Teoria Sportu - II semestr Ćwiczenia

Notatki

1. Struktura treningu sportowego

1. Forma sportowa

Jest to stan optymalnej gotowości do uzyskania wysokich wyników na zawodach sportowych

Fazy formy sportowej:

• Budowania - budowanie formy ukierunkowane jest na podwyższenie funkcjonalnej doskonałości organizmu, wszechstronne doskonalenie cech sprawnościowych, formowanie niezbędnych umiejętności (okres przygotowawczy), cech wolicjonalnych

• Utrzymania - (wstępnej stabilizacji), względna stabilizacja stanu gotowości zawodnika do uzyskiwania wysokich wyników, doskonalenie tych elementów, które wpływają bezpośrednio na wynik; nie może odbywać się kosztem organizmu (okres startowy)

• Utraty formy - świadoma zamiana treści treningowych na pracę bardziej wszechstronną, osłabienie związków funkcjonalnych, które poprzednio warunkowały formę sportową (okres przejściowy)

Wskaźniki formy sportowej:

• Fizjologiczne (zasoby energetyczne, odnowa organizmu)

• Sprawnościowe

• Zdrowotne (brak kontuzji, higiena żywienia)

• Psychiczne (nastawienie, motywacja)

• Techniczne

• taktyczne

2. Charakterystyka struktury treningu sportowego

Struktura treningu - układ i rozmieszczenie elementów składowych procesu, sposoby ich wzajemnego podporządkowania i relacje między nimi oraz zasady sprzężenia w jeden system funkcjonujący jako całość

Struktura treningu charakteryzuje się:

• Racjonalny system wzajemnych powiązań różnych składowych przygotowania w procesie treningu

• Określoną zależnością parametrów obciążeń wysiłkowych, obciążeń treningowych i startowych, faz pracy o różnym charakterze i wypoczynku

• Uzasadniona w funkcji celu kolejnością występowania składowych ogniw struktury czasowej (etapów, cykli, jednostek treningowych i ich części), przejawiająca się fazowo w całościowym procesie szkolenia, zgodnie z zasadami rozwoju stanu wytrenowania i formy sportowej

Składowe struktury treningu

1. Struktura rzeczowa (elementy składające się na stan wytrenowania, tzn różne aspekty przygotowania zawodnika; katalog prac które trzeba realizować dla budowania stanu wytrenowania i formy sportowej)

2. Struktura czasowa (reguluje rozkład prac w czasie, w jej ramach umieszczamy zadania dotyczące kształtowania elementów struktury rzeczowej)

3. Czynniki wpływające na strukturę treningu

• Biologiczne prawa rozwoju i funkcjonowania organizmu

• Charakterystyka procesów fizjologicznych zachodzących w ustroju pod wpływem wysiłku

• Uwarunkowania systemu szkolenia sportowego

• Szczególne cechy modelu mistrzostwa sportowego w danej dyscyplinie

• Zasady spółzawodnictwa (systemu startów, kalendarz imprez)

• Charakterystyki obciążeń treningowych (objętość i intensywność pracy) na różnych etapach i cyklach szkolenia (cykliczność pracy i odnowy)

• Poziom wiedzy teoretycznej, doświadczeń praktyki w zakresie szeroko pojętego procesu szkolenia i jego uwarunkowań

4. Funkcje treningu sportowego (merytoryczna, organizacyjna, środowiskowa)

1. Merytoryczna - (tzn trening właściwy)

• Celowy dobór oraz określone wielkości i stosunki poszczególnych rodzajów treningu a także ćwiczeń rozwijających uzdolnienia i kształtujących cechy motoryczne, technikę, taktykę

• Istnienie wyodrębnionych faz procesu treningowego

• Określony stosunek obciążeń treningowych w poszczególnych fazach czasowych, także różnicowanie obciążeń

• Przestrzeganie w obrębie jednostek treningowych, a także między nimi faz pracy i odpoczynku, których regulacja uzależniona jest od zaawansowania i stażu zawodniczego

• Respektowanie wymogów współzawodnictwa

2. Organizacyjna

• Reguluje przebieg procesu z uwzględnieniem warunków materialnych i bazowych, a także potrzeb kontroli, opieki lekarskiej, odnowy biologicznej itp.

3. Środowiskowa

• Uwzględnia zależność funkcji i merytorycznej i organizacyjnej od uwarunkowań i norm środowiska (np. warunki bytowe zawodników, rodzaj szkoły czy zatrudnienia itp.)

5. Makrocykl treningowy i jego odmiany

To dłuższy okres treningowy (1-4 lat) stosowany w specyficznych okolicznościach, rozpoczyna się w określonym celu a kończy zawodami.

Etapy rozwoju sportowego:

• Etap szkolenia wszechstronnego (ogólnego, wstępnego)

• Przypada na wiek 10-13 lat

• Bogaty zasób ćwiczeń kształtujących sprawność fizyczną oraz nawyki ruchowe z zakresu różnych dyscyplin sportu także przyszłej specjalizacji

• Dominuje forma gier i zabaw ruchowych

• Struktura składa się z kilko rocznych cykli, dostosowana jest do rytmu pracy szkoły

• Okresy i podokresy służą rozwijaniu potencjału ruchowego, kształtowaniu nawyków i umiejętności, rozpoznania uzdolnień i zainteresowań

• Etap szkolenia ukierunkowanego

• Wiek 13 - 16

• Czas trwania (2-4 lat) zależy od stopnia trudności dyscypliny

• Roczne cykle uwzględniające rytm pracy szkoły

• Zadania w okresach i podokresach są bardziej sprecyzowane

• Pierwsze formy zorganizowanego współzawodnictwa o charakterze zbliżonym do okresu startowego

• Kierunkowe kształtowanie rozpoznanych predyspozycji i profilowania potencjału ruchowego jako funkcjonalnego podłoża przyszłej specjalizacji

• Zróżnicowanie form i metod treningowych

• Zwiększony udział ćwiczeń ukierunkowanych i specjalistycznych

• Etap szkolenia specjalnego

• Wiek 16-17 lat

• Pełna struktura w kolejnych rocznych cyklach treningowych, odznaczająca się pewną odrębnością we wcześniejszych kategoriach wieku

• Indywidualizacja zadań treningowych

• Kształtowanie i doskonalenie poziomu wytrenowania dla maksymalizacji możliwości i osiągnięcia mistrzostwa sportowego

• Etap szkolenia mistrzowskiego

• Wyższy stopień etapu szkolenia specjalnego

• Faza osiągania i utrzymania mistrzostwa sportowego

• Wiek zróżnicowany w zależności od dyscypliny sportu

Składowe makrocyki

1. Cykle wieloletnie (np. 4-letni cykl przygotowań olimpijskich)

2. Cykl roczny

3. Cykl półroczny

6. Okresy treningowe

1. Przygotowawczy

Ma na celu budowanie formy.

• Podokres przygotowania wszechstronnego - budowanie, rozszerzanie, doskonalenie funkcjonalnych podstaw formy sportowej; dążenie do wszechstronnego rozwoju sprawności oraz poszerzanie zasobu nawyków ruchowych i umiejętności;

• Podokres przygotowania ukierunkowanego - zwiększona objętość oraz intensywność obciążeń i ćwiczeń ukierunkowanych

• Podokres przygotowania specjalnego - dążenie do osiągnięcia wysokiego tempa przyrostu sprawności specjalnej, umiejętności technicznych - taktycznych oraz innych dyspozycji potrzebnych do skutecznego rozwiązywania zadań w okresie startowym (mezocykl kontrolno - przygotowawczy)

• Zawody treningowo - kontrolne

2. Startowy

Starty zasadnicze

• Podokres stabilizacji formy

• Podokres zawodów

Najważniejszym zadaniem jest stworzenie warunków do uzyccskania najlepszych wyników. Doskonali się sprawność specjalną, technikę i taktykę.

3. Przejściowy

Jako konieczne następstwo okresu startowego

• Stwarza warunki do aktywnego wypoczynku, odnowy biologicznej

• Powinno podtrzymywać się poziom wytrenowania, aby następny cykl rozpocząć z pułapu wyższego niż na początku poprzedniego

• Przygotowanie wszechstronne

• Zgrupowania służące „odbudowie sił”

• Stanowi wejście w okres przygotowawczy kolejnego dużego cyklu

7. Mezocykle treningowe

Obejmują 3-6 małych cykli, których łączny czas trwania wynosi około 1 miesiąca. Ich celem jest zapewnienie wysokiego tempa rozwoju wytrenowania i zapobieganie naruszeniu równowagi procesów przystosowawczych w trakcie „nawarstwiania” się efektów obciążeń

RODZAJE:

1. Wprowadzający - rozpoczyna okres przygotowawczy, składa się zwykle z 2-3 mikrocykli, intensywność obciążeń mniejsza, a objętość większa niż w innych mezocyklach okresu przygotowawczego. Więcej ćwiczeń przygotowania wszechstronnego

2. Podstawowy - główna rola w okresie przygotowawczym, jego celem jest zwiększenie wydolności wysiłkowej organizmu; praca skierowania na uformowanie nowych i przekształcenie opanowanych już nawyków ruchowych; mezocykle o charakterze ogólno i specjalno przygotowawczym

• Rozwijające (duże obciążenia

• Stabilizujące (czasowo utrzymują osiągnięty poziom wydolności i ukierunkowują kształtowanie zmian adaptacyjnych)

3. Kontrolno- przygotowawczy - pośrednia forma między mezocyklami podstawowymi a startowymi; praca treningowa łączy się z udziałem w Seri startów kontrolnych

4. Przedstartowy - typowe dla podokresu bezpośredniego przygotowania do najważniejszych zawodów

5. Startowy - starty zasadnicze

6. Odbudowująco - przygotowawczy - zbliżony do mezocyklu podstawowego; więcej mikrocyki odbudowujących

7. Odbudowująco podtrzymujący - częstsza zmiana form, treści i warunków zajęć ( okres przejściowy)

1. Rodzaje w okresie przygotowawczym

2. Rodzaje w okresie startowym

3. Rodzaje w okresie przejściowym

8. Mikrocykle treningowe

1. Definicje

Mikrocykl - logicznie uporządkowane ogniwo procesu szkolenia, będące jego powtarzalnym fragmentem. Składa się z kilku jednostek treningowych.

Na ogół trwa 7-10 dni i składa się z minimum 2 faz

1. Stymulacyjnej (rozwijanie; zmęczenie)

2. Odbudowującej

Czynniki wpływające na budowę i czas trwania mikrocykli

• Plan życiowy zawodnika

• Treść, liczba zajęć i sumaryczna wielkość obciążeń w mikrocyklu

Rodzaje:

1. Treningowe

• Ogólno przygotowawcze (okres przygotowawczy, kształtowanie wszechstronnego i sprawnościowego przygotowania)

• Specjalno przygotowawczego (podokres przygotowania startowego i okres startowy)

2. Wprowadzające - odzwierciedla się w nich rozłożenie obciążeń i odpoczynków zgodnie z programem zawodów

3. Startowe - ich zadaniem jest osiągnięcie stanu gotowości startowej

4. odbudowujące

2. Struktura i funkcja w okresie przygotowawczym

3. Struktura i funkcja w okresie startowym

4. Struktura i funkcja w okresie przejściowym

9. Bezpośrednie przygotowanie startowe

Specyficzna faza treningu okresu startowego.

Fazy:

1. Odbudowująca - odbudowa sił fizycznych i psychicznych po dotychczasowej fazie okresu startowego

2. Intensyfikacja - stworzenie warunków do superkompensacji mającej nastąpić w 3 fazie, zwiększa się intensywność, ważna rola środków odnowy biologicznej, dieta węglowodanowo białkowa

3. Superkompensacja - najwyższa gotowość startowa (odbudowa z nadwyżką)

1. Mezocykl BPS

2. Mikrocykl BPS

10. Jednostka treningowa

1. Struktura jednostki treningowej

Jest to najmniejszy element struktury treningu. Zawiera:

• Część wstępną (rozgrzewka), przygotowująca organizm do określonego rodzaju pracy

• Część główną (podstawową) realizacja podstawowych celów treningowych, duże wartości obciążenia

• Część końcowa, uspokojenie organizmu po dużym wysiłku

2. Rodzaje jednostek treningowych

1. Jednokrotne (np. trening wytrzymałościowy)

2. Kompleksowe (kształtowanie sprawności wszechstronnej)

2. Sposoby rejestracji obciążeń treningowych

1. Definicja i skład obciążenia treningowego

Obciążenie treningowe - wielkość pracy określonego rodzaju i intensywności, jaką wykonał zawodnik w danym ćwiczeniu, jednostce treningowej czy cyklu. Wartość pracy wykonanej podczas treningu pomnożona przez współczynnik intensywności tej pracy; mierzymy ją w [J]. można ją również szacować mierząc objętość czasu treningu (iloczyn objętości czasu i wskaźnika intensywności)

• Największą intensywność osiąga się na tle obniżonej objętości pracy i odwrotnie

• Najlepszy rezultat zawodnicy osiągają przy zwiększonej intensywności i zmniejszonej objętości pracy

Obciążenia treningowe charakteryzują się dwoma parametrami:

1. Objętością pracy (wielkość) - składowa ilościowa

2. Intensywnością pracy - składowa jakościowa

Składowe obciążenia

• Objętość ćwiczenia - wartość wykonanej pracy podczas konkretnego ćwiczenia, np. bieg na 400m

• Objętość jednostki treningowej - sumowane wielkość obciążeń w ciągu trwania jednostki treningowej

• Intensywność ćwiczenia - ocenia się ją za pomocą wskaźnika intensywności; średnia wartość mocy danego ćwiczenia obj./t

• Intensywność jednostki treningowej - wyraża się stosunkiem rozwijanej mocy max możliwej do rozwinięcia w danym ćwiczeniu, mierzymy ją obliczając średnią wartość mocy wszystkich wykonanych ćwiczeń.

• Charakter i czas przerw między seriami - zależy od rodzaju wysiłku, np. przy rozwijaniu wytrzymałości siłowej, interwałowa przerwa między seriami będzie krótsza.

• Ilość serii - nie powinna przekroczyć 60-70 % ilości serii na jednym treningu, chodzi o to, aby zawodnik mógł je wykonać na jednym treningu przy zachowaniu zbliżonej intensywności ćwiczeń

Obciążenie zewnętrzne - określone jest intensywnością pracy i jej objętością (stosunek mocy aktywnej do mocy max możliwej do rozwinięcia); wywołuje określone reakcje fizyczne i psychiczne, jest wymierne, można je oprogramować i poddawać analizie; mówi o wzroście zapotrzebowania organizmu na źródła energetyczne i tlen (praca mechaniczna).

Obciążenie wewnętrzne - mówi o stopniu pokrycia wzrostu zapotrzebowania na źródła energetyczne i tlen. Można określić je przy pomocy kosztu energetycznego wykonywanego ćwiczenia, częstości skurczów serca na minutę, częstości oddychania, zużycia O2, poziomu zakwaszenia krwi. Reakcje ustrojowe wywołane obciążeniem zewnętrznym.

2. Klasyfikacja obciążeń treningowych

1. Obciążenia o przeważającym oddziaływaniu tlenowym

• Nieduża intensywność ćwiczeń w ciągu dłuższego czasu

• Praca powyżej 5 min

• HR 120 - 160 ud. Na minutę

• 2-4 mmol zakwaszenia LA we krwi

2. Obciążenia o oddziaływaniu mieszanym (tlenowo - beztlenowe)

• Zwiększa możliwości tlenowe i siłę mięśniową

• Praca do 2-3 min

• HR 170 - 180 ud. Na minutę

• Układ gimnastyczny

• Zakwaszenie 4mmol

3. Obciążenia beztlenowe (kwasomlekowe)

• Praca beztlenowa (glikoli tyczno mleczanowa)

• Praca wywołuje silne zmęczenie, gromadzi LA - powoduje dług tlenowy

• HR 180 - 210 ud. Na minutę

• Bieg na 400m

• 20s - 2 min

4. Obciążenia beztlenowe (niekwasomlekowe)

• Praca beztlenowa - fosfagenowi

• Ćwiczenia o charakterze szybkościowo siłowym

• Ćwiczenia o wysokiej intensywności i niedługim czasie

• Praca do 20 s

• HR 170 - 190 ud. Na minutę

• Bieg na 100m, kontratak w piłce wodnej

5. Obciążenie nasilające przemiany anaboliczne

• Praca izometryczna

• Praca 2-9 s

• HR 190 - 200 ud. Na minutę

Podział obciążeń wg. Szirkowiec i Sass - dokonując próby systematyzacji specjalnych środków treningowych w wioślarstwie przedstawia 3 podstawowe grupy obciążeń:

1. O charakterze tlenowym

2. Mieszanym

3. Beztlenowym

3. Sposoby rejestracji oparte na równoczesnym szacowaniu intensywności i objętości obciążenia

Obciążenie - iloczyn objętości czasu i wskaźnika intensywności

• Objętość mierzy się czasem trwania wysiłku, liczbą ćwiczeń, przebytymi kilometrami, kilogramami podnoszonego ciężaru, ilościami Seri

• Intensywność oceniana jest na podstawie % lub punktów, liczby ćwiczeń w czasie, czasu pokonanego dystansu, wskaźnikiem intensywności

INTENSYWNOŚĆ TRENINGU wg. KELLERA, SEJCZUKA

P = ∑ pi ti / ∑ Ti

P - średnia intensywność treningu, wskaźnik obciążeń

Pi - intensywność ćwiczeń wyrażona w punktach

Ti - czas trwania ćwiczenia

4. Rejestracja obciążeń treningowych na podstawie poziomu pracy oraz mocy użytej i włożonej

1. Okres przygotowawczy:

• Wzrasta najpierw objętość później intensywność

• I część okresu :objętość maksymalna

• II część okresu : objętość maleje, intensywność wzrasta

2. Okres startowy

• I część okresu : objętość zmniejsza się, a intensywność wzrasta (1,5 - 2 miesiąca)

• II część okresu : objętość wzrasta i intensywność wzrasta (2-3 miesiąca)

• Ilość treningów malej objętość maleje intensywność wzrasta

3. Okres przejściowy

5. Wybrane sposoby rejestracji obciążeń treningowych w różnych grupach dyscyplin sportowych

Wybrane sposoby rejestracji obciążeń treningowych.

1. W dyscyplinach cyklicznych (rejestrowano bieg)

1. Czas przeznaczony na kształtowanie ogólnej sprawności fizycznej

2. Wielkość dystansu pokonanego w czasie kształtowania sprawności specjalnej

3. Intensywność określa się w % max lub startowej prędkości

2. W grupie acyklicznych sportów szybkościowo - siłowych rejestrowano.

1. Ogólną liczbę rzutów

2. Ogólną liczbę skoków z krótkiego, średniego i długiego rozbiegu

3. Objętość przygotowania biegowego

4. Objętość dobrego przygotowania sprawnościowego

6. Rejestracja obciążeń treningowych w różnych grupach dyscyplin sportowych

7. Techniki komputerowe stosowane w rejestracji obciążeń treningowych

3. Przygotowanie techniczno taktyczne w sporcie

1. Definicja techniki

Technika sportowa - synonimem techniki jest sposób wykonania sportowego zadania ruchowego. Jest on określony obowiązującymi przepisami istniejącymi w danej dyscyplinie uwzględniający cechy somatyczne, motoryczne i psychiczne zawodników.

Cechy technicznego wykonania ćwiczenia:

• Swoboda

• Lekkość

• Ekonomika ruchu

• Wyeliminowanie niepotrzebnego napięcia mięśniowego

Taktyka - to umiejętności wykonania ćwiczeń w najbardziej sprzyjających warunkach, umiejętności dostosowania się do zmiennych warunków.

2. Cechy skutecznej techniki

• Wczesne przewidywanie ruchu (właściwe ustawienie koncepcji ruchu)

• Przewidywanie ruchów obcych (przeciwnik, wiatr, śliska nawierzchnia)

• Przyjęcie jednoznacznego celu ruchu

• Dobrze zaznaczony przedział czasowo przestrzenny (faza przygotowawcza, główna i końcowa ruchu)

• Poprawnie wyrażony przedziałem dynamiczno czasowym (rytm, płynna kolejność napięć i rozluźnień mięśniowych)

• Płynność ruchu (koordynacja w stosunku do potrzeb)

• Wysoka elastyczność (umiejętność pokonywania i wykorzystywania oporów środowiska)

Kryteria skutecznej techniki:

• Względność pojęcia „model techniki”

• Technika jako sposób wykonania zadania ruchowego służy do wyzwalania adekwatnej dla danego zadania cechy motorycznej i to czasami do poziomu maksymalnego a czasami do wartości optymalnej

• Technika spełnia do pewnego stopnia inną rolę służebną w trzech grupach dyscyplin sportowych

3. Metodyka nauczania techniki

Proces nauczania w sporcie identyfikuje się na ogół z opanowaniem umiejętności technicznych czyli z przyswojeniu i utrwaleniu nawyków czuciowo-ruchowych

Przy nauczaniu techniki należy pamiętać i uwzględnić:

• Budowę somatyczną

• Poziom sprawności fizycznej

• Poziom funkcjonalny organizmu

1. Kształtowanie nawyku ruchowego

Nawykami ruchowymi przyjęto określać strukturalną stronę ruchów, ich technikę, koordynację pracy oddzielnych grup mięśniowych oraz ich zgodność z funkcjonowaniem wewnętrznych układów organizmu; krążenia i oddychania; z poziomem przemiany materii.

Nawyk czuciowo-ruchowy - to nabyta, wyuczona czynność spostrzegawczo - ruchowa, oparta o mechanizmy neurofizjologiczne pozwalająca na uzyskanie przewidywanych kryteriów działania z dużą pewnością prawnie, z minimalną stratą czasu i energii, często bez udziału świadomości

Umiejętności techniczno - taktyczne - polegają na sprawnym, celowym, odruchowym, zastosowaniu poszczególnych nawyków ruchowych w warunkach startowych, przy czym wybór działania i sposób jego wykonania dostosowane są do sytuacji taktycznej i oparte na nabytych odruchach.

NAWYKI ZAMKNIĘTE:

To takie w których najważniejszym czynnikiem jest właściwa forma prawie niezmiennych ruchów wykonywanych głównie w oparciu o bodźce pochodzące ze środowiska wewnętrznego ćwiczącego.

Celem jest tu piękno, złożoność i wyraz artystyczny Abo jak najlepsze wykorzystanie zdolności wysiłkowych

Rozróżniamy dwie grupy:

• Gimnastyka, akrobatyka, łyżwiarstwo figurowe - występuje duża liczna złożonych i trudnych koordynacyjnie ruchów

• Celem jest piękno i precyzja ruchów

• Technika stanowi cel sam w sobie

• Lekkoatletyka, kolarstwo, wioślarstwo - pierwszorzędową rolę odgrywa sprawność fizyczna

• Głównym zadaniem jest tutaj osiągnięcie maksymalnych wyników

• Technika jest podporządkowana zdolnością sprawnościowym i służy do ich optymalnego wykorzystania

NAWYKI OTWARTE:

Najważniejsze bodźce z otoczenia zewnętrznego - głównie od aktualnych przeciwników

• Zmiany sytuacji taktycznych powstające w walce powodują że najistotniejszy staje się trafny wybór i szybkie zastosowanie odpowiedniego działania technicznego

• W nawykach otwartych niezmiernie ważną rolę odgrywa różnorodność i zmienność działania, łączenie nawyków podstawowych w działanie całościowe, styczność z przeciwnikiem

• Nawyki otwarte doskonalimy w powiązaniu ze specjalnymi umiejętnościami

2. Etapy doskonalenia techniki

• Pokaz i objaśnienie - pokazujemy jak prawidłowo powinien być wykonany akt ruchowy

• Próby samodzielnego wykonania zadania -

• Kształtowanie struktury ruchu - eliminowanie dodatkowych ruchów i przyruchów oraz unikanie zbędnych napięć mięśniowych

• Doskonalenie umiejętności w warunkach standardowych

• Opanowanie nawyku - utrwalenie działania ruchowego, automatyzacja i stabilizacja działań

• Utrudnianie zadania ruchowego

• Automatyzacja czynności

• Kształtowanie umiejętności wykonania ruchu w zmieniających się warunkach

• Łączenie różnych działań ruchowych

3. Metody i środki stosowane w pracy nad techniką ruchu

• Metoda prób i błędów - jest to metoda o wszechstronnym zastosowaniu w różnych formach aktywności ruchowej. Pozwala na opanowanie wielu różnych nawyków ruchowych (ukierunkowanie na nauczanie prostych nawyków).

• Metoda analityczna - tzw. Nauczanie częściami, jest to metoda stosowana przy nauczaniu ćwiczeń złożonych np. rzut oszczepem

• Metoda syntetyczna (całościowa) - polega na całościowym ujęciu danej dyscypliny. Mamy możliwość wybrać tych najlepszych.

• Metoda kompleksowa - (mieszana) stosowana przy nauczaniu ćwiczeń złożonych technicznie, dwie drogi nauczania:

• Rozpoczynamy od nauczania kolejnych części składowych, a potem łączymy je w całość

• Oddzielne opanowanie ruchów ramion a później łączenie je w całość

• Metoda usamodzielniająca

• Metoda od całości poprzez szczegóły

• Metody twórcze

4. Korygowanie błędów technicznych

Kontrola i ocena techniki:

• Obserwacja trenerska (ocena wizualna, rejestracja monograficzna,)

• Arkusze obiektywnej walki sportowej

• Testy sprawności technicznej

• Analiza biomechaniczna ruchu (zachowanie równowagi, zachowanie optymalnych parametrów ruchu - kierunku, prędkości, przyśpieszenia, zachowacie rytmu ruchu)

Błędy jakie mogą powstać przy nauczaniu techniki:

• Błędy w oddzielnych częściach działania lub błędy ogólne

• Błędy miejscowe lub łańcuchowe (jeden błąd pociąga za sobą inne - trzeba wyeliminować błąd podstawowy)

• Błędy utrwalone (błędny nawyk, na poziomie automatyczny, - powstały w wyniku częstego powtarzania bez interwencji trenera, bądź samokontroli ćwiczącego) bądź nieutrwalone (jeszcze nie zautonomizowane - w początkowych procesach nauczania)

• Błędy nieznaczne (drobne odchylenia od przeciętnej formy ruchu - nie wpływają znacząco na wynik sportowy) lub istotne (znaczne odchylenia od poprawnej formy ruchowej - znacząco obniżają skuteczność działania lub powodują dalsze błędy)

• Błędy typowe (występują często i u większości uczniów są podobne) lub nietypowe (rzadko występujące - często związane z cechami osobniczymi lub specyficznym sposobem nauczania)

• Błędy utrwalone - w postaci złego nawyku eliminuje się z dużym trudem ponieważ:

• Wygasanie nawyku ruchowego nie jest jednoznaczne z jego całkowitym usunięciem

• Przy usuwaniu błędu następuje wygasanie nawyku pod wpływem procesów hamowania, ale ten sam błąd może się jeszcze pojawić po pewnym czasie

• Błąd wyeliminowany w toku treningu bardzo często pojawia się pod wpływem emocji i skupienia na taktyce w walce sportowej

Przyczyny powstawania błędów:

• Niezrozumienie istoty działania

• Niedokładne wyobraźnia ruchowo - myślowe danego działania

• Brak odpowiedniego poziomu sprawności fizycznej

• Niski poziom „pojętności ruchowej”

• Brak harmonii i równowagi w rozwoju poszczególnych składowych sprawności fizycznych

• Brak wiary we własne siły, nieśmiałość, nadmierna pobudliwość, trema

• Zbyt niski lub zbyt wyskoki poziom motywacji

• Zbyt trudnie zadanie

• Nadmiar rywalizacji w procesie nauczania - uczenia się

• Brak indywidualizacji treningu

4. Przygotowanie techniczne i motoryczność

1. Związek sprawności ogólnej i specjalnej z przygotowaniem technicznym w różnych dyscyplinach sportu

Przygotowanie techniczne jest częścią szkolenia a jego fundamentami ogólne i specjalne przygotowanie sprawnościowe.

Dyscypliny dzielimy na:

• Formy naturalne (bieg, skok chód pływanie)

• Formy acykliczne (technika wymaga nauczenia; w sportach gdzie technika jest narzucona, np. kanadyjkarze)

W dyscyplinach naturalnych pracujemy nad np. jakością biegu, oddychaniem, długością kroków.

Dyscypliny sportowe gdzie ściśle określona jest technika:

• Jazda figurowa

• Skoki do wody

• Taniec artystyczny

Dyscypliny w których zawodnik nie ma wpływu na wynik:

• Jeździectwo - gdyż w jeździectwie losuje się konia na początku konkurencji, od zwierzęcia zależy, czy zawodnik wygra wyścig.

Czy jest jakiś związek między sprawnością ogólną, specjalną, a taktyką?

Należy mieć podstawy ogólnego przygotowania, po to by wprowadzić taktykę.

OKRES PRZYGOTOWAWCZY:

• Doskonalenie znanych nawyków techniki podstawowej

• Poszerzanie i rozbudowa techniki, nauczanie nowych nawyków i nowych umiejętności techniczno - taktycznych

• Kształtowanie procesów psychicznych i umiejętności taktycznych

• Przygotowanie teoretyczno - metodyczne

• Dużo ćwiczeń analitycznych

• Dużo form kontrolnych

OKRES STARTOWY:

• Rozwijanie sprawności ukierunkowaniej i specjalnej w powiązaniu z techniką i taktyką

• Doskonalenie techniki, umiejętności techniczno-taktycznych, taktyki i procesów psychicznych w warunkach zmiennych,rużnych od walki i w walce, mniej nauczania właściwego, więcej doskonalenia

• Całość treningu jest nastawiona na przygotowanie startowe i udział w zawodach

• Dużo ćwiczeń całościowych

• Kreowanie indywidualnego stylu poszczególnych zawodników zwiększenie nauczania przygotowania psychiczno - taktycznego

OKRES PRZEJŚCIOWY:

• Stosowanie odmiennych form działalności - ruchowej

• W razie potrzeby techniczne ćwiczenia o charakterze wyrównawczym, usuwanie błędów technicznych

Zadania procesu kształtowania techniki

• Głównym zadaniem jest wypracowanie takich sposobów wykonania ćwiczeń startowych, które pozwoliłyby zawodnikowi na najbardziej skuteczne wykorzystanie jego możliwości w zawodach oraz ciągłe ich modyfikowanie w trakcie wieloletniego treningu

• Poznanie podstawy techniki

• Modelowanie indywidualnych ich form

• Kształtowanie umiejętności i nawyków niezbędnych dla skutecznego uczestniczenia w zawodach

• Stałe przekształcanie i odnawianie techniki

• Stosowanie nowych wariantów technicznych, przez nikogo jeszcze dotąd nie stosowanych

Zasady nauczania techniki

• Ćwiczenia ukierunkowane na kształtowanie części działań stosowanych nie powinny się od nich różnić swymi cechami strukturalnymi

• Kolejność kształtowania lub przebudowy faz działania startowego zależy od jego budowy oraz przygotowania i doświadczenia ruchowego zawodnika

• Niezależnie od tego czy działanie kształtujące się w częściach czy też w całości, w każdym etapie zawodnik powinien cechować się kontrolą i korygowaniem ruchów

• Przy dzieleniu działań strukturalnych na części należy uwzględniać sposób ich powiązania ze sobą

• Skuteczność kształtowania naszej techniki i przetworzenie starych nawyków uzależniona jest od wykorzystania metod ułatwiających pierwsze ich wykonanie, szczególnie gdu różnią się strukturą, złożoności koordynacyjnej i związane są z krańcowymi wysiłkami o charakterze szybkościowym

Etapy doskonalenia techniki

• Technika elementarna - podstawowa struktura ruchu

• Technika standardowa - wypadkowa lub średnia wielu osób

• Technika indywidualna

• Technika mistrzowska

• Technika optymalna

Etapy Matwiejewa

• Poszukawczo - konstrukcyjny

• Pogłębione przyswajanie - utrwalanie

• Doskonalenie ukształtowanych nawyków

WSKAŹNIK SKUTECZNEJ TECHNIKI - W/h = WST

W - możliwy wynik

H - rzeczywisty wynik

2. Koordynacja ruchowa a umiejętności techniczne

• Koordynacja jest podstawą genetyczną ułatwiającą opanowanie techniki

• Wyższy poziom koordynacji umożliwia dokładniejsze opanowanie techniki ruchu ale tylko w przypadku zastosowania odpowiedniego systemu nauczania

• Koordynacja rozwija się dzięki opanowaniu nawyków ćwiczeń, a jej wyższy poziom pozwala na przyswajanie coraz trudniejszych zadań ruchowych

5. Kryteria wyboru taktyki walki sportowej

1. Umiejętności techniczne i motoryczne a taktyka walki sportowej

Czy jest jakiś związek między sprawnością ogólną, specjalną, a taktyką?

Należy mieć podstawy ogólnego przygotowania, po to by wprowadzić taktykę.

W jaki sposób koordynacja ma wpływ na taktykę:

• Dostosowanie się do zmiennych warunków - osobą z lepszą koordynacją łatwiej jest przyswoić taktykę gdyż nie muszą już zastanawiać się nad techniką wykonania zadania ruchowego, a nad tym jak najskuteczniej to zrobić.

2. Specyfikacja dyscypliny sportowej a taktyka

Taktyka sportowa - to celowy, racjonalny, ekonomiczny i planowy sposób prowadzenia wali, uwzględniający poziom umiejętności i możliwości własnych oraz przeciwnika, teren i warunki walki a także regulaminy i przepisy obowiązujące w danej dyscyplinie

Ulatowski: taktyka jest przemyślanym zracjonalizowanym, ekonomicznym i zaplanowanym sposobem prowadzenia walki sportowej

Uwarunkowania taktyczne:

• Myślenie taktyczne

• Stopień zaawansowania sportowego zawodnika (staż treningu)

• Staż treningowy, cechy wolicjonalne

• Technika, sprawność fizyczna

• Umiejętności współpracy w grupie

GRUPY DYSCYPLIN:

I grupa: dyscypliny indywidualne bez możliwości bezpośredniego kontaktu z rywalami: gimnastyka, jazda figurowa, skoki i rzuty LA

II grupa: zawodnicy występują jednoczesnie, wszyscy razem albo dwójkami, trujkami itd., są tu dwie podgrupy:

Podgrupa A: start na oddzielnych torach bez możliwości bezpośredniego kontaktu : biefi sprintersie, pływanie

Podgrupa B: zawodnicy występują na jednej bieżni, posiadają możliwość kontaku z rywalami: biegi średnie, kolarstwo

III grupa: tenis, judo, szachy

IV grupa: zespołowe gry sportowe: piłka nożna, hokej, rugby, koszykówka

V grupa: wieloboje w których taktyka opracowana jest oddzielnie dla każdej konkurencji

• Zapasy - przewidywanie zachowania przeciwnika

• Pływanie - rozłożenie sił, ściśle trzymamy się taktyki

W sportach wytrzymałościowych:

• Zależy nam na rozluźnieniu mięśni

• Utrzymaniu tempa biegu, oddechu

W sportach szybkościowych:

• Rytm

• Szybkie napinanie i rozluźnianie mięśni

• Swoboda ruchu

Artystyczne:

• Równowaga

• Dokładność

• Estetyka

• Współpracowanie

3. Nauczanie taktyki walki sportowej

Metody nauczania taktyki:

1. Przekazanie wiadomości

2. Zastosowanie na boisku

Istota nauczania taktycznego polega na zdolności do szybkiego przetwarzania informacji docierających w trakcie walki:

• Umożliwia to przewidywanie działań przeciwnika, a następnie znalezienie najlepszej drogi do sukcesu

RUŻNORODNOŚĆ, DOKŁADNOŚĆ TECHNIKI WARUNKUJE ELASTYCZNOŚĆ I SKUTECZNOŚĆ TAKTYKI

WYSOKI POZIOM PRZYGOTOWANIA SPRAWNOŚCIOWEGO POWALA W WIELU PRZYPADKACH UZYSKAĆ PRZEWAGĘTAKTYCZNĄNAWET NAD LEPSZYM TECHNICZNIE PRZECIWNIKIEM

SKUTECZNA REALIZACJA PLANU TAKTYCZNEGO PRZY ZBLIŻONYM POZIOMIE TECHNICZNYM, SPRAWNOŚCIOWYM RYWALI ZALEŻY OD ICH CECH EMOCJONALNYCH: ZDOLNOŚCI KONCENTRACJI, PRZEJAWIANIA WOLI ZWYCIĘZTWA, INICJATYWY, WIARY WE WŁASNE SIŁY.

W GRACH SPORTOWYCH TAKTYKA WYMAGA POZYTYWNEGO NASTAWIENIA PARTNERÓW DO WPÓŁDZIAŁANIA WZAJEMNEGO ZAUFANIA ORAZ POMOCY W KRYTYCZNYCH MOMENTACH.

Metodyka nauczania taktyki

• Przyswojenie określonego zasoby zachowań taktycznych (kombinacji, schematów, wariantów) wraz z umiejętnością ich celowego stosowania w walce

• Opanowania metod prowadzenia walki

Nauczanie teoretyczne obejmuje metody słowne, poglądowe, myślowo - wyobrażeniowe

1. Zapoznanie sportowców z podstawowymi sytuacjami taktycznymi

2. Sformułowanie zasad zachowania się podczas działań ofensywnych i defensywnych

3. Przedstawienie wzorów rozwiązywania sytuacji taktycznej

4. Praktyczne rozwiązywanie sytuacji taktycznych z przeciwnikiem pozorującym zalety konkurenta

5. Samodzielne rozwiązywanie sytuacji taktycznych podczas walki kontrolnej

Treści przygotowania teoretycznego:

• Struktura walki w danej dyscyplinie

• Zasady zachowania się w działaniach ofensywnych i defensywnych ze względu na cel walki

• Sposoby rozwiązywania typowych sytuacji, jakie mogą wystąpić podczas walki

• Sposoby rejestracji i analizy informacji o taktyce walki stosowanej przez konkurentów

Proces praktycznego przygotowania taktycznego

1. Wybór i opracowanie konkretnych manewrów taktycznych oraz elementarnych współdziałań z partnerami własnego zespołu

2. Opanowanie kilku względnie elastycznych schematów działania w czasie zawodów charakterystycznych dla typowych sytuacji walki sportowej

3. Kształtowanie umiejętności elastycznego i precyzyjnego stosowania przyswojonych nawyków ruchowych w czasie walki sportowej

4. Kształtowanie umiejętności tworzenia planu ataku i obrony w zależności od słabych i silnych stron przeciwnika oraz umiejętności zmian przyjętych wariantów zależnie od sytuacji

METODA WYCZEKIWANIA - polega na wyborze odpowiedniego miejsca i czas i na wszczęcie akcji ofensywniej lub defensywnej

• Wyczekiwanie dogodnej chwili na realizację własnych celów w walce ma miejsce między innymi w różnego rodzaju wyścigach długodystansowych, zapasach, judo w których nie jest ograniczony czas pojedynczych akcji

• Sens wyczekiwania polega na uśpieniu czujności by w najmniej spodziewanym momencie zaskoczyć skutecznym atakiem

METODA „ZUŻYWANIA” - stosowanie tej metody ma miejsce wtedy gdy przeciwnik kryjąc sięga naszymi plecami traci mniej energii na pokonywanie oporu powietrza

METODA ZASKOCZENIA - ważne jest takie zamaskowanie własnych zamiarów żeby nie były do końca znane stronie przeciwnej

• Rozpowszechnia się na przykład informację o własnych niedyspozycjach

Fazy doskonalenia taktyki

1. Doskonalenie poszczególnych składowych taktyki

- integracja elementów

- kształtowanie wiodących cech motorycznych

Wymagania : dominacja łatwych warunków wykonania elementów, udział w zawodach nie wskazany

2. Utrzymanie wysokiego poziomu wiodących cech motorycznych

Wymagania: udział w zawodach pokazowych pod koniec taj fazy

3. Stabilizacja zintegrowanego systemu, adaptacja do warunków zawodów, dostosowanie umiejętności motorycznych do max osiągnięć

Wymagania: stosowanie czynników utrudniających wykonanie, udział w zawodach

6. Zawody kontrolne - ich rola w doskonaleniu i kontroli przygotowania techniczno - taktycznego

Ocena taktyki:

• Obserwacja wizualna, filmowa

• Pomiar parametrów czasowych i liniowych

• Wyniki w testach

• Dynamika osiągnięć sportowych

4. Kontrola efektywności procesu treningowego

1. Cele procesu treningowego

Cel kontroli efektywności procesu treningowego - ocena skuteczności procesu treningowego, uzyskanie najlepszego wyniku sportowego

Trening - proces specjalizacji sportowej , który nie naruszając harmonijnego rozwoju osobowości zawodnika zmierza do max rozwinięcia tych jego cech fizycznych psychicznych, wychowawczych, które zapewniają mu osiągnięcie najlepszego wyniku

Cele procesu treningowego:

1. Polepszenie wyników sportowych, aż do osiągnięcia wyników rekordowych

2. Ukształtowanie i podwyższenie cech specjalnych, typowych dla danej dyscypliny

3. Rozwijanie zdolności wysiłkowej przy prawidłowym wykonaniu akcji technicznej (dążenie do ukształtowania doskonałej techniki)

4. Osiągnięcie i poprawa rozwoju fizycznego zawodnika

5. Kształtowanie i doskonalenie właściwej strategii postępowania w walce sportowej

6. Rozwijanie wolicjonalnych cech sportowych

7. Zapewnienie zawodnikom szczytowej formy sportowej w decydujących dla jego kariery zawodach

8. Stworzenie zawodnikowi optymalnych warunków (podstawą do ich stworzenia jest poznanie warunków wewnętrznych i zewnętrznych)

9. Rozwijanie i doskonalenie cech ogólnych i specjalnych w danej dyscyplinie

Warunki zewnętrzne:

• Struktura organizacyjna procesu treningowego

• Baza materialna

• System szkolenia

• Zaplecze naukowe

• Warunki bytowe zawodników

• Warunki przebiegu wali sportowej

• Zakres kontaktów sportowych

Warunki wewnętrzne:

• Przygotowanie fizyczne ogólne, specjalne

• Przygotowanie psychiczne, taktyczne

• Warunki psychofizyczne zawodnika

Podział celów:

• Indywidualne

• Efekt fizjologiczno - energetyczny (kondycyjny)

• Efekt sensomotoryczny (dobieranie czynności ruchowych do sytuacji)

• Efekt umysłowy (trafność myślenia)

• Efekt spostrzegania (odbieranie informacji)

• Efekt emocjonalno - motoryczny

• Zespołowe

• Efekt organizacyjny (scalanie zespołu)

• Efekt integracyjny

Funkcje kontroli treningu:

• Przyczynia Się do osiągnięcia przez zawodnika najlepszego wyniku

• Nie narusza tzw. Bezpieczeństwa fizjologicznego organizmu

• Pozwala na zmodyfikowanie stosowanej metody treningu

• Wytycza plan działania w kolejnym sezonie

2. Cechy podlegające kontroli

1. Stan zdrowia

• Przeprowadzenie okresowych badań lekarskich

• Leczenie profilaktyczne

• Działalność popularyzatorska wśród trenerów, zawodników (podnoszenie stanu zdrowia, racjonalne odżywianie, potrzeba snu)

• Współpraca lekarza trenerem przed, w czasie i po treningu lub zawodach

2. Budowa morfologiczna

U dzieci i młodzieży istnieje zależność między wiekiem i poziomem sprawności fizycznej. Wspólną cechą metod mówiących o stopniu rozwoju młodego człowieka jest rozpatrywanie indywidualnych danych na tle standardów opracowanych dla całej populacji

Ocena wieku biologicznego:

• Wiek kostny (na podstawie zdjęć rentgenowskich dłoni i nadgarstków)

• Wiek zębowy

• Wiek drugorzędowych cech płciowych

Porównanie wieku kalendarzowego i biologicznego daje podstawy do oceny czy rozwój jest przyśpieszony, czy opóźniony

3. Zdolności motoryczne

• Siła

• Pośrednie pomiary: testy morfotyczne (np. liczba ugięć i wyprostów RR w zwisie)

• Bezpośrednie - za pomocą dynamometrów

U człowieka mierzone są Momoty sił; od nich zależy wielkość działania mięśni na staw

Mm = Fz = Rz

Mm - moment siły mięśniowej

Fz - siła zewnętrzna mierzona dynamometrem

Rz - ramię siły zewnętrznej względem danego stawu

• Szybkość

• Prędkość średnia - stosunek przyrostu drogi do przyrostu czasu potrzebnego na jej przebycie

Vśr = (Sn-Sm)/(tn-tm)

• W warunkach cyklicznych (np bieg) prędkość średnia to iloczyn częstotliwości i długości kroku

Vśr = f *l

Pomiar czasu:

• Stoperem

• Elektrosekundomierzem

• Spiolografem

• Wytrzymałość

• Sposób pośredni - określenie wytrzymałości w czasie pokonywania całości długiego dystansu (np. bieg na 1000m)

• Sposób prosty - zadanie dla zawodnika np. bieg z określoną prędkością z max czasem pracy z daną intensywnością

4. Umiejętności techniczne i taktyczne

Pierwszym etapem analizy techniki musi być określenie wielkości mechanicznych, które decydują o wyniku. Drugim etapem jest pomiar możliwości biomechanicznych tzn, siły mięśniowej zawodnika, szybkości, koordynacji ruchowej.

Przy ocenie techniki ruchów możemy wyróżnić 2 czynniki:

1. Technikę jako pewną cechę charakterystyczną

2. Mistrzostwo techniczne jako jedną z cech charakterystycznych mistrzostwa człowieka

Mistrzostwo techniczne:

• Objętość - miara techniczna mistrzostwa sportowców określana na podstawie ogólnej ilości działań technicznych

• Wszechstronność - stopień różnorodności działań ruchowych

• Skuteczność - oceniana za pomocą metod subiektywnych

• Ocena techniki ruchów w całości

• Ocena różnicowo sumaryczna

Poziom mistrzostwa sportowego wg. Wzoru

M = a_i * P_i

M - szukany wskaźnik

A_i - ocena za technikę wykonania elementu

P_i - częstotliwość zastosowań danego elementu

)( = H/W

)( - ekonomiczny wskaźnik

H - wynik liczbowy (sportowy)

W - motoryczny potencjał

Im większy liczbowo wskaźnik ekonomiczny tym większe jest techniczne mistrzostwo danego zawodnika.

5. Cechy psychiczne

Celem tej kontroli jest wszechstronna obserwacja zawodnika i skazanie mu kierunku postępowania z uwzględnieniem jego indywidualnych cech (odporność, koncentracja, agresja, wyizolowanie)

Czynności psychologa:

• Przeprowadzenie badań testowych (interpretacja wyników)

• Przeprowadzenie wywiadów klinicznych w celu uzyskania danych dla opisu osobowości

• Rozmowy z trenerem

Czynności trenera:

• Badania sprawności ogólnej zawodnika

• Badania sprawności specjalnej i technicznej

• Badania walki sportowej

• Badania obciążeń treningowych

• Badania wyniku sportowego

Psychologia ułatwia rozpoznanie temperamentu zawodnika:

• Szybkość reakcji

• Umiejętność spostrzegania

• Podzielność uwagi

• Koncentracji uwagi

Aspekty kontroli

• Prakseologiczny

• Pedagogiczny

• Biologiczny

3. Rodzaje efektów treningowych poddawane kontroli

1. bieżące,

kontrola bieżąca, efekt bieżący - na jego podstawie otrzymujemy bezpośrednie informacje o efektywności wykonywanej pracy w czasie przebiegu treningu i walki sportowej natychmiast po ćwiczeniu lub w czasie między ćwiczeniami

• dotyczy wpływu kilku ćwiczeń lub jednostki treningowej na organizm człowieka

SPOSOBY POMIARU:

• pomiar tętna

• temperatura

• zmiany biochemiczne, np. pH, LA

• szybkość reakcji

• skoczność

• dokładność ruchu

• spadek masy ciała

2. przedłużone,

Efekt przedłużony, kontrola operacyjna - otrzymujemy informacje o efektach naszej pracy wykonanej w dłuższym czasie

• Dotyczy mikro-mezocykli - zmian wskaźników informujących o szybkości odnowy, powrotu do poziomu przedwysyłkowego oraz zmian w stracie zmęczenia organizmu - przedłużony efekt treningu

SPOSOBY POMIARU:

• Standardowe próby wysiłkowe(wydolnościowe) o określonym czasie trwania zmiany wskaźników fizjologicznych i motorycznych

• Wyniki pozwalają na ocenę adaptacji

• Np. bieg na 30m

3. skumulowane

efekt skumulowany, kontrola okresowa - sumowanie bezpośrednich i przedłużonych efektów treningowych danej liczby pojedynczych zajęć treningowych

• dotyczy oceny wpływów środków treningów stosowanych w makrocyklu treningowym

• punkt odniesienia „model mistrza”

SPOSOBY POMIARU:

• sprawność układów i narządów

• poziom sprawności technicznej i taktycznej (sprawdziany i testy)

• wykorzystanie prób pozwalających na określenie max poziomu zdolności wysiłkowych

• kontrola procesu treningowego

EFEKT TRENINGOWY - zmiana stanu organizmu zawodnika wywołana zastosowaniem określonych obciążeń

Miejsce kontroli w makrocyklu, kontroluje się 5 poziomów

1. przygotowanie ogólne

2. przygotowanie ukierunkowane

3. przygotowanie specjalne

4. obciążenia treningowe

5. walka sportowa i jej analiza

Zadania kontroli:

• osiąganie przez trenowanego zawodnika możliwie najlepszego wyniku

• bezpieczeństwo fizjologiczne organizmu

• modyfikacja stosowanej metody treningowej

4. kryteria testu i warunki jego przeprowadzenia

test - znormalizowanie próby (zadania) służące do określenia w pośredni sposób sprawności motorycznej zawodnika, jego zdolności i umiejętności ruchowych

Warunki testu:

• musi być szczegółowo przebadany

• test sprawności technicznej służą do bezpośrednio do oceny związków na rużnych szczeblach zaawansowania i stanowią element do tak zwanej jednolitej klasyfikacji sportowej na podstawie której zawodnicy są przydzielani do różnych grup sportowych

CECHY TESTU:

1. trafność

Musi oceniać dokładnie to ,co zamierza mierzyć, wymaga wielu obliczeń statystycznych, ważne jest wykluczenie udziału w próbie innych komponentów, które zniekształcają poziom natężenia danej cechy

2. rzetelność

Uzyskane wyniki w danych ćwiczeniach nie mogą się zmieniać pod wpływem przypadków, dla tego należy szukać takiego ćwiczenia, które przeprowadzone na zawodach, np. dwukrotnie, w dużych odstępach czasu za każdym razem, nawet przez inna osobę, dadzą dużą zgodność wyników w pierwszym i drugim badaniu

3. porównywalność

4. standaryzacja

ujednolicony sposób posługiwania się testem, odpowiednie miejsce wykonania testu, sprzęt, forma ruchu, liczba i kolejność powtórzeń, metoda rozgrzewki, opis próby nie powinien pozostawiać żadnych wątpliwości odnośnie interpretacji warunków jej przebiegu

5. warunki testowania (prowadzenia pomiarów)

6. obiektywność

Aby dwie różne osoby prowadzące niezależnie od siebie badania tej samej osoby, dochodziły do tego samego lub zbliżonego rezultatu, badacz nie może mieć znaczącego wpływu na wynik badania

7. normalizacja

test jest znormalizowany jeśli został stworzony układ odniesienia (skala centylowa, skala wartości unormowanych) który pozwala ocenić jakie miejsce ze względu na danąceche zajmuje badana osoba w całej populacji

5. przykłady testów do oceny wytrenowania

1. zdolności motoryczne

przygotowanie techniczne - jego poziom ocenia się w zależności od dyscypliny

• sporty walki - analiza zasobów środków ataku i obrony

• sporty cykliczne - umiejętności rozwinięcia i utrzymania dużej prędkości n dystansie przy możliwie najmniejszym nakładzie energi

• sporty acykliczne - zgodność techniki z indywidualnymi cechami budowy i poziomu wykorzystania potencjału ruchowego

przygotowanie taktyczne - jego poziom ocenia się przez:

• ustalenie poziomu opanowanych działań taktycznych ostaz stopnia wykorzystania techniki i poziomu przygotowania sprawnościowego

• metody obserwacji, pomiarów czasowych i liniowych parametrów konkurencji, testy i analiza osiągnięć sportowych np. bieg na 1000m

przygotowanie psychiczne - jego poziom można określić przez

• ustalenie stanu charakteryzującego się optymalnym pobudzeniem emocjonalnym, jasnością myślenia, trzeźwą oceną swych możliwości, brakiem lęków przed przeciwnikiem, chęcią aktywnej walki „do końca”

METODY:

• Pomiar poziomu motywacji

• Pomiar pobudzenia emocjonalnego

• Poziom pobudzenia percepcji i struktury osobowości

2. zestaw testów INKF - badanie poziomu sprawności ogólnej

1. próba siły - ugięcia i wyprosty RR w zwisie, w podporze

2. próba mocy - podskok dosiężny

1. przodem do miary

2. bokiem z miejsca, wyskok w górę

3. pruba szybkości biegowej - 60m

4. próba zwinności - bieg zygzakiem 3x koperta

5. próba wytrzymałości - bieg na 300 m

3. zestaw testów EUROFIT

6. miejsce kontroli w makrocyklu treningowym

kontrola może dotyczyć -

1. oceny stanu wytrenowania - testy max

2. kontrola kierunku procesu adaptacji - testy standardowe

3. wyznaczania parametrów treningowych (np. AT)

4. poziom wielkości obciążenia

7. wpływ rezultatów kontroli na planowanie obciążenia treningowego

5. system szkolenia sportowego

1. definicja systemu

System szkolenia sportowego - jest to uporządkowana całość złożona z organów szkolenia i środków stosowanych w jego ramach. Całość musi być ze sobą sprzężona informacyjnie.

1. organy szkolenia

• zespoły szkoleniowe różnych organów zarządzania sportem

• zespoły badawcze działające w obrębie poszczególnych dyscyplin

• trenerzy i instruktorzy bezpośrednio prowadzący zajęcia

• dysydenci zarządzania sportem

2. środki szkolenia

• materialne warunki przygotowania sportowego (stadiony, chale, przyrządy, aparatura do sędziowania itp.)

• środki i metody treningowe

• środki zbierania, przetwarzania, i przechowywania informacji o zmianach stanu organizmu zawodnika, ogólnych tendencjach rozwoju dyscypliny, o prawidłowościach ontogenezy mistrzostwa sportowego

2. relacja „trener - zawodnik” - otoczenia

Oddziaływanie otoczenia na trenera:

• struktura organów szkolenia

• struktura organów zarządzania sportem

• system przebiegu selekcji do sportu wyczynowego

• postęp wiedzy o człowieku

• warunki materialne treningu, środki szkolenia

• droga obieiegu informacji o efektach procesu treningowego

• metody zbierania, opracowywania, a także sposoby wykorzystania informacji o efektach treningu

• warunki pracy i życia trenera

oddziaływanie otoczenia na zawodnika:

• warunki treningu

• warunki życia

• reżim higieniczny

• struktura formalna i nieformalna zespołów w skład których wchodzi zawodnik

• rola jaką spełnia sport w życiu społeczeństwa

3. struktura systemu szkolenia sportowego

Czynniki mające wpływ na efektywność szkolenia sportowego:

• programowanie rozwoju poszczególnych dyscyplin oraz modelowanie przebiegu indywidualnych karier sportowych i warunków nieodzownych do osiągnięcia określonych wyników sportowych

• podsystem treningu, zawodów i odnowy

• podsystem doboru kandydatów do sportu wyczynowego i selekcji w czasie jego uprawiania

• materialne warunki do treningu, zawodów i odnowy

• poziom przygotowania ogólnego i specjalnego

• organizacja zarządzania systemem szkolenia (tworzenie optymalnej struktury ośrodków zarządzani i z zadawaniem określonych uprawnień do podejmowania decyzji dotyczących wykorzystywania możliwych warunków materialnych, tworzenie struktury obiegu ingormacji o efektach procesu treningu)

1. prognozowanie rozwoju dyscypliny

Poszczególne dyscypliny bada się analizując zmiany zachodzące w poziomie wyników uzyskiwanych na różnych etapach zaawansowania sportowego. Wyznaczanie wspomnianych tendencji nie jest trudnie w dyscyplinach posłujących się wymiernymi wynikami uzyskiwanymi w stosunkowo stałych warunkach, np. pływanie, podnoszenie ciężarów. Trudność oceny tendencji rozwojowych wrasta znacznie w dyscyplinach nie posiadających wyniku wymiernego, np. sporty wali, gry zespołowe. Zmniejsza się tam także trafność tych ocen.

Tendencje związane z rozwojem wyników sportowych w ujęciu historycznym, to tylko jedno z ogniw analizowanego podsystemu, drugim stosowanym ogniwem jest tempo rozwoju mistrzostwa sportowego u określonego zawodnika. Należy poznawać ogólne prawa rozwoju indywidualnych osiągnięć różnych grupach dyscyplin sportowych, które dają następnie możliwość prognozowania prawdopodobnych osiągnięć sportowych określonego zawodnika, a także analizować i oceniać prawidłowość przebiegu jego ontogenezy sportowej.

2. dobór i selekcja

dobór kandydatów do poszczególnych dyscyplin sportu opierać się musi o znajomość potrzeb jakie dzisiaj stwarzają określone dyscypliny sportowe przed uprawiającymi je osobnikami i jakie będą stawiane jutro. Prognozy rozwojowe i modele mistrzów są punktem wyjścia do opracowania kryteriów selekcyjnych. Ze wspomnianego modelu można wybierać na kryteria te cechy, które są w miarę stabilne w procesie rozwoju młodego człowieka i ponadto mają istotny wpływ na wyniki sportowe określonej dyscypliny.

W procesie selekcji sportowej istotną rolę odgrywają nie tylko zjawiska biologiczne, olbrzymi wpływ na efektywność tego procesu wywierają również czynniki społeczne. Uczestnictwo w sporcie jest dobrowolne. Posiadanie warunków biologicznych umożliwiających uzyskiwanie wielkich wyników sportowych nie kwalifikuje automatycznie danego osobnika na mistrz. Ponadto w procesie selekcji należy uwzględnić stopień psychicznej gotowości do udziału w zawodach, a także jej stabilność.

3. baza materialna treningu

Do realizacji współczesnego treningu sportowego nieodzowne są kompleksy obiektów sportowych usytuowanych w pobliżu miejsca zamieszkania zawodnika. A także w specyficznych warunkach geograficznych, gdzie warunki klimatyczne, środowiskowe, działają w równowadze z określonymi bodźcami treningowymi, przyśpieszają rozwój mistrzostwa sportowego. Obiekty sportowe muszą być odpowiednio wyposażone. Wyposażenie obejmuje wszelkie urządzenia, przyrządy, sprzęt, pomoce dydaktyczne, narzędzia pomiarowe, trenażery, wyposażenie gabinetów odnowy, medycznych. Wywiera ono bezpośredni wpływ na efekt treningu sportowego, a także na organizację całego systemu szkolenia. W ramach tak zwanych materialnych warunków szkolenia mieści się również problem racjonalnego żywienia, warunków życia, nauki i pracy zawodników objętych systemem szkolenia i treningów.

4. poziom przygotowania kadry

od wysokiego poziomu wiedzy specjalistycznej oraz od mistrzostwa pedagogicznego trenerów zależy w dużym stopniu efektywność procesu treningowego, którym on kieruje. Trener działa w określonych warunkach, brakuje mu często czasu na poszukiwanie informacji, danych dotyczących interesujących go problemów. W sporcie wyczynowym, w którym prawie codziennie ma się do czynienia z konfrontacją najlepszych na świecie zawodników, trentów należy szkolić przy pomocy specjalistycznych metod. Konieczny jest udział w zorganizowanym ciągu zajęć. Bez takiego intensywnego treningu trenerów nie można oczekiwać utrzymywania się na wysokim poziomie efektywności całego systemu szkolenia sportowego.

5. zarządzanie systemem szkolenia

4. podsystem treningu, zawodów i odnowy jako podstawowy dla trenera

Trening właściwy to wieloletnim specjalnie zorganizowany proces doskonalenia zawodnika, który wyraża się między innymi:

• istnieniem w obrębie większych jednostek treningowych, a także między tymi jednostkami kolejnych faz pracy i odpoczynku

• istnieniem wyodrębnionych kolejnych faz procesu treningu

• określonym stosunkiem poszczególnych środków treningowych, porządkiem zmian tego stosunku w kolejnych fazach procesu

• określonym stosunkiem poszczególnych parametrów obciążenia treningowego i porządkiem zmian tego stosunku w kolejnych fazach procesu

• istnieniem systemu kontroli ujawniającego wszelkie, istotne dla uprawianej konkurencji zmiany, zachodzące w organizmie zawodnika w poziomie jego przygotowania pozwalającego na ocenę tempa przybliżania się do modelu mistrza

Specyficzną rolę rozpatrywanym tu elemencie systemu szkolenia sportowego odgrywa cykl zawodów.

Jest on z jednej strony środkiem kontroli poziomu przygotowania, z drugiej zaś sam stanowi bardzo skuteczny środek treningowy szczególnie w odniesieniu do zawodników reprezentujących najwyższy poziom mistrzostwa sportowego.

Wyróżnia się4 typy zawodów (przy czym klasyfikacja dotyczy celów, jakie te zawody mają spełniać w stosunku do konkretnego zawodnika, a nie ich rangi)

• Kontrolne - dają obraz przygotowania w zakresie jednego lub kilku elementów składających się na poziom sportowy zawodnika

• Wprowadzające - na najwyższy poziom sportowy

• Selekcyjne - wybór kandydatów na priorytetowe zawody

• Główne - mistrzostwa, mecze .

Trzecim ogniwem jest proces odnowy. Wiąże się ściśle z procesem treningu, z jego intensywnością, operuje biologicznymi i psychopedagogicznymi grupami środków oddziaływania. Środki te najczęściej stosuje się kompleksowo.

5. podstawy skutecznego kierowania procesem treningu

Na kierowanie procesem treningowym składa się:

1. określenie pożądanych zmian, jakie ten proces ma powodować (POSTULACJA)

2. wybór technik kierowania i oceny zmian (OPTYMALIZACJ)

3. zastosowanie odpowiednich środków treningowych w określonych warunkach (REALIZACJA)

• opanowanie precyzyjnego modelu mistrza (wiek, staż treningowy, budowa somatyczna, przygotowanie techniczne, psychiczne)

• poziom funkcji wiodących występujących w modelu mistrza u trenowanego zawodnika

• porównanie faktycznego stanu zawodnika z kryterium modelowym konkurencji (ocena warunków)

• wyznaczenie zadań stojących przed zawodnikiem w danym roku, okresie, podokresie, cyklu wieloletnim

• określenie techniki kierowania treningiem, wyznaczenie środków i metod treningu

Po określeniu poziomu funkcji wiodących trenowanego zawodnika występujących w modelu mstrza, przystępuje się do oceny możliwości jego rozwoju i wyznaczenia celów. Należy:

• porównać z modelem mistrza poziom tych cech zawodnika, które wpływają na wynik sportowy, a których rozwojem nie możemy sterować w procesie treningu

• w przypadku znacznej różnicy ocenić jej negatywny wpływ i możliwości skompensowania tego wpływu

• porównać z modelem mistrza poziom tych cech zawodnika, które łatwo poddają się naszemu oddziaływaniu

• w przypadku różnicy należy ocenić możliwość ich dalszego rozwoju

• wstępnie oszacować „potencjał mistrzowski” obserwowanego zawodnika

• wyznaczyć „pułap możliwości zawodnika, opracować strategię prowadzącą do jego osiągnięcia

• wyznaczyć cele pośrednie i metody służące do ich osiągnięcia

6. przewidywanie kierunku ewolucji systemu treningu sportowego

System treningu sportowego wiąże się z ewolucją sportu.

• Intensyfikacja przy wykorzystaniu metod treningowych

• Indywidualizacja

• Specjalizacja środków treningowych

• Optymalizacja (z uwzględnieniem indywidualnych możliwości zawodnika i poziomu jego przygotowania) procesu podwyższenia wydolności specjalnej i odnowy.

6. dobór i selekcja w sporcie

1. definicja Doboru i selekcji

2. znaczenie „modelu mistrza” w selekcji

3. znaczenie wiedzy o tendencjach rozwojowych dyscypliny dla potrzeb selekcji

4. rodzaje selekcji (selekcja naturalna - spontaniczna, selekcja intuicyjna, selekcja kompleksowa - kierowana) i ich charakterystyka

5. etapy selekcji

6. kryteria selekcji

7. sport dzieci i młodzieży

1. cele procesu treningowego

2. różnice między dziećmi a dorosłymi jako podstawa do odmiennego postępowania treningowego

3. rozwój biologiczny dziecka a rozwój treningowy

4. etapy treningu sportowego

5. system szkolenia dzieci i młodzieży w Polsce

6. rozwiązania w sporcie dzieci i młodzieży w innych krajach (Węgry, Rosja, USA, NIemcy)

7. klasy i szkoły sportowe a sport kwalifikowany

8. specyfika treningu kobiet

1. odmienność kobiet w zakresie charakterystyk morfologicznych

2. różnice między kobietami a mężczyznami w zakresie poziomu zdolności motorycznych

3. charakterystyka psychiczna jako podstawa zróżnicowania obciążeń treningowych

4. rola biologiczna kobiety a tolerancja na wysiłek fizyczny

19

I cz.

II cz.

Objętość

Intensywność

I cz.

II cz.

Objętość

Intensywność

RODZAJE KONTROLI

III

I

II

Okres startowy

Trening specjalny

Trening ukierunkowany

Trening ogólny

KONTROLA EFEKTÓW

KONTROLA WYKONANIA

OSIĄGNIĘĆ

STANU ORGANIZMU

KONTROLA WALKI SPORTOWEJ

WALKA SPORTOWA

PRZYOTOWANIE TRENINGU

KONTROLA TRENINGU

Oddziaływanie otoczenia

Program treningów, zawodów i odnowy

Zawodnik - określony stan uzdolnień, sprawności, wiedzy, umiejętnej oceny właściwego stanu, różnicowanie go

Trener - określony stan wiedzy, umiejętności, specjalistycznych nawyków i uzdolnień pedagogicznych

Informacje o efektach treningu, zawodów, odnowy

ODDZIAŁYWANIE OTOCZENIA

PROGRAMOWANIE ROZWOJU WYNIKÓW, PROGRAMOWANIE MODELU DYSCYPLINY

DOBÓR I SELEKCJA

TRENING,

ZAWODY,

ODNOWA

MISTRZOSTWO PEDAGOGICZNE KADRY TRENERSKIEJ

WARUNKI MATERIALNE

EFEKTYWNOŚĆ SYSTEMU SZKOLENIA SPORTOWEGO

WYNIK SPORTOWY

ODZIAŁYWANIE OTOCZENIA

SYSTEM TRENINGÓW

PLANOWANIE TRENINGU

KOREKTA PLANU TRENINGOWEGO

OKREŚLENIE ŚRODKÓW

WYZNACZENIE METOD

WYZNACZENIE NORM

METODY BIOMEDYCZNE

REALIZACJA TRENINGU

WYKONANIE PLANU

ANALIZA OBCIĄŻENIA

KONTROLA STANU ORGANIZMU

SYSTEM ODBUDOWY

METODY PSYCHOPEDAGOGICZNE

SYSTEM ZAWODÓW

KALENDAŻ STARTÓW

ZAWODY KONTROLNE

ZAWODY PROWADZAJĄCE

ZAWODY SELEKCYJNE

ZAWODY PRIORYTOWE

WYNIK SPORTOWY

---