - jest to niezwykle silne uzależnienie od grupy, a wtórnie od środków narkotycznych. Może mieć charakter obrzedowy czy kulturowy (co ma miejsce w niektórych plemionach). Przynależność do grupy pociąga za sobą bezwzględne respektowanie reguł, zasad, obyczajów, które w niej panują. Działa tu silny motyw społeczno-psychologiczny - bo chęć przynależenia do danej grupy pociąga za sobą uzależnienie społeczne.

2. Wzory, style picia i funkcje alkoholu:

Mamy następujące style picia wg Kępińskiego:

1. Typ neurastyczny - zmniejszenie zmęczenia lub rozdrażnienia

2. Kontaktowy - podtrzymanie lub nawiązanie kontaktów z innymi ludźmi bądź to w celu zmniejszenia dystansu miedzy osobami

3. Dionizyjski - przeżycie nowych wrażeń, oderwanie od rzeczywistości

4. Heroiczny - dodanie odwagi, poczucie mocy i siły, dlatego może realizować swoje marzenia, na które wcześniej nie miałby odwagi

5. Typ samobójczy - żeby ze sobą skończyć w bardziej uświadomionych celach autodestrukcyjnych

6. Ucieczkowe - od oderwania się od kłopotów i zmartwień

7. Spontaniczne - pijemy w celach towarzyskich lub poszukiwaniu przyjemności

Mamy następujące wzorce:

• wzór śródziemnomorski - taki jaki występuje w Polsce

• wzorzec anglosaski - powolne picie wina, delektowanie się nim

• wzorzec skandynawski - alkohol wysokoprocentowy występuje w dużych ilościach

Funkcje alkoholu:

• fizjologiczne

• psychologiczne

• korzyści społeczne

• ekonomiczne - zyski ze sprzedaży alkoholu trafiają do dochodów państwa

• polityczne - zatargi polityczne, rozgrywki polityczne

3. Rozwój uzależnienia od alkoholu:

1. Uzależnienie od alkoholu - wskaźniki diagnostyczne:

Amerykańska klasyfikacja zaburzeń i chorób psychicznych (DSM - IV) definiuje uzależnienie od alkoholu jako - nieprawidłowy wzorzec picia prowadzący do klinicznie znaczących uszkodzeń somatycznych lub zaburzeń psychicznych.

Aby można mówić o alkoholizmie muszą wystąpić 3 podstawowe objawy spośród:

1. wzrost tolerancji na alkohol: konieczność spożywania coraz większych dawek w celu uzyskania oczekiwanego rezultatu równemu początkowemu, bo mamy obecnie o wiele mniejsze rezultaty wywołane działaniem alkoholu w wyniku spożycia takiej samej dawki tego środka

2. wystąpienie stanów abstynencyjnych, które mogą się przejawiać w dwóch formach a mianowicie: w formie zespołu abstynencyjnego (wzmożona reaktywność układu wegetatywnego; napady drgawkowe; lęki; omamy; nudności; wymioty; drżenia rąk; zaburzenia snu; nadmierna potliwość) lub w formie picia alkoholu lub innych substancji celem uniknięcia lub załagodzenia symptomów omawianego zespołu

3. utrata kontroli nad ilością spożywanego alkoholu, częstsze picie oraz spożywanie większych dawek

4. podejmowanie prób abstynencyjnych lub ograniczanie ilości spożywanego alkoholu, zakończone fiaskiem

5. czasochłonne poszukiwanie alkoholu wymagające pełniejszego zaangażowania, wolniejsze powracanie do pełni sił po spożyciu

6. zaniedbywanie innych form działalności będące efektem spożywania alkoholu

7. dalsze picie pomimo niepokojących wieści o pogarszającym się stanie zdrowia

1. Fazy rozwoju uzależnienia wg E. M. Jellinka są następujące:

• Faza wstępna (prealkoholowa) - trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego stylu picia. Człowiek zaczyna odkrywać, że alkohol prócz dawania przyjemności potrafi uśmierzać różne przykre stany emocjonalne. Stopniowo wzrasta tolerancja na alkohol.

• Faza ostrzegawcza - zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych (tzw. palimpsestów i ma to miejsce wtedy, gdy człowiek nie tracąc przytomności, nie może przypomnieć sobie swojego postępowania oraz okoliczności związanych z piciem). Dla diagnozy uzależnienia ważne jest powtarzanie się takich sytuacji oraz fakt pojawiania się ich nawet po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu. Faza ta charakteryzuje się koncentracją na alkoholu, piciu po kryjomu, tworzeniu sytuacji skłaniających do wypicia, poczuciem winy z powodu picia.

• Faza krytyczna - rozpoczyna się w momencie utraty kontroli nad piciem. Człowiek wyszukuje przeróżne argumenty na usprawiedliwienie swojego picia, pojawiają się stany agresji zamiennie ze stanami wyrzutów sumienia. Podejmowane są próby uzyskania kontroli nad piciem, przez wyznaczanie sobie okresów czasu całkowitej abstynencji. Pojawia się użalanie nad sobą, kończące się często próbami samobójczymi. Dezorganizacji ulegają stosunki z otoczeniem, przerwany zostaje kontakt z przyjaciółmi, problemy w pracy, a często jej utrata. Zaczyna pojawiać się coraz więcej kłopotów ze zdrowiem spowodowanych przez alkohol. Zaczyna się poranne picie alkoholu tzw. "klin".

• Faza przewlekła - zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów alkoholowych. Narastają konflikty z otoczeniem, następuje utrata rodziny, pracy, zmniejsza się tolerancja na alkohol. Występują problemy ze zdrowiem: nasilone objawy abstynencyjne, zaburzenia snu, psychozy alkoholowe. Nie podjęcie leczenia na tym etapie może doprowadzić do śmierci.

2. Rodzaje alkoholizmu są następujące:

• Alkoholizm typu Alfa - obejmuje kontrolowane i umiarkowane picie alkoholu, które pomaga w uzyskaniu ulgi, lepszego samopoczucia psychicznego lub usunięcia przykrych dolegliwości somatycznych. Mogą tu wystąpić społeczne szkody wynikające z picia alkoholu.

• Alkoholizm typu Beta - jest to nadmierne picie alkoholu powodującym fizyczne szkody w organizmie, takie jak uszkodzenie wątroby, nieżyt żołądka, zapalenie wielonerwowe. Nie występują tu objawy świadczące o uzależnieniu psychicznym i fizycznym organizmu.

• Alkoholizm typu Gamma - to nadmierne, trwające długi czas nadużywanie alkoholu, które powoduje chorobę alkoholową z towarzyszącymi jej objawami psychicznego i fizycznego uzależnienia, zaburzeniami zachowania i zmianami osobowości. Cechy tego alkoholizmu to: utrata kontroli nad rozpoczętym piciem, tolerancja na alkohol, przystosowanie metabolizmu komórkowego do alkoholu, objawy abstynencyjne.

• Alkoholizm typu Delta - występuje tu niemożność utrzymania trzeźwości z powodu występowania objawów abstynencyjnych nawet po krótkim czasie nie picia, z jednoczesną początkową kontrolą ilości wypijanego alkoholu. Pojawia się zwiększona tolerancja, przystosowanie metabolizmu i objawy abstynencyjne. Ten typ alkoholizmu występuje tam, gdzie ludzie piją w sposób ciągły niskoprocentowe trunki, co sprawia, że alkohol utrzymuje się na stałym poziomie w organizmie, nie wywołując wyraźnych objawów zatrucia. Szkody społeczne i zdrowotne zauważalne są w późniejszym czasie.

• Alkoholizm typu Epsilon - okresowe upijanie się osoby potrafiącej utrzymać abstynencję nawet rok i nie doświadczającej wtedy silnego pragnienia alkoholu. Gdy jednak zacznie pić, to robi to w sposób bardzo intensywny, aż do wystąpienia silnych objawów fizycznych i psychicznych

3. Mechanizmy choroby alkoholowej są następujące:

Destrukcja, mechanizmy, czynniki powodujące pobudzenie mechanizmu:

• Wewnętrzne - destrukcyjna orientacja życiowa, choroby somatyczne

• Zewnętrzne - czynniki społeczne i psychologiczne

• nałogowe regulowanie emocji

• iluzji i zaprzeczenia

• rozdwajanie ja

4. Etiologia choroby alkoholowej:

Niektórzy ludzie pijąc w sposób szkodliwy nigdy nie zostaną alkoholikami. Wpływa na to stopień dojrzałości organizmu, głównie ma tutaj wpływ wiek (po 25 roku życia uzależnienie rozwija się przez kilka lub kilkanaście lat). Przyczyny choroby alkoholowej:

1. Czynniki społeczne, psychiczne, kulturowe, które nakładają się na czynniki biologiczne. W latach 40-tych próbowano wyodrębnić alkoholizm rodzinny - sądzono, że u osób z rodzin nadużywających alkoholu dziedziczy się podatność i predyspozycje do uzależnienia. Okazało się, że 60% uzależnionych nie miało uzależnionych przodków. U 30-45% azjatów pojawia się zaczerwienienie twarzy, bóle głowy, nudności i to przyczynia się, że nie będą próbować spożywania alkohol, bo należą do osób, które posiadają enzym o słabym rozkładaniu alkoholu.

2. Ważną rolę odgrywa środowisko zewnętrzne, które może ograniczać picie alkoholu.

3. Ważną role pełni dostępność zakupu spożywanego alkoholu.

4. Cechy osobowości jednostki spożywającej alkohol to: niedojrzałość emocjonalna; problemy z pokonywaniem trudów, stresów; nieumiejętność radzenie sobie z problemami; 40-latki i starsi alkoholicy, u których zachowania i reakcje funkcjonują na poziome nastoletniej młodzieży nie są w stanie adekwatnie funkcjonować w normalnych sytuacjach; mała podatność na frustracje; wysoki niepokój; lęki; niska samoocena lub perfekcjonizm; wyższość i poczucie winy.

5. Teorie psychologiczne tłumacząc przyczyny uzależnienia zakładają, że może ono wynikać z podświadomej skłonności do samozniszczenia oraz konfliktu id, ego i superego, może to być objaw przewlekłej choroby emocjonalnej, próba rozwiązania konfliktu wewnętrznego, brak silnej woli lub przejaw niedojrzałości osobowości.

6. Duchowa koncepcja alkoholizmu zakłada, że alkohol staje się obiektem relacji i przy jego pomocy zaspakajane są potrzeby, wartości, znaczenia, następuje wypełnianie pustki życiowej, rekompensujemy sobie niemożliwość rozwijania posiadanych talentów. Alkohol daje na chwilę jednostce poczucie wspólnoty.

5. Szkody zdrowotne i psychospołeczne spowodowane uzależnieniem od alkoholu dzielimy na:

1. Psychozy alkoholowe - powstają w wyniku długotrwałego używania napojów alkoholowych. Zalicza się tu:

• Majaczenie alkoholowe (delirium, tremens, biała gorączka, majaczenie drzemne) - występuje w ciągu pierwszych 72 godzin od zaprzestania picia - najpierw niepokój, lęk, bezsenność, urojenia, iluzje, widzenie potworów, zwierzątka, przekonanie że uczestniczy się w wydarzeniach domowych lub zawodowych, poczucie osaczenia, mogą występować napady agresji. Objawy te nasilają się w okresie nocy. Około 1% pacjentów umiera z tego powodu.

• Paranoje alkoholową - przewlekłe psychozy alkoholowe - mogące trwać całymi latami. Zalicza się tu:

• alkoholowy obłęd zazdrości (alkoholowy zespół Otella) - występuje najczęściej u mężczyzn po 40-tym roku życia. Poprzedzony jest nadmierną zazdrością o partnerkę, potem nabierają one cech urojeń, agresji, następuje zawężenie zainteresowań (wszystko sprowadza się do jednego - podejrzliwości)

• psychoza Korsakowa - występuje po wielu latach picia jako wynik przemian metabolicznych. Istotną rolę w jej powstawaniu odgrywa niedobór witamin z grupy B. Występuje tu pamięć krótkotrwała, dezorientacja w czasie i przestrzeni, zapalenia wielosercowe, zaburzenia nastrojów; ostatni etap to zaburzenia uwagi w wyniku zmian organicznych w mózgu

• Ostrą halucynozę - (ostra omamica) - jest drugą w częstotliwości występowania psychozą. Jej objawy: omamy słuchowe, urojenia związane ściśle z usłyszanymi treściami, pacjent czuje się śledzony i podsłuchiwany.

2. Alkoholowy zespół płodowy - FAS - występuje dość rzadko. Nadużywanie alkoholu związane jest z zaburzeniami prokreacji (zarówno u kobiet jak i mężczyzn). Aby stwierdzić istnienie tego zespołu sprawdza się wzrost dziecka przed i po urodzeniu (najczęściej jest on zaburzony). Występują zmiany w obrębie twarzoczaszki (mała głowa i oczy, krótki nos, spłaszczenie twarzy). Występują zaburzenia centralnego układu nerwowego. Najczęściej dzieci z tym zespołem umierają, a te, które przeżywają są bardzo chore (wady wzroku, słuchu, wzrostu, zaburzenia równowagi).

6. Funkcjonowanie rodziny z problemem alkoholowym:

• Mechanizmy obronne rodziny alkoholowej:

Chodzi tu o dostosowanie się do funkcjonowania w takiej rodzinie i odbywa się ono poprzez:

• Wypieranie

• Nie akceptowanie istniejącego stanu rzeczy

• Racjonalizacja

• Projekcja

• Zaprzeczenie

• Izolacja

• Selektywny brak uwagi

• Automatyzm (automatyzacja) - polegający na tym, rodzina zaczyna przystosowywać się

• Etapy przystosowania się do życia w rodzinie alkoholowej:

• Zaprzeczanie obecności problemu - różne incydenty związane alkoholików nadmiernym piciem, udawanie, że problem nie istnieje

• Ukrywanie negatywnych konsekwencji picia osoby uzależnionej - rośnie izolacja rodziny, pojawiają się zaburzenia emocjonalne u dzieci, następuje kryzys relacji małżeńskich

• Dezorganizacja życia rodzinnego - wchodzenie w fazę chaosu, utrata kontroli nad alkoholikiem

• Próba reorganizacji rodziny - przejmowanie funkcji męża przez żonę, pojawia się litość alkoholików uczucia opiekuńcze, które zastępują agresję i wrogość

• Ucieczka rodziny od problemu - odsuwanie, odseparowanie się rodziny od alkoholika

• Reorganizacja części rodziny ma miejsce wówczas, gdy osoba uzależniona podejmuje leczenie

• Powrót do zdrowia całej rodziny ma miejsce wówczas, gdy alkoholik jest zaleczony, osiągnął pewną stabilizację i włącza się w funkcjonowanie rodziny

Każdy z tych etapów może trwać nawet kilka lat lub może zatrzymać funkcjonowanie rodziny i alkoholika na którejś z tych faz i już nie posunąć się dalej.

• Dzieci alkoholików i ich role w rodzinie:

• Bohater rodziny - heros, osoba odpowiedzialna, rolę tę pełni najczęściej najstarsze dziecko, bo jest predysponowane do zajmowania się młodszym rodzeństwem, ale często także rodzicami. Dziecko występuje w roli osoby dorosłej. Dziecko samo przejmuje i bardzo szybko wchodzi w tą rolę (nikt mu jej nie narzuca). Dziecko czuje się winne, odczuwa złość, frustrację, złość na siebie, bo nie realizuje własnych potrzeb tylko koncentruje się na życiu innych. Te dzieci bardzo często tracą dzieciństwo.

• Zagubione dziecko - dziecko we mgle, aniołek, niewidoczne dziecko - ktoś, kogo właściwie nie ma. Dzieci średnie, które nie mogą odnaleźć się w rodzinie i szkole. Osoby, których nie widać, nikt ich nie zauważa, nie zwracają na siebie uwagi. Jest tu wycofanie w świat marzeń, fantazji. Nie sprawiają kłopotów wychowawczych, uciekają od sytuacji trudnych, mają problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem znajomości, więzi emocjonalnej.

• Maskotka - błazen, klaun, dziecko rozbrajające lub niosące ulgę - jest przemiłe, urocze, pełne wdzięku, rozśmiesza, rozładowuje napięcie panujące w rodzinie. Nikt nie traktuje go poważnie. Są to dzieci bardzo emocjonalne i wrażliwe.

• Wyrzutek lub kozioł ofiarny - dziecko bardzo narażone na bardzo niszczącą grę, bo na niego zwala się wszystkie winy. Często naśladuje bohatera rodzinnego. Jest odbiorcą agresji alkoholowej. Stara się realizować swoje potrzeby poprzez wagary i ucieczki z domu. Chce zwrócić na siebie uwagę poprzez zachowania nieakceptowane społecznie. Jest chłodne, oziębłe, obojętne, boi się uczuć, często sięga po alkoholu lub narkotyki (naśladując pijącego rodzica). Dziecko samotne, pełne bólu, okaleczone.

• Zasady obowiązujące w rodzinie z problemem alkoholowym są następujące:

1. Nie ufać

2. Nie mówić

3. Nie odczuwać - zasada ta polega na tym, żeby dziecko nie zastanawiało się nad tym co czuje, trzeba być twardym, nie poddawać się emocją, dziecko uczy się, że miłość nie była miłością prawdziwą, że nie ma miłości bezinteresownej

• Problemy szkolno-wychowawcze i emocjonalne dzieci alkoholików:

7. Współuzależnienie i syndrom DDA - kryteria diagnostyczne:

Osoba współuzależniona - to osoba, która posiada podobne cechy osobowości do alkoholika.

Kryteria diagnostyczne wg Cermaka są następujące:

1. Uzależnienie poczucia własnej wartości od zdolności do wywierania wpływu na uczucia i zachowania swoje i innych ludzi, pomimo powtarzających się niepowodzeń i cierpień w tym zakresie. Przejawia się w poszczególnych 4 sferach funkcjonowania jednostki:

• zniekształcony stosunek do siły woli i sprawowania kontroli (osoba współuzależniona ma przekonanie, że siłą swojej woli może wpływać i kształtować podobnie jak alkoholik ona ma przekonanie, że może doprowadzić do zaprzestania picia); ograniczona zdolność do rozróżniania sytuacji, na które osoba współuzalezniona ma wpływ od tych, na które tego wpływu nie ma

• rozbudowany system zaprzeczenia, który służy podtrzymaniu złudnego przekonania, że osoba współuzależniona może i kontroluje alkoholika

• niskie poczucie własnej wartości

• zaburzenie samooceny i granic własnego ja - podstawowe kryterium oceny siebie stanowią inni ludzi i ich stany emocjonalne

1. Lęki i zaburzenia tożsamości w kontaktach interpersonalnych. Osoby współuzależnione nie mają jasno określonych granic własnego ja i doznają lęku, że zostaną odrzucone.

2. Tendencja do wchodzenia w bliskie związki z osobami przejawiającymi zaburzenia osobowości lub uzależnionymi od środków chemicznych.

3. Obecność co najmniej trzech z następujących objawów zaburzeń:

• zaburzenia regulacji życia emocjonalnego - nadmierne tłumienie

• stany depresyjne - osoby współuzależnione kumulują złość, poczucie bezradności kiedy nie potrafią poradzić sobie z uczuciami

• nadmierna czujność i stan pogotowia emocjonalnego

• niepokój i stany lękowe

• nadużywanie substancji psychoaktywnych

• zaburzenia psychosomatyczne

• pozostawanie w bliskich związkach z osobą uzależnioną przez okres co najmniej dwóch lat, bez szukania pomocy z zewnątrz

Problemy osób, które pochodzą z rodzin alkoholowych (dorosłe dzieci alkoholików):

1. Domyślanie się, jakie zachowanie jest normalne (przejęcie patologicznych wzorców), brak pozytywnych wzorców, brak harmonii, ci ludzie nie potrafią odróżnić tego, co jest normalne a co nie. W kontaktach z innymi są sztywni i asekuracyjnie. Nie mają pojęcia jak wygląda normalne życie. Bezkrytyczne naśladowanie innych. Ochrona siebie przed bolesną rzeczywistością - ucieczka w świat marzeń.

2. Trudności z przeprowadzaniem swoich zamiarów od początku do końca. Obawiają się, że nie potrafią zrobić wszystkiego dobrego. Poczucie doskonałości blokuje ich, chcą uniknąć krytyki innych osób, niezadowolenia ze swojej pracy. Liczne pomysły i plany kończyły się na deklaracjach. Jest to wyuczony sposób bycia.

3. DDA - kłamią, gdy mogłyby powiedzieć prawdę. Kłamstwo było normą w ich domu i stosowano je po to, aby zaprzeczyć problemowi alkoholowemu, udawać, że wszystko jest w porządku. Ukrywają silne emocje - lepiej ich nie wyzwalać niż narazić się na atak ze strony innych.

4. Osądzanie bezlitosne samego siebie, krytyczne ocenianie i nastawienie do siebie. DDA - postrzegają siebie negatywnie i potrafią podtrzymać ten negatywny obraz samego siebie. W momencie, kiedy odnoszą sukces to ten sukces bagatelizują.

5. DDA - traktują siebie bardzo poważnie. Ich rodzice rzadko się śmiali, wygłupiali, a zamiast tego przejawiali napięcie i wrogość. DDA uważają zabawę za dziecinadę i głupotę. Traktują życie, pracę, naukę śmiertelnie poważnie. Wypalają się w pracy, zamartwiają się

6. Z DDA trudno nawiązać bliskie kontakty, co wynika z braku poczucia bezpieczeństwa. Raz były karane raz nie za złe zachowania, są nieufne, ostrożne. Potrzebują i pragną poczucia bezpieczeństwa. Jeśli ktoś je pochwali czują się wspaniale.

7. DDA - przesadnie reagują na zmiany, na które nie mają wpływu, mają poczucie, że jeśli uda mu się wszystko kontrolować to koszmar z dzieciństwa nie wróci. Dąży do tego, aby wszystko było bardzo dobrze zaplanowane. Silny lęk przed zmianą.

8. DDA - bezustannie potrzebują potwierdzenia i uznania. Nie wierzą w to, że są lubiani.

9. DDA - myślą, że różnią się od wszystkich innych, nikt nie jest w stanie ich zaakceptować. Izolowanie się całej rodziny. W grupach odczuwają wstyd, skrępowanie. Przekonanie, że są dziwne, że nikt ich nie lubi.

10. DDA - są nadmiernie odpowiedzialni albo nieodpowiedzialni. W pracy biorą coraz więcej obowiązków lub posądzani są o lenistwo, bo boją się zawieść

11. DDA - są lojalne nawet w obliczu dowodów, że druga struna na to nie zasługuje. Są bardziej odporni na sytuacje. Wybierają niewłaściwych partnerów. Często cierpią, ale są to emocje, które doskonale znają, nie potrafią odejść, bo nie wiedzą jak wygląda zdrowy związek.

12. DDA - ulegają impulsom. Jeśli czegoś pragną to nie potrafią czekać. Obawiają się, że jeśli nie dostaną tego teraz to te potrzeby nie będą już zaspokojone.

13. W kontaktach z własnymi dziećmi DDA nie potrafią odnaleźć się w roli rodzica. Sądzą, ze mogliby skrzywdzić własne dzieci. Nie potrafią rozmawiać z własnymi dziećmi, wyolbrzymiają problemy dzieci. Często odkładana jest decyzja o dzieciach na jakiś czas. Część DDA rezygnuje z życia osobistego i czuwa nad rodzicami, żeby się nie krzywdzili, starają się spędzać czas wolny z rodzicami.

14. DDA - jest to człowiek wyobcowany i smutny.

8. Porównanie funkcjonowania alkoholików i osób współuzależnionych:

Alkoholik	Osoba współuzależniona
Koncentruje całe życia wokół picia	Koncentruje myśli, uczucia i zachowania wokół picia alkoholu
Subiektywne poczucie przymusu picia	Subiektywne poczucie konieczności odciągnięcia alkoholika od alkoholu
Usztywnienie i ograniczanie różnorodności zachowań i reakcji związanych z piciem	Usztywnienie i ograniczanie różnorodności zachowań i reakcji związanych z piciem alkoholu
Nawroty picia powtarzające się po okresach abstynencji	Podejmowanie i załamywanie się prób powstrzymania się od typowych reakcji napięcia
Pragnienie picia kontrolowanego i nadzieja na zapanowanie nad alkoholem	Nadzieja na uzyskanie kontroli nad piciem alkoholu i ograniczanie go do bezpiecznych rozmiarów
Zmiany tolerancji na alkohol	Zmiany intensywności reagowania na picie osoby uzależnionej związane z upływem czasu
Objawy abstynencyjne	Doświadczanie przykrych stanów emocjonalnych (niepokoju, rozdrażnienia) w okresach, gdy alkoholik przestaje pić

9. Charakterystyka najpopularniejszych substancji psychoaktywnych: wygląd, sposoby używania, efekty działania, objawy i skutki przedawkowania

OPIATY

Do opiatów zalicza się substancje otrzymywane z przetworów maku lekarskiego (Np. "kompot" uzyskiwany domowym sposobem ze słomy makowej) jak i również syntetyczne środki przeciwbólowe, działające na receptor opiatowy. Należą do nich: opium, morfina
i heroina.

MORFINA

Ma działanie narkotyczne (odurzające), przeciwbólowe, przeciwkaszlowe, przeciwbiegunkowe, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy (zalicza się do depresantów). Nadmierne dawki mogą prowadzić do śpiączki z depresją ośrodka oddechowego (niewydolność oddechowa). Kilkunastokrotne użycie morfiny prowadzi do uzależnienia fizjologicznego. uzależnienie psychiczne występuje znacznie szybciej. Powtarzanie dawek morfiny. podobnie jak innych leków opioidowych powoduje powstawanie tolerancji na lek.

Morfina znalazła zastosowanie jako silny środek przeciwbólowy m.in. w leczeniu bólu występującego w:

• zawale mięśnia sercowego,

• niedokrwieniu mięśnia sercowego,

• ciężkich urazach klatki piersiowej z uszkodzeniem oskrzeli i płuc,

• w zespołach bólowych przebiegających z męczącym, suchym kaszlem (np. na skutek wciągnięcia opłucnej w proces chorobowy),

• w leczeniu bólów nowotworowych.

Morfina:

• tabletki,

• przeźroczyste kryształki,

• roztwór w ampułkach.

OPIUM

Substancja otrzymywana przez wysuszenie soku z niedojrzałych makówek maku lekarskiego oraz maku ogrodowego. Opium było w przeszłości używane głównie jako środek przeciwbólowy, uspokajający i narkotyczny. Stosowane było głównie w postaci nalewki alkoholowej lub palone.

Opium - ciemnobrązowy proszek lub bryłki.

HEROINA

W postaci czystej heroina jest białą, bezzapachową substancją o gorzkim smaku. Heroina odznacza się silniejszym działaniem przeciwbólowym i przeciwkaszlowym. Została wykreślona ze spisu leków ze względu na ryzyko uzależnienia pacjenta. Pod względem narkotycznym powoduje błogostan, ogólne poczucie że "zło zniknęło". Efekty działania następują szybciej niż po zażyciu morfiny Długość działania - od 6 do 12 godzin Heroina jest pochodną morfiny. Heroina jest substancją silnie uzależniającą prowadzącą do heroinizmu ­narkomanii heroinowej. 7 dawek dla przeciętnego człowieka wystarczy, aby uzależnić się fizycznie. Uzależnienie psychiczne występuje już po jednej dawce i postępuje z każdą coraz bardziej. aż dochodzi do takiego stanu, że narkomani okradają rodzinę, wynoszą rzeczy
z domu, napadają na obcych, aby tylko zdobyć pieniądze na dawkę. Odstawienie heroiny prowadzi do reakcji abstynencyjnej organizmu mogącej objawiać się: wymiotami, drżeniem mięśni, biegunką. bólem kości porównywanym do "łamania", depresją, zapaścią, a nawet śmiercią. Uzależnienie fizyczne od heroiny polega na tym, że staje się ona "częścią organizmu" - zaczyna odpowiadać za podstawowe procesy życiowe jak oddychanie. Dla uzależnionego heroina staje się jakby "płynem ustrojowym", bez którego życie nie jest możliwe.

HEROINA

• proszek w kolorze od białego do brązowego,

• Na czarnym rynku istnieją dwa rodzaje nielegalnej heroiny:

• brown sugar, która ma postać brązowych bądź różowych granulek lub proszku; jest ona rafinowana w Azji,

• biała heroina, otrzymywana z morfiny ma postać drobnego, białego proszku .

• Kolor sprzedawanej na ulicy heroiny zależy także od domieszek innych narkotyków lub substancji mających po prostu zwiększyć jej wagę i objętość.

• "Kompot" - polska heroina. Specyfik zawierający alkaloidy opium z przewagą morfiny, kodeiny i heroiny. Lekko oleisty płyn, w kolorze: od słomkowego do brązowego - przechowywany z reguły w strzykawkach lub w małych plastikowych buteleczkach o słodkim zapachu i gorzkim smaku.

Heroina jest przyjmowana trzema drogami:

• wdychanie oparów z podgrzewanej folii metalowej,

• wciąganie przez śluzówki nosa (sniff),

• iniekcje - najczęściej dożylne.

Potoczne nazwy heroiny: brown sugar, hera, hercia, helena, shit, proszek.

Palacz heroiny to brałniarz.

Brown sprzedawany jest w sreberkach, które mogą być umieszczone: w torebkach tzw. dilerkach. Sprzęty charakterystyczne dla osób palących browna to folia aluminiowa. sreberka od czekolady. szklane fifki. duża ilość zapalniczek. Kompociarzc używają oczywiście strzykawek, można u nich także: znaleźć świeczki. nakrętki na drucikach. łyżeczki służące do podgrzewania narkotyku. brunatne waciki.

Uzależnienie fizyczne

Występuje bardzo szybko i pojawia się niezależnie od rodzaju alkaloidu opiatowego
i sposobu jego używania. Następstwem są przykre objawy abstynencyjne po odstawieniu narkotyku - szereg dolegliwości.

Objawy charakterystyczne dla osób będących pod wpływem opiatów:




• zwężone źrenice niereagujące na światło,

• błogostan,

• stan beztroski,

• odprężenie i zadowolenie,

• ospałość,

• rozleniwienie,

• zmniejszenie lęku i niepokoju,

• zmniejszenie czynności wydzielniczej gruczołów,

• wymioty, mdłości




• .

U osób głęboko uzależnionych obserwuje się:




• lęki,

• stany depresyjne,

• trudności z koncentracją,

• trudności z artykułowaniem słów,

• osłabienie woli,

• spadek ambicji,

• egoizm,

• kłamliwość,

• nieliczenie się z normami społecznymi i moralnymi,

• znaczne wychudzenie,

• spadek sił,

• bladość skóry i jej zły stan,

• wypryski ropne,

• zrosty,

• zapalenia żył,

• rozległą próchnicę,

• wypadanie włosów,

• osłabienie lub zanik popędu płciowego,

• zapalenie wątroby.




Skutki przewlekłego przyjmowania:




• wyniszczenie fizyczne i psychiczne,

• uszkodzenie narządów miąższowych,

• przewlekłe zaparcia,

• zaburzenia menstruacji,

• zaawansowana próchnica zębów,

• zmiany zapalne skóry,

• zanik




• żył powierzchniowych.

Pozornie "pozytywne" efekty działania:

• euforia (błogostan) i uczucie odprężenia,

• poczucie wewnętrznego zadowolenia i spokoju.

Negatywne efekty działania:




• zmniejszenie uczucia głodu, bólu i potrzeb seksualnych,

• niepokój ruchowy lub spowolnienie psychoruchowe i senność,

• subiektywne odczuwanie ciepła przy niewielkim obniżeniu temperatury ciała

• zmniejszenie czynników motywacyjnych,

• apatia i wypalenie emocjonalne,

• postawa obronna




• i wycofująca.

Szczególnie nieprzyjemne efekty mogą wystąpić w trakcie pierwszych prób zażywania opiatów - głównie zaburzona zostaje praca przewodu pokarmowego.

Zjawisko tolerancji

Potrzeba zwiększania dawki, aby uzyskać na pożądanym poziomie efekt działania narkotyku ­to powszechne zjawisko wśród uzależnionych od opiatów. Czynnikiem, który je ogranicza to koszty finansowe związane z podniesieniem dawki.

Na co należy zwrócić uwagę

• igły




• , strzykawki,

• brązowe watki, kapsle, nakrętki, łyżki,

• rurki do wdychania oparów,

• naczynia pokryte brudnym nalotem,

• osmalone sreberka,

• torebki z brunatnawym proszkiem,

• słoma makowa




• .

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Przedawkowanie




• depresja oddechowa,

• sinica (najpierw sinienie ust i opuszków palców),

• krańcowa senność,

• wiotczenie mięśni szkieletowych - nienaturalne rozluźnienie,

• zimna, wilgotna i lepka skóra,

• zwolniona akcja serca i niskie ciśnienie krwi,

• śpiączka i zgon




• - powodem śmierci jest ostra niewydolność oddechowa.

• W przypadku przedawkowania najważniejsze jest podtrzymanie oddechu (sztuczne oddychanie) oraz wezwanie karetki pogotowia.

• Ryzyko transmisji chorób zakaźnych (szczególnie HIV/AIDS i wirusowego zapalenia wątroby) w związku z iniekcyjną drogą przyjmowania.

• Intensywność uzależnienia, szczególnie w przypadku heroiny, bardziej niż
  w przypadku jakiegokolwiek innego narkotyku prowadzi do całkowitego podporządkowania życia nałogowi i jego podtrzymania. Skutki takiego stanu odczuwane są wyraźnie w każdej dziedzinie życia osoby uzależnionej.

• Opiaty obniżając napięcie emocjonalne sprawiają, że osoby przyjmujące je nic czują dyskomfortu swojej, pogarszającej się sytuacji.

KOKAINA

KOKAINA slangowo nazywana - koka, śnieg, koks - stanowi jeden z najsilniej działających substancji pobudzających pochodzenia roślinnego. Odznacza się ona bardzo dużym potencjałem uzależniającym.

Jako pierwsi liście koki (Erythroxylon coca) wykorzystali Indianie w Ameryce Południowej w celu zwiększenia swoich wydolności fizycznej, zmniejszenia głodu i podniesienia nastroju.

W 1860 roku Albert Niemann po raz pierwszy wyekstrahował z liści tej rośliny alkaloid, który nazwano kokainą.

W 1884 roku użyto po raz pierwszy kokainy jako środka znieczulającego miejscowo.

Używano jej powszechnie w różnych medykamentach, lekarstwach na ból zębów i napojach, jak również w papierosach, kokainowo-czekoladowych tabliczkach.

Mieszając kokainę z alkoholem zyskuje się kokatylen, który był przyczyną popularności domieszkowania kokainą win - najbardziej znane Vin Mariani.

W 1886 roku na rynek wszedł napój Coca - Cola stanowiący mieszankę ekstraktów krzewu koka i nasion drzewa kola. Do 1903 roku typowe opakowanie zawierało około 60 mg kokainy. Dzisiejsza Coca-cola nadal zawiera ekstrakt z liści koki, jednak zabieg ten skutkuje jedynie w walorach smakowych, gdyż narkotyk jest usuwany.

Rok 1886 to gwałtowny wzrost doniesień z całego świata o nowych przypadkach kokainizmu i ostrych zatruciach kokainą. Część osób na skutek tego przestała całkowicie zażywać kokainę, inni przerzucili się z zastrzyków na formę doustną jako rzekomo mniej szkodliwą. Rozpowszechnienie Coca-coli wspierało ten proces.

Używanie kokainy stawało się wówczas w pewnych kręgach modne. Szczególnie modna stała się ta używka z jednej strony wśród artystów, intelektualistów, pisarzy, ale także wśród gangsterów.

Po pierwszej wojnie światowej kokaina została zakazana w większości państw. Wciąż jest jednak popularna, najbardziej na zmniejszenie jej popularności wpłynęło pojawienie się heroiny.

Działanie fizjologiczne kokainy




• opóźnia objawy zmęczenia,

• zmniejsza potrzebę odżywiania się i snu,

• zaburza pracę serca (na początku następuje zwolnienie, a następnie przyspieszenie akcji serca), co może prowadzić do:

• miażdżycy,

• choroby wieńcowej,

• niewydolności mięśnia sercowego,

• doprowadza do pobudzenia psychoruchowego,

• powoduje wzrost ciśnienia krwi i przyspieszenie oddechu,

• większe dawki




• mogą spowodować drżenie mięśniowe i wzrost temperatury ciała.

Pozornie "pozytywne" efekty działania




• silna euforia (po jednorazowo przyjętej dawce euforia trwa do 30 minut, rzadko dłużej),

• intensywne poczucie mocy wewnętrznej (siły fizycznej i umysłowej),

• po budzenie ruchowe i podniecenie seksualne,

• poczucie wyższości i odsunięcie poczucia lęku,

• czas reakcji psychicznej ulega skróceniu - przyspieszeniu ulegają procesy myślowe,

• zanik zdolności




• odczuwania przykrych wrażeń.

Negatywne efekty działania

• brak




• krytycyzmu co do własnych możliwości i zachowań,

• niepokój i napięcie,

• bezsenność,

• załamanie nerwowe,

• urojenia




• o nieprzyjemnej treści.

Kokaina występuje zasadniczo jako:

- krystaliczny biały proszek, który można przyjmować na wiele sposobów:

• wziewnie do nosa, gdzie jest wchłaniana przez śluzówkę i niemal natychmiast wywołuje wpływ na ośrodki przyjemności w mózgu,

• wcierana w dziąsła lub w środek małżowiny usznej,

• doustnie działa znacznie słabiej, jednocześnie znieczulając błonę śluzową żołądka i znosząc w ten sposób uczucie głodu,

• na błonę śluzową języka powoduje porażenie zakończeń smakowych,

- palona poprzez dodanie jej do papierosów lub do skrętów z marihuany,

- iniekcje (zastrzyki) należą raczej do rzadkości.

CRACK

Crack najsilniejsze działanie uzależniające spośród wszystkich narkotyków inaczej mówiąc to narkotyk błyskawiczny. Wytwarzany jest przez mieszanie proszku kokainowego z eterem lub proszkiem do pieczenia, różnymi aktywatorami chemicznymi oraz wodą. Mieszankę podgrzewa się, a gdy wytworzona w ten sposób masa zastygnie, kroi się ją na kawałeczki przypominające płatki mydlane. Można je potem dodać do papierosa zawierającego tytoń lub marihuanę, można też palić je w fajce wodnej. Substancja czynna dociera do mózgu w ciągu około 7 sekund powodując przypływ euforii trwający do 20 minut i przewyższający pięcio - lub dziesięciokrotnie "haj" wywołany przez kokainę. Nazwa crack pochodzi od trzaskania kawałków spalonego narkotyku. Ponieważ crack daje najszybsze i najbardziej intensywne przeżycie euforii, ma też największą moc uzależnienia. Im silniejsza i szybciej osiągalna przyjemność, tym większe możliwości uzależniania liczniejszej grupy osób. Ze względu na siłę, crack jest odpowiedzialny za większe zniszczenia fizyczne i psychiczne oraz bardziej gwałtowne zachowania niż kokaina. Sprzedaje się go w niewielkich, szklanych fiolkach
z kolorowymi, plastykowymi korkami. Crack jest od 20 do 30 razy silniejszy niż kokaina
i działa podobnie, lecz o wiele bardziej intensywnie.

Na siłę efektów wpływa ilość przyjętej dawki. Powoduje odczucie euforii, zmniejsza niepokój i zwiększa poczucie pewności siebie, zwłaszcza w kontaktach międzyludzkich. Duże dawki kokainy powodują euforyczne doświadczenia, które kreują jaskrawe, długoterminowe wspomnienia, stanowiące podstawę dla później pojawiającej się ochoty na narkotyk. Przy większych dawkach zauważono powstawanie halucynacji i paranoi, przypominających objawy schizofrenii.

Kokaina wprowadza w stan, w którym każda, nawet najmniej sza i najprostsza czynność sprawia olbrzymią radość i satysfakcję. Człowiek staje się niezależny od opinii innych
i bardzo pewny siebie.

Po kokainie widzenie świata staje się coraz bardziej zaburzone.

W przeciwieństwie do wielu innych narkotyków w przypadku kokainy nie udowodniono powstawania uzależnienia fizycznego. Bardzo silnie natomiast uzależnia psychicznie. Po zażyciu kokainy następuje okres euforii, a potem okres złego samopoczucia, który skłania do zażycia kolejnej dawki. Przyjemne efekty wywoływane przez kokainę są przyczyną powstania wewnętrznego przymusu ciągłego używania narkotyku pomimo niekorzystnych skutków, jakie mogą wystąpić.

To łaknienie powoduje ciągłe zwiększanie dawek - większość osób nie potrafi narzucić sobie ściśle określonych ilości i całkowicie ignoruje oznaki niebezpieczeństwa.

Często, dla ominięcia niemiłych konsekwencji zwiększa się dawki do ogromnych ilości odlatując na kilka godzin, a nawet dni.

Osoby uzależnione stają się podejrzliwe i samolubne - coraz ważniejsze staje się po prostu zdobycie narkotyku. W tym celu często oszukują, kradną i popełniają inne przestępstwa. Zrywane są więzy rodzinne i partnerskie.

Już pierwsze zażycie kokainy powoduje bardzo silną chęć sięgnięcia po nią po raz kolejny. Zważywszy na wysoką cenę narkotyku (około 200 zł za gram) i silne efekty uzależniające, bardzo szybko kokaina zaczyna odgrywać coraz to większą rolę w życiu zażywającego.

Efektem długotrwałego zażywania kokainy są coraz bardziej nieprzyjemne zejścia

• zaburzenia osobowości,

• depresja z próbami samobójczymi,

• psychoza pokokainowa - zaburzenia funkcjonowania społecznego, urojenia, w tym urojenia prześladowcze.

W przypadku nałogowych wciągaczy to

• krwawienia z nosa,

• zniszczenie błony śluzowej,

• przedziurawienie przegrody nosowej .

Śmiertelną dawką sproszkowanej kokainy jest 500-1400 mg, a wstrzyknięcie 20 mg dożylnie, kończy się zazwyczaj śmiercią. Zanim to nastąpi bardzo częstym efektem przedawkowania są:

• drgawki,

• podwyższone ciśnienie krwi, kołatanie serca (przyśpieszone i niemiarowe bicie serca),

• zablokowanie ośrodka oddechowego zlokalizowanego w mózgu.

AMFETAMINA

Amfetaminy to cała grupa środków psychostymulujących pochodnych fenylopropylanu. Środki te, w odróżnieniu od kokainy powodują długotrwałe pobudzenie. W ciągu ostatnich stu lat były one wykorzystywane w różnorodny sposób: od zastosowań leczniczych
w medycynie, poprzez stosowanie ich jako środki odchudzające przez osoby otyłe; były również powszechne wśród sportowców jako tzw. koks (doping) w sporcie; obecnie pozostają przede wszystkim środkami odurzającymi stosowanymi przez narkomanów.

Zastosowanie w medycynie

Amfetamina od 1927 r. pod nazwą benzedryny stosowana była w medycynie do leczenia astmy oskrzelowej (rozszerza oskrzela) oraz napadowej senności (tzw. narkolepsji; amfetamina zmniejsza bowiem zapotrzebowanie na sen). Od wielu lat jej zastosowanie
w lecznictwie radykalnie ograniczono. W Polsce została wykreślona z lekospisu. Tylko
w nielicznych krajach nadal jest stosowana w leczeniu zespołów hiperkinetycznych u dzieci i napadowej senności. Inne odkryte i wykorzystane właściwości działania amfetaminy - to działanie zmniejszające łaknienie.

Działanie fizjologiczne




• silne pobudzenie psychomotoryczne,

• brak łaknienia,

• rozszerzenie źrenic,

• przyspieszona akcja serca i szybki oddech,

• podwyższone ciśnienie krwi i zwiększone wydalanie moczu,

• jadłowstręt,

• suchość w ustach,

• uszkodzenia szkliwa zębów (siarczan amfetaminy może zamieniać obecny
  w szkliwie zębów fosforan wapnia w siarczan wapnia, który jest lepiej rozpuszczalny w wodzie - powstałych w ten sposób mikroubytków nie zauważa




• większość dentystów).

Długość działania zależności od spożytej dawki pobudzenie trwa 2-3 godziny, a nawet dłużej.

Odczucia subiektywne Amfetamiana dają efekt ogromnego przypływu energii i bardzo wyraźne podwyższenie nastroju aż do euforii. Osoby, będące pod wpływem tych środków przeżywają wykazują wzmożoną aktywność, której towarzyszy bezsenność. Osoby takie wydają się bardziej przedsiębiorcze z równoczesnym brakiem krytycyzmu własnego postępowania.

"Pozytywne" efekty działania




• zwiększenie wydolności psychomotorycznej,

• polepszona koncentracja i możliwość maksymalnego skupienia uwagi
  (np. w czasie nauki),

• przypływ energii i gotowości do działania,

• poczucie pewności i intensywne (subiektywne) poczucie mocy,

• euforia,

• odsunięcie




• poczucia lęku.

Negatywne efekty działania

• drażliwość i agresywność,

• formikacje (wrażenie obecności insektów na skórze) przymglona świadomość.

Formy występowania i sposoby przyjmowania

Amfetamina przyjmowana jest drogą pokarmową, dożylnie, palone, wdychane przez nos. Zależnie od drogi przyjęcia Ich działanie wykazuje pewne różnice. Na przykład przy podaniu dożylnym lub paleniu w ciągu 5-15 sekund występuje tzw. kop czyli krótkotrwały okres niezwykle intensywnej euforii. Podanie doustne i donosowe wywołuje euforię o słabszym nasileniu, tzw. high (haj). Trwa ona 3-5 minut po przyjęciu przez śluzówki nosa, a ok. 20 minut po przyjęciu doustnym.

Amfetamina występuje w sprzedaży "ulicznej" w postaci bezwonnego proszku o gorzko ­cierpkim smaku, w kolorze od białego do ceglastego (w zależności od zanieczyszczeń oraz użytych w produkcji składników).Czysty chlorowodorek metamfetaminy nadający się do palenia (podobnie jak "crack"), występuje w postaci przezroczystych kryształów.

Uzależnienie psychiczne

Zależność psychiczna jest podobna do tej, która jest spowodowana przez kokainę. Wywołuje ją atrakcyjny i euforyczny przebieg działania specyfiku, wzmacniany z kolei przez przykre dolegliwości związane z jego odstawieniem (złe samopoczucie, spowolnienie psychiczne, uczucie zmęczenia i apatii), które obserwuje się już po 12 godzinach od ostatniego zażycia amfetaminy.

Uzależnienie fizyczne

Symptomy zależności fizycznej są znikome lub wcale nie występują. Jedynie przedłużony czas snu po tzw. ciągu amfetaminowym, nawet do kilku dni, jest przez niektórych specjalistów klasyfikowany jako objaw uzależnienia fizycznego. Do najczęściej pojawiających się objawów abstynencyjnych można zaliczyć uczucie przygnębienia, zmęczenia i apatii, wewnętrzny niepokój, senność, bóle głowy, obniżenie napięcia mięśniowego, wzmożone łaknienie i myśli samobójcze (!). Objawy te rozwijają się dość wolno, gdyż metabolizm i wydalanie amfetaminy z ustroju przebiega powoli.

Zewnętrzne oznaki używania amfetamin




• nerwowość, drażliwość,

• rozszerzone źrenice, w nikłym stopniu reagujące na światło,

• kłopoty ze snem,

• wahania nastroju od euforii do depresji,

• nadmierne poczucie pewności lub nieuzasadniony strach,

• znaczne ubytki




• wagi ciała (przy długotrwałym używaniu).

Na co należy zwrócić uwagę

tabletki, kapsułki, małe opakowania plastikowe zawierające biały proszek lub kryształy igły, strzykawki.

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa




• Anhedonia - utrata zdolności odczuwania przyjemności.

• Psychoza amfetaminowa o charakterze majaczeniowo-urojeniowym omamy słuchowe i urojenia prześladowcze.

• Głęboka i ostra depresja może prowadzić do myśli i prób samobójczych nawet przez długi czas od momentu zaprzestania jego przyjmowania.

• Zmniejszenie potencji z równoczesnym wzrostem pożądania.

• Silne pobudzenie oraz zanik samokontroli prowadzi często do niespodziewanych, bardzo gwałtownych zachowań.

• Skrajne wyczerpanie spowodowane długim okresem intensywnego przyjmowania narkotyku. Z reguły już po kilkudniowym "ciągu" osoba używająca amfetaminy zapada w przedłużony, niespokojny sen trwający nawet do 48 godzin.

• Przedawkowanie przejawia się w postaci tachykardii, bólów w klatce piersiowej, nadciśnienia tętniczego i zagrażającej życiu zapaści sercowo-naczyniowej




• .

Nazwy slangowe - amfa, proszek, spid, proch, feta, setka, witamina A.

MARIHUANA, HASZYSZ, CANNABIS

Narkotyki te w slangu nazywa się m.in.: grass, marycha, maryśka, trawka, trawa, gandzia, czaj, skun, zioło, ziele, gówno, bhang, jazz, staff, hasz, plastelina…

Wyrabiane są z konopi indyjskich. Zawierają kilkadziesiąt aktywnych biologicznie substancji, spośród których najważniejsze są tetrahydrokanabiole (THC).

Wysuszone liście i kwiaty konopi, przypominające natkę pietruszki, czy też oregano noszą nazwę marihuany. Natomiast wysuszona, podobna do żywicy wydzielina to haszysz.
Z marihuany "konsumenci" robią skręty, a haszyszem, który ma postać brązowych lub czarnych kulek i kostek - nabijają fajkę. Olej haszyszowy, płyn o konsystencji syropu, często używany jest do nasączania zwykłych papierosów lub skrętów z marihuany.

Co to jest marihuana?

Marihuana czyli "trawka" to wysuszone ziele konopi. Zazwyczaj do jej produkcji używa się kwiatostanów niezapylonych roślin żeńskich, gdyż tam znajduje się najwięcej substancji psychoaktywnych. Z wyglądu marihuana najczęściej przypomina popularną przyprawę używaną w kuchni, choć różne techniki suszenia pozwalają uzyskać zioło
o całkiem odmiennym wyglądzie - np. popularny w Holandii gatunek Jamaican, to ciemnobrązowe, niemalże czarne, wysuszone na wiór cienkie patyki i listki.

Najprostszym, choć nie zawsze skutecznym sposobem rozpoznania trawki jest jej charakterystyczny zapach. Większość substancji psychoaktywnych znajduje się
w mikroskopijnych brodawkach żywicznych pokrywających całą roślinę, za wyjątkiem nasion i korzeni. W miarę dojrzewania rośliny, brodawki te powiększają się do tego stopnia, że niekiedy stają się widoczne gołym okiem jako drobne, białe kryształki, a zioło sprawia wrażenie pokrytego szronem. To jedna z cech, po których można poznać wysokiej jakości marihuanę.

Co się z tym robi?

Sposobów spożywania trawki jest wiele. Najprostsze jest palenie - wykorzystuje się do tego całą gamę "instrumentów", od skrętów począwszy, poprzez różnego rodzaju fajeczki i fifki, na fajkach wodnych kończąc. Przez 5000 lat ludzie tak rozwinęli kulturę palenia trawki, że praktycznie każda nacja ma swoje tradycyjne akcesoria. Polacy wypadają na tym tle słabo, gdyż mimo upływu czasu, najpopularniejsze u nas są nadal lufki papierosowe - nietrwałe, parzące w palce, grożące wciągnięciem żaru do ust (komety) i, co najważniejsze, nie zapewniające odpowiedniej temperatury spalania, ale za to bardzo oszczędne…

Drugi, mniej popularny sposób, to dodawanie trawki do ciast, zapiekanek, kotletów i innych posiłków. Niektórzy robią także wywary na mleku. Ważne jest tylko, by potrawa była dość tłusta, gdyż pożądane substancje zawarte w trawce w ogóle nie rozpuszczają się w wodzie, zaś w tłuszczach - doskonale. Jest to sposób zdrowszy niż palenie (odpada problem substancji smolistych w płucach), ale wymaga większej ilości trawki i zmusza do dłuższego czekania na efekty.

Właściwości marihuany

Za psychoaktywne właściwości marihuany odpowiadają kanabinoidy. Jest to niezwykle liczna grupa związków chemicznych i ich izomerów, produkowanych wyłącznie przez konopie,
z których za najliczniejsze i najsilniej oddziaływujące na człowieka to: delta-9-tetrahydrokanabinol i delta-8-tetrahydrokanabinol, w skrócie -

THC - jest to najważniejszy składnik psychoaktywny. Jego zawartość jest głównym miernikiem wartości marihuany i waha się od ilości śladowych (np. w konopiach włóknistych) do ok. 95% wszystkich kanabinoidów w najlepszej jakości trawce. Odpowiada za większość pozytywnych efektów psychicznych wywoływanych przez marihuanę.

Kanabidiol (CBD) - jego działanie jest zazwyczaj uspokajające, a przy dużym stężeniu może wywołać depresję. W dobrej jakości marihuanie jest go niewiele, ale w gorszych gatunkach może znacznie przeważać nad THC. Oddziaływuje na mózg 2-3 razy dłużej niż THC.

Kanabinol (CBN) - produkt rozkładu THC. W świeżo zebranym stanowi nikły procent, ale przy niewłaściwym suszeniu i przechowywaniu jego ilość dramatycznie wzrasta kosztem THC. Działa usypiająco i lekko dezorientująco.

Ważne z punktu widzenia palacza jest to, że w/w kanabinoidy rzadko występują w stanie wolnym. Zazwyczaj powstają one z bardziej złożonych, nieaktywnych związków pod wpływem temperatury. Dlatego trawka, by zadziałała, wymaga spalenia, upieczenia
w gorącym piecu lub chociaż lekkiego podgrzania, zaś zjedzenie surowej marihuany może conajwyżej skończyć się nieprzyjemnościami żołądkowymi.

Wskazówki ogólne uprawy

Ganja jest rośliną rozdzielnopłciową. Zarówno męskie jak i żeńskie rośliny produkują żywicę THC, choć męskie krzaki są dużo słabsze i na ogół nie nadają się do palenia (można za to ugotować z nich np. mleko czy też budyń).

Marihuana może osiągać wysokość od 30 cm do 6 metrów - w zależności od odmiany, sposobu hodowli i warunków uprawy.

Normalnie posiada współczynnik płci 1:1, ale można nań wpłynąć na kilka sposobów
np. działając eterem w wczesnym stadium życia rośliny. Męska roślina umiera w 12 tygodniu hodowli, żeńskie rośliny żyją kolejne 3-5 tygodni, aby mogły wyprodukować kwiaty
i nasiona, jednak zapłodnione rośliny żeńskie są dużo słabsze i na ogół nie dopuszcza się do zapylenia i wytworzenia nasion. Dojrzałe żeńskie rośliny mogą ważyć nawet dwa razy tyle co męskie.

Ziemia pod uprawę konopi powinna być żyzna i spulchniona, bogata w azot, potas, wapń
i fosfor. Odczyn gleby dla uzyskania najlepszych rezultatów powinien być obojętny (pH pomiędzy 6,0 - 7,5). Najlepsze z możliwych do nabycia podłoże to ziemia torfowa

HASZYSZ

Haszysz (hasz, plastelina) Haszysz produkowany jest z żywicy konopnej, która wycieka
z pękniętych brodawek. Żywica i zebrane z nią drobiny roślinne są potem prasowane w bryłki
i suszone. Kostki haszyszowe z czasem ciemnieją z wierzchu, tracąc swoje cenne właściwości, lecz wewnątrz bryłki zachowują swój jasnobrązowy kolor i pierwotną moc. Ponieważ żywica zazwyczaj zawiera dużo substancji psychoaktywnych, ich stężenie
w haszyszu jest kilkukrotnie większe niż w marihuanie pochodzącej z tej samej rośliny. Brak niepotrzebnych elementów roślinnych (liście, łodygi) sprawia, że palenie haszyszu jest zdrowsze za sprawą mniejszej ilości substancji smolistych. Z tego też względu ma on mniej oszałamiające działanie. Ze względu na plastyczność (stąd też swojska nazwa "plastelina")
i brak włókien, haszysz jest wygodniejszy jako dodatek do posiłków. Niestety, skomplikowana produkcja sprawia, że pomimo wielu zalet, jest on dość drogi i w naszym kraju niezbyt popularny.

Haszysz, czyli żywica cannabis - to produkt wytworzony poprzez młócenie materiału roślinnego w celu oddzielenia wytwarzających żywicę części roślin od elementów balastowych. Po oddzieleniu nasion i drobnych części włóknistych otrzymuje się produkt
o dużej zawartości żywicy. Materiał formowany jest w płyty. Ten sposób wytwarzania haszyszu pochodzi z krajów śródziemnomorskich. Na subkontynencie indyjskim metoda zbierania żywicy polega na rozcieraniu kwitnących i owocujących wierzchołków rośliny
w rękach, na których pozostaje żywica zbierana następnie za pomocą specjalnego metalowego urządzenia. Inna metoda polega na zanurzaniu pozbawionego łodyg materiału roślinnego we wrzącej wodzie, co powoduje oddzielenie się żywicy, która po ochłodzeniu tworzy na powierzchni wody stałą masę. Dodaje się ją do żywności lub pali w fajce.

Olej haszyszowy - jest to ciekły ekstrakt materiału roślinnego lub żywicy otrzymany za pomocą rozpuszczalników organicznych, takich jak alkohol, benzyna czy eter naftowy. Postać płynna lepiej nadaje się do przemytu, gdyż w szczelnie zamkniętych butelkach nie może być wykryta nawet przez specjalnie tresowane psy. Rozcieńczony olej przyjmuje barwę zieloną lub brązową, zależnie od dojrzałości materiału roślinnego, z którego został otrzymany, a także charakteru rozpuszczalnika. Często nasącza się tytoń papierosowy dwoma lub trzema kroplami oleju haszyszowego i w ten sposób używanie wygląda "legalnie". Nie ma dwóch identycznych próbek preparatów narkotycznych otrzymywanych z konopi: otrzymuje się je
z różnego materiału roślinnego, przerabia różnymi metodami, wzbogaca i zagęszcza przy użyciu różnych technik. Przeciętna zawartość THC w produktach z haszyszu wynosi:

- haszysz: 2 - 19%,

- olej haszyszowy: 10 - 30%.

Stężenie najważniejszego środka psychoaktywnego Cannabis sativa L. czyli tetrahydrokannabinolu decyduje o sile preparatu. Jego zawartość w materiale roślinnym decyduje o sile hashu i zależy m.in. od genetycznych właściwości rośliny, warunków jej wegetacji, sposobu zbierania, wieku rośliny, rodzaju gleby i klimatu. Dobierając odpowiednie warunki można doprowadzić do wzrostu zawartości THC. Różnice pomiędzy poszczególnymi gatunkami haszyszu, wynikające z pochodzenia geograficznego, są dobrze znane osobom stale stosującym ten preparat. W celu bardziej precyzyjnego określenia haszyszu pod względem jakości i mocy, często nadawane są nazwy kraju, z którego pochodzi - Afgan, Maroko, Nepalczyk, itp. Znawcy twierdzą, że najlepszy (najsilniejszy) haszysz pochodzi
z Afganistanu.

Możliwe jest również syntetyczne wyprodukowanie THC. Jest ono jednak używane wyłącznie w laboratoriach w celach badawczych. Otrzymanie syntetycznego THC jest bardzo kosztowne, a do celów badań eksperymentalnych podawane jest ono w 20 mg kapsułkach.

Kolory haszyszu

Haszysze pochodzące z Afganistanu i Nepalu mają bardzo ciemną, niemal czarną barwę, są plastyczne, oleiste, stosunkowo łatwopalne i mają dużą zawartość THC - do ok. 20%. Haszysze pochodzące z Maroko, Libanu i Turcji są suche, kruche, nieplastyczne,
stosunkowo trudno się palą bez dodatków, mają barwy od miodowożółtej, przez jasno-
i ciemnobrązową, do ceglastoczerwonej, i ze względu na dużą zawartość niewiadomych
dodatków, zawierają stosunkowo niewiele THC - od 1 do 10%.

Haszysz produkowany w Holandii może mieć barwę nawet zielonkawą i zawierać olbrzymie ilości THC - najsilniejszy wyprodukowany w Holandii haszysz zawierał 59% THC.

Legalność w Polsce

Produkcja i posiadanie haszyszu jest w Polsce nielegalne i podlega karze od pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny, poprzez pozbawienie wolności do lat 3, aż do pozbawienia wolności do lat 5 i grzywny.

Chociaż pogląd, że używanie konopi wywołuje mniejsze szkody niż papierosy
i alkohol, jest prezentowany przez wielu badaczy w krajach Europy Zachodniej, to aktualne, dobrze udokumentowane badania bezspornie wykazały wysoką ich szkodliwość. Szczególnie niebezpieczna jest holenderska odmiana konopi zawierająca aż 18% THC (przeciętnie jest ich tylko 6%). Skręt z tej odmiany nosi nazwę skun. Osoby pod działaniem konopi mają wrażenie, że zachodzące wokół nich zjawiska zmieniają się w błyskawicznym tempie. Np. podczas jazdy samochodem z szybkością 40 km na godzinę, wydaje się im, jakby poruszali się z szybkością znacznie przewyższającą 80-100 km na godzinę.

Wielu palaczy przyznaje, że trawka zwiększa ich wrażliwość na odbiór sztuki, a szczególnie muzyki, gdyż dźwięk staje się bardziej przestrzenny i bogatszy. Jest też często używana przez artystów dla pobudzenia wyobraźni lub skierowania myślenia na trochę inne tory.

Są to objawy występujące po przyjęciu niewielkiej dawki THC, tj. 10-15 mg (2-3 papierosy). Po większych dawkach (25-30 mg) pojawia się uczucie zimna, drżenie mięśni, zaburzenia koordynacji ruchowej, nudności, wymioty, zawroty głowy. W okresie przewlekłego zatrucia występuje uczucie lęku, nawet paniki, brak motywacji do działania, zaburzenia samooceny,
a także stany depresyjne. W skrajnych przypadkach u osób głęboko uzależnionych pojawiają się ruchy pląsawiczne, niezborne tiki, halucynacje, oczopląs i zaburzenia widzenia. Źrenice są wyraźnie rozszerzone. Ponieważ w dymie spalonych konopi, podobnie jak w papierosowym, znajdują się substancje smoliste, po dłuższym okresie dochodzi do uszkodzenia górnych dróg oddechowych i płuc (również astmy). Uszkodzeniu ulega także wątroba i mięsień sercowy. Obniża się odporność immunologiczna. Najnowsze badania amerykańskie wykazały toksyczne działanie THC na jajniki (zmniejszona częstotliwość owulacji), na jądra (zmniejszona ilość plemników) oraz na płód (uszkodzenie narządów wewnętrznych).

Zażywanie marihuany i haszyszu objawia się poprzez:

-




wzrost ciśnienia krwi,

- przyspieszone tętno,

- wysuszenie śluzówek jamy ustnej, nosa,

- czasami ataki kaszlu,

- przekrwienie gałek ocznych, spojówek, niekiedy obrzęk powiek,

- pocenie się,

- zwiększenie apetytu,

- bóle i zawroty głowy,

- zaburzenia koordynacji ruchowej, uwagi i możliwości uczenia się,

- zaburzenia pamięci




i ogólnie gorszą sprawność psychofizyczną (wzrost urazowości).

Przy dłuższym ich używaniu obserwuje się tendencję do przechodzenia "palacza" na używanie środków o dużym potencjale uzależnienia. W Polsce, szczególnie w Warszawie, ze względu na pojawienie się heroiny do palenia ("brown sugar") to przejście w wielu przypadkach następuje bardzo szybko. Przyjmowany przez lata THC odkłada się w tkance nerwowej i tłuszczowej. Osoba, która przerwała palenie, jeszcze przez dłuższy czas powoli wydala tę substancję. Jeżeli wkrótce po zaprzestaniu zażywania uzależniony znów wróci do nałogu - to objawy toksyczne i psychotyczne szybko się nasilą. Ponieważ THC znajduje się
w organizmie dłuższy czas, po nagłym odstawieniu konopi nie pojawiają się wyraźne objawy abstynencji. Natomiast występuje psychiczny głód narkotyku.

Jeżeli rodzice podejrzewają, że ich dziecko zażywa te narkotyki,

powinni zwrócić uwagę na:

-




słodkawą woń oddechu, włosów i ubrania,

- chichot, euforię,

- przekrwione oczy,

- kaszel,

- zwiększone łaknienie, apetyt na słodycze,

- zaburzenia




koordynacji ruchowej.

W pokoju może unosić się zapach palonych liści inny niż po papierosach, w kieszeniach lub
w podszewce ubrań znajdują się brązowo - szare nasionka, bibuła papierosowa, zielony tytoń,
a dziecko ma blade palce.

Coś pozytywnego …

W latach 90 zaczęto się poważniej przyglądać możliwościom leczniczym THC.
ProfEsor Leslie Iversen, farmakolog z Oxford University, autor książki "Science of Marihuana" powiedział:

"Mniej więcej 10 lat temu zaczęliśmy szukać wpływu THC na funkcjonowanie mózgu.
W tym czasie udało się odkryć wiele interesujących medycznych zastosowań THC".

Oczywiście niekoniecznie w postaci kręconych domowym sposobem jointów, w których nie sposób określić dawkowania. Między innymi prowadzi się próby wykorzystania konopi w leczeniu bólu przy zaawansowanej chorobie nowotworowej i przy stwardnieniu rozsianym. Szczególne nadzieje budzi działanie THC w skojarzeniu z opioidami, czyli np. z morfiną, której działanie przeciwbólowe potęguje. Znane są też obiecujące próby zastosowania THC jako samodzielnego środka znieczulającego. Nie jest wprawdzie tak silny jak morfina, ale ma tę zaletę, że nie powoduje nudności, nie upośledza układu oddechowego i nie wywołuje nietolerancji. Przeciwwymiotne działanie THC można też wykorzystać w łagodzeniu skutków ubocznych chemioterapii - badania kliniczne dowiodły, że konopie pomagają tym pacjentom, u których inne środki przeciwwymiotne nie skutkowały. Kolejnym polem zastosowania konopi może być w przyszłości okulistyka. Marihuana obniża ciśnienie w gałce ocznej, a zbyt wysoki jego poziom bardzo często powoduje jaskrę, która nierzadko prowadzi do ślepoty. Środki na bazie THC próbuje się także wykorzystywać w leczeniu chorych na AIDS. THC pobudza bowiem apetyt, który u osób wyniszczonych towarzyszącymi AIDS chorobami oportunistycznymi jest bardzo mizerny. Dzięki więc marihuanie odżywiają się lepiej, przy okazji poprawia im się nastrój, a zatem i komfort życia. Wielkie nadzieje budzą też możliwości związane z układem endokannabinowym. Nasz organizm potrafi bowiem wytwarzać substancje podobne do THC. Ostatnio udało się odkryć, że te naturalne kannabinole i ich receptory regulują wiele procesów, między innymi wpływ alkoholu na mózg. Być może więc dzięki nim uda się stworzyć lekarstwo, które pomoże leczyć ludzi uzależnionych.

LSD

LSD to środek z grupy halucynogenów, związek kwasu lizergowego, powszechnie znany jako "kwas", powodujący omamy wzrokowe, słuchowe i dotykowe.

LSD jest jednym z najtańszych i najszerzej dostępnych narkotyków. Praktycznie całkowicie wyparło ono inne psychodeliki. Od ponad dwudziestu lat jest to najpopularniejszy środek halucynogenny.
Substancją aktywną w LSD jest dietyloamid kwasu lizergowego (LSD-25).

Zastosowanie w medycynie

Najpoważniejsze próby medycznego stosowania LSD dotyczyły psychiatrii, a dokładnie leczenia schizofreników. Niestety trudno znaleźć w literaturze wiarygodne opisy efektów terapeutycznych LSD w tym ujęciu, mimo iż w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych opublikowano ponad tysiąc badań dotyczących około 40 tysięcy pacjentów.

Działanie fizjologiczne

- zawroty głowy,

- rozszerzenie źrenic i suchość w ustach,

- drżenie mięśniowe i skurcze mięśni klatki piersiowej,

- osłabienie i nudności,

- kołatanie serca,

- wzrost ciśnienia krwi,

- zapis fal mózgowych (EEG) osoby znajdującej się pod wpływem LSD-25 przypomina stan pobudzenia i niepokoju,

- rozszerzenie źrenic i silne poty to dodatkowe objawy fizyczne pojawiające się przy zatruciu LSD.

Długość działania

Efekty zależą od ilości użytego LSD i osiągają szczyt w przeciągu okresu od jednej do trzech godzin po zażyciu środka. Halucynacje mogą trwać od 8 do 12 godzin.

Odczucia subiektywne

Osoba pod wpływem LSD jest bardzo podatna na każdy rodzaj sugestii, w szczególności autosugestię. Zarówno rodzaj halucynacji, jak i ich treść są uzależnione od nastawienia osoby zażywającej środek i od atmosfery, w której dochodzi do jego użycia.

Pozornie "pozytywne" efekty działania

Wywoływane przez LSD, pod względem psychicznym, objawy są bardzo różnorodne. Nie mniej jednak do najczęściej pojawiających się można zaliczyć:




• zmianę poczucia kształtów i barw

• niewyraźne widzenie całości i ostrzejsze widzenie kontrastów

• wyostrzenie słuchu

• poczucie obcości własnego ciała

• omamy, złudzenia i urojenia wzrokowe

• zmiany nastroju i euforię

• subiektywne poczucie wolniejszego upływu czasu

• gonitwę myśli i




• zmniejszenie zdolności krytycznego osądu.

Czasem pojawia się uczucie lekkości, bądź przeciwnie - ociężałości. Przedmioty widziane po otwarciu oczu zwykle zdają się błyszczeć, a nawet najprostsze z nich nabierają niezwykłego znaczenia symbolicznego.

Negatywne efekty działania




• problemy z zachowaniem równowagi i mówieniem,

• zła ocena odległości oraz własnych umiejętności,

• niespójność wypowiedzi,

• zimne dłonie i stopy,

• wymioty,

• uczucie nacisku na klatkę piersiową ("ciasny sweterek"),

• uczucie oszołomienia, osamotnienia,

• depersonalizacja,

• bezsenność,

• panika, lęk, płacz, śmiech,

• "złe podróże" (bad trip) - stany charakteryzujące się m.in. poczuciem utraty zmysłów, halucynacjami o bardzo przerażającej treści, nieprzyjemnymi




• doznaniami dotyczącymi własnego ciała.

Formy występowania i sposoby przyjmowania

• Najczęstszą formą tego psychodeliku są będące w nielegalnej dystrybucji kolorowe papierowe znaczki wielkości przedstawiające różne symbole graficzne - nasączone roztworem LSD.

• Stosowane są one doustnie (ssanie lub włożenie pod język).

• LSD ma niezwykle niską dawkę efektywną: każdy znaczek zawiera ok. 300 mikrogramów LSD (w Polsce czasem 100 mikrogramów z dodatkiem amfetaminy dla wzmocnienia efektu).

• Prędkość działania LSD jest zależna od sposobu przyjęcia środka. I tak, brany doustnie (droga pokarmowa) przynosi efekty dopiero po ponad 40 minutach, u osób szczególnie wrażliwych - wcześniej, nawet po 15.

• Często jest przyjmowana poprzez włożenie pod język, a więc wchłaniana przez dziąsła.

• LSD może być również, co jest szczególnie niebezpieczne, włożona pod powiekę oka.

Właściwości uzależniające

Uzależnienie psychiczne

Występuje raczej rzadko - tylko wyjątkowo prowadzi do nieodpartej chęci ponownego przyjęcia.

Uzależnienie fizyczne

Brak możliwości fizycznego uzależnienia - niezależnie od częstotliwości przyjmowania, organizm nie włącza LSD do metabolizmu. Nie zaobserwowano, oprócz uczucia ospałości
i czasem przygnębienia, żadnych objawów abstynencji po odstawieniu LSD.

Zjawisko tolerancji

Zauważono, że częste używanie LSD powoduje nieznaczny wzrost tolerancji. Wzrost ten waha się w granicach od 15 do 25%.

Zewnętrzne oznaki używania

- rozszerzone źrenice i słaba ich reakcja na światło,

- dziwne, nieracjonalne wypowiedzi,

- wesołkowatość i bełkotliwa mowa,

- brak koordynacji ruchowej i widoczne zaburzenie orientacji przestrzennej.

Na co należy zwrócić uwagę

- bibułka nasączana roztworem,

- cukier w kostkach,

- opłatki,

- małe tubki z płynem,

- silny zapach potu.

Nazwy slangowe - kwas, kwach, kwasik, papierek, krysztatek, kamyczek, trip, ejsid, tejbs, listek

Nazwy własne bibułek z kolorowym nadrukiem, np. Asterix

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Mimo, że zazwyczaj osoba odurzona LSD zdaje sobie sprawę z tego, że jest pod wpływem halucynacji - niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia może wynikać
  z nieracjonalnego zachowania się: błędnej oceny odległości, czasu i własnych możliwości.

• Ciągłe zażywanie LSD powoduje uszkodzenia mózgu oraz zmiany chromosomalne.

• Szczególnie przy stosowaniu zbyt dużych dawek mogą pojawić się poważne urojenia, które wpływając na zachowanie zagrożą bezpieczeństwu odurzonej osoby.

• W przypadku używania LSD, u niektórych osób może mieć to wpływ na wyzwalanie się stanów psychotycznych (indukcja schorzeń psychiatrycznych) a także na występowanie tendencji samobójczych.

• Flashback - możliwość ponownego, chwilowego wystąpienia wrażeń i halucynacji doznanych podczas odurzenia mająca miejsce w pewnym odstępie czasowym od momentu odurzenia (nawet po kilku tygodniach czy miesiącach).

• Przedawkowanie ze śmiertelnym skutkiem nie jest możliwe - nie występuje zagrożenie życia bezpośrednio ze strony samej substancji chemicznej.

JAK WYGADAJĄ NARKOTYKI - zdjęcia na stronie: http://www.narkotyki.com.pl/galeria.html

K H A T

Khat (quat, qat, qaadka, chat, Catha edulis) [wymawiaj: "kot"] jest krzewem
o zielonych liściach, żutym od stuleci przez ludy żyjące na terenach Somalii, Etiopii
i południowej części Półwyspu Arabskiego (dzisiejszy Jemen). Oryginalnie pochodzi
z Etiopii, ale rozprzestrzenił się na obszar Arabii Saudyjskiej, Jemenu, Malawi, Kenii, Ugandy, Tanzanii, Kongo, Zimbabwe, Zambii i RPA. Niedawno pojawił się w na kontynencie europejskim i w Wielkiej Brytanii, zwłaszcza wśród emigrantów i uchodźców
z tamtejszych rejonów i jest sprzedawany w sklepikach z roślinami we wschodnich dzielnicach. Kosztuje 4 funty za pęk, ale pozostaje "przy życiu" tylko kilka dni po zerwaniu. Najmocniejsze działanie ma, gdy świeże liście się żuje, ale także w postaci naparu herbacianego lub jako dodatek do past i ciast.

Khat osiąga od 10 do 20 stóp wysokości. Jego żylaste liście przypominają zeschniętą bazylię. Świeże liście są koloru karmazynowo-brązowego i lśnią, ale gdy dojrzeją, stają się szorstkie i żółtozielone. Emitują ostry zapach. Najbardziej pożądaną częścią liści są młode pędy z samego szczytu rośliny. Jednak liście i łodygi ze środkowych i dolnych partii krzewu także są używane.

Liście khat zawierają psychoaktywne składniki, takie jak katydon ["cathidone"], który jest strukturalnie i chemicznie podobny do d-amfetaminy, oraz katynę ["cathine"]
(d-norizoefedrynę), delikatniejszą odmianę katynonu i katydynę ["cathidine"]. Khat jest także bogaty w kwas askorbinowy - znakomite antidotum na działanie amfetamin. Świeże liście zawierają wszystkie wymienione składniki; po zamrożeniu na 48 godzin i rozmrożeniu mogą mieć jedynie katynę, co wyjaśnia dlaczego użytkownicy preferują świeże pędy. Inne nazwy khat: Qat, Kat, Chat, Kus-es-Salahin, Mirra, Tohai, Tschat, Catha, Quat, Abyssinian Tea, African Tea, African Salad.

HISTORIA

Wzmianki co do spożywania khat można znaleźć w pismach arabskich z XIII wieku. Lekarze zalecali khat do leczenia depresji i braku energii. Efekty stymulacyjne oznaczały, iż khat był spożywany przez ciężko pracujących rolników. W niektórych krajach muzułmańskich, gdzie alkohol jest zakazany, khat jest powszechnie zażywany w sytuacjach towarzyskich, mimo iż jest także potępiany na gruncie religijnym i kulturowym.

EFEKTY DZIAŁANIA

Khat jest stymulantem z efektami podobnymi do działania amfetaminy. Żucie liści rośliny powoduje u ludzi zwiększenie uwagi, gadatliwość oraz stłumienie apetytu. Użytkownicy zauważyli też stopniowe wyciszenie po kilku godzinach działania khat. Regularnie spożywanie może prowadzić do wywołania bezsenności, anoreksji i lęku.
W niektórych przypadkach może powodować u ludzi uczucie irytacji i złości oraz chęć do przemocy. W przypadkach regularnego spożycia występuje uzależnienie psychiczne, objawiające się uczuciem depresji, o ile nie podtrzyma się dalszego zażywania.

"U zwierząt wywołuje ekscytację i zwiększoną aktywność ruchową. U ludzi jest stymulantem wytwarzającym uczucie egzaltacji, bycia wyzwolonym od czasu i przestrzeni. Wywołuje ekstremalną gadatliwość, niedorzeczny śmiech, a nawet częściową śpiączkę. Chroniczne spożycie może prowadzić do delirium tremens" (Lewin, 1924). Galkin
i Mironychev (1964) donoszą, że ok. 80% populacji Jemenu spożywa khat. BBC News doniosło w 2001 roku, że Somalijczycy wydają dziennie 300 000 dol. na khat.

Początkowe efekty spożycia są nieprzyjemne. Zawroty głowy, nudności, ból żołądka. Stopniowo pojawiają się przyjemniejsze efekty. Poczucie wszechogarniającej szczęśliwości, jasność myśli, euforia i energia do działania. Niekiedy khat wywołuje depresję, senność, potem głęboki sen. Bywają rzadkie przypadki agresji i ponadnormatywnej ekscytacji. Galkin
i jego współpracownik zaobserwowali 51 przypadków wzięcia khat. Z tego 27 doznało ekscytacji, 18 senności, 6 było bez zmian. Szybkość oddechu i pulsu była przyspieszona, ciśnienie krwi miało tendencję wzrostową. Konsumenci mieli także zmniejszoną zdolność funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego.

LECZENIE UZALEŻNIEŃ OD KHAT

Khat jest sympatiomimetykiem [? - luxx] i jego efekty farmakologiczne są zbliżone do amfetaminy. W 1992 roku zanotowano dwa przypadki leczenia uzależnień od khat (Miller
i Turner), trwające 1-2 tygodnie fazy detoksowej i kilka miesięcy lżejszego programu leczenia. Detoks obejmował podawanie bromokryptyny (0,625 mg u jednego pacjenta i 1,25 mg u drugiego raz dziennie i zmniejszanie dawek przez okres 5-12 dni). Kontynuowane pragnienie stymulantów u jednego z nich spowodowało podanie dezypraminy (200 mg dziennie) przez 6 miesięcy od fazy detoksu z tendencją do stopniowego zmniejszania dawek. Poprzednie próby leczenia psychozy post-khatowej wymagały podawanie tiorydazyny (300 mg dziennie) przez 1 tydzień, bez symptomów nawrotu uzależnienia.

NIKOTYNA

Historia uprawy i używania tytoniu w Europie liczy już prawie 500 lat. Z końca XIX wieku pochodzą pierwsze informacje na temat chorób wywołanych paleniem tytoniu. Z tego okresu pochodzą pierwsze badania dotyczące związku pomiędzy paleniem tytoniu a występowaniem nowotworów złośliwych. Pomniejsze badania wykazały, że dym papierosów zawiera substancje działają niekorzystnie na organizm. Do substancji tych należy przede wszystkim nikotyna (C10H14N2).

Nazwa nikotyny pochodzi od nazwiska francuskiego lekarza, Jeana Nicot, który w XVI wieku zalecał tytoń jako lek. Nikotyna została pierwszy raz wyizolowana w 1828 roku, a jej chemiczna budowa została odkryta w 1843 roku a otrzymana w 1904.

Jest to związek chemiczny o bardzo silnych właściwościach trujących. Już w dawce 0,05-0,1 g wywołuje zatrucie śmiertelne w ciągu jednej minuty. Można powiedzieć, że kropla nikotyny jest dawką śmiertelną. Nikotyna występuje w liściach różnego gatunków tytoniu. Wysuszone liście zależnie od gatunku zawierają od 0,5-8% nikotyny wchłania się ona szybko do krwi przez błonę śluzową jamy ustnej i górnych dróg oddechowych. Wpływa ujemnie na układ nerwowy. Poza tym nikotyna wpływa na układ krążenia układ pokarmowy oraz zmniejsza siły odpornościowe organizmu. Przedostająca się do krwi płucne nikotyna jest roznoszona po całym organizmie powodując wzrost lepkości krwi fibrynogenu i białych ciałek krwi zmniejszając ich proporcje i uszkadzając prawidłowe ich funkcjonowanie.

Nikotynizm

Z satysfakcją można odnotować fakt, że w 1988 roku naczelny lekarz USA uznał palenie papierosów i inne formy używania tytoniu za uzależnienie zwane nikotynizmem (C.L. Sheridan i S.A. Radmacher1998).

Najczęściej jest to palenie tytoniu w postaci papierosów, fajki lub cygar. Można się też spotkać z tak zwanym tytoniem bezdymowym. Najczęściej ma on postać tytoniu do żucia („prymki”) lub tabaki sproszkowanego tytoniu wciąganego do nosa. (Żucie tytoniu charakterystyczne jest dla kultury anglosaskiej, gł. Amerykańskiej. Zażywanie tabaki spotyka się w różnych kulturach, grupach etnicznych w Polsce było one popularne wśród Kaszubów). Podczas palenia papierosa występuje podniesienie glukozy we krwi, co wywołuje chwilowe dobre samopoczucie. Zaraz potem, jednak następuje gwałtowny spadek glukozy (tzw. hipoglikemia tytoniowa), co objawia się silnym pobudzeniem nerwowym. Palacz chcąc go rozładować sięga po następnego papierosa. W ten sposób dochodzi do uzależnienia od palenia papierosów (nikotyny). Nikotyna zaliczania jest do uzależniających środków psychoaktywnych oddziałując na ośrodkowy układ nerwowy wywołuje ona swojego rodzaju uczucie błogostanu aczkolwiek na ogół o dość słabym nasileniu ciekawy jest fakt, że taki stan występuje dopiero po wytworzeniu się tolerancji na toksyczny wpływ tytoniu. Pierwsze próby palenia papierosów na ogół łączą się z nieprzyjemnymi objawami w postaci m.in. bólów głowy, nudności
i dysforii.

Używanie tytoniu jest zaliczane do zachowań uwarunkowanych instrumentalnie, co oznacza, że kształtowane jest pod wpływem rozmaitych wzmocnień pozytywnych jak
i negatywnych.

Do wzmocnień pozytywnych należy zaliczyć wspomnienie już doznanie przyjemności poczucie większej sprawności intelektualnej a nawet uspokojenie, jeśli jednostka znajduje się w stanie stresu. Mechanizm psychologiczny i fizjologiczny jest ciągle dyskutowany jednak spotykana niegdyś interpretacja, że poprawa funkcjonowania psychoruchowego jest jedynie skutkiem zaspokojenia swojego rodzaju nawyku zwłaszcza ruchowych stereotypów związanych z zapaleniem papierosa zaciąganiem się itp., nie wytrzymuje próby czasu. Oczywiście wykonywane w trakcie palenia tytoniu czy wręcz towarzyszące mu rytuały są również pozytywnymi wzmocnieniami.

Wzmocnieniem negatywnym, czyli karą, której chce uniknąć osoba uzależniona od tytoniu są nieprzyjemne objawy związane z zespołem abstynencyjnym występującym po odstawieniu tytoniu. U osób palących duże ilości papierosów objawy te mogą wystąpić już po 2 godzinach od zaprzestania palenia należy do nich zaliczyć przede wszystkim głód nikotynowy stan frustracji drażliwość zawroty głowy, pocenie się, krótkotrwałe podwyższenie ciepłoty ciała. Pośrednimi skutkami odstawienia tytoniu może być wzmożone łaknienie i przyrost masy ciała. Objawy występujące po odstawianiu tytoniu bezdyskowego są w zasadzie takie same.

Niezależnie od siły wzmocnień prowadzących bezpośrednio w grę mogą wchodzić jeszcze czynniki ogólniejszej natury. Palacze mają mniejszą świadomość zdrowotną i prowadza bardzo często niezdrowy tryb życia, w którym używanie tytoniu nie jest jedynym czynnikiem ryzyka. Stwierdzono dodatnią korelację między liczbą wypalonych papierosów, niezdrowym stylem życia a niechęcią do wprowadzenia prozdrowotnych zmian w zachowaniu. Można przypuszczać, że osoby palące nie dostrzegają skutków swojego postępowania, ponieważ mają słabą zdolność przewidywania rozwoju wydarzeń nie są też przekonane o sensie podejmowania walki z zagrożeniem i niedowierzają swoim możliwości w tym zakresie.

Metody leczenia nikotynizmu

Wśród obecnie stosowanych metod leczenia nikotynizmu można wyróżnić metody w rodowodzie medycznym oparte na lekach lub odpowiednich zabiegach oraz metody o rodowodzie psychologicznym.

Do pierwszej grupy zalicza się akupunkturę, postępowanie z wykorzystaniem leków doustnych gum do żucia czy plastrów naskórnych zawierających nikotynę środki te maja łagodzić objawy zespołu abstynencyjnego po odstawieniu tytoniu. Metoda leczenia o rodowodzie psychologicznym stosowane w niej postępowanie lecznicze nazywane techniką awersyjną opiera się na leczeniu utrwalonych szkodliwych zachowań nieprzyjemnymi bodźcami. Obecnie stosuje się technikę szybkiego palenia, zmierzającą do skojarzenia palenia papierosów z nieprzyjemnym bodźcem. Bodźcem awersyjnym jest w tym przypadku dym tytoniowy. Palacza zmusza się do bardzo szybkiego wypalenia papierosa za papierosem z bardzo częstym zaciąganiem się aż do wystąpienia nieprzyjemnych objawów np. nudności. Metodę tę najczęściej j stosuje się u osób zdrowych fizycznie. Metodą ściśle psychologiczną jest uczenie umiejętności radzenia sobie z sytuacją rzucenia palenia i związanymi z nią dolegliwościami. Na tę formę terapii składa się nauka rozpoznawania sytuacji, w których występuje silna chęć zapalenia papierosa oraz nauka poznawczych behawioralnych reakcji w takich sytuacjach. Badania psychologiczne wskazały, że skuteczność palenia w grupie osób, które uczyniły to
z własnej woli, i w grupie osób poddanych różnym forma terapii była zbliżona.

Oprócz metod indywidualnych ważną role w walce z tum uzależnieniem odgrywają metody środowiskowe, ukierunkowanie głównie na budowaniu motywacji do zaprzestania palenia lub na zapobieganiu mu.

Uwalniają się od uzależnienia od papierosów najważniejszą rzeczą jest świadomość, iż przestaje się być niewolnikiem nałogu, ratując swoje zdrowie i przedłużając życie.

Żargon:

Choć zakurzyć, zabakać, zaćmić, puścić sobie dymka, zadymić, zapalić, fajczyć, kopcić

Każdy Polak po jedzeniu nie zapomni o paleniu

Tak nadymione, że siekierę można powiesić

Czemu palisz?

- na coś trzeba umrzeć

- trzeba nakarmić raka

„rzucanie palenia? - nic łatwiejszego sam już ze sto razy rzucałem”

Stopnie uzależnienia od nikotyny określają następujące parametry:




• czas zapalenia pierwszego papierosa po przebudzeniu,

• gotowość do rezygnacji z pierwszego porannego papierosa,

• liczba palonych codziennie papierosów,

• palenie papierosów w czasie ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego,

• gotowość do powstrzymania się od palenia w miejscach publicznych,

• częstość




• zaciągania się dymem tytoniowym w trakcie palenia.

Szkodliwe działanie papierosów powoduje:




• podniesienie poziomu ryzyka choroby wieńcowej,

• niebezpieczeństwo zawału serca,

• choroby serca (przerost i rozszerzenie serca),

• zapalenie żył i tętnic,

• uszkodzenie zębów i dziąseł,

• choroby układu pokarmowego (biegunki, wrzodu żołądka i dwunastnicy, nowotwory żołądka),

• rozedmę płuc,

• zwiększenie podatności na gruźlicę,

• obniżenie organizmu na przeziębienia,

• objawy psycho




• - neurologiczne (nadpobudliwość nerwowa męczliwość osłabienie funkcjonowanie narządów zmysłu).

Składniki dymu tytoniowego

Dym tytoniowy zawiera aż 4000 związków chemicznych, w tym substancje o działaniu toksycznym, uszkadzającym DNA, uszkadzającym płód i rakotwórczym. Na szkodliwe działanie tych substancji narażony jest nie tylko palący, ale wszyscy przebywający w jego towarzystwie, również dzieci. Wdychane przez nas składniki dymu tytoniowego przenikają do układu krwionośnego

Aceton - keton acykliczny, rozpuszczalnik, wykorzystywany w przemyśle chemicznym do wyrobu farb, lakierów, włókien chemicznych i kosmetyków

Amoniak - gaz wykorzystywany m.in. do produkcji kwasu azotowego, soli amonowych
i mocznika (będących nawozami) oraz cyjanowodoru

Arsen - silnie trujący związek chemiczny, stosowany jako dodatek do stopów; tworzone przez niego związki chemiczne wykorzystywane są do produkcji środków owado -
i gryzoniobójczych.

Butan - węglowodór nasycony, wykorzystywany m.in. do otrzymywania wysokooktanowego paliwa ciekłego; sprężony w butlach wykorzystywany jest do zasilania kuchenek gazowych
Chlorek winylu - związek organiczny stosowany głównie do wyrobu polichlorku winylu oraz kopolimerów służących do wytwarzania tworzyw sztucznych.

Ciała smołowate - Cyjanowodór (kwas pruski) - bardzo silna trucizna, zaliczana do bojowych środków trujących; stosowany jest do zwalczania szkodników.

Fenole - wykorzystywane jako silne środki dezynfekcyjne.

Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) - gaz o duszącej woni, wykorzystywany jako wyrobu żywic syntetycznych, włókien chemicznych i barwników oraz jako środek odkażający
Nikotyna - alkaloid wytwarzany przez gatunki tytoniu; bardzo silna trucizna; małe dawki pobudzają czynność układu nerwowego, większe wywołują zatrucie (porażenie ośrodkowego.

układu oddechowego) i śmierć (dawka 0,05 g); nałogowe palenie lub żucie tytoniu prowadzi do nikotynizmu.

Metanol (alkohol metylowy) - bardzo silna trucizna, powoduje utratę wzroku, a nawet śmierć; opary działają drażniąco na błony śluzowe; ważny surowiec w przemyśle chemicznym, wykorzystywany m.in. do wyrobu aldehydu mrówkowego, estrów, metyloamin, chlorku metylu, a także stosowany jako rozpuszczalnik i paliwo silnikowe.

Polon - promieniotwórczy pierwiastek chemiczny.

Tlenek węgla (czad) - bardzo toksyczny gaz, którego wdychanie powoduje śmierć (łączy się z hemoglobiną, uniemożliwiając przyłączanie przez nią tlenu).

Związki pirydynowe - pirydyna wykorzystywana jest jako rozpuszczalnik oraz do produkcji herbicydów i środków antykorozyjnych ego i przez krew rozprowadzane są po całym organizmie.

Barbiturany

Struktura kwasu barbiturowego

Barbiturany, albo barbituraty, to potoczna nazwa pochodnych kwasu barbiturowego, używanych na szeroką skalę w latach 50, 60 i 70 XX wieku jako leki nasenne, znieczulające czy przeciwpadaczkowe. Najbardziej znane są fenobarbital (Luminal -stosowany do dzisiaj), cyklobarbital (Fanodorm). W latach 70. XX wieku były często nadużywane w celach odurzających. Ze względu na wady: wytwarzanie tolerancji, kumulację, potencjał uzależniający i toksyczność przy przedawkowaniu (szczególnie w połączeniu z alkoholem lub innymi lekami), w zdecydowanej większości barbiturany zostały wycofane z lekospisów w Polsce i większości krajów świata .

Skutki przyjęcia barbituranów . przyjęcia barbituranów:
Małe dawki:				Duże dawki:
•	stany relaksacji		•	pobudzenie przechodzące w senność
•	euforia podobna do marzeń		•	przyćmienie świadomości, lęki
	sennych		•	pogorszenia zdolności dokonywania
•	uspokojenie			oceny
•	niezręczność ruchowa		•	bełkot
			•	utrata koordynacji ruchów, zawroty
			•	problemy z pamięcią
			•	ogólne znieczulenie

Właściwości uzależniające

Bardzo silne. Przy dłuższym stosowaniu dochodzi do uzależnienia psychicznego jak
i fizycznego. Szybki wzrost tolerancji powoduje częste zwiększanie dawki.

Zespół abstynencyjny

Odstawienie barbituranów powoduje bezsenność połączoną z niepokojem czy majaczeniem, czasami występują urojenia i halucynacje. Temperatura ciała wzrasta, pojawiają się drżenia mięśniowe, które mogą przerodzić się w napady drgawkowe, a nawet w ataki padaczkowe.

Zewnętrzne oznaki użycia
* maskowata twarz	* zamazana mowa
* spowolnienie ruchów	* początkowo zwężone, a następnie rozszerzone źrenice
* zaburzona koordynacja ruchowa	* oczopląs

Grupy barbituranów

Barbiturany zostały podzielone na cztery grupy. Należy do nich m.in. evipan, długo działające dobrze rozpuszczają się w wodzie, słabo w lipidach i w małym stopniu wiążą się
z albuminami. Wraz ze zmianą grupy zmieniają się właściwości leków, czyli wzrasta powinowactwo do tłuszczy, zwiększa się stopień wiązania z białkami, a zmniejsza się rozpuszczalność w wodzie. Barbiturany grupy l są prawie całkowicie wydalane z moczem
w formie nie zmienionej, grupy 4 zaś są metabolizowane w wątrobie i tylko w niewielkim procencie wydalane z organizmu nie zmienione. Wszystkie barbiturany działają depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, dlatego głównymi objawami zatrucia są: zaburzenia świadomości, narastająca senność aż do głębokiej śpiączki ze zniesieniem odruchów fizjologicznych. Ciśnienie tętnicze krwi obniża się, temperatuta ciała spada. W bardzo ciężkich zatruciach dochodzi do porażenia oddechu i wstrząsu.

Barbiturany mają szczególne działanie w połączeniu z alkoholem i w ten sposób są bardzo często nadużywane. Alkohol wzmacnia działanie barbituranów. Z uwagi na depresyjny wpływ na ośrodek oddechowy i długi czas wydalania z organizmu - barbiturany są szczególnie groźne w przypadku ich przedawkowania. Używane są także często z opiatami ­wtedy zazwyczaj przyjmowane są dożylnie. W związku z podobnym kierunkiem działania tych środków - ryzyko śmiertelnego przedawkowania wzrasta.

Właściwości uzależniające

• używanie barbituranów prowadzi do powstania zależności psychicznej i bardzo silnej zależności fizycznej,

• powodują wzrost tolerancji organizmu,

• objawy odstawienia są szczególnie silne - charakteryzują się:

• niepokojem,

• lękiem,

• drżeniem mięśni,

• w zależności od rodzaju stosowanych barbituranów (krótko - lub długodziałających) objawy odstawienia mogą pojawić się od l do 10 dni po zakończeniu ich używania,

• przy bardzo silnym uzależnieniu w okresie odstawienia może pojawić się delirium wraz z majaczeniem,

• nagłe odstawienie może grozić nawet śmiercią. Mechanizm powstawania tak silnej zależności jest prosty: kiedy środek działa - aktywność neuronów pozostaje stłumiona; kiedy zostanie odstawiony - neurony stają się nadpobudliwe,

• wieloletnie przyjmowanie tych środków prowadzi do zaburzeń neurologicznych, hormonalnych, układu krążenia i oddechowego oraz psychicznych, łącznie
  z zespołem otępiennym.

Zewnętrzne oznaki używania




• zmniejszenie aktywności życiowej,

• senność,

• bełkotliwa mowa,

• wygląd jak po spożyciu alkoholu,

• wymioty




• .

Na co należy zwrócić uwagę

• tabletki

• drażetki różnych kolorów,

• opakowania po nich.

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa




• halucynacje,

• okresowe psychozy,

• anemia,

• bezsenność,

• skłonności samobójcze,

• śmierć z




• przedawkowania lub nagłego odstawienia środków.

NIEBEZPIECZEŃSTW A

Następnego dnia, po zażyciu barbituranów będzie występować ospałość i otępienie, następnie może pojawić się efekt kaca - złe samopoczucie, brak możliwości koncentracji, niepokój i rozdrażnienie.

Z uwagi na depresyjny wpływ na ośrodek oddechowy i długi czas wydalania z organizmu ­barbiturany są szczególnie groźne w przypadku ich przedawkowania. Będzie ono charakteryzować się: spowolnieniem oddechu, śpiączka, obniżeniem temperatury ciała
i ciśnienia krwi, a także zwolnieniem tętna. W wyniku porażenia ośrodka oddechowego może nastąpić jego zatrzymanie i śmierć. Różnica pomiędzy bezpiecznymi, wywołującymi sen dawkami barbituranów a takimi, które mogą doprowadzić do zapaści oddechowej jest nieznaczna.

Długotrwałe używanie barbituranów może być przyczyną zaburzeń neurologicznych
i psychicznych i prowadzić nawet do zespołu otępiennego.

Specyficzne objawy zaburzeń spowodowanych używaniem barbituranów obejmują:

• intoksykację barbituranami - upośledzenie koncentracji uwagi, pamięci
  i koordynacji, a także brak kontroli nad impulsami agresywnymi i seksualnymi; może prowadzić do zgonu,

• zespół abstynencyjny - obejmuje takie objawy, jak: nudności, osłabienie, tachykardia, drżenie rąk, a po tygodniu od zaprzestania przyjmowania pojawia się majaczenie; po raptownym przerwaniu zażywania - pełne napady drgawkowe,

• otępienie - trwałe upośledzenie wyższych funkcji korowych (pamięci, myślenia, orientacji, rozumienia, mowy, wnioskowania itd.).

BENZODIAZEPINY

Podstawowy szkielet benzodiazepin

Benzodiazepiny - grupa leków o działaniu przeciwdepresyjnym, przeciwlękowym, uspokajającym oraz przeciwdrgawkowym.

Jeden z grupy leków stosowanych jako uspokajające, nasenne, zmniejszające napięcie mięśniowe i jako przeciwpadaczkowe. Działają uspokajająco, redukując uczucie lęku.

Oddziałują poprzez wzmaganie wrażliwości receptorów na kwasy gamma - aminomasłowe (GABA), z którymi są powiązane, a które są głównym neuroprzekaźnikiem o działaniu hamującym. Zostały wprowadzone do użytku jako bezpieczniejsza alternatywa barbituranów, chociaż mają właściwości powodujące psychiczne i fizyczne uzależnienie.

U blisko 50% osób po zaprzestaniu kuracji, benzodiazepiny przyjmowane w dawkach terapeutycznych powodują zespół abstynencyjny, a jego bardziej nasilone· objawy występują w przypadku leków o krótkim okresie działania. Dla uniknięcie poważnych powikłań, konieczny jest harmonogram powolnej detoksykacji Banzodiazepiny bywają łączone
z innymi substancjami psychoaktywnymi dla wzmocnienia poczucia . euforii (np. przed lub po dziennej dawce metadonu, z alkoholem, a również w uzależnieniu od opiatów). Rzadko zdarzają się śmiertelne przedawkowania benzodiazepin.

Benzodiazepiny są pozbawione wielu wad tzw. klasycznych leków uspokajająco-nasennych (np. barbituranów), m.in. są znacznie mniej toksyczne i trudniej prowadzą do tolerancji, jednak systematyczne zażywanie może prowadzić do uzależnienia, choć występuje tutaj duża zmienność osobnicza.

Działanie fizjologiczne

• benzodiazepiny (np. Relanium) charakteryzuje działanie uspokajające, przeciwlękowe, nasenne i przeciwdrgawkowe,

• efekty wywoływane przez środki z grupy benzodiazepin są podobne do tych, które wywołują barbiturany, mimo że mechanizm ich działania jest zupełnie inny - bardziej przypominający ten, w jaki sposób działają na system nerwowy opiaty - wiążą się ze specyficznymi receptorami w układzie nerwowym człowieka.

Właściwości uzależniające

• generalnie uważa się, że środki z grupy benzodiazepin są o wiele bezpieczniejsze niż barbiturany. A jednak i one wywołują, oprócz uzależnienia psychicznego, powstanie zależności fizycznej i rozwój tolerancji,

• zespół abstynencyjny, wywołany odstawieniem benzodiazepin ma zdecydowanie łagodniejszy przebieg niż w przypadku barbituranów.

Zewnętrzne oznaki używania

• zmniejszenie aktywności życiowej.

• senność,

• bełkotliwa mowa.

Na co należy zwrócić uwagę

• tabletki,

• drażetki różnych kolorów,

• opakowania po nich.

Nazwy slangowe: dorota, dorotka, efka, erki, pestki, piguły, rolki, ziomki

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• śmierć z powodu przypadkowego przedawkowania benzodiazepin należy do rzadkości (do zatrzymania oddechu i akcji serca może dojść po szybkim przyjęciu środka - na przykład drogą dożylnej iniekcji),

• również tutaj ryzyko przedawkowania zwiększa się, jeżeli beznodiazepiny przyjmowane są z innymi depresantami (np. alkohol).

STERYDY

Zmiany zewnętrzne, zmiany na skórze

Skóra jest największym organem ludzkiego ciała i najbardziej wrażliwym na efekty uboczne, szczególnie u kobiet. Najłatwiej dostrzegalnym efektem jest powiększenie porów, co sprawia że skóra staje się szorstka. U kobiet jest to tym bardziej widoczne, gdyż normalnie mają gładszą skórę. Ten proces nazywamy wirylizacją i kiedy już się pojawi, jest nieodwracalny. Innym problemem jest trądzik. Jeżeli trądzik już istnieje to może się pogorszyć, jeżeli jeszcze go nie ma to może się pojawić. Ten efekt uboczny jak wszystkie, u każdego objawia się inaczej w zależności składu, rodzaju i ilości użytych sterydów. Także w tym przypadku, kobiety są bardzie podatne. Rozstępy także bardzo rzucają się w oczy, powstają one nie bezpośrednio od sterydów lecz od szybkiego przyrostu masy mięśni.

Łysienie

Jakkolwiek sterydy nie powodują łysienia, mogą przyspieszyć ten proces. Niektóre anaboliki łatwo zmieniają się w DHT, co przyspiesza utratę włosów. Sterydy będące pochodnymi DHT mogą także sprzyjać łysinie. Oczywiście ten efekt uboczny jest nieodwracalny.

Zmiany psychiczne

Pod wpływem wysokich dawek sterydów anabolicznych i androgenicznych (szczególnie androgenicznych) przez dłuższy okres czasu zarówno kobiety jak i mężczyźni wykazują niezwykle agresywne zachowanie. Niektórzy atleci uważają, że to korzystne, gdyż mogą trenować ciężej i bardziej intensywnie jednak dowiedziono, że to bardziej szkodzi niż pomaga. Najczęściej rezultatem jest utrata przyjaciół, zapędy niszczycielskie i niemożność kontrolowania własnego zachowania.

Pod wpływem wysokich dawek sterydów anabolicznych i androgenicznych (szczególnie androgenicznych) przez dłuższy okres czasu zarówno kobiety jak i mężczyźni wykazują niezwykle agresywne zachowanie. Niektórzy atleci uważają, że to korzystne, gdyż mogą trenować ciężej i bardziej intensywnie jednak dowiedziono, że to bardziej szkodzi niż pomaga. Najczęściej rezultatem jest utrata przyjaciół, zapędy niszczycielskie i niemożność kontrolowania własnego zachowania. Kolejnym efektem psychicznym jest uczucie depresji. Często zdarza się że kulturyści używając sterydów i doświadczając ogromnych przyrostów, spodziewają się dalszych efektów także po zejściu z cyklu. Rzeczywistość jest inna i kiedy osiągi spadają do naturalnego poziomu, mogą wpaść w depresję. Wysoki poziom estrogenu w ustroju także może zwiększyć to uczucie.

Feminizacja

Występuje tylko u mężczyzn. Nadwyżka testosteronu łatwo aromatyzuje do żeńskiego hormonu płciowego, estrogenu powodując wystąpienie niektórych cech żeńskich jak tworzenie się piersi (ginekomastia), skłonność do odkładania tłuszczu i niezwykle miękkie mięśnie. Zazwyczaj ma to miejsce po przerwaniu cyklu, gdy poziom męskiego androgenu jest niski i łatwo przeważa estrogen.

Sercowo - naczyniowe

Stosowanie sterydów anabolicznych/androgenicznych zwiększa ryzyko choroby serca. Sterydy podnoszą poziom cholesterolu w ustroju, co powoduje zgrubienie ścianek naczyniowych i ostatecznie może być zagrożeniem dla życia. Atletom zaleca się konsultacje lekarskie przed rozpoczęciem cyklu sterydowego, by upewnić się czy nie są w grupie ryzyka. Zaleca się także regularne wizyty, aby kontrolować cholesterol. Stąd można wywnioskować, że starsi sterydowcy są najbardziej zagrożeni, jednak to nie oznacza, że młodsi nie ryzykują. Innymi niepożądanymi czynnikami mogącymi sprzyjać chorobom serca są stres, wysokie ciśnienie krwi i gwałtowny wzrost masy ciała.

Efedryna

Stosowana godzinę przed treningiem pozwala na zwiększenie koncentracji podczas treningu oraz jego intensywności. Stosowana często podczas nauki, ze względu na umożliwienie zwiększonej koncentracji.

Hormon wzrostu

• W tkance mięśniowej GR wykazuje działanie insulino podobne tzn. nasila transport do wnętrza komórek cukrów, przekształcanie glukozy w glikogen, zwiększa transport do wnętrza komórek wolnych aminokwasów, a następnie powoduje syntezę białka mięśni.

• w tkance łącznej pobudza wzrost kości i tkanki chrzęstnej,

• w tkance tłuszczowej obwodowej powoduje jej rozpad z następowym uwalnianiem

do krwioobiegu glicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych,

• bardzo pomocny w budowaniu beztłuszczowej masy mięśniowej.

Nandrolon

Jest najlepiej zbadanym sterydem. Nie powoduje rozrostu tkanek płciowych ani nadmiernego owłosienia w takim stopniu jak inne sterydy. Bardzo popularny w kulturystyce. Jego popularność spowodowana jest tym, że przynosi bardzo dobre rezultaty przy minimalnych skutkach ubocznych.

Omnadren 250

• środek w postaci roztworu olejowego stosowany domięśniowo,

• daje duże przyrosty wagi ciała i siły,

• silne działanie anaboliczne i androgenne,

• silnie blokuje wytwarzanie własnego testosteronu- konieczne odblokowanie po cyklu,

• mocno aromatyzuje (ciągnie wodę),

• masa zrobiona na Omnadrenie jest "niestabilna" i łatwo o spadki po cyklu,

• cykle z Omnadrenem są ciężkie dla organizmu.

Siłabolin

Charakteryzuje się on bardzo dobrymi właściwościami anabolicznymi, a co za tym idzie jest to bardzo dobry środek na masę i siłę. Daje przyrosty porównywalne z omnadrenem, lecz przy znacznie lepszej jakości mięśni i przy mniej wyrażonych działaniach ubocznych. Dobra praktyka jest stosowanie siłabolinu wraz z jakimś testosteronem. Może to być prolongatum, testoviron, sustanon lub inny. Właśnie w połączeniu z testosteronem siłabolin daje maksymalne działanie anaboliczne.

Testosteron Cypionat

• środek w postaci roztworu olejowego stosowany domięśniowo,

• daje duże przyrosty wagi ciała i siły (zależnie od dawek),

• silne działanie anaboliczne i androgenne,

• blokuje wytwarzanie własnego testosteronu- konieczne odblokowanie po cyklu,

• średnio aromatyzuje (oczywiście zależnie od dawek),

• masa zrobiona na średniej jakości jak przy większości silnych androgenów przy nieumiejętnym zakończeniu cyklu łatwo o spadki.

10. Rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych świadczących o używaniu narkotyków

zmiany nastroju (od euforycznego po stan lęku i paniki);

zachowania nieadekwatne do sytuacji;

zaburzenia koordynacji ruchowej;

niepokój psychoruchowy;

przysypianie na lekcji;

powolne, bełkotliwe wypowiedzi lub słowotok;

przekrwione lub szkliste oczy, zwężone lub bardzo rozszerzone źrenice (nie reagujące na światło), opadające powieki.

11. Przyczyny i motywy kontaktów z substancjami uzależniającymi

12. Czynniki poprzedzające uzależnienie od narkotyków, przyczyniających się do jego powstania, czynniki ryzyka nałogu wg Rogali-Obłękowskiej są następujące:

1. Czynniki społeczno-ekonomiczne - np. normy prawne i obyczajowe; dostępność do narkotyków; status społeczno-ekonomiczny rodziny, uwarunkowania środowiskowe.

2. Czynniki interpersonalne - proces modelowania rodzinnego zachowań nałogowych; wpływ starszego rodzeństwa i/lub grupy rówieśniczej; silne powiązania członków rodziny - wszyscy się kontrolują i robią wszystko wspólnie, jednostka nie ma autonomii; jeden z rodziców jest mocno związany z dzieckiem uzależnionym, a drugi jest emocjonalnie nieobecny; postawy rodziców - nadmierna opiekuńczość i pobłażliwość względem dziecka lub silne skoncentrowanie na dziecku oraz postawa odrzucająca - gdzie rodzice są niechętni i wrogi wobec dziecka; brak wymiany emocjonalnej w rodzinach narkomanów; brak wymiany informacji; niepowodzenia szkolne.

3. Czynniki indywidualne - dotyczą cech, postaw i osobowości młodego człowieka.

13. Modele przyjmowania substancji psychoaktywnych w Polsce są następujące:

1. Preferowanie opiatów - u nas grupa opiatowców jest bardzo zróżnicowana - głowienie pod względem wieku. Ale najpopularniejszym narkotykiem jest tu „polska heroina - czyli kompot” przyjmowany najczęściej dożylnie, wraz z amfetaminą. W tej grupie znajdują się osoby głęboko uzależnione, które już kilka razy podejmowały próby leczenia odwykowego, znajdują się w trudnej lub bardzo trudnej sytuacji materialnej. Heroina pełni tu rolę narkotyku podstawowego, który jest jednak uważany za „brudny narkotyk”.

2. Model kombinowany - nie ma tu narkotyku podstawowego, bowiem przyjmuje się łącznie kilka substancji (np. amfetamina, grzybki, konopie). Zazwyczaj model ten stosują osoby, które dopiero eksperymentują i są zagrożone uzależnieniem.

3. Przyjmowanie konopi jako narkotyki podstawowego. Rzadko spotyka się tu osoby głęboko uzależnione.

14. osobowość narkomana jako współczesny obraz

15. Charakterystyka etapów leczenia uzależnienia od alkoholu i narkotyków

Istnieją trzy główne podejścia do problemu leczenia osób uzależnionych:

terapia substytucyjna- ten rodzaj terapii polega na zastępowaniu dożylnych narkotyków doustnymi preparatami przepisywanymi przez lekarza, które dają te same efekty farmakologiczne

terapia ukierunkowana na abstynencję- wymogiem stawianym przez społeczności terapeutyczne jest całkowite odstawienie wszelkich środków psychotropowych.

terapia poznawczo- behawioralna -głównym założeniem leżącym u jej podstaw jest rola procesu uczenia w tworzeniu mechanizmu uzależnienia. Przyjęto, że mechanizm uczenia można również wykorzystać w celu zerwania z nałogiem. Terapia uczy jak rozpoznawać, unikać, radzić sobie

16. Czynniki lecznicze w społeczności terapeutycznej

17. Zalety i wady leczenia substytucyjngo

Jest to podawania narkomanom, opiatowcom, metadonu, syntetycznego środka w postaci syropu po to, aby nie przyjmowali w żyłę heroiny. W Polsce programem objętych jest około 700 osób. Jego cele to:

         poprawienie zdrowia somatycznego i psychicznego uzależnionych,

         readaptacja do społeczeństwa narkomanów,

         ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV,

         zmniejszenie kryminalizacji środowiska Opatowców,

         stabilizacja ich życia rodzinnego,

         pomoc w znalezieniu pracy Opatowcom.

To oraz fakt, że jest to tańsze niż terapia osób uzależnionych to właśnie zalety tego programu. Wadą natomiast jest to, że nie kładzie się nacisku, nie przymusza się narkomana, do rzucenia nałogu, Program metadonowy nie prowadzi do wyjścia z uzależnienia. Innych wad w czasie wykładu nie dostrzegłem.

18. Specyfika Anonimowych Alkoholików

19. Cele i zadania profilaktyki:

1. Prewencja pierwotna (zwana pierwszorzędową) - to wszelkie działania zmierzające do zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia zaburzeń poprzez przeciwdziałanie szkodliwym warunkom zanim będą mogły one wywołać zaburzenia. Koncentruje się ona na grupach i jednostkach ryzyka. Mamy tutaj sposoby zmniejszania napięcia stresowego, emocjonalnego, mamy licznych terapeutów - tzw. streetworkers, którzy wychodzą na ulice, dworce itp. miejsca rozdając np. strzykawki, prezerwatywy, ulotki, broszurki aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na AIDS.

2. Prewencja wtórna (zwana drugorzędową) - stosowana jest wówczas, gdy zostaną wykryte wczesne symptomy, objawy patologii. Celem jest tu powstrzymywanie rozwoju danego zaburzenia, skrócenie czasu jego trwania. To inaczej wczesna interwencja (gdy mamy do czynienia z kryzysem) obejmuje wszelkie formy pomocy profesjonalnej, np. domy samotnych matek, itp.

3. Prewencja trzeciego stopnia (trzeciorzędowa) - ma na celu zapobieganie skutkom przebytych zaburzeń albo choroby. To przeciwdziałanie nawrotom zaburzeń i ewentualnych defektów (rozwojowych, niewłaściwe opanowanie ról społecznych). To rehabilitacja społeczna, hospitalizacja, opieka środowiskowa, kuratorzy, służby pomocowe związane z pracownikami socjalnymi, „domy pod fontanną”, zakłady pracy chronionej, poradnictwo, rehabilitacja osób niepełnosprawnych.

20. Modele oddziaływań profilaktycznych (rodzaje programów) są następujące:

1. Asertywny - działania profilaktyczne zmierzające w kierunku kształtowania umiejętności odmawiania, przeciwstawiania się presji rówieśników i otocznia, samodzielne podejmowanie decyzji.

2. Promocja zdrowia - jest to propagowanie zachowań prozdrowotnych, zdrowego stylu życia, rozwijanie i uatrakcyjnienie spędzania wolnego czasu.

3. Psychologiczny - koncentruje się na psychice człowieka, nastawiony jest na oddziaływanie psychologiczne; kształtuje poczucie własnej wartości.

4. Rocjonalno-poznawczy - pokazuje się jednostce różne możliwe sposoby działania i konsekwencje podejmowanych przez nią decyzji.

Strategie profilaktyczne:

1. Informacyjna - polega na dostarczeniu informacji, wiedzy, która prowadzi do zmiany postaw i jest najskuteczniejsza u małych dzieci, bo wraz ze wzrostem wieku odbiorców maleje skuteczność tej strategii. Najczęściej jest realizowane przez nauczyciela. Często jest określana jako nauczanie faktów. Mało skuteczna wobec osób mających problemy z nauką lub cierpiącymi na różna zaburzenia. Istotny jest tu dobór osoby, która te informacje przekazuje.

2. Edukacyjna - jej celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych, czyli umiejętność budowania kontaktów z innymi, przeciwstawianiu się presji grupy, radzeniu sobie ze stresem. Chodzi tutaj o ukształtowanie jednostek mających własne zdanie, poglądy, pomagającym innym, nie ulegającym wpływom innych ludzi.

3. Działania alternatywne - opierają się na założeniu, że zachowania dysfunkcjonalne są wynikiem działania czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Zapobiega się im przez stwarzanie możliwości działań alternatywnych do używania substancji równego typu.

4. Interwencyjna - polega na indywidualnej pomocy jednostce, która znajduje się w sytuacji kryzysowej.

5. Zmian środowiskowych - jej celem jest oddziaływanie na całe środowisko życia danej jednostki, angażuje się tu rodziców, znajomych i rówieśników osoby uzależnionej i skłania się ich do współpracy.

6. Zmian przepisów - realizowana jest przez wprowadzane regulaminy, przepisy, system prawny, procedury na temat zmian ryzykownych i form pomocy.

1

Urządzenia pobudzające nadmierne interakcje

Czynności nadmiernie angażujące

Substancje pobudzające system nerwowy

Alkohol

Środki odurzające i psychotropowe

Czynności nadmiernie angażując

---