grupy podmiotów". Przyjmując takie określenie, nie można uznać za trafne tych określeń, które nie prezentują owego odniesienia zewnętrznego („emocjo­nalny stan chcenia", „pragnienie lub unikanie pewnego stanu rzeczy po stronie podmiotu, o którego interes chodzi").

Interesy formułowane są w sposób partykularny lub łączny przez różne podmioty z zewnątrz administracji, do których należy zaliczyć: organy władzy ustawodawczej, organy partii politycznych, określone jednostki organizacyjne (banki, spółki, przedsiębiorstwa, zakłady itp.), związki zawodowe, lobby przedsiębiorców prywatnych, zorganizowane w formach przewidzianych pra­wem w grupy społeczne, nie zorganizowane formalnie grupy społeczne oby­wateli przez powtarzalność żądań czy oczekiwań, poszczególnych obywateli w granicach ich własnych interesów, wreszcie, co jest dziś szczególnie istotne, organy samorządów terytorialnych.

Interesy jako przesłanki ingerencji administracji są wartościami zawsze zewnętrznymi wobec organów administracji, co oznacza, iż organy te mają wyłącznie zadania i kompetencje, lecz nie mają własnych interesów. W obrębie tych zadań i kompetencji realizują określone interesy, ale zawsze cudze. Pełnią więc tutaj rolę arbitra (nie kreatora), co wskazuje na cechę obiektywności tych interesów.

Wyróżnić można wstępnie trzy podstawowe kategorie interesów: spo­łeczny (publiczny), państwowy i indywidualny.

Interes społeczny rodzi się z faktu życia w grupie społecznej. Poszanowa­nie interesu społecznego czy też jego wyegzekwowanie stanowią cenę, jaką płaci człowiek za życie w tej grupie. Brak organizacji grupy i wytworzonej w niej zasady respektowania wartości wspólnych lub najczęściej wspólnych czyni z grupy społecznej tylko zbiór jednostek. W stosunku do interesów poszczególnych członków grupy interes społeczny jest albo wartością nową, albo wartością obrazującą potencjalną sumę interesów istniejących czy intere­sów przyszłych. Uogólnienie jako proces jego formułowania i konkretyzowa­nie jako proces stosowania stanowią często dość złożone przebiegi o charakte­rze politycznym, samorządowym, państwowym lub społecznym i są wyrażone w postaci norm prawnych określających zachowanie zbiorowości czy jej jed­nostek. Stopień regulowanej prawem integracji grupy odpowiada zazwyczaj stopniowi uwzględnienia interesu społecznego (publicznego), treściowy zaś stosunek interesu społecznego do interesów indywidualnych decyduje o stop­niu społecznej akceptacji.

110

Ponieważ nie ma przedsięwzięć państwa i samorządów nie adresowanych w ostateczności do człowieka, uznać trzeba, iż dobro człowieka jest podstawo­wym celem działania administracji. Na drodze prowadzącej do tego celu natomiast określone dobro pozostałych jednostek jako grupy społecznej może ważyć na sposobie i rozmiarze ochrony określonego interesu indywidualnego.

Tak więc interes społeczny (publiczny) widzieć można jako narzędzie kształtowania sytuacji jednostki, określać go zaś jako interes dający m potencjalnie odnieść do wielu niezindywidualizowanych adresatów traktowanych jako wspólny podmiot.

Wbudowywanie określonego rodzaju interesów w system wypowiedzi administracji powinno odzwierciedlać zasadę, w myśl której właśnie in­teres społeczny sprzyjać ma realizacji interesu indywidualnego, a me od­wrotnie.

Formy i postacie ograniczania lub określonego kształtowania interesu indywidualnego na potrzeby szerszego i powszechnie uznanego za dominujący interesu społecznego będą więc układać się w proces w tym sensie, w jakim będzie istnieć potrzeba transmisji interesów indywidualnych w cele działania administracji jako całości i poszczególnych jej części. Jakość tego procesu zależeć będzie od tego, czy administracja jest w stanie odgrywać wobec obywatela służebną i tylko służebną rolę. Znaczy to, że w sytuacji sprzecznych interesów o tyle można obarczyć nowymi obowiązkami lub ograniczyć dotych-

111

---