Prawo małżeńskie

Podręczniki oraz opracowania na temat małżeństwa:

Ks. Piotr Gajda Prawo małżeńskie Kościoła Katolickiego - z tego korzysta

Ks. Pawluk Prawo małżeńskie tom II

Ius matrimoriale - czasopismo z problematyka małżeńską UKSW

Wspólnotowy charakter małżeństwa - Prawo kanoniczne 1988, nr 3-4

Niniejszy skrypt jest opracowaniem notatek z wykładów. Może zawierać drobne błędy.

Nie należy z niego korzystać jako bezpośrednia pomoc do egzaminów.

Dobrą lekturą jest książka ks. Piotra Gajdy o którą opierał się profesor na wykładach.

Zagadnienia wstępne:

Gaudium et spes w numerze 48 podaje opisową definicję małżeństwa jako przymierze miedzy mężczyzną i kobietą. Poprzez przymierze prawodawca nawiązał do całego planu stworzenia i odkupienia i to pojęcie małżeńskie przymierze pojawiło się w kanonie 1055 określając czym jest małżeństwo. Księga Rodzaju ukazuje małżeństwo jako wspólnotę kobiety i mężczyzny i ta wspólnota wynika z naturalnego ukierunkowania tych osób na siebie. W instytucji współmałżeńskiej nie można mówić bez całej historii stworzenia.

Kan. 1055 § 1. Małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu.

§ 2. Z tej racji między ochrzczonymi nie może istnieć ważna umowa małżeńska, która tym samym nie byłaby sakramentem.

Przymierze powstaje dzięki mężczyźnie i kobiecie, czyli podmiotami są osoby płci odmiennej i ta odmienność płci jest warunkiem by można mówić o naturalnym małżeństwie.

Mówiąc o wspólnocie małżeńskiej, mówimy, że kieruje się ona Prawami Bożymi. Element hetero seksualności, jest elementem konstytutywnym powstania wspólnoty małżeńskiej.

Co to znaczy, że tę wspólnotę łączy się Prawami Boga? Cały rozwój ludzkości, rozpoczyna się od Adama i Ewy, od ich stworzenia. Samotność mężczyzny i kobiety to jest coś nienaturalnego. Przymierze stworzył Bóg między mężczyzną a kobietą.

Przymierze małżeńskie to umowa, kontrakt między mężczyzną a kobietą. I ma określone prawa i obowiązki. To, że małżeństwo jest nierozerwalne, to wynika z woli Stwórcy i woli małżeństwa. Człowiek może przyjąć bądź odrzucić te prawa. Ma on określone warunki (kontrakt). Akceptuje je poprzez chęć zawarcia małżeństwa. Mężczyzna i kobieta tworzą wspólnotę całego życia. Wspólnota małżeńska była kiedyś postrzegana jako:

1. 
   wspólnota mieszkania

2. wspólnota łoża

3. wspólnota stołu.

Pojęcie wspólnoty to pragnienie dążenia do dobra tej wspólnoty. Osoby mają zaangażować się we wspólnotę między sobą.

Pragnienie dobra, bycia z nim to tworzenie wspólnoty. Zadaniem mężczyzny i kobiety jest tworzenie i dążenie do dobra we wspólnocie. Ten element wspólnoty jest wyakcentowany w kan. 1055 w & 1, gdzie jest wymiar wspólnoty małżeństwa.

Element wspólnoty życia jest bardzo ważny i podkreślony przez dokumenty soborowe. Małżeństwo ma być skierowane do dobra małżonków, do zrodzenia i wychowania potomstwa.

Poprzez to określenie prawodawca określa cel małżeństwa. Celem jest dobro małżonków jak i zrodzenie i wychowanie potomstwa.

W Stary Prawie Kanonicznym w kanonie 1113 celem małżeństwa jest:

1. zrodzenie i wychowanie potomstwa

2. dobro małżonków.

W Starym Kodeksie była hierarchia celu małżeństwa. Wtedy utożsamiano, że małżeństwo spełnia cel, gdy jest zrodzenie i wychowanie potomków.

W książce Dompsa pt. Sens i cel małżeństwa i (napisaną w 1935 roku) ukazuje, że celem małżeństwa jest stworzenie wspólnoty osób - mężczyzny i kobiety. Potomstwo to sprawa drugorzędna. Dlatego Kongregacja Świętego Oficium wydaje dekret, gdzie potępia się naukę Dompsa podkreślając, że celem małżeństwa jest zrodzenie potomstwa.

Sobór Vat II podkreślił, że małżeństwo skierowane jest do:

• dobra małżonków

• zrodzenie potomstwa

Zniknęła hierarchia. Małżeństwo skierowane jest ze swej natury na dobro małżonków i zrodzenie potomstwa

Paragraf 2 tego kanonu.

Przeczytaj Ku jedności doktrynalnej sakramentalności małżeństwa - PK 1990 - Stawniak

Kapłan, diakon - to świadkowie sakramentu.

SAKRAMENT - to widzialny znak, niewidzialnej łaski. Ustalił to Sobór Trydencki. Jest to niepełna definicja.

Należy mówić językiem Soboru Watykańskiego II. Wyodrębnić trzeba 4 wymiary sakramentalności małżeństwa:

Wymiar	Co oznacza
Wymiar chrystologiczny	Sakramentalność. Małżonkowie spotykają się z Chrystusem w tym sakramencie. Tu obecny jest Chrystus. Ikonografia wschodnia pokazuje mężczyznę i kobietę, po środku Chrystus nakładający koronę. Są to zaślubiny. Jest to spotkanie młodych z Chrystusem w tym sakramencie. Po to daje się kartki do spowiedzi młodym, aby byli oni w łasce uświęcającej, aby mogli przyjąć Jezusa w Eucharystii. Jeżeli to się zagubi, to nie ma łączności z Chrystusem. Ludziom należy tłumaczyć po co są spotkania nowożeńców, po co jest spowiedź.
Wymiar personalny	Małżeństwo tworzą konkretne osoby. Osoby, które siebie wybierają by być dla siebie żoną i mężem. Kiedy jest podpisywany kontrakt to jest nie rozumiany jako ja daje siebie tobie, ale w sensie że my swoje talenty, zdolności, dajemy na rzecz danej wspólnoty, drugiej osoby. Spotykają się dwa JA - dają się we wszystkich wymiarach. Jest to danie i przyjęcie. Jest obustronne obdarowanie, dawanie siebie. Wtedy jest możliwość wspólnoty. Argumentem na rzecz nierozerwalności małżeństwa jest samo rozumienie miłości - mówi Jan Paweł II. Miłość oznacza całkowitość, bez reszty. To tak robi to przyjmuje osobę jako podmiot, jako partnera a nie jako przedmiot. Z tej wspólnoty wynikają prawa i obowiązki podmiotowe a nie przedmiotowe. Antykoncepcja to niezrozumienie, że ktoś daje siebie całościowo. Małżeństwo się całe daje i całe przyjmuje. Nie może być to kontrakt małżeński na własność jako swój przedmiot.
Wymiar eklezjalny	W dokumentach Soboru watykańskiego II pojawiło się Małżeństwo, Rodzina jako Kościół domowy. Jest to pojęcie, które funkcjonowało już w III wieku. Całe życie odbywało się w domach. W małżeństwie tworzy się nowa wspólnota Kościoła domowego. Małżeństwo jest zaczątkiem Kościoła domowego. Zawarcie małżeństwa to nie jest sprawa prywatna. To sprawa całej parafii. Ecclesie domenica - Kościół domowy. Kościół przyjmuje poprzez małżeństwo nowy Kościół domowy. Osoby świeckie tworzą Kościół.
Wymiar kultyczny	Rodzina, która żyje jako prawdziwe małżeństwo to oddaje cześć Bogu. Ich życie jest kultem. Cała codzienność (sprzątanie, pranie) to czyn kultyczny na rzecz RODZINY. Świętość buduje się codziennością. Świętość to codzienność z Bogiem. Kościół domowy gromadzi się w ramach wspólnoty na wspólnej modlitwie.

Jeżeli osoby proszą o zawarcie małżeństwa, ale nie mają oznak, że wierzą, to tym samym pasterz powinien odmówić związku małżeńskiego (wiara a sakrament - artykuł PK 1990)

Kan. 1056. Istotnymi przymiotami małżeństwa są jedność i nierozerwalność, które w małżeństwie chrześcijańskim nabierają szczególnej mocy z racji sakramentu.

Przymioty małżeństwa:

Jedność nierozerwalność

Przymiot jedności - jedność oznacza, że związek małżeński to trwały związek jednego mężczyzny z jedna kobietą. Taki związek nazywa się zawiązkiem monogamicznym. Przeciwieństwem monogamii jest poligamia, która jest w dwóch odmianach:

1. poliandria - czyli związek jednej kobiety z wieloma mężczyznami

2. poligamia - czyli związek jednego mężczyzny z wieloma kobietami.

DOWODY ZA JEDNOŚCIĄ MAŁŻEŃSTWA:

1. Pierwotna była monogamia, natomiast wtórna jest wielożeństwo. lW historii pojawiły się takie wspólnoty wielożenne, ale badania dowiodły, że było to małżeństwo monogamiczne. Jedność w małżeństwie jest w świecie powszechnie uznawana za najdoskonalszą formę współżycia małżeńskiego.

2. Rodzi się tyle samo osób płci męskiej co żeńskiej

3. Problem rozumienia słowa MIŁOŚĆ. Oznacza ono całkowitość - w tym wymiarze jeden mężczyzna może obdarzyć jedna kobietę całym swoim życiem.

4. Prawzór jakim byli pierwotni rodzice - Adam i Ewa

Przymiot nierozerwalności - oznacza, że ważnie zawarty związek małżeński i dopełniony, sprawia, że powstały tak węzłem małżeńskim, może być tylko rozwiązany przez śmierć jednego z małżonków.

DOWODY ZA NIEROZERWALNOŚCIĄ MAŁŻEŃSTWA:

1. Pojęcie małżeństwa jako wspólnota całego życia. Nietrwałość byłaby zaprzeczeniem wspólnoty

2. Potrzeba zrealizowania celów małżeństwa jakimi są:

1. Dobro małżonków

2. Zrodzenie i wychowanie potomstwa

3. Trwałość wspólnoty ma wpływ na wychowanie potomstwa. Trwałe małżeństwo rodzi także dobro społeczne, służy dobru duchowemu i materialnemu społeczeństwu i narodu.

4. Argument biblijny Starego i Nowego testamentu. Mamy tam popierana nierozerwalność. Pojawia się także zgrzyt klauzuli Mateuszowej (mówi się o oddaleniu współmałżonka, który cudzołożył). Egzegeci tłumaczą, że oddalenie małżeństwa to co innego niż separacja. W tym fragmencie chodzi o separacje niż o rozerwaniu małżeństwa. Węzeł małżeński w separacji dalej istnieje. Są rozłączeni, ale nie mogą zawrzeć drugiego związku małżeńskiego. Tak rozumie to Kościół Katolicki. Inne Kościoły mówią, że można wziąć rozwód na podstawie właśnie tego tekstu Mateusza.

Stopnie nierozerwalności małżeńskiej:

1. Nierozerwalność bezwzględna - w żadnym wypadku nie może być rozerwalne małżeństwo, oczywiście tylko przez śmierć jednego ze współmałżonków.

2. Nierozerwalność względna - ważnie zawarte małżeństwo i niedopełnione.

3. dobro - Do nierozerwalności można dołożyć także dobro małżonków. Dobra małżonków domaga się realizacji jednego i drugiego z małżonków.

Jedność i nierozerwalność są wpisane w małżeństwo. One powinny być realizowane. Ta wspólnota winna być nierozerwalna. Kanony 1055 oraz 1056 wzajemnie się dopełniają.

Kan. 1057 § 1. Małżeństwo stwarza zgoda stron między osobami prawnie do tego zdolnymi, wyrażona zgodnie z prawem, której nie może uzupełnić żadna ludzka władza.

§ 2. Zgoda małżeńska jest aktem woli, którym mężczyzna i kobieta w nieodwołalnym przymierzu wzajemnie się sobie oddają i przyjmują w celu stworzenia małżeństwa.

Zgoda jako przyczyna sprawcza małżeństwa.

Małżeństwo stwarza zgoda stron. Elementem małżeństwa jest zgoda. Mogą to być osoby pozbawione zdolności prawa. Cała sfera przeszkód określa iż osoba np. impotent, śluby wieczyste, święcenia kapłańskie, jest prawnie niezdolna do przyjęcia prawnie małżeństwa. Zgoda musi być wyrażona zgodnie z prawem. Miedzy ochrzczonymi małżeństwo musi być zawarte w określonej formie. Zgody nie można uzupełnić, zastąpić żadna władza ludzka. Małżeństwo musi być świadome i dobrowolne, wyrażenie zgody na małżeństwo.

Paragraf 2 mówi, że zgoda małżeńska jest aktem woli, jest wzajemne oddanie się sobie. Jest aktem woli - świadomej i dobrowolnej. Jest to wymiana darów, intelektów, talentów dla drugiej osoby.

Kan. 1058. Małżeństwo mogą zawrzeć wszyscy, którym prawo tego nie zabrania.

Prawo do zawarcia małżeństwa. Musi to być osoba prawnie zdolna. Kanon 1058 mówi, że wszyscy mogą zawrzeć, którym prawo tego nie zabrania. Prawo może zabronić tylko w niektórych sytuacjach. Muszą być moce argumenty. Taką podstawę może dać jedynie prawo naturalne, kościelne w ramach przeszkód kanonicznych.

Kan. 1060. Małżeństwo cieszy się przychylnością prawa, dlatego w wątpliwości należy uważać je za ważne, dopóki nie udowodni się czegoś przeciwnego.

!!!!! Przychylność prawa do małżeństwa

Małżeństwo cieszy się przychylnością prawa. Prawodawca chroni instytucje małżeństwa, mówiąc, że każde małżeństwo winno się ukazać jako małżeństwo ważnie zawarte póki nie będzie udowodnienia nieważności. Może to uczynić Sąd Kościelny po wysłuchaniu obu stron. Z tego kanonu wynika, że małżonkowie nie mogą swoją powagą zerwać małżeństwa i zawrzeć nowe. Jeśli po ślubie była wątpliwość co do ważności chrztu jednej osoby, trzeba uważać, że jest ono (małżeństwo) ważne, chyba że się udowodni, że był nie chrzczony. W Sądach Kościelnych obrońca zawsze broni małżeństwa, co jest wyrazem uprzywilejowania małżeństwa. Sąd Kościelny jest instytucją. Obrońca broni, że małżeństwo jest ważne. Sędzia musi obalić argumenty obrońcy, aby unieważnić małżeństwo. Sędzia orzekający nieważność musi mieć pewność moralną czyli przekonanie wewnętrzne, że dane małżeństwo jest nieważne. Jeżeli nie ma pewności, sędzia nie może dawać wyroku. Sędzia zawsze musi działać w pewności moralnej.

Kan. 1061 § 1. Ważne małżeństwo pomiędzy ochrzczonymi nazywa się tylko zawartym, jeśli nie zostało dopełnione; zawartym i dopełnionym, jeśli małżonkowie podjęli w sposób ludzki akt małżeński przez się zdolny do zrodzenia potomstwa, do którego to aktu małżeństwo jest ze swej natury ukierunkowane i przez który małżonkowie stają się jednym ciałem.

§ 2. Gdy po zawarciu małżeństwa małżonkowie wspólnie zamieszkali, domniemywa się dopełnienie, dopóki coś przeciwnego nie zostanie udowodnione.

§ 3. Nieważne małżeństwo nazywa się mniemanym, jeśli zostało zawarte w dobrej wierze przez jedną przynajmniej ze stron, dopóki obydwie strony nie upewnią się o jego nieważności.

Rodzaje małżeństw

Mamy trzy rodzaje małżeństw:

1. Zawarte małżeństwa - jest to małżeństwo ważnie zawarte pomiędzy ochrzczonymi jeśli nie zostało dopełnione

2. zawarte i dopełnione - jeśli małżeństwo jest ważnie zawarte i małżonkowie podjęli w sposób ludzki akt małżeński przez się zdolny do zrodzenia potomstwa

3. zawarte nieważnie - bądź to w skutek przeszkody małżeńskiej, bądź braku zgody czy też w skutek jej wadliwości bądź nie zachowania formy kanonicznej.

PRZESZKODY MAŁŻEŃSKIE

1. Przeszkody 3. brak lub wadliwa forma

2. brak lub wadliwa przeszkoda

Jest to matryca nieważności małżeńskiej.

Małżeństwo zawarte i dopełnione - kiedy podejmują akt małżeński przez zrodzenie potomstwa. Mamy akt ludzki (świadomość i i nieświadomość) i akt człowieka. To co dokonuje człowiek (czyny) są zawsze aktami człowieka. O moralności mówimy jeżeli jest to akt ludzki. Akty ludzkie mają zabarwienie aktu dobra lub zła. Aby mówić o dopełnieniu małżeństwa musi być akt świadomy i dobrowolny!!!!

Małżeństwo mniemane - jest to małżeństwo jeśli zostało zawarte w dobrej wierze z jednej ze stron, dopóki obydwie strony nie upewnia się o jego nieważności. Małżeństwo takie jest tak długo ważne, dopóki się nie upewnią, że jest nieważne.

Kan. 1059. Małżeństwo katolików, chociażby tylko jedna strona była katolicka, podlega nie tylko prawu Bożemu, lecz także kanonicznemu, z zachowaniem kompetencji władzy państwowej odnośnie do czysto cywilnych skutków tegoż małżeństwa.

Władza nad małżeństwem katolików

Małżeństwo katolików chociażby tylko jedna ze stron była katolicka, podlega nie tylko Prawu Bożemu, lecz także kanonicznemu z zachowaniem kompetencji władzy państwowej, odnośnie czysto cywilnych skutków tego małżeństwa. Małżeństwo katolików podlega przede wszystkim prawu Bożemu tak naturalnemu jak i pozytywnemu zawartemu w Objawieniu Bożym. Nie wszystkie sprawy są regulowane tym prawem, stąd też przepisy prawa kościelnego, które bliżej określają prawa społeczności wiernych. Kanon 11 zaznacza, że ustawom czysto kościelnym podlegają czysto ochrzczeni w Kościele katolickim lub do niego przyjęci, którzy mają wystarczające używanie rozumu i ukończyli 7 rok życia. Gdy małżeństwo jest zawierane między katolikiem a „akatolikiem” lub też katolikiem a osoba nie ochrzczoną, to ze względu na stronę katolicką pośrednio przepisami prawa kanonicznego jest również związana druga strona. Jurysdykcja Kościoła nad małżeństwem powoduje, że Kościół może określić warunki do ważnego i godziwego zawarcia małżeństwa. Najwyższa władza może przedstawić przeszkody małżeńskie, może rozpatrywać i rozstrzygać wszystkie sprawy małżeńskie. Strona „akatolicka” albo też nie ochrzczona ma możliwość zwrócenia się do Sądu łacińskiego o określenie jej statusu z wagi na planowane małżeństwo z katolikiem. Małżeństwo mieszane z uwagi na stronę katolicką podlegają jurysdykcji Kościoła Katolickiego

Kompetencja Państwa. Małżeństwo jest ważnym wydarzeniem dla Kościoła i Państwa. Wyrazem jest Kodeks Rodziny. Kościół respektuje te przepisy pewnych spraw nie reguluje uważając, że należą do kompetencji władz Państwowych np. sprawy spadkowe, sprawy roszczeń, prawo do nazwiska. Kościół szanuje te przepisy. Konkordat z 1997 roku podkreśla, że to co należy do skutków państwowych należy do Państwa oraz to, co należy do skutków kościelnych do należy Kościoła.

Małżeństwa cywilne. Zawarcie małżeństwa cywilnego jako obowiązkowa czynność. Fakultatywne zawarcie małżeństwa cywilnego zależy od strony osób.

Kodeks Prawa Rodzinnego (PKR). Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed Kierownikiem USC oświadczenie, że wstępują w związek małżeński.

Fakultatywne (dobrowolne) zawieranie małżeństwa cywilnego. Traktuje tak samo małżeństwo jak zawarcie związku wobec Kierownika USC i wobec duchownego jakiegoś wyznania.

Małżeństwo konkordatowe. Gdy osoba wybiera formę kanonicznego zawarcia małżeństwa ze skutkiem cywilnym.

Osoby żyjące w małżeństwie nie sakramentalnym. Nie zawierają ślubu lecz jedynie kontrakt cywilny, lub bez kontraktu tworzą wspólnotę na wzór małżeństwa. W ramach tej kategorii są zawarte tak zwane małżeństwa na próbę. Te wspólnoty w świetle Prawa Kanonicznego nie są małżeństwem. Osoby ochrzczone są zobowiązane do zachowywania formy kanonicznej, powoduje, że to małżeństwo nie ma prawa w świetle KPK. Trzeba mieć świadomość, że Kościół zwraca uwagę czy osoba nie była uprzednio związana z inną osobą.

Kan. 1071 § 1. Poza wypadkiem konieczności, nie można bez zezwolenia ordynariusza miejsca asystować przy:

1° małżeństwie tułaczy;

2° małżeństwie, które nie może być uznane lub zawarte według prawa państwowego;

3° małżeństwie osoby, którą wiążą naturalne obowiązki wobec innej strony lub wobec dzieci, wynikające z poprzedniego związku;

4° małżeństwie osoby, która notorycznie porzuciła wiarę katolicką;

5° małżeństwie osoby związanej cenzurą;

6° małżeństwie małoletnich, bez wiedzy rodziców albo wobec ich uzasadnionego sprzeciwu;

7° małżeństwie zawieranym przez pełnomocnika, o czym mowa w kan. 1105.

§ 2. Ordynariusz miejsca może zezwolić na asystowanie przy małżeństwie osoby, która notorycznie odstąpiła od wiary katolickiej tylko z zachowaniem norm, określonych w kan. 1125, przy zastosowaniu odpowiednich modyfikacji.

Nie można błogosławić małżeństwa bez pozwolenia Ordynariusza, gdy jakąś osobę wiąże jakieś zobowiązanie lub wobec dzieci wynikające z poprzedniego związku. To nie jest problem zakazu, ale jest to problem, że istnieje możliwość poznania drugiej osoby, jej charakteru.

Małżeństwa nie sakramentalne - zła terminologia. Mogą być małżeństwa np. między nie ochrzczonymi i jest to małżeństwo prawdziwe. Również małżeństwo miedzy katolikiem a nie ochrzczonym to też jest prawdziwe małżeństwo - choć nie sakramentalne. Oni żyją na wzór małżeństwa, lecz nie mogą zawrzeć sakramentalnego związku. Kościół nie może odrzucić tych ludzi.

Na temat osób żyjących w sposób nieprawidłowy mówi książka Ks. Piotra Gajdy strona 329; 337; 342.

DUSZPASTERSKIE KANONICZNE PRZYGOTOWANIE DO MAŁŻEŃSTWA kanony 1063 - 1072.

Kan. 1063. Duszpasterze mają obowiązek troszczyć się o to, aby własna wspólnota kościelna świadczyła pomoc wiernym, dzięki której stan małżeński zachowa ducha chrześcijańskiego i będzie się doskonalił. Ta pomoc winna być udzielana przede wszystkim:

1° poprzez przepowiadanie, katechezę odpowiednio przystosowaną dla małoletnich, młodzieży i starszych, także przy użyciu środków społecznego przekazu, dzięki czemu wierni otrzymają pouczenie o znaczeniu małżeństwa chrześcijańskiego, jak również o obowiązkach małżonków i chrześcijańskich rodziców;

2° przez osobiste przygotowanie do zawarcia małżeństwa, przysposabiające nupturientów do świętości ich nowego stanu i jego obowiązków;

3° przez owocne sprawowanie liturgii małżeństwa, która winna ukazywać, że małżonkowie są znakiem i zarazem uczestniczą w tajemnicy jedności oraz płodnej miłości Chrystusa i Kościoła;

4° przez świadczenie pomocy małżonkom, ażeby wiernie zachowując i chroniąc przymierze małżeńskie, osiągali w rodzinie życie coraz bardziej święte i doskonałe.

Małżeństwo jako rzeczywistość kościelna i społeczna, domaga się odpowiedniego przygotowania przed uroczystym zawarciem tego związku. Prawodawca zobowiązuje duszpasterzy, rodziny nupturientów, aby pomogły przygotować się małżonkom do zawarcia związku małżeńskiego. W kanonie 1063 prawodawca wspomina o sposobach świadczenia pomocy nowożeńcom:

1. odbywa się przygotowanie przez przepowiadanie i katechezę młodzieży na określonym poziomie wieku.

2. osobiste przygotowanie do zawarcia małżeństwa.

3. przygotowanie do owocnego przyjęcia małżeństwa.

4. świadczenie pomocy małżonkom. Przygotowanie nie kończy się na zawarciu małżeństwa, ale ma ono być ciągłe, co raz bardziej doskonałe.

Kan. 1064. Jest rzeczą ordynariusza miejsca troszczyć się o właściwe organizowanie tego rodzaju pomocy, po wysłuchaniu także, gdy się to wyda pożyteczne, zdania mężczyzn i kobiet odznaczających się doświadczeniem i biegłością.

Ordynariusz powinien troszczyć się o małżeństwa. Instrukcja Episkopatu z dnia 5 września 1986 roku, jest najważniejszą instrukcją w przygotowaniu do zawarcia związku małżeńskiego.

5 września 1986 r, Konferencja Episkopatu przyjęła ten tekst, który był przedłożony Stolicy Apostolskiej do recognitio.

Kardynał Józef Glemp przesłał do Stolicy Apostolskiej ten dokument, który ostatecznie został zatwierdzony 17 stycznia 1987 roku i poprzez dekret z dnia 13 grudnia 1989 roku kardynał Glemp ogłosił jako obowiązującą we wszystkich diecezjach. Ta data jest podawana jako data promulgowania tej instrukcji. Instrukcja ta rozróżnia 3 etapy przygotowania do małżeństwa:

1. Przygotowanie dalsze - zaczyna się w dzieciństwie w ramach wychowania religijnego w domu rodzinnym i zwyczajnej katechezy dzieci i młodzieży szkolnej. Niezastąpionym elementem przygotowania jest przykład życia małżeńskiego i rodzinnego.

2. Przygotowanie bliższe - dokonuje się w okresie małżeństwa zwłaszcza poprzez tak zwana katechezę przed małżeńską. Biskupi polscy w instrukcji z 1986 roku w punkcie 12 zaznaczają iż katecheza przedmałżeńska winna objąć młodzież w 17 roku życia i może przybierać 3 formy i poziomy:

1. na poziomie akademickim - roczne studium przedmałżeńskie, prowadzone przez duszpasterzy

2. na poziomie szkoły średniej - w klasie przedmaturalnej, katecheza według programu ustalonego w diecezji

3. dla młodzieży, która nie podjęła nauki w szkołach średnich - katecheza tak zwana poza szkolna. W ten program winna być włączona katecheza rocznego kursu przed małżeńskiego.

W tym samym punkcie zaznacza się, że w parafiach liczących ponad 3 tysiące wiernych powinien się odbywać co roku kurs przedmałżeński. Natomiast co 2 lata w parafiach mniejszych - poniżej 3 tysięcy. Ta sama instrukcja w punkcie 14 przewiduje tak zwana skróconą katechezę przedmałżeńską w formie przynajmniej 10 spotkań. W tym punkcie podkreśla się, że ten skrócony kurs jest przewidziany dla młodzieży, która z różnych powodów np. łączenie pracy z nauką, nie skorzystała lub też nie może skorzystać z rocznej katechezy przed ślubnej. Jest to minimum stosowane tylko w ostateczności. Byłoby wielkim błędem, gdyby księża, czynili z tego wyjątku regułę.

Wytyczne episkopatu podają także praktyczne informacje.

W punkcie 15 mówi się o prowadzeniu ewidencji uczestników kursów przedmałżeńskich, by przy zakończeniu wydać zaświadczanie o ukończeniu kursu na odpowiednim poziomie, i to należy odnotować przy protokole kanonicznego badania narzeczonych.

W punkcie 17 młodzież, która w pełni ukończyła katechezę w ramach katechezy akademickiej jest zwolniona z katechezy przedmałżeńskiej w przygotowaniu bliższym.

3. Przygotowanie bezpośrednie - według instrukcji jest to czas w którym określają planowy czas zawarcia związku małżeńskiego i dlatego też 3 miesiące przed ślubem powinni młodzi zgłosić się do kancelarii. Ten czas 3 miesięcy ma służyć ewentualnemu załatwieniu formalnych spraw. Przewiduje się 3 jednostki, które przeprowadza duszpasterz, w których powinien omówić i przypomnieć teologię i liturgię małżeństwa oraz etykę życia małżeńskiego, także przewiduje się 3 jednostki lekcyjne z poradnictwa rodzinnego, co do metod naturalnych życia seksualnego. Jakiekolwiek zaniedbania nuturientów, nie zezwalają duszpasterza od przeprowadzenia przygotowania do małżeństwa. W ramach rozmowy, duszpasterz ma możliwość ocenienia na jakim poziomie, etapie świadomości kościelnej znajdują się nuturienci. Duszpasterz w swoim sumieniu jest odpowiedzialny za to, czy nuturienci będą zawierali związek małżeński nie tylko ważnie ale i godziwie.

W myśl kanonu 1065, ci którzy jeszcze nie przyjęli bierzmowania winni przyjąć go przed zawarciem małżeństwa, gdy to jest możliwe bez poważnej niedogodności. Gdyby powstała wątpliwość, co do ważności chrztu, czy też co do ochrzczenia z jednej ze stron, duszpasterz powinien sprawę wyjaśnić i być może przygotować do chrztu w ramach katechezy dorosłych w pracy duszpasterskiej trzeba rozstrzygnąć, czy nuturienci spełniają przynajmniej minimalne warunki do tego by być dopuszczonym do zaślubin w kościele katolickim. Zgodnie z familis consortio duszpasterz nie może dopuścić do ślubu, gdy nuturienci wyraźnie odrzucają to co Kościół chce dopełnić w tym sakramencie. Odrzucenie podstawowych wymiarów nauki co do małżeństwa jest utożsamione z brakiem minimalnej wiary na zawarcie małżeństwa.

PROBLEM ZARĘCZYN

Kan. 1067. Konferencja Episkopatu powinna wydać normy dotyczące egzaminu narzeczonych, zapowiedzi przedmałżeńskich oraz innych odpowiednich środków do przeprowadzenia badań przed zawarciem małżeństwa, aby proboszcz pilnie ich przestrzegając mógł przystąpić do asystowania przy małżeństwie.

Konferencja Episkopatu ma rozstrzygnąć co do formy zaręczyn - tak podaje instrukcja.

Instrukcja z 1986 roku wyraźnie wprowadza i proponuje młodzieży zaręczyny jako szczególny czas przygotowania do małżeństwa, wydłużający okres samego przygotowania, ponieważ proponuje się, aby trwało to 6 miesięcy. Na ten temat mówi instrukcja w numerze 32.

Episkopat zaleca, by zaręczyny odbywały się przed ślubem 6 miesięcy. Uroczystość taka winna mieć miejsce. Nie ma formalnego prawa co do zobowiązania w wyniku zaręczyn. Prawem każdej ze stron jest dobieranie sobie partnera do małżeństwa. Musi być wolna wola, nikt nie może być zmuszonym do małżeństwa. Jest to pewnego rodzaju określenie siebie względem drugiej osoby. Zaręczyny to długa tradycja od XII wieku. Prawo rzymskie uwzględniało sponsoria.

BADANIE KANONICZNE NARZYCZONYCH

Kanon 1066 - przed zawarciem małżeństwa, należy się upewnić, że nic nie stoi na przeszkodzie ważnego i godziwego zawarcia małżeństwa. Najpierw powinien być:

1. egzamin narzeczonych

2. zapowiedzi przedślubne

3. inne sposoby co do przygotowania małżeństwa

Konferencja Episkopatu w instrukcji z 1986 roku zgodnie z kanonem 1067 wydała normy, które regulują tak zwany egzamin narzeczeński. Ten obowiązek przeprowadzenia tak zwanego kanonicznego badania narzeczonych, spoczywa na proboszczu, do którego należy asystowanie przy zawarciu małżeństwa.

Na ten temat mówi kanon 1115:

• zamieszkanie stałe - kanon 102 & 2 - zamiar lub 5 lat

• zamieszkanie tymczasowe - kanon 102 - do trzech miesięcy

• zamieszkanie - miesięczny pobyt.

Przez fakt zamieszkania nabywa się Proboszcza, który ma obowiązek do przeprowadzenia kanonicznego badania narzeczonych. Narzeczeni decydują, który proboszcz przeprowadzi badanie kanoniczne. Najwięcej może być 6 proboszczów np. jeżeli Anna ma zamieszkanie stałe, tymczasowe i pobyt miesięczny to ma możliwość już wybrania 3 proboszczów. Tak samo jeżeli chodzi o Wojtka, który ma także zameldowanie stałe, tymczasowe i pobyt miesięczny. Razem jest 6 Proboszczów. Nuturienci maja prawo sobie wybrać spośród nich Proboszcza, który przeprowadzi badanie kanoniczne i pobłogosławi ich związek małżeński. Gdy narzeczeni chcą zawrzeć związek małżeński wobec obcego proboszcza, badanie przedślubne przeprowadza własny proboszcz i po przeprowadzeniu badania przedślubnego udziela tak zwanej licencji obcemu proboszczowi do pobłogosławienia danego związku małżeńskiego (patrz zezwolenie oraz zaświadczenie)

(Podłużna pieczęć parafii)

l.p. prot................................................ ...........................dnia...........................

l.dz.......................................................

ZEZWOLENIE NA ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA

POZA WŁASNĄ PARAFIĄ (LICENCJA)

(kan. 1115)

Udzielam Księdzu Proboszczowi Parafii Rzymsko-katolickiej pod wezwaniem ...................................... w ........................................ zezwolenia na asystowanie przy małżeństwie niżej wskazanych osób i proszę o zawiadomienie o jego zawarciu. Zgodnie z kanonem 1122 KPK proszę również powiadomić o zawartym małżeństwie proboszczów tych parafii, w których nowożeńcy zostali ochrzczeni.

	Narzeczony	Narzeczona
Nazwisko i imię, wyznanie, stan cywilny
Imiona rodziców i nazwisko panieńskie matki
Miejsce i data urodzenia
Miejsce i data chrztu
Dokładny adres parafii chrztu świętego
Numer aktu chrztu
Miejsce i data bierzmowania
Adres narzeczonych
Parafia

Protokół rozmów kanoniczno-duszpasterskich został sporządzony, wymagane dokumenty złożono. Przeszkód kanonicznych nie stwierdzono.

.........................................................................

podpis duszpasterza i pieczęć

UWAGI

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(Podłużna pieczęć parafii)

l.p. prot................................................ ...........................dnia...........................

l.dz.......................................................

Do księdza Proboszcza Parafii rzymskokatolickiej

pod wezwaniem ....................................................

w ..........................................................

ZAWIADOMIENIE O MAŁŻEŃSTWIE

ZAWARTYM NA POSDTAWIE LICENCJI

Małżeństwo między:

....................................................................................................................................................................

imię i nazwisko narzeczonego

i ..................................................................................................................................................................

imię i nazwisko narzeczonej

na podstawie licencji z tamtejszej parafii pw ....................................................... z dnia ........................., numer ....................................., zostało zawarte w tutejszej parafii i pobłogosławione przez ........................................................................................... w obecności świadków:

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

dnia ........................................... i wpisane do księgi małżeństw z roku ............................. nr ................, strona ................................. .

Zawiadomienia do parafii chrztu świętego nowożeńców wysłano dnia ..........................................

.......................................................................

podpis duszpasterza i pieczęć

Instrukcja episkopatu zwraca uwagę, że badanie narzeczonych winno odbywać się przy zachowaniu dyskrecji, intymności, zgodnie z kanonem 220. ta dyskrecja potrzebna jest zwłaszcza przy stawianiu niektórych pytań z protokołu. Miejscem przesłuchania jest zawsze kancelaria parafialna. Tych czynności nie mogą dokonywać siostry zakonne lub osoby świeckie.

WYMAGANE DOKUMENTY I ZEZWOLENIA

Kanon 1071 - zezwolenie ordynariusza

Kan. 1071. Kan. 1071 § 1. Poza wypadkiem konieczności, nie można bez zezwolenia ordynariusza miejsca asystować przy:

1° małżeństwie tułaczy;

2° małżeństwie, które nie może być uznane lub zawarte według prawa państwowego;

3° małżeństwie osoby, którą wiążą naturalne obowiązki wobec innej strony lub wobec dzieci, wynikające z poprzedniego związku;

4° małżeństwie osoby, która notorycznie porzuciła wiarę katolicką;

5° małżeństwie osoby związanej cenzurą;

6° małżeństwie małoletnich, bez wiedzy rodziców albo wobec ich uzasadnionego sprzeciwu;

7° małżeństwie zawieranym przez pełnomocnika, o czym mowa w kan. 1105.

§ 2. Ordynariusz miejsca może zezwolić na asystowanie przy małżeństwie osoby, która notorycznie odstąpiła od wiary katolickiej tylko z zachowaniem norm, określonych w kan. 1125, przy zastosowaniu odpowiednich modyfikacji.

Nihil obstat - nic nie stoi na przeszkodzie, by pobłogosławić ten związek małżeński. Odnosi się to do 7 punktu w/w kanonu.

Wymagane dokumenty:

Najważniejszym jest metryka, świadectwo urodzenia i chrztu. Ten dokument musi być świeżej daty. Ten dokument nie może być starszy niż pół roku. Każde świadectwo chrztu jest dokumentem ważnym. Tam musi być zawarte wszystko. Ono (to świadectwo) musi być pełne. Mają tam być zawarte informacje na temat: bierzmowania, ślubu, przynależności do zgromadzenia. I taki oto dokument musi być świeżej daty. Ta data potrzebna jest do tego, by zrewidować, czy nie ma przeszkód do zawarcia małżeństwa. Są to najważniejsze dokumenty. Gdyby były wątpliwości co do chrztu można ochrzcić warunkowo.

Inne dokumenty to: ostatnie świadectwo z katechizacji, zaświadczenie o katechezie przedmałżeńskiej, dekret zawierający nieważność małżeństwa (jeśliby taki był), jeżeli ktoś jest wdowcem potrzebny jest akt zgonu zmarłego współmałżonka. Do zawarcia ślubu konkordatowego potrzebny jest dokument z USC stwierdzający, że nie istnieją przeszkody z punktu prawa do zawarcia małżeństwa. Taki dokument ważny jest 3 miesiące.

Kan. 1069. Wszyscy wierni mają obowiązek znane im przeszkody małżeńskie wyjawić przed zawarciem małżeństwa proboszczowi lub ordynariuszowi miejsca.

Dostarczenie dokumentu o wygłoszonych zapowiedziach zgodnie z kanonem w/w oraz z kanonem 1067, przewiduje się wygłoszenie zapowiedzi. Zapowiedzi mogą być zrealizowane ustnie bądź w formie pisemnej. Zapowiedzi leżą, spoczywają na obowiązku Proboszcza.

Forma ustna - należy zapowiedzi wygłosić przez 2 niedziele lub niedzielę i święto obowiązujące, czyli w święto nakazane. Święta nakazane to:

1. Boże narodzenie

2. Bożej Rodzicielki

3. Objawienie Pańskie

4. Królowej Polski

5. Uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej

6. Wniebowzięcie NMP

7. Uroczystość Wszystkich Świętych

Forma pisemna - przez wywieszenie w gablocie parafialnej w ciągu 8 dni - czyli przez 2 niedziele.

Zapowiedzi muszą być ogłoszone kiedy będą już wszystkie dokumenty. To jest jakieś niebezpieczeństwo, gdy zabraknie później dokumentów.

Zapowiedzi to przepis Prawa Kanonicznego, więc można je dyspensować od zapowiedzi, jeżeli są ważne przyczyny. Dyspensuje zawsze Biskup.

• osoby są w słusznym wieku (na przykład osoby starsze)

• osoby, które niejednokrotnie żyły jak małżeństwo, ale nie miały sakramentu. Nie należy ich zniesławiać.

PRZESZKODY DO MAŁŻEŃSTWA

Kan. 1073. Przeszkoda zrywająca czyni osobę niezdolną do ważnego zawarcia małżeństwa.

Przeszkoda - przeszkoda zrywająca czyni osobę niezdolną do ważnego zawarcia małżeństwa. W świetle poprzedniego Kodeksu Prawa Kanonicznego były takie przeszkody, które nie czyniły nieważnym danego małżeństwa, ale zawarcie wbrew przeszkodzie było czynnością niegodziwą. Aktualnie istnieją tylko zrywające przeszkody. Jest ich 12, i każda skutkuje nieważnością zawarcia małżeństwa.

Przeszkoda wzbraniająca - kiedyś śluby zakonne koadiutora pozwalały na zawarcie małżeństwa. Było to małżeństwo ważne, ale niegodziwe. Tak już nie można (wszedł nowy Kodeks z 1983)

Przeszkoda zrywająca - po 1983 roku śluby wieczyste są już przeszkoda do zawarcia małżeństwa.

Osoba, która złożyła śluby prywatnie, nie powinna bez zgody wchodzic w związek małżeński. Osoba taka powinna prosić o zwolnienie z takich ślubów. Przeszkoda ma wartość, miarę, że czyni osobę niezdolną do tego, aby zawrzeć związek małżeński

PODZIAŁ PRZESZKÓD

1. Mogą być przeszkody z Prawa Bożego i prawa ludzkiego. Małżeństwo musi być zabronione Prawem Bożym naturalnym i Prawem Bożym pozytywnym. W tym wypadku dyspensa nie wchodzi w grę.

2. Prawo ludzkie

3. Mogą być przeszkody publiczne, jeżeli można je udowodnić w zakresie zewnętrznym, których można udowodnić i przeszkody tajne, których nie można udowodnić.

4. Są także przeszkody pewne oraz przeszkody wątpliwe - to takie, gdzie są wątpliwości, czy ten przypadek podpada

5. Są także przeszkody od których nie można dyspensować

6. Są także przeszkody od których zwykło się nie dyspensować

PRZESZKODA POKREWIEŃSTWA

Dziadek

Ojciec

Syn

Wnuk

Ojciec

Syn córka

Ojciec

córka syn

wnuczka

Ojciec

Syn córka

wnuczka wnuk

Ojciec

Syn córka

wnuk

Prawnuk

Przeszkoda może być trwała - pokrewieństwo, powinowactwo oraz czasowa dziś ma 17 lat za rok 18 i może zawrzeć związek małżeński.

Przeszkody uprzednie powstały przed zawarciem małżeństwa oraz przeszkody następcze - powstałe po ślubie

Ustanowienie przeszkód

Kan. 1075 § 1. Jedynie najwyższa władza kościelna może autentycznie wyjaśniać, kiedy prawo Boże zabrania małżeństwa lub ją unieważnia.

§ 2. Również tylko najwyższa władza kościelna ma prawo ustanawiać inne przeszkody dla ochrzczonych.

Jedynie najwyższa władza może wyjaśnić kiedy prawo Boże zabrania małżeństwa. Tylko najwyższa władza kościelna może ustalić przeszkody. Jest ich 12. tylko papież może to zrobić. Tylko on może wyjaśniać. Dekret z 1977 roku mówi, że verum semen (czyt. Impotencja) nie jest przeszkodą do zawarcia małżeństwa, w ramach prawa naturalnego.

Biskup nie ma prawa ustanawiać prawa co do przeszkód małżeństwa. Taką władzę ma tylko papież oraz Stolica Apostolska.

Kan. 1076. Odrzuca się zwyczaj wprowadzający nową przeszkodę albo przeciwny obowiązującym przeszkodom.

To motywuje kanon 1075. Biskup nie może przez prawo zwyczajowe ustanawiać przeszkód.

Kan. 1077 § 1. Ordynariusz miejsca może w szczególnym wypadku zabronić zawierania małżeństwa swoim podwładnym gdziekolwiek przebywającym, oraz wszystkim aktualnie przebywającym na własnym jego terytorium, lecz tylko czasowo, na skutek poważnej przyczyny i dopóki ona trwa.

§ 2. Tylko najwyższa władza kościelna może dodać klauzulę unieważniającą małżeństwo.

Ordynariusz może zabronić małżeństwa, ale tylko czasowo na skutek poważnej przyczyny i dopóki ona trwa.

Dyspensowanie od przeszkód małżeńskich

Dyspensa - zawieszenie ustawy (kan. 85)

Istnieje udzielanie dyspensy, ale z prawa czysto-kościelnego. Nie ma dyspensji od przepisów konstytutywnych (np. karnych, sądowych).

Dyspensowanie czysto-kościelne

1. zwykłe okoliczności 3 niebezpieczeństwa śmierci

2. przypadek naglący

Władza w dyspensowaniu

Biskup Rzymski - w kanonie 1078 paragraf mówi o uprawnionym podmiocie, którym jest Stolica Apostolska i papież.

Kan. 1078 § 1. Ordynariusz miejsca może swoich podwładnych gdziekolwiek przebywających oraz wszystkich aktualnie przebywających na własnym jego terytorium, dyspensować od wszystkich przeszkód z prawa kościelnego, z wyłączeniem tych, od których dyspensa jest zarezerwowana Stolicy Apostolskiej.

§ 2. Stolicy Apostolskiej jest zarezerwowana dyspensa:

1° od przeszkody wynikającej ze święceń lub z wieczystego ślubu publicznego czystości, złożonego w instytucie zakonnym na prawie papieskim;

2° od przeszkody występku, o której w kan. 1090.

§ 3. Nie udziela się nigdy dyspensy od przeszkody pokrewieństwa w linii prostej oraz w drugim stopniu linii bocznej.

Papież - jemu jest zarezerwowana od przeszkody wynikającej ze święceń lub ślubów wieczystych na prawie papieskim. Jeżeli jest zgromadzenie na prawie diecezjalnym może to uczynić ordynariusz miejsca.

W drugim paragrafie tego kanonu mowa jest o występku. Występek to małżonkobójstwo. Taki związek jest nieważny. Ta przeszkoda zarezerwowana jest Stolicy Apostolskiej.

Papież nie zwykł dyspensować od celibatu (List do Kapłanów w 1979). Do dyspensowania ze święceń i celibatu ważny jest wiek kapłana, ilość lat od porzucenia kapłaństwa (musi być co najmniej 15 lat) i oczywiście druga osoba nie może być w przeszkodzie.

BISKUP

Kan. 1079 § 1. W grożącym niebezpieczeństwie śmierci, ordynariusz miejsca może swoich podwładnych, gdziekolwiek przebywających, oraz wszystkich pozostających na własnym jego terytorium, dyspensować zarówno od formy obowiązującej przy zawarciu małżeństwa, jak od wszystkich i poszczególnych przeszkód z prawa kościelnego, czy to publicznych czy tajnych, z wyjątkiem przeszkody wypływającej ze święceń prezbiteratu.

§ 2. W tych samych okolicznościach, o jakich w § 1, ale tylko w wypadkach, w których nie można się odnieść nawet do miejscowego ordynariusza, taką samą władzę dyspensowania posiada proboszcz, szafarz odpowiednio delegowany, a także kapłan lub diakon, asystujący przy zawieraniu małżeństwa zgodnie z kan. 1116, § 2.

§ 3. W niebezpieczeństwie śmierci spowiednik może dyspensować od przeszkód tajnych w zakresie wewnętrznym czy to podczas spowiedzi, czy poza nią.

§ 4. Przez niemożność odniesienia się do miejscowego ordynariusza, w wypadku, o którym w § 2, rozumie się sytuację, gdy można to uczynić tylko przy pomocy telegrafu lub telefonu.

W chwili śmierci biskup może dyspensować od wszystkich przeszkód wynikających z prawa kościelnego, z wyjątkiem prezbiteratu. Co oznacza, że może dyspensować od święceń diakonatu (ale tylko w chwili śmierci, w niebezpieczeństwie śmierci)

Dyspensowanie przez Biskupa, Proboszcza, szafarza, kapłana lub diakona

Podmioty	Sytuacje zwyczajne		Przypadek naglący		Niebezpieczeństwo śmierci
		Może	Nie może	Może	Nie może	Może	Nie może
		Kanon 1078		Kanon 1080		Kanon 1079
Biskup		- święcenia - wieczyste na prawie papieskim	- przeszkody	- święcenia - wieczyste na prawie papieskim	- forma - wszystkie przeszkody kościelne	- prezbiterat
Proboszcz		Nie ma możliwości dyspensowania	Warunkiem jest: - tajność - formy	- prezbiterat	Jeżeli nie ma kontaktu z ordynariuszem
										- forma wszystkie przeszkody kościelne	- prezbiterat
					Delegowany szafarz, kapłan lub diakon		Nie mają żadnej władzy	Warunkiem jest: - tajność - formy	- prezbiterat	Jeżeli nie ma kontaktu z ordynariuszem
										- forma wszystkie przeszkody kościelne	- prezbiterat
Spowiednik		Nie ma możliwości dyspensowania	Przeszkody tajne - & 1		& 3 przeszkody tajne - zakres wewnętrzny podczas spowiedzi lub po za nią

Kan. 1081. Proboszcz albo kapłan lub diakon, o którym w kan. 1079, § 2, powinien o udzieleniu dyspensy w zakresie zewnętrznym natychmiast powiadomić ordynariusza miejsca. Winna być ona również odnotowana w księdze małżeństw.

Proboszcz, diakon, kapłan powinien o udzieleniu dyspensy powiadomić jak najszybciej Ordynariusza miejsca. Powinno to być odnotowane w księdze małżeństw. Z udzieleniem dyspensy wiąże się to iż małżeństwo jest zawarte ważnie. Należy pamiętać, aby odnotować fakt udzielenia dyspensy.

Kan. 1082. Jeśli czego innego nie postanawia reskrypt Penitencjarii, dyspensa udzielona w zakresie wewnętrznym niesakramentalnym od przeszkody tajnej, powinna być wpisana do księgi przechowywanej w tajnym archiwum kurii i nie jest potrzebna inna dyspensa w zakresie zewnętrznym, gdy przeszkoda tajna stanie się później publiczną.

Przez tajność należy rozumieć, że dana przeszkoda nie jest znana ogółowi. Warunkiem dyspensowania jest zawsze przyczyna.

Prośba o udzielanie dyspensy

Dyspensa to akt prawny władzy wykonawczej i poprzez ten akt prawo zostaje uchylone. W zwyczajnych warunkach, by uzyskać dyspensę trzeba skierować pismo do Ordynariusza. Zwykle czyni to Proboszcz i w przypadku, gdy przeszkoda jest publiczna pisze się imię i nazwisko, miejsce zamieszkania nowożeńców. Należy wskazać jaka jest to przeszkoda, a także należy podać co jest przyczyną dyspensowania.

W przypadku prośby od tajnej przeszkody, podaje się tylko fikcyjne imiona, również zataja się adres zamieszkania nupturienta. W przypadku zaś przeszkody, która jest zarezerwowana Stolicy Apostolskiej, wówczas Proboszcz lub spowiednik prośbę może przesłać do Penitencjarii Apostolskiej.

Przyczyna dyspensowania

Do godności i ważności dyspensy potrzebna jest jedna lub kilka przyczyn dyspensowania. Nie można dyspensować bez słusznej i racjonalnej przyczyny, gdyż byłaby ona niegodziwa a także nieważna, gdyby nie było żadnych racji dyspensownia (zob. przypis). Zgodnie z & 2: gdyby były wątpliwości co do przyczyny, dyspensa jest zawsze ważnie i godziwie udzielana. Kodeks nie podaje przyczyn, które byłyby racjonalne i słuszne, natomiast z doktryny wynika, że za słuszna przyczynę można uważać dobro duchowe narzeczonych, dobro dziecka nienarodzonego, uważnie małżeństwa nieważnie zawartego, niebezpieczeństwo w konkubinacie, względy ekonomiczne.

Przeszkody zrywające

Jest ich 12. posłużą nam tutaj kanony od 1083 do 1094. Na ten temat można wyczytać również u Piotra Gajdy, s. 99

1. PRZESZKODA WIEKU.

Kan. 1083 § 1. Nie może zawrzeć ważnego małżeństwa mężczyzna przed ukończeniem szesnastego roku życia i kobieta przed ukończeniem czternastego roku.

§ 2. Konferencja Episkopatu ma prawo ustalić wyższy wiek do godziwego zawarcia małżeństwa.

Nie można zawrzeć związku małżeńskiego ważnego jeżeli mężczyzna nie ukończył 16 roku życia, a kobieta 14 roku życia. Prawodawca mówi o dojrzałości fizycznej i psychicznej. Pierwszy paragraf mówi co do ważności małżeństwa.

W paragrafie 2 prawodawca mówi o godnym małżeństwie. Mężczyzna 21 lat, a kobieta 16 lat - tak mówiła Instrukcja z 1986 roku.

Natomiast Instrukcja Episkopatu Polski z 1998 w numerze 8 mówi o wieku dla obu płci. Wynosi ono 18 lat. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 rok życia, i gdy się przewiduje że będzie to zgodnie z dobrem założonej rodziny. Jeżeli kobieta nie ma 18 lat, może ubiegać się o pozwolenie na zawarcie małżeństwa do Sądu Biskupiego. Mężczyzna zawsze musi mieć co najmniej 18 lat, aby zawrzeć małżeństwo - tak w prawie kościelnym jak i państwowym.

Należy zapamiętać- przeszkoda zawarta jest w paragrafie 1, a w 2 jest godziwość związku małżeńskiego. Poniżej określonego wieku w paragrafie 1 nie wolno dyspensować.

2. PRZESZKODA NIEMOCY PŁCIOWEJ (IMPOTENCJA)

Kan. 1084 § 1. Niezdolność dokonania stosunku małżeńskiego uprzednia i trwała, czy to ze strony mężczyzny czy kobiety, czy to absolutna czy względna, czyni małżeństwo nieważnym z samej jego natury.

§ 2. Jeśli przeszkoda niezdolności jest wątpliwa, czy wątpliwość ta jest prawna czy faktyczna, nie należy zabraniać zawarcia małżeństwa ani też, dopóki trwa wątpliwość, orzekać jego nieważności.

§ 3. Niepłodność ani nie wzbrania zawarcia małżeństwa, ani nie powoduje jego nieważności, z zachowaniem przepisu kan. 1098.

Samo pojęcie impotencji polega na niemożliwości współżycia jednej z osób lub też jednej i drugiej osoby. Niemoc płciową należy odróżnić od niepłodności, które oznacza niemożliwość zrodzenia potomstwa.

Należy wspomnieć, że impotencja by mogła być kwalifikowana jako przeszkoda do małżeństwa musi spełniać określone w paragrafie 1 w/w kanonu wymogi:

• Niemoc (przeszkoda) uprzednia - zaistniała przed ślubem

• Niemoc następcza - powstała, zaistniała dopiero po slubie

• Niemoc trwała - w zasadzie nieuleczalna na drodze powszechnie dostępnych środków

• Niemoc czasowa - jest uleczalna, mija

• Niemoc absolutna (bezwzględna) - odnosi się do wszystkich kobiet czy mężczyzn. Kobieta lub mężczyzna nie jest zdolny do współżycia z żadnym mężczyzną lub z żadną kobietą.

• Niemoc względna (relatywna) - odnosi się do konkretnej osoby - np. był gwałt w okresie narzeczeństwa. Może być, że z powodu urazu może być ta osoba niezdolna do współżycia z drugą osobą.

• Niemoc pewna - jest podstawą do zabronienia lub do orzeczenia jego nieważności

• Niemoc wątpliwa - nie stanowi przeszkody do zawarcia małżeństwa zarówno wtedy, gdy wątpliwość jest prawna, jak i faktyczna.

Podział impotencji:

Należy odróżnić impotencję organiczną od impotencji czynnościowej.

Niepłodność - nie wzbrania małżeństwa. Mogłaby być przyczyną wówczas, gdyby szło o błąd co do przymiotu osoby, o podstępie, o wprowadzenie w błąd partnera. Dekret z 1977 roku mówi, by mężczyzna był zdolny do małżeństwa nie domaga się prawdziwego nasienia.

3. PRZESZKODA WĘZŁA MAŁŻEŃSKIEGO.

O tym mówi kanon 1085.

Kan. 1085 § 1. Nieważnie usiłuje zawrzeć małżeństwo, kto jest związany węzłem poprzedniego małżeństwa, nawet niedopełnionego.

§ 2. Chociaż pierwsze małżeństwo było nieważnie zawarte lub zostało rozwiązane z jakiejkolwiek przyczyny, nie wolno dlatego zawrzeć ponownego małżeństwa, dopóki nie stwierdzi się, zgodnie z prawem i w sposób pewny, nieważności lub rozwiązania pierwszego.

Jest to przeszkoda, która powstaje poprzez zawarcie małżeństwa, ale ona (przeszkoda) powstaje również, gdy jest ważnie zawarta, ale nie dopełniona. Nie można usiłować zawrzeć związku małżeńskiego, gdy ktoś jest związany węzłem małżeńskim z poprzedniego małżeństwa. Katolicy zobowiązani są do zawarcia małżeństwa w formie kanonicznej, czyli tym samym osoby na kontrakcie cywilnym nie są uważani za małżonków. W przypadku, gdy ktoś żył na kontrakcie cywilnym lub zerwał małżeństwo wobec duchownego nie katolickiego, poza Kościołami wschodnimi wówczas także nie wchodzi przeszkoda związku małżeńskiego (do zawarcia ślubu kościelnego z następną osobą).

Zgodnie z kan. 1071 par. 1 nr 3 - gdy ktoś był uprzednio związany musi postarać się o nihil obstat ordynariusza miejsca. - jak chcesz się dowiedzieć co to oznacza, zobacz niniejszy skrypt str. 25.

W przypadku małżeństwa ważnie zawartego, w niektórych przypadkach osoby mogą ubiegać się o dyspensę papieską.

Podstawą węzła małżeńskiego jest Prawo Boże pozytywne, dlatego też od małżeństwa ważnie zawartego i dopełnionego nie ma możliwości dyspensowania.

Kan. 1085 par.2 - podkreśla sytuację, gdy pierwsze małżeństwo było nieważnie zawarte, nie wolno jednak zawrzeć kolejnego małżeństwa, dopóki nie będzie nieważności pierwszego małżeństwa.

4. PRZESZKODA RÓŻNEJ RELIGII

Na ten temat mówi kanon 1086:

Kan. 1086 § 1. Nieważne jest małżeństwo między dwiema osobami, z których jedna została ochrzczona w Kościele katolickim lub była do niego przyjęta i nie odłączyła się od niego formalnym aktem, a druga jest nieochrzczona.

§ 2. Od tej przeszkody można dyspensować tylko po wypełnieniu warunków, o których w kan. 1125 i 1126.

§ 3. Jeśli podczas zawierania małżeństwa strona była powszechnie uważana za ochrzczoną albo jej chrzest był wątpliwy, należy domniemywać, zgodnie z kan. 1060, ważność małżeństwa, dopóki w sposób pewny nie udowodni się, że jedna strona była ochrzczona, druga zaś nieochrzczona.

Przeszkoda ta zachodzi miedzy katolikiem, czyli ochrzczonym w Kościele katolickim lub też do Niego przyjętym a osobą nieochrzczoną.

Kanon 1125 mówi paragrafie 1 mówi: strona katolicka winna oświadczyć, że jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary, jak również złożyć szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko, co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim; strona katolicka winna oświadczyć, jest to tak zwane przyrzeczenie strony katolickiej. Druga strona (nieochrzczona) jest powiadamiana o składanych przyrzeczeniach strony katolickiej, tak by była świadoma treści przyrzeczeń strony katolickiej. Obie strony winny być pouczone o celach i istotnych elementach małżeństwa, których nie można wykluczyć.

Kanon 1126 mówi: Konferencja Episkopatu powinna zarówno określić sposób składania tych oświadczeń i przyrzeczeń, które są zawsze wymagane, jak i ustalić, w jaki sposób ma to być stwierdzone w zakresie zewnętrznym oraz jak ma być o tym powiadomiona strona niekatolicka. Konferencja Episkopatu określi treść przyrzeczenia i sposób stwierdzenia tych zapisów w zakresie zewnętrznym.

Zgodnie z przepisami Konferencji Episkopatu z 1986 roku te same przepisy (o zobowiązaniu stron) stosuje się do osób, które nie odstąpiły formalnym aktem a deklarują się jako niewierzące, niepraktykujące z osobami nieochrzczonymi po za Kościołem katolikiem i osobami, które formalnym aktem odstąpiły od Kościoła katolickiego.

W przypadku katolika i osoby nieochrzczonej oraz osoby innej wiary, katolik składa powiadomienie. Jeżeli katolik chce zawrzeć związek małżeński z niewierzącym, niepraktykującym musi formalnie złożyć przyrzeczenie.

Katolicy a Islam. Islam nie uznaje nierozerwalności małżeńskiej. Pozwala mężczyźnie mieć kilka żon. Prawa żony w islamie są bardzo ograniczone. Żona musi podporządkować się mężowi, jego wierze. W takim duchu także są wychowywane dzieci (w duchu mahometańskim). Sam Islam nie dopuszcza małżeństwa między mężczyzną chrześcijańskim a kobieta muzułmańską.

Odradza się kobietom katoliczkom, małżeństwa z muzułmaninem, ponieważ prawa kobiet są ograniczone, co jest wspomniane już wyżej.

5. PRZESZKODA ŚWIĘCEŃ.

Na ten temat mówi kanon 1087.

Kan. 1087. Nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy otrzymali święcenia

W ramach święceń wchodzą: diakoni, kapłani, biskupi. Należy odróżnić święcenia od posług. Diakoni nie mogą zawrzeć ważnego związku małżeńskiego bez ewentualnej dyspensy, ale zgodnie z przepisami prawa jest wyodrębiamy:

• diakonat stały - w jego ramach mogą być żonaci, którzy nie są promowani do święceń kapłańskich

• diakonat celibetariuszy - chcą pozostać na takim stopniu - celibatu.

Diakoni żonaci są wyjęci spod przepisów o celibacie. Natomiast po śmierci żony nie mogą ponownie zawrzeć związku małżeńskiego. Przeszkoda jest ważnie przyjęty diakonat (święcenia).

Gdy chodzi o dyspensowanie celibatu, to wiemy, że jest możliwość udzielania dyspensy, natomiast należy pamiętać, że dyspensuje się w sytuacjach ważnych racji. Z punktu widzenia praktyki Kościoła, jeżeli ktoś jest diakonem, to raczej nie ma problemu z dyspensą, ale musi być za tym racja.

Problem jest już z kapłaństwem. Stolica Apostolska wydała odpowiednie dokumenty w 1980 roku i według tych dokumentów - można zwracać się do Stolicy Apostolskiej w wypadku gdy: nastąpiło porzucenie życia kapłańskiego, w przypadku braku wolności, w przypadku odpowiedniej odpowiedzialności, w przypadku niezdolności do życia w celibacie.

Udzielanie dyspensy należy do kompetencji Biskupa Rzymskiego, natomiast sprawy rozpatruje Kongregacja Kultu Bożego i Sakramentów.

Kanon 290 mówi: Święcenia raz ważnie przyjęte nigdy nie tracą ważności. Jednakże duchowny traci stan duchowny:

1° przez wyrok sądowy lub dekret administracyjny, stwierdzający nieważność święceń;

2° przez karę wydalenia nałożoną zgodnie z przepisami prawa;

3° przez reskrypt Stolicy Apostolskiej, którego to reskryptu Stolica Apostolska udziela diakonom tylko z poważnych przyczyn, a prezbiterom z najpoważniejszych.

Nas interesuje numer 3 - z poważniejszych racji.

Duchowny (diakon, kapłan) którzy usiłowali zawrzeć związek małżeński, chociaż cywilny, zgodnie z 1094 kanonem, zostaje pozbawiony urzędu kościelnego oraz na mocy samego faktu zaciąga karę suspensji. Jeżeli mimo upomnienia, nie poprawił się, może być taki duchowny ukarany dalszymi sankcjami, aż do wydalenia ze stanu duchownego.

Kan. 1394 § 1. Przy zachowaniu przepisu kan. 194, § 1, n. 3, duchowny usiłujący zawrzeć małżeństwo, choćby tylko cywilne, podlega suspensie wiążącej mocą samego prawa. Gdy po upomnieniu nie poprawia się i nadal daje zgorszenie, może być karany stopniowo pozbawieniami lub także wydaleniem ze stanu duchownego.

§ 2. Zakonnik ślubów wieczystych, który nie jest duchownym, usiłując zawrzeć małżeństwo choćby tylko cywilne, podlega interdyktowi wiążącemu mocą samego prawa, z zachowaniem przepisu kan. 694.

Osoba suspensowana jest nieprawidłowa do wykonywania święceń. W przypadku kapłana lub diakona zakonnika, następuje wydalenie z zakonu (jeżeli ktoś zawarł związek cywilny) mocą faktu zawarcia kontraktu cywilnego.

6. PRZESZKODA ŚLUBU CZYSTOŚCI.

Na ten temat mówi wyraźnie kanon 1088 :

Kan. 1088. Nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy są związani wieczystym ślubem publicznym czystości w instytucie zakonnym.

Przeszkodą jest złożenie ślubów:

1. wieczystych

2. publicznych

3. w instytucje zakonnym na prawie diecezjalnym lub papieskim

7. PRZESZKODA UPROWADZENIA.

Na ten temat określa się kanon 1089, który brzmi:

Kan. 1089. Nie może być ważnie zawarte małżeństwo pomiędzy mężczyzną i kobietą uprowadzoną lub choćby przetrzymywaną z zamiarem zawarcia z nią małżeństwa, chyba że później kobieta uwolniona od porywacza oraz znajdując się w miejscu bezpiecznym i wolnym, sama swobodnie wybierze to małżeństwo.

Przeszkoda musi być tłumaczona ściśle pomiędzy mężczyzną i kobietą (nie można mówić o odwrotności tzn., że kobieta uprowadza mężczyznę). Ta przeszkoda może być dyspensowana w razie śmierci.

8. PRZESZKODA WYSTĘPKU, CZYLI MAŁŻENKOBÓJSTWA.

Aktualna przeszkoda jest formowana tak, że nie może zawrzeć małżeństwa osoba, która zadaje śmierć własnemu współmałżonkowi. Gdy małżeństwo usiłują zawrzeć te osoby, które przez fizyczny lub moralny współudział spowodowały śmierć współmałżonka.

Motywem działania jest chęć zawarcia małżeństwa. Te dwie formy powodują nieważność ponownego małżeństwa. Przeszkodą jest zabójstwo małżonka w celu ponownego zawarcia związku małżeńskiego jak również jest przeszkodą zabójstwo cudzego małżonka z zamiarem zawarcia małżeństwa z żyjącym małżonkiem.

Zgodnie z kanonem 1078 par.2 nr 2 - ta przeszkoda jest zarezerwowana Stolicy Apostolskiej. Zwykle nie udziela się dyspensy, gdy sprawa jest publiczna. Natomiast w niebezpieczeństwie śmierci może udzielić dyspensy ordynariusz, jak również Proboszcz, delegowany - zobacz tabelkę na str. 34

9. PRZESZKODA POKREWIEŃSTWA.

Na temat tej przeszkody mówi kanon 1091.

Kan. 1091 § 1. W linii prostej pokrewieństwa nieważne jest małżeństwo między wszystkimi wstępnymi i zstępnymi, zarówno prawego pochodzenia, jak i naturalnymi.

§ 2. W linii bocznej nieważne jest aż do czwartego stopnia włącznie.

§ 3. Przeszkoda pokrewieństwa nie zwielokrotnia się.

§ 4. Nigdy nie zezwala się na małżeństwo, jeśli istnieje wątpliwość, czy strony są spokrewnione w jakimś stopniu linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej.

W linii prostej małżeństwo nie może być zawarte.

NA TEMAT PRZESZKODY POKREWIEŃSTWA ZOBACZ NINIEJSZY SKRYPT NA STRONIE 29 - 30

10. PRZESZKODA POWINOWACTWA

O tym mówi kanon 1092:

Kan. 1092. Powinowactwo w linii prostej powoduje nieważność małżeństwa we wszystkich stopniach.

Powinowactwo zachodzi pomiędzy mężczyzną a krewnymi żony, oraz pomiędzy żona a krewnymi męża - por. kan. 109 par.1 wynika z tego bliskość osób, które zawarły by małżeństwo

Kan. 109 § 1. Powinowactwo powstaje z ważnego małżeństwa, nawet niedopełnionego, i istnieje między mężem a krewnymi żony oraz między żoną a krewnymi męża.

Przykład:

Józef Maria

Jan Anna

Piotr Jadwiga

Jan ożeniony z Anną, po jej śmierci nie może poślubić, ani Marii - swojej teściowej, ani Jadwigi - córki Anny - z innego małżeństwa. Analogiczna byłaby sytuacja, gdyby Anna po śmierci Jana, chciała poślubić Józefa - ojca Jana, lub Piotr - syna Jana z innego małżeństwa.

11. PRZESZKODA PRZYZWOITOŚCI PUBLICZNEJ.

O tym możemy wyczytać w kanonie 1093

Kan. 1093. Przeszkoda przyzwoitości publicznej powstaje z nieważnego małżeństwa po rozpoczęciu życia wspólnego albo z notorycznego lub publicznego konkubinatu. Powoduje zaś nieważność małżeństwa w pierwszym stopniu linii prostej między mężczyzną i krewnymi kobiety i odwrotnie.

Ta przeszkoda ma źródło we wspólnocie mężczyzny i kobiety, czy to z wspólnego życia małżeńskiego, albo też z notorycznego lub publicznego konkubinatu. Publiczny konkubinat jest wtedy, gdy jest znany powszechnie, czyli wie o tym wiele osób, albo też będzie znany, będzie rozgłoszony. Natomiast notoryczny staje się wtedy, gdy nie da się go utajnić, albo też został stwierdzony sądownie.

12. PRZESZKODA ADOPCJI.

Na temat przeszkody adopcji możemy przytoczyć kanon 1094

Kan. 1094. Nie mogą ważnie zawrzeć małżeństwa ze sobą ci, którzy są związani pokrewieństwem prawnym powstałym z adopcji, w linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej.

Adopcja jest to akt władzy cywilnej, którego mocą osobę obcą przyjmuje się do rodziny i uznaje za córkę lub syna. Wyrazem tego jest nabycie prawa do noszenia nazwiska osoby adoptującej dziecko.

Kodeks Prawa Kanonicznego postanawia, że dzieci adoptowane zgodnie z przepisami prawa cywilnego uważane są za dzieci tego lub tych, którzy je adoptowali. Więcej możesz przeczytać u P. Gajdy s. 127

Semestr II - prawo małżeńskie i procesowe.

ZGODA MAŁŻEŃSKA.

Zawiera kanony od 1095 - 1107.

Kan. 1095. Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy:

1° są pozbawieni wystarczającego używania rozumu;

2° mają poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich wzajemnie przekazywanych i przyjmowanych;

3° z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich.

Kan. 1096 § 1. Do zaistnienia zgody małżeńskiej konieczne jest, aby strony wiedziały przynajmniej, że małżeństwo jest trwałym związkiem między mężczyzną i kobietą, skierowanym do zrodzenia potomstwa przez jakieś seksualne współdziałanie.

§ 2. Po osiągnięciu dojrzałości nie domniemywa się takiej ignorancji.

Kwestie związane są z niezdolnością do wyrażenia zgody małżeńskiej.

Kanon 1095 mówi w 3 swoich figurach o niezdolności do zawarcia małżeństwa.

1. Osoby są pozbawione używania rozumu

2. mają brak rozeznania oceniającego

3. przyczyna natury psychicznej.

Prawodawca podaje szerokie określenie. Podstawa tego kanonu jest prawo naturalne. Podstawą prawną jest także reguła VI, która mówi, że ktoś kto nie może czegoś wykonać, nie może się wiązać.

Ad.1. Brak używania rozumu. zwraca się na rozum jako czynnik, który bierze aktywny udział w decyzji człowieka jakim jest zawarcie małżeństwa. Przyczyna braku rozumu jest:

a. niedorozwój osoby np. choroby psychiczne. Osoba ma jakieś używanie rozumu, ale nie ma rozumu do podjęcia decyzji o małżeństwie. Może to wynikać z amencji, która powoduje brak używania rozumu. Są stany pośrednie, ale jest ono niewystarczające. Brak używania rozumu, który mówi, że do zaistnienia zgody małżeńskiej konieczne jest, aby strony wiedziały przynajmniej, że małżeństwo jest trwałym związkiem między mężczyzną i kobietą, skierowanym do zrodzenia potomstwa przez jakieś seksualne współdziałanie. By mierzyć zdolność małżeństwa, trzeba zweryfikować, czy osoba wie czym jest małżeństwo.

Ważne jest powiązanie kanonu 1095 par.1 z 1096 kanonem.

Paragraf 2 kanonu 1096 mówi, że po dojrzałości, nie domniemywa się sytuacji ignorancji. Prawo mówi, że używanie rozumu jest w 14 roku życia.

b. niedorozwój umysłowy np. upicie się. W danym momencie jest brak używania rozumu. Alkohol pozbawia używania rozumu w trakcie ślubu jeżeli jest ktoś pijany może ubiegać się o unieważnienie małżeństwa.

Ad.2. Brak rozeznania - czytaj Pawluk s. 158. św. Tomasz mówi, że dziecko w wieku do 7 lat życia nie jest w stanie nic ocenić, natomiast po ukończeniu 7 roku życia rozróżnia co to jest grzech a co nie jest grzechem. Domniema się, że w wieku 7 lat jest rozeznanie. Nie wystarczy rozeznanie. Musi być poważny fakt rozeznania.

Istotne obowiązki i prawa małżeńskie. Znajdziesz to u Ks. Piotra Gajdy na s. 138. gdyby osoba była niezdolna do przyjęcia tych obowiązków mogłoby być małżeństwo nieważne. Małżeństwo ma dążyć do świętości. Da się określić prawa i obowiązki. Według ks. Stawniaka są istotne:

• dobro małżonków

• zrodzenie i wychowanie potomstwa

• jedność

• nierozerwalność.

Inne to tylko rozszerzenia niesłuszne. Prawa i obowiązki są wzajemnie przyjmowane. Osoba musi mieć świadomość. Akt małżeński jest przyjęciem pewnych zobowiązań (na ten temat mówi magisterka ks. Stawniaka).

Ad. 3. Przyczyna natury psychicznej - najczęściej stanowi przedmiot sporu i rozstrzygnięcia sądowego. Niezdolność to taki stan, który powoduje iż osoba dotknięta chorobą psychiczną nie jest zdolna do przyjęcia obowiązków małżeńskich. Do przyczyn niezdolności małżeńskich można zaliczyć:

• patologie

• niedojrzałość psychiczna

• egoizm skrajny

• uzależnienie od alkoholu, narkotyków

• uzależnienie od rodziców

• anomalie psychoseksualne:

• homoseksualizm

• nimfomania

• masochizm

• zoofilia

• nadpobudliwość seksualna

Są to niektóre przykłady chorób anomalii. One mogą spowodować niezdolność do małżeństwa.

WADY ZGODY MAŁŻEŃSKIEJ.

Kan. 1097 § 1. Błąd co do osoby powoduje nieważność małżeństwa.

§ 2. Błąd co do przymiotu osoby, chociażby był przyczyną zawarcia małżeństwa, nie powoduje nieważności małżeństwa, chyba że przymiot ten był bezpośrednio i zasadniczo zamierzony.

Błąd może mieć dwie postacie:

1. co do osoby

2. co do przymiotu

Błąd to fałszywy sąd o rzeczy, która nie odpowiada rzeczywistością. Błąd może dotyczyć osoby lub przymiotu.

Paragraf 1. błąd co do osoby powoduje nieważność małżeństwa.

Paragraf 2. chociażby był przyczyna nie powoduje nieważności małżeństwa, chyba, że byłby bezpośrednio zamierzony. Błąd musi mieć kwalifikacje. Przymiot musi być bezpośrednio i zasadniczo zamierzony, czyli wprost. Błąd co do przymiotu to inaczej cechy osoby. Związane sa z wykształceniem, z nałogami, czy kobieta jest dziewicą, czy nie ma chorób wenerycznych (np. AIDS). Gdyby cos takiego było małżeństwo byłoby nieważne. Jeżeli oczywiście ktoś wprowadził kogoś w błąd.

Kwestia błędu - osoba musie mieć wiedzę minimalną, co do wiedzy o małżeństwie, błąd jako taki nie powoduje nieważności.

PODSTĘP

Kan. 1098. Kto zawiera małżeństwo, zwiedziony podstępem, dokonanym dla uzyskania zgody małżeńskiej, a dotyczącym jakiegoś przymiotu drugiej strony, który ze swej natury może poważnie zakłócić wspólnotę życia małżeńskiego, zawiera je nieważnie.

Podstęp. Osoba dokonuje podstępnego oszukania nupturienta. Ten przymiot drugiej osoby, który jest zakrywany jest związany ze wspólnotą małżeńską, jest zakłóceniem życia małżeńskiego. Jeżeli ktoś jest narkomanem, albo, że osoba mówi że jest w ciąży, później okazuje się że tak nie jest, można zakłócić wspólnotę życia małżeńskiego. Tu jest podstęp, który zmierza do zawarcia małżeństwa. Ten kanon należy także odczytywać w kanonie 1084 par.3.

BŁĄD

Kan. 1099. Błąd co do jedności lub nierozerwalności albo sakramentalnej godności małżeństwa nie narusza zgody małżeńskiej, chyba że determinuje wolę.

Błąd co do jedności, nierozerwalności nie narusza zgody małżeńskiej, ale gdyby był to błąd który determinuje wolę (np. osoba działa pod wpływem błędu. Jest przekonana, że ten przymiot nie istnieje) unieważnia małżeństwo.

!!Tylko błąd co do osoby skutkuje nieważność małżeństwa.!! Co do przymiotów przyjmuje się, że małżeństwo jest ważne.

SYMULACJA - POZORNA ZGODA

Kan. 1101 § 1. Domniemywa się, że wewnętrzna zgoda odpowiada słowom lub znakom użytym przy zawieraniu małżeństwa.

§ 2. Jeśli jednak jedna ze stron albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo lub jakiś istotny element małżeństwa, albo jakiś istotny przymiot, zawierają je nieważnie.

Symulacja to zewnętrzne wyrażenie zgody przy całkowitym zgodzie woli. Rozróżniamy:

1. symulację całkowitą - w zależności od tego czy osoba wyklucza całkowicie małżeństwo dla jakiejś racji zawiera związek a w zasadzie nie chce.

2. Symulacja częściowa - jeżeli jeden z nupturientów albo obydwoje pozytywnym aktem woli wykluczają jakiś istotny element małżeństwa, albo przymiot małżeństwa.

Ad1. Jest w istocie bardzo prosta. Nie chce małżeństwa. Osoba ma ukryte cele zgody.

Ad2. kanon 1056 mówi, że przymiotami są jedność, nierozerwalność do końca. Trudność stanowi co należy do istotnych elementów małżeństwa. W obrębie tym mieści się: wykluczenie prawa do aktów małżeńskich, wykluczenie zrodzenie potomstwa (maja sex, ale bronią się przed zrodzeniem potomstwa), ochrona życia poczętego (osoby współżyją na zasadzie antykoncepcji).

Wykluczenie wychowania potomstwa dotyczy wychowania do dóbr, do życia od strony fizycznej (kan. 1156).

Gdyby strona wykluczała przymioty, elementy małżeństwa, to niezależnie od tego byłaby to symulacja częściowa. Jest wola małżeństwa, ale nie chce przyjąć przymiotów, elementów małżeństwa. Ważna jest intencja. Człowiek chce zawierać małżeństwo, ale nie chce przestrzegać KPK.

Istotny element małżeństwa: sakramentalność. Czy uznawać, że jest to symulacja całkowita? Kanon 1099 (jedność, nierozerwalność, sakrament, godność) - jest to cecha między ochrzczonymi. Kanon 1055 par 2 - nie może być umowa małżeńska, która nie byłaby sakramentem. Między ochrzczonymi, kto wyklucza sakramentalność to znaczy, że jest to symulacja całkowita.

WARUNEK

Kan. 1102 § 1. Nie można ważnie zawrzeć małżeństwa pod warunkiem dotyczącym przyszłości.

§ 2. Małżeństwo zawarte pod warunkiem dotyczącym przeszłości lub teraźniejszości jest ważne lub nie, zależnie od istnienia lub nieistnienia przedmiotu warunku.

§ 3. Warunek zaś, o którym w § 2, nie może być godziwie dołączony, chyba że za pisemną zgodą ordynariusza miejsca.

Problem warunku - uzależnienie skuteczności zgody małżeńskiej od spełnienia określonego warunku. Warunek może dotyczyć przyszłości, gdy okoliczność niepewna ma się dopiero spełnić i prawodawca zakazuje zabronienia małżeństwa i małżeństwo dotyczące przeszłości lub teraźniejszości, zgodnie z par. 2 to małżeństwo jest ważne lub nie, zależnie od istnienia lub nieistnienia przymiotu warunku przeszłości. Trzeba mieć pisemną zgodę Ordynariusza, inaczej byłby to warunek niegodziwy. Gdyby takiej zgody nie było, to małżeństwo będzie nieważne. Do godziwości potrzebna jest zgoda Ordynariusza. W Kościołach Wschodnich nie ma małżeństwa pod warunkiem. Pisemna zgoda należy do godziwości małżeństwa.

PRZYMUS I BOJAŹŃ

Kan. 1103. Nieważne jest małżeństwo zawarte pod przymusem lub pod wpływem ciężkiej bojaźni z zewnątrz, choćby nieumyślnie wywołanej, od której, ażeby się uwolnić, zmuszony jest ktoś wybrać małżeństwo.

Przymus oznacza nacisk na osobę i ogranicza swobodne działanie osoby. Może być przymus:

1. fizyczny - zawsze dany akt jest nieważny'

2. moralny - groźba, nacisk zewnętrzny, wewnętrzny

Ta presja może powodować nieważność danego aktu w zależności od ego, czy osoba mogła się oprzeć takiemu działaniu czy też nie. Przymus lub też bojaźń ciężka zewnętrzna mówi, że małżeństwo jest nieważne

Ciężkość bojaźni - jest kryterium subiektywne. Kobieta ulega szybciej presji niż mężczyzna. Nie każda subiektywna bojaźń powoduje takie same skutki.

Powstało zapytanie: czy ten kanon stosuje się nie do katolików? Komisja z 1986 roku odpowiedziała na to pytanie. Dotyczy ten kanon również akatolików. Dotyczy to prawa naturalnego. Gdyby małżeństwo było mieszane, ten kanon także ich dotyczy.

Bojaźń szacunkowa - może wynikać z naturalnej relacji między dzieckiem a rodzicami. (Należy przeczytać Pawluk s. 168).

WYRAŻENIE ZGODY OSOBIŚCIE

Kan. 1104 § 1. Do ważnego zawarcia małżeństwa konieczne jest, by nupturienci byli równocześnie obecni, bądź osobiście, bądź też przez pełnomocnika.

§ 2. Zgodę małżeńską nupturienci powinni wyrazić słowami, a gdy nie mogą mówić, równoznacznymi znakami.

Prawodawca w kanonie 1104 wyraża, że małżeństwo winno być zawierane przez nupturienta (czyt. Par. 1). Kwestia osobistego wyrażenia zgody małżeńskiej jest sytuacją normalną wyrażenia zgody, nie dopuszcza się innej zgody.

Paragraf 2 wyraża się zasadniczo słowami w ramach formy liturgicznej formy zaślubin. Zgodę można wyrazić znakami, które są zrozumiałe dla obu uczestniczących w małżeństwie.

PEŁNOMOCNICTWO

Kan. 1105 § 1. Do ważnego zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika wymaga się:

1° aby było specjalne upoważnienie zawarcia go z określoną osobą;

2° aby pełnomocnik był wyznaczony przez samego zleceniodawcę i osobiście wypełniał swoje zadanie.

§ 2. Pełnomocnictwo, by było ważne, powinno być podpisane przez osobę zlecającą i ponadto przez proboszcza lub ordynariusza miejsca, w którym wystawia się pełnomocnictwo, albo przez kapłana delegowanego przez jednego z nich, albo przynajmniej przez dwóch świadków, lub też winno być sporządzone w formie autentycznego dokumentu, zgodnie z wymogami prawa państwowego.

§ 3. Jeśli zleceniodawca nie może pisać, należy to zaznaczyć w samym pełnomocnictwie i dodać jeszcze jednego świadka, który również podpisuje. W przeciwnym razie pełnomocnictwo jest nieważne.

§ 4. Jeśli zleceniodawca, przed zawarciem w jego imieniu małżeństwa, odwołał upoważnienie lub popadł w chorobę umysłową, małżeństwo jest nieważne, chociaż pełnomocnik lub druga strona o tym nie wiedzieli.

Pełnomocnictwo - w paragrafie 1 jest użyte słowo do ważności. Jeżeli coś byłoby opuszczone, któryś element małżeństwo byłoby nieważne.

1. musi być wskazana osoba przy zawieraniu małżeństwa

2. pełnomocnik musi określić kogo wyznacza na swego pełnomocnika i osobiście musi to zadanie wypełnić.

Paragraf 2 - powinno być podpisane przez osobę zlecającą. Jest tu cały szereg przesłanek. Jest tez łącznik i musi to być podpisane przez Proboszcza miejsca lub przez Ordynariusza. Jeżeli nie oni to kapłan, który jest delegowany przez Proboszcza lub Ordynariusza. Gdyby nie było podpisów wyżej wymienionych osób, potrzebne jest sporządzenie dokumentu państwowego.

Paragraf 3 - osoba nie umiejąca pisać także należy to zanotować w dokumencie.

FORMA PRAWNA ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA

Są dwie formy:

1. zwyczajna - określona jest w kanonie 1108. stwierdza się, że ważne jest małżeństwo, które jest zawarte wobec asystujących ordynariusza miejsca lub proboszcza, albo wobec kapłana lub diakona delegowanego przez jednego z nich, a także wobec dwóch świadków. Forma zwyczajna oznacza zawarcie wobec świadka kwalifikowanego i 2 zwykłych świadków. Są wyjątki zawarte w kanonie 144 (uzupełnienie władzy błogosławienia małżeństwa w przypadku wątpliwości); 112 (mówi o możliwości przyjmowania zgody przez osobę świecką - upoważnioną

2. nadzwyczajna - zawarte jest w kanonie 1116

Warunki ważnego asystowania świadka urzędowego - Gajda str. 167

Kanon 1108 - świadkiem jest najpierw Ordynariusz miejsca, albo proboszcz. Są oni świadkami kwalifikowanymi na mocy sprawowanej władzy, urzędu. Działają na podstawie prawa własnego. Kapłan lub diakon władze świadka kwalifikowanego ma na podstawie delegacji od któregoś z nich. Możliwa jest subdelegacja.

Kanon 1110 - możemy mówić o proboszczu personalnym i Ordynariuszu Personalnym, którzy ważnie asystują przy zawieraniu małżeństwa.

Kanon 1109 - mówi o władzy Proboszcza i Ordynariuszu terytorialnym. Te osoby ważnie asystują przy małżeństwach nie tylko swoich podwładnych, ale także obcych, który jeden z nich należy do obrządku łacińskiego. Poza swoim terytorium Proboszcz i ordynariusz nie mogą błogosławić małżeństwa. Administrator parafii ma władzę zwyczajną w czasie wakowania parafii.

Kanon 1111 par. 1 - Ordynariusz i Proboszcz może delegować ogólne upoważnienie na terenie własnego terytorium (Gajda s. 171). Delegacja aby była ważna powinna być określona w wyraźny sposób (dana ustnie) oraz ogólna (powinna być udzielana na piśmie). Nie można domniemywać delegacji. Musi być wyraźne przekazanie władzy do pobłogosławienia małżeństwa.

Subdelegowanie - Gajda s. 173

Subdelegacją nazywamy przekazanie władzy już delegowanej, która pochodzi od tego, który posiada władzę zwyczajną. Mogą zaistnieć przypadki, że Proboszcz udziela komuś delegacji specjalnej i zaznacza, że tę władzę można subdelegować. Kapłan lub diakon subdelegowany nie może ponownie subdelegować władzy, chyba że delegujący wyraźnie na to zezwolił. Gdyby ktoś otrzymał od Proboszcza ogólną delegację może w poszczególnych wypadkach subdelegować władzę innemu kapłanowi lub diakonowi. Nie byłoby możliwe, gdyby ktoś otrzymał władzę błogosławieństwa małżeństwa, gdyby nie było to za zgodą prawowitego przełożonego.

ŚWIADKOWIE ZWYKLI

Kanon 1108 - świadkowie zwykli (Gajda str. 170). Prawo nie precyzuje wymogów, kto może być świadkiem. Mówi się o osobie ochrzczonej lub nie ochrzczonej, nawet niepełnoletniej byle by mogła zaświadczyć o związku małżeńskim. Dla powagi wypada, by były to osoby pełnoletnie, bierzmowane, moralnie prowadzące swoje życie. Dyrektorium ekumeniczne mówi, że funkcje tę mogą spełniać osoby innych religii, wyznań, bracia odłączeni, prawosławni - zwłaszcza w małżeństwach mieszanych. Nazwiska świadków podaje się w księdze małżeństw. Składają oni podpisy na protokole badania kanonicznego narzeczonych.

WARUNKI GODZIWEGO ASYSTOWANIA - GAJDA S. 174

Duszpasterz ma zmierzać do tego by zawierany związek małżeński był ważny i godziwy.

Kanon 1114 - mówi, że asystujący działa niegodziwie, jeżeli nie stwierdził stanu wolnego nupturientów, a także nie upewnił się o zezwoleniu Proboszcza ilekroć asystuje na podstawie ogólnej deklaracji. Stan wolny jest stwierdzany poprzez metrykę ważnej daty (6 m-cy), zapowiedzi oraz ogólnej opinii ludzi co do zawarcia małżeństwa.

FORMA ZWIĄZKU MAŁŻEŃSKIEGO

Kanon 1115 - mówi na temat formy związku małżeńskiego. Małżeństwo można zawrzeć po za swoją parafią. Potrzebna jest licencja. Licencja jest zezwoleniem na godziwe błogosławieństwo małżeństwa. Muszą być ważne racje, aby dawać licencje. Należy uszanować element tradycyjny (ślub w parafii panny młodej).

Forma nadzwyczajna - w niebezpieczeństwie śmierci. Kanon 1116. forma nadzwyczajna oznacza zawarcie związku małżeńskiego bez udziału świadka kwalifikowanego a zawarcie wobec 2 świadków zwykłych. Niebezpieczeństwo śmierci oznacza prawdopodobieństwo, że jedno z osób może umrzeć i w tych okolicznościach zawieramy związek małżeński, choćby później niebezpieczeństwo śmierci minęło małżeństwo jest ważne i nie potrzeba żadnej formy ponawiania zgody małżeńskiej. Nieobecność świadka kwalifikowanego przez miesiąc jest pewnym przewidywaniem, dlatego też nawet gdyby szybciej pojawił się świadek kwalifikowany tym samym małżeństwo w tych okolicznościach jest zawarte ważnie i godziwie. Przy formie nadzwyczajnej, gdyby był osiągalny inny kapłan lub diakon powinien być poproszony i wtedy razem ze świadkami zwykłymi uczestniczy w zawarciu związku małżeńskiego. Kapłan lub diakon nie będącymi świadkami kwalifikowanymi ma możliwość dyspensowania z zachowaniem prawa i tym samym powinien być poproszony o uczestnictwo w zawarciu związku małżeńskiego w okolicznościach nadzwyczajnych

OSOBY ZOBOWIĄZANE DO ZACHOWANIA

FORMY KANONICZNEJ - Gajda str. 176

Kanon 1117 - forma kanoniczna powinna być zachowana jeśli jedna ze stron jest ochrzczona w Kościele katolickim, lub została do niego przyjęta i nie odstąpiła formalnym aktem z zachowaniem przepisów o małżeństwach mieszanych.

Kanon 1118 - podkreśla element formy liturgicznej. Mówi się o kościele parafialnym.

FORMA LITURGICZNA - Gajda 196

Kanon 1118 - 1120 forma liturgiczna jest częścią formy kanonicznej i zgodnie z kanonem 1119 należy zachować obrzędy zapisane w Księgach liturgicznych zapisane przez Kościół, albo przyjęte zwyczajami. Prawo liturgiczne zachowuje formy w czasie Mszy świętej. Są pewne czynności liturgiczne, które należy zachować. Głównym elementem formy kanonicznej jest przyjęcie zgody małżeńskiej. Są także inne akty liturgiczne takie jak: wprowadzenie nupturientów przed ołtarz, błogosławieństwo obrączek, błogosławieństwo końcowe itp.

Kanon 1120 - mówi, że biskupi mogą opracować własny obrzęd zawarcia związku małżeńskiego. Cała „otoczka” małżeństwa może ulegać zmianie. Nie może ulec zmianie, że musi być świadek kwalifikowany, który pyta nupturientów o zgodę. Forma zgody zawarcia małżeństwa jest taka w jakiej nupturienci są Kościele.

Czas zawierania małżeństwa. Małżeństwo może być zawarte w każdym czasie. Nie ma dnia, gdzie nie można błogosławić. Zwyczajowo nie błogosławi się w czasie Adwentu i Wielkiego Postu, bo są to dni o charakterze pokutnym.

ODNOTOWANIE ZAWARTEGO MAŁŻEŃSTWA - Gajda s. 199

Kanon 1121 - po zawarciu małżeństwa Proboszcz lub jego zastępca powinien jak najszybciej uzupełnić dokumenty w księdze zaślubionych. Notuje się także w księdze ochrzczonych.

Ne temere - dokument odnotowania zawartego małżeństwa w księdze ochrzczonych. Ne temere to dekret z 1907 roku. Od nazwy tego dekretu zwykło się nazywać samo pismo skierowane przez proboszcza miejsca ślubu do proboszcza miejsca chrztu stron. Jeżeli tyła licencja należy także odnotować w księdze, gdzie brany był ślub.

Paragraf 2 tego kanonu mówi, że w niebezpieczeństwie śmierci kapłan lub diakon (jeżeli byli obecni) muszą jak najszybciej powiadomić Proboszcza o zaistniałym fakcie. Należy zaznaczyć, że było to małżeństwo zawierane w formie nadzwyczajnej.

Paragraf 3 - o dyspensach które muszą być zapisane w księgach Kurii i parafii.

MAŁŻEŃSTWO KONKORDATOWE - Gajda str. 178

Przeszkody z prawa cywilnego - Gajda s. 183

1. osoba nie ukończyła 18 rok życia

2. ubezwłasnowolniona całkowicie

3. dotknięta chorobą psychiczną lub niedorozwojem umysłowym

4. bigamia

5. spokrewnieni w linii prostej

6. rodzeństwo w linii bocznej

7. przysposabiający i przysposobiony

Nupturienci zwracają się do USC by otrzymać zaświadczenie. Wobec USC nupturienci składają oświadczenie, że przy zawieraniu małżeństwa konkordatowego będą chcieli wywołać poprzez to małżeństwo skutki cywilne. Wobec niego określają jakie nazwisko będą nosili oraz ich dzieci. Te dokumenty przynoszą do kancelarii parafialnej i jest przeprowadzone kanoniczne badanie narzeczonych. Na duchownego nałożony jest obowiązek pouczenie nupturientów o skutkach małżeństwa w prawie cywilnym i o całej procedurze przygotowanie do małżeństwa. Istotne jest stwierdzenie Instrukcji Episkopatu Polski z 1998 roku, że na duchownym spoczywa obowiązek dostarczenia dokumentów do odpowiedniego USC. Osobą, która jest upoważniona do odniesienia dokumentów jest to osoba upoważniona (Proboszcz lub ten, który dał nupturientom ślub). Termin oddania dokumentów to 5 dni (roboczych). Decyduje moment dostarczenia lub pieczątka poczty. W grę może wchodzić siła wyższa, która by przekraczała ten termin. Siła wyższa to zdarzenie, którego nie można przewidzieć. Przyczyny opóźnienia zbada Kierownik USC i on stwierdza czy była to siła wyższa.

W Instrukcji z 1998 roku są wskazanie: duchowni mogący wypełnić zaświadczenie, dokonać wpisu, postemplować i przesłać do USC. Dokumenty wysyła się zawsze tam gdzie był brany ślub. Nawet jeżeli nupturienci nie są z tej parafii. Duchownym jest Proboszcz danej parafii lub duchowny w jego zastępstwie (należy przeczytać instrukcję z 1998 roku). Prawo przewiduje zawarcie małżeństwa także w obliczu śmierci (Gajda s. 183).

Tam, gdzie zawiera się ślub, tam należy wysłać dokumenty. Jeżeli zostanie przekroczony termin 5 dni to jest trudność w zarejestrowaniu takiego małżeństwa.

MAŁŻEŃSTWA MIESZANE I IM PODOBNE - Gajda s. 202

Na ten temat mówią kanony 1124 i następne

Kanon 1124 - małżeństwa mieszane oznacza małżeństwo, gdy jedna ze stron jest ochrzczona w Kościele katolickim, lub po chrzcie została do niego przyjęta i formalnym aktem się nie odłączyła, druga zaś należy do kościoła lub wspólnoty kościelnej, nie mającej pełnej łączności z kościołem katolickim. Tego rodzaju małżeństwo jest zabronione bez wyraźnego zezwolenia kompetentnej władzy kościelnej i zgodnie z kan. 1125, 1126, 1127.

Małżeństwo mieszane nie obejmuje małżeństwo katolika z osobą nie ochrzczoną. Jednak zgodnie z kanonem 1129 należy zastosować także przepisy kan. 1127, 1128. w przypadku, gdy istnieje przeszkoda różnej religii należy postarać się o dyspensę od tej przeszkody.

Instrukcja z 1986 roku zawiera wskazania w ramach małżeństw mieszanych. Instrukcja wskazuje na to iż należy potraktować inne kategorie osób niż to zawiera kanon 1124. instrukcja mówi na ten temat w punkcie 71. zaleca się, aby nie błogosławić małżeństwa jeżeli:

1. małżeństwo katolika z nie ochrzczoną

2. z ochrzczonymi poza Kościołem katolickim

3. osoby, które formalnym aktem odstąpiły od Kościoła łacińskiego

4. osoby, które nie odstąpiły formalnym aktem, ale deklarują się jako niewierzące

5. osoby niepraktykujące

Instrukcja w punkcie 72, 73 - są określone pojęcia wymienionych kategorii osób. W ramach niewierzących należy rozumieć tych, którzy byli ochrzczeni i dokonali publicznego wystąpienia z Kościoła lub też zwalczają Kościół. Przez osoby, które formalnie odstąpiły od Kościoła, to ci którzy dokonali tego na piśmie lub wobec dwóch świadków, bądź ujawnili swoje faktyczne odejście od Kościoła wobec przedstawiciela władzy kościelnej. Osoby niepraktykujące to osoby, które nie dają zewnętrznych oznak swojej wiary i przynależności do Kościoła.

Przy małżeństwach mieszanych, Kościół stawia warunki by można zdjąć zakaz zawierania małżeństwa i pobłogosławić ważnie i godziwie związek małżeński. W ramach związku małżeńskiego należy wyróżnić stronę katolicką i jej zobowiązania od jej drugiej strony. Ordynariusz może wydać zezwolenie jeżeli istnieje słuszna przyczyna i po spełnieniu warunków. Strona katolicka z oparciu o zobowiązania wynikające z wiary, które mają swoje oparcie w Prawie Bożym oświadcza zachowanie własnej wiary, usunięcia zagrożeń w jej praktykowaniu, jak również winna złożyć przyrzeczenie, że uczyni wszystko co w jej mocy, że dzieci będą ochrzczone i wychowane według wiary katolickiej.

Kanon 1125 - (Instrukcja z 1998 roku p. 73). W punkcie 1 tego kanonu jest mowa o rękojmiach. Są to inaczej oświadczenie i przyrzeczenia strony katolickiej. Z uwagi na trudności, które mogą wystąpić w funkcjonowaniu takiego małżeństwa, Kościół zasadniczo zabrania zawierania związku małżeństwa, natomiast pozwala na zwarcie gdy strona katolicka złoży rękojmię

Przy takich małżeństwach duszpasterz powinien stronie katolickiej przedstawić zagrożenie i konflikty w zakresie wypełnienia rękojmi w wierze katolickiej. Zgodnie z tym kanonem w punkcie 2 druga strona winna być powiadomiona w odpowiednim czasie o składanych oświadczeniach strony katolickiej, tak by on była pewna co do oświadczeń strony katolickiej. Powiadomienie to inaczej poinformowanie drugiej strony. W punkcie 3 tego kanonu mówi się, że osoby winny być pouczone o celach obu stron. Obowiązkiem duszpasterza jest to, aby pouczyć o celach i przymiotach w małżeństwie.

MAŁŻEŃSTWA TAJNE - Gajda s. 225

Na temat małżeństw tajnych jest mowa w kanonach 1130-1133.

Kanon 1130 - obecnie nie wolno zawierać małżeństwa tajnego, jedynie za zezwoleniem Ordynariusza miejsca. Musi być ważna przyczyna by takie małżeństwo mogło być zawierane. Na zezwolenie tajnego małżeństwa:

1. konieczność badań kanonicznych

2. obowiązek zachowania tajemnicy o zawarciu małżeństwa. Jest to sekret.

Kanon 1132 - obowiązek zachowania tajemnicy ustaje jeżeli zagraża poważna przyczyna. Małżeństwo ważnie zawierane powinno być odnotowane w specjalnej księdze w tajnym archiwum Kurii.

MAŁŻEŃSTWO TAJNE RÓŻNI SIĘ OD MAŁŻEŃSTWA BEZ ROZGŁOSU - Gajda s. 227

SKUTKI MAŁŻEŃSTWA - Gjada s. 227

Kanony 1134-1140

Skutki są określone przez prawodawcę

Konsekracja - poświęcenie osoby. Małżonkowie są jakby konsekrowani, czyli uświęceni z faktu zawarcia małżeństwa. Jeżeli ludzie uświadomią sobie, że są uświęcani to nie na miejscu są antykoncepcje, prezerwatywy. Należy mocno akcentować sakramentalność małżeństwa. Sakramentalność małżeństwa oznacza obecność Jezusa w ich życiu. Z tego sakramentu powstaje węzeł małżeński. Nie można go rozwiązać poprzez dyspensę bądź przez śmierć. Mogę liczyć na działanie łaski. Małżonkowie są powołani do świętości poprzez swój stan.

Kanon 1135 - mówi o różności osób w małżeństwie

PRAWO I OBOWIĄZKI RODZICÓW - Gajda s. 229

KANONY 1136.

Rodzice mają pierwszy obowiązek w wychowaniu. Zrodzenie dzieci jest podstawą iż rodzic staje się pierwszym wychowawcą. Wynika to z wychowania potomstwa. Zostało to określone w:

• wychowanie w sferze fizycznej - chodzi o zapewnienie dzieciom środków do życia (ubrania, jedzenie, mieszkanie)

• w sferze wychowania społecznego - branie odpowiedzialności za siebie, naród, państwo, społeczeństwo

• w sferze kulturalnej - przekazanie określonych postaw, które są akceptowane społecznie a które nie

• w sferze wychowania moralnego - rozróżnienie dobra od zła

• wychowanie do hierarchii wartości

• wychowanie religijne - rodzice są zobowiązani do wychowania dzieci w wierze katolickiej, w oparciu o Dekalog. Mają możliwość korzystania z katechezy, szkół katolickich, Kościoła,

Na pewno nieważnym byłoby małżeństwo, gdyby nie chciano wychować do sfery pierwszej, czyli fizycznej.

Za dzieci prawego pochodzenia uważa się poczęte lub urodzone z małżeństwa ważnego lub mniemanego (nie udowodnione, że jest nieważne) są uważani jako prawego pochodzenia

Kanon 1138 par. 2 - używa ten kanon dwa terminy:

1. 180 dni - od zawarcia małżeństwa - jest to 6 m-cy (wcześniak)

2. 300 dni - 10 miesięcy po rozwiązaniu małżeństwa

kanon 1139 - dzieci nieprawego pochodzenia - legalizacja - Gajda s. 232.

(Świętość małżeństwa i rodziny). Głęboka wspólnota życia i miłości małżeńskiej ustanowiona przez Stwórcę i unormowana Jego prawami, zawiązuje się przez przymierze małżeńskie, czyli przez nieodwołalną osobistą zgodę. W ten sposób aktem osobowym, przez który małżonkowie wzajemnie się sobie oddają i przyjmują, powstaje z woli Bożej instytucja trwała także wobec społeczeństwa. Ten święty związek, ze względu na dobro tak małżonków i potomstwa, jak i społeczeństwa, nie jest uzależniony od ludzkiego sądu. Sam bowiem Bóg jest twórcą małżeństwa obdarzonego różnymi dobrami i celami¹⁰⁶. Wszystko to ma ogromne znaczenie dla trwania rodzaju ludzkiego, dla rozwoju osobowego i wiecznego losu poszczególnych członków rodziny, dla godności, stałości, pokoju i pomyślności samej rodziny oraz całego społeczeństwa ludzkiego. Z samej zaś natury swojej instytucja małżeńska oraz miłość małżeńska nastawione są na rodzenie i wychowanie potomstwa, co stanowi jej jakby szczytowe uwieńczenie. W ten sposób mężczyzna i kobieta, który przez związek małżeński «już nie są dwoje, lecz jedno ciało» (Mt 19, 6), przez najściślejsze zespolenie osób i działań świadczą sobie wzajemnie pomoc i posługę oraz doświadczają sensu swej jedności i osiągają ją w coraz pełniejszej mierze. To głębokie zjednoczenie będące wzajemnym oddaniem się sobie dwóch osób, jak również dobro dzieci, wymaga pełnej wierności małżonków i prze ku nieprzerwanej jedności ich współżycia¹⁰⁷. Chrystus Pan szczodrze błogosławił tę wielokształtną miłość, która powstała z Bożego źródła miłości i została ustanowiona na obraz Jego jedności z Kościołem. Jak bowiem niegdyś Bóg wyszedł naprzeciw swemu ludowi z przymierzem miłości i wierności¹⁰⁸, tak teraz Zbawca ludzi i Oblubieniec Kościoła¹⁰⁹ wychodzi naprzeciw chrześcijańskich małżonków przez sakrament małżeństwa. I pozostaje z nimi nadal po to, aby tak, jak On umiłował Kościół i wydał zań Siebie samego¹¹⁰, również małżonkowie przez obopólne oddanie się sobie miłowali się wzajemnie w trwałej wierności. Prawdziwa miłość małżeńska włącza się w miłość Bożą i kierowana jest oraz doznaje wzbogacenia przez odkupieńczą moc Chrystusa i zbawczą działalność Kościoła, aby skutecznie prowadzić małżonków do Boga oraz wspierać ich i otuchy im dodawać we wzniosłym zadaniu ojca i matki¹¹¹. Dlatego osobny sakrament umacnia i jakby konsekruje małżonków chrześcijańskich do obowiązków i godności ich stanu¹¹²; wypełniając mocą tego sakramentu swoje zadania małżeńskie i rodzinne, przeniknięci duchem Chrystusa, który przepaja całe ich życie wiarą, nadzieją i miłością, zbliżają się małżonkowie coraz bardziej do osiągnięcia własnej doskonałości i obopólnego uświęcenia, a tym samym do wspólnego uwielbienia Boga. Stąd dzieci, a nawet wszyscy pozostający w kręgu rodzinnym, znajdą łatwiej drogę szlachetności, zbawienia i świętości, jeżeli torować ją będzie przykład rodziców i modlitwa rodzinna. Małżonkowie zaś, ozdobieni godnością oraz zadaniem ojcostwa i macierzyństwa, wypełnią sumiennie obowiązki wychowania zwłaszcza religijnego, które należy przede wszystkim do nich. Dzieci zaś, jako żywi członkowie rodziny, przyczyniają się na swój sposób do uświęcenia rodziców. Za dobrodziejstwa od rodziców doznawane będą się odpłacać uczuciem wdzięczności, głębokim szacunkiem i zaufaniem i będą ich wspierać po synowsku w przeciwnościach życia tudzież w osamotnieniu starości. Wdowieństwo przyjęte mężnie jako przedłużenie powołania małżeńskiego będzie szanowane przez wszystkich¹¹³. Rodzina winna dzielić się wspaniałomyślnie swym bogactwem duchowym z innymi rodzinami. Toteż rodzina chrześcijańska, ponieważ powstaje z małżeństwa, będącego obrazem i uczestnictwem w miłosnym przymierzu Chrystusa i Kościoła¹¹⁴, przez miłość małżonków, ofiarną płodność, jedność i wierność, jak i przez miłosną współpracę wszystkich członków ujawniać będzie wszystkim żywą obecność Zbawiciela w świecie oraz prawdziwą naturę Kościoła.

Kan. 1055 § 1. Małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu.

Prawo kanoniczne z 1917 roku

Mt 19, 7-8 Mówią Mu: To dlaczego Mojżesz kazał „dać list rozwodowy i rozwieść się”? ⁸ Mówi im Mojżesz pozwolił wam rozwodzić się z powodu waszego zatwardziałego serca, ale na początku tak nie było. ⁹ Powiadam wam, że każdy, kto rozwodzi się z żoną z wyjątkiem przypadku rozpusty, a żeni się z inną, cudzołoży

Kanon 11Ustawom czysto kościelnym podlegają ochrzczeni w Kościele katolickim lub do niego przyjęci, którzy jednak posiadają wystarczające używanie rozumu oraz — jeśli ustawa czego innego wyraźnie nie zastrzega — ukończyły siódmy rok życia.

Znaczy dobrowolne

USC - Urząd Stanu Cywilnego

sprawdzenie, czy wszystko co jest w tym dokumencie jest zgodne z prawem Kanonicznym oraz nauka Kościoła.

Kan. 1065 § 1. Katolicy, którzy nie przyjęli jeszcze sakramentu bierzmowania, powinni go przyjąć przed zawarciem małżeństwa, gdy jest to możliwe bez poważnej niedogodności. § 2. Aby przyjąć owocnie sakrament małżeństwa, usilnie zaleca się, ażeby nupturienci przystąpili do sakramentu pokuty i Najświętszej Eucharystii.

Inaczej zaręczyny

jak chcesz zobaczyć jak ten dokument wygląda zajrzyj do Piotr Gajda, Prawo małżeńskie kościoła katolickiego, Tarnów 2002, wydanie III poprawione, s.402

1917

naturalne - przeszkoda impotencji, wieku

pozytywne - węzeł małżeński

Omnia parata - wszystko przygotowane - przypadek naglący

tajność - poprzez tajność należy rozumieć, że dana przeszkoda nie jest znana osobom, ogółowi

delegowany - ma stałą delegację do błogosławienia małżeństwa. W niebezpieczeństwie śmierci maja taką władzę nawet nie delegowany kapłan lub diakon

zakres wewnętrzny - jest to zakres miedzy Bogiem a człowiekiem.

Można zajrzeć do książki Ks. Piotra Gajdy str. 96

Kan. 90 § 1. Od ustawodawstwa kościelnego nie należy dyspensować bez słusznej i racjonalnej przyczyny, z uwzględnieniem okoliczności przypadku i ważności ustawy, od której się dyspensuje. W przeciwnym razie dyspensa jest niegodziwa a także nieważna, chyba że została udzielona przez prawodawcę lub jego przełożonego. § 2. W wątpliwości co do wystarczalności przyczyny, dyspensa jest udzielona ważnie i godziwie.

Zob. Gajda s. 98

impotencja organiczna jest spowodowana wrodzonymi lub nabytymi brakami anatomicznymi:

• u mężczyzny: brak lub zniekształcenie jąder, brak prącia,

• u kobiety: niedrożna pochwa, waginizm

impotencja czynnościowa (funkcjonalna) polega na zaburzeniach w czynnościach narządów płciowych:

• u mężczyzn: może objawiać się brakiem popędu, brak wzwodu

• u kobiet: mogą pojawiać się silne bóle i skurcze mięsni pochwy, brak wydzieliny w pochwie w trakcie stosunku.

Dekret Kongregacji Wiary z 1977 r.

Inaczej verum samen

co Bóg złączył, człowiek nich nie rozdziela

Reforma w 1972 roku Ministeria cveda. Od tego roku jest lektorat, akolitat. One nie wchodzą w przeszkodę do zawarcia związku małżeńskiego.

Porzucenie stanu kapłańskiego - jest zwykle przyczyną ubiegania się o dyspensę. Zwykle trzeba mieć odpowiedni wiek, a ponadto Stolica Apostolska ma praktykę 15 lat od porzucenia stanu kapłańskiego. Jeżeli chce zawrzeć związek małżeński, kobieta musi być wolna (nie związana z innym zakonem, małżeństwem, ślubem czystość itp.)

taki kapłan nie jest w stanie żyć bez kobiety. Należy się zastanowić, czy taka osoba da sobie radę w dochowaniu wierności w małżeństwie?

Prawe pochodzenie - osoby zerwały związek małżeński, z którego rodzą się dzieci

sekret to tajemnica do nie wyjawienia zawarcia małżeństwa. Kolejny rodzaj sekretu to sidillum - jest to tajemnica bezwzględna

82

To mieści się w słowie WSPÓLNOTA

Prawo kościelne - święcenia

Prawo świeckie - cywilne

Pokrewieństwo w linii prostej. Przeszkoda we wszystkich stopniach linii prostej z Prawa Bożego naturalnego. Dyspensa niemożliwa.

Pokrewieństwo w linii bocznej. Drugi stopień pokrewieństwa w linii bocznej (miedzy rodzeństwem). Dyspensy nie udziela się z racji niebezpieczeństwa naruszenia prawa naturalnego

Trzeci stopień pokrewieństwa w linii bocznej nierównej np. wuj z siostrzenicą. Dyspensuje w normalnych warunkach tylko ordynariusz miejsca

Czwarty stopień pokrewieństwa w linii bocznej równej, rodzeństwo stryjeczne lub cioteczne. Dyspensuje w normalnych warunkach ordynariusz miejsca.

Czwarty stopień pokrewieństwa w linii bocznej nierównej np. prawnuk z siostrą dziadka. Dyspensuje w normalnych warunkach ordynariusz miejsca

---