PROGRAM AUTORSKI: EDUKACJA ARTYSTYCZNA W WYCHOWANIU PRZEDSZKOLNYM „DZIECKO I SZTUKA”
SPIS TREŚCI
TREŚCI PROGRAMOWE EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ DZIECKA
BIBLIOGRAFIA.....................................................................................................................37
SCENARIUSZE ZAJĘĆ ARTYSTYCZNYCH...................................................................38
„Pozwólmy dziecku doświadczać, eksperymentować, dowiadywać się i porównywać ,
szukać i drążyć w głębinach wiedzy,
wyruszać w podróże odkrywcze -
czasami trudne, ale jakże bogate i fascynujące.
Budujmy programy dostosowane do możliwości psychofizycznych dzieci.”
Z „ Gawędy Mateusza”
C. Freinet
WSTĘP
Dziecko przedszkolne wykazuje naturalną dla swojego wieku i etapu rozwoju potrzebę ekspresji twórczej. Tworzy ono własny świat, poznaje siebie w sztuce i przez sztukę woła o partnerstwo przeżyć w swojej twórczości. Dziecko bawiąc się projektuje, kształtuje tworzywo i nie zastanawia się czy tworzy sztukę - poszukuje własnej metody działania.
Po to, by dziecko mogło wyzwolić swój wewnętrzny świat i posługiwać się właściwymi mu sposobami ekspresji - gestem, mimiką, słowem mówionym, aktywnością plastyczną i muzyczną - trzeba uszanować jego spontaniczność, czuwać nad tym, aby unikać wszystkiego, co może pociągnąć za sobą zahamowanie tendencji ekspresyjnych[1].
Podstawą skutecznego funkcjonowania we współczesnym świecie jest postawa twórcza. Dzieci są kreatywne z natury, dlatego tę wspaniałą zdolność należy w nich pielęgnować i rozwijać. Jak pokazuje praktyka kształcenie i rozwijanie umiejętności artystycznych stanowi podstawę rozwoju twórczości dziecięcej.
Twórczość dziecięca jest czynnością odruchową, instynktowną i podświadomą. Mały artysta przeżywa radość kreacyjną, która pobudza go do dalszej zabawy formami, barwą czy dźwiękiem. Jest to szczególny atrybut dzieciństwa, który zostaje zatracony w momencie, gdy dziecko chce sprostać wymaganiom realnej rzeczywistości.
W swojej twórczości dziecko wyraża siebie za pomocą własnego języka, który nie zawsze jest zrozumiały dla świata dorosłych, lecz mały twórca podejmuje w ten sposób próbę porozumienia się z otoczeniem i dzięki temu jest podobny dla dorosłego artysty[2]. Sztuka dziecka jest piękna w swojej naiwności, potrafi nas zachwycić ująć szczególnym sposobem postrzegania otaczającego świata. Dla dziecka jego własna twórczość jest źródłem radości, dobrej zabawy, zaangażowania i podstawową formą uczenia się oraz zdobywania wiedzy o otaczającej rzeczywistości.
Sztuka dziecka to ewoluująca twórczość aktywność ekspresyjna, dokument burzliwego rozwoju, obraz życia uczuciowego, wyraz przeżyć „ tu i teraz”[3]. Rozbudzanie zainteresowania sztuką, odkrywanie w sobie naturalnych predyspozycji i uzdolnień skłania dziecko do samodzielnej twórczości i działania. Widoczne efekty własnej działalności motywują je do pełniejszego rozwoju i zdobywania wiedzy.
Pedagogika twórczej aktywności, mająca swe tradycje w ideach Nowego Wychowania, uznaje ekspresję twórczą za jeden z czynników rozwoju aktywności edukacyjnej najmłodszych. Rysunek, taniec, ruch, muzyka i śpiew to te rodzaje ekspresji, które wyzwalane w sposób naturalny i umiejętnie wykorzystywane, służyć mogą rozwijaniu u dziecka potrzeby poznawania świata i kształceniu jego aktywności edukacyjnej.
Założenia zreformowanego systemu edukacji akcentują konieczność kształcenia postawy twórczej wychowanków. Sprzyja temu zintegrowany system edukacji przedszkolnej. Integracja plastyki, muzyki, słowa i ruchu stwarza możliwości wykorzystywania różnych form dziecięcej aktywności twórczej w jego rozwoju intelektualnym, poznawczym, emocjonalnym i społecznym.
WPROWADZENIE DO PROGRAMU
Program edukacji artystycznej „Dziecko i sztuka” powstał z myślą o potrzebach Przedszkola nr 21 w Chorzowie, które zgodnie ze swoją misją jest placówką o profilu artystycznym. Zgodnie ze swoimi założeniami najważniejszym zadaniem, jakie ma ono do spełnienia, poza realizacją zadań edukacyjnych i wychowawczych określonych w Podstawie programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych[4], jest rozwijanie uzdolnień artystycznych swoich wychowanków poprzez różnorodne formy aktywności twórczej.
Działalność artystyczną wspomniane wcześniej przedszkole prowadzi już od kilkunastu lat. Nasza placówka aktywnie uczestniczy i prezentuje osiągnięcia swoich wychowanków na terenie placówki, dla rodziców, w najbliższym środowisku przedszkola oraz na terenie miasta Chorzowa i poza nim.
Przedszkole 21 jest znane ze swoich niemałych osiągnięć artystycznych. Wystarczy wymienić udział w konkursach plastycznych : „W oczekiwaniu na gwiazdkę”, „Chorzów w oczach dziecka”, „Dla naszego miasta, dla naszej ziemi”, konkursy plastyczne organizowane przez Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Radlinie „Dom”, konkursy organizowane okazjonalnie przez wydawnictwa czasopism dziecięcych i edukacyjnych oraz wiele innych. W konkursach plastycznych dzieci z naszego przedszkola niejednokrotnie odnosiły swoje pierwsze wielkie sukcesy - nagrody i wyróżnienia.
W samym Chorzowie zasłynęliśmy już dawno jako przedszkole artystyczne, zajmując wysokie pozycje w kolejnych edycjach Festiwalu Przedszkolaków „ Bobas” w kategorii teatralnej , wokalnej i tanecznej.
Osiągnięcia wychowanków, wyróżnienia i nagrody to dla naszej placówki naprawdę powód do dumy. Warto w tym miejscu podkreślić, że sukcesy wychowanków to ciężka praca nauczycielek, które bez pomocy specjalistów same, dzięki własnym uzdolnieniom artystycznym i zainteresowaniem działalnością twórczą dzieci przyczyniają się do rozwoju ich uzdolnień.
Na terenie placówki działa kółko plastyczne „ Zaczarowany ołówek” oraz zespół taneczno - rytmiczny „ Oczko”. Zajęcia i występy teatralne prezentuje zespół „ Zuchy”.
Doceniając wartości twórczej aktywności i obserwując rozwój twórczości artystycznej dzieci przedszkolnych, ich pierwsze sukcesy i osiągnięcia, zdecydowałam się opracować program edukacji artystycznej.
W czasie swojej kilkunastoletniej praktyki pedagogicznej jako nauczyciel przedszkola zawsze doceniałam rozwój u dzieci ich umiejętności artystycznych. Wszelkie zajęcia o charakterze twórczym - plastyka, taniec, muzyka i teatr zawsze spotykały się z ich wielkim zainteresowaniem i zaangażowaniem. Od wielu lat w swojej macierzystej placówce prowadzę, oprócz zajęć typowo dydaktycznych, równocześnie zajęcia artystyczne: plastykę, taniec i teatr. Wynika to na pewno z moich własnych zainteresowań i umiejętności, a także z wytyczonej drogi rozwoju placówki.
Sukcesy artystyczne, zadowolenie rodziców z osiągnięć swoich dzieci oraz kontynuacja zajęć artystycznych w Szkole Podstawowej nr 5 w Chorzowie, a przede wszystkim określenie się placówki jako przedszkola o charakterze artystycznym to najważniejsze argumenty wskazujące na konieczność opracowania programu edukacji artystycznej.
Program „ Dziecko i sztuka” stanowi ważny element w edukacji przedszkolnej dzieci i wskazuje główne kierunki pracy nauczyciela z dziećmi w rozwoju ich twórczości artystycznej. Jest to program uwzględniający potrzeby i możliwości rozwojowe dzieci 3 - 6 letnich, a jednocześnie skierowany do nauczycieli twórczych, dla których wychowanie dziecka poprzez sztukę stanowi dużą wartość dydaktyczno - wychowawczą.
Program nie wymaga od nauczyciela specjalistycznego wykształcenia i przygotowania w kierunku artystycznym, aczkolwiek mile widziane są dodatkowe kwalifikacje i umiejętności muzyczne, plastyczne oraz inwencja i osobowość twórcza nauczycieli realizujących program.
Autorka programu
Ewa Bazan
CELE PROGRAMU
Program edukacji artystycznej jest zgodny z Podstawą programową, w myśl której celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno- kulturowym i zintegrowany z jej treściami :
umożliwianie dziecku ekspresji spostrzeżeń, przeżyć, uczuć w różnych formach działalności, z zastosowaniem werbalnych i niewerbalnych środków wyrazu;
nabywanie umiejętności poprzez działanie;
wspieranie działań twórczych w różnych dziedzinach aktywności.
Głównym celem programu „ Dziecko i sztuka” jest rozwijanie możliwości artystycznych dziecka poprzez wzbudzanie zainteresowań sztuką, kształcenie umiejętności jej odbioru i tworzenia w zakresie aktywności plastycznej, muzycznej i dramatycznej:
- odkrywanie i rozwijanie indywidualnych uzdolnień artystycznych dziecka;
- eksponowanie inwencji twórczej w różnych formach aktywności twórczej i ekspresji dziecka : plastyka, muzyka, taniec (ruch), drama i teatr;
- nabywanie umiejętności poprzez działanie;
- wspieranie samodzielnych działań i zabaw twórczych dziecka;
- organizowanie sytuacji edukacyjnych umożliwiających dziecku kontakt z różnymi dziedzinami sztuki: malarstwo, rzeźba, muzyka, ruch, taniec i teatr;
- kształtowanie umiejętności wyrażania własnych doznań i przeżyć w kontaktach ze sztuką;
- rozwijanie pomysłowości i wyobraźni w działaniu poprzez dostarczanie dziecku akcesoriów, materiałów, narzędzi i środków oraz wskazywanie na różne możliwości ich wykorzystania;
- dostarczanie bogactwa przeżyć emocjonalnych w kontaktach ze sztuką oraz wprowadzanie dziecka w świat pozytywnych wartości : dobro, prawda, miłość i piękno poprzez tworzenie otoczenia sprzyjającego rozumieniu i przeżywaniu tych wartości;
- kształcenie umiejętności współdziałania z innymi w procesie twórczości artystycznej.
Bezpośrednim podmiotem programu jest dziecko w wieku przedszkolnym. Program nie odnosi się do konkretnej grupy wiekowej. Jego realizacja zależy głównie od postawy i zainteresowań nauczyciela, który spośród wielu treści zawartych w programie wybierze najbardziej odpowiednie dla swoich wychowanków, uwzględniając przy tym ich osobiste zainteresowania, fascynacje i uzdolnienia artystyczne.
Dzięki realizacji treści przedstawionych w programie edukacji artystycznej dziecko:
- odkrywa własne możliwości i uzdolnienia artystyczne;
- potrafi słuchać, patrzeć, tworzyć i wyrażać własne przeżycia w kontaktach z różnymi dziedzinami sztuki;
- kształci i wzbogaca własną pomysłowość, wyobraźnię oraz inwencję twórczą w różnych formach aktywności i twórczości artystycznej;
- rozwija własny potencjał pozytywnych wartości,
- potrafi współdziałać w zespole;
- dostrzega piękno sztuki;
- odczuwa radość i satysfakcję z pozytywnych efektów własnych działań.
KONSTRUKCJA PROGRAMU
Program składa się z trzech części integralnie ze sobą powiązanych :
Część I to wstępne uwagi na temat całości programu. Część II zawiera treści programowe edukacji artystycznej w przedszkolu. Część III przedstawia propozycje do wykorzystania przez nauczycieli w realizacji programu w postaci scenariuszy zajęć oraz inscenizacje teatralne. Dodatkowo w programie umieściłam wykaz literatury muzycznej nadającej się do prezentacji u dzieci przedszkolnych oraz pozycje z literatury pedagogicznej dla nauczyciela w zakresie opracowanego tematu.
Treści programowe edukacji artystycznej zostały podzielone na cztery rozdziały, z których każdy odnosi się do konkretnej formy aktywności dziecka:
I. DZIECKO I TEATR - to cykl zajęć dotyczących tworzenia widowiska teatralnego. Ich celem jest zapoznanie dziecka ze sztuką teatralną, poznanie środków wyrazu artystycznego stosowanych w teatrze, kształcenie umiejętności dramatycznych podczas zabaw twórczych , wprowadzenie elementów gry aktorskiej w tworzonych przez grupę inscenizacjach i widowiskach teatralnych, zakończonych występem przed publicznością na prawdziwej scenie. Treści zostały ułożone według stopnia trudności i ujęte w bloki tematyczne:
- „ Nasze spotkania z teatrem”
- „ Nasze zabawy w teatr”,
- „ Nasz mały teatrzyk”,
- „ Mali aktorzy na wielkiej scenie”.
II. DZIECKO I PLASTYKA - ta część programu w całości jest poświęcona twórczej aktywności plastycznej dziecka. Podczas działań o charakterze plastycznej zorganizowanych pod kierunkiem swojego nauczyciela dziecko poznaje techniki plastyczne, narzędzia i środki wyrazu artystycznego służące do przedstawiania otaczającej rzeczywistości w formie plastycznej. Dziecko uczy się rozpoznawać i tworzyć barwy, projektować proste formy użytkowe i przestrzenne, rozwija własną pomysłowość i wyobraźnię. Zawarte w tej części treści programowe zostały ułożone w bloki tematyczne, uwzględniając stopień rozwoju sprawności manualnych i stopień rozwoju plastycznego dzieci oraz umożliwiając im poznawanie języka sztuki plastycznej:
- „ Nasze obrazki”,
- „ W świecie kolorów”,
- „ Świat w naszych oczach”,
- „ Nasze małe kompozycje”,
- „ Zwiedzamy galerię sztuki malarstwa i rzeźby”,
- „ Nasza wystawa”.
III. DZIECKO I MUZYKA - to część w całości poświęcona kontaktom dziecka z muzyką. Zaprezentowane tu zostały różne formy aktywności muzycznej dziecka z wykorzystaniem elementów nowoczesnych metod i koncepcji edukacyjnych kształcenia muzycznego dziecka (metoda C. Orffa, E. Jacquesa - Dalcroze'a, aktywnego słuchania muzyki B. Strauss, pedagogiki zabawy). Zakres materiału edukacyjnego, przedstawiony w tej części programu ma na celu :
umożliwianie dziecku częstych kontaktów z muzyką, a zwłaszcza jej „żywą” prezentacją,
kształcenie umiejętności odbioru i rozumienia muzyki,
kształcenie słuchu muzycznego i poczucia rytmu,
nabywanie umiejętności współpracy dzieci w zespole tanecznym, wokalnym i instrumentalnym.
Treści zawarte w części muzycznej ułożone są w cykle tematyczne:
- „ Nasze spotkania z muzyką”,
- „ Zabawy przy muzyce”,
- „ Nasz przyjaciel - piosenka”,
- „ Nasz przyjaciel - taniec ”,
- „ Nasza mała orkiestra”.
IV. DZIECKO I SZTUKA - ostatnia część prezentowanego programu zawiera treści integrujące poszczególne formy aktywności twórczej dziecka. Jej najważniejszym celem jest ;
nabywanie przez dziecko umiejętności wyrażania siebie poprzez
elementy plastyki, muzyki, ruchu i tańca;
wzbogacanie wrażliwości estetycznej;
rozwijanie potencji kreacyjnych poprzez różnorodne działania
twórcze;
inspirowanie spontanicznej ekspresji plastycznej i ruchowej
muzyką artystyczną.
Zakres treści edukacyjnych został ujęty w bloki tematyczne:
- „ Cudowny świat muzyki”;
- „ Wszystko może być muzyką”;
- „ Muzyką malowane”;
- „ Niezwykła przygoda w teatrze”;
- „ Tańczące nutki”.
METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU
Program edukacji artystycznej „ Dziecko i sztuka” ma na celu rozwijanie możliwości i uzdolnień artystycznych dziecka w wieku przedszkolnym i obejmuje on główne dziedziny jego aktywności: muzyczno - ruchową (taneczną), plastyczną i dramatyczną (teatralną).
Wdrożenie i realizacja programu wskazuje na konieczność integracji zajęć plastycznych, muzycznych i teatralnych. Umiejętny dobór metod i form pracy z dzieckiem sprzyjać będzie odkrywaniu wrodzonych uzdolnień i rozwojowi twórczości dziecięcej.
Jednocześnie należy pamiętać, iż rozwijaniu uzdolnień i umiejętności artystycznych dziecka przedszkolnego poprzez realizację materiału edukacyjnego zawartego w programie sprzyjają metody aktywizujące - odkrywanie, poszukiwanie, przeżywanie i działanie, które korzystnie wpływają na kształtowanie postawy twórczej dziecka, służą nabywaniu i usprawnianiu umiejętności i przyswajaniu wiadomości. Metodom aktywizującym towarzyszyć powinny również metody słowne - rozmowa, opowiadanie, objaśnienie, instrukcja słowna, zagadka, oraz oglądowe - pokaz, wzór, przykład.
Realizując program „ Dziecko i sztuka” nie wolno zapominać o obowiązującej dla wieku przedszkolnego zasadzie nauki poprzez zabawę. Forma zabawowa powinna dominować w zajęciach o charakterze artystycznym i dlatego wskazane jest stosowanie następujących form pracy z dziećmi :
zabawy twórcze;
zabawy inscenizowane;
zabawy ruchowe;
zabawy przy muzyce;
wycieczki;
spotkania z artystami;
konkursy;
uroczystości;
wystawy.
WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU
Właściwą realizację programu wyznacza również baza dydaktyczna przedszkola, którą powinno stanowić dobre wyposażenie, odpowiednie do zajęć artystycznych i potrzeb dziecka. Obejmuje ono:
- dobrze wyposażoną salę do zajęć plastycznych: sztalugi, narzędzia pracy, materiał do zajęć plastycznych, odzież ochronną dla dzieci ;
- salę do zajęć muzycznych i ruchowych wyposażoną w instrumenty perkusyjne, pianino, środki audiowizualne, przybory do ćwiczeń ruchowych;
- odpowiednio dobrana literatura muzyczna dla dzieci;
- rekwizytornię wyposażoną w różnorodne elementy dekoracji scenicznej i kostiumy teatralne;
- bogaty zbiór literatury fachowej dla nauczyciela i literatury dziecięcej.
INFORMACJA O EWALUACJI
Realizacja programu umożliwia nauczycielowi dokonywanie systematycznej ewaluacji, której można dokonać poprzez:
zbadanie opinii rodziców, zorganizowanej w formie ankiety, dotyczącej wpływu na rozwój dziecka edukacji artystycznej ;
analizę osiągnięć dzieci;
udział w konkursach i festiwalach artystycznych;
zdobyte przez dzieci wyróżnienia i nagrody.
Ewaluacja służy także samemu nauczycielowi, który ma na jej podstawie możliwość dokonania samooceny swojej pracy z dziećmi oraz okazję do refleksji nad swoimi kompetencjami, wiedzą merytoryczną o twórczości artystycznej dziecka przedszkolnego.
CZĘŚĆ I : DZIECKO I TEATR
Tematyka zajęć
|
Treści programowe |
Osiągnięcia dziecka |
Nasze spotkania z teatrem
Nasze zabawy w teatr.
Mali aktorzy na wielkiej scenie. |
Poznawanie różnych form teatralnych poprzez udział w spektaklach i widowiskach teatralnych: cechy charakterystyczne poszczególnych form scenicznych: ■ drama ■ teatr lalkowy jako forma teatralna przedstawiana przez aktora kierującego lalką; rodzaje lalek: kukiełka, pacynka, marionetka, jawajka; głos aktora; ■ pantomima jako forma sceniczna wyrażająca treść poprzez : gesty, mimikę twarzy i ciała, ruch, pozy; ■ teatr cieni jako forma interpretacji teatralnej z wykorzystaniem ekranu, światła i cienia: postaci przedstawiane w formie szablonu; gra żywego aktora; treść przedstawiana za pomocą lalki; ■ teatr żywego aktora treść przedstawiana przez żywego aktora; ruchy ciała; mimika twarzy i gesty kostium; scena; rola; muzyka.
Poznawanie elementów spektaklu teatralnego: scenografia : dekoracja, kostiumy, rekwizyty; ruch: muzyka, poruszanie się aktora na scenie, gesty, pozy, mimika twarzy i ciała; rola: utożsamianie się aktora z przedstawianą postacią; scenariusz: treść sztuki teatralnej;
Poznawanie pracy aktora: ■ w teatrze lalkowym budowa lalki w zależności od rodzaju; sposób kierowania lalką; ■ w teatrze żywego aktora
Obserwacja ruchu aktora na scenie.
Spotkanie z twórcami sztuki teatralnej dla dzieci: poznanie ludzi pracujących w teatrze i wykonywanej przez nich pracy;
poszukiwanie odpowiedzi na nurtujące dziecko pytania;
Kształcenie umiejętności dokonywania oceny własnej oglądanych spektakli teatralnych dla dzieci.
Nabywanie umiejętności przekazywania informacji za pomocą ruchu, gestu, mimiki i pozy poprzez:
zabawy o charakterze naśladowczym (wiersze, piosenki); inscenizowanie ruchem sytuacji opisanych słownie przez nauczyciela;
odtwarzanie własnymi słowami i za pomocą gestu i ruchu zachowań postaci z oglądanych przedstawień teatralnych i utworów literackich; inscenizowanie ruchem krótkich utworów literackich (nagrania utworów literackich: wiersze, bajki, proza). Tworzenie warunków do podejmowania przez dziecko zabaw twórczych: dostarczanie bogatych przeżyć w kontaktach ze środowiskiem; słuchanie różnorodnych utworów literatury dziecięcej; dostarczanie akcesoriów, materiałów i narzędzi oraz wskazywanie na różne możliwości ich wykorzystania w zabawie; podejmowanie określonej w zabawie roli i realizowanie jej według własnego pomysłu; rozwijanie pomysłowości i przedsiębiorczości dziecka w działaniu; wspieranie samodzielności dziecka w naradzaniu się, dyskutowaniu i podejmowaniu decyzji oraz w wyborze roli i sposobie jej realizowania w zabawie.
Rozwijanie twórczej postawy dziecka i własnej ekspresji poprzez tworzenie widowiska teatralnego w zespole dziecięcym:
wzbogacanie pomysłowości dziecka i pobudzanie twórczej wyobraźni poprzez tekst literacki;
przygotowanie elementów dekoracji i lalek do wybranego utworu literackiego;
nabywanie umiejętności kierowania ruchem lalki;
praca z tekstem literackim.
Poznawanie etapów przygotowania inscenizacji teatralnej: wybór utworu do inscenizacji; opracowanie scenariusza podział ról; przygotowanie scenografii; przygotowanie kostiumów i rekwizytów.
Nabywanie umiejętności aktorskich przez dziecko:
Współdziałanie i organizacja zespołu dziecięcego w inscenizacji:
|
Uczestniczy w oglądaniu różnych spektakli teatralnych. Porównuje poszczególne widowiska teatralne i dostrzega różnice między nimi; aktor (lalka, cień , człowiek) rola ( tekst) ruch.
Rozpoznaje i nazywa rodzaje form scenicznych:
Wymienia elementy sztuki teatralnej i dostrzega ich znaczenie.
Porównuje pracę aktora-lalkarza i aktora scenicznego, dostrzega różnice i podobieństwa w interpretacji roli. Uczy się sposobu kierowania lalką. Samodzielnie manipuluje lalką. Dostrzega zależność między ruchami aktora a ruchem lalki. Tworzy dowolną rolę dla danej lalki. Komponuje własne widowisko teatralne podczas zabaw dramatycznych z lalką.
Naśladuje zachowanie aktora na scenie: ruch całego ciała, gesty i mimika twarzy, sposób wypowiadania roli, posługiwanie się rekwizytami, śpiew i taniec; odtwarza lub samodzielnie tworzy dla siebie rolę i przedstawia ją bez rekwizytów.
Poznaje charakterystyczne cechy pracy poszczególnych ludzi tworzących widowisko teatralne: aktor; reżyser; scenograf; kostiumolog; charakteryzator. Zna czynności wykonywane przez poszczególnych pracowników teatru.
Potrafi formułować pytania dotyczące interesujących dziecko problemy i zagadnień.
Wypowiada się na temat oglądanych przedstawień, postaci, nastroju widowiska, uzasadnia swój wybór. Ocenia postępowanie głównych bohaterów. Wyróżnia pozytywne i negatywne cechy zachowania postaci, rozpoznaje wątek humorystyczny i tragiczny w oglądanych spektaklach teatralnych.
Potrafi naśladować, odtwarzać i samodzielnie przedstawiać opisane słownie sytuacje za pomocą ruchu, gestu, mimiki i słowa.
Podejmuje z własnej inicjatywy zabawy twórcze oparte na bezpośrednich kontaktach ze środowiskiem i utworach literackich. Potrafi w różnorodny sposób wykorzystać w zabawie akcesoria, materiały, zabawki, przedmioty i narzędzia. Naśladuje określone czynności, posługuje się własnymi słowami. Współdziała z zespołem dzieci przy podziale ról w zabawie. Identyfikuje się z odtwarzaną w zabawie rolą.
Podejmuje z własnej inicjatywy zabawę w teatr: dobiera dla siebie odpowiednią rolę,
wykorzystuje przedmioty z otoczenia jako rekwizyty teatralne, samodzielnie tworzy tekst ; tworzy scenę i widownię tzw. „ żywe tło”.
Wykonuje fragmenty scenografii podczas zajęć plastyczno-technicznych oraz kukiełki przedstawiające postaci do wybranej inscenizacji. Samodzielnie manipuluje lalką odpowiednio do realizowanej treści utworu literackiego. Potrafi właściwie odtwarzać wyuczoną rolę: potrafi modulować swój głos, potrafi właściwie intonować mówiony tekst.
Zna poszczególne etapy opracowywania inscenizacji teatralnej i uczestniczy w jej przygotowaniu: wybiera odpowiednią dla siebie rolę; współdziała z innymi przygotowując dekoracje, rekwizyty i elementy kostiumów.
Wie , na czym polega rola w teatrzyku dziecięcym. Zna swoją rolę w spektaklu:
identyfikuje się z odgrywaną rolą, zna swój tekst według scenariusza, potrafi go właściwe przedstawić, gra dla widowni, potrafi dostosować grę swojego ciała i mimikę twarzy do przedstawianej roli.
Zna zasady organizacji przedstawienia i przestrzega umów zawartych w czasie jego realizacji:
|
CZĘŚĆ II : DZIECKO I PLASTYKA
Tematyka zajęć
|
Treści programowe |
Osiągnięcia dziecka |
Nasze obrazki.
W świecie kolorów.
Świat w naszych oczach.
Nasze małe kompozycje.
Zwiedzamy galerię sztuki malarskiej.
Nasza wystawa.
Nasza pracownia.
|
Poznawanie podstawowych technik plastycznych: rysunek; malowanie farbami; wycinanka; wydzieranka; collage; modelowanie z plasteliny płaskorzeźba; prace przestrzenne z papieru; sztuka składania papieru - origami.
Poznawanie środków wyrazu artystycznego i stosowanie ich w tworzeniu własnego obrazu:
Poznawanie narzędzi pracy: pędzel; nożyczki; patyczek; palce własnych rąk; piórko; klej; sztalugi.
Poznawanie podstawowych środków wyrazu artystycznego: barwa; kształt; kreska; linia; plama.
Nabywanie umiejętności rozpoznawania i nazywania barw :
fioletowy, różowy, zielony, granatowy.
Poznawanie znaczenia barw przy wyrażaniu nastroju i przedstawianiu przedmiotów, zdarzeń i postaci.
Rozwijanie własnej wyobraźni i pomysłowości oraz wyrażanie swoich doznań w kontaktach z otaczającą rzeczywistością poprzez tworzenie różnorodnych prac plastycznych :
Kształtowanie umiejętności tworzenia obrazów inspirowanych muzyką, fotografią i literaturą:
Projektowanie i wykonywanie prostych form użytkowych i przestrzennych;
Eksperymentowanie materiałami i narzędziami:
na asfalcie) i na kolorowych, dużych arkuszach papieru.
Tworzenie kompozycji z materiału przyrodniczego:
Wzbudzanie zainteresowań sztuką. Stwarzanie warunków do poznawania sztuki sławnych artystów: zwiedzanie ekspozycji malarstwa w muzeum;
oglądanie prac w galerii sztuki ;
oglądanie rzeźb i pomników w najbliższym środowisku.
Stwarzanie okazji do poznawanie miejsc prezentujących prace artystów - plastyków:
Kształcenie potrzeby eksponowania wytworów własnej sztuki dla innych :
różnorodnej tematyki zajęć w przedszkolu;
Organizowanie na terenie placówki pracowni plastycznej:
|
Rozpoznaje i nazywa techniki plastyczne w zależności od stosowanych środków wyrazu artystycznego: rysunek-kredka, pastele,ołówek, węgiel drzewny, malowanie -plakatówka, tempera, akwarele, tusz, farby klejowe; wycinanka - wycinanie z kolorowego papieru, kartonu, szmatek ; wydzieranka - wydzieranie drobnych kawałków papieru lub określonych kształtów i wypełnianie nimi konturu; collage - technika mieszana z wy- korzystaniem różnorodnego materiału .
Posługuje się różnorodnymi narzędziami przy tworzeniu swojego obrazu, rozwija sprawność manualną, ćwiczy sprawność palców.
Zna, rozpoznaje i nazywa barwy, kształty i linie. Posługuje się pojęciami podczas tworzenia swojej pracy plastycznej.
Prawidłowo rozpoznaje i nazywa kolory:
Zna sposoby uzyskiwania barw pochodnych:
zabawy kolorami- mieszanie barw;
Stosuje bogatą gamę kolorów w swoich pracach plastycznych. Potrafi wyrażać własne doznania i uczucia, przedstawia postaci i zdarzenia poprzez właściwe operowanie kolorami.
Wykonuje różne prace plastyczne i wykorzystuje własną wiedzę, obserwację otaczającego świata i doświadczenia:
Potrafi tworzyć swój obraz pod wpływem słuchanej muzyki i utworów literatury dziecięcej oraz oglądanych fotografii:
Wykonuje prace według instrukcji nauczyciela i według własnego pomysłu;
Potrafi samodzielnie tworzyć wymyśloną przez siebie rzecz wykorzystując do tego celu zgromadzone materiały i narzędzia. Korzysta z pomocy nauczyciela w przypadku trudności z łączeniem elementów lub posługiwania się niektórymi narzędziami. Potrafi tworzyć na chropowatej fakturze. Potrafi zagospodarować dużą powierzchnię do tworzenia własnych rysunków.
Tworzy z materiału przyrodniczego. Układa kompozycje kwiatowe;
Poznaje dzieła sztuki malarskiej i rzeźby w muzeum oraz w najbliższym środowisku.
Zwiedza różne wystawy. Opowiada na temat oglądanych dzieł sztuki.
Odczuwa radość, zadowolenie i satysfakcję z własnej twórczości i możliwości jej eksponowania dla szerszego grona widzów.
Dostrzega rozwój swoich umiejętności .
Aktywnie uczestniczy w tworzeniu pracowni plastycznej;
Zachęca swoich rodziców do udziału w zajęciach plastycznych. |
CZĘŚĆ III : DZIECKO I MUZYKA
Tematyka zajęć
|
Treści programowe |
Osiągnięcia dziecka |
Nasze spotkania z muzyką.
Na pięciolinii
Zabawy przy muzyce.
Nasz przyjaciel- piosenka.
Nasz przyjaciel-taniec.
Nasza mała orkiestra. |
Stwarzanie okazji do bezpośrednich kontaktów dziecka z muzyką poprzez :
Nabywanie przez dziecko umiejętności słuchania i rozumienia muzyki przez:
Kształtowanie wrażliwości na odbiór muzyki przez umożliwianie dziecku emocjonalnego przeżywania muzyki.
Poznawanie podstawowych elementów muzyki:
Poznawanie języka muzyki - nuty i wartości rytmicznych poszczególnych dźwięków:
Rozwijanie naturalnej zdolności dziecka do reagowania ruchem na muzykę przez: ■ zabawy ze śpiewem;
■ zabawy rytmiczne przy akompaniamencie instrumentalnym:
Dostarczanie dziecku bogatego repertuaru piosenek dziecięcych o wysokich walorach artystycznych:
Organizowanie warunków do nabywania i doskonalenia u dzieci umiejętności śpiewu poprzez:
Zachęcanie do udziału w konkursach piosenki: „Śląskie śpiewanie”; Kolędy i pastorałki „ Pastuszkowie , hej”; „Śpiewać każdy może” Festiwal Przedszkolaków „ Bobas”; Festyny środowiskowe ; Inne: występy dla rodziców, dla uczniów szkoły podstawowej oraz dla najbliższego środowiska.
Przygotowanie dziecka do opanowania umiejętności tańca przez rozwijanie zdolności rytmicznych:
Opracowywanie prostych układów tanecznych do piosenek i różnorodnych utworów muzycznych.
Zachęcanie do udziału w występach zespołu tanecznego „ Oczko” i reprezentowania przedszkola na festynach i konkursach :
Zapoznanie z elementami tańca współczesnego.
Pobudzanie wyobraźni dziecka i rozwijanie słuchu muzycznego poprzez poszukiwanie efektów akustycznych z wykorzystaniem źródeł pozamuzycznych:
Stwarzanie okazji do samodzielnego poszukiwania sposobów uzyskiwania efektów akustycznych z wykorzystaniem samodzielnie wykonanych instrumentów - zabawek; z wykorzystaniem instrumentów perkusyjnych.
Poznawanie instrumentów muzycznych ( rodzaj, nazwa, brzmienie i budowa);
Kształcenie zdolności muzycznych dziecka poprzez nabywanie umiejętności grania na instrumentach perkusyjnych:
Nauka gry na instrumencie melodycznym:
|
Uczestniczy w koncertach muzyki wykonywanej „na żywo”. Słucha różnorodnych utworów muzycznych. Odczuwa radość z bezpośrednich kontaktów z muzyką. Spontanicznie reaguje na słuchaną muzykę ( ruch ciała, mimika twarzy, gesty).
Potrafi skupić swoją uwagę na słuchanym utworze muzycznym. Uczy się rozróżniać i nazywać elementy muzyki (melodia, rytm, tempo). Dostrzega piękno brzmienia muzyki.
Przeżywa emocjonalnie własny udział w różnych formach kontaktu z muzyką. Potrafi opowiedzieć o swoich przeżyciach i wyobrażeniach.
Określa charakter słuchanych utworów muzycznych:
Porównuje słuchane utwory muzyczne pod względem wymienionych elementów muzyki.
Zna symbole zapisu utworu muzycznego - język nut. Rozumie znaczenie konieczności posługiwania się przez muzyków zapisem nutowym. Rozróżnia wartości rytmiczne:
Odczuwa potrzebę ruchu podczas zabawy przy muzyce i potrafi dostosować ruch swojego ciała do muzyki:
Uczestniczy w zajęciach rytmiki i rozwija swoje reakcje ruchowe na poszczególne elementy muzyki:
Poznaje różnorodne piosenki dziecięce:
Przystępuje do udziału w różnych konkursach piosenki indywidualnie lub w zespole wokalnym „Oczko”. Podejmuje samodzielne próby interpretacji dowolnie wybranej piosenki i wykonuje ją dla szerszej publiczności. Potrafi współdziałać w zespole podczas opracowywania interpretacji zespołowej piosenki konkursowej. Odczuwa radość i zadowolenie z własnej pracy i umiejętności eksponowania twórczości artystycznej poza przedszkolem.
Spontanicznie improwizuje ruch do słuchanych utworów tanecznych. Potrafi : wyczuwać rytm utworu; wyczuwa akcent metryczny; płynnie i szybko przechodzi w poszczególne figury tańca; rozpoznaje frazy muzyczne piosenek i utworów instrumentalnych; zapamiętuje motywy; wyczuwa zmiany charakteru muzyki; rozpoznaje powtórzenia i kontrasty w muzyce; odtwarza proste tematy rytmiczne.
Potrafi współdziałać w zespole.
Aktywnie uczestniczy w przygotowaniach do konkursów i reprezentuje swoje przedszkole . Poznaje tańce regionalne :
Poznaje tańce innych regionów Polski :
Poznaje i potrafi odtwarzać elementy tańca współczesnego. Odczuwa radość z udanego występu całego zespołu.
Poszukuje różnych źródeł dźwięku i sposobów wydobywania brzmienia w przedmiotach z jego otoczenia:
Samodzielnie lub z pomocą nauczyciela lub rodziców potrafi wymyślić, skonstruować i nazwać wykonany przez siebie instrument.
Eksperymentuje w tworzeniu dźwięku:
Rozpoznaje i nazywa instrumenty perkusyjne :
Poznaje instrumenty melodyczne:
Poznaje instrumenty do tworzenia akompaniamentu muzycznego:
Poznaje budowę poszczególnych instrumentów, brzmienie dźwięków jakie wydają, zna sposób gry na instrumentach. Potrafi rozpoznawać instrumenty na podstawie ich brzmienia.
Zna sposoby korzystania z instrumentów muzycznych:
Zna kolejność grup instrumentalnych w opracowaniach rytmicznych
Potrafi grać na instrumentach:
Odtwarza schemat melodyczny: odczytuje symbole wartości rytmicznych; kojarzy położenie graficznych znaków nut na pięciolinii z odpowiednim dźwiękiem na instrumencie melodycznym.
|
CZĘŚĆ IV : DZIECKO I SZTUKA
Tematyka zajęć
|
Treści programowe |
Osiągnięcia dziecka |
Cudowny świat muzyki
Wszystko może być muzyką
Muzyką malowane
Niezwykła przygoda z teatrem
Tańczące nutki Tak grają, że nogi same się ruszają Teatr to też sztuka
|
Kształcenie zdolności percepcji muzyki artystycznej: stwarzanie sytuacji umożliwiających przeżywanie i wyrażanie emocji poprzez odpowiedni dobór muzyki.
Zachęcanie do eksperymentowania dźwiękiem. Nabywanie umiejętności wykorzystywanie różnorodnych dźwięków do tworzenia własnej melodii, piosenki i opowieści muzycznej:
Poznawanie sposobów tworzenia dźwięków za pomocą własnego ciała:
z zastosowaniem odpowiedniej symboliki ( kod obrazkowy);
Nabywanie umiejętności przedstawiania doznań muzycznych za pomocą plastycznych środków wyrazu artystycznego:
w muzyce;
Rozwijanie umiejętności wyrażania wrażeń muzycznych:
Przedstawianie wrażeń emocjonalnych w kontaktach ze sztuką teatralną w formie plastycznej:
Kształcenie estetyki ruchu i wprowadzanie elementów tańca do słuchanych utworów muzyki artystycznej:
|
Poznaje różnorodną muzykę artystyczną . Słucha i dostrzega piękno muzyki:
Podejmuje próbę tworzenia własnej melodii, opowieści muzycznej i akompaniamentu do słuchanej muzyki:
Zna sposoby tworzenia dźwięków za pomocą własnego ciała:
Poznaje symbole dźwiękogestów. Odczytuje zapis akompaniamentu przedstawiony za pomocą kodu obrazkowego (symbole umowne przyjęte dla dźwiękogestów).
Podejmuje próby odtwarzania i tworzenia akompaniamentu do słuchanego utworu z wykorzystaniem dźwiękogestów.
Potrafi przedstawiać własne wyobrażenia na temat słuchanego utworu w formie plastycznej:
Wyraża własne doznania podczas słuchanego utworu muzycznego w formie plastycznej:
Wykonuje różne prace w prostych technikach i tworzy ornamenty do ozdabiania szablonów i przedmiotów ( wycinanka, stemple, patyczki itp.)
Opowiada o własnych doznaniach podczas słuchania utworu ( z czym kojarzy treść utworu). Przedstawia różnorodne kształty, z którymi kojarzą się dźwięki słuchanej muzyki. Wykorzystuje dostępne rekwizyty do przedstawiania własnych doznań muzycznych.
Odtwarza ruchem, gestem i mimiką swoje reakcje na słuchaną muzykę: swobodnie reaguje na muzykę;
Posługuje się materiałem i środkami plastycznymi podczas: przedstawiania własnych doznań i emocji ze spektaklów teatralnych;
do prezentacji przedstawienia teatralnego.
Reaguje na różne tempo prezentowanych utworów:
|
LITERATURA MUZYCZNA DLA DZIECI
Albinioni T.: Koncert na obój i orkiestrę op. 9 nr 2 cz. II Adaggio
Bizet G.: Suita nr 1 Carmen
Czajkowski P.: balet Dziadek do orzechów : Taniec Wróżki cukrowej,
Taniec rosyjski - Trepak, Taniec arabski, Taniec chiński
Czajkowski P.: Symfonia F- moll op. 36 nr 4. cz. III Scherzo pizzicato Ostinato
Debussy C.: Arabeska E dur
Dworzak A.: Humoreska op. 101 nr 7
Grieg E.: Suita Peer Gynt op. 46 cz. I Poranek, cz. IV W grocie Króla Gór
Haydn J.: Symfonia dziecięca C - dur
Musorgski M.: Obrazki z wystawy
Prokofiew S.: Baśń symfoniczna „Piotruś i wilk”
Saint - Saens C.: Fantazja zoologiczna
Schubert F.: Pstrąg
Sinding Ch.: Odgłosy wiosny
Strauss J. Radetzki Marsz
Vivaldi A. Koncert skrzypcowy op. 8 Pory roku „ Wiosna”
oraz
wybrane części koncertów, suit i sonat muzyki barokowej
J.S. Bacha,
A. Corellego,
Ph. Telemmana,
D. Scarlettiego.
BIBLIOGRAFIA
Burowska Z.: Słuchanie i tworzenie muzyki w szkole, WSiP, Warszawa 1980.
Dasiewicz - Tobiasz A., Kępska A.: Rytmika w klasach I - III, WSiP,
Warszawa 1985.
Gloton R., Clero C.: Twórcza aktywność dziecka, WSiP, Warszawa 1985.
Lam W.: Sztuka dziecka i jej naturalny rozwój, Nasza Księgarnia, Warszawa 1966.
Lovenfeld V., Brittain W. A.: Twórczość a rozwój umysłowy dziecka, PWN, Warszawa 1977.
Ławrowska R .: Muzyka i ruch, WSiP, Warszawa 1991.
Przychodzińska - Kaciczak M.: Dziecko i muzyka, Nasza Księgarnia 1981.
Sacher W.A.: Słuchanie muzyki i aktywność artystyczna dzieci, Kraków, Impuls, 1999.
Stasińska S.: Instrumentarium Orffa w szkole, WSiP, Warszawa 1986.
Zborowski J.: Rozwijanie aktywności twórczej dzieci, WSiP, Warszawa 1986.
Artykuły:
Kisslinger - Dąbrowska E.: Jak inspirować przedszkolaka do twórczości? W: Edukacja w Przedszkolu, Raabee, 1999.
Opiłowska T.: Ekspresja i percepcja plastyczna i jej rola w kształtowaniu osobowości dzieci W: Życie Szkoły, 1985/ nr 7 - 8.
Samoraj M.: Artystą być... w przedszkolu., W: Edukacja w Przedszkolu, Raabee, 1999.
Skrzetuska G.: Edukacja dziecka przez sztukę, W: Plastyka w Szkole,
Tarczyński J.: Aktywne słuchanie muzyki według Batii Strauss, W: Wychowanie Muzyczne w Szkole, 2000/ nr 2 - 3.
SCENARIUSZ I
Grupa wiekowa: 6-latki
Temat zajęcia: „ O czym opowiada muzyka”? Malowanie farbami plakatowymi
ilustracji do słuchanego utworu muzycznego .
Muzyka: A. Vivaldi koncert skrzypcowy „ Cztery pory roku” cz. I „ Wiosna”.
Cele kształcenia:
kształcenie percepcji muzyki artystycznej;
rozwijanie wrażliwości estetycznej dziecka ;
kształcenie zdolności do emocjonalnego przeżywania i wyrażania własnych doznań w kontaktach z muzyką artystyczną;
Cele operacyjne:
słucha utworu odtwarzanego z nagrania;
opowiada o swoich wyobrażeniach w trakcie słuchania;
starannie dobiera kolory przy wyrażaniu nastroju obrazu;
miesza kolory ;
porządkuje swoje miejsce po zakończeniu pracy.
Metody pracy:
aktywizujące- wyobrażanie, przeżywanie i tworzenie;
słowne- objaśnienie, rozmowa, ocena pracy;
oglądowe-prezentacja ilustracji byłych wychowanków wykonanych na zajęciu o podobnym charakterze.
Formy pracy:
słuchanie muzyki;
wypowiedzi;
malowanie farbami.
Przebieg zajęcia:
1. Rozmowa kierowana: Co to jest muzyka? Kto ją tworzy?
2. Zabawa w wyobraźnię : słuchanie rozmaitych dźwięków na różnych instrumentach , wypowiedzi dzieci o skojarzeniach z danym dźwiękiem lub fragmentem melodii.
3. Słuchanie nagrania utworu A. Vivaldiego bez podania dzieciom tytułu .
4. Wypowiedzi dzieci na temat przedstawianych w wyobraźni obrazów.
5. Samodzielna praca dziecka - wykonanie pracy plastycznej.
6. Wypowiedzi na temat swojego obrazu i nadanie tytułu własnej pracy plastycznej.
7. Podanie tytułu utworu.
8. Wystawa prac dzieci.
SCENARIUSZ II
Grupa wiekowa : 6 - latki
Temat : Zagadka dla malarza.
Muzyka: A. Chachaturian Taniec z szablami.
Cele:
rozwijanie wyobraźni;
kształcenie wrażliwości estetycznej.
Pomoce: kartony, farby akwarele w 24 kolorach, pędzelki.
Przebieg:
Dzieci słuchają utworu.
Rozmowa kierowana : jaka to była melodia smutna czy wesoła? Jakie tempo szybki czy powolne? Co wam się kojarzy z tą melodią?
Ponowne słuchanie utworu - pozwalamy reagować dzieciom ruchem.
Wyjaśnienie zadania: Malowanie obrazu do słuchanego utworu.
Praca przy stolikach.
Oglądanie prac wykonanych przez dzieci.
Opowiadanie o swoich wytworach - próba nadawania tytułu swojej pracy.
Podanie tytułu utworu.
Zorganizowanie wystawy.
SCENARIUSZ III
Temat zajęcia: Ruchem, kształtem i barwą o muzyce [5] .
Muzyka: F. Liszt Poemat symfoniczny „ Preludia”(fragment - temat główny prowadzony
przez waltornie)
Założenia: Uprzedzone wcześniej dzieci powinny posiadać jednobarwne (ale różne)
apaszki lub chusteczki.
Cele kształcenia:
Rozwijanie wrażliwości estetycznej dziecka poprzez percepcję muzyki artystycznej;
Kształtowanie postawy twórczej różne formy ekspresji;
Kształcenie umiejętności ilustrowania ruchu w muzyce.
Cele operacyjne:
Dziecko:
reagować ruchem własnego ciała na tempo, rytm, melodię prezentowanej muzyki;
wyobraża sobie barwy w muzyce;
potrafi ułożyć obraz z dostępnych rekwizytów do słuchanego utworu.
.
Aktywność: percepcja muzyki;
ilustrowanie ruchu w muzyce;
Przebieg:
Rozmowa: Co słyszymy w dźwiękach? O czym opowiada muzyka?
na podstawie doświadczeń dzieci w kontaktach z muzyką ( poza
przedszkolem).
Określenie różnych nastrojów w muzyce: muzyka spokojna, marzycielska,
żywa, skoczna itp.
3. Słuchanie fragmentu Poematu symfonicznego „ Preludia” F. Liszta.
Wypowiedzi dzieci na temat melodii.
Zachęcenie dzieci, aby ruchem rąk i apaszek podążały za muzyką.
Ponowne wysłuchanie utworu
Prezentacja utworu za pomocą dowolnego ruchu ciała ( tu nauczyciel może sugerować pomysły własnym ruchem).
Kolejna prezentacja utworu ukierunkowana na wyobrażenia kolorów w utworze ( słuchanie z zamkniętymi oczami).
Rozmowa na temat widzianych w wyobraźni barw.
Układanie obrazu z kolorowych apaszek ( indywidualnie, w grupach).
SCENARIUSZ IV
Temat zajęcia: Kolory w muzyce[6].
Muzyka: Claude Debussy Arabeska ( E - dur z 1888 roku).
Założenie: dzieci powinny mieć papier i farby plakatowe. Nauczyciel przygotowuje duże
arkusze papieru.
Przebieg:
Rozmowa: Które kolory widzimy jako wesołe i jako smutne? Dzieci wypowiadają się
swobodnie. Ustalamy grupę kolorów „wesołych” i „smutnych”. Wybieramy
też kolory „ rozmarzone”, delikatne ( pastelowe).
Aktywność: Słuchamy muzyki.
Rozmowa: Dzieci opowiadają swoje wrażenia, jakie kolory znalazły w muzyce.
Aktywność: Każde dziecko maluje swoje barwy.
Rozmowa: Porównujemy prace. Czy są podobne, czy nie? Dlaczego?
Aktywność: Dzieci łączą się w kilka grup i ponownie słuchając utworu, wspólnie malują
obrazy barwne próbując wyróżnić formę ABA. Pomagamy dzieciom poprzez
pytania : czy muzyka jest jednorodna, czy się zmienia?
Pozwalamy na rozmowy , akceptujemy pomysły dzieci.
Aktywność: Zestawiamy wszystkie prace tak, aby wszystkie dzieci je widziały.
Słuchamy utworu w ciszy i spokoju.
Rozmowa: Czy w tej muzyce znajdujecie wasze kolory?
SCENARIUSZ V
Grupa wiekowa: 6 - latki
Temat zajęcia: Wszystko może być muzyką.
Muzyka : Carnevalito ( zabawy taneczne dla grupy KLANZA) .
Cele kształcenia:
Kształtowanie postawy twórczej poprzez różne formy ekspresji;
Stwarzanie okazji do samodzielnego tworzenia własnej muzyki;
Zachęcanie do odkrywania, poszukiwania i samodzielnego działania;
Pobudzanie zainteresowań muzycznych dziecka.
Cele operacyjne:
Dziecko:
Bada, odkrywa, porównuje dźwięki akustyczne pochodzące z różnorodnych materiałów;
Eksperymentuje w poszukiwaniu rozmaitości dźwięku;
Odtwarza temat rytmiczny za nauczycielem;
Samodzielnie tworzy własną muzykę wykorzystując odkryte dźwięki i sposób ich wydobywania;
Współpracuje z innymi w tworzeniu akompaniamentu do znanego utworu muzycznego.
Metody :
Aktywizująco - poszukujące
Zadaniowa.
Pomoce dydaktyczne: różnorodne materiały do tworzenia efektów akustycznych; płyta CD z nagranymi efektami akustycznymi.
Przebieg zajęcia:
Rozmowa kierowana: z czego składa się muzyka? Kto tworzy muzykę? Co wykonuje muzykę? Cel: ukierunkowanie myślenia dzieci na rolę instrumentów muzycznych w muzyce. Zwrócenie uwagi dziecka na to, że muzykę mogą tworzyć także różne odgłosy z otaczającego nas świata.
Słuchanie nagrania prezentującego różne efekty akustyczne.
Rozpoznawanie odgłosów przez dzieci.
Samodzielne poszukiwanie różnorodnych efektów akustycznych : na dywanie zgromadzone różnorodne przedmioty: papier, szklanki, plastikowe kubeczki, tekturowe pudełka, puszki aluminiowe itp. Dzieci wybierają dowolny materiał i próbują wydobyć z nich dźwięki różnymi sposobami.
Konstruowanie z dostępnych materiałów instrumentów - zabawek:
bębenki - obręcze z kartonowej rury i balonik;
grzechotki - puszki aluminiowe na pełnione ryżem, kaszą, ziarnami grochu lub
fasoli;
tamburyn - metalowy uchwyt z drutu, kapsle po napojach z otworem;
grzechotki - żarówki zużyte, oklejone papierem gazetowym ( po wyschnięciu
i ozdobieniu należy stłuc je wewnątrz;
słoje napełnione wodą i łyżeczka;
denka od słojów i łyżeczka;
woreczki nylonowe; itp.
Prezentacja efektów akustycznych wykonanych instrumentów przez dzieci. każde z nich opowiada jak można wydobyć dźwięki z przedmiotów ( pocieranie, uderzanie, potrząsanie,itp.).
Odtwarzanie tematów rytmicznych za nauczycielką;
grzechotki:
tamburyn:
bębenki:
inne:
Wykonanie opracowanych tematów rytmicznych z podziałem na zespoły:
Akompaniament rytmiczny ostinato do znanego dzieciom utworu muzycznego :
Carnevalito.
SCENARIUSZ VII
Grupa wiekowa: 3 i 4 - latki
Temat zajęcia: Nasze ciało jest instrumentem[7].
Cele:
Pobudzenie wyobraźni;
Przybliżenie dziecku świata dźwięków, a pośrednio świata muzyki;
Wyrabianie ruchu;
Wprowadzenie nowego pojęcia.
Pomoce: nie są potrzebne.
Przebieg:
Dzieci siedzą w gromadce na dywanie.
Nauczycielka pyta : co się stanie, gdy będziemy klaskać w ręce? Zaklaszczcie i posłuchajcie.
Odpowiedź dzieci: słychać klaskanie.
Nauczycielka: Możemy więc powiedzieć, że nasze dłonie są instrumentem, bo gdy klaszczemy, wydają dźwięk.
Nauczycielka: jakie inne części naszego ciała mogą być instrumentami?
Dzieci pojedynczo podsuwają różne propozycje i demonstrują je: najpierw pomysłodawca, potem cała grupa. Niektóre możliwe pomysły:
- tupanie nogami;
- kląskanie językiem;
- syczenie;
- uderzenie w nadęte policzki;
- klaskanie dłońmi o kolana;
- klaskanie dłońmi o uda;
- klaskanie w podłogę;
- wydawanie różnych innych dźwięków , jakie tylko uda się dzieciom wymyślić.
Na zakończenie możemy stworzyć własną orkiestrę. Nauczycielka recytuje wiersz:
W przedszkolu instrument przy instrumencie
Brzękają wesoło, grają zawzięcie.
A teraz, koledzy, sami już wiecie.,
Że nasza orkiestra najmilsza na świecie.
Krótko omawiamy treść wiersza.
Każde dziecko wybiera z odgłosów ( punkt 1) jeden, który będzie wydawało. „ Gramy wszyscy jak orkiestra”. Nauczycielka jest dyrygentem. Może powiedzieć dzieciom , jak nazywa się jej funkcja, ale na razie powstrzymujemy się od wyjaśniania pojęć dyrygent, orkiestra.
Uwaga: w czasie trwania zajęcia dzieci stale zmieniają pozycję i dlatego nie jest konieczne prowadzenie zabawy ruchowej.
Dzieci początkowo mogą być skrępowane, nauczycielka powinna podać im kilka własnych propozycji do naśladowania. Z czasem dzieci rozluźniają się i chętnie przedstawiają swoje pomysły.
SCENARIUSZ VIII
Grupa wiekowa: 4 - latki
Temat zajęcia: Melodia i Rytm na spacerze[8].
Cele:
Uwrażliwienie słuchu;
Wprowadzenie dzieci w świat muzyki jako „ poważnych” wykonawców;
Dzieci poznają „ dorosłe” instrumenty ;
Przedstawiamy grupie takie pojęcia jak: klucz wiolinowy, klucz basowy, struna, smyczek, kostka oraz klawiatura.
Pomoce: koszyczki dla wszystkich dzieci, czarne i białe klawisze naturalnej wielkości wycięta z kartonu, gotowa klawiatura naturalnej wielkości wycięta z kartonu, duży klucz basowy i wiolinowy wycięte z kartonu.
Przebieg:
nauczycielka wybiera chłopca Rytm i dziewczynkę Melodię. Pozostałe dzieci siedzą w kole.
Nauczycielka opowiada , a wybrana przed chwilą dwójka dzieci robi to, o co prosi tekst opowiadania.
Dziewczynka Melodia i chłopiec Rytm wybrali się do lasu, by nazbierać kolorowych liści. Wszystkie dzieci dochodzą do wniosku, że to są klawisze.
Nauczycielka opowiada dalej:
Rytm zaczął zbierać czarne klawisze, a Melodia - białe.
Pozostałe dzieci wstają, biorą koszyczki i pomagają Rytmowi i Melodii zbierać klawisze.
Wszyscy siadamy.
Nauczycielka opowiada dalej:
Po powrocie do domu postanowili ułożyć znalezione klawisze tak, aby powstała
prawdziwa klawiatura.
Wszystkie dzieci biorą udział w układaniu klawiatury.
Nauczycielka pokazuje gotową klawiaturę.
Taką samą klawiaturę ma fortepian i pianino - powiedziała Melodia.
Wszystkie dzieci podchodzą do pianina i porównują obie klawiatury. Mogą także pograć na pianinie.
Siadamy w gromadce.
Nauczycielka opowiada dalej.
Żeby wejść do Krainy Prawdziwej Muzyki, sama klawiatura nie wystarczy. Musimy poszukać klucza , który otworzy nam drzwi muzyki.
Nauczycielka odsłania klucz wiolinowy i mówi:
Ten klucz nazywa się wiolinowy i otwiera nam drzwi do krainy dźwięków cienkich, chociaż tak naprawdę nazywają się one wysokie.
Ilustrując dźwięki wysokie dzieci grają na trójkącie i metalofonie.
Nauczycielka mówi dalej:
Ale jest jeszcze inny klucz - tutaj nauczycielka pokazuje klucz basowy. Ten
grubaśny znak to klucz basowy, który otwiera drzwi do świata dźwięków grubych.
Tak nazywaliśmy je do tej pory, ale od dziś wiemy, że są to dźwięki niskie.
Ilustrując dźwięki niskie, dzieci grają na ksylofonie i bębenku.
Nauczycielka rozdaje dzieciom wszystkie poznane dotąd instrumenty.
Wybieramy dyrygenta i przypominamy o jego roli.
wspólna gra na wszystkich instrumentach.
Uwaga: Dzieci nie muszą zapamiętywać wprowadzonych pojęć.
[1] R. Gloton, C. Clero, Twórcza aktywność dziecka, WSiP, Warszawa 1985, s.
[2] M. Samoraj, Artystą być ...w przedszkolu, W: Edukacja w przedszkolu, czerwiec 1999/ F 1.3 , s.6
[3] Ibidem, s. 24.
[4] Dziennik Ustaw Nr 51, poz. 458, Rozporządzenie MENiS z dnia 26. 02. 2002 w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, tekst
jednolity, aktualizowany 28.05. 2002.
[5] W. A. Sacher, Słuchanie muzyki i aktywność artystyczna dziecka, IMPULS 1999, s. 56.
[6] Ibidem, s. 71.
[7] Edukacja w przedszkolu, styczeń 1998, s. F. 1.1, s.2
[8] Edukacja w Przedszkolu, styczeń 1998, F. 1.1, s. 9.