Zaliczenie, dział Polityka, Cz. I

I. Wykonaj polecenia dotyczące demokracji bezpośredniej..

1. Wyjaśnij pojęcie „demokracja bezpośrednia”.(1 punkt)

2. Wymień cztery mechanizmy demokracji bezpośredniej, w tym jeden już nie stosowany w skali całego państwa. (2 punkty)

II. Do poniższych charakterystyk dopasuj odpowiednie postacie. (2 punkty)

1. Francuski filozof, żyjący w XIX wieku. Jeden z twórców ideologii konserwatywnej, przeciwnik Rewolucji Francuskiej:

a. Joseph de Maistre, b. Edmund Burke, c. Karol Monteskiusz, d. Charles-Maurice de Talleyrand

2. Polski polityk i ideolog, działający w pierwszej połowie XX w. Twórca polskiego nacjonalizmu.

a. Jędrzej Giertych, b. Wincenty Witos, c. Roman Dmowski, d. Ignacy Daszyński

III. Wskaż prawidłową odpowiedź. (2 punkyt)

1. Dla liberała największą wartością jest:

a. wolność, b. godność, c. równość, d. tradycja

2. Interwencjonizm państwowy w gospodarce to propozycja:

a. socjaldemokratyczna, b. chrześcijańsko-demokratyczna, c. konserwatywna, d. liberalna

IV. Wypełnij poniższą tabelę dotyczącą funkcji państwa. (4 punkty)

Funkcja państwa	Działania podejmowane przez państwo (co najmniej dwa)	Centralne organy państwa odpowiedzialne za wypełnianie tej funkcji w Polsce (co najmniej dwa)
Funkcja zewnętrzna	A	B
Funkcja porządkowa	C	D

V. Przeanalizuj fragment Konstytucji RP i wykonaj polecenia.

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej:

Art. 11.

1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.

2. Finansowanie partii politycznych jest jawne.

Art. 12.

Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.

Art. 13.

Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

1. Nazwij fundamentalną zasadę demokracji, do której odnoszą się powyższe zapisy. (1 punkt)

2. Wymień cztery przypadki ograniczenia wolności tworzenia partii politycznych. (2 punkty)

3. Wymień cztery pozostałe fundamentalne zasady demokracji. (2 punkty)

VI. Zapoznaj się z tekstem popularnonaukowym i wykonaj polecenia.

Zdzisław Krasnodębski - Polityka i moralność - w ogóle, u nas i gdzie indziej

Władza, jak zdefiniował ją Max Weber, polega na realizacji swojej woli nawet wbrew oporowi innych, i już choćby z tego względu musi popadać w konflikt z moralnością. Moralność zakłada bowiem swobodę wyboru, a poza tym zakłada również (a przynajmniej moralność w nowoczesnym rozumieniu, o którą tutaj mi chodzi) symetrię - te same zasady, które stosujemy w ocenie innych, których przestrzegania od nich wymagamy, wedle których rozdzielamy nasz szacunek i poważanie, powinniśmy - jeśli rzeczywiście chcemy myśleć i działać moralnie - stosować do nas samych. Moralność zakłada uznanie innego za równoprawny podmiot moralny, włącza go w proces komunikowania - nawet przestępcy przypisujemy zdolność do rozumienia, że czyni zło, a ci, którzy są zasadniczo niezdolni do moralnej oceny postępowania, są wykluczeni poza wspólnotę komunikacji i przekazani pod kuratelę terapeutów i lekarzy. Natomiast stosunek władzy jest z zasady asymetryczny i zakłada nierówność podmiotu - jedni muszą słuchać, inni mają możność lub prawo narzucania swojej woli innym.

Ale oczywiście możemy zgodzić się z Hanną Arendt, że władzy nie należy utożsamiać z przemocą lub z siłą. We władzy, jeśli ma być trwała, musi zawierać się element przyzwolenia ze strony tych, którzy władzy podlegają. Tylko wtedy władza przestaje być amorficzna i chwiejna, i staje się - jak mówił Max Weber - panowaniem politycznym. Tylko prawowite, legitymizowane panowanie jest stabilne. A ta legitymizacja nadaje sens przemocy lub tylko groźbie jej użycia, uduchawia ją, okrywa znaczeniem. Władza przestaje być jawną obrazą dla rozumu. Prawowite, legitymizowane panowanie ogranicza samowolę i przywraca częściowo symetrię między osobami, zakłada bowiem nie tylko uznanie prawowitości przez podporządkowanych, lecz także wzajemny związek obowiązków i praw. Nie tylko poddany ma obowiązki wobec zwierzchnika, ale również panujący wobec poddanego, jego wola przestaje być zupełnie arbitralna, wszystko jedno, czy legitymizowanie następuje przez tradycję, charyzmę czy legalne procedury. W każdym przypadku, rządzący sam podlega wyższej władzy, jest tylko jej chwilowym depozytariuszem, powierzona mu władza staje się służbą wobec wyższej instancji oraz - nierzadko - opieką nad poddanymi.

Ale nie przywraca to oczywiście symetrii do końca, bo przecież władza prawowita też jest władzą i zawiera się w niej element możliwego przymusu. Wszelki związek polityczny musi odwoływać się do przemocy. Według Webera cechą charakterystyczną państwa jest to, że przemoc monopolizuje, a Carl Schmitt, jak wiadomo, poszedł jeszcze dalej i uczynił z walki nieusuwalną cechę sfery politycznej, konstytuowanej przez rozróżnienie wróg-przyjaciel. Nieumiejętność lub niechęć do odróżniania przyjaciół i wrogów była według niego symptomem politycznego końca. Swoisty dla działania politycznego byłby zatem wymykający się wszelkim próbom racjonalizacji moment decyzji, niezwiązanej ani regułami moralnymi ani prawnymi. Suwerennym jest ten, kto rozstrzyga o stanie wyjątkowym, kto może znieść obowiązujące prawo.

1. Podaj definicję władzy według Maxa Webera. (1 punkt)

2. Wskaż dwie różnice pomiędzy władzą, a panowaniem (2 punkty)

3. Krótko scharakteryzuj relacje między władzą, a moralnością według Maxa Webera, Hannah Arendt i Carla Schmitta. (3 punkty)

VII. Przeanalizuj rysunek satyryczny i wykonaj polecenie.

1. Napisz jakie zagrożenie dla demokracji ilustruje w swoim rysunku Andrzej Mleczko. (1 punkt)

VIII. Zapoznaj się z zamieszczonymi poniżej materiałami i wykonaj polecenia. Badanie CBOS 2007 r.

1. Na podstawie diagramu rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. (1 punkt)

a. Według respondentów najbardziej konserwatywną, a zarazem najbardziej antyliberalną partią jest Unia Polityki Realnej. [p] [f]

b. Respondenci uważają, że na polskiej scenie politycznej partią zarówno antyliberalną, jak i antykonserwatywną jest Polska Partia Pracy. [p] [f]

c. Respondenci spostrzegają Platformę Obywatelską jako partię antykonserwatywną i najbardziej liberalną. [p] [f]

2. Wskaż, które z partii wymienionych na diagramie ciągle istnieją i zasiadają w obecnym Sejmie (podaj pełne nazwy), Podaj imiona i nazwiska ich liderów (3 punkty)

IX. W poniższych tabelach 1, 2 i 3 przedstawiono przykładowe rozkłady mandatów po wyborach parlamentarnych we współczesnych państwach. Na ich podstawie rozpoznaj funkcjonujące w tych państwach systemy partyjne. Wpisz w wyznaczone miejsca nazwę tego systemu partyjnego oraz podaj jeden skutek funkcjonowania tego systemu w państwie. (3 punkty)

Tabela 1:

a. nazwa systemu partyjnego

b. skutek funkcjonowania systemu partyjnego w państwie

Tabela 2

a. nazwa systemu partyjnego

b. skutek funkcjonowania systemu partyjnego w państwie

Tabela 3

a. nazwa systemu partyjnego b. skutek funkcjonowania systemu partyjnego w państwie

Tabela 1

Tabela 2

Tabela 3

---