ANATOMIA-MATERIAŁY CAŁOŚCIOWE DLA TUK, Kosmetyka, Anatomia


Anatomia człowieka, której przedmiot badań stanowi organizm zdrowy, jest zwana anatomią prawidłową, w przeciwieństwie do anatomii patologicznej (patomorfologia

Obraz stosunków anatomicznych widziany okiem „nieuzbrojonym” odtwarza anatomia makroskopowa, w odróżnieniu od anatomii mikroskopowej, badającej budowę organizmu za pomocą mikroskopu (histologia, cytologia

Cytologia,- inaczej biologia komórki (z gr. kytos i logos) - nauka o budowie wewnętrznej i funkcji podstawowej jednostki budulcowej organizmów żywych jaką jest komórka. Każdy organizm roślinny i zwierzęcy składa się z komórek. Istnieją organizmy zbudowane z jednej tylko komórki - jednokomórkowce i organizmy składające się z wielkiej liczby komórek - wielokomórkowce (tkankowce).

Cytologia jest blisko związana z nauką o tkankach - histologią.

Cytologia zajmuje się organellami komórkowymi: jądrem, mitochondrium, wakuolami, retikulum endoplazmatycznym i innymi.

Histologia (z gr. histos - utkanie) - nauka o rozwoju, budowie i funkcjach tkanek. Nauka o chorobach tkanek nosi nazwę histopatologia.

W rzeczywistości zakres zainteresowań histologii bywa traktowany szerzej, poza histologią ogólną obejmuje też histologię szczegółową (anatomię mikroskopową) - naukę o mikroskopowej budowie narządów oraz cytologię i embriologię.

Embriologia - nauka zajmująca się rozwojem zarodkowym organizmów zwierzęcych (w tym człowieka) i roślinnych. Zajmuje się procesem rozwojowym charakterystycznym dla zwierząt i roślin wielokomórkowych, rozmnażających się płciowo, obejmującym okres od zapłodnienia do opuszczenia osłonek jajowych (w przypadku zwierząt jajorodnych) lub organizmu matki w czasie porodu (w przypadku zwierząt żyworodnych) lub wytworzenia nasion u roślin. Embriologia jest jednym z pośrednich dowodów teorii ewolucji.

Fizjologia człowieka - nauka zajmująca się procesami życiowymi organizmu ludzkiego (czynności i funkcje jego komórek, tkanek i narządów oraz prawami, które tymi funkcjami rządzą).

Podstawowym pojęciem fizjologii jest homeostaza - równowaga fizykochemiczna w organizmie umożliwiająca jego funkcjonowanie. Wszystkie komórki i narządy współdziałają w celu jej utrzymania.

W swych badaniach opiera się na fizyce, chemii, biologii, a także współpracuje z cytologią, anatomią, biofizyką, biochemią, elektroniką i wieloma innymi. Poszczególne działy fizjologii są również podstawą nauk klinicznych. Na przykład na fizjologii układu dokrewnego opiera się endokrynologia, a na fizjologii układu krążenia - kardiologia.

PATOLOGIA- to nauka zajmująca się ogółem zagadnień związanych z chorobami organizmów żywych. Zajmuje się badaniami przyczyn, mechanizmów (patogeneza) i skutków chorób.

KOMÓRKA - to podstawowy element każdego organizmu,zdolny do oddychania,odżywiania,rozmnażania,wzrostu.

Wielkość i kształt komórek są różne.
Każda komórka jest zbudowana z 2 składników - ściany komórkowej i protoplastu.

Protoplast jest żywą częścią komórki, w jej skład wchodzą:
-jądro komórkowe
-mitochondria
-plastydy i inne elementy


CYTOPLAZMA - to główna część protoplastu.

Jest to ciągliwa, lepka, elastyczna, galaretowata masa będąca w ciągłym ruchu.

Jest to twór przeźroczysty, koloidalny o konsystencji galarety lub gęstego płynu i przez cytoplazmę przechodzi układ błon tworzących poprzedzielane obszary.

Ten układ nosi nazwę systemu wakuolarnego.

Podstawową masę tego systemu stanowi siateczka śródplazmatyczna o bardzo złożonej budowie.

Oprócz siateczki w cytoplazmie znajdują się organella komórkowe stałe, a są to:

-mitochondrium,

-strefa Golgiego,

- rybosomy,

-lizosomy,

-wakuole,

-centrosomy.

Cytoplazma zbudowana jest zarówno z pierwiastków nieorganicznych jak i związków organicznych: i skład jest:

-80% woda,

-10-20% białka,

-2-3% cukry,

- 1% składniki nieorganiczne.

Wyróżnia się 3 rodzaje ruchów cytoplazmy:
-rotacyjny
-cyrkulacyjny
-pulsacyjny
W skład cytoplazmy wchodzą:

-H2O (80-90%) ,

-białka (7-10%),

- tłuszcze (1-2%).


W obrębie cytoplazmy znajdują się włókniste struktury białkowe:

-mikrofilamenty (mają zdolność kurczenia się np. w mięśniach)


-mikrotubule (zbudowane z białka tubuliny, ważne przy podziale komórki).

Cytoplazma-tworzy płynny, złożony koloid wodny.W wodzie są zawieszone bądź rozpuszczone między innymi białka,lipidy,kwasy tłuszczowe,wolne aminokwasy oraz sole mineralne.


Błony komórkowe są zbudowane z lipidów i białek, mają charakter półprzepuszczalny i odgrywają rolę w metabolizmie oraz wydalaniu.


Retikulum endoplazmatyczne - jest to błoniasty system kanalików biorących udział w transporcie różnych substancji.


Aparat Golgiego - to struktury błoniaste leżące jedna na drugiej. Występuje w pobliżu jądra.

Aparat Golgiego-składa się z niewielkich,mocno spłaszczonych pęcherzyków.

Zadaniem tych organelli jest przede wszystkim:

- przebudowa,pakowanie i przekazywanie zagęszczonych substancji poza komórke

-oraz w obrębie komórki.

Centriole - spełniają role inicjatora.


Lizosomy pełnią funkcję trawienia wewnątrzkomórkowego.


Rybosomy - są to ziarniste twory zbudowane z RNA i białek. Biorą udział w biosyntezie białka. Zwykle są połączone w łańcuszki.

.Rybosomy-można jedynie zaobserwować pod mikroskopem elktronowym.Z wyglądu pojędynczy rybosom przypomina ni spłaszczony grzybek,który nie jest oddzielony od cytopazmy żadną błoną.

W jednek komórce moża znajdować się nawet kilkadziesiąt tysięcy rybosomów.


Mitochondrium - centrum energetyczne komórki, odbywają się procesy oddychania wewnątrzkomórkowego Mitochondrium-dostarcza komórce energii.

MITOCHONDRIUM - twór kształtu nerkowatego, otoczony podwójną błoną zew. i wew.

Błona zew. jest pofałdowana i fałdy te zachodzą na siebie w formie grzebieni.

Budowa tych błon jest podobna do budowy błony komórkowej. Różni się tylko przepuszczalnością.

Te dwie błony utworzyły dwie przestrzenie:

1)jedna zawarta jest między błoną wew. z zew., jest to stosunkowo wąska szczelina.

2)druga przestrzeń ograniczona jest przez błonę wew. Błona wew. otacza szeroką przestrzeń znajdującą się wewnątrz mitochondrium.

Tutaj znajduje się substancja zwana MATRIX. Jest to substancja galaretowata, w której zawarte są substancje włókniste i ziarniste. Struktury włókniste odpowiadają kwasom DNA i RNA. Struktury ziarniste to białka.

Mitochondrium to laboratorium komórki.

JĄDRO KOMÓRKOWE:

Jądro - jest nadrzędną organellą każdej komórki, warunkuje jej właściwy metabolizm, reprodukcję i wzrost.


W komórce najczęściej znajduje się jedno jądro, ale można też spotkać komórki zawierające wiele jąder (takie komórki nazywane są komórczakami).

Są też komórki pozbawione jąder np. erytrocyty u ssaków.


JĄDRO KOMÓRKOWE

Położone jest na ogół w aktywnej strefie komórki. Otacza je błona składająca się z dwóch blaszek - zew. i wew.

W środku znajduje się półpłynna substancja taka jak cytoplazma, która nosi nazwę nukleoplazma.

Znajdują się także twory ziarniste i włókniste oraz jąderko.

W błonach wew. i zew. znajdują się otwory zwane porami, przez które zachodzi wymiana pomiędzy cytoplazmą i nukleoplazmą.

JADRO KOMÓRKOWE ulega stałym cyklicznym zmianom.

Te zmiany związane są z podziałem komórkowym.

Najważniejszym elementem jądra jest istnienie tzw. chromosomów, które w okresie przed podziałem komórkowym noszą nazwę pro chromosomów

JĄDRO KOMÓRKOWE:

Jądro - jest nadrzędną organellą każdej komórki, warunkuje jej właściwy metabolizm, reprodukcję i wzrost.


W komórce najczęściej znajduje się jedno jądro, ale można też spotkać komórki zawierające wiele jąder (takie komórki nazywane są komórczakami).

Są też komórki pozbawione jąder np. erytrocyty u ssaków.


JĄDRO KOMÓRKOWE

Położone jest na ogół w aktywnej strefie komórki. Otacza je błona składająca się z dwóch blaszek - zew. i wew.

W środku znajduje się półpłynna substancja taka jak cytoplazma, która nosi nazwę nukleoplazma.

Znajdują się także twory ziarniste i włókniste oraz jąderko.

W błonach wew. i zew. znajdują się otwory zwane porami, przez które zachodzi wymiana pomiędzy cytoplazmą i nukleoplazmą.

JADRO KOMÓRKOWE ulega stałym cyklicznym zmianom.

Te zmiany związane są z podziałem komórkowym.

Najważniejszym elementem jądra jest istnienie tzw. chromosomów, które w okresie przed podziałem komórkowym noszą nazwę prochromosomów

JĄDRO KOMÓRKOWE:

Jądro - jest nadrzędną organellą każdej komórki, warunkuje jej właściwy metabolizm, reprodukcję i wzrost.


W komórce najczęściej znajduje się jedno jądro, ale można też spotkać komórki zawierające wiele jąder (takie komórki nazywane są komórczakami).

Są też komórki pozbawione jąder np. erytrocyty u ssaków.


JĄDRO KOMÓRKOWE

Położone jest na ogół w aktywnej strefie komórki. Otacza je błona składająca się z dwóch blaszek - zew. i wew.

W środku znajduje się półpłynna substancja taka jak cytoplazma, która nosi nazwę nukleoplazma.

Znajdują się także twory ziarniste i włókniste oraz jąderko.

W błonach wew. i zew. znajdują się otwory zwane porami, przez które zachodzi wymiana pomiędzy cytoplazmą i nukleoplazmą.

JADRO KOMÓRKOWE ulega stałym cyklicznym zmianom.

Te zmiany związane są z podziałem komórkowym.

Najważniejszym elementem jądra jest istnienie tzw. chromosomów, które w okresie przed podziałem komórkowym noszą nazwę pro chromosomów

W obrębie błony komórkowej wykryto nowy składnik GLIKOKALIKS stanowiący połączenie cukrowo-białkowe w formie cieniutkiej, delikatnej powłoki leżącej zewnętrznie na b łonie komórkowej, a więc glikokaliks stanowi jak gdyby dodatkowa barierę między środowiskiem, a komórką.

Przypuszcza się, że odpowiada za procesy immunologiczne komórki. Błony komórkowe nie są jakąś barierą mechaniczne, ale stanowią wyspecjalizowany aparat umożliwiający selektywne przepuszczanie określonych cząstek z komórki i do komórki. Przypuszcza się, że w błonie komórkowej istnieją drobne pory, które przy odpowiednim rozmieszczeniu ładunków dodatnich i ujemnych mogłyby przepuszczać raz aniony raz kationy.

Mechanizmy transportu przez błonę:

    1. DYFUZJA BIERNA najprostszy sposób przenikania, ponieważ substancje przenikają wg. gradientu stężeń tzn. z obszaru o wyższym stężeniu do obszaru o niższym stężeniu.

    2. TRANSPORT AKTYWNY cząsteczki przechodzą do komórki, ale wymaga to zużycia energii. Takim związkiem energetyvznym jest ATP kwas adezynotrójfosforanowy.

    3. DYFUZJA UŁATWIONA substancja, która chce wejść do komórki łączy się w obrębi błony z inna substancją zwaną nośnikiem. Tworzy się kompleks nośnik-cząsteczka, który, po przejąciu przez błony rozpada się. Cząsteczka zostaje w komórce. Nośnik wraca na swoje miejsce w błonie i czeka na ponowne tworzenie kompleksu.

Tkanka (textum) - zespół komórek o podobnej budowie, określonych czynnościach, wspólnym pochodzeniu i ich wytworów (substancja międzykomórkowa) o podobnym pochodzeniu, budowie, przemianie materii i przystosowanych do wykonywania określonej funkcji na rzecz całego organizmu. Tkanki występują u zwierząt tkankowych (tkanki zwierzęce) oraz u roślin wyższych (tkanki roślinne). Tkanki są elementami składowymi narządów i ich układów. Dział biologii zajmujący się tkankami to histologia.

Komórki odpowiedzialne za wykonywanie funkcji zwane są miąższem, zaś komórki będące rusztowaniem - zrębem tkanki/narządu.

Uwzględniając cechy morfologiczne i fizjologiczne zespołów komórkowych tworzących tkanki, wszystkie tkanki dzieli się na cztery grupy:

Zarówno u zwierząt, jak i u roślin, występuje tkanka nabłonkowa oraz łączna i podporowa. Do tkanek wyłącznie zwierzęcych należy tkanka mięśniowa i nerwowa.

Tkanka nabłonkowa, tkanka graniczna, nabłonek (łac. epithelium-nabłonek, textus epithelialis-tkanka nabłonkowa ) - jedna z podstawowych tkanek zwierzęcych. Zawiązki nabłonka pojawiają się już w stadium blastuli, ale może się on różnicować znacznie później z tkanek zarodkowych: ektodermy, endodermy, albo zależnie od grupy systematycznej zwierząt i narządu.

Tkanki nabłonkowe dzieli się ze względu na ich budowę i pełnione funkcje. Wyróżnia się zatem:

Komórki tkanki nabłonkowej stanowią główną masę nabłonka, a ilość substancji międzykomórkowej między nimi jest minimalna (w przeciwieństwie do tkanki łącznej). Ściśle przylegają do leżącej poniżej błony podstawnej lub otaczającej substancji pozakomórkowej. Komórki nabłonka połączone są specjalnymi złączami - desmosomami, a czasem granica między nimi (czyli błona komórkowa) całkiem zanika i powstaje tzw. syncycjum (inaczej zespólnia lub syncytium). Komórki przylegają do siebie ściśle dzięki mechanizmom łączącym cytoszkielety sąsiadujących komórek. Połączenia między nimi stanowią: połączenia zamykające, zwierające oraz połączenia typu nexus blue.

Nabłonek pełni przede wszystkim funkcję ochronną, ale w związku z faktem, że jego komórki wytwarzają całą gamę dodatkowych tworów komórkowych, jak mikrokosmki, rzęski, wici, włoski itp., pełni też wiele innych funkcji, między innymi bierze udział we wchłanianiu pokarmu, chroni przed inwazją mikroorganizmów, bierze udział w wymianie gazów i wydalaniu.

Podział nabłonków ze względu na funkcję:

Tkanka łączna (textus connectivus) - jedna z podstawowych tkanek zwierzęcych, jest charakterystyczna dla zwierząt przechodzących dwie fazy gastrulacji i powstaje z mezenchymy, choć niektóre komórki pochodzą z neuroektodermy[.

Komórki tkanki łącznej wytwarzają dużą ilość substancji międzykomórkowej, która wypełnia przestrzenie między nimi i składa się z istoty podstawowej oraz włókien. Tkanka łączna ma za zadanie: spajać różne typy innych tkanek, zapewniać podporę narządom i ochraniać wrażliwe części organizmu.

Wygląd tkanki łącznej zależy od obfitości substancji międzykomórkowej.

Tkanka łączna właściwa

Tkanka łączna właściwa dzieli się na:

Tkanka łączna galaretowata

Tkanka łączna galaretowata zbudowana jest z komórek gwiaździstych (A) oblanych dużą ilością substancji międzykomórkowej (B).

Tkanka łączna oporowa

Tkanka ta występuje głównie u kręgowców. Tkankę łączną oporową dzielimy na tkankę kostną i tkankę chrzęstną. Zapewnia ona podporę organizmu i ochronę mechaniczną.

Tkanka łączna chrzęstna]

Nie jest unaczyniona ani unerwiona. Należy do najgęstszych tkanek łącznych i występuje przede wszystkim u kręgowców; u bezkręgowców występuje tylko u niektórych pierścienic morskich, mięczaków i bezczaszkowców. W substancji międzykomórkowej (A) znajdują się zaokrąglone zwykle komórki (chondrocyty) (B);czasem też występują włókna sprężyste lub klejorodne. Dzieli się ona na:

Charakteryzuje się obecnością większej lub mniejszej ilości włókien (C) (głównie kolagenowych) w substancji międzykomórkowej (A); komórki wydłużone i stosunkowo nieliczne (B) Znajduje się w miejscach przyczepu ścięgien do kości oraz w krążkach międzykręgowych.

Zawiera włókna kolagenowe ulega mineralizacji. Buduje powierzchnie stawowe i przymostkowe części żeber, a także kości biodrowych. Występuje też w części chrzęstnej nosa, nagłośni i oskrzelach.

Występuje w małżowinie usznej ssaków oraz w chrząstkach krtani i nagłośni. Zawiera liczne włókna elastyczne, nie ulega mineralizacji.

Tkanka kostna

To jeden z wielu szczególnych rodzajów tkanki łącznej; charakteryzuje się tym, że substancja międzykomórkowa jest przesycona solami wapnia (fosforan, węglan) i tworzy wokół kanałów naczyniowych (A) koncentrycznie ułożone blaszki tworzące większe, walcowate jednostki strukturalne; między blaszkami, w jamkach kostnych (B), rozlokowane są komórki tworzące tkankę kostną: osteocyty, osteoblasty, osteoklasty, komórki osteogenne. Tkankę kostną można podzielić na: grubowłóknistą (włókna kolagenowe nie są uporządkowane, występuje u niższych kręgowców i zarodków wyższych kręgowców) i blaszkowatą (włókna kolagenowe są skierowane w tym samym kierunku, co czyni komórki silniejszymi, występuje u dorosłych wyższych kręgowców).

Tkanka tłuszczowa

Komórki tej tkanki gromadzą tłuszcz, który może być wykorzystywany przez organizm jako źródło energii potrzebnych do normalnego funkcjonowania. Tkanka ta występuje pod skórą, a także wokół serca i nerek. Jej głównym zadaniem jest zatrzymywanie ciepła w organizmie.

Krew

.

Krew składa się z płynnego osocza, składającego się z:

oraz elementów morfotycznych, które dzielą się na:

Krew występuje w środowisku wewnętrznym każdego organizmu. Erytrocyty zawierają czerwony barwnik, dzięki któremu transportują tlen. Krwinki białe pełnią funkcje obronne organizmu przed mikroorganizmami. Płytki krwi biorą udział w krzepnięciu krwi. Krew transportuje tlen do tkanek oraz odprowadza z nich dwutlenek węgla i inne produkty przemian zachodzących w organizmie. Limfa zawiera wodę i sole mineralne, białka, tłuszcze oraz dużą ilość krwinek białych. Odgrywa ważną rolę w utrzymywaniu płynów w organizmie.

Limfa

To płyn tkankowy spływający do naczyń chłonnych, tworzących układ naczyń limfatycznych. Chłonka rozprowadza po organizmie limfocyty zabierane z węzłów chłonnych. Bierze także udział w transporcie tłuszczów pokarmowych, stąd jej lekko żółtawe zabarwienie.


Tkanka podporowa: chrzęstna i kostna


1. Tkanka podporowa chrzęstna zbudowana jest z komórek i istoty międzykomórkowej czyli włókien tkanki łącznej i istoty podstawowej.

2. Tkanka podporowa kostna jest rodzajem tkanki łącznej. Składa się z części organicznej - m.in. włókna kolagenu, komórki, oraz mineralnej - związki wapnia, magnezu i fosforu. Chemicznie kość zbudowana jest z materiałów kompozytowych, czyli ze składników organicznych tworzących osseinę, dzięki której kość jest sprężysta, oraz składników nieorganicznych, czyli soli wapnia i fosforu (dwuhydroksyapatytów), dzięki którym kość jest twarda. Histologiczne kość jest narządem złożonym z wielu rożnych tkanek. Głównym składnikiem jest tkanka kostna (zespół komórek kostnych i substancji międzykomórkowej), ale zawiera ona także tkankę tłuszczową, krwiotwórczą, chrzęstną i inne. Każda kość pokryta jest okostną, a powierzchnie kości przylegające do siebie pokrywa chrząstka stawowa. Część zewnętrzną kości stanowi istota zbita, wewnętrzną zaś istota gąbczasta.

Rodzaje tkanki kostnej:

Tkanka mięśniowa (textus muscularis), składa się z włókien mięśniowych, zbudowanych z miocytów (zespołów komórek mięśniowych), posiadających zdolność do aktywnego kurczenia się.

Rodzaje tkanki mięśniowej:


Wykonanie skurczu następuje dzięki występowaniu w nich miofibryli, czyli włókienek kurczliwych zbudowanych z łańcuchów polipeptydowych. Efektywność ruchu w mięśniach jest możliwa dzięki ścisłemu ułożeniu włókien mięśniowych, pomiędzy którymi nie występuje żadna inna tkanka. Mechanizm działania miofybryli jest aktualnie przedmiotem dyskusji naukowej i istnieją na ten temat dwie rozbieżne teorie. Tkanka mięśniowa nie ma własnej substancji międzykomórkowej, a elementy mięśniowe połączone są ze sobą za pomocą tkanki łącznej wiotkiej. Pomimo obecności w komórkach mięśniowych jądra komórkowego oraz pewnej zdolności do podziału, ubytki w tkance mięśniowej tylko w niewielkim stopniu są uzupełniane w wyniku podziału nieuszkodzonych komórek. Najczęściej zostają one zastąpione tkanką łączną tworzącą w tym miejscu bliznę. Tkanki mięśniowe, poprzecznie prążkowana serca i gładka unerwione są przez układ współczulny i działają niezależnie od woli człowieka. Natomiast mięśnie poprzecznie prążkowane, unerwione somatycznie, kurczą się zgodnie z wolą człowieka.

Tkanka poprzecznie prążkowana szkieletowa

Elementami strukturalnymi, z których zbudowany jest ten typ tkanki, są komórki wielojądrzaste, nazwane włóknami mięśniowymi. Włókno mięśniowe ma więc charakter syncytium, które powstało w wyniku zespolenia wielu komórek. Dlatego też w każdym włóknie występuje od kilkudziesięciu do kilkuset jąder, które są położone na obwodzie komórki, pod błoną sarkoplazmatyczną. Włókna mięśniowe mają kształt walcowaty, długość ich sięga od 1 do 5 cm, niekiedy zaś nawet do kilkunastu centymetrów.

Wnętrze włókna wypełniają prawie całkowicie włókienka kurczliwe (miofibryle). Biegną one równolegle do siebie, wzdłuż długiej osi włókna, najczęściej zebrane w pęczki, odizolowane skąpą ilością sarkoplazmy. Sarkoplazma zawiera czerwony barwnik - mioglobinę oraz znaczne ilości ziaren glikogenu. W komórkach tkanki mięśniowej znajdują się liczne mitochondria, słabo rozwinięty układ Golgiego, zlokalizowany w pobliżu jądra oraz siateczka środplazmatyczna gładka. Siateczka śródplazmatyczna występuje w bezpośrednim sąsiedztwie włókien kurczliwych, tworząc bardzo regularny i skomplikowany układ kanalików podłużnych i poprzecznych. Kanaliki podłużne są elementami sieci sarkoplazmatycznej i noszą nazwę sarkotubul. Sarkotubule rozszerzają się na obu końcach sarkomeru tworząc cysterny, które sąsiadują z poprzecznie leżącymi kanalikami utworzonymi w wyniku wypuklenia się sarkolemmy - są to tzw. kanaliki pośrednie T. Do kanalików T przylegają cysterny sąsiadujących kanalików siateczki śródplazmatycznej tworząc tzw. triady. Za pośrednictwem tego systemu kanalików odbywa się wymiana substancji między miofibrylami a środowiskiem zewnętrznym, przewodzenie bodźców skurczowych oraz transport jonów wapnia, niezbędnych do skurczu włókien mięśniowych.

Włókna mięśniowe dzieli się pod względem morfologicznym i czynnościowym na dwa podstawowe typy:

Włókna wolnokurczące zawierają wiele mitochondriów i duże stężenie mioglobiny (stąd zwane są też czerwonymi), co jest istotne, gdyż energię do skurczu czerpią z procesów tlenowych. Charakteryzują się one powolnym narastaniem siły skurczu i dużą wytrzymałością na zmęczenie.

Włókna szybkokurczące się (białe) zawierają mniejsze stężenie mioglobiny, kurczą się szybciej, ale są mniej wytrzymałe. Biorąc pod uwagę główne źródła energii z jakich korzystają, wyróżnia się wśród nich:

Mięśnie człowieka zawierają oba rodzaje włókien, a ich wzajemny stosunek jest różny u różnych ludzi. U sportowców uprawiających dyscypliny siłowe przeważają włókna typu białego. Trening wytrzymałościowy powoduje zwiększenie potencjału tlenowego mięśni przez zwiększenie liczby naczyń kapilarnych w mięśniach.

Budowa włókienek kurczliwych - miofibryli jest bardzo złożona. Nie mają one jednorodnej struktury, lecz składają się z jaśniejszych i ciemniejszych odcinków, leżących na przemian. Jaśniejsze odcinki zbudowane są z substancji pojedynczo załamującej światło - są to tzw. prążki izotropowe I, prążki ciemniejsze izotropowe jak i anizotropowe leżą we wszystkich miofibrylach na długiej osi włókna mięśniowego, wskutek czego powstaje wrażenie poprzecznego prążkowania całego włókna.

Tkanka gładka

Działa niezależnie od woli i świadomości człowieka. Jest zdolna do ciągłego, lecz bardzo powolnego kurczenia się. Jest elementem budowy naczyń, ścian przewodu pokarmowego, ścian moczowodów, pęcherza moczowego, cewki moczowej,skóry.

Tkanka mięśnia sercowego

Występuje tylko w mięśniu sercowym i choć przypomina budową mięśnia szkieletowego, to wykorzystuje przede wszystkim procesy tlenowe i dzięki dobremu ukrwieniu jest zdolna do ciągłego wysiłku (okres odpoczynku tej tkanki to okres rozkurczu serca).

Funkcje tkanki mięśniowej

Tkanka nerwowa (textus nervosus) jest utworzona przez neurony (komórki nerwowe) i komórki glejowe, tworzy układ nerwowy. Tkanka nerwowa jest szczególnie wrażliwa na brak tlenu. Odbiera, przekazuje i reaguje na impulsy środowiska, jak np. dotyk, temperatura czy światło. Przewodzi impulsy z neuronu do efektorów, od receptorów, przetwarza impulsy w adekwatne odpowiedzi, przewodzi impulsy z neuronu do innego neuronu, wytwarza substancje przekaźnikowe. Komórki nerwowe umożliwiają organizmowi normalne funkcjonowanie w danym środowisku, adekwatną odpowiedź w zależności od sytuacji w środowisku zarówno wewnętrznym jak i zewnętrznym. Neurony stale rejestrują się, analizują informacje o stanie wewnętrznym organizmu jak i zewnętrznym stanie otoczenia, przez co przygotowują organizm do adekwatnej reakcji. Do neuronów należy również koordynacja aktywności intelektualnej, świadomości, podświadomości, aktywności ruchowej czy też czynności gruczołów dokrewnych.

Tkanka nerwowa ma bardzo słabe możliwości regeneracyjne.

Narządami zbudowanymi z tkanki nerwowej są:

W komórce nerwowej (neuronie)dostrzegamy:

. Złożona jest z licznych komórek nerwowych - neuronów. Składają się one z ciała komórki zawierającego jądro. Od tego ciała odchodzą krótkie wypustki zwane dendrytami oraz najczęściej jedna, długa i rozgałęziona na końcu wypustka - neuryt. Mogą go otaczać osłonki mielinowe. Dendryty odbierają bodźce i przekazują je do ciała komórki nerwowej, a stąd przez neuryt informacja trafia do następnej komórki nerwowej. Dzięki dendrytom i neurytom komórki nerwowe mogą spełniać swoje funkcje, czyli odbierać i przekazywać bodźce ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego do centralnego układu nerwowego - mózgu i rdzenia kręgowego. Centralny układ nerwowy, od którego odchodzą liczne włókna nerwowe pełni nadrzędną funkcję w stosunku do innych układów i całego organizmu. Układ nerwowy scala, kontroluje wszystkie czynności życiowe i funkcjonowanie żywego organizmu.

KOŚCI ( OSSA) - BIERNE NARZĄDY RUCHU. STANOWIĄ RUSZTOWANIE POTRZYMUJĄCE I OSŁANIAJĄCE INNE NARZĄDY. NIEKTÓRE KOŚCI PEŁNIĄ FUNKCJ®Ę KRWIOTWÓRCZĄ I AMORTYZUJĄCĄ.

ZE WZGLĘDU NA KSZTAŁT KOŚCI DZIELIMY NA:

TRZESZCZKI ( OSSA SESAMIODEA) - KOŚCI ZAWARTE W UTKANIU ŚCIĘGIEN LUB WIĘZADEŁ. WYSTEPUJĄ W POBLIŻU POŁĄCZEŃ KOŚCI I MAJĄ WPŁYW NA DZIAŁANIE MIĘŚNI W DANYM POŁĄCZENIU, CZASEM WSPÓŁDZIAŁAJĄ W OGRANICZENIU POŁĄCZENIA ( NP. RZEPKA)

PODZIAŁ KOŚCI ZE WZGLĘDU NA ICH ROZWÓJ, BUDOWE I CZYNNOŚĆ:

W KOŚCIACH DŁUGICH WYRÓŻNIA SIĘ:

KOŃCE PRZED ZAKOŃCZNIEM ROZWOJU ZWANE SĄ NASADAMI.

TRZON SKŁADA SIĘ Z NASTĘPUJĄCYCH WARSTW:

OKOSTNA ( PERIOSTEUM) - BŁONA UTWORZONA Z TKANKI ŁĄCZNEJ WŁÓKNISTEJ ZWARTEJ. JEST ONA BOGATO UNACZYNIONA I UNERWIONA. W OKRESIE ROZWOJU KOŚCI ZAWIERA KOMÓRKI KOŚCIOTWÓRCZE.

UDOROSŁEGO KOMÓRKI KOŚCIOTWÓRCZE POJAWIAJA TYLKO WTEDY KIEDY JEST TAKA POTRZEBA ( NP. ZŁAMANIE).

KONIEC KOŚCI DŁUGICH SKŁADA SIĘ Z ISTOTY ZBITEJ I GĄBCZSTEJ WYPEŁNIONEJ SZPIKIEM KOSTNYM. JEGO POWIERZCHNIA POKRYTA JEST CHRZĄSTKĄ STAWOWĄ.

DO 15-GO ROKU ŻYCIA MIĘDZY TRZONEM A NASADAMI WYSTĘPUJE CHRZĄSTKA NASADOWA, KTÓRA PO 15 R.Ż. KOSTNIEJE.

CHONDRODYSPLAZJA - TO WCZESNIEJSZE SKOSTNIENIE CHRZĄSTKI NASADOWEJ , KTÓRE POWODUJE ZAHAMOWANIE WZROSTU KOŚCI NA DŁUGOŚC I EFEKTEM TEGO JEST SKRÓCENIE KOŃCZYN ( MIKROMELIA).

KOŚCI PŁASKIE - ZBUDOWANE SĄ Z ISTOTY ZBITEJ OTACZAJĄCEJ ISTOTĘ GĄBCZASTĄ, KTÓRA ZAWIERA SZPIK KOSTNY.

ŚRÓDKOŚCIE - ISTOTA GĄBCZASTA W KOŚCIACH PŁASKICH CZASZKI.

KOŚC ZBUDOWANA JEST GŁOWNIE Z TKANKI KOSTNEJ., KTÓRA ZALEŻNIE OD UKŁADU BLASZEK KOSTNYCH TWORZY ISTOTĘ ZBITĄ I ISTOTĘ GABCZASTĄ.

OD ZEWNĄTRZ KOŚC POKRYWA OKOSTNA.

ISTOTA ZBITA WYSTEPUJE ZAWSZE NA POWIERZCHNI KOŚCI I ZBUDOWANA JEST Z BLASZEK KOSTNYCH UŁOŻONYCH W SŁUPY KOSTNE NAZYUWANE OSTEONAMI.

W ŚRODKU OSTEONU JEST KANAŁ DO KTÓREGO Z OKOSTNEJ POPRZECZNYMI KANAŁAMI DOCHODZĄ NACZYNIA KRWIONOŚNE.

ISTOTA GĄBCZASTA - SKŁADA SIĘ Z BLASZEK KOSTNYCH KTÓRE TWORZĄ GRUBE BELECZKI, PŁYTKI LUB RÓŻNOKSZTAŁTNE BRYŁY. ICH UKŁAD ZALEŻY OD PRZEBIEGU SIŁY DZIAŁAJĄCEJ NA KOŚC. PRZESTRZENIE MIĘDZY BELECZKAMI WYPEŁNIA SZPIK KOSTNY.

KOŚC MA ZDOLNOŚC REGENERACJI I DOSTOSOWYWANIA SIĘ DO WARUNKÓW

.

WYNIOSŁOŚCI KOSTNE - PUNKT PODPARCIA

WYNIOSŁOŚCI ( WYROSTKI, GUZY, KRĘTARZE, KŁYKCIE ITP.)

U DOROSŁEGO CZŁOWIEKA NAJCZĘŚCIEJ JEST 206 KOŚCI ( OKOŁO 40 NIEPARZYSTYCH).

MASA KOŚCCA BEZ SZPIKU - OKOŁO 12 KG.

IM LEPIEJ ROZWINIĘTE SĄ MIĘŚNIE , TYM LEPIEJ JEST WYKSZTAŁCONY UKŁAD KOSTNY.

POŁĄCZENIA KOŚCI ( JUNCTURAE OSSIUM) - DZIELI SIĘ NA;

POŁĄCZENIA ŚCISŁE DZIELI SIĘ NA:

WIĘZOZROSTY TWORZY TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA

ZALICZA SIĘ DO NICH:

WIĘZOZROSTY DZIELIMY NA WŁÓKNISTE I ELASTYCZNE.

CHRZĄSTKOZROSTY TWORZĄ CHRZĄSTKI WŁÓKNISTE LUB SZKLISTE.

DO CHRZASTKOZROSTÓW ZALICZA SIĘ:

KOŚCIOZROST - POWSTAJE NA SKUTEK SKOSTNIENIA WIĘZOZROSTU LUB CHRZASTKOZROSTU.

POŁĄCZENIA PÓŁŚCISŁE I POŁĄCZENIA RUCHOME STANOWIĄ STAWY.

POŁĄCZENIA PÓŁŚCISŁE - ZWANE SĄ INACZEJ STAWAMI PŁASKIMI. STANOWIĄ GRUPĘ POŚREDNIĄ MIEDZY POŁĄCZENIAMI ŚCISŁYMI ( ZE WZGLĘDU NA MAŁĄ RUCHOMOŚC) A STAWAMI ( ZE WZGLĘDU NA ZBLIŻONĄ BUDOWE)

STAW SKŁADA SIĘ Z :

-CHRZĄSTKI STAWOWEJ (POWIERZCHNIE KOŚCI TWORZACYH STAW SĄ NIĄ POKRYTE )

TOREBKI STAWOWEJ

STAWY DZIELĄ SIĘ NA:

STAW PROSTY - GDY W TWORZENIU STAWU BIORĄ UDZIAŁ2 KOŚCI

STAW ZŁOŻONY - GDY W TWORZENIU STAWU BIERZE UDZIAŁ WIĘCEJ KOŚCI NIŻ 2.

STAW ZESPOŁOWY - STAW ZAWIERAJĄCY KRĄŻEK STAWOWY.

UKŁAD KOSTNY DZIELI SIĘ NA: KRĘGOSŁUP, KOŚCI KLATKI PIERSIOWEJ, KOŚCI KOŃCZYN GÓRNYCH I DOLNYCH, KOŚCI CZASZKI.

KRĘGOSŁUP ( COLUMNA VERTEBRALIS)- ZBUDOWANY JEST Z 31 LUB 33 KRĘGÓW.

KRĘGOSŁUP DZIELI SIĘ NA:

KRĘGI KRZYŻOWE I KRĘGI GUZICZNE ZRASTAJA SIĘ

( KRĘGI RZEKOME ) W NIEPARZYSTE KOŚCI :

KRĘGOSŁUP PRZEBIEGA W PŁASZCYŹNIE GRZBIETOWEJ TUŁOWIA I SZYI, W PŁASZCYŹNIE POŚRODKOWEJ CIAŁA.

JEST TO RUCHOMY SŁUP KOSTNY, KTÓRY WYGIĘTY JEST W KSZTAŁCIE FIZJOLOGICZNYCH KRZYWIZN ( POŁĄCZONE LITERY S).

WYGIĘCIE SZYJNE I LĘDŹWIOWE SĄ ZWRÓCONE WYPUKŁOŚCIA DO PRZODU (LORDOSIS) A WYGIĘCIE PIERSIOWE I LĘDŹWIOWE WYPUKŁOŚCIĄ DO TYŁU

( KYPHOSIS)

WYGIĘCIA ZWIĘKSZAJĄ MOŻLIWOŚC AMORTYZACJI KREGOSŁUPA.

KRĘG SKŁADA SIĘ Z:

TRZON OD PRZODU A ŁUK OD TYŁU I Z BOKU OGRANICZAJĄ OTWÓR KRĘGOWY.

OTWOTY NAŁOŻONYCH NA SIEBIE KRĘGÓW TWOORZĄ KANAŁ KRRĘGOWY ( CANALIS VERTEBRALIS).

W KANALE KRĘGOWYM LEŻY RDZEŃ KRĘGOWY.

ŁUK W MIEJSCU PRZYCZEPU DO TRZONU TWORZY U GÓRY I NA DOLE WCIĘCIA KRĘGOWE GÓRNE I DOLNE.

WCIĘCIE KRĘGOWE DWÓCH SĄSIEDNICH KRĘGÓW TWORZĄ OTWORY MIĘDZYKRĘGOWE PRAWY I LEWY, PRZEZ KTÓRE WYCHODZĄ Z KANAŁU KRĘGOWEGO NERWY RDZENIOWE.

NIEKTÓRE KRĘGI MAJĄ ODSTĘPSTWA OD OGÓLNEJ BUDOWY KRĘGU:

KOŚCI CZASZKI ( OSSA CRANII) DZIELIMY NA:

W MÓZGOCZASZCE JEST MÓZGOWIE RAZEM Z OPONAMI..

SKLEPIENIE - TO CZĘŚC GÓRNA MÓZGOCZASZKI

PODSTAWA - TO CZĘŚC DOLNA MÓZGOCZASZKI

WEWNĘTRZNA POWIERZCHNIA PODSTAWY CZASZKI ZWRÓCONA DO JAMY CZASZKI DZIELI SIĘ NA:

W DOŁACH TYCH LEŻĄ CZĘŚCI PŁATÓW SKRONIOWYCH, CZOŁOWYCH I MÓŻDŻEK.

W SKŁAD MÓZGOCZASZKI WCHODZĄ NASTEPUJĄCE KOŚCI:

TRZEWIOCZASZKA - ZAWIERA POCZĄTKOWE CZĘŚCI UKŁADU ODDECHOWEGO I TRAWIENNEGO.

ZAWIERA NARZĄDY ZMYSÓW:

SMAKU

W TWARZOCZASZCE ZNAJDUJA SIĘ TAKŻE:

KOŚCI KLATKI PIERSIOWEJ SKŁADAJĄ SIĘ Z :

ŻEBRO - DZIELI SIĘ NA CZĘŚC TYLNĄ ( KOŚ ŻEBROWĄ)

I NA CZĘŚC PRZEDNIĄ ( CHRZĄSTKĘ ŻEBROWA).

W KOŚCI ŻEBROWEJ WYRÓŻNIA SIĘ:

KOŚC ŻEBROWA ŁĄCZY SIĘ Z ODPOWIEDNIM KRĘGIEM PIERSIOWYM.

CHRZĄSTKI 7 GÓRNYCH PAR ZEBER ŁĄCZĄ SIĘ Z MOSTKIEM - SĄ TO ŻEBRA PRAWDZIWE

CHRZĄSTKI 3 NIŻEJ POŁOŻONYCH PAR ŻEBER -( ŻEBRA RZEKOME) -ZRASTAJĄ SIĘ Z CHRZASTKAMI ŻEBER WYŻEJ POŁOZONYCH TWORZAC ŁUK ŻEBROWY.

NAJNIŻEJ POŁOŻONE 2 OSTATNIE PARY W OGÓLE NIE ZRASTAJĄ SIĘ Z MOSTKIEM ANI Z ZEBRAMI WYŻEJ POŁOŻONYMI - SĄ TO ŻEBRA WOLNE.

PRZY DOLNYM BRZEGU POWIERZCHNI WEWNĘTRZNEJ ŻEBER PRZEBIEGA BRUZDA ZEBRA PRZEZNACZONA DLA NACZYŃ MIĘDZYŻEBROWYCH I NERWU MIĘDZYŻEBROWEGO

MOSTEK - KOŚC NIEPARZYSTA.

W MOSTKU WYRÓŻNIA SIĘ:

KĄT MOSTKA - MIEJSCE POŁĄCZENIA REKOJEŚCI Z TRZONEM.

KĄT MOSTKA JEST POMOCNY PRZY LICZENIU ŻEBER, BO W TYM MIEJSCU ŁĄCZĄ SIĘ Z MOSTKIEM 2 -GIE ŻEBRA.

Z REKOJEŚCI MOSTKA POBIERA SIĘ ZWYKLE DO BADANIA SZPIK KOSTNY.

KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ - DZIELĄ SIĘ NA:

DO OBRĘCZY KOOŃCZYNY DOLNEJ WOLNEJ ZALICZAMY KOŚC MIEDNICZNĄ.

KOŚĆ MIEDNICZNA POWSTAJE ZE ZROŚNIĘCIA 3 KOŚCI:

W MIEJSCU ZROŚNIĘCIA TYCH KOŚCI WYTWARZA SIĘ PANEWKA STAWU BIODROWEGO.

KOŚĆ BIODROWA SKŁADA SIĘ Z :

GRANICA MIĘDZY TALERZEM A TRZONEM STANOWI KRESA ŁUKOWATA.

GÓRNY BRZEG TALERZA TO GRZEBIEŃ BIODROWY I Z PRZODU ZACZYNA SIĘ KOLCEM BIODROWYM PRZEDNIM GÓRNYM

DO KOŚĆCA KOŃCZYNY DOLNEJ WOLNEJ ZALICZA SIĘ;

KOŚĆ UDOWA - JEST JEDYNĄ KOŚCIĄ UDA.

KONIEC BLIŻSZY - TO GŁOWA KOŚĆI UDOWEJ , KTÓRA OSADZONA JEST NA SZYJCE USTAWIONEJ W STOSUNKU DO TRZONU POD KĄTEM OKOŁO 130 STPONI.

CZĘŚĆ ŚRODKOWĄ STANOWI TRZON.

POŁACZENIA OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ- TO :

POŁĄCZENIA KOŃCZYNY DOLNEJ WOLNEJ TO:

JAMA STAWOWA JEST PODZIELONA PRZEZ ŁĄKOTKI - PRZYŚRODKOWĄ I BOCZNĄ NA 2 PIETRA( WYŻSZE I NIŻSZE).

WYKONUJE RUCHY: ZGINANIA ( 130 ST.), PROSTOWANIA ( 180 ST.) W PIĘTRZE WYŻSZYM A PRZY ZGIĘTEJ KOŃCZYNIE W STAWIE KOLANOWYM RUCHY OBROTOWE

. OBRÓT WEWNĘTRZNY ( 10 ST.) I OBRÓT ZEWNĘTRZNY

( 40 ST.) NASTĘPUJĄ W PIĘTRZE NIŻSZYM.

STAW SKOKOWO - GOLENIOWY - STAW ZAWIASOWY. TWORZY GO KOSTKA BOCZNA STRAŁKI, KOSTKA PRZYŚRODKOWA PISZCZELI, I KOŚĆ SKOKOWA. WYKONUJE RUCHY ZGIĘCIA GRZBIETOWEGO ( 20 ST) I ZGIĘCIA PODESZWOWEGO ( 40 ST)

STAW SKOKOWO - PIĘTOWY - STAW OBROTOWY. TWORZY GO KOŚĆ SKOKOWA I KOSĆ PIĘTOWA. WYKONUJE RUCHY ODWRACANIA ( 50 STOPNI) I NAWRACANIA ( 40 STOPNI).

STAWY MIĘDZYSTEPOWE- ZWYKLE TO POŁĄCZENIA PÓŁŚCISŁE. SĄ ZAWARTE MIĘDZY KOŚĆMI STĘPU.

STAWY STEPOWO- ŚRÓDSTOPNE - TOPOŁĄĆZENIA PÓŁŚCISŁE. SĄ ZAWARTE MIĘDZY KOŚĆMI STĘPU A KOŚĆMI ŚRÓDSTOPIA.

STAWY ŚRÓDSTOPNO - PALICZKOWE - STAWY KULISTE.TWORZĄ JE GŁOWY KOŚCI SRÓDSTOPIA I BLIŻSZE PALICZKI PALCÓW. WYKONUJĄ RUCHY ZGINANIA I PROSTOWANIA, ODWODZENIA PALCÓWOD LINII PRZECHODZĄCEJ WZDŁUŻ OSI PALCA II I PRZYWODZENIA DO TEJ OSI ( ROZPIĘTOŚĆ RUCHÓW PODOBNA JAK W KOŃCZYNIE GÓRNEJ).

STAWY MIĘDZYPALICZKOWE STOPY- STAWY ZAWIASOWE. SĄ ZAWARTE MIĘDZY SĄSIEDNIMI PALICZKAMI. WYKONUJĄ RUCHY ZGINANIA I PROSTOWANIA PALCÓW.

KOŚCI KOŃCZYNY GÓRNEJ DZIELĄ SIĘ NA:

DO KOŚCI OBRĘCZY KOŃCZYNY GÓRNEJ ZALICZA SIĘ :

OBOJCZYK I ŁOPATKĘ.

OBOJCZYK- ŁĄCZY RĘKOJEŚC MOSTKA Z WYROSTKIEM BARKOWYM ŁPOPATKI

WYRÓŻNIA SIĘ TU:

DO KOŚCCA KOŃCZYNY GÓRNEJ WOLNEJ ZALICZA SIĘ:

POŁĄCZENIA OBRĘCZY KOŃCZYNY GÓRNEJ TO:

POŁĄCZENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ WOLNEJ TO:

DO POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA I CZASZKI NALEŻĄ:

MIĘŚNIE DZIELĄ SIĘ NA:

MIĘŚNIE POPRZECZNIE PRĄZKOWANE SĄ ZBUDOWANE Z TKANKI MIĘŚNIOWEJ POPRZECZNIE PRĄZKOWANEJ.

SĄ CZYNNYMI NARZĄDAMI RUCHU.

MOGĄ POWODOWA RUCHY:

MIĘSNIE POPRZECZNIE PRĄZKOWANE DZIELĄ SIE NA:

MIĘŚNIE GŁADKIE - ZBUDOWANE SĄ Z TKANKI MIĘŚNIOWEJ GŁADKIEJ.

WYSTĘPUJĄ W:

MIĘSIEŃ SERCOWY - ZBUDOWANY JEST Z TKANKI MIĘŚNIOWEJ SERCOWEJ.

BUDOWĄ JEST ZBLIŻONY DO MIĘŚNI POPRZECZNIE PRĄZKOWANYCH A CZYNNOŚCIA I UNERWIENIEM DO MIĘŚNI GŁADKICH.

W KAŻDYM MIĘŚNIU POPRZECZNIE PRĄŻKOWANYM WYRÓŻNIA SIĘ:

ŚCIĘGNO PŁASKIE - NOSI NAZWE ROZCIĘGNA

TKANKA ŁĄCZNA WYTWARZA NA POWIERZCHNI MIĘŚNIA OMIĘSNĄ A WEWNĄTRZ MIĘŚNIA POMIĘDZY WŁÓKNAMI MIĘŚNIOWYMI OMIĘSNĄ WEWNĘTRZNĄ.

ZE WZGLĘDU NA KSZTAŁT WYRÓŻNIA SIĘ MIĘŚNIE:

- PŁASKIE

-ZWIERACZE.

MIĘŚNIE WSPÓŁDZIAŁAJĄCE PRZY WYKONYWANIU JAKIEGOŚ RUCHU - TO MIĘŚNIE SYNERGETYCZNE

MIĘŚNIE WYKONUJĄCE CZYNNOŚ PRZECIWNĄ - TO MIĘŚNIE ANTAGONISTYCZNE.

SIŁA ZADZIAŁANIA MIĘŚNIA ZALEŻY OD KĄTA ŚCIĘGNOWO - KOSTNEGO( OD 0 DO 45 STOPNI)I OD PRZEKROJU CZYNNOŚCIOWEGO MIĘŚNIA ( PRZEKROJU PROSTOPADŁEGO DO OSI DŁUGIEJ WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH ).

NARZĄDY POMOCNICZE TO:

-KALETKI MAZIOWE - SĄ TO ŁĄCZNOTKANKOWE WORECZKI Z SUBSTANCJĄ MAZIOWĄ I WYSTĘPUJĄ TAM, GDZIE ŚCIĘGNA TRĄ O PODŁOŻE.

MIĘŚNIE SĄ BOGATO UNACZYNIONE- W 1MM3 MIĘŚNIA POPRZECZNIE PRĄZKOWANEGO JEST PRZECIET NIE OKOŁO 2000 NACZYŃ KRWIONOŚNYCHWŁOSOWATYCH.

ZAKOŃCZENIA NERWOWE W MIĘŚNIACH DZIELI SIĘ NA:

ZAKOŃCZENIEM RUCHOWYM JEST PŁYTKA RUCHOWA.

OPRÓCZ PŁYTEK SĄ TEŻ ZAKOŃCZENIA NERWOWE W POSTACI TZW. GRONEK KOŃCOWYCH

ZAKOŃCZENIA CZUCIOWE TO:

LUB

W ZALEŻNOŚCI OD PRZEBIEGU MIĘŚNIE MOŻNA PODZIELIĆ NA:

MIĘSNIE GRZBIETU - DZIELĄ SIĘ NA:

MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ DZIELĄ SIĘ NA 3 GRUPY:

  1. MIĘŚNIE POWIERZCHOWNE

  2. MIĘŚNIE ŚRODKOWE

  3. MIĘŚNIE GŁĘBOKIE

MIĘŚNIE POWIERZCHOWNE - TO:

MIĘŚNIE GŁĘBOKIE - NALEŻA TU:

PRZEPONA ( DIAPHRAGMA) - MIĘSIEŃ PŁASKI ODDZIELAJĄCY JAMĘ BRZUSZNĄ OD JAMY KLATKI PIERSIOWEJ. JEST WYPUKŁA KU GÓRZE, ZWŁASZCZA W CZĘŚCIACH BOCZNYCH ( S.A. TU TZW. OSKLEPKI PRZEPONY).

W PRZEPONIE WYRÓŻNIA SIĘ CZĘŚĆ:

MOSTKOWĄ SZCZELINA MIĘDZY CZĘSCIĄ MOSTKOWĄ A ŻEBROWĄ PRZEPONY - TZW. TRÓJKĄT LARREYA - PRZECHODZĄ PRZEZ NIE:

SZCZELINA MIĘDZY CZĘŚCIĄ LĘDŹWIOWĄ A ŻEBROWĄ PRZEPONY - TZW. OTWÓR BOCHDALEKA- JEST TO MIEJSCE STYKU OPŁUCNEJ Z OTRZEWNA ( MOŻLIWOŚC PRZENOSZENIA STAN ÓW ZAPALNYCH)

CZYNNOŚĆ PRZEPONY JEST ZALEŻNA OD AUTONOMICZNEGO OŚRODKA ODDECHOWEGO ZNAJDUJĄCEGO SIĘ W RDZENIU PRZEDŁUŻONYM.

UNERWIENIE PRZEPONY TO NERWY PRZEPONOWE I CZĘŚC NERWÓW MIĘDZYŻEBROWYCH.

UDOROSŁEGO PRZEPONA KURCZY SIĘ OK. 16 - 18 RAZY NA MINUTĘ , U NIOWOWRODKA OKOŁO 40 RAZY NA MINUTĘ.

BEZDECH CZŁOWIEKA NIE PRZEKRACZA 2 MINUT.

PRZEPONA JEST NAJSILNIEJSZYM MIĘŚNIEM WDECHOWYM ( 75 % SIŁY WDECHU).

Z PRZEPONĄ WSPÓŁPRACUJĄ MIĘŚNIE MIEDZYŻEBROWE ZEWNĘTRZNE.

JAKO POMOCNICZE MIĘŚNIE WDECHOWE MOGĄ DZIAŁAĆ;

NAJWAŻNIEJSZE POWIĘZIE KLATKIM PIERSIOWEJ TO:

OTWORY I SZCZELINY W PRZEPUKLINIE MOGĄ BYĆ MIEJSCEM POWSTAWANIA PRZEPUKLIN.

DO NAJCZĘŚTSZYCH NALEŻY PRZEPUKLINA ROZWORU PRZEŁYKOWEGO.

MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ DZIELĄ SIĘ NA:

MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY GÓRNEJ - ROZPOCZYNAJĄ SIĘ NA OBOJCZYKU I ŁOPATCE A PRZYCZEPIAJĄ SI DO KOŚCI RAMIENNEJ.

DO MIĘŚNI OBRĘCZY KOŃCZYNY GÓRNEJ ZALICZA SIĘ;

MIĘŚNIE TE BIORĄ UDZIAŁ WE WSZYSTKICH RUCHACH W STAWIE RAMIENNYM.

TA GRUPA MIEŚNI JEST UNERWIONA PRZEZ CZĘŚĆ NADOBOJCZYKOWĄ SPLOTU RAMIENNEGO.

MIĘŚNIE RAMIENIA DZIELĄ SIĘ NA:

GRUPĘ PRZEDNIĄ ( ZGINACZY) DO KTÓREJ NALEŻĄ MIĘŚNIE:

TE MIĘŚNIE SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW MIĘŚNIOWO - SKÓRNY

GRUPĘ TYLNĄ ( PROSTOWNIKÓW) - DO KTÓREJ NALEŻĄ MIĘŚNIE:

UNERWIONE SĄ ONE PRZEZ NERW PROMIENIOWY.

MIĘŚNIE PRZEDRAMIENIA DZIELĄ SIĘ NA:

GRUPĘ PRZEDNIĄ ( ZGINACZY) - DO KTÓREJ NALEŻĄ MIEŚNIE;

MIĘŚNIE TE SĄ UNERWIANE PRZEZ NERW ŁOKCIOWY I NERW POŚRODKOWY.

GRUPĘ TYLNĄ ( PROSTOWNIKÓW) - DO KTÓREJ NALEŻĄ MIEŚNIE;

MIĘŚNIE TE SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW PROMIENIOWY.

MIEŚNIE OBU GRUP DZIAŁAJĄ JAKO ZGINACZE LUB PROSTOWNIKI W STAWIE;

MIĘŚNIE RĘKI DZIELĄ SIĘ NA:

MIĘŚNIE KŁĘBU - TWORZA WYNIOSŁOŚĆ PONIŻEJ I PRZYŚRODKOWO OD KCIUKA.

DO TEJ GRUPY NALEŻĄ NASTĘPUJACE MIĘŚNIE:

MIĘŚNIE KŁĘBIKA- TWORZĄ WYNIOSŁOŚC PONIŻEJ PALCA MAŁĘGO.

DO TEJ GRUPY NALEŻĄ MIEŚNIE:

DO MIĘŚNI ŚRODKOWYCH RĘKI NALEŻĄ MIĘŚNIE :

MIĘŚNIE RĘKI ZAPEWNIAJĄ RUCHOMOŚĆ PALCOM RĘKI.

SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW POŚRODKOWY I NERW ŁOKCIOWY.

WAŻNIEJSZE POWIĘZIE KOŃCZYNY GÓRNEJ TO:

MIĘŚNIE BRZUCHA - DZIELĄ SIĘ NA PODŁUŻNE I PŁASKIE.

DO MIEŚNI PODŁUŻNYCH NALEŻY MIĘŚIEŃ PROSTY BRZUCHA.

PRZEBIEGA OD GÓRNEGO BRZEGU SPOJENIA ŁONOWEGO DO MOSTKA I ŁUKU ŻEBROWEGO W POCHEWCE MIEŚNIA PROSTEGO BRZUCHA.

POCHEWKA UTWORZONA JEST UTWORZONA PRZEZ ROZCIEGNA MIĘŚNI PLASKICH.

W CZĘŚCI DOLNEJ POCHEWKI JEST TEŻ MIĘSIEŃ PIRAMIDOWY.

MIĘŚNIEM PODŁUŻNYM JEST TEŻ MIĘŚIEŃ CZWOROBOCZNY LĘDŹWI KTÓRY WYPEŁNIA PRZESTRZEŃ POMIEDZY GRZEBIENIEM BIODROWYM, NAJNIŻSZYM ŻEBREM A CZSCIĄ LĘDŹWIOWĄ KRĘGOSŁUPA

MIEŚNIE PŁASKIE BRZUCHA - WYPEŁNIAJĄ PRZESTRZEŃ POMIĘDZY :

ZALEŻNIE OD KIERUNKU I PRZEBIEGU WŁÓKIEN NOSZĄ NASTĘPUJĄCE NAZWY:

W MIĘŚNIACH PŁASKICH BRZUCHA POWYZEJ WIEZADŁA PACHWINOWEGO PRZEBIEGA KANAŁ PACHWINOWY, W KTÓRYM WYRÓŻNIA SIĘ PIERSCIEŃ PACHWINOWY GŁEBOKI I PIERŚCIEŃ PACHWINOWY POWIERZCHOWNY.

ROZCIĄGNIĘCIA MIĘŚNI PŁASKICH BRZUCHA KRZYUJĄ SIĘ ZE SOBĄ W PŁASZCZYŹNIE POŚRODKOWEJ WYTWARZAJĄC PASMO TKANKI WŁÓKNISTEJ ZWARTEJ CZYLI KRESĘ BIAŁĄ.

W POŁOWIE DŁUGOŚCI KRESY BIAŁEJ JEST PĘPEK.

JEDNOCZESNY SKURCZ PRZEPONY, MIĘŚNI PODŁUŻNYCH I PŁASKICH BRZUCHA OKREŚLA SIĘ NAZWĄ TŁOCZNI BRZUSZNEJ.

MA TO DUŻE ZNACZENI W AKCIE DEFEKACJI, MIKCJI I PORODZIE.

MIĘŚNIE BRZUCHA WSPÓŁPRACUJA TEŻ PRZY RUCHACH TUŁOWIA.

SĄ UNERWIONE PRZEZ;

MIĘŚNIE MIEDNICY MNIEJSZEJ - WYSTEPUJĄ W DNIE MIEDNICY ,MNIEJSZEJ I TWORZĄ 2 PRZEPONY.

PRZEPONA MIEDNICZNA - DO KTÓREJ ZALICZAJA SIĘ MIĘŚNIE:

PRZEPONA MOCZOWO - PŁCIOWA - W KTÓREJ WYRÓŻNIA SIĘ 2 WARSTWY:

  1. WARSTWĘ GĘBOKĄ - UTWORZONA PRZEZ MIĘŚNIE:

- POPRZECZNY GŁĘBOKI KROCZA

  1. WARSTWA POWIERZCHOWNA - UTWORZONA PRZEZ MIEŚNIE:

MIĘŚNIE W OBU PRZEPONACH PEŁNIĄ NASTEPUJĄCĄ ROLĘ:

MIĘŚNI E KOŃCZYNY DOLNEJ - DZIELĄ SIĘ NA:

. MIĘŚNIE WEWNĘTRZNE - DO KTÓRYCH ZALICZA SIĘ:

-M. BIODROWO - LĘDŹWIOWY

  1. MIĘŚNIE ZEWNETRZNE - DO KTÓRYCH ZALICZAJĄ SIĘ MIĘSNIE:

MIĘŚNIE TE WSPÓLDZIAŁJĄ PRZY RUCHACH W STAWIE BIODROWYM.

ODGRYWAJA DUŻĄ RPLĘ W UTRZYMANIU WYPROSTOWANEJ POSTAWY CIAŁA.

SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW POŚLADKOWY GÓRNY I DOLNY ORZ GAŁĄZIE KRÓTKIE SPLOTU KRZYŻOWEGO

MIĘŚNIE UDA - DZIELĄ SIĘ NA 3 GRUPY:

  1. GRUPĘ PRZEDNIĄ

  2. GRUPĘ TYLNĄ

  3. GRUPĘ PRZYSRODKOWĄ

GRUPA PRZEDNIA ( PROSTOWNIKÓW) - ZAWIERA NASTĘPUJACE MIEŚNIE:

MIĘŚNIE TE PROSTUJĄ KOŃCZYNĘ DOLNĄ W STAWIE KOLANOWYM I WSPÓŁDZIAŁAJĄ PRZY JEJ ZGIĘCIU W STAWIE BIODROWYM.

MIĘSNIE TE SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW UDOWY.

GRUPA TYLNA ( ZGINACZY) - NALEŻĄ TU MIĘŚNIE:

MIĘŚNIE TE ZGINAJĄ KOŃCZYNĘ DOLNĄ W STAWIE KOLANOWYM.

SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW KULSZOWY.

GRUPA PRZYŚRODKOWA ( PRZYWODZICIELI ) - NALEŻĄ TU MIĘŚNIE :

MIĘŚNIE TE DZIAŁAJĄ JAK PRZYWODZICIELE W STAWIE BIODROWYM.

SĄ UNERWIANE PRZEZ NERW ZASŁONOWY

MIĘŚNIE GOLENI DZIELĄ SIĘ NA 3 GRUPY:

  1. PRZEDNIĄ

  2. TYLNĄ

  3. BOCZNĄ

GRUPA PRZEDNIA ( PROSTOWNIKI) - ZAWIERA MIĘŚNIE:

MIĘŚNIE TE POWODUJĄ ZGIĘCIE GRZBIETOWE STOPY W STAWIE SKOKOWO - GOLENIOWYM.

WSPÓLDZIAŁJĄ PRZY RUCHACH ODWRACANIA .

SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW STRZAŁKOWY GŁEBOKI.

GRUPA TYLNA ( ZGINACZE) - ZAWIERA MIEŚNIE:

-BRZUCHATY ŁYDKI

- PŁASZCZKOWATY

- PISZCZELOWY TYLNY

- ZGINACZ DŁUGI PALCÓW

- ZGINACZ DŁUGI PALUCHA

MIĘŚNIE TE POWODUJĄ ZGIĘCIE PODESZWOWE W STAWIE SKOKOWO - GOLENIOWYM , WSPÓŁDZIAŁJĄ PRZY RUCHACH NAWRACANIA STOPY I ZGUNAJĄ PALCE

( CHODZENIE NA PALCACH, SKOKI, BIEG).

SZEREG MIĘŚNI TEJ GRUPY PRZYCZEPIA SIĘ DO GUZA PIETOWEGO SZEROKIM ŚCIĘGNEM PIĘTOWYM - (ŚCIĘGNEM ACHILLESA).

MIĘŚNIE TE SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW KULSZOWY.

GRUPA BOCZNA ( STRZAŁKOWA) - DO NIEJ ZALICZA SIĘ MIEŚNIE:

DZIAŁAJA JAKO MIĘŚNIE NAWRACAJĄCE STOPĘ.

SĄ UNERWIONE [PRZEZ NERW STRZAŁKOWY POWIERZCHOWNY.

MIĘŚNIE STOPY DZIELĄ SIĘ NA:

-MIĘŚNIE GRZBIETU STOPY

MIĘŚNIE PODESZWY

MIĘŚNIE PODESZWY DZIELĄ SIĘ NA:

DO MIESNI GRZBIETU STOPY ZALICZA SIĘ:

PROSTUJĄ ONE PALCE.

SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW STRZAŁKOWY GŁĘBOKI

DO MIĘŚNI PALUCHA NALEŻĄ MIĘŚNIE:

- ODWODZICIEL PALUCHA

- ZGINACZ PALUCHA

- PRZYWODZICIEL PALUCHA

SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW PODESZWOWY PRZYŚRODKOWY

DO MIEŚNI PALCA MAŁEGO ZALICZA SIĘ:

SĄ ONE UNERWIONE PRZEZ NERW PODESZWOWY BOCZNY.

DO GRUPY ŚRODKOWEJ NALEŻĄ MIEŚNIE:

MIĘŚNIE TE ZGINAJ A SIĘ I ODWODZĄ I PRZYWODZĄ PALCE W STOSUNKU DO OSI PRZECHODZĄCEJ PRZEZ PALEC II.

MIĘŚNIE PODESZWY STPOPY SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW PODESZWOWY BOCZNY I PRZYŚRODKOWY.

WAŻNE POWIĘŻIE TO:

MIEŚNIE GŁOWY - DZIELĄ SIĘ NA:

MIĘŚNIE WYRAZOWE WYSTĘPUJA ZWYKLE W POSTACI MIEŚNI OKRĘŻNYCH LUB MIĘŚNI KTÓTKICH UKŁADAJĄC SIĘ DOOKOŁA OTWORÓW TWARZY.

NALEŻA DO NICH:

  1. MIĘŚNIE SKLEPIENIA CZASZKI:

SĄ ONE POŁĄCZONE ROZCIEGNIEM ZWANYM CZEPCEM ŚCIEGNISTYM.

TWORZA MIESIEŃ NACZASZNY.

  1. MIĘŚNIE SZPARY POWIEKOWEJ - MIĘSIEŃ OKRĘŻNY OKA KTÓRY DZIELI SIĘ NA CZĘŚCI:

  1. MIĘŚNIE SZPARY USTNEJ;

  1. MIĘŚNIE NOZDRZY

  1. MIĘŚNIE MAŁŻOWINY USZNEJ:

  1. MIĘŚNIE ŻUCIOWE - DZIAŁAJĄ W CZASIE ŻUCIA W STAWIE SKRONIOWO - ŻUCHWOWYM.

WYRÓŻNIA SIĘ TU MIĘŚNIE:

SĄ UNERWIONE PRZEZ NERW ŻUCHWOWY.

MIĘŚNIE SZYI DZIELĄ SIĘ NA:

DO MIĘŚNI POWIERZCHOWNYCH NALEŻĄ:

( POCHYLANIE, SKRĘCANIE, NADMIERNE WYPROSTOWANIE GŁOWY, POMOCNICZY MIĘSIEŃ WDECHOWY)

MIĘŚNIE TE SĄ UNERWIONE PRZEZ SPLOT SZYJNY, NERW DODATKOWY I NERW TWARZOWY.

DO MIĘŚNI SRODKOWYCH NALEŻĄ MIĘŚNIE:

DO MIĘŚNI GŁĘBOKICH SZYI NALEŻĄ MIĘŚNIE:

WSPÓŁDZIAŁAJĄ PRZY RUCHACH GŁOWY I SZYI,

SYNAPSA NERWOWO - MIĘŚNIOWA- MIEJSCE PRZEJŚCIA IMPULSU Z JEDNEGO NEURONU NA INNY, LUB NA INNĄ KOMÓRKĘ MNIE BĘDĄCĄ NEURONEM.

TYPOWYM PRZYKŁADEM SYNAPSY NEURONOWO- EFEKTOROWEJ JEST PŁYTKA RUCHOWA W MIĘŚNIACH SZKIELETOWYCH ( SYNAPSA AKSONO - MIĘŚNIOWA)

WYRÓŻNIA SIĘ 2 RODZAJE SKURCZÓW POJEDYŃCZYCH MIĘŚNI POPRZECZNIE PRĄZKOWANYCH:

UKŁAD NERWOWY AUTONOMICZNY ( WEGETATYWNY)

KIERUJE CZYNNOŚCIAMI, KTÓRE NIE PODLEGAJĄ NASZEJ WOLI.

REGULUJE CZYNNOŚĆ:

UKŁAD NERWOWY AUTONOMICZNY DZIELI SIĘ NA CZĘŚC WSPÓŁCZULNĄ ( SYMPATYCZNA ) I PRZYWSPÓŁCZULNĄ ( PARASYMPATYCZNĄ).

UKŁADY TE DZIAŁAJĄ PRZECIWNIE.

SKŁADAJĄ SIĘ Z CĘŚCI OŚRODKOWEJ I OBWODOWEJ.

CZĘŚC OŚRODKOWA LEŻY W MÓZGOWIU I RDZENIU KREGOWYM .

OŚRODKI KOROWE ZA POMOCĄ DRÓG NERWOWYCH MAJA POŁĄCZENIA Z:

W PODWZGÓRZU LEŻĄ OŚRODKI:

W PNIU MÓZGU LEŻĄ OŚRODKI CZĘŚCI PRZYWSPÓŁCZULNEJ UKŁADU NERWOWEGO AUTONOMICZNEGO.

SĄ TO OŚRODKI:

W RDZENIU KRĘGOWYM OŚRODKI WSPÓŁCZULNE LEŻĄ W SŁUPACH BOCZNYCH ISTOTY SZAREJ . WŚRÓD NICH WYRÓŻNIA SIĘ:

CZĘŚC PRZYWSPÓŁCZULNĄ REPREZENTUJĄ OŚRODKI:

OŚRODKI TE LEŻĄ W CZĘŚCI KRZYŻOWEJ RDZENIA KREGOWEGO.

CZĘŚC OBWODOWA CZĘSCI WSPÓŁCZULNEJ SKŁADA SIĘ Z PNIA WSPÓŁCZULNEGO I JEGO ODGAŁĘZIEŃ.

PIEŃ WSPÓŁCZULNY ZBUDOWANY JEST ZE ZWOJÓW WSPÓŁCZULNYCH , KTÓRE LEŻĄ PRZY TRZONACH KRĘGÓW I POŁĄCZONE SĄ GAŁĘZIAMI MIEDZYZWOJOWYMI.

NERWY ODCHODZĄCE OD PNIA WSPÓŁCZULNEGO DOCHODZĄ DO NARZĄDÓW RAZEM Z GAŁĘZIAMI NERWÓW RDZENIOWYCH ALBO Z TĘTNICAMI.

WŁÓKNA WSPÓŁCZULNE DOCHODZĄ DO:

CZĘŚC OBWODOWA CZĘŚCI PRZYWSPÓŁCZULNEJ TO WŁÓKNA PRZYWSPÓLCZULNE BIEGNĄCE Z NERWAMI:

ORAZ WŁÓKNA PRZYWSPÓŁCZULNE ODCHODZACE OD CZĘŚCI KRZYŻOWEJ RDZENIA KRĘGOWEGO TWORZĄCE NERWY TRZEWNE MIEDNICZNE.

WŁÓKNA NERWU OKORUCHOWEGO UNERWIAJĄ:

NERW VII i IX UNERWIAJA:

WŁÓKNA PRZYWSPÓŁCZULNE NERWU BŁĘDNEGO UNERWIAJA:

WŁÓKNA ODCHODZĄCE OD CZĘŚCI KRZYŻOWEJ RDZENIA KRĘGOWEGO UNERWIAJĄ:

UKŁAD NERWOWY OBWODOWY - SKŁADA SIĘ Z 12 PAR NERWÓW CZASZKOWYCH I 31 PAR NERWÓW RDZENIOWYCH

NERWY CZASZKOWE - ODCHODZĄ OD PODSTAWY MÓZGU I WYCHODZĄ Z JAMY CZASZKI PRZEZ OTWORY PODSTAWY CZASZKI.

NERWY TE UNERWIAJĄ :

NERW I - WĘCHOWY - TO NERW CZUCIOWY.WŁÓKNA TWORZĄCE TEN NERW ROZPOCZYNAJĄ SIĘ W POLU WĘCHOWYM BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY NOSOWEJ

NERW II - WZROKOWY - TO NERW CZUCIOWY. PRZEWODZI BODŹCE ŚWIETLNE Z SIATKÓWKI GAŁKI OCZNEJ DO MÓZGOWIA

NERW III- OKORUCHOWY - TO NERW RUCHOWY, DO OCZODOŁU PRZECHODZI PRZEZ SZCZELINĘ OCZODOŁOWĄ GÓRNĄ. UNERWIA WIĘKSZOŚC MIĘŚNI ZEWNĄTRZGAŁKOWYCH I WEWNĄTRZGAŁKOWE

NERW IV- NERW BLOCZKOWY- TO NERW RUCHOWY, UNERWIA MIĘŚNIE ZEWNĄTRZ I WEWNĄTRZGAŁKOWE . WARUNKUJE PATRZENIE Z GÓRY - ( NERW PATETYCZNY)

NERW V - TRÓJDZIELNY- TO NERW MIESZANY. DZIELI SIĘ NA 3 GAŁĘZIE ( NERWY) :

V1 - NERW OCZNY UNERWIA:

V2 - NERW SZCZĘKOWY -ODDAJE WŁ OKNA CZUCIOWE DO:

V3 -NERW ŻUCHWOWY- WYSYŁA WŁÓKNA CZUCIOWE DO:

,

A WŁÓKNA RUCHOWE DO;

NERW VI - ODWODZĄCY - TO NERW RUCHOWY, UNERWIA MIĘŚNIE ZEWNĄTRZ I WEWNĄTZGAŁKOWE ORAZ MIĘŚIEŃ DŹWIGACZ POWIEKI GÓRNEJ ( II, IV, VI)

USZKODZENIE TEGO NERWU POWODUJE ZEZ ZBIEŻNY.

NERW VII - TWARZOWY - TO NERW MIESZANY. PROWADZI WŁÓKNA RUCHOWE DO:

WŁÓKNA CZUCIOWE DO:

A WŁÓKNA PRZYWSPÓŁCZULNE PRZEKAZUJE DO:

NERW VIII- PRZEDSIONKOWO - ŚLIMAKOWY,- TO NERW CZUCIOWY. CZĘŚC PRZEDSIONKOWA ZWIĄZANA JEST Z NARZĄDEM RÓWNOWAGI, CZĘŚC ŚLIMAKOWA ŁĄCZY SIĘ Z NARZĄDEM SŁUCHU.

NERW IX - JĘZYKOWO GARDŁOWY - TO NERW MIESZANY- WŁOKNA CZUCIOWE PROWADZĄ DO:

WŁÓKNA RUCHOWE UNERWIAJĄ :

-MIĘŚNIE GARDŁA I PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO,

WŁÓKNA PRZYWSPÓŁCZULNE UNERWIAJĄ:

- ŚLINIANKĘ PRZYUSZNĄ

NERW X- BŁĘDNY - TO NERW MIESZANY I PRZEBIEGA PRZEZ CAŁĄ DŁUGOŚC SZYI I KLATKI PIERSIOWEJ, KOŃCZĄC SIĘ W JAMIE BRZUSZNEJ.

OPRÓCZ WŁOKIEN CZUCIOWYCH I RUCHOWYCH ZAWIERA DUŻĄ LICZBĘ WŁÓKIEN PRZYWSPÓŁCZULNYCH. UNERWIA:

!!!NERW JĘZYKOWO - GAEDŁOWY I NERW BŁEDNY BIORĄ UDFZIAŁ W ODRUCHU KASZLOWYM I W ODRUCHU WYMIOTNYM

NERW XI - DODATKOWY - TO NERW RUCHOWY, PROWADZI WŁÓKNA RUCHOWE DO MIĘŚNIA MOSTKOWO - OBOJCZYKOWO - SUTKOWEGO I MIĘŚNIA CZWOROBOCZNEGO.

NERW XII - PODJĘZYKOWY - TO NERW RUCHOWY - UNERWIA RUCHOWO WSZYSTKIE MIĘŚNIE JĘZYKA.

ODGRYWA WAŻNĄ ROLĘ PRZY POŁYKANIU, ŻUCIU, ARTYKULACJI.

GRUPA NERWÓW CZUCIOWYCH ( ZMYSŁOWYCH):

GRUPA NERWÓW RUCHOWYCH:

GRUPA NERWÓW MIESZANYCH:

GRUPA NERWÓW PRZYWSPÓŁCZULNYCH:

NERWY RDZENIOWE- ODCHODZĄ OD RDZENIA KRĘGOWEGO W LICZBIE 31 PAR:

NERWY RDZENIOWE - TO NERWY MIESZANE.

ZAWIERAJĄ WŁOKNA RUCHOWE, CZUCIOWE I AUTONOMICZNE.

KAŻDY NERW RDZENIOWY POWSTAJE W KANALE KRĘGOWYM Z POŁĄCZENIA SIĘ 2 KORZENI NERWU RDZENIOWEGO - BRZUSZNEGO ( KTÓRY PRZEWODZI WŁÓKNA RUCHOWE I WSPÓŁCZULNE) ORAZ GRZBIETOWEGO ( ZAWIERAJĄCEGO WŁOKNA CZUCIOWE).

KAŻDY NERW RDZENIOWY PRZEZ OTWÓR MIĘDZYKRĘGOWY WYCHODZI Z KANAŁU KRĘGOWEGO I DZIELI SIĘ NA GAŁĘZIE:

GRZBIETOWA

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY SKŁADA SIĘ Z :

MÓZGOWIE ZNAJDUJE SIĘ W JAMIE CZASZKI ( CAVUM CRANII) A RDZEŃ KRĘGOWY W KANALE KRĘGOWYM ( CANALIS VERTEBRALIS).

MÓZGOWIE SKŁADA SIĘ Z PÓKLKUL MÓZGU ( HEMISPHERIA CEREBRI) , KTÓRE OD SIEBIE SĄ ODDZIELONE PODŁUŻNĄ SZCZELINĄ MÓZGU (FISSURA LONGITUDINALIS CEREBRI).

W PODŁUŻNEJ SZCZELINIE MÓZGU ZNAJDUJE SIĘ CIAŁO MODZELOWATE ( CORPUS CALLOSUM), KTÓRE ŁĄCZY OBIE PÓŁKULE.

CIAŁO MODZELOWATE ZBUDOWANE JEST Z WŁÓKIEN NERWOWYCH.

NA KAŻDEJ PÓŁKULI WYRÓŻNIA SIĘ:

W MIEJSCU ŁĄCZENIA POWIERZCHNI WYSTĘPUJĄ BRZEGI:

NAJBARDZIEJ WYSUNIĘTE CZĘŚCI PÓŁKULI OKREŚLA SIĘ BIEGUNAMI:

KU TYŁOWI OD PÓŁKUL ZNAJDUJE SIĘ MÓŻDŻEK (CEREBELLUM), KTÓRY JEST CZĘŚCIĄ PNIA MÓZGU.

MÓŻDŻĘK JEST ODDZIELONY OD POWIERZCHNI GÓRNO - BOCZNEJ PÓŁKULI SZCZELINĄ POPRZECZNĄ MÓZGU.

KU TYŁOWI I DOŁOWI ZNAJDUJE SIĘ POZOSTAŁA CZĘŚĆ PNIA MÓZGU , ŁĄCZĄCA SIĘ Z ÓLKULAMI PRZY POMOCY KONARÓW MÓZGU, MIĘDZY KTÓRYMI ZNAJDUJE SIĘ DÓŁ MIĘZYKONAROWY.

NERWY CZASZKOWE WYCHODZĄ Z MÓZGOWIA Z POWIERZCHNI DOLNEJ.

TYLKO NERW BLOCZKOWY WYCHODZI OD STRONY GRZBIETOWEJ.

PRAWIDŁOWA MASA MÓZGOWIA WYNOSI OD 1.100 DO 2.000 g.

WYSTEPUJE RÓŻNICA W WMASIE MÓZGOWIA KOBIET ( ZWYKLE 1245-1275 g) I MĘŻCZYZN ( ZWYKLE 1375-1405 g).

PRZECIĘTNE WYMIARY MÓZGOWIA WYNOSZĄ:

-OBJĘTOŚC-1320 cm 3

MÓZG WŁAŚCIWY STANOWIA PÓŁKULE MÓZGOWE , KTÓRE ODDZIELOME SĄ OD SIEBIE SZCZELINĄ MÓZGU W KTÓREJ LEŻY CI AŁO MODZELOWATE ZWANE SPOIDŁEM A WIELKIM MÓZGU.

Z ZEWNĄTRZ PÓŁKULE POKRYWA ISTOTA SZARA CZYLI KORA MÓZGU.

KORA MÓZGU SKŁADA SIĘ Z KILKU WARSTW RÓŻNOKSZTAŁTNYCH KOMÓREK NERWOWYCH.

TOPOGRAFICZNIE UKŁ. NERWOWY DZIELI SIĘ NA:

I

CZYNNOŚCIOWO UKŁ. NERWOWY DZIELI SIĘ NA :

UKŁ. AUTONOMICZNY DZIELI SIĘ NA CZĘŚC WSPÓŁCZULNĄ (SYMPATYCZNĄ) I PRZYWSPÓŁCZULNA (PARASYMPATYCZNĄ

KŁADA SIĘ Z NASKÓRKA,SKÓRY WŁAŚCIWEJ I TKANKI PODSKÓRNEJ.

NASKÓREK - NABŁONEK WIELOWARSTWOWY PŁASKI , KTÓRY SKŁADA SIĘ Z 5- U WARSTW.

WARSTWĘ POWIERZCHNIOWĄ TWORZA KOMÓRKI ROGOWACIEJĄCE, WARSTWY GŁĘBSZE TWORZĄ KOMÓRKI NIERGOWACIEJĄCE.

NASKÓREK MA ZAGŁĘBIENIA ( BRUZDY SKÓRY) ORAZ WYNIOSŁOŚCI ZWANE GRZBIETAMI SKÓRY, KTÓRE TWORZĄ LINIE PAPILARNE.

W NAJGŁĘBSZEJ WARSTWIE NASKÓRKA ZWANEJ PODSTAWNĄ ZNAJDUJĄ SIĘ ZIARENKA MELANINY, KTÓRA OCHRANIA ORGANIZM PRZED NADMIERNYM NASŁONECZNIENIEM.

SKÓRA WŁAŚCIWA - TWORZY PODŁOŻE DLA NASKÓRKA.. ZBUDOWANA JEST Z TK. ŁĄCZNEJ I ELEMENTÓW KOMÓRKOWYCH.

W SKÓRZE WŁAŚCIWEJ WYSTĘPUJĄ GRUCZOŁY POTOWE, ŁOJOWE, MIESZKI WŁOSOWE, NACZYNIA KRWIONOŚNE I LIMFATYCZNE ORAZ ZAKOŃCZENIA NERWÓW CZUCIOWYCH.

TWORY TE UKŁADAJĄ SIĘ W 2 WARSTWACH:

-POWIERZCHOWNEJ BRODAWKOWATEJ

W WARSTWIE BRODAWKOWATEJ ZNAJDUJĄ SIĘ CIEŃSZE I LICZNIEJ UŁOŻONE WŁÓKNA KLEJORODNE ORAZ BRODAWKI ZAWIERAJĄCE NACZYNIA KRWIONOŚNE.

W OCZKACH SIECI WŁÓKIEN WARSTWY SIATECZKOWEJ LEŻĄ GRUCZOŁY, WŁÓNA NERWOWE, MIĘŚNIÓWKA GŁADKA I CEBULKI WŁOSÓW.

TKANKA PODSKÓRNA - ZBUDOWANA JEST Z TK. WŁÓKNISTEJ WIOTKIEJ ORAZ ZE ZMIENNEJ LICZBY KOMÓREK TŁUSZCZOWYCH. JEST PODŚCIELISKIEM DLA SKÓRY, ZAPEWNIA JEJ PRZESUWALNOŚC A W JEJ TKANCE PRZEBIEGAJĄ TZW. TROCZKI SKÓRY ŁĄCZĄ SKÓRĘ WŁAŚCIWĄ Z POWIĘZIAMI, ROZCIĘGNAMI LUB OKOSTNĄ.

GRUCZOŁY SKÓRY DZIELI SIĘ NA:

- ŁOJOWE - KTÓRE NALEŻA DO GRUCZOŁÓW PĘCHERZYKOWYCH

ICH UJŚCIA OTWIERAJĄ SIĘ DO MIESZKÓW WŁOSOWYCH

( GRUCZOŁY ŁOJOWE WŁOSÓW- 9%), LUB NA POWIERZCHNI SKÓRY ( GRUCZOŁY ŁOJOWE WOLNE), WARG, NAPLETKA, ŁECHTACZKI, POWIEK. NIE MA ICH W SKÓRZE DŁONI I PODESZWY. ŁÓJ SKÓRNY DZIAŁA BAKTERIOBÓJCZO, NADAJE SKÓRZE MIĘKKOŚC, CHRONI PRZED UTRATĄ WODY.

GRUCZOŁY POTOWE - MAJĄ KSZTAŁT CEWKOWATY, KOŃCZĄ SIĘ NA POWIERZCHNI SKÓRY. NAJWIECEJ ICH JEST NA CZOLE, GRZBIECIE, DŁONIACH, PODESZWACH. POT SKŁADA SIĘ Z WODY, CHLORKU SODU, CHOLESTEROLU, MOCZNIKA, KWASU MOCZOWEGO.

W OKRESIE DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO MOGĄ SIĘ POJAWIAC GRUCZOŁY POTOWE ZAPACHOWE, WYDZIELAJĄCE POT POD WPŁYWEM CZYNNIKÓW EMOCJONALNYCH. POT TYCH GRUCZOŁÓW ZAWIERA SUBSTANCJE ZAPACHOWE.\

DUŻO TYCH GRUCZOŁÓW JEST W SKÓRZE DOŁU PACHOWEGO, NARZĄDÓW PŁCIOWYCH ZEWNĘTRZNYCH, KROCZA.

WŁOSY ( PILI) - WYRÓZNIA SIĘ 3 GRUPY WŁOSÓW:

-MESZEK ( POKRYWA SKÓRĘ TUŁOWIA, KOŃCZYN I TWARZY)

WŁOS SKŁADA SIĘ Z:

KORZEŃ POŁOŻONY JEST ZAGŁEBIENIU ZWANYM MIESZKIEM WŁOSOWYM.

DO MIESZKA WŁOSOWEGO OTWIERA SIĘ UJŚCIE GRUCZOŁU ŁOJOWEGO.

DOLNA CZĘŚC KORZENIA TWORZY CEBULKĘ WŁOSA A WYSTĘPUJĄCE W NIEJ ZAGŁĘBIENIE TO BRODAWKA WŁOSA.POŚREDNICZY ONA W ODŻYWIANIU WŁOSA.

KORZEŃ WŁOSA OTACZA TOREBKA ŁĄCZNOTKANKOWA DO KTÓREJ PRZYCZEPIA SIĘ MIĘSIEŃ PRZYWŁOSOWY.

SKURCZ TEGO MIĘSNIA POWODUJE OPRÓŻNIANIE SIĘ GRUCZOŁU PRZYWŁOSOWEGO , REGULUJE USTAWIENIE WŁOSA I NAPIĘCIE SKÓRY.

PAZNOKIEC (UNGUIS) - POWSTAJE Z NABŁONKA JAKO ZROGOWACIAŁA PŁYTKA, OCHRANIA OD STRONY ZEW. OPUSZKĘ PALCA.

W PŁYTCE WYRÓŻNIA SIĘ:

PAZNOKIEC POŁOŻONY JEST NA MACIERZY PAZNOKCIA Z KTÓREJ POWSTAJE.

CIAŁO PAZNOKCIA TO CZĘŚC WIDOCZNA A KORZEŃ PAZNOKCIA JEST NIEWIDOCZNY.

FUNKCJE SKÓRY:

UKŁAD KRĄŻENIA SKŁADA SIĘ Z:

FUNKCJA KRWI:

KRĄŻENIE KRWI W ORGANIŻMIE ODBYWA SIĘ W ZAMKNIĘTYM UKŁADZIE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH KRĄZENIA MAŁEGO I DUŻEGO.

KREW KRĄŻY W NACZYNIACH POD WPŁYWEM PRACY TŁOCZĄCEJ SERCA.

Z SERCA KREW PŁYNIE NA OBWÓD TĘTNICAMI.

KREW DO SERCA TRANSPORTUJĄ ŻYŁY.

SERCE JEST POŁOŻONE W ŚRODPIERSIU.

Z PRZODU PRZYLEGA DO MOSTKA I ŻEBER, Z BOKU DO PŁUC.Z DOŁU DO PRZEPONY, Z TYŁU DO PRZEŁYKU.

SERCE MA KSZTAŁT SPŁASZCZONEGO STOŻKA, PODSTAWĄ ZWRÓCONEGO KU GÓRZE, KU TYŁOWI I KU STRONIE PRAWEJ,

W SERCU WYRÓŻNIA SIĘ NASTEPUJĄCE POWIERZCHNIE:

Z ZEWNĄTRZ SERCE OTOCZONE JEST OSIERDZIEM - JEST TO BŁONA SUROWICZA, ZBUDOWANA Z BLASZKI ŚCIENNEJ I BLASZKI TRZEWNEJ CZYLI NASIERDZIA.

POMIĘDZY BLASZKAMIOOSIERDZIA JEST JAMA OSIERDZIA KTÓRA ZAWIELA NIEWIELKĄ ILOŚC PŁYNU SUROWICZEGO.

ŚCIANA SERCA ZBUDOWANA JEST Z 3 WARSTW:

- WEWNĘTRZNEJ - WSIERDZIA

- ŚRODKOWEJ - SRÓDSIERDZIA

WSIERDZIE - SKŁADA SIĘ ZEŚRÓDBŁONKA I BŁONY ŁĄCZNOTKANKOWEJ ZAWIERAJĄCEJ NACZYNIA KRWIONOŚNE I NERWY

ŚRÓDSIERDZIE - UTWORZONE JEST ZE SZKIELETU SERCA , MIĘŚNIA SERCOWEGO I UKŁADU PRZEWODZĄCEGO SERCA.

SZKIELET SERCA ZBUDOWANY JEST Z TKANKI ŁĄCZNEJ WŁÓKNISTEJ .

SKŁADA SIĘ Z :

MIĘSIEŃ SERCOWY DZIELI SIĘ NA:

CZĘŚC PRZEDSIONKOWA SKŁADA SIĘ Z WARSTWY

:-POWIERZCHNIOWEJ OKRĘŻNEJ I GŁĘBOKIEJ PODŁUŻNEJ

CZĘŚC KOMOROWA ZAWIERA WARSTWY:

WŁÓKNA MIĘŚNIA SERCOWEGO PRZYCZEPIONE SĄ DO WŁÓKNISTEGO SZKIELETU SERCA.

W MIĘŚNIU SERCOWYM ZNAJDUJE SIĘ UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA KTÓRY SKŁADA SIĘ Z;

ODNOGI PĘCZKA HISSA ( PRAWA I LEWA)BIEGNĄ WZDŁUŻ GÓRNEJ CZĘŚCI PRZEGRODY MIĘDZYKOMOROWEJ.

ODNOGI PĘCZKA HISSA ROZPADAJA SIĘ NA KOMÓRKI MIĘŚNIOWE PRZEWODZĄCE SERCA ZWANE WŁÓNAMI PURKINIEGO I NIKAJĄ POD WSIERDZIE.

WEWNĘTRZNE SERCE SKŁADA SIĘ Z 2 PRZEDSIONKÓW I 2 KOMÓR.

PRZEDSIONEK PRAWY I LEWY ODDZIELONE SĄ OD SIEBIE PRZEGRODĄ MIEDZYPRZEDSIONKOWĄ

KOMORA PRAWA I LEWA ODDZIELONE SĄ OD SIEBIE PRZEGRODĄ MIĘDZYKOMOROWĄ.

PRZEDSIONKI OD KOMÓR SĄ ODDZIELONE SĄ PRZEZ PRZEGRODY PRZEDSIONKOWO - KOMOROWE ( PRAWĄ I LEWĄ).

NA GRANICY PRZEDSIONKÓW I KOMÓR BIEGNIE BRUZDA WIEŃCOWA

NA GRANICY KOMÓR BIEGNIE BRUZDA MIĘDZYKOMOROWA PRZEDNIA I TYLNA.

W BRUZDACH SERCA UKŁADAJĄ SIĘ TETNICE I ZYŁY SERCA.

SERCE JEST ZAOPATRYWANE W KREW PRZEZ TETNICE WIEŃCOWE - PRAWĄ I LEWĄ , KTÓRE ODCHODZĄ OD AORTY WSTEPUJĄCEJ.

TĘTNICA WIEŃCOWA LEWA ZAOPATRUJE W KREW:

TĘTNICA WIEŃCOWA PRAWA ZAOPATRUJE W KREW:

DO PRZEDSIONKA PRAWEGO WPADAJĄ ŻYŁY:

PRZEDSIONKI SERCA TWORZA UWYPUKLENIA ZWANE USZKAMI.

DO PRZEDSIONKA LEWEGO UCHODZĄ:

Z KOMORY PRAWEJ WYCHODZI PIEŃ PŁUCNY.

Z KOMORY LEWEJ WYCHODZI TĘTNICA GŁÓWNA - AORTA.

PRZEDSIONKI Z KOMORAMI ŁĄCZĄ UJŚCIA ŻYLNE.

W UJŚCIU PRZEDSIONKOWO - KOMOROWYM PRAWYM JEST ZASTAWKA PRZEDSIONKOWO - KOMOROWA PRAWA KTÓRA SKŁADA SIĘ Z 3 PŁATKÓW I ZWANA JEST TRÓJDZIELNĄ.

W UJŚCIU PRZEDSIONKOWO - KOMOROWYM LEWYM JEST ZASATAWKA PRZEDSIONKOWO - KOMOROWA LEWA, KTÓRA SKŁADA SIĘ Z 2 PŁATKÓW I ZWANA JEST DWUDZIELNĄ.

W UJŚCIACH TETNICZYCH SĄ NASTEPUJĄCE ZASTAWKI:

-ZASTAWKA PNIA PŁUCNEGO

-ZASTAWKA AORTY

-ZASTAWKI TE ZBUDOWANE SĄ Z 3 PŁATKÓW

-PÓŁKSIĘŻYCOWATYCH.

UKŁAD ODDECHOWY.

JAMA KRTANI JEST WYŚCIEŁANA BŁONĄ ŚLUZOWĄ POKRYTĄ NABŁONKIEM WIELOWARSTWOWYM PŁASKIM I WIELOWARSTWOWYM MIGAWKOWYM.

BŁONA ŚLUZOWA KRTANI TWORZY FAŁDY:

NAŁOŚNIA ŁĄCZY GO OD PRZODU Z PODSTAWA JEZYKA A OD TYŁU I BOKU WEJŚCIE DO KRTANI OGRANICZAJĄ FAŁDY NALEWEKOWO - NAGŁOŚNIOWE.

FAŁDY GŁOSOWE WRAZ ZE SZPARĄ GŁOŚNI STANOWIĄ GŁOŚNIĘ.

W GŁOŚNI WYRÓŻNIA SIĘ:

FAŁDY DZIELĄ JAMĘ KRTANI NA 3 CZĘŚCI:

MIĘŚNIE KRTANI DZIELĄ SIĘ NA POWIERZCHOWNE I GŁĘBOKIE ORAZ NA:

TCHAWICA - JEST PRZEDŁUŻENIEM KRTANI KU DOŁOWI.

ZAJMUJE PRZESTRZEŃ MIĘDZY VII KRĘGIEM SZYJNYM A IV PIERSIOWYM.

NA WYSOKOŚCI IV KRĘGU PIERSIOWEGO DZIELI SIĘ NA 2 OSKRZELA GŁÓWNE TWORZAC ROZDWOJENIE TCHAWICY.

DŁUGOŚC TCHAWICY WAHA SIĘ MIEDZY 10 A 12 CM.

TCHAWICA SKŁADA SIĘ Z 16-20 CHRZĄSTEK TCHAWICZYCH.

CHRZĄSTKI TCHAWICZE POŁĄCZONE SĄ WIĘZADŁAMI PIERŚCIENIOWATYMI.

TYLNA SCIANA TCHAWICY ZAWIERA MIĘŚNIE GŁADKIE

PRZY SKURCZU ŚCIANY BŁONIASTEJ ŚWIATŁO TCHAWICY MOŻE SIĘ ZWĘŻAC O ¼ SWOJEGO WYMIARU ,NP. PODCZAS SILNEGO KASZLU.

OD WEWNĄTRZ TCHAWICA JEST WYŚCIEŁANA BŁONĄ ŚLUZOWĄ POKRYTĄ NABŁONKIEM WIELORZĘDOWYM MIGAWKOWYM. BŁONA TA ZAWIERA KOMÓRKI KUBKOWE I GRUCZOŁY SUROWICZO - ŚLUZOWE.

OSKRZELA GŁÓWNE - WYRÓŻNIA SIĘ :

OSKRZELA WYŚCIEŁĄNE SĄ NABŁONKIEM WIELORZĘDOWYM MIGAWKOWYM.

MIGAWKI PORUSZAJA SIĘ W KIERUNKU TCHAWICY.

PŁUCA - POŁOŻONE SĄ W KLATCE PIERSIOWEJ W JAMACH OPŁUCNOWO - PŁUCNYCH.

W PŁUCU WYRÓŻNIA SIĘ:

PŁUCO MA 3 POWIERZCHNIE:

W PŁUCU WYRÓŻNIA SIĘ 2 BRZEGI:

NA POWIERZCHNI PRZYŚRODKOWEJ ZNAJDUJE SIĘ WNĘKA PŁUCA I KORZEŃ PŁUCA, KTÓRY SKŁADA SIĘ Z:

WIELKOŚC PŁUCA JEST WPROST PRPORCJONALNA DO DŁUGOŚCI TUŁOWIA.

OBJĘTOŚC PRAWEGO PŁUCA WYNOSI OKOŁO 900 CM 3

A LEWEGO OKOŁO 750 CM3

PŁUCO PRWE DZIELI SIĘ NA PŁATY:

PŁUCO LEWE DZIELI SIĘ NA PŁATY:

OSKRZELE GŁÓNE WE WNĘCE PŁUCA DZIELI SIĘ NA OSKRZELA PŁATOWE ( 3 W PŁUCU PRAWYM 2 W LEWYM).

OSKRZELA PŁATOWE DZIELĄ SIĘ NA OSKRZELA SEGMENTOWE.

OSKRZELA SEGMENTOWE DZIELĄ SIĘ MONOPODIALNIE

( NA ROZGAŁĘZIENIA O CORAZ MNIEJSZEJ ŚREDNICY) ORAZ DYCHOTOMICZNIE ( NA 2 ROZGAŁĘZIENIA BOCZNE BEZ PNIA GŁÓWNEGO) WYTWARZAJĄC DRZEWO OSKRZELOWE.

PODZIAŁÓW DYCHOTOMICZNYCH JEST 20-23.

PROWADZĄ ONE DO OSKRZELI PŁACIKOWYCH.

Z DALSZEFGO PODZIAŁU POWSTAJA OSKRZELIKI ODDECHOWE, OD KTÓRYCH ODCHODZĄ PRZEWODZIKI PĘCHERZYKOWE, KTÓRE ŁĄCZĄ SIĘ Z WORECZKAMI PĘCHERZYKOWYMI OD KTÓRYCH ODCHODZĄ PĘCHERZYKI PŁUCNE.

PŁUCA SĄ OTOCZONE 2 BLASZKAMI BŁONY SUROWICZEJ:

MIĘDZY NIMI ZNAJDUJE SIĘ JAMA OPŁUCNEJ.

OPŁUCNA POKRYTA JEST BŁONĄ SUROWICZĄ.

UKŁAD TRAWIENNY SKŁADA SIĘ Z:

PRZEWÓD POKARMOWY ROZPOCZYNA SIĘ SZPARĄ USTNĄ A KOŃCZY ODBYTEM.

W SKŁAD JAMY USTNEJ WCHODZĄ:

-WARGI

-POLICZKI

-PODNIEBIENIE

-DNO JAMY USTNEJ

-ZĘBY

-JĘZYK

-ŚLINIANKA JAMY USTNEJ

ZĘBY TWORZĄ 2 ŁUKI - SZCZĘKOWY I ŻUCHWOWY.

CZŁOWIEK MA UZĘBIENIE HETERODONTYCZNE - CZYLI ZĘBY SĄ RÓŻNOKSZTAŁTNE: SIECZNE, KŁY, PRZEDTRZONOWE, TRZONOWE.

ZĘBY CZŁOWIEKA SĄ DWURZĘDOWE- CZYLI WYSTEPUJĄ ZĘBY MLECZNE I STAŁE

ZĘBÓW MLECZNYCH JEST PO 20 - PO 10 W KAŻDYM ŁUKU.

ZĘBÓW STAŁYCH JEST 32 PO 16 W KAŻDYM ŁUKU ZĘBOWYM.

W KAŻDEJ POŁOWIE ŁUKÓW WYSTĘPUJĄ:

ZĄB SKŁADA SIĘ Z:

GARDŁO - NA WYSOKOŚCI 6 KRĘGU SZYJNEGO PRZECHODZI W PRZEŁYK.

JAMA GARDŁOWA DZIELI SIĘ NA CZĘŚC:

MIGDAŁKI GARDŁOWY I TRĄBKOWY ORAZ MIGDAŁKI PODNIEBIENNE I JĘZYKOWY TWORZĄ PIERŚCIEŃ LIMFATYCZNY GARDŁA ZWANY PIERŚCIENIEM WALDEYERA.

PRZEŁYK - ŁĄCZY GARDŁO Z ŻOŁĄDKIEM.

DZIELI SIĘ NA CŻĘŚC SSZYJNĄ, PIERSIOWĄ I BRZUSZNA.

ŻOŁĄDEK- LEŻY POD PRZEPONĄ W NADBRZUSZU I POD LEWYM ŁUKIEM ŻEBROWYM.

WYRÓŻNIA SIĘ:

ZEWNĄTRZ CAŁY ŻOŁADEK POKRYWA OTRZEWNA.

OTRZEWNA - BŁONA SUROWICZA POKRYWAJĄCA NARZĄDY I ŚCIANY JAMY BRZUSZNEJ ORAZ MIEDNICY..

OTRZEWNA JEST BARDZO BOGATO UNACZYNIONA I UNERWIONA I ZAWIERA LICZNE NACZYNIA CHŁONNE.

JELITO CIENKIE - DZIELI SIĘ NA DWUNASTNICĘ I JELITO KREZKOWE, KTÓRE SKŁADA SIĘ Z JELITA CZCZEGO I JELITA KRĘTEGO.

DWUNASTNICA - MA KSZTAŁT PODKOWY. WYRÓŻNIA SIĘ CZĘŚCI:

CZĘŚĆ GÓRNA DWUNASTNICY POŁOŻONA JEST WEWNĄTRZOTRZEWNOWO, POZOSTODCINKI ZEWNĄTRZOTRZEWNOWO.

JELITO KREZKOWE - ROZPOCZYNA SIĘ PO LEWEJ STRONIE KRĘGOSŁUPA NA WYSOKOŚCI 2 KRĘGU LĘDŹWIOWEGO ZGIĘCIEM DWUNASTNICZO - CZCZYM, A KOŃCZY SIĘ W PRAWYM DOLE BIODROWYM UJŚCIEM KRĘTNICZO - KĄTNICZYM DO JELITA GRUBEGO.

JELITO GRUBE -DZIELI SIĘ NA:

TRZUSTKA - LEŻY ZEWNĄTRZOPONOWO NA TYLNEJ ŚCIANIE BRZUCHA NA WYSOKOŚCI II KRĘGU LĘDŹWIOWEGO.

WYRÓŻNIA SIĘ W NIEJ:

TRZUSTKA JEST GRUCZOŁEM WEWNĄTRZWYDZIWLNICZYM I ZEWNĄTRZWYDZIELNICZYM

UKŁAD MOCZOWY.

DO NARZĄDÓW PŁCIOWYCH NALEŻĄ:

NERKI - NAJWIĘKSZE NARZĄDY POŁOŻONE ZAOTRZEWNOWO.

NERKA LEWA JEST TROCHĘ WIĘKSZA OD NERKI PRAWEJ

W NERCE WYRÓŻNIA SIĘ:

BRZEG PRZYSRODKOWY MA ZAGŁĘBIENIE ZWANE WNĘKĄ NERKOWĄ KTÓRE PROWADZI DO ZATOKI NERKOWEJ.

PRZEZ WNĘKĘ PRZECHODZI MOCZOWÓD, NACZYNIA, NERWY.

POWIERZCHNIA NERKI POKRYTA JEST :

PRZEDNIĄ POWIERZCHNIĘ NERKI PRZYKRYWA TAKŻE OTRZEWNA SCIENNA.

NERKI SĄ POŁOŻONE W JAMIE BRZUSZNEJ W PRZESTRZENI ZAOTRZEWNOWEJ.

NERKA PRAWA LEŻU NA WYSOKOŚCI Th 12- L3.

NERKA LEWA LEŻY NA WYSOKOŚCI ThH11-L2.

WNĘKI NEREK LEŻĄ NA WYSOKOSCI I -GO KREGU LĘDŹWIOWEGO.

POWIERZCHNIA PRZEDNIAOBU NEREK PRZYLEGA DO:

-GRUCZOŁU NADNERCZOWEGO

OKRĘŻNICY POPRZECZNEJ

PĘTLI JELITA CIENKIEGO

NERKA PRAWA PRZYLEGA OPRÓCZ TEGO DO:

-WĄTROBY

-DWUNASTNICY

NERKA LEWA PRZYLEGA OPRÓCZ TEGO DO:

NERKA SKŁADA SIĘ Z CZĘŚCI ZEWNĘTRZNEJ - KORY NERKI I CZĘŚCI WEWNĘTRZNEJ - RDZENIA NERKI.

JEDNOSTKĄ MORFOLOGICZNO - CZYNNOŚCIOWĄ NERKI JEST NEFRON.

W JEDNEJ NERCE JEST PRAWIE MILION NEFRONÓW.

NEFRON SKŁĄDA SIĘ Z CIAŁKA NERKOWEGO I KANALIKÓW NERKOWYCH.

CIAŁKO NERKOWE SKŁADA SIĘ Z :

KŁĘBUSZEK JEST UTWORZONY PRZEZ PĘTLE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH WŁOSOWEATYCH TWORZACYCH SIEC DZIWNĄ TĘTNICZO - TĘTNICZĄ W KTÓREJ NACZYNIAMI DOPROWADZAJĄCYMI I ODPROWADZAJĄCYMI SĄ TĘTNICZKI.

W ŚCIANIE NACZYNIA DOPROWADZAJĄCEJGO KŁĘBUSZKA WYSTĘPUJE APARAT PRZYKŁĘBUSZKOWY UMOŻLIWIAJĄCA JEGO ZAMKNIĘCIE CO POZWALA NA OKRESOWE WYŁĄCZENIE NIEKTÓRYCH KŁĘBUSZKÓW.

MIEJSCE WYJŚCIA NACZYŃ Z KŁĘBUSZKA - TO BIEGUN NACZYNIOWY.

TOREBKA KŁEBUSZKA OTACZA PĘTLE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH WŁOSOWATYCH KŁĘBUSZKA SKŁADA SIĘ Z 2 BLASZEK MIĘDZY KTÓRYMI ZNAJDUJE SIĘ PRZESTRZEŃ - JEST TO BIEGUN KANALIKOWY.

OD BIEGUNA KANALIKOWEGO ODCHODZI KANALIK NERKOWY GŁÓWNY, KTÓRY SKŁADA SIĘ Z:

I PRZECHODZI W PĘTLĘ NEFRONU .

PĘTLA SKŁADA SIĘ Z RAMIENIA WSTĘPUJĄCEGO I ZSTĘPUJĄCEGO.

NEFRON SKŁADA SIĘ TAKŻE Z WSTAWKI I KANALIKÓW NERKOWYCH ZBIORCZYCH KTÓRYCH KILKA ŁĄCZY SIĘ W OBRĘBIE PIRAMIDY W PRZEWÓD BRODAWKOWATY.

PRZEWODY BRODAWKOWE W LICZBIE 10-25 UCHODZĄ NA SZCZYCIE BRODAWKI NERKOWWEJ TWORZĄC POLA SITOWE.

CZYNNOŚĆ NEREK EST ZEWNĄTRZ ( TWORZENIE W NERKACH MOCZU) I WEWNĄTRZWYDZIELNICZA

( WYDZIELAJĄ ZWIĄZKI AKTYWNE DO KRWI).

MIEDNICZKI NERKOWE - ŁĄCZNOTKANKOWY WORECZEK , KTÓRY ZNAJDUJĄCY SIĘ WE WNĘCE NERKI. STANOWI ON POCZĄTEK MOCZOWODU.

MIEDNICZKA TWORZY SIĘ Z 2-3 KIELICHÓW NERKOWYCH WIĘKSZYCH.

KIELICHY NERKOWE WIĘKSZE POWSTAJĄ Z 8-10 KIELICHÓW NERKOWYCH MNIEJSZYCH.

KIELICHY NERKOWE MNIEJSZE OBEJMUJĄ 1 LUB 2 BRODAWKI NERKOWE.

MIEDNICZKA NERKOWA CHARAKTERYZUJE SIĘ DUŻĄ ZMIENNOŚCIĄ KSZTAŁTU.

WYRÓŻNIA SIĘ NASTĘPUJACE TYPY MIEDNICZEK NERKOWYCH:

ŚCIANA MIEDNICZKI JEST TRÓJWARSTWOWA.

BŁONA ŚRODKOWA ZAWIERA KOMÓRKI MIĘŚNIOWE GŁADKIE.

BŁONA ŚLUZOWA JEST WYSŁANA NABŁONKIEM PRZEJŚCIOWYM.

MOCZOWODY - ŁĄCZY MIEDNICZKĘ NERKOWĄ Z PĘCHERZEM MOCZOWYM.

DŁUGOŚC MOCZOWODU - OKOŁO 33 CM, ŚREDNICA OKOŁO 0,8 CM.

MOCZOWÓD JEST BARDZO ROZCIĄGLIWY.

W MOCZOWODZIE WYRÓZNIA SIĘ:

CZĘŚC BRZUSZNA DZIELI SIĘ NA ODCINKI:

CZĘŚC MIEDNICZNA DZIELI SIĘ NA ODCINKI:

W PRZEBIEGU MOCZOWODU WYRÓŻNIA SIĘ 3 ZWĘŻENIA:

BŁONA ŚLUZOWA MOCZOWODU JEST POFAŁDOWANA I WYSŁANA NABŁONKIEM PRZEJŚCIOWYM.

BŁONA MIĘŚNIOWA, KTÓRA STANOWI WARSTWĘ ŚRODKOWĄ MOCZOWODU SKŁADA SIĘ Z 3 WARSTW MIĘŚNI GŁADKICH.

WARSTWĘ ZEWNĘTRZNAŚCIANY MOCZOWODU TWORZY BŁONA ZEWNĘTRZNA ZBUDOWANA Z TKANKI ŁĄCZNEJ WŁÓKNISTEJ LUŹNEJ, KTÓRA ŁĄCZY MOCZOWÓD Z OTOCZENIEM.

PĘCHERZ MOCZOWY - GROMADZI MOCZ SPŁYWAJĄCY Z MOCZOWODÓW.

W PĘCHERZU MOCZOWYM WYRÓŻNIA SIĘ:

W WYPEŁNIONYM PĘCHERZU MOCZOWYM WYRÓŻNIA SIĘ ŚCIANY:

JEŻELI PĘCHERZ JEST PUSTY WYRÓŻNIA SIĘ TYLKO ŚCIANĘ GÓRNĄ.

ŚCIANA PĘCHERZA MOCZOWEGO SKŁADA SIĘ Z 3 WARSTW:

PĘCHERZ MOCZOWY OPRÓŻNIA SIĘ PRZEZ CEWKĘ MOCZOWĄ.

CEWKA MOCZOWA - DZIELI SIĘ NA CEWKĘ MOCZOWĄ ŻENSKA I MESKĄ.

CEWKA MOCZOWA MESKA - ODPROWADZA MOCZ I NASIENIE.

POCZĄTEK CEWKI MOCZOWEJ MĘSKIEJ JEST W PĘCHERZU MOCZOWYM ( UJŚCIE WEWNĘTRZNE CEWKI MOCZOWEJ) A KONIEC NA ŻOŁĘDZI PRĄCIA ( UJŚCIE ZEWNĘTRZNE CEWKI MOCZOWEJ).

DŁUGOŚC CEWKI MOCZOWEJ MĘSKIEJ - OKOŁO 20 CM.

CEWKA MOCZOWA MĘSKA DZIELI SIĘ NA 3 CZĘŚCI:

DO ZWĘŻEŃ CEWKI MOCZOWEJ ZALICZA SIĘ:

ROZSZERZENIA CEWKI MOCZOWEJ WYSTĘPUJĄ W CZĘŚCI STERCZOWEJ I W POCZĄTKOWYM ODCINKU CZĘŚCI GĄBCZASTEJ.

W KOŃCOWYM ODCINKU CZĘŚCI GĄBCZASTEJ WYSTĘPUJE ROZSZERZENIE ZWANE DOŁEM ŁÓDKOWATYM.

ŚCIANY CEWKI MOCZOWEJ MĘSKIEJ SĄ ZBUDOWANE Z:

CEWKA MOCZOWA ŻEŃSKA - PRZYPOMINA CZĘŚC STERCZOWĄ CEWKI MOCZOWEJ MESKIEJ BUDOWĄ ŚCIAN.

JEJ DŁUGOŚC WYNOSI 2-4 CM.

UJŚCIE ZEWNĘTRZNE CEWKI MOCZOWEJ ŻEŃSKIEJ LEŻY 2-3 MM PONIŻEJ ŁECHTACZKI .

NA TYLNEJ ŚCIANIE CEWKI JEST GRZEBIEŃ CEWKI MOCZOWEJ .

PRZY UJŚCIU ZEWNĘTRZNYM CEWKI MOCZOWEJ UCHODZĄ PRZEWODY PRZYCEWKOWE.

PROCES WYDALANIA MOCZU:

  1. MOCZ Z PRZEWODÓW BRODAWKOWATYCH GROMADZI SIĘ JEDNOCZEŚNIE W;

  1. KIELICHACH NERKOWYCH I MIEDNICZCE NERKOWEJ

  1. Z MIEDNICZKI NERKOWEJ DO PĘCHERZA MOCZOWEGO JEST PRZESUWANY MOCZ PRZEZ MOCZOWODY

  1. KURCZĄ SIĘ MIĘŚNIE GŁADKIE W SCIANIE PĘCHERZA MOCZOWEGO

  1. ROZKURCZA SIĘ MIĘSIEŃ ZWIERACZ WEW I ZEW CEWKI MOCZOWEJ

  1. IMPULS NERWOWY NA DRODZE ODRUCHOWEJ POWODUJE POBUDZENIE OŚRODKA ODDAWANIA MOCZU W CZĘŚCI KRZYŻOWEJ RDZENIA KRĘGOWEGO

7.WYSTĘPUJE AKT MIKCJI

Układ płciowy męski.

Układ rozrodczy męski składa się z narządów rozrodczych wewnętrznych tj.
- jądra
- najądrza
- nasieniowody
- pęcherzyki nasienne,
- przewody wytryskowe,
- gruczoł krokowy,
- gruczoły opuszkowo-cewkowe
oraz z narządów rozrodczych zewnętrznych:
- prącie
- moszna

Jądra

Jądra to parzyste męskie gruczoły płciowe. Zawiązują się w okresie rozwoju płodowego w jamie ciała, a w toku dalszego rozwoju płodowego (7/9 m-c) opuszczają się w dół przez kanał pachwinowy do worka skórnego - moszny. Każde jądro otoczone jest łącznotkankową błoną białawą, która przy tylnym brzegu tworzy zgrubienie - śródjądrze. Jądro składa się z promieniście ułożonych zrazików wypełnionych cienkimi i poskręcanymi kanalikami nasiennymi, wytwarzającymi plemniki. Jeszcze w jądrze kanaliki łączą się w gęstą sieć od której odchodzi około 20 przewodzików. Przewodziki te na górnym biegunie jądra ulegają skręceniu i tworzą tzw. najądrze. W najądrzu przewodziki odprowadzające uchodzą początkowo do przewodu najądrza, a ten przechodzi w nasieniowód.

Najądrza

Najądrza są miejscem gromadzenia się dojrzałych plemników. Najądrze stanowi dalszy ciąg przewodzików wyprowadzających nasienie z jądra i przechodzi następnie w nasieniowód.

Nasieniowody

Nasieniowody to przewody o silnie umięśnionych ściankach ok.3mm, i długości około 50 cm.

W przebiegu przez mosznę i kanał pachwinowy, nasieniowód przechodzi do miednicy małej, podąża kolejno ku tylnej ścianie pęcherza moczowego i po połączeniu z ujściem pęcherzyka nasiennego tworzy wspólny przewód wytryskowy. Przewód ten przebija środkową część gruczołu krokowego i uchodzi do cewki moczowej.

Podczas wytrysku nasienia plemniki zostają wyrzucone przez przewód najądrza do nasieniowodu, a następnie do cewki moczowej. Wytrysk wyrzuca plemniki ale i wraz z nimi wydzielinę gruczołów dróg odprowadzających - niezbędna dla życia plemników. wydzielina ta wraz z plemnikami tworzy spermę. Zasadowy odczyn wydzieliny dróg odprowadzających nasienie ma istotne znaczenie w procesie zapłodnienia, gdyż neutralizuje on wydzielinę kobiecych dróg rodnych. Szybkość poruszania się plemników w drogach rodnych wynosi około 20 cm na godzinę. Uwolnione plemniki podążają do macicy, a następnie kierują się w stronę jajowodów. W jajowodzie najczęściej plemniki spotykają wydalone przez jajnik jajo i tu dochodzi do zapłodnienia. Zapłodnienia komórki jajowej dokonuje tylko jeden plemnik. Wkrótce potem zapłodniona już komórka otacza się specjalną błonką co sprawia, że staje się niedostępna dla pozostałych plemników.

Pęcherzyki Układ płciowy męski

Układ rozrodczy męski składa się z narządów rozrodczych wewnętrznych tj.
- jądra
- najądrza
- nasieniowody
- pęcherzyki nasienne,
- przewody wytryskowe,
- gruczoł krokowy,
- gruczoły opuszkowo-cewkowe
oraz z narządów rozrodczych zewnętrznych:
- prącie
- moszna

Jądra

Jądra to parzyste męskie gruczoły płciowe. Zawiązują się w okresie rozwoju płodowego w jamie ciała, a w toku dalszego rozwoju płodowego (7/9 m-c) opuszczają się w dół przez kanał pachwinowy do worka skórnego - moszny. Każde jądro otoczone jest łącznotkankową błoną białawą, która przy tylnym brzegu tworzy zgrubienie - śródjądrze. Jądro składa się z promieniście ułożonych zrazików wypełnionych cienkimi i poskręcanymi kanalikami nasiennymi, wytwarzającymi plemniki. Jeszcze w jądrze kanaliki łączą się w gęstą sieć od której odchodzi około 20 przewodzików. Przewodziki te na górnym biegunie jądra ulegają skręceniu i tworzą tzw. najądrze. W najądrzu przewodziki odprowadzające uchodzą początkowo do przewodu najądrza, a ten przechodzi w nasieniowód.

Najądrza

Najądrza są miejscem gromadzenia się dojrzałych plemników. Najądrze stanowi dalszy ciąg przewodzików wyprowadzających nasienie z jądra i przechodzi następnie w nasieniowód.

Nasieniowody

Nasieniowody to przewody o silnie umięśnionych ściankach ok.3mm, i długości około 50 cm.

W przebiegu przez mosznę i kanał pachwinowy, nasieniowód przechodzi do miednicy małej, podąża kolejno ku tylnej ścianie pęcherza moczowego i po połączeniu z ujściem pęcherzyka nasiennego tworzy wspólny przewód wytryskowy. Przewód ten przebija środkową część gruczołu krokowego i uchodzi do cewki moczowej.

Podczas wytrysku nasienia plemniki zostają wyrzucone przez przewód najądrza do nasieniowodu, a następnie do cewki moczowej. Wytrysk wyrzuca plemniki ale i wraz z nimi wydzielinę gruczołów dróg odprowadzających - niezbędna dla życia plemników. wydzielina ta wraz z plemnikami tworzy spermę. Zasadowy odczyn wydzieliny dróg odprowadzających nasienie ma istotne znaczenie w procesie zapłodnienia, gdyż neutralizuje on wydzielinę kobiecych dróg rodnych. Szybkość poruszania się plemników w drogach rodnych wynosi około 20 cm na godzinę. Uwolnione plemniki podążają do macicy, a następnie kierują się w stronę jajowodów. W jajowodzie najczęściej plemniki spotykają wydalone przez jajnik jajo i tu dochodzi do zapłodnienia. Zapłodnienia komórki jajowej dokonuje tylko jeden plemnik. Wkrótce potem zapłodniona już komórka otacza się specjalną błonką co sprawia, że staje się niedostępna dla pozostałych plemników.

Pęcherzyki Układ płciowy męski

Układ rozrodczy męski składa się z narządów rozrodczych wewnętrznych tj.
- jądra
- najądrza
- nasieniowody
- pęcherzyki nasienne,
- przewody wytryskowe,
- gruczoł krokowy,
- gruczoły opuszkowo-cewkowe
oraz z narządów rozrodczych zewnętrznych:
- prącie
- moszna

Jądra

Jądra to parzyste męskie gruczoły płciowe. Zawiązują się w okresie rozwoju płodowego w jamie ciała, a w toku dalszego rozwoju płodowego (7/9 m-c) opuszczają się w dół przez kanał pachwinowy do worka skórnego - moszny. Każde jądro otoczone jest łącznotkankową błoną białawą, która przy tylnym brzegu tworzy zgrubienie - śródjądrze. Jądro składa się z promieniście ułożonych zrazików wypełnionych cienkimi i poskręcanymi kanalikami nasiennymi, wytwarzającymi plemniki. Jeszcze w jądrze kanaliki łączą się w gęstą sieć od której odchodzi około 20 przewodzików. Przewodziki te na górnym biegunie jądra ulegają skręceniu i tworzą tzw. najądrze. W najądrzu przewodziki odprowadzające uchodzą początkowo do przewodu najądrza, a ten przechodzi w nasieniowód.

Najądrza

Najądrza są miejscem gromadzenia się dojrzałych plemników. Najądrze stanowi dalszy ciąg przewodzików wyprowadzających nasienie z jądra i przechodzi następnie w nasieniowód.

Nasieniowody

Nasieniowody to przewody o silnie umięśnionych ściankach ok.3mm, i długości około 50 cm.

W przebiegu przez mosznę i kanał pachwinowy, nasieniowód przechodzi do miednicy małej, podąża kolejno ku tylnej ścianie pęcherza moczowego i po połączeniu z ujściem pęcherzyka nasiennego tworzy wspólny przewód wytryskowy. Przewód ten przebija środkową część gruczołu krokowego i uchodzi do cewki moczowej.

Podczas wytrysku nasienia plemniki zostają wyrzucone przez przewód najądrza do nasieniowodu, a następnie do cewki moczowej. Wytrysk wyrzuca plemniki ale i wraz z nimi wydzielinę gruczołów dróg odprowadzających - niezbędna dla życia plemników. wydzielina ta wraz z plemnikami tworzy spermę. Zasadowy odczyn wydzieliny dróg odprowadzających nasienie ma istotne znaczenie w procesie zapłodnienia, gdyż neutralizuje on wydzielinę kobiecych dróg rodnych. Szybkość poruszania się plemników w drogach rodnych wynosi około 20 cm na godzinę. Uwolnione plemniki podążają do macicy, a następnie kierują się w stronę jajowodów. W jajowodzie najczęściej plemniki spotykają wydalone przez jajnik jajo i tu dochodzi do zapłodnienia. Zapłodnienia komórki jajowej dokonuje tylko jeden plemnik. Wkrótce potem zapłodniona już komórka otacza się specjalną błonką co sprawia, że staje się niedostępna dla pozostałych plemników.

Pęcherzyki nasienne

Pęcherzyki nasienne położone są w tylnej części pęcherza moczowego ich przewody wyprowadzające uchodzą do przewodów wytryskowych. Wydzielina pęcherzyków nasiennych stanowiąca część płynu nasiennego, to gęsty płyn, którego składniki pobudzają ruchy plemników.

Gruczoł krokowy (stercz)

Gruczoł krokowy (stercz) jest pojedynczym gruczołem o kształcie i wielkości zbliżonej do kasztana. Swą podstawą (zwróconą ku górze) dotyka dna pęcherza moczowego. Mętna i biaława wydzielina sterczu (zawiera m.in. białko sperminę) nadaje nasieniu charakterystyczny zapach.

Gruczoły opuszkowo - cewkowe

Gruczoły opuszkowo - cewkowe o wielkości ziaren grochu fasoli, zabezpieczają plemniki przed kwaśnym środowiskiem cewki moczowej i pochwy, poprzez produkcję wydzieliny o charakterze zasadowym. Wydzielina ta dołącza podczas ejakulacji do wydzieliny pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego , tworząc tzw. osocze nasienia.

Prącie

Prącie to narząd kopulacyjny, zbudowany z dwóch ciał jamistych i ciała gąbczastego - w nim przebiega cewka moczowa. Ciała jamiste stanowią układ zatok, do których podczas podniecenia napływać może krew tętnicza. W tym czasie odpływ krwi z ciał jamistych jest utrudniony, i powoduje to uniesienie prącia - wzwód, a w konsekwencji umożliwia kopulację.

Układ płciowy żeński.

Układ płciowy żeński tworzą narządy płciowe wewnętrzne, do których zalicza się:
- jajniki
- jajowody
- macica
- pochwa
oraz narządy rozrodcze zewnętrzne:
- wargi sromowe większe i mniejsze
- łechtaczka
- gruczoły przedsionkowe.

Jajniki

Jajniki to narządy o wielkości 3 cm x 2 cm x 1 cm, i średniej wadze około 3 gramów, spełniają funkcję żeńskich gruczołów rozrodczych. Jajniki zawieszone są na więzadłach w dolnej części jamy brzusznej, w tzw. miednicy małej i przylegają do jej bocznych ścian. Górne bieguny jajników objęte są przez jajowody. W przekroju przez jajnik obserwujemy strukturę złożoną z dwóch warstw:
- warstwa wewnętrzna czyli rdzenna, utworzona jest z tkanki łącznej i z licznych naczyń,
- warstwa zewnętrzna czyli korowa utworzona jest z tkanki łącznej oraz rozrzuconych w niej licznych pęcherzyków.

Liczba pęcherzyków w obu jajnikach wynosi 400 do 500 tys.

Od momentu osiągnięcia przez kobietę dojrzałości płciowej (12 - 16r.ż), aż do momentu wygaśnięcia jej funkcji rozrodczych (ok. 45 - 50 r.ż.), przeciętnie co 28 dni dojrzewa w jajniku tzw. pęcherzyk Graafa (dojrzały ma średnicę ok. 1cm), uwalniając komórkę jajową (ok. 0,2 mm średnicy). Jajo dostaje się do jajowodu, a w miejscu pękniętego pęcherzyka tworzy się ciałko żółte (gruczoł dokrewny), którego wydzielina jest konieczna do umożliwienia wszczepienia się zapłodnionego jaja w śluzówkę macicy.

Jajowody

Jajowody to parzyste przewody o długości ok. 12 cm, przez które jajo dostaje się do macicy. Wolny koniec jajowodu rozpoczyna się ujściem brzusznym jajowodu w kształcie lejka i obejmuje część jednego z jajników. Drugi koniec uchodzi do macicy. Budowa taka sprzyja wychwytywaniu komórki jajowej, a ruch rzęsek nabłonka wyściełającego jajowód, kieruje oocyt do jego światła.

Macica

Macica to nieparzysty narząd, w którym rozwija się zarodek. Swoim kształtem przypomina spłaszczoną gruszkę. Macica składa się głównie z grubej warstwy mięśniowej, zbudowanej z włókien gładkich. W budowie macicy wyróżnia się trzon i szyjkę, w której można wyróżnić jeszcze część pochwową szyjki. Przewód szyjki macicy przedłuża się w jamę macicy, pokrytą od wewnątrz błoną śluzową. Błona śluzowa złuszcza się i odnawia w czasie comiesięcznych cykli kobiety. Typowym położeniem macicy jest jej nachylenie i zgięcie ku przodowi. Jednak macica jest narządem ruchomym i różne może być jej położenie w miednicy. Otrzewna pokrywająca trzon macicy wytwarza ku bokom fałd zwany więzadłem szerokim. Więzadło szerokie umocowuje macicę, a dalej utrzymują ją parzyste więzadła obłe macicy oraz więzadła krzyżowo-maciczne.

Pochwa

Pochwa jest mięśniowo błoniastym przewodem łączącym macicę z zewnętrznymi narządami płciowymi. Górny odcinek pochwy obejmuje szyjkę macicy (część pochwowa), która częściowo wnika do pochwy. Pochwa spełnia funkcję kanału przez który dostaje się sperma oraz kanału rodnego, przez który dziecko wydostaje się na zewnątrz. Dzięki zawartości komórek mięśni gładkich oraz tkanki sprężystej jest narządem rozciągliwym (wyraźnie uwidacznia się to podczas porodu). 

Srom

Ponad spojeniem łonowym powstaje wypukłość zwana wzgórkiem łonowym. Ku dołowi wzgórek łonowy przechodzi w wargi sromowe większe. Pomiędzy wargami sromowymi większymi znajdują się wargi sromowe mniejsze pokryte błoną śluzową. Otaczają one i ograniczają przedsionek pochwy. Wejście do pochwy zasłonięte jest częściowo błoną dziewiczą, utworzoną przez zdwojenie błony śluzowej.

Łechtaczka

Łechtaczka położona w górnym kącie szpary sromowej, rozwojowo stanowi odpowiednik prącia. Zawiera ona dwa ciała jamiste, które podobnie jak prącie, mogą wypełniać się krwią pod wpływem podniecenia płciowego.

UKŁAD LIMFATYCZNY.

W organizmie człowieka oprócz krwi krąży (w systemie własnych naczyń) płyn zwany limfą (lub chłonką). Limfa powstaje z osocza krwi, które przez naczynia włosowate przenika pomiędzy poszczególne komórki tkanek. Poprzez krążenie limfy składniki odżywcze docierają nawet tam, gdzie nie dochodzą naczynia włosowate krwionośne.

Układ limfatyczny jest układem otwartym. Bierze on początek w przestrzeniach między komórkowych tkanek, od mikroskopijnych, ślepo zakończonych naczyń włosowatych limfatycznych. Drobne naczynia limfatyczne łączą się w większe pnie (te podobnie jak małe żyły również zawierają zastawki, choć nie tak licznie), a te po przejściu przez węzły chłonne odprowadzają limfę (chłonkę) do pni chłonnych, wpadających do głównych naczyń chłonnych.

Główne pnie limfatyczne to:
- przewód piersiowy: zbiera chłonkę całej dolnej części ciała i górnej lewej części ciała
- przewód chłonny prawy: zbiera limfę z górnej prawej części ciała (kończyny górnej, połowy klatki piersiowej, połowy szyi i głowy).

Oba główne naczynia limfatyczne wpadają do dużych żył w pobliżu ich ujścia do żyły głównej górnej (chłonka powraca tak do krwiobiegu).

Ruch limfy w naczyniach limfatycznych wywołany jest działaniem ssącym klatki piersiowej przy wdechach i ruchami mięśni. Szczególne zadanie mają naczynia chłonne z obszaru jelita cienkiego - chłoną substancje tłuszczowe w ściankach jelita i wprowadzają je do krwiobiegu.

Oprócz naczyń limfatycznych do układu chłonnego zalicza się: węzły chłonne, grudki, migdałki oraz grasicę.

Węzły chłonne

Węzły chłonne zbudowane są z tkanki siateczkowej. Ich wielkość może być różna, od rozmiarów mikroskopijnych do kilkucentymetrowych. Narządy te są miejscem powstawania limfocytów (wolnych komórek stanowiących ważny składnik krwi). Węzły chłonne stanowią barierę ochronną ustroju, uważane są za żywe filtry ochronne zatrzymujące substancje trujące i bakterie. Oczyszczają one chłonkę z krążących w niej szkodliwych obcych ciał i bakterii, które mogły się do niej dostać. Dzięki gęstej siatce, przez oczka której musi przepływać wlewająca się do węzłów chłonnych limfa, i właściwościom żernym komórek, z których zbudowana jest siatka węzłów, chłonka zostaje oczyszczona.

Grudki chłonne skupienia tkanki siateczkowej występującej wśród innej tkanki.

Grasica umiejscowiona w śródpiersiu przednim. Spełnia ona następującą funkcje w układzie chłonnym - produkuje i wysyła na obwód limfocyty T.

UKŁAD DOKREWNY.

Do układu dokrewnego zalicza się gruczoły dokrewne (wewnątrzwydzielnicze). Są to gruczoły nie mające przewodów wyprowadzających, ale wydzielające wprost do naczyń krwionośnych (i limfy) substancje niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ustroju - hormony.

Przysadka mózgowa nadrzędny gruczoł wielkości małego orzech laskowego i wadze 0,5 - 1 grama. Położona w pobliżu skrzyżowania nerwów wzrokowych, mieści się w zagłębieniu kości klinowej. Wyróżnia się w niej dwie główne części:
- płat przedni, zbudowany jest z tkanki nabłonkowej. Zajmuje on szczególną pozycję w funkcjonowaniu przysadki, gdyż produkuje i wydziela hormony tropowe wpływające bezpośrednio na czynność pozostałych gruczołów dokrewnych a także hormon wzrostu, prolaktynę i hormon lipotropowy
- płat tylny, jest zbiornikiem oksytocyny i wazopresyny wydzielanych przez podwzgórze.

Szyszynka leży na powierzchni grzbietowej międzymózgowia. Zbudowana jest ze zrazików oddzielonych tkanką łączną. Wywiera znaczący wpływ na rozwój gruczołów płciowych w okresie dojrzewania.

Tarczyca to gruczoł o wadze 40 g położony po obu stronach na bocznych płytkach chrząstki tarczowatej krtani. Składa się z dwóch płatów bocznych połączonych ze sobą węziną (cieśnią). Hormony właściwe wydalane do krwi przez tarczycę to trójjodotyronina i tyroksyna.

Przytarczyce to zazwyczaj cztery maleńkie gruczoły położone na tylnych powierzchniach płatów bocznych tarczycy. Hormon przytarczyc - parathormon (paratyreoidyna) reguluje gospodarkę wapniowo fosforową ustroju.

Grasica to gruczoł położony w obrębie klatki piersiowej w tzw. śródpiersiu przednim, tuż za mostkiem. W pełni rozwinięta jest już u dzieci w wieku ok. 3 lat, ważąc ok. 37-40 g. W biegu życia stopniowo zanika a w okresie pokwitania zamienia się w grasicę tłuszczową (czynność gruczołu ulega osłabieniu). Grasica odgrywa istotną rolę w procesach odpornościowych oraz przemianę wapnia w ustroju, a więc i na procesy kostnienia.

Nadnercza leżą na górnych biegunach nerek. Są to małe parzyste gruczoły o wadze od 5-7 gram każdy. Nadnercze zbudowane jest z dwóch rodzajów tkanek:
- istoty korowej(pochodzenia mezodermalnego),
- istoty rdzennej (pochodzenia z tkanki nerwowej), wydziela hormon adrenalinę.

Jajniki i jądra odpowiedzialne są za produkcję hormonów płciowych wpływających na rozwój drugorzędnych cech płciowych.

Dół formularza

4


Wyszukiwarka