Andrzej Powałowski - Prawo gospodarcze publiczne

Program przedmiotu

Spotkań będzie 15.

Znajduje się na stronie internetowej.

Szereg zagadnień:

I grupa  w jaki sposób, jakimi metodami, przy zastosowaniu jakich form - państwo oddziaływuje na gospodarkę?

II grupa  koncepcja prawa gospodarczego publicznego - wskazanie na to, jaki jest katalog zasad i czym różni się ta dyscyplina w ujęciu dogmatycznym oraz teoretycznym od innych dziedzin.

III grupa  problematyka podmiotowa - co państwo uosabia (jaki szereg jednostek organizacyjnych), wskazać charakter prawny tych jednostek oraz ich pozycję prawną

Jakie to są podmioty - a także wśród nich wyspecyfikować grupę przedsiębiorców, ale również podmioty o innym charakterze.

IV grupa  gospodarka komunalna  jakimi metodami jest realizowana, w jakich warunkach formułuje się zlecenia i w jakich warunkach i przez kogo są realizowane

V grupa  systemy legalizacji działalności gospodarczej  jakie wymogi prawne itp.

Dwoma podstawowymi systemami: system ewidencyjny (dotyczy przedsiębiorców o charakterze osób fizycznych) i system KRS (ci przedsiębiorcy o charakterze osób prawnych albo art. 33 zn 1 KC).

REGON - rejestr podmiotów gospodarki narodowej

VI grupa  podmioty prowadzące działalność gospodarczą

Z pkt widzenia prywatnoprawnego - to spojrzenie będzie zaprezentowane w ramach prawa handlowego bądź cywilnego.

Wskazuje się na wewnętrzną organizację podmiotu oraz prawa i obowiązki tych, którzy wewnątrz tej jednostki podejmują działania

Z pkt widzenia publicznoprawnego - tym się zajmiemy. Jakie są prawne wymogi związane z tworzeniem tych podmiotów, jak jest realizowany nadzór nad nimi ze strony państwa (nie stricte nadzór, ale szerokim rozumieniu tego słowa).

VII grupa  przekształcenia własnościowe w gospodarce

Np. przekształcanie prawa użytkowania w prawo własności itp.

VIII grupa - reglamentacja gospodarki nieruchomościami (Skarb Państwa określa to mianem „gospodarki nieruchomościami”). Także sfery podejmowane przez Agencję Nieruchomości

IX grupa  prawo ochrony konkurencji i konsumentów

1. prawo antymonopolowe  ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 r.

2. prawo chroniące przed nieuczciwą konkurencją  ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1993 r.

3. normy prawne dotyczące zakazów konkurencji

X grupa  rola poszczególnych instytucji finansowych w gospodarce np. banki i zakłady ubezpieczeń

W jakim stopniu można oddziaływać na funkcjonowanie instytucji finansowych z pkt widzenia interesów gospodarczych państwa.

XI grupa  zagadnienia dotyczące funkcjonowania energetyki, łączności, poczty, a także o prawie farmaceutycznym,

ŹRÓDŁA

Podręczniki:

Prawo gospodarcze publiczne - generalnie jest to przyjęta nazwa przez uniwersytety.

Ale inne to używają np.

Administracyjne prawo gospodarcze - Uniwersytet Wrocławski

Prawo administracyjne stosunków gospodarczych - Uniwersytet Warszawski

Powałowski poleca:

1) podręcznik pod redakcją Leona Kieresa „Administracyjne prawo gospodarcze”

wydanie z 2009 r.

2) podręcznik pod redakcją Hanny Gronkiewicz Waltz - wydany w 2009 r.

3) podręcznik Kazimierza Skrzyczkowskiego - Prawo Gospodarcze Publiczne - wydane w 2009 r.

Zestaw testów do prawa gospodarczego publicznego - ten zestaw jest uzupełnieniem podręcznika Kazimierza Skrzyczkowskiego - wydawnictwo Wolters Kluwer.

Dobrze jest też sięgać do komentarzy - w szczególności do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Są dwa komentarze - Kosikowskiego i pod redakcją Powałowskiego () - ten drugi jest nowszy.

Komentarz Tadeusza Skocznego, także Konrad Kohutek i Małgorzata Sieradzka (komentarz do ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta).

Ryszard Banasiński - komentarz.

Leksykon Prawa gospodarczego publicznego - ale Powałowski go nie poleca.

Prawo ochrony konkurencji - leksykon  idzie do druku.

Zapoznawać się także z treścią aktów prawnych.

Na egzaminie mogą być pytania z wykładów!!!

Ćwiczenia

Ćwiczeniowy mogą poddać panu prof. Powałowskiemu część pytań na egzamin.

Znajomość orzecznictwa też jest fajna.

Egzamin

Forma ustna, 3 pytania losowane.

Wtorek 8 czerwca - cztery kolejne dni - pyta po 2 grupy.

Jak nie dotrzemy w wyznaczonym terminie - to we wrześniu. Chyba, że utrata będzie uzasadniona - wtedy termin będzie przywrócony.

Przeslanki oddziaływania państwa na gospodarkę

Przyczyny - cztery grupy

Grupa I (najważniejsza z formalnego punktu widzenia) - przyczyny prawne

Grupa II - przyczyny natury społecznej

Grupa III - przyczyny natury ekonomicznej

Grupa IV - przyczyny doktrynalne

Ad. Grupa I  Istnieje pewien mechanizm samookreślania się państwa, gdy chodzi o jego rolę i jego działania w odniesieniu do gospodarki.

Żadne współczesne państwo nie uchyla się od aktywnego uczestniczenia w działalności gospodarczej i nie uchyla się od oddziaływania na tę gospodarkę.

Państwo, tworząc prawo, określa ramy(podstawy) dla funkcjonowania gospodarki.

W Konstytucji mamy poszczególne przepisy, które wskazują na to, iż państwo oddziaływuje na gospodarkę i musi na nią wpływać.

Niektórzy powiadają, że na tym polega tzw. państwo prawa.

Grupa II  potrzeby społeczne wyznaczają kierunek działania państwa w obszarze gospodarki.

Można wskazać na pewne zaszłości jakie dotyczą państwa tworzącego „mechanizmy obronne” swoich obywateli np. systemy ubezpieczeń społecznych, płaca minimalna,

zmniejszanie roli państwa w gospodarce.

Także cele publiczne - np. budowa dróg i autostrad.

Dba się o to, by przedsiębiorcy działali w taki sposób, by ich działania nie kolidowały z interesem społecznym.

Grupa III  przesłanki ekonomiczne.

Państwo oddziaływuje na gospodarkę, ponieważ wskazują na to przesłanki ekonomiczne.

Gospodarka zapewnia określone wpływy - wpływy te gwarantują możliwość dokonania wydatków. To pieniądze pochodzące z gospodarki zapewniają państwu w miarę normalne funkcjonowanie. Im w lepszej kondycji - tym w lepszej kondycji jest samo państwo. Jeżeli nie zapewnia odpowiednich efektów - państwu trudno jest wywiązać się z określonych zobowiązań społecznych, politycznych

Grupa IV  przyczyny doktrynalne

Czasami doktryny mają wpływy na działania podejmowane przez rządzących.

Bywają jednak takie okresy historyczne, kiedy doktryny miały znaczący wpływ.

Np. doktryna merkantylizmu gospodarczego (XVII-XVIII w.), - zakłada, że państwo będzie się bogacić poprzez uczestnictwo w życiu gospodarczym. Dotyczy to przede wszystkim monarchii absolutnych.

Najłatwiej było uzyskiwać wpływy z handlu, dochody z ceł, eksploatować kolonie, dochody z podatków.

Merkantylizm jest poniekąd aktualny do dnia dzisiejszego.

Kolejną doktryną jest - doktryna protekcjonizmu gospodarczego.

Polega na tym, iż władza ma obowiązek chronić własną, narodową, miejscową gospodarkę i przeciwdziałać wpływom obcych podmiotów gospodarczych. Pojawił się w XVIII w., ale do dziś znajduje zastosowanie w sytuacjach kryzysowych.

Doktryna liberalizmu gospodarczego - państwo nie powinno bezpośrednio uczestniczyć w życiu gospodarczym - im więcej państwo angażuje się w gospodarkę, tym gorzej. Liberałowie byli też autorami niejednokrotnie populistycznych haseł: wolności gospodarczej, wolna konkurencja, wolny rynek.

Liberalizm gospodarczy załamał się w końcówce XIX i początku wieku XX. Pojawiły się tzw. zjawiska kryzysowe, których pojęcie ma zastosowanie do różnorakich sytuacji. Liberalizm okazał się doktryną bezradną w tej sytuacji.

Nie jest jednak kompletnie odrzucony - w znacznej mierze jest akceptowana przez kraje Europy w tym Polskę. Niemniej jednak jest to postać mocno zmodyfikowana. Jednym z jej elementów: koncepcja społecznej gospodarki rynkowej - i to majaca postać konstytucyjną.

Doktryna interwencjonizmu gospodarczego

Pojawiła się na początku XX wieku.

Chodzi tu o to, że państwo powinno na gospodarkę oddziaływać, ale działania państwa powinno być spowodowane zjawiskami kryzysowymi. Interwencjonizm nie odrzucał doktryny liberalnej  ale ją modyfikował: wtedy, kiedy jest to konieczne, wolność gospodarczą,

konkurencję i rynek trzeba ograniczyć.

Doktryna etatystyczna - zakładała, że państwo interweniując w gospodarce, będzie przejmować prawo własności od podmiotów prywatnych. Pojawiła się w latach 20/30-tych XX wieku.

Ta doktryna została wdrożona w życie w państwach Europy Wschodniej, w tym w Polsce. Przyjęła ona często charakter karykaturalny.

Interwencjonizm zakładał stosowanie szeregu środków oddziaływania państwa na gospodarkę:

1. ustalanie stóp procentowych przez bank centralny

2. organizowanie robót publicznych

3. formułowanie i wykonywanie zamówień rządowych

4. zawieszenie wymienialności pieniądza narodowego na złoto

5. ograniczenia w kursach giełdowych (np. wahań tych kursów)

6. aktywna polityka podatkowa (w szczególności posługiwanie się progresywnym podatkiem dochodowym, w dużej mierze odrzucenie podatków liniowych).

7. posługiwanie się cłami i innymi daninami publicznymi w celu znalezienia odpowiednich środków budżetowych

8. ograniczenia w wolności gospodarczej całego szeregu instytucji

9. stosowanie aktywnej polityki w zakresie własności (np. wybiórczej nacjonalizacji, wywłaszczenie)

W okresie powojennym - w latach 50-tych pojawiła się kolejna doktryna - społecznej gospodarki rynkowej.

Wykład 2

Doktryna społecznej gospodarki rynkowej - jest doktryną eklektyczną.

Zaczęła kształtować się w Europie, najpierw w oparciu o pewne twierdzenia natury teoretycznej, które następnie zostały poddane wdrożeniu do praktyki.

Poletkiem doświadczalnym były dwa kraje: Niemcy oraz Francja.

Jednym z twórców jest kanclerz Niemiec Ludwik Gerhard.

Później zaczęła przenikać do innych krajów, a po 1989 r. doktryna ta znalazła zastosowanie w krajach Europy Wschodniej.

Społeczna gospodarka rynkowa oparta jest na:

1. wolności gospodarczej

2. własności prywatnej

3. solidarności dialogu i współpracy partnerów społecznych

W Polsce przypisuje się ten trójpodział Tadeuszowi Mazowieckiemu.

Ta koncepcja to swoiste połączenie liberalizmu gospodarczego, a zarazem interwencjonizmu gospodarczego.

Zakłada takie połączenie elementów liberalnych i interwencjonistycznych, które pozwalałoby na funkcjonowanie wolnego rynku i wolnej konkurencji, a jednocześnie w przypadku pojawienia się potrzeb (głównie natury społecznej) podejmowanie ingerencji państwa w sfery wolnego rynku i wolnej konkurencji.

Cechy

Nieabsolutne pojmowanie wolności gospodarczej - granicą wolności gospodarczej jest interes społeczny. Jeśli interes społeczny pozostaje w konflikcie z wolnością gospodarczą - to należy podjąć właściwe działania.

Własność prywatna - nie tak absolutnie. Tak jak wyżej.

Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych - można przyjąć w uproszczeniu, że solidarność, dialog i współpraca powinna dotyczyć z jednej strony tych, którzy prowadzą działalność gospodarczą, tych, którzy jednocześnie zapewniają budżetowi państwa określone wpływy, tych, którzy dają sporej liczbie ludzi zatrudnienie  obowiązek dialogu i współpracy z tymi, którzy reprezentują społeczeństwo.

Zakłada się, iż przedsiębiorcy i społeczeństwo powinni się umieć porozumiewać. Jeżeli porozumienie będzie trudne do wypracowania  możliwe jest zastosowanie prawnych środków oddziaływania na przedsiębiorców, by ci zgodzili się na osiągnięcie kompromisu.

* kompromis może polegać na zwiększeniu danin społecznych, zwiększeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zwiększenie wynagrodzenia minimalnego, tworzenie funduszy socjalnych etc.

Mazowiecki zapożyczał rozwiązania z konstytucji portugalskiej i brazylijskiej.

Społeczna gospodarka rynkowa w poszczególnych państwach ma bardzo różne oblicza.

W niektórych państwach to określenie nie jest w ogóle znane.

* czasami główny akcent kładzie się na możliwość interwencji państwa w gospodarkę oraz respektowania w większym stopniu interesów przedsiębiorców np. USA

* -------//----------------------------- na potrzeby społeczne  np. państwa socjalne np. kraje skandynawskie

* można powiedzieć, że oblicz takiej gospodarki jest tyle ile państw.

Eklektyzm doktryny

Co wzięła ta doktryna od innych, wcześniejszych?

Brała pełnymi garściami z merkantylizmu - uznaje bogacenie się władzy w oparciu o gospodarkę.

Z liberalizmu

Z interwencjonizmu

Z etatyzmu gospodarczego

Metody działania państwa w gospodarce

Wyróżnijmy sobie dwie metody oddziaływania państwa na gospodarkę:

1 metoda oddziaływania na gospodarkę - ma przewagę nad drugą z metod:

a) METODA REGULACYJNA - państwo reguluje gospodarkę, czasami używa się określenia „porządkowanie”, „organizowanie”.

Państwo porządkuje, organizuje, reguluje gospodarkę  czyli ustala w tej gospodarce określony porządek prawny

• jest to obowiązek państwa  obowiązek zapewnienia określonego ładu gospodarczego tak samo jak i ładu społecznego

• regulując gospodarkę państwo określa wiele warunków, wymogów jakie stawia przed tymi, którzy w gospodarce uczestniczą  każdy, kto chce podjąć się prowadzenia działalność gospodarczą musi spełnić te wymogi, ale również samo prowadzenie tej działalności i zakończenie tej działalności - także są uwarunkowane licznymi wymogami.

Powałowski uważa, iż wprowadzenie wymogów to nie ograniczenie działalności gospodarczej.

2 metoda oddziaływania na gospodarkę - stanowiąca wyjątek od zasady

b) METODA REGLAMENTACYJNA - oznacza stworzenie zakazów, nakazów lub limitów. Pojawiają się pod postacią takich środków oddziaływania na gospodarkę jak: koncesje, zezwolenia, licencje, zgody.

 najczęściej występują w formie decyzji administracyjnej.

Uwagi na temat tych metod znajdziecie w podręczniku „Administracyjne prawo gospodarcze”.

ZASADY PRAWA GOSPODARCZEGO PUBLICZNEGO

Wg Powałowskiego

1) zasada ingerencji państwa w sferę wolności gospodarczej

W konstytucji - wolność gospodarcza może być ograniczona w oparciu o przepisy ustawowe, a ograniczenie może nastąpić wtedy, gdy wymaga tego ważny interes publiczny.

Wolność gospodarcza - suma swobód przedsiębiorców. Każdy może prowadzić działalność gospodarczą, każdy może określić miejsce jej prowadzenia oraz jej przedmiot, każdy może określić pod jaką firmą będzie występował, określić formę prawnoorganizacyjną tej działalności, każdy Mozę wykorzystywać zasadę swobody umów i zawierać je z kontrahentami.

* z punktu widzenia organów państwa - wolność gospodarcza jest publicznym prawem podmiotowym o charakterze negatywnym. ( czyli prawo, które przypisuje się państwu i jego organom; oznacza zakaz leżący po stronie państwa i jego organów nadmiernego ograniczania swobód przedsiębiorców).

[ jednak same ograniczenia są możliwe, byle nie były nadmierne]

zasada proporcjonalności - państwo i jego organy w odniesieniu do gospodarki powinny podejmować tylko takie działanie, które będą działaniami nieszkodzącymi przedsiębiorcy, nie wpływającymi zbytnio w sposób uciążliwy na to działanie; będą to działanie które swobody przedsiębiorcy całkowicie nie wyeliminują.

Zasada ingerencji państwa w sferę wolności - jest

2) zasada równości przedsiębiorców a zasada różnorodności przedsiębiorców

Nie ma jednego modelu przedsiębiorcy - są różne. Przedsiębiorcy są różnorodni i należy to dostrzec, jednocześnie respektując równość formalnoprawną przedsiębiorców.

Zasada różnorodności formalnoprawnej przedsiębiorców - ramach pojęcia „przedsiębiorca” występuje różnorodność przedsiębiorcy.

Np. inny jest status osoby fizycznej w spółce, a inny wykonującej wolny zawód, rolnika itp.

3) zasada państwowej ochrony stosunków gospodarczych i własnościowych

Jest to również obowiązek państwa. Państwo musi zapewnić, by przedsiębiorcy dysponujący określonymi prawami podmiotowymi mieli możliwość samodzielnej ochrony własnych praw.

Są to procedury dotyczące dochodzenia roszczeń, zapewniają uczciwą konkurencję, procedury pozwalające wejść w spór z państwem, gdy te odmawiają przedsiębiorcy określonych działań np. odmowa koncesji

Przy stosunkach własnościowych - chodzi o zagwarantowanie prawa własności każdemu podmiotowi oraz powstrzymania się przez organy państwowe od działań godzących w prawo własności

Ingerencje państwowe są dokonywane w interesie publicznym np. prywatyzacja - podmioty publiczne pozbawia się prawa własności a to prawo przekazuje się podmiotom prywatnym; nacjonalizacja, reprywatyzacja, wywłaszczenie.

4) zasada praworządności/zasada legalizmu

Zdaniem Powałowskiego, ta druga nazwa jest bardziej odpowiednia i bardziej oddaje to, co w sferze gospodarki występuje.

* odnosi się do działań organów państwowych jako reprezentantów państwa  organy te muszą działać w oparciu o prawo

* mówiąc o zasadzie legalizmu - dotyczy zarówno organów państwa jak i poszczególnych przedsiębiorców

* przedsiębiorca zobowiązany jest do działania legalnego - na podstawie i w granicach prawa

* organy państwa muszą respektować zasadę kompetencji - podejmowanie działań w sytuacjach wskazanych w prawie oraz za pomocą środków tam wskazanych

5. zasada bezpośredniego udziału podmiotów publicznych w działalności gospodarczej

Istnieją takie jednostki (np. zakłady budżetowe, w prawie administracyjnym: zakłady administracyjne) zajmujące się wykonywaniem działalności gospodarczej - i to w sporej mierze zaliczanej do sfery użyteczności publicznej.

Sektor państwowy/publiczny - jest zatem liczący się w gospodarce.

Istnieje ok. 500 przedsiębiorstw państwowych

PODSTAWOWE POJĘCIA

Działalność gospodarcza  ma szereg postaci, nie ma jednej definicji działalności gospodarczej. Kilka aktów prawnych formułuje własne definicje działalności gospodarczej, w szczególności: ustawa o swobodzie działalności gospodarczej [jest tam określona w miarę szczegółowo], ordynacja podatkowa i inne przepisy dotyczące podatków [bardziej ogólnie - definicja ta realizuje określony cel - aby zapewnić jak największe wpływy do budżetu oraz aby sfera podmiotowa była jak najszersza - „wszelka działalność zarobkowa”],

KC i KPC - brak definicji działalności gospodarczej, bo uznano iż nie jest potrzebna (taka definicja bez definicji)

Definicja w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 r. - zawiera dwa elementy:

1. przedmiotowy - wskazanie jakiego rodzaju działalność powinna być uznawana za działalność gospodarczą. Takiej interpretacji dokonują dwa rozporządzenia: w sprawie polskiej klasyfikacji działalności oraz polskiej klasyfikacji wyrobów i usług/

Działalność zawodowa jest interpretowana przez poszczególne ustawy dotycząca tzw. wolnych zawodów

2. funkcjonalny - na nią składają się takie elementy jak: zarobkowość, zorganizowanie, ciągłość

1. żaden akt prawny nie dostarcza odpowiedzi na pytanie co te cechy w zasadzie oznaczają

2. ciężar interpretacji spoczywa w zasadzie na doktrynie i orzecznictwie

zarobkowość działalności gospodarczej - przyjmuje się, iż jest to celowe działanie zmierzające do uzyskania zarobku pod postacią zysku z określonej działalności (dominuje nastawienie obiektywne)

działalność innego rodzaju jest obiektywnie nienastawiona na zysk np. działalność charytatywna

1. należy oceniać ją w pewnej dłuższej perspektywie czasowej - tzn. jeśli przedsiębiorca w jakimś określonym czasie nie generuje zysku wcale nie oznacza to, że nie prowadzi on działalności gospodarczej

Zorganizowanie - przyjmuje się, że wiąże się z pewnymi symptomami działania podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, które polegają np. na prowadzeniu księgowości, dokonywaniu rozliczeń z fiskusem, prowadzeniu biura i zatrudnianiu osób, kierowaniem działalności gospodarczej.

Trzeba spojrzeć na zorganizowanie z punktu widzenia KC - art. 55 zn. 1 - zawiera definicję przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo - zorganizowany zespół (kompleks) składników majątkowych  stąd nie ma przeszkód, by uznać, że przejawem zorganizowania działalności gospodarczej jest przedsiębiorstwo

KC nie rozstrzyga dalszych kwestii związanych z przedsiębiorstwem - nie ma ocen, kiedy ono powstaje, kończy itp.

* przedsiębiorstwem mogą być przynajmniej 2 składniki majątkowe

Wg Powałowskiego - mamy do czynienia z przedsiębiorstwem gdy np. taksówkarz - składnikiem przedsiębiorstwa jest taksówka + księgi + wierzytelności.

Przedsiębiorstwo jest świadectwem zorganizowania działalności.

Ciągłość - zaprzeczenie jednorazowości i sporadyczności działania. Działalność ciągła - a więc trwająca w czasie.

* nie oznacza, że musi być wieczysta - można ją przerwać.

Np. można zakładać spółki do realizacji 1 celu/zadania/transakcji

Ciągłość oznacza także wystąpienie pewnych sekwencji czynności podejmowanych przez przedsiębiorcę - aby przedsiębiorca mógł coś wyprodukować musi się odpowiednio do tego przygotować [najczęściej są to czynności powtarzalne]

Działalność sezonowa - czy ma walor działalności ciągłej? Niektórzy mówią że nie. Drudzy (w tym orzecznictwo i praktyka) uważają, iż działalność sezonowa została zakwalifikowana jako działalność ciągła - a więc działalność gospodarcza.

Działalność gospodarcza może być przerwana (nawet na okres 24 miesięcy)

Zawieszenie jest stanem trudno definiowalnym - Powałowski uważa, że albo prowadzimy albo nie prowadzimy.

Wykład 3

Kwestia najmu lokali

Jeśli najem jest traktowany jako działalność gosp. - 2x wyższa stawka podatkowa.

Mniejszą stawkę ryczałtową podatku dochodowego - jeśli nie jest dział. Gosp.

Przepisy podatkowe zawarte w ustawach o podatku dochodowym  używają jedynie określenia „działalność gospodarcza”.

Sądy traktują pojęcie „działalność gospodarcza” dość dowolnie  i to jest niezły problem.

Pan prof. mówi nam to po to, by ukazać jak istotne jest definiowanie.

Przedsiębiorca  jest kilka definicji przedsiębiorcy - wynika ona z kilku aktów prawnych.

Powałowski podzieliłby te definicje na dwa typy:

1. definicje o charakterze materialnym (przeważają w ilości) => taka, która kładzie akcent na związek określonego podmiotu z określoną działalnością gospodarczą.

2. definicje o charakterze formalnym (jest ich niewiele, ale są one znaczące) => przedsiębiorcą jest taki podmiot, który spełnia określone wymogi formalne np. taki, który podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców; albo taki, który podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej

 nie ma znaczenia, czy ten podmiot wykonuje tą działalność gosp. czy też nie.

Ad. 1

* Definicja zawarta w ustawie o swobodzie działalności gosp. (SwobGospU)  przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, która wykonuje działalność gospodarczą.

Przepisy wskazują na jeszcze jeden wymóg: przedsiębiorcą jest tylko ten, kto działalność gospodarczą wykonuje we własnym imieniu.

Więc mamy trzy elementy:

1. podmiotowy - osoba fizyczna, prawna, 33 zn.1 KC

2. wykonywanie działalności gosp.

3. działanie we własnym imieniu

Co to jest działanie we własnym imieniu?

Czy os. fizyczna wykonująca działalność gosp. może być traktowana jako przedsiębiorca, jeżeli nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej?

• definicja przedsiębiorcy zawarta w KC  przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną. Drugi element definicji: przedsiębiorca, to ten, kto wykonuje działalność gospodarczą lub zawodową.

Jeśli KC mówi o przedsiębiorcy  to KPC nawiązuje do definicji tam zawartej.

Jednak jest problem: w jaki sposób wykazać, że dany podmiot wykonuje działalność gospodarczą?

Wykazuje się to za pomocą elementu stricte formalnego: przed sądem trzeba wykazać, że dana osoba lub jednostka organizacyjna jest wpisana do odpowiedniego rejestru. Nie ma znaczenia czy ta jednostka wykonuje - sąd tego badać nie będzie.

Sąd będzie badać, czy przedsiębiorca jest wpisany do odpowiedniego rejestru - to wystarczy, by sąd mógł uznać status danego podmiotu jako przedsiębiorcy.

Nie jest to więc definicja typowo materialna - chociaż wskazuje na fakt, iż jest przedsiębiorcą wtedy, gdy wykonuje działalność gospodarczą.

Ale dla wykazania przed sądem - nie ma znaczenia, czy to robi.

Są to formalnoprawne konotacje wskazanych definicji.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów  za przedsiębiorców ona uznaje te podmioty, które są uznane za przedsiębiorców wg SwobGospU. Dodatkowo wprowadza się jednak nowe kategorie podmiotów.

Tu mamy element materialny - bo to jest materialna definicja przedsiębiorcy.

Przedsiębiorcą jest też taki podmiot, który sprawuje kontrolę nad innymi podmiotami.  ale sprawowanie kontroli nie jest działalnością gospodarczą. Ten, kto ma wpływ na obsadzanie większości stanowisk w zarządzie, stanowisk w radzie nadzorczej itp.

Za przedsiębiorców uznaje się także JST i inne podmioty wykonujące pośrednio lub bezpośrednio działalność z zakresu użyteczności publicznej: np. związanych z dobrami kultury,

[ci którzy taką działalność wykonują, a także ci, którzy ją organizują]

Definicja formalna

Ustawa o KRS  określone podmioty - wymienia te podmioty - podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców = są przedsiębiorcami.

Nie ma znaczenia, czy wykonuje czy nie wykonuje działalności gosp. - wystarczy, że figuruje jako przedsiębiorca w rejestrze KRS.

Takimi podmiotami mogą być spółki prawa handlowego należące do spółek osobowych: jawna, akcyjna, komandytową, komandytowo-akcyjną.

Ale do KRS wpisuje się takie podmioty, które działalnością gospodarczą mogą się zajmować, ale nie muszą: przykładowo kapitałowe spółki prawa handlowego np. sp. z.o.o., akcyjną.

Spółka kapitałowa prawa handlowego - będzie jednak każdorazowo wpisana do rejestru przedsiębiorców KRS bez względu na to, czy zajmuje się tą działalnością gospodarczą, czy nie ma nic z nią wspólnego.

Inne podmioty podlegające wpisowi do KRS: takie, które działalność gosp. muszą wykonywać. Jeżeli nie wykonują tej działalności  to przepisy nakazują ich wykreślenie.

Np. Spółdzielnie

IV kategoria podmiotów podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS  podmioty, które wykonują działalność gospodarczą, ale które nie mogą być traktowane jako przedsiębiorcy w rozumieniu SwobGospU - ponieważ nie wykonują tej działalności gosp. we własnym imieniu.

Np. oddziały przedsiębiorców zagranicznych  bo będzie działać w imieniu przedsiębiorcy - nie tylko jej mocodawcy, ale także podmiotu zlecającego.

Jest to definicja typowo formalna (bierze pod uwagę element formalnoprawny).

Poszczególne kategorie przedsiębiorców

1) osoba fizyczna

a) wg ludzi dla których wolność gospodarcza jest najwyższą wartością: przedsiębiorcą każdy człowiek może zostać.

W przekonaniu A.Powałowskiego - jest to tylko część prawdy  człowiek może zostać przedsiębiorcą, ale nie musi. Człowieka do tego nie można przymusić i nie jest to jego cecha przyrodzona.

b) nawet jeśli uznamy, że człowiek ma swobodę działalności gosp. - nie można też pominąć pewnych wymogów, które należy spełnić, by zostać uznanym za przedsiębiorcę.

Zdecydowana większość porządku prawnego powiada, iż ludzka działalność gospodarcza wymaga legalizacji - ten, kto nie spełnia tych wymogów, popełnia wykroczenie.

Po pierwsze, osoba fizyczna decydując się na wykonywanie działalności gosp., ona decyduje o tym, że zostaje objęta reżimem prawa publicznego. Przestaje być jedynie podmiotem prawa prywatnego  staje się podmiotem prawa publicznego.

Prawo publiczne  to jest taka cześć prawa, która chroni swoimi przepisami interes publiczny.

Osoba fizyczna stając się przedsiębiorcą, dostała się w orbitę oddziaływania prawa publicznego.

Oznacza to, iż osoba taka jest odpowiednio traktowana przez przepisy prawa podatkowego (płaci część podatków jakie płacą przedsiębiorcy), jej imię i nazwisko jest poddane regułom prawa firmowego,

Osoba taka zostaje poddana szczególnym rygorom związanym ze sposobem działania - zobowiązana jest do przestrzegania wyższych standardów staranności działania.

Osoba fizyczna dokonując transakcji handlowych  działa nie jako konsument, ale działa też jako osoba wykonująca działalność gospodarczą - jako przedsiębiorca(?).

Ponosi pełną odpowiedzialność za własne zobowiązania.

W toku działalności gospodarczej ponosi odp. także za inne osoby np. relacja na tle zawartej umowy spółki cywilnej. Ten, kto działa w ramach tej spółki - musi liczyć się z możliwością ponoszenia odp. za wspólników.

Przenosi swoją odp. na osoby związane związkiem małżeńskim - przykładowo można egzekwować z majątku wspólnego.

Odp. majątkowa osoby fizycznej jest tak daleko idąca, że nie istnieje możliwość rozdzielenia majątku przeznaczonego na potrzeby prywatne od tego, który przeznaczony jest na potrzeby związane z działalnością gospodarczą.

Jednolita całość majątku  jeżeli komornik będzie chciał egzekwować należności wynikające z prowadzonej działalności, to organ egzekucyjny nie będzie starał się ustalać, czy dokonuje egzekucji z majątku prywatnego, czy też przeznaczonego na wykonywanie działalności gospodarczej.

Nie ma tu żadnej podstawy prawnej, by dokonać takie wyodrębnienie.

Trzeba zauważyć, że istnieją pewne cechy osoby fizycznej, która wykonuje działalność gospodarczą  każda osoba fiz. jest zobowiązana do posługiwania się firmą w toku działalności gospodarczą - jest to element obowiązkowy.

Imię i nazwisko osoby fizycznej  jest jej firmą, jest jej nazwą związaną z działalnością gospodarczą.

Mają tam zastosowanie przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1993 r.

Firma jako tako - ochronie wynikającej z Kodeksu Cywilnego nie podlega.

KC w ramach prawa firmowego - osobie fizycznej wystarcza imię i nazwisko do prowadzenia działalności gosp. - inne dodatki są fakultatywne.

Może się zdarzyć, iż kilka osób (a nawet więcej) może mieć tą samą firmę - wynikającą z imienia i nazwiska.

Jak ich rozróżniać?

ODP. KC nie przewiduje co w takich sytuacjach należy zrobić.

Podobnie wygląda kwestia występowania z roszczeniami ochronnymi.

Osoba fizyczna w działalności gosp. charakteryzuje się tym, że ona podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej. Ta reguła uległa pewnej zmianie w ubiegłym roku  te przepisy uniemożliwiają podjęcie dział. Gosp. osobom fizycznym na podstawie złożonego wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

Os. fizyczna może podjąć tą działalność wtedy, gdy złożyła zgłoszenie działalności gospodarczej.

Działalność tę osoba fizyczna może prowadzić wtedy, gdy jest wpisana do ewidencji działalności gospodarczej  jeśli nie - popełnia wykroczenie.

W większości przypadków (w tym w Gminie Gdańsk) wpisu dokonuje się natychmiast - wraz ze zgłoszeniem.

W pozostałych - po pewnym czasie.

Czy osoba może kontynuować działalność, jeśli nie została jeszcze wpisana?

SwobGospU - tak może.

Ale czy to oznacza jej kontynuowanie?

ODP. Żaden przepis tego nie wyjaśnia.

Osoba fizyczna nie ma formy organizacyjno-prawnej, bo nie jest jednostką organizacyjną!!!!!!!!

Osoba fizyczna w toku działalności gospodarczej występuje pod kilkoma postaciami:

Uzyskuje zróżnicowany status prawny w toku działalności gosp.

1. osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej

2. osoba fizyczna wykonująca działalność jako podmiot działalności zawodowej

3. osoba fizyczna ---------------//---------------- jako rzemieślnik

4. osoba fizyczna ---------------//----------------- jako rolnik indywidualny

5. osoba fizyczna --------------//------------------ jako podmiot samozatrudniony.

Ad.1 Jako wspólnik spółki cywilnej

Taka osoba charakteryzuje się pewnymi cechami szczególnymi.

Działalność gospodarcza ma źródło w umowie spółki cywilnej. Osoba ta zobowiązuje się, że będzie dążyć do realizacji jakiegoś celu i jest zobowiązana do wykonywania określonej działalności gospodarczej.

Osoba ta nie może wyłącznie z własnej woli zaniechać zaprzestać wykonywania tej działalności - jest zobowiązana tak długo ją wykonywać, jak długo jest związana umową.

Osoba ta nie może rywalizować ze swoimi wspólnikami - zakaz walki konkurencyjnej ze wspólnikami  jest obowiązek współpracy.

Umowa spółki cywilnej wytwarza pomiędzy wspólnikami bardzo silną więź majątkową  bardzo podobnej do tej, która wytwarza się między małżonkami na tle majątkowej. Jest to wspólność łączna, zwaną także współwłasnością łączną.

Istnieje pomiędzy wspólnikami wykonującymi działalność gosp tak długo, dopóki mamy do czynienia z wykonywaniem umowy.

Żaden ze wspólników - nawet i ten, który złożył wypowiedzenie - nie ma możliwości samodzielnego dysponowania majątkiem spółki. Nie dysponuje swoim udziałem.

Złożenie wypowiedzenia, gdy chodzi o umowę spółki także nie powoduje prawa do samodzielnej dyspozycji majątkiem.

Wspólnik w spółce cywilnej prowadzi działalność gospodarczą i nie ma samodzielnych uprawnień do dysponowania majątkiem w ramach tej działalności.

Ponosi odpowiedzialność solidarną ze wszystkimi wspólnikami - tzw. odpowiedzialność „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”.

Wspólnicy w spółce cywilnej występują pod wspólną nazwą. Nie jest to firma, ale nazwa - bo spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą. A firma przysługuje wyłącznie przedsiębiorcy.

Jest to wynik praktyki, a nie ustaleń formalnych.

Spółka cywilna dysponuje numerem identyfikacyjnym podatnika - jest to wręcz kuriozum, zdaniem prof. Powałowskiego.

Spółka cywilna uzyskuje od prezesa GUS - swój numer statystyczny i jest wpisana do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej. Jest wpisana jako podmiot, nie jako umowa prawa cywilnego.

Każdy ze wspólników ma obowiązek do zgłoszenia działalności gospodarczej do ewidencji.

W spółce cywilnej cech przedsiębiorcy nie można w żaden sposób przydać - przedsiębiorcami są wspólnicy.

Bardzo krytycznie spojrzeć na spółki cywilne. Nietypowi szczególni przedsiębiorcy.

WYKŁAD 4

Działalność zawodowa - działalność o charakterze usługowym.

SwobGospU - Wykonywanie zawodu jest elementem działalności gospodarczej

KC - wykonujący działalność zawodową są przedsiębiorcami

Ustawy - w pewnym elemencie działalność zawodowa jest, a w pewnym nie jest

Np. wykonywanie zawodu radcy prawnego - nie są przedsiębiorcami, bo tak wynika z ustawy.

Radca prawny może wykonywać swoje czynności na zlecenie innego podmiotu - czy jest podmiotem działalności gospodarczej, czy nie jest?  można to porównać też do np. lekarza

Lekarze funkcjonujący w oparciu o kontrakty - uważa się, iż wykonują samozatrudnienie.

Jeśli działalność zawodowa jest zarobkowa, zorganizowana i ciągła  powinna być przypisana przedsiębiorcy

Są pewne zawody, które są traktowane jako tzw. wolne zawody, a są takie, które tego charakteru nie mają  gdzie przebiega granica między wolnymi a innymi zawodami?  jest to trudne do ustalenia i w dodatku brak jest normatywnych granic.

Konstytucja używa czasem też określenia „zawody zaufania publicznego” - które są - to już ona określa. Zresztą, nie musi.

„Zawody zaufania publicznego mają własne samorządy zawodowe określone ustawowo. Większość tych zawodów, które określa się mianem wolny - ma ustawowo określony i funkcjonujące na podstawie ustawy - samorządy zawodowe.

Część z tych zawodów - nie należy do kategorii, które mogą być wykonywane jako działalność gospodarcza. Np. sędziowie, notariusze, adwokaci itp.

Pielęgniarka - tu można mieć wątpliwości.

KSH - wylicza jakie zawody wolne mogą być wykonywane w ramach spółki partnerskiej.

Tę listę KSH formułuje to - nie ma tu ukrytego celu (że jest to zamknięty katalog).

Cechy działalności zawodowej - w pewnym sensie są wyprowadzane poza nawias przepisów obowiązujących - jest to dziełem doktryny. Ustawodawca tych cech nie określa, nie podaje. Cechy są następujące:

1. zawód lub wolny zawód wykonywany jest przez osobę fizyczną.

Można powiedzieć, iż szczególne czynności zawodowe mogą być wykonywane w ramach osoby prawnej, ale nie zawód w pełnym znaczeniu.

2) Jest to działalność o charakterze osobistym.

Zaangażowanie osobiste jest konieczne - czynności zawodowych nie można w pełni przekazać osobie trzeciej. Można je częściowo zlecić komuś kto jest sui generis pomocnikiem.

Może zatem czynności zawodowe wykonywać jako mocodawca, posługiwać się pełnomocnikiem.

Nigdy ten, kto jest pełnomocnikiem - nie może być uznany za podmiot tych czynności. Ten kto wykonuje będzie nie tyle wykonywać, co też kieruje ich wykonaniem.

Np. adwokat nie może zlecić wszystkich swoich czynności aplikantowi.

3. Kwalifikacje - powinny być wysokie, są określone w sposób szczegółowy, „kwalifikacje to są umiejętności praktyczne i wiedza teoretyczna - i są one potwierdzane odpowiednim dyplomem”.

4) przynależność do samorządu - co do zasady powinien nim być i to obligatoryjnie - wynika to z założeń prawa administracyjnego.

Są zawody, które nie mają swoich samorządów - np. rzeczoznawcy majątkowi, bo ustawodawca „zapomniał im stworzyć”, tłumacze przysięgli. W pozostałych przypadkach samorząd funkcjonuje.

W niektórych przypadkach samorząd tworzony jest samorzutnie.

Samorząd zawsze jest przymusowy. Obowiązek przynależności do samorządu wynika z ustawy. Każdy, kto chce wykonywać zawód, określoną działalność, lub chce mieszkać na danym terenie - musi do niego należeć.

Samorząd zawodowy jest przewidziany w 21 przypadkach.

Lekarz - członek izby lekarskiej.

5) wykonywanie zawodu powinno opierać się o zbiory zasad - tu wskazuje się dwa zbiory:

1. reguły deontologiczne (powinnościowe) - wynikają z przepisów ustawowych. Każdy zawód jest związany innymi regułami deontologicznymi. Inne - u notariusza, jeszcze inne - u geodety.

2. Reguły etyki zawodowej - nie jest określona ustawowo, w olbrzymiej większości to zbiór reguł, który opracował i spisał samorząd zawodowy. Dochowanie reguł etyki zawodowej jest opatrzone sankcją w postaci pociągnięcia do odpowiedzialności zawodowej

1. Przestrzeganie jest obowiązkiem każdej osoby wykonującej zawód

2. Samorządy stoją na straży przestrzegania etyki zawodowej

6) kwestia honorarium - wynagrodzenie z tytułu wykonywania czynności zawodowych tak się nazywa.

Honorarium a czyste wynagrodzenie - są to rozważania na wyższym szczeblu abstrakcji.

Jeśli wynagrodzenie może być obiektywnie określone  a przy honorarium obiektywnych kryteriów oceny nie da się zastosować. Niejednokrotnie będzie znacznie odbiegało od obiektywnie ocenianej wartości usługi.

7) zaufanie - kształtujące relację między klientem a osobą wykonującą czynności zawodowe

* zaufanie powinno opierać się na tradycyjnie ukształtowanej w tej sferze umowie zlecenia  umowa zlecenia to umowa starannego działania

Klient powinien być przekonanym że osoba wykonująca działalność zawodową będzie ją wykonywać z należytą starannością

Umowa zlecenia - stąd można uważać, że czynności będą wykonywane osobiście, chyba, że zgodzi się na to mocodawca.

Osoba wykonująca zawód - w/w przesłanki - wynika to ze SwobGospU

Istnieją formalne przejawy wykonywania działalności gospodarczej - ten, kto wykonuje taką działalność podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej.

Jeśli nie ma wpisu - można domyślać się, że działalność zawodowa jest dokonywana wg reguły działalności pozagospodarczej, choć niejeden raz będzie mieć charakter działalności zorganizowanej.

Czynnikiem decydującym o przynależności do kategorii przedsiębiorców  wpisanie do ewidencji działalności gospodarczej.

To tyle na temat wykonywania zawodów.

Wykonywanie samozatrudnienia (self-employment)

Ten termin ma swoją genezę z USA.

Formalnie jest to działalność gospodarcza - faktycznie przypomina jednak wykonywanie obowiązków pracowniczych.

Prawo unijne - każda działalność indywidualna, wg orzecznictwa ETS, kwalifikowana jest jako samozatrudnienie.

Dokonując wykładni literalnej - należy przyznać ETS rację.

Nie przeczy temu fakt, że zatrudnia też inne osoby - sam siebie zatrudnia.

ETS z 2001 r. - uznał rację 3 Czeszek i 2 Polek prostytutek, którym zabroniono wykonywać pracę w Holandii.

W Polsce trzeba odwołać się do definicji amerykańskiej.

Przedsiębiorstwo w myśl prawa polskiego może być traktowane tylko przedmiotowo - jako zbiór pewnych wartości majątkowych.

Formalnie więc ta osoba jest przedsiębiorcą po wpisie. Jednocześnie ta osoba, która formalnie jest przedsiębiorcą - wykonuje takie same obowiązki jakie pracownik wykonywałby, gdyby był zatrudniony na tym stanowisku.

Możnaby to nazwać umową o współpracę.

* chodzi o to, że to pracodawca nie chce zatrudnić jakąś osobę na umowę o pracę, ale zgadza się, aby taka osoba rozpoczęła swoją działalność gospodarczą i wtedy z nim podpisze umowę na kształt zlecenia

Z punktu widzenia pracodawcy jest to rzeczywista zaleta - można wtedy „od dziś już nie pracujesz” zastosować. I spotykamy się wtedy nie w sądzie pracy, a w gospodarczym albo cywilnym.

W USA - self employment początkowo rozwinął się w sferze budownictwa. Dlatego „prowadzący działalność gospodarczą” - to w olbrzymiej większości są to ludzie na samozatrudnieniu.

W Polsce też jest to samo - „prowadzi taką działalność” około 300 000 osób.

Państwo jednak chciało to ukrócić.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych: za działalność gospodarczą uważano taką działalność, która prowadzona jest na ryzyko i odpowiedzialność osoby wykonującej taką działalność.

 z tego powodu zmodyfikowano wszystkie umowy i wszystko pozostało po staremu…

Rzemiosło

Ustawa z 1989 r. o rzemiośle

 przewiduje, że rzemieślnik to jest podmiot działalności gospodarczej, to przedsiębiorca (specyficzny). Jest kilka elementów wskazujących na tą specyfikę:

1. przedmiot działania  rzemieślnik zasadniczo wykonuje usługi o charakterze materialnym - tym odróżnia się od działalności zawodowej, gdzie były niematerialne.

2. Lista rodzajów działalności gospodarczej, które nie mogą być uznane za działalność rzemieślniczą - np. działalność gastronomiczna, hotelarska, z zakresu transportu drogowego,

3. Przynależność do tzw. samorządu rzemieślniczego - ten, kto chce uzyskać status rzemieślnika powinien zostać członkiem organizacji rzemieślniczej  podstawową organizacją. jest cech. Może mieć postać branżową albo terytorialną.

Drugą organizacją do której mogą należeć - izby rzemieślnicze (w których skupiają się cechy).

4. wykonywanie pracy kwalifikowanej - ten, kto chce mieć status rzemieślnika powinien mieć dyplom mistrzowski albo czeladniczy potwierdzający zdobyte umiejętności. Dyplomy wydają izby rzemieślnicze.

5. Wykonywanie pracy własnej - rzemieślnik powinien wykonywać czynności osobiście.

6. Rzemieślnik nie powinien zatrudniać więcej niż 50 pracowników.

Te czynności, którymi zajmuje się rzemieślnik - może wykonywać praktycznie każdy. Jeśli może je wykonywać każdy - nie ma przeszkód, by dążyć do uzyskania statusu rzemieślnika.

Jeden specyficzny przepis - zachęca do sięgnięcia do niej jako aktu prawnego trącącego archaizmem.

 przewiduje, że status rzemieślnika podlega dziedziczeniu.

WYKŁAD 5

Rolnik indywidualny - osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo rolne.

Art. 55 zn.4 KC - definicja

Od rolnika wymagane są niekiedy kwalifikacje - nie zawsze, co prawda, ale jeśli rolnik miałby być traktowany jako podmiot, który jest uprawniony do korzystania z pomocy publicznej (a więc ulg, dotacji, zwolnień podatkowych, korzystanie z preferencyjnych kredytów) taki rolnik powinien wykazywać się kwalifikacjami.

Kwalifikacje  potwierdza wójt właściwej gminy - tej, w której znajduje się gospodarstwo rolne.

Mogą być wykazane w sposób dwojaki:

1. rolnik ma wykształcenie - może to być wykształcenie o profilu typowo rolniczym, jak i wyższym o profilu dowolnym.

2. Wykaże się, że prowadziło się działalność w formie gospodarstwa rolnego przez ostatnie 2 lata.

Pewne wymogi rolnikom stawia ustawa z 2004 r. o kształtowaniu ustroju rolnego.

Cecha szczególna  w większości przypadków mamy do czynienia z rolnikami prowadzącymi gospodarstwa rodzinne. Czasami nawet utożsamia się dwa pojęcia i się nie różnicuje ich: rolnik indywidualny to taki, który prowadzi gospodarstwo rodzinne.

Maksymalna powierzchnia nie może przekracza 300 ha.

Taki rolnik ma prawo nabywać ziemię bez występującego nadzoru sprawowanym przez Agencję Nieruchomości Rolnych  szczególna instytucja, która ma w swoich zasobach mienie Skarbu Państwa.

Czasami mówi się, że ANR jest powiernikiem praw Skarbu Państwa - w stosunku do majątku jaki został tej agencji przydzielony.

Agencja ma również uprawnienia typu nadzorczego  jeżeli zbywane są nieruchomości o przeznaczeniu rolnym - to ANR przysługuje prawo pierwokupu zbywanej nieruchomości.

Tego prawa pierwokupu nie ma, gdy nabywcą jest rolnik prowadzący gospodarstwo rodzinne.

W zdecydowanej większości przypadków, pomimo tego, że zawierane są umowy warunkowe sprzedaży nieruchomości - pod warunkiem, że ANR nie skorzysta z prawa pierwokupu - to jednak w zdecydowanej większości przypadków, ANR ze swojego prawa nie korzysta. Powód jest prosty - bo nie ma środków finansowych.

Działalność rolnicza w świetle SwobGospU nie jest uznana za działalność gospodarczą. Rolnika nie da się więc zakwalifikować do kategorii przedsiębiorców.

Nie da się dlatego, że SwobGospU - przedsiębiorca to ten, który wykonuje działalność gospodarczą. A jeśli działalność gospodarcza nie obejmuje swym zakresem działalności rolniczej - to rolnik nie jest przedsiębiorcą. Koniec i bomba.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 r. - przedsiębiorcami są te podmioty, które klasyfikuje do kategorii przedsiębiorców SwobGospU.

Prezes UOKiK jak i poszczególni dyrektorzy - wydają opinie, w których uznają rolników za przedsiębiorców.

Nie ma żadnych orzeczeń administracyjnych, by rozstrzygnąć ten węzeł gordyjski.

OSOBY PRAWNE

Byłoby dużym uproszczeniem, gdyby powiedziało się, że każda osoba prawna to przedsiębiorca.

Trzy grupy osób prawnych:

1) instytucjonalne osoby prawne - będące instytucjami życia publicznego. Np. JST, Skarb Państwa,

Nie są to przedsiębiorcy. SP jak i JST nie wykonują bezpośrednio działalności gospodarczej.

SwobGospU mówi o działalności we własnym imieniu. Ani JST ani SP nie wykonują działalności gospodarczej we własnym imieniu.

SP i JST posługują się wyspecjalizowanymi jednostkami organizacyjnymi, które w ich imieniu wykonują działalność gospodarczą. Takimi jednostkami są zakłady budżetowe.

To stwierdzenie Powałowski wywodzi z ustawy z 1997 r. o gospodarce komunalnej.

Ustawa ta przewiduje, że JST dla potrzeb związanych z działalnością gospodarczą - tworzą zakłady budżetowe.

Prowadzą one tę działalność w imieniu właściwej JST.

Na podobnych zasadach tworzy zakłady budżetowe SP.

Nieporozumieniem jest traktowanie spółek, gdzie jedynym udziałowcem jest SP lub JST za

Wykonują bowiem działalność gospodarczą we własnym imieniu.

2) osoby prawne o charakterze normatywnym - ich byt prawny wiąże się z wejściem w życie określonego aktu prawnego (zazwyczaj ustawy).

Ich byt prawny jest zależny od obowiązywania tej ustawy (gdy ustawa przestaje funkcjonować, to przestają również funkcjonować osoby prawne)

W dużej większości objęte są zakazem wykonywania działalności gospodarczej  nie da się ich zaliczyć do przedsiębiorców.

Np. publiczne szkoły wyższe, PAN, Opera Narodowa, agencje rządowe itp.

Rządowe agencje  np. ANR.

Niemożliwość wykonywania działalności gosp. przez normatywne osoby prawne - wiążę się ze stawianiem tym osobom odmiennych celów - nie związanych z działalnością gospodarczą.

3) Osoby prawne typu rejestrowe

Osoby prawne pojawiają się wtedy, gdy dany podmiot zostanie wpisany do odpowiedniego rejestru. Tym rejestrem jest KRS.

Wpisanie do rejestru - oznacza początek bytu prawnego osoby prawnej, jak i nabycie w tym momencie osobowości prawnej.

Jeżeli dany podmiot zostaje wykreślony z rejestru  traci swój byt prawny, przestaje być osobą prawną.

To nie jest jednolita grupa podmiotów

Wśród osób prawnych typu rejestrowego wyróżniamy:

1. grupa osób, które działalność gospodarczą z przyczyn stricte prawnych muszą wykonywać

1. spółdzielnie

2. przedsiębiorstwa państwowe

Ad. a - jeśli spółdzielnia nie wykonuje działalności gosp przez 3 miesiące, to zostają one wykreślone z rejestru (?)

4) osoby prawne, które działalność gosp. mogą wykonywać bez żadnych przeszkód - i w zdecydowanej większości ją wykonują

Te osoby prawne mogą wykonywać także inną działalność niż gospodarcza. W tej grupie mieszczą się spółki kapitałowe prawa handlowego.

Np. Spółki kapitałowe prawa handlowego (z.o.o. I SA).

* wszystkie spółki kapitałowe prawa handlowego podlegające wpisowi do rejestru

 kwalifikowane są przez ustawę o KRS do kategorii przedsiębiorców - niezależnie od tego, czy ta spółka wykonuje działalność gospodarczą, czy też takiej działalności nie wykonuje.

Każda taka spółka jest bowiem wpisywana do rejestru KRS (przyczyna formalna).

• osoby prawne, które mogą prowadzić działalność gospodarczą z tym jednak, że działalność ta nie może być przez nie traktowana jako cel ich funkcjonowania

Działalność gosp. może być dla nich środkiem realizacji określonego celu społecznego.

Dwa przykłady: fundacje i stowarzyszenia.

Jeszcze jedna grupa typu rejestrowego

* osoby prawne, które nie mogą prowadzić działalności gospodarczej - bo są objęte zakazem prowadzenia działalności gosp.

Np. publiczne zakłady opieki zdrowotnej

Podlegają wpisowi do charakterystycznego rejestru: Rejestr Fundacji, Stowarzyszeń, zakładów opieki zdrowotnej i innych jednostek …

Osoba prawna, która jest najczęściej spotykana na rynku gospodarczym - spółka z o.o.

 jako osoba prawna podlega pełnej odp. prawnej za własne zobowiązania - trochę wbrew nazwie

 nazwę tego typu spółki należy wiązać raczej z brakiem odpowiedzialności za działania spółki po stronie wspólników - nie ponoszą oni odp. za zobowiązania spółki. Wyjątek: wspólnicy pełniący funkcję w zarządzie danej spółki, działają na szkodę danej spółki - wtedy odp. można im przypisać.

Cieszy się bardzo dużą popularnością , ze względu na dwie okoliczności:

1. prostota organizacyjna spółki - w miarę łatwy i prosty sposób się tworzy. Wymaga małej ilości organów - tylko zarząd i zgromadzenie wspólników - czasami w dużych spółkach jest wymagana jeszcze rada nadzorcza.

Ta prostota wiąże się z tym, że taką spółkę może utworzyć 1 osoba - zarówno fizyczna jak i prawna.

Jednak: jest zakaz tworzenia spółek 1-osobowych przez inną spółkę 1-osobową.

2) wystarczy dla jej założenia 5000 zł kapitału zakładowego. Do niedawna było to 50 000 zł.

* wykluczona dla działalności bankowej, ubezpieczeniowej, funduszu inwestycyjnego, emerytalnego; spółki prowadzącej rejestr dłużników, giełdy towarowej, kapitałowej

Nie można jej traktować jako rzemieślnika.

Podjęcie działalności gospodarczej może nastąpić, gdy zostanie zawarta umowa spółki - jest to tzw. akt założycielski.

Tę działalność można prowadzić także w spółce z o.o. w organizacji - za zobowiązania takiej spółki odpowiedzialność ponoszą jej założyciele.

• może prowadzić działalność przez okres max. 6 miesięcy.

• Jeśli zarząd takiej spółki nie złoży wniosku do sądu rejestrowego o wpisanie spółki do rejestru - to umowa spółki lub akt założycielski zostaje objęty nieważnością.

• wykorzystywana jest także dla potrzeb związanych z procesem o charakterze przekształceniowym  proces prywatyzacji

Przedsiębiorstwa państwowe są przekształcane w m.in. spółki z o.o.  czyli przedsiębiorstwa państwowe poddawane są tzw. komercjalizacji (przekształcanie przedsiębiorstw państwowych w spółki).

* początkowo SP jest jedynym udziałowcem, a następnie udziały zbywane są podmiotom prywatnym

Spółka akcyjna

• spółka kapitałowa

• wymagany kapitał początkowy: na poziomie 100 000 zł.

Jest jednak wiele przypadków, gdzie kapitał ten powinien być podwyższony: banki, zakłady ubezpieczeń, giełdy, spółki zajmujące prowadzeniem rejestru dłużników.

Spółka akcyjna nie może prowadzić działalności zawodowej, ani nie może być uznana za rzemieślnika.

Nie są to osoby prawne rejestrowe - nie podlegają wpisowi do KRS.

3 Organy:

* zarząd

* rada nadzorcza

* zgromadzenie akcjonariuszy

* niekiedy: komisja rewizyjna jako organ kontroli wewnętrznej

Wymagania

 obowiązek zapraszania na każde zgromadzenia notariusza (w jakim celu - sprawdzić)

W większym stopniu wykorzystywane w procesie komercjalizacji

Może występować w fazie w organizacji  po podpisaniu akt założycielskich  za zobowiązania odpowiadają jej założyciele.

Przedsiębiorstwo państwowe

Mamy w tej chwili ok. 500 przedsiębiorstw państwowych. Przeszły znaczną ewolucję odnośnie zakresu jak i sposobu swego działania. Na początku lat 90-tych - było ich 9000.

Do dzisiaj większość została zlikwidowana, ogłoszono ich upadłość, bądź podległa przekształceniom w ramach prywatyzacji. Zostało tylko te 500.

Przedsiębiorstwo państwowe to z założenia - podmiot, który jest samodzielny, samorządny i samofinansujący.

ALE:

Prof. Powałowski:

1) Nie jest to podmiot samodzielny - każde ma bowiem swój organ założycielski (nadzorczy) - w większości przypadków tymi organami są wojewodowie.

Organ nadzorczy ma bardzo liczne uprawnienia - może on przedsiębiorstwo podzielić, połączyć z innym, zlikwidować, poddać sanacji (czyli postępowaniu naprawczemu). Może również podpisać umowę o zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym.

Może zadecydować również o poddaniu tego przedsiębiorstwa procesowi prywatyzacji  wnioskuje do ministra, przy prywatyzacji bezpośredniej - po prostu zadecydowanie o wszczęciu postępowania prywatyzacyjnego

• w konsekwencji uprawnień organu nadzorczego może zarządzać mienie przedsiębiorstwa, a w skrajnym przypadku nawet może je pozbawić.

2) Nie jest to również podmiot samorządny - powinien istnieć samorząd pracowniczy, ale został wyposażony w bardzo daleko idące kompetencje zarządcze - i stąd wynikają poważne problemy - o których wszyscy wiemy.

Dlatego się go znacznie ogranicza lub też wyklucza z działania np. przy likwidacji, przy postępowaniu sanacyjnym, przy zawarciu umowy o zarządzanie przedsiębiorstwa  samorząd się wtedy likwiduje.

3)kwestia finansowania: w przeszłości przedsiębiorstwa były dotowane - ale w warunkach członkostwa w UE okazało się, że nie można zbytnio dotowania kontynuować w dotychczasowym kształcie.

Przedsiębiorstwa państwowe zostaną w sposób stopniowy przekształcone w spółki kapitałowe prawa handlowego (jest to pogląd dominujący). Inni - powstaną nowe podstawy dla zreorganizowanych przedsiębiorstw państwowych

Podobne do przedsiębiorstw państwowych są jednostki badawczo-rozwojowe.

Ich zadanie: po części prowadzenie działalności gospodarczej, po części prowadzenie badań  mają być czynnikiem wdrożeniowym działalności gospodarczej. Większość z nich zostały przekształcone w spółki akcyjne.

Spółdzielnie

* występują pod różnymi postaciami:

 najczęściej mieszkaniowe, nieliczne rolnicze, bardzo sporadycznie rzemieślnicze, specyficzna kategoria: spółdzielnie pracy (członkowie są jednocześnie pracownikami - połączenie członkostwa z obowiązkami pracowniczymi), banki spółdzielcze.

Spółdzielnie socjalne (spółdzielnie, których członkowie z przyczyn materialnych lub społecznych nie mogą sobie pozwolić na wykonywanie indywidualnej działalności gospodarczej)

Różne podstawy prawne

• prawo spółdzielcze

• dotyczące banków spółdzielczych

• dotyczące spółdzielni socjalnych

• dotyczące spółdzielni mieszkaniowych

Spółdzielnia jest obligatoryjnym przedsiębiorcą  podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców, muszą prowadzić działalność gosp.

 konsekwencją nieprowadzenia działalności gospodarczej jest wykreślenie z rejestru

przedsiębiorców.

Spółdzielnia jest osobą prawną typu korporacyjnego  czynnikiem zasadniczym jest porozumienie osób. Członkowie stanowią substrat spółdzielni.

W odróżnieniu: spółki prawa handlowego typu kapitałowego  kapitał jest substratem spółki  są to osoby prawne typu fundacyjnego.

Spółdzielnię może utworzyć nie mniej niż 10 osób  podpisują statut spółdzielni, określają reguły funkcjonowania spółdzielni, określają m.in. wpisowe (opłata manipulacyjna z tytułu wstąpienia do spółdzielni), określają wkład członka spółdzielni (finansowy bądź rzeczowy).

Ustawa „Prawo spółdzielcze” - majątek spółdzielni jest własnością jej członków  jednak spółdzielnia jest osobą prawną, a więc jest podmiotem prawa własności, stąd nie przystaje do tego powyższe stwierdzenie.

Rozwój spółdzielni - są przeróżne trendy w określonych kierunkach działalności. Bardzo dobrze mają się banki spółdzielcze - wrosły w krajobraz gospodarki polskiej i działają prężnie.

Przy spółdzielniach mieszkaniowych - stagnacja

Przy rzemieślniczych i rolniczych - tragedia.

Spółdzielnie pracy - przeżywały całkiem trudny okres, zbytnio się nie pojawiają, bo trudno im zaistnieć.

WYKŁAD 6

Fundacje i stowarzyszenia jako osoby prowadzące działalność gospodarczą

• ani stowarzyszenia ani fundacje nie może mieć wyznaczonego celu jakim byłaby działalność gospodarcza

Działalność gospodarcza  może jednak być dla każdej z tych osób środkiem realizacji założonego celu

Czasami wątpliwości odnośnie celu muszą być przez sąd rejestrowy rozstrzygane.

Nie jest regułą to, że jeśli zakwalifikuje się dane działanie jako środek  to w rzeczywistości może to być cel/środek.

Stowarzyszenia

• mogą być tworzone przez osoby fizyczne (15) mogą określić swój statut, wskazać na działanie stowarzyszenia, określić jego cele, siedzibę, wybrać odpowiednie władze

• może skupiać również osoby prawne  ale OP nie są pełnymi członkami stowarzyszenia - mogą być tylko członkami wspierającymi. Wsparcie może mieć charakter finansowy, ale także organizacyjny

Chcąc zająć się działalnością gospodarczą - stowarzyszenie powinno wskazać w statucie jaką przedmiotowo będzie ta działalność gospodarcza, a także jak będzie oznaczona przy wykorzystywaniu Polskiej Klasyfikacji Działalności.

Powinna być określona jako „środek realizacji jakiegoś celu stowarzyszenia”

Jeśli mamy kilka celów - trzeba wskazać z jakim celem działalność gospodarcza powinna być sprzężona.

Ustawa prawo o stowarzyszeniach umożliwia pozyskiwanie środków finansowych z następujących źródeł:

- składki (głównie)

- spadkobranie

- zapisy

- darowizny

- środki zgromadzone w ramach zbiórek publicznych

Jeśli działalność gospodarcza pozwoli na osiągnięcie zarobków (zostanie wypracowany zysk/dochód) to wypracowane środki nie mogą być przeznaczone na ich podział między członków stowarzyszenia.

To wyraźny zakaz ustawowy.

Na co mogą być przeznaczone?  na realizację celów całego stowarzyszenia

Fundacje

Trochę inaczej niż przy stowarzyszeniach

Może utworzyć je każdy - niezależnie od tego czy jest osobą fizyczną czy prawną. Niezależnie od tego, czy ma siedzibę/miejsce zamieszkania w Polsce czy za granicą.

Musi mieć swój statut, choć możliwe jest także, iż

 statut fundacji zostanie określony przez osobę wyznaczoną przez fundatora i

 osoba ta zostanie wyznaczona przez fundatora w ramach sporządzonego testamentu.

Wówczas statut powstanie już po śmierci fundatora. Wszelkie inne działania organizacyjne związane z fundacją również

Rodzaje:

1) fundacje kapitałowe - to taka, która gromadzi środki majątkowe. Te zgromadzone środki stanowią jej sui generis kapitał. Z tych zgromadzonych środków fundacja kapitałowa realizuje swój wyznaczony statutem cel (inaczej: wydatkuje)

Od strony ekonomicznej - fundacja może wydatkować tylko tyle środków ile zgromadzi w ramach kapitału

Jeśli fundacja nie ma nowych środków  to taka fundacja traci rację bytu

Często ich byt zależy od koniunktury politycznej, popularności fundatora --> w praktyce mają krótki żywot

2) fundacje dochodowe - gromadzi określone środki - środki majątkowe

Te środki natomiast nie są natychmiast przeznaczone na cele fundacji - one są inwestowane, lokowane, zaangażowane do różnych przedsięwzięć, by zapewnić fundacji dochód. Ten dochód mogą przynosić zakupowane przez fundację nieruchomości, lokaty bankowe, prowadzona działalność gospodarcza, mogą to być dywidendy z akcji posiadanych przez fundacje

Fundacja taka powinna być nastawiona na ZAROBEK.

Zarobek podlega wydatkowaniu na cele określone w statucie fundacji

Przykład takiej fundacji - Fundacja Alfreda Nobla.

Z działalnością gospodarczą fundacji wiążą się dosyć dziwne obwarowania - wynikające z ustawy o fundacji.

Ta ustawa jest już dosyć archaiczna - pochodzi z 1984 r.

Lobbował za tym Kościół katolicki.

Fundacje istniały do początku lat 50-tych, potem je znacjonalizowano, by powróciły w 1984 r.

Zasady wielokrotnie się zmieniały.

Ograniczenia

1. fundacja powinna mieć na działalność gospodarczą kwotę w wysokości 1000 zł.  w kontekście prowadzenia działalności gospodarczej jest to kwota śmieszna.

• SN doszedł do przekonania, że jeśli fundacja miała przeznaczyć na potrzeby związane z działalnością gospodarczą 1000 zł, to drugi 1000 zł powinna przeznaczyć na realizację własnych celów statutowych.

W ustawie nigdzie nie jest powiedziane ile środków powinna mieć fundacja na realizację swoich celów. Można więc przeznaczyć symboliczną złotówkę.

DLATEGO: Niemożliwa jest dysproporcja między tym co służy realizacji celu podstawowego a tym, co jest przeznaczone na realizację działalności gospodarczej.

- mija się to bowiem z ideą fundacji.

2. środki wypracowane przez działalność gospodarczą nie powinny być przeznaczone na potrzeby fundatora lub fundatorów

(nie wynika to wprost z ustawy; w praktyce nie jest do końca tak do końca).

Reasumpcja:

Obydwie te wskazane osoby prawne podlegają wpisowi do rejestru stowarzyszeń, zakładów opieki zdrowotnej i innych organizacji społeczno zawodowych.

 jest tylko w części jawny

 można korzystać w pełni z rejestru, lecz akta rejestrowe są objęte niepełną jawnością, a osoby, które chcą mieć dostęp muszą wykazać interes prawny

Jeśli stowarzyszenie/fundacja zamierza podjąć działalność gospodarczą - to taka fundacja/stowarzyszenie podlega wpisowi również dodatkowo do rejestru przedsiębiorców.

 jest w całości jawny

Te dwa podmioty będą niejako figurować w rejestrze podwójnie - jako przedsiębiorcy i jako fundacje/stowarzyszenia. Ze wszystkimi tego konsekwencjami

To tyle odnośnie osób prawnych.

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NIE BĘDĄCE OSOBAMI PRAWNYMI

Te jednostki są uznawane za przedsiębiorców tylko w sytuacji, gdy przysługuje im wynikająca z przepisów rangi ustawy zdolność prawna.

Tu powstaje szereg wątpliwości

Czy powinniśmy brać pod uwagę tylko przepisy KC, czy też przepisy pozakodeksowe. Czy zdolność prawna = zdolność sądowa?

Następnie rodzi się pytanie: czym jest jednostka organizacyjna (JO)?

To pytanie najczęściej kieruje się w stronę spółek cywilnych.

JO - często wiele przepisów i statystyk uznaje spółkę cywilną za jednostkę organizacyjną.

Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych traktowane są jako JO nie posiadające zdolności prawnej.

Czy zakłady budżetowe także? Jawohl.

Cztery spółki osobowe prawa handlowego

- jawna

- partnerska

- komandytowa

- komandytowo-akcyjna

To są niekwestionowani przedsiębiorcy.

O nich mówi KC, SwobGospU,

WYKŁAD 7

Spółka jawna  ma bardzo prostą konstrukcję - jest spółką, która w swym charakterze jest bardzo zbliżona do spółki cywilnej. Różnica jest jednak podstawowa: spółka jawna jest uznawana za podmiot prawa i ma ona wyznaczony przez Kodeks Spółek Cywilnych (KSH?) sfery zdolności prawnej.

Spółka jawna jest spółką handlową, a spółka cywilna - po prostu cywilna.

W obydwu przypadkach mamy do czynienia z realizacją celu gospodarczego, a także mamy do czynienia z brakiem struktury organizacyjnej.

W spółce jawnej nie muszą funkcjonować organy (w większości obywa się bez nich), ale wolą wspólników może być powołanie czegoś, co przybierze nazwę „zarządu”.

O losie spółki jawnej decydują wspólnicy w drodze uchwał.

Wspólnicy są uprawnieni i zobowiązani do prowadzenia spraw spółki i są uprawnieni do jej reprezentacji.

Nazwisko przynajmniej 1 wspólnika powinno być zamieszczone w firmie - nie musi to być imię, wystarczy nazwisko.

Spółka jawna przeznaczona jest do prowadzenia działalności gospodarczej, choć nie powinna to być działalność obarczona szczególnym ryzykiem.  wspólnicy spółki ponoszą odpowiedzialność subsydiarną.

Ta odpowiedzialność pojawia się wtedy, kiedy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczne.

Wspólnicy spółki ponoszą pełną odpowiedzialność za swoje zobowiązania.

 podlegają wtedy wpisowi do rejestru dłużników niewypłacalnych i traktowani są jako potencjalni dłużnicy.

Wpis oznacza, iż trzeba zwrócić uwagę na sytuację takiego osobnika, bo może się okazać niewypłacalny.

Jest to sygnał ostrzegawczy wysłany wobec osób trzecich.

Spółka partnerska  jest bardzo podobna do spółki jawnej.

KSH wskazuje na możliwość stosowania przepisów o spółce jawnej w odniesieniu do spółki partnerskiej. Jeśli przepisy o spółce partnerskiej nie stanowią inaczej, stosuje się przepisy o spółce jawnej

Różnice:

• w spółce partnerskiej mamy partnerów a nie wspólników

• cel działalności spółki jest bardziej określony - może być prowadzona działalność gospodarcza w zakresie wykonywania wolnych zawodów

 nie jest to jednak doskonałe - patrz niżej

Pogląd Kidyby - na pytanie kto prowadzi działalność gospodarczą - spółka czy wspólnicy?

Jeśli spółka  czy spółka partnerska wykonuje wolny zawód?

Wolny zawód wykonywany jest osobiście przez osobę fizyczną - wiąże się z przynależnością do korporacji zawodowej.

Stąd należałoby wskazać partnerów jako prowadzących  są osobami fizycznymi wykonującymi wolne zawody.

Czy partnerzy wykonując działalność zawodową, prowadzą działalność gospodarczą?

Nie, ponieważ oni nie działają jako przedsiębiorcy. Nie działają we własnym imieniu, lecz w imieniu spółki jako podmiotu prawa.

Kidyba  gdyby uznać nawet, że wspólnicy w spółce partnerskiej wykonują wolne zawody, że ich działalność jest dział. Gosp. i że działają we własnym imieniu  czym wobec tego zajmuje się spółka?

Można przyjąć, że spółka zajmuje się czynnościami organizacyjnymi, stanowi takie podłoże do wykonywania działalności gospodarczej.

Bardzo podobna do struktury spółki cywilnej wraz z identycznymi problemami - są spółki cywilne w Niemczech.

Wystarczyłyby w odniesieniu do spółki, że partnerzy w spółce wykonują w jej ramach tylko czynności zawodowe a sama spółka prowadzi działalność gospodarczą wskazując jej sui generis sytuację prawną.

Odpowiedzialność  pełna odpowiedzialność spółki za jej zobowiązania, ale jednocześnie partnerzy ponoszą odpowiedzialność subsydiarną, dodatkowo poszczególni partnerzy nie odpowiadają za zobowiązania pozostałych partnerów, związek z wykonywaną przez nich działalnością, partnerzy ponoszą odpowiedzialność za skutki czynności podejmowanych przez zatrudnionych przez danego partnera.

Partnerzy we wzajemnych relacjach ponoszą odpowiedzialność solidarną.

Spółka Komandytowa

Tu mamy przynajmniej dwóch wspólników. Przynajmniej jeden z nich pełni rolę komplementariusza.

Komplementarusz - osoba, która podejmuje się trudu związanego z czynnościami składającymi się na działalność gospodarczą, często stwierdza, że właśnie on osobiście zajmuje się czynnościami z zakresu działalności gospodarczej jak i organizacyjnej - jest podmiotem sprawczym działalności spółki, podejmuje decyzje operatywne (zarządcze)

• jest tym wspólnikiem, który ponosi odpowiedzialność subsydiarną całym swoim majątkiem

• zazwyczaj do spółki nie wnosi majątku  komplementariusz do spółki może wnosić własną pracę.

Przynajmniej 1 ze wspólników pełni rolę komandytariusza.

• wnosi do spółki majątek  substytut kapitału , majątek ten uzyskuje

• przepisy nie określają minimum sumy komandytowej  zakłada się jednak, że sumę komandytową powinna stanowić kwota, która jest wystarczająca do podjęcia działalności gospodarczej (przyjmuje się, ,że powinna być równa kwocie najniższego kapitału zakładowego w spółce z.o.o.  obecnie 5000 zł.

• w zamian za wniesienie wkładu majątku do spółki oczekuje, że będzie pozyskiwał w wyniku działalności gospodarczej spółki określone profity  coś jak dywidenda (jego pieniądze będą generowały określony dochód)

• taki jest podstawowy cel komandytariusza

• nie uczestniczy w podejmowaniu bieżących decyzji

• wspólnie z komplementariuszem podejmuje uchwały do istotnych spraw spółki

• komandytariusz uczestniczy w wykonywaniu czynności przekraczających zwykły zarząd, komplementariusz podejmuje czynności w ramach zwykłego zarządu.

W spółce komandytowej (tak jak i w innych spółkach)  konieczne jest zawarcie nazwiska lub firmy jednego ze wspólników.

Tym wspólnikiem powinien być komplementariusz.

Komandytariusz może pozostać anonimowy.

Jeżeli komplementariusz jest jednostką organizacyjną mającą np. osobowość prawną (to wtedy w nazwie spółki komandytowej pojawią się 2 określenia odnoszące się do 2 różnych spółek  będzie jakaś nazwa własna, po czym może być jakieś określenie - np. sp. z o.o. Po czym po przecinku będzie oznaczana spółka komandytowa

Spółka komandytowo-akcyjna

Jest bardzo zbliżona do spółki komandytowej. W spółce komandytowo akcyjnej mamy - przynajmniej jednym z wspólników jest komplementariuszem - drugi jest akcjonariuszem.

Podział ról jest bardzo podobny

komplementariusz i akcjonariusze.

Dwie okoliczności

1)

1. akcjonariusz nie ponosi żadnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki - odpowiedzialność ponosi wyłącznie komplementariusz.

2. odpowiedzialność ponosi ten wspólnik, który jest komplementariuszem.

2. zadaniem akcjonariusza jest dostarczenie spółce środków majątkowych, stanowiących fundament

1. w przypadku tej spółki dostarczenie środków majątkowych może nastąpić przez emisję akcji w sposób ciągły  spółka jest nastawiona na permanentny dopływ środków z zewnątrz poprzez emisję akcji

2. Majątek spółki komandytowej jest względnie stały, w spółce komandytowo akcyjnej majątek jest stale powiększany

Spółki komandytowo-akcyjne są mało popularne w Polsce - istnieje zaledwie kilkadziesiąt spółek.

Najprawdopodobniej dlatego, że z jednej strony komplementariusz jako jedyny odpowiada za zobowiązania spółki w ramach konstrukcji odpowiedzialności subsydiarnej.

Akcjonariusze - wolą działać głównie w spółkach akcyjnych.

Inne jednostki organizacyjne mniemające osobowości prawnej, z tym, że często podważane - nie są traktowane jako przedsiębiorcy.

1) Oddział przedsiębiorcy zagranicznego - jednostka organizacyjna, której status reguluje ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

Aby powstał - wymagany jest wymóg wzajemności - można tworzyć oddziały tylko wtedy, jeżeli w krajach pochodzenia polscy przedsiębiorcy mają analogiczną możliwość - takie same uprawnienia.

Zasada wzajemności występuje w prawie wspólnotowym, w pozostałych przypadkach zasada wzajemności musi zostać udowodniona.

Można ją wykazać w oparciu o umowę bilateralną albo o stan faktyczny (np. na podstawie zaświadczenia odpowiedniego organu, że przedsiębiorcy polscy w jego kraju mogą tworzyć oddziały).

Oddział podlega wpisowi do KRS, a w jego ramach do rejestru przedsiębiorców.

Podobnie jak może zostać utworzony, tak samo może zostać zlikwidowany.

Likwidacja oddziału - dwie sytuacje:

a) wola przedsiębiorcy zagranicznego - a także z jego sytuacją prawną - jeśli podlega likwidacji w kraju pochodzenia, to oddział w Polsce też jest likwidowany.

Kwestionowanie statusu przedsiębiorcy oddziału

W sensie formalnym oddział jest przedsiębiorcą  podlega wpisowi do KRS.

Bezsprzecznie zajmuje się działalnością gospodarczą - z tym, że oddział nie działa we własnym imieniu. On tę działalność gospodarczą wykonuje jednak w imieniu przedsiębiorcy zagranicznego.

W Polsce mamy trzy kategorie oddziałów przedsiębiorców:

* oddziały banków zagranicznych

* oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń

* „zwykłe” oddziały - zajmujący się innymi działami

Oddziały zasadniczo mogą prowadzić działalność gospodarczą - jednak tylko taką jaka mieści się w zakresie działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego.

2) Przedstawicielstwo

Może być utworzone zasadniczo przez każdego przedsiębiorcę zagranicznego, z tym jednak zastrzeżeniem, że w ramach przedstawicielstwa nie jest możliwe prowadzenie wszelkiej działalności gospodarczej, a jedynie może to być działalność związana z reklamą i promocją.

Przedstawicielstwa wpisywane są do specjalnego rejestru - tzw. rejestr przedstawicielstw.

Ma on charakter administracyjny, prowadzony jest przez Ministra Gospodarki.

Nie mylić przedstawicielstwa z KC z tym przedstawicielstwem

3) Zakład budżetowy

Wskazuje na nie ustawa o gospodarce komunalnej.

W ramach - działalność komunalna w zakresie użyteczności publicznej.

JST wykorzystują zakłady budżetowe dla celów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Samą działalnością gospodarczą się nie zajmuje.

Zakład budżetowy nie ma osobowości prawnej - choć jak popatrzeć na niektóre ustawy mamy zakłady budżetowe, którym przyznana jest osobowość prawna.

Chodzi tu o zakłady utworzone na mocy ustawy - tzw. zakłady normatywne.

Zakład budżetowy działa zawsze w imieniu swojego założyciela - a więc JST lub SP.

4)Spółka cywilna

Jest to umowa prawa cywilnego.

Z perspektywy ustawy o statystyce publicznej  jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej.

Spółka cywilna podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Urzędowego Gospodarki Narodowej (REGON).

W ujęciu przepisów podatkowych  spółka cywilna jest podmiotem, który prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Spółka cywilna jest podatnikiem i płatnikiem podatku od towarów i usług.

Spółka cywilna w związku z tym jest podmiotem uzyskującym numer identyfikacji podatnika (NIP)  przewiduje to ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.

Przepisy publiczne przewidują jej podmiotowość, na gruncie przepisów prywatnoprawnych - nie ma czegoś takiego, jest to wyłącznie umowa.

SYSTEMY LEGALIZACJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

1. ewidencja działalności gospodarczej  tutaj głównie osoby fizyczne.

2. Krajowy Rejestr Sądowy

A także dodatkowe systemy:

a) koncesyjny

b) zezwoleń

c) zgód

A także z systemami celowymi:

a) statystycznym

b) podatkowym

c) ubezpieczeniowym

Co powinien uczynić potencjalny przedsiębiorca, by legalnie rozpocząć działalność gospodarczą?

 Jeżeli jest osobą fizyczną - powinien podjąć działania w ramach jego zaistnienia, w ramach ewidencji działalności gospodarczej.

 jeżeli jest osobą prawną - to taki przedsiębiorca powinien wystąpić o wpisanie go do rejestru przedsiębiorców

Ad. 1 Ewidencja istnieje od 1989 r. Jest instytucją wolnościową - każda osoba fizyczna w oparciu o przepisy dotyczące ewidencji, może podjąć działalność gospodarczą.

Przed 1989 r. - system typowo reglamentacyjny - prowadzenie działalności gospodarczej wymagało podjęcia odpowiedniej decyzji administracyjnej.

Na mocy wówczas obowiązującej ustawy o działalności gospodarczej - do ewidencji wpisywano dwa typy podmiotów:

1. osoby fizyczne

2. spółki cywilne

Ten stan przetrwał do roku 2000. Wtedy zaczęły obowiązywać przepisy ustawy - Prawo działalności gospodarczej.

W swej pierwotnej wersji - z 1999 r.  w ogóle nie zawierało przepisów odnoszących się do ewidencjonowania. Dopiero wersja, która weszła w życie - zawierała zaledwie kilka przepisów dotyczących ewidencjonowania.

Stało się tak dlatego, ponieważ pojawiła się koncepcja  aby wszyscy przedsiębiorcy (w tym osoby fizyczne) podlegali wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS.

Wydawała się jazzy, ale nie została zrealizowana z przyczyn praktycznych  sądy rejestrowe mogłyby być niewydolne i nie podołać trudowi związanych z rejestracją 3 mln podmiotów działalności gospodarczej.

Tyle nadal jest osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

Zatem „doklejono” przepisy o ewidencji - w 2000 r. i od razu je zmieniono.

Stwierdzono, że ewidencja działalności gospodarczej będzie instytucją tymczasową - tylko przez rok będzie funkcjonować. Później przedłużono o 2 lata, a w 2003 r. uczyniono ją instytucją trwałą.

Przepisy o ewidencji przeniesiono z końca ustawy, na jej początek.

W 2004 r. stała się jeszcze bardziej trwała - zaistniałą w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Nowa ewidencja miała niedługo wejść w życie - ale wprowadzono vacatio legis - po czym znowu zmieniono koncepcję - wprowadzono nową Centralną Ewidencję Informacji o Działalności Gospodarczej - pojawi się w lipcu 2011 r.

Odnośnie ewidencji obowiązują stare przepisy z ustawy - Prawo Działalności Gospodarczej z 1999 r.

Ta ustawa jest „kadłubowa” - art. 7a - z doklejonymi artykułami z innymi literami.

Ewidencja jest to system legalizacyjny dlatego, że przedsiębiorca - osoba fizyczna - może wykonywać działalność gospodarczą jedynie wtedy, jeśli przedsiębiorca ten jest wpisany do ewidencji działalności gospodarczej.

Przy czym (pojawiło się w ubiegłym roku) rozpoczęcie działalności gospodarczej możliwe jest z momentem złożenia wniosku o wpisanie do ewidencji.

Wniosek o wpis składa się na podstawie domicylu. Jest problematyczne, czy zasada ta jest słuszna  zasadniczo osoba fizyczna może podjąć działalność w dowolnym miejscu.

Osoby nie mające obywatelstwa polskiego - wg miejsca wykonywania działalności gospodarczej.

Postulat - zastosować rozwiązania takie jak przy zagranicznych.

Organy prowadzące ewidencję - organ gminy - jako zadanie zlecone z zakresu administracji publicznej.

Organem ewidencyjnym jest wójt, burmistrz, prezydent.

„organ ewidencyjny” - odnosi się do pewnego zakresu czynności wykonywanej przez ten organ.

Organy ewidencyjne dokonują czynności, które są w skali całego kraju ujednolicone.

Jest jedna procedura ewidencyjna - zresztą mało skomplikowana.

Przyjmują wnioski o analogicznej treści, wnioski o wpis, wydają zaświadczenie o dokonanych wpisach.

Zasadniczo mamy tyle ewidencji ile mamy gmin w Polsce. Każda gmina prowadzi własną ewidencję.

Aby móc prowadzić działalność - należy zwrócić się do właściwego organu ewidencyjnego.

Nie ma żadnej ogólnokrajowej bazy, z której można byłoby dane uzyskać.

Jest to niesamowicie problematyczne - ich jest nadal ok. 3 mln…

Ewidencja jest jawna, lecz mamy do czynienia z jawnością typu formalnego.

Ona sprowadza się do tego, że każdy może uzyskać dane wpisane do ewidencji, niezależnie od tego, czy ma interes prawny  postuluje się wprowadzenie jawności materialnej.

Ogólnie - jawność materialną spodziewamy się osiągnąć w 2011 r. (wtedy wejdzie ten Centralny Rejestr wymieniony wyżej)

Zakłada się, iż dane wpisane do ewidencji są danymi prawdziwymi - a organ ewidencji stoi na straży prawdziwości tych danych.

Nie będzie to rękojmia publicznej wiary - niemniej będzie to domniemanie prawdziwości tych danych.

Kwestia zakresu danych wprowadzanych do ewidencji

Z punktu widzenia przedsiębiorców (osób fizycznych) - tych danych może być niewiele, bo nie są skłonni udostępniać wszystkich informacji na swój temat.

Te przepisy przewidują jedynie wskazanie danych co do imienia, nazwiska, miejsca zamieszkania, numeru PESEL, miejsca wykonywania działalności gospodarczej, przedmiotu działalności gospodarczej wg PKD.

Jest to zgodne z interesem przedsiębiorców, ale nie z wierzycieli i interesów publicznych.

Oprócz tych danych, które są wpisane do ewidencji musimy wskazać na to, czy dana osoba wpisana do ewidencji prowadzi działalność indywidualnie, czy wspólnie z innymi osobami fizycznymi; należałoby wskazać czy dana osoba fizyczna ma odpowiedni ukształtowany ustrój majątkowy małżeński.

Należałoby także wskazywać, czy dana osoba może działać w pełni samodzielnie - a więc, czy nie ma przypadkiem ustanowionego kuratora.

Należałoby podać też dane dotyczące koncesji, licencji, zezwoleń, danych, które określają, że dana osoba została wpisana do rejestru działalności regulowanej.

Brak tych danych jest niewątpliwym uszczerbkiem dla interesu publicznego.

Co jeszcze powinno być wpisywane, a nie jest?

Powinny być informacje nt. kondycji finansowej przedsiębiorcy np. postępowanie dot. upadłości, czy postępowanie naprawcze.

Osoby, którym zakazano prowadzenia działalności gospodarczej podlegają wpisowi do rejestru dłużników niewypłacalnych.

WYKŁAD 12.04.2010 r.

Centralna ewidencja działalności gospodarczej  jest to nowa instytucja, została określona przepisami SwobGospU  vacatio legis będzie trwało do lipca 2011 r.

Podstawowe kwestie

1. to ma być system elektroniczny/informatyczny jak kto woli.

System, który zapewni, że nowa ewidencja będzie autentycznie centralną bazą danych. Nie będzie odrębnych ewidencji prowadzonych w skali każdej gminy, ale będzie jedna ewidencja, choć obsługiwana przez poszczególne oddziały - oddziały ewidencji.

Ta nowa ewidencja ma być bazą danych znacznie rozszerzoną.

Obecnie nie sposób dokonać analizy, jeśli przedsiębiorca jest kwalifikowany przez kilka wyrywkowych informacji.

Będzie informacja, czy przedsiębiorca prowadzi działalność indywidualnie, czy zespołowo w ramach spółki cywilnej.

Jeżeli dana osoba fizyczna pozostaje w związku małżeńskim, to jeśli zawarli

Jeśli będzie toczyło się postępowanie upadłościowe  informacja o tym będzie wpisana do nowej ewidencji.

W sposób jednoznaczny będzie trzeba wskazać na zdolność do czynności prawnych  jeśli dana osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą pozbawiona zdolności do czynności prawnych = będzie to w ewidencji.

W nowej ewidencji zaznaczone będą informacje o uprawnieniach, z których korzysta przedsiębiorca, gdy chodzi o zakres jego działalności gospodarczej.

W pewnych przypadkach - określonych przedmiotowo - przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą powinien uzyskać koncesję, zezwolenie, być wpisany do pewnego rejestru działalności regulowanej.

Znajdzie się ta informacja w ewidencji.

Jawność nowej ewidencji uzyska zupełnie nowy standard  jeśli obecnie ustawodawca zaznacza, że ewidencja jest jawna,

Zmieni się procedura wpisu. Główny akcent zostaje położony na działania, które będzie podejmował sam przedsiębiorca zgłaszając siebie i działalność do centralnej ewidencji działalności gospodarczej.

Będzie on mógł skorzystać z pośrednictwa urzędu gminy  ale przyjmuje się zasadę, że sam przedsiębiorca będzie dokonywał zgłoszenia.

Oznaczać to będzie jednocześnie obowiązek weryfikacji zgłoszonych danych pod kątem ich prawdziwości i zupełności.

Tym organem, który będzie prowadził będzie minister gospodarki.

Ostatnia kwestia, choć oparta na przypuszczeniach  jest prawdopodobne, że centralna ewidencja/informacja o działalności gospodarczej będzie systemem, który upodobniony zostanie do systemu informacji KRS.

Na przestrzeni być może kilku lat powstanie system, który będzie kompatybilny z centralną informacją KRS, a możliwe  że nawet zespolony z KRS.

Możliwe, że powstanie tylko jeden system, w którym „znajdą się” wszyscy przedsiębiorcy.

To tyle odnośnie nowej ewidencji.

KRAJOWY REJESTR SĄDOWY - drugi rejestr

Idea tego rejestru kształtowała się w drugiej połowie lat 90-tych ubiegłego wieku.

Chodziło o ujednolicenie sposobu rejestrowania podmiotów działalności gospodarczej.

Te poprzednie systemy miały podmioty uszeregowane terytorialnie.

Uzyskanie informacji na temat przedsiębiorcy  sprowadzało się do sposobów jakie charakteryzują dostęp do danych osób fizycznych w ewidencji działalności gospodarczej.

KRS formalnie pojawił się w 1997 r. - ale ze względu na vacatio legis ta instytucja rozpoczęła swoje funkcjonowanie dopiero w 2000 r.

KRS został wprowadzony na mocy przepisów wprowadzających ustawy o KRS.

Przepisy wprowadzające po raz pierwszy zunifikowały w skali całego kraju pojęcie podmiotu, który wykonuje działalność gospodarczą.
Po raz pierwszy we wszystkich „przypadkach” użyto słowa „przedsiębiorca”

Aspekty:

1. strukturalny  KRS składa się z trzech części:

1. rejestr przedsiębiorców

2. rejestr fundacji i stowarzyszeń, publicznych zakładów opieki zdrowotnej i innych organizacji społeczno-zawodowych

3. rejestr dłużników niewypłacalnych

2. organizacyjny

1. prowadzeniem KRS zajmują się sądy rejestrowe, w których istnieją wydziały gospodarcze KRS. Czasem zdarza się, że nie ma tylko jednego WG KRS - zdarzają się nawet 2 i więcej.

2. Obsługa należy nie do sędziów, a do referendarzy sądowych.

Zakres ich właściwości określa minister sprawiedliwości.

Sprawami KRS zajmuje się 30 sądów rejonowych.

3. jest bardzo ściśle związany z Centralną Informacją KRS.

 zadaniem centralnej informacji KRS jest: gromadzenie danych o podmiotach wpisanych do KRS, udostępnianie danych o tych podmiotach

CI KRS działa pod postacią oddziały  oddziały są terenowe, aczkolwiek CI KRS stanowi jednolitą bazę danych

MSiG

Monitor Sądowy i Gospodarczy  publikator służący do ogłaszania orzeczeń sądowych, ale także dane dotyczące przedsiębiorców wpisanych do KRS.

3. proceduralny  to jest procedura cywilna (KPC)  w odróżnieniu od wpisu do ewidencji działalności gospodarczej - która jest „obudowana” procedurą administracyjną.

Sąd może w nielicznych przypadkach badać także wniosek od strony merytorycznej. Dokonuje tego, kiedy poweźmie odpowiednie informacje.

Treść postanowień sądu znajduje odzwierciedlenie w Centralnej Informacji KRS.

Rejestr przedsiębiorców  podlega pełnej jawności formalnej - jest w pełni dostępny dla każdego - bez względu czy dana osoba ma interes prawny, czy nie.

Jawność materialna oznacza zakaz powoływania się na nieznajomość danych zawartych w rejestrze przez osoby, których dane te dotyczą.

Jak mamy pełną jawność formalną - nikt nie może zasłaniać się nieznajomością tych danych.

Odnośnie jawności

Niezwykle ważną rolę odgrywa posługiwanie się danymi przez Centralną Informację KRS.

CI KRS przekazuje odpisy - najistotniejszym jest tzw. odpis pełny z KRS, który jest dokumentem na swój sposób „historycznym” - wskazuje na te dane, te informacje o przedsiębiorcy, które przestały już być aktualne.

Wpisem do rejestru są również wykreślenia.

Dane wprowadzone do KRS podlegają jedynie aktualizacji, co oznacza, iż dane aktualne wpisuje się pod hasłem „wpisano”, a nieaktualne „wykreślone”.

Podobną technikę zakłada ustawa SwobGospU.

Pewne jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi chcąc podjąć działalność gospodarczą muszą zostać wpisane do KRS.

Czasem można podjąć ją wcześnie - te wyjątki odnoszą się do spółek kapitałowych.

Sp. z.o.o. i akcyjna

Publiczne zakłady opieki zdrowotnej

Jednak podjęcie przez te podmioty działalności gospodarczej wymaga dodatkowo wpisania ich do rejestru przedsiębiorców KRS.

Wpisanie do ewidencji gospodarczej - os. fizyczna

KRS - os. prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej

SYSTEMY LEGALIZACJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

1) Koncesyjny

2) Zezwoleń

3) Licencji i zgód

4) Regulowanej działalności gospodarczej

Ad. 1 Koncesyjny

Czym jest koncesja?  nie ma jednoznacznego charakteru prawnego.

1. koncesja jest ujmowana jako sui generis zezwolenie - na działalność o charakterze gospodarczym. Choć niejednokrotnie odnoszono to pojęcie do sfer z zakresu użyteczności publicznej.

Koncesja bywała ujmowana jako swoiste „uchylenie zakazu”/monopolu państwa - jest zakaz prowadzenia działalności  zdaniem doktryny koncesja zakaz ten uchyla.

Jako „dopuszczenie” do działalności, głównie o charakterze gospodarczym i mająca charakter wyjątkowy.

Jako czynienie wyłomu od monopolu państwa w danej dziedzinie działalności (w pewnym zakresie).

Trudno byłoby powiedzieć, że koncesja w Polsce pasuje do w/w.

Nie ma żadnych materialnych przesłanek wprowadzenia systemu koncesjonowania, ani nie ma materialnej definicji „koncesji”.

Jest definicja formalna (proceduralna)

KONCESJA - decyzja administracyjna, o określonej treści.

Przedmiot koncesjonowania (w jakich dziedzinach działalności gospodarczej) uzyskanie koncesji, by można było działalność gospodarczą podjąć i wykonywać ją w sposób legalny. Te dziedziny koncesjonowane określa SwobGospU.

W latach 90-tych ubiegłego stulecia, jak budowano zręby gospodarki wolnorynkowej, ilość dziedzin koncesjonowanych gwałtownie rosła. Ok. 30 dziedzin działalności gospodarczej - było koncesjonowanych.

Podstawy tego koncesjonowania były różne - w każdej z nich były inne podstawy prawne. Od tego systemu zaczęto w drugiej połowie lat 90-tych odchodzić.

Pozostano przy reglamentacji w zakresie podejmowania  ale koncesje zastąpiono zezwoleniem.

Pozostawiono początkowo 8 dziedzin koncesjonowanych, w szczególności na gruncie SwobGospU liczbę dziedzin koncesjonowanych określić na liczbę 6.

Czy istnieje jakieś kryterium wyboru tych 6 dziedzin?  wg prof. Powałowskiego nie ma. Wybór nastąpił dowolnie.

Zezwolenia to reglamentacja miękka  koncesja - to jest reglamentacja.

Koncesje - to większe wpływy do budżetu. Zezwolenia - nie zapewniają.

Czy ustalenie liczby dziedzin koncesjonowanych jest związane z interesem publicznym, czy też nie?

Kto udziela koncesji? Kto jest uczestnikiem procedury koncesyjnej  organ koncesyjny.

Organem koncesyjnym jest zarówno minister ochrony środowiska w sferze pozyskiwania… kopalni ze złóż, w przypadku produkcji broni lub materiałów służących bezp. i obronie  MON,

także organ o bliżej niezdefiniowanym - np. prezes KRRiTV.

Także określany mianem centralnego organu administracji publicznej  Prezes Urzędu Regulacji Energetyki.

Może to być wojewoda, a może nawet starosta.

PODSTAWY PRAWNE

Przepisy o koncesjonowaniu zostały zawarte w SwobGospU. Niezależnie od tego, w tych dziedzinach kiedy wymagane jest udzielenie koncesji - mamy do czynienia ze szczegółowymi regulacjami prawnymi.

Mamy do czynienia z odrębnymi ustawami, które kwestie koncesjonowania od strony proceduralnej rozstrzygają (np. prawo geologiczne i górnicze, o KRRiTV itp.).

Procedura koncesyjna jest procedurą szczególną.

Koncesje wydawane są wyłącznie na wniosek. Ten, kto ubiega się o koncesję musi mieć status przedsiębiorcy.

Dopóki dany podmiot nie ma statusu przedsiębiorcy, nie może on występować z wnioskiem o udzielenie mu koncesji. Wynika z tego, że o koncesję może się ubiegać ten, kto o koncesję może ubiegać się do ewidencji działalności gospodarczej jak i do KRS.

Sytuacja I - przedsiębiorca ubiegający się o koncesję może złożyć wniosek o wydanie na jego rzecz decyzji w sprawie tzw. promesy koncesyjnej. Przepisy nie określają, kiedy się składa takie wnioski.

Zasadniczo - można złożyć równolegle z wnioskiem o udzielenie koncesji, ale także po złożeniu wniosku o udzielenie koncesji.

Promesa koncesyjna  analogicznie jak sama koncesja - to decyzja administracyjna. Promesa koncesyjna w sensie materialnym jest przyrzeczeniem udzielenia koncesji - przyrzeczeniem, które wydaje organ koncesyjny.

Przepisy jednoznacznie ustalają, że na podstawie samej promesy podjęcie działalności gospodarczej nie jest możliwe.

Promesa daje możliwości przygotowania się przedsiębiorcy do działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca może zatem zawrzeć stosowne umowy np. umowę najmu, może pozyskać pracowników, którzy będą wykonywali pewne czynności kwalifikacyjne - mogą to być zarówno umowy o pracę jak i umowa zlecenia, może podpisać listy intencyjne ze swoimi kontrahentami itp.

Jest ona dlatego przesłanką takiego działania, ponieważ organ koncesyjny wydając decyzję w sprawie promesy, nie może odmówić wydania decyzji o koncesji w czasie jej obowiązywania.

Okres nie krótszy niż 6 miesięcy, nie dłuższy niż 3 lata.

Dlaczego organ nie może od razu wydać decyzji koncesyjnej, a posługuje się półśrodkiem jak promesa?

Decyzja koncesyjna nie jest prosta. Może być wydana tylko wtedy, gdy przedsiębiorca spełnia ustawowe wymogi.

Organ koncesyjny musi sformułować warunki wykonywania działalności koncesjonowanej. Są dwie grupy warunków:

- ustawowe

- określone przez organ koncesyjny na podstawie przepisów prawa (powinien to uczynić w ramach decyzji administracyjnej)

- organ koncesyjny powinien dokładnie zbadać sytuację ekonomiczną, prawną przedsiębiorcy, by odpowiedniemu podmiotowi decyzję koncesyjną wydać  nie zawsze jest to możliwe w czasie satysfakcjonującym dla przedsiębiorcy.

Organ koncesyjny wybiera więc „półśrodek” - jak promesa.

Odmowa wydania promesy

Najbardziej typowym przykładem jest zmiana sytuacji organizacyjnej (np. przekształci się w spółkę akcyjną).

W pewnych przypadkach udzielenie koncesji może być dokonane jedynie na rzecz nielicznej grupy przedsiębiorców.  a więc nie w każdej sytuacji można wszystkim wnioskodawcom udzielić koncesji.

Są dziedziny w których względy organizacyjne lub techniczne decydują o potrzebie wprowadzenia ograniczeń.

Jeżeli mają być wprowadzone, organ koncesyjny powinien zatem o nich poinformować za pomocą środków przekazu, określić ile koncesji można przydzielić.

Jeżeli liczba koncesji jest mniejsza niż liczba chętnych  ogłasza się przetarg koncesyjny.

WYKŁAD 19.04.2010 r.

Okazało się, że jest jeszcze jedna koncesjonowana dziedzina.

Nie każdy ubiegający się o koncesję, może tę koncesję uzyskać.

Jeśli liczba koncesji ma być ograniczona - w takim razie organ koncesyjny powinien o tym powiadomić publicznie wszystkich zainteresowanych  np. przez media: TV, prasę…

Niezbędne jest przeprowadzenie przetargu koncesyjnego.

Jeżeli przedsiębiorca spełnia wymogi ustawowe - tudzież spełnia cały szereg wymogów formalnych (także napisane ustawowo).

Organ zezwalający nie może odmówić

Przetarg koncesyjny - dwa etapy

1) Komisja powołana przez organ koncesyjny ocenia wnioskodawców pod kątem działania zapewniającego rękojmię prawidłowego wykonywania działalności gospodarczej. Tzw. kryterium rękojmiowe.

Rękojmi nie daje taki przedsiębiorca, który poprzednio wykonywał działalność w oparciu o koncesję, jednakże koncesja została mu cofnięta (mianowicie cofnięto decyzję odnośnie koncesji).

Taki nie będzie brał udziału w drugim etapie.

Sprawdza się też, czy spełniają wymogi formalne - nie spełniają, to się nie dopuszcza do dalszego etapu postępowania.

2) organ koncesyjny/ powołana przez niego komisja ustala, który z wnioskodawców może otrzymać koncesję.

Tutaj decydują względy wyłącznie fiskalne - „kto da więcej”.

Teoretycznie to rozwiązanie nie jest prawidłowe.

Opłata za koncesję to opłata skarbowa. Stawki tej opłaty są ustalane przez ustawodawcę. Nie można zatem zakładać, że opłata skarbowa jest wynikiem sui generis negocjacji - a tak jest w przypadku przetargu koncesyjnego.

Ten, kto zadeklaruje wyższą - otrzymuje koncesję.

Z praktycznego punktu widzenia - ten pomysł jest dobry.

Organ koncesyjny zapewnia sobie tą drogą dopływ odpowiednich, pożądanych środków finansowych.

Ten skrajny fiskalizm może zostać w jakimś stopniu osłabiony przez pewien minimalizm, gdy chodzi o wykonywanie samej działalności gospodarczej.

Koncesję uzyska być może bogaty przedsiębiorca, ale spełniający minimalne wymogi merytoryczne.

Pozostali przedsiębiorcy otrzymują decyzję negatywną - odmawiającą przydzielenia im koncesji.

Ci, którzy wygrali - otrzymują decyzję pozytywną.

Wydanie decyzji - elementy typowe takiej decyzji:

Oprócz elementów z KPA:

1. określić warunki, które musi spełnić przedsiębiorca, który wykonuje działalność gospodarczą

2. decyzja administracyjna w sprawie post. koncesyjnego pojawia się kilka wariantów:

1. udzielenie koncesji

2. w sprawie promesy

3. odmawiająca udzielenia koncesji

4. zmieniająca koncesję

5. cofająca koncesję

Jest to lex specialis w stosunku do KPA [bo nie ma tam czegoś takiego jak „cofnięcie decyzji”].

Cofnięcie może mieć charakter fakultatywny, jak i obligatoryjny.

Obligatoryjne - wiąże się głównie z dwoma czynnikami:

1. bezczynność przedsiębiorcy  np. niepodjęcie działalności gospodarczej; przedsiębiorca wprawdzie podjął działalność koncesjonowaną, ale jej zaprzestał - wtedy też istnieje uprawnienie organu, by cofnął koncesję.

2. zakaz wykonywania określonej działalności  może wynikać z orzeczenia sądu karnego [dotyczącego przedsiębiorców - osób fizycznych], jak i upadłościowego.

Fakultatywne - nastąpić może wtedy, kiedy działanie przedsiębiorcy zdaniem organu koncesyjnego narusza bezpieczeństwo lub obronność kraju. Kiedyś była też klauzula interesu publicznego - teraz tylko „bezpieczeństwo” i „obronność”. Organ decyduje, czy stopień zagrożenia jest wystarczająco wysoki.

Organ koncesyjny w sposób swobodny(uznaniowy) - wskazuje na owe klauzule, które zdaniem organu mogą stanowić przeszkodę w dalszym prowadzeniu działalności gospodarczej.

Koncesje wydaje się na czas określony - nie krótszy niż 5 lat, nie dłuższy niż lat 50.

Koncesje to klasyczny środek reglamentacji działalności gospodarczej. Są traktowane jako tzw. „twarde” środki reglamentacji działalności gospodarczej.

Ze względu na przedmiot działalności gosp.

Sprawy koncesji  stosunkowo najdłuższe stawki obowiązują w emisji radiowej i telewizyjnej. W innych dziedzinach są relatywnie wysokie, choć zbliżone do siebie.

ZEZWOLENIE

W prawie administracyjnym terminem uznawanym za bardziej prawdopodobny jest termin udzielenia zezwolenia.

Należy wyróżnić w ramach porządku prawnego - trzy kategorie zezwoleń:

1. dotyczą wykonywania określonych czynności - zarówno prawnych jak i faktycznych. (Np. zezwolenie na wykonywanie prac podwodnych, zezwolenie na nabycie nieruchomości)

Te pozwolenia/zezwolenia - dotyczą zarówno tych, którzy wykonują działalność gospodarczą, jak i tych, którzy jej nie wykonują. Dotyczy to pewnych czynności.

III rodzaj zezwoleń - te, które nas najbardziej interesują - te, które odnoszą się do wykonywania określonej działalności gospodarczej. Są one wydawane w kontekście przedmiotowym - i uwzględniono uwagę,

SwobGospU - nie wymienia liczb odnośnie Somalii.

O tym obowiązku dowiemy się z treścią aktów rosyjskiego parlamentu.

Tam jest wymienionych ok. 30-tu aktów prawnych. Art. 75 - jednak ta koncepcja nie znajduje poparcia w rozwiązaniach normatywnych.

SwobGospU - w żadnym wypadku nie przewiduje, iż lista dziedzin objętych zezwoleniami nie podlega art. 75 SwobGospU.

Te akty nie zostaną włączone do SwobGospU.

Typowe reguły dotyczące zezwoleń:

Różnice między koncesjami a zezwoleniami. Są pewne wyjątki od reguł.

Reguła - przy wydawaniu decyzji w sprawie zezwoleń nie ma możliwości brania pod uwagę ja

Kwestia II - otóż w przypadku zezwoleń, decyzje wydane na rzecz przedsiębiorców, z reguły są wydawane na czas określony.

Kwestia III - procedura wydawania decyzji zezwalającej - ustawa o swobodzie, przepisy proceduralne  w ogóle nie są . Art. 75 tej ustawy.

Jest to procedura, że tak się mówi: art. 74 tej ustawy.

III kwestia - generalnie rzecz biorąc opłaty z tytułu zezwoleń, są względami rzeczywiście

Kolejnym środkiem reglamentacji  LICENCJE

Są bardzo podobne do zezwoleń. Z założenia (teorii) - licencje są decyzjami administracyjnymi, które powinny być wydawane wówczas, gdy organ ustali, iż przedsiębiorca posiada odpowiednie kwalifikacje do wykonywania danej działalności gospodarczej.

Organ może kwalifikacje te nie tylko ustalić, ale też nałożyć na przedsiębiorcę wymóg ich uzyskania - a następnie sprawdzić - czy on je uzyskał.

Problem wydawania licencji jest kwestią praktyki, która nieco odbiega od założeń teoretycznych. Licencje są traktowane niemalże identycznie jak zezwolenia i tylko w jednym przypadku - organ wydający decyzje licencyjne - ustala kwalifikacje przedsiębiorców.

W przypadku wydawania licencji na transport drogowy taksówkami. W pozostałych przypadkach, gdy w grę wchodzą dziedziny, które są „koncesjonowane” - takiego ustalania kwalifikacji nie ma - np. na transport kolejowy, drogowy.

To, co wyróżnia licencje - przedmiot działania.

Np. transport - tylko licencje, a nie koncesje. Art. 75 SwobGospU.

Generalnie jednak są „powieleniem instytucji koncesji”.

Jeszcze kilka lat temu transport kolejowy był koncesjonowany - teraz już jest licencjonowany.

Pogląd - dobór dziedzin, które objęte są koncesjonowaniem, bądź licencjonowaniem, bądź zezwoleniami - jest przypadkowy, dowolny i zależy od pewnego sposobu nazwania określonych decyzji reglamentacyjnych.

Nic nie stoi na przeszkodzie, by wszelkie decyzje tego typu by nazwać je zezwoleniami, koncesjami. Tak jednak nie jest  na gruncie SwobGospU wyróżnia się 4 różne

Zgoda - mamy z tym do czynienia wówczas, gdy mamy do czynienia z przedsiębiorcami zajmującymi się działalnością bankową. Jest to rodzaj zezwolenia na określoną działalność gospodarczą.

Akt prawny, który dotyczy tego rodzaju działalności - art. 75 SwobGospU.

Koncesje, licencje, zezwolenia i zgody  można powiedzieć, że to klasyczna reglamentacja wykonywana przy pomocy decyzji administracyjnych.

Mamy jeszcze reglamentację bez użycia decyzji administracyjnej.

Chodzi tu mianowicie o tzw. regulowaną działalność gospodarczą.

Przepisy wskazują wyraźnie, że określonego przedmiotu działalność mogą prowadzić tylko ci przedsiębiorcy, którzy zostaną wpisani do odpowiedniego rejestru działalności regulowanej. Nie jest to zatem działalność wolna, nie może jej podjąć każdy przedsiębiorca  tylko taki, który zostanie wpisany do rejestru działalności regulowanej i taki przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą, który spełnia określone wymogi związane z daną działalnością.

O reglamentacji można powiedzieć także i dlatego - że organ prowadzący rejestr ma uprawnienia zarówno:

a) kontrolne - w stosunku do przedsiębiorcy

b) dysponuje także możliwością sprawowania nadzoru

Nadzór - w dużym uproszczeniu działania kontrolne + możliwość zastosowania środków władczych.

Takie uprawnienia - mają organy prowadzące rejestry działalności regulowanej.

Po przeprowadzeniu kontroli przedsiębiorcy - odpowiedni organ może wydać decyzję zakazującą dalszego prowadzenia działalności gospodarczej i ta decyzja zakazująca stanowi przesłankę wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej.

Wykreślenie z rejestru = niemożliwość kontynuowania działalności gospodarczej. W ten sposób wyrażony jest zakaz wykonywania takiej działalności.

Instytucja RDG - wg pierwotnych zamierzeń miała mieć inny kształt niż ten, jaki jej nadano.

Już w XXI wieku pojawiły się sugestie, by wprowadzić możliwość sprawowania zarówno kontroli jak i nadzoru nad tymi przedsiębiorcami, którzy wykonywali wolne zawody.

Wg tej koncepcji - przedstawiciele wolnych zawodów - podlegając pieczy ze strony organów samorządu zawodowego - byli właściwie w ogóle wyłączeni spod oddziaływania organów administracji publicznej.

Uznawano to za pewne niedopatrzenie ustawodawcy, za pewną niedoskonałość systemu.

Biorąc pod uwagę tę właśnie koncepcję, zaczęto opracowywać projekt instytucji RDG.

W toku prac nad tym projektem  pojawiło się bardzo wiele zastrzeżeń do tego projektu ze strony wolnozawodowców. Były one tak dalece idące, że ustawodawca zasadniczo się wycofał.

Ta koncepcja RDG, którą w SwobGospU wkomponowano - dotyczyła jedynie wykonywania dwóch wolnych zawodów, pozostałe pomijając. Mianowicie: lekarz, lekarza dentysty - oraz pielęgniarki i położnej.

Pozostali nie byli objęci instytucją RDG.

Wśród list zawodów objętych instytucją RDG wkrótce się znaleźli: prowadzenie torów wyścigów konnych, wytwarzanie wyścigów konnych, prowadzenie kantorów wymiany walut, organizacja polowań.

Lista działalności objętej tą instytucją nie zostanie wskazana w SwobGospU - próżno tego tam szukać.

Przedsiębiorca decydując się na określony rodzaj działalności będzie musiał nieźle się namęczyć, by odnaleźć, czy jego działalność zalicza się do kategorii wolnych zawodów.

W przypadku koncesji jest łatwiej, w przypadku zezwoleń - art. 75, w przypadku działalności regulowanej - nie znajdziemy.

FUNKCJONALNE SYSTEMY LEGALIZACJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Statystyczny - z ustawy o statystyce publicznej wynika, iż prezes GUS prowadzi rejestr - Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej (czyli to, co ustawy nazywają REGON).

Do REGONU wpisuje się trzy kategorie podmiotów:

1. przedsiębiorcy

2. jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej i nie mające statusu przedsiębiorcy

3. rolnicy indywidualni prowadzący gospodarstwa rolne

Ad. a - nie ma wyjątków od obowiązku wpisu za wyjątkiem: osoby fizyczne - przedsiębiorcy, którzy zawarli umowę spółki cywilnej.

Wpisowi do regonu[Author ID1: at Mon Apr 19 16:44:00 2010 ]REGONU [Author ID1: at Mon Apr 19 16:44:00 2010 ] [Author ID1: at Mon Apr 19 16:44:00 2010 ]podlega bowiem spółka cywilna jako całość.

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Mamy wpisanie odpowiedniego numeru statystycznego - jest to numer o charakterze niepowtarzalnym i nie posiadającym charakteru znaczeniowego. [Author ID1: at Mon Apr 19 16:44:00 2010 ]

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Jedyną cechą jaką wskazuje REGON jest prefix Urzędu Statystycznego. [Author ID1: at Mon Apr 19 16:45:00 2010 ]

Przedsiębiorca może złożyć wniosek bezpośrednio do Urzędu Statystycznego, ale przyjęto składanie łącznych wniosków - zarazem o wpis do ewidencji lub do rejestru przedsiębiorców KRS wraz z wnioskiem o wpisanie do REGON-u.

Organy ewidencyjne lub sąd rejestrowy przekazuje odpowiednią część wniosku do urzędu statystycznego, przy czym przekazuje tą część wniosku po wpisaniu przedsiębiorcy albo do ewidencji albo do rejestru przedsiębiorców KRS.

Numer KRS towarzyszy przedsiębiorcy od momentu powstania do momentu jego wykreślenia.

Nie zmieniają tej reguły nawet przekształcenia przedsiębiorcy.

Np. jeśli przedsiębiorstwo państwowe przekształci się w spółkę prawa handlowego  dysponuje tym samym numerem REGON - jakim dysponowało przeds. państwowe.

Numer w REGON-ie może być przydatny w kilku celach:

1. do kontaktów z urzędem statystycznym - bo US identyfikuje go wg numeru w REGON-ie.

2. dla celów związanych z wpisem do KRS

3. także do wzajemnych relacji między przedsiębiorcami - powinni numer ten wskazywać i określać swoją tożsamość poprzez przedstawienie tego numeru

4. z bankiem

5. z zakładem ubezpieczeń

Nieco inaczej wygląda kwestia jednostek organizacyjnych nie mających osob. prawnej i nie uznawanych za przedsiębiorców - np. spółka cywilna.

Inne mogą uzyskać, choć obowiązku takiego nie mają - ale mogą z wnioskiem wystąpić. Dotyczy to np. wspólnot mieszkaniowych.

Jeszcze inaczej rolnik indywidualny  jest on wpisywany do REGON-u z urzędu. Dokonuje się tego wpisu na podstawie danych przekazanych przez gminę urzędowi statystycznemu drogą służbową. Rolnik może nawet o niczym nie wiedzieć.

Wpisanie do REGON-u jest czynnością materialno-techniczną - nie ma tu decyzji administracyjnej. Polega na dokonaniu czynności faktycznej.

Potwierdzeniem tej czynności faktycznej jest zaświadczenie, które wskazuje na danego przedsiębiorcę i wskazuje jego numer statystyczny. Takie zaświadczenie wydaje właściwy ze względu na siedzibę/miejsce zamieszkania urząd statystyczny.

PODATKOWY - wiąże się z czynnością polegającą na:

Wpisaniu przedsiębiorcy do krajowej ewidencji podatkowej - to sui generis rejestr prowadzony przez Ministra Finansów.

Do Krajowej Ewidencji Podatkowej podlegają wpisowi wszyscy podatnicy - nie ma znaczenia, czy są przedsiębiorcami, czy nie.

Do KEP - wpisowi podlega się na wniosek, przy czym ten wniosek składany jest do naczelnika urzędu skarbowego. Naczelnik Urzędu Skarbowego - przyjmuje nie tyle wniosek o wpisanie do KEP, ile przyjmuje wniosek o nadanie numeru identyfikacji podatkowej.

Dane przekazane wraz z wnioskiem, naczelnik przekazuje drogą elektroniczną do KEP

Naczelnik wydaje decyzję administracyjną  sprowadza się ona w swej treści do nadania numeru identyfikacji podatkowej.

Numer Identyfikacji Podatkowej  identyfikuje przedsiębiorcę, ale podobnie jak REGON nie ma charakteru znaczeniowego.

Z numeru identyfikacji podatkowej wynika co najwyżej prefix urzędu skarbowego.

Wniosek powinien być złożony przez przedsiębiorcę do tego naczelnika urzędu skarbowego, który jest właściwy ze względu na płatność podatków od towarów i usług.

Jeśli dany przedsiębiorca nie jest podatnikiem podatków od towarów i usług  składa wniosek do naczelnika, który jest właściwy ze względu na płatność podatku dochodowego.

Wnioskodawca otrzymuje decyzję o nadaniu NIP. Ta decyzja podatnika pełni bardzo podobną rolę jak numer w REGON-ie.

1. identyfikacja wobec urzędu skarbowego

2. także z bankiem

3. z zakładem ubezpieczeń społecznych

4. także w relacji z innymi przedsiębiorcami.

Jeśli nie można go inaczej zidentyfikować - do jego identyfikacji służy NIP.

WYKŁAD 26.04.2010 r.

Przemiany w sferze prawa własności

Mamy tu do czynienia z interwencjonizmem państwa -bo on dotyczy podstaw wykonywania działalności gospodarczej (czyli stosunki własnościowe).

Przekształcenia własnościowe jakie zachodzą mają różny charakter:

Znaczna część jest dokonywana w oparciu o przepisy prawa cywilnego - które wskazują na sposoby nabycia/utraty prawa własności jak i innych praw majątkowych.

Sfera gospodarki ma jednak jeszcze sporo obszarów w których uwidacznia się obowiązywanie norm prawa publicznego (czasem odbywa się to w sposób całkiem drastyczny).

Dostrzegając sferę regulacji cywilnoprawnej jak i publicznoprawnej - należy zauważyć, iż sporo z nich zostało uregulowanych normami prawa publicznego - i to o charakterze władczym.

Normy te nakazują przebudowę stosunków własnościowych - nie na zasadzie autonomii woli stron, ale na zasadzie podporządkowania się normom bezwzględnie obowiązującym i postępowania zgodnie z tymi normami (również w sferze stosunków własnościowych).

Na przestrzeni dziesiątków lat zachodziły różne procesy w sferze stosunków własnościowych:

Mieliśmy do czynienia z działaniami kompleksowymi inspirowanymi przez państwa - tymi, które miały swoją podstawę prawną i wykonywaną za pomocą określonych procedur.

Kilka sposobów ingerencji państwa w sferę stosunków własnościowych - niektóre mają znaczenie historyczne, a niektóre - są jeszcze aktualne:

1. nacjonalizacja - ma ona głównie kontekst historyczny. Skutki nacjonalizacji odczuwane są po dziś dzień. Odczuwane są również w sferze postępowań prawnych toczonych w związku z roszczeniami byłych właścicieli.

Nie można też o niej zapomnieć dlatego, że w czasach nam obecnych były formułowane koncepcje nacjonalizacyjne, a w pewnych krajach koncepcje te były wdrażane.

1. uwłaszczenie - wiązało się nie tyle z samym przekształceniem jeśli chodzi o podmioty stosunków własnościowych, ale o określenie sytuacji prawnej tych, którzy w tych stosunkach biorą udział. Zostalo przeprowadzone na początku lat 90-tych ubiegłego wieku.

2. Prywatyzacja - dotyczyła początkowo przedsiębiorstw państwowych, w tej chwili zaś obejmuje spółki Skarbu Państwa.

3. Wywłaszczanie - dotyczy wprawdzie nieruchomości, ale mający znaczenie dla stosunków gospodarczych. Tu można mówić o szczególnym splocie relacji własnościowych i gospodarczych.

4. Reprywatyzacja - przywrócenie stanu poprzedniego - sprzed dokonanej w latach 40/50 tych ubiegłego stulecia nacjonalizacji.

Trzeba mieć na względzie kwestie:

a) podmiotową - i odnosić się do owych przekształceń w tym kontekście - przekształcenia polegają na zmianie podmiotów prawa własności i innych praw majątkowych

b) wprowadzanie odmiennych od dotychczasowych reguł, głównie z zakresu korzystania z praw majątkowych. W tym świetle należy widzieć zarówno nacjonalizację jak i uwłaszczenie, choć także kwestia treści uprawnień właścicielskich odgrywa pewną rolę przy wywłaszczaniu/reprywatyzacji.

NACJONALIZACJA - przebiegała w latach 1944-1958 roku. Zaczęła się od dekretu o reformie rolnej , a zakończyła się na ustawie, która stanowiła podstawę dla przejęcia przez państwowe jednostki organizacyjne składników majątku pozostających w tymczasowym zarządzie państwa.

W dosłownym tłumaczeniu tego słowa: „unarodowienie, uspołecznienie”. W Polsce regulacja prawna wskazywała jednak na nieco odmienne ukierunkowane tego zjawiska --> na przejęcie przez Państwo szeregów składników majątkowych - a więc upaństwowienie.

Ustawa z 1946 r. - wskazywała, iż chodziło o przejęcie na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej.

Zakres przekształceń własnościowych - poczynając od gruntów (jak dekret o reformie rolnej), poprzez różnego rodzaju przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe, poprzez jednostki organizacyjne wykonujące specyficzną działalność gospodarczą [banki, zakłady ubezpieczeń], a skończywszy na dobrach, które miały znaczenie głównie w kategoriach dóbr publicznych - wody, lasy itp.

Przejęciu na własność państwa podlegały też składniki majątkowe należące do Kościołów - jako dobra „martwej ręki”, bo uważano, że nie powinni zajmować się działalnością gospodarczą.

Państwo miało być super-przedsiębiorcą.

Podstawy prawne nacjonalizacji: ustawy, dekrety z mocą ustawy.

Część przepisów jakie w tym okresie były uchwalane - wskazywała na cel nacjonalizacji: --> tym celem miało być prowadzenie gospodarki w sposób planowy, ale zarazem racjonalny, efektywny. Podnoszony był także argument sprawiedliwości społecznej - ważny w tych czasach - który to przemawiał za tym, by składniki majątku odebrać osobom prywatnym i przekazać je do korzystania przez państwowe jednostki organizacyjne.

W wielu aktach nie formułowano jednak żadnego uzasadnienia.

Ustawodawca zbytnio nie starał się uzasadnić - uczynił to połowicznie, licząc na aprobatę społeczną.

Procedura nacjonalizacyjna: przyjęto w zasadniczej większości aktów prawnych, iż prawo własności przechodzi na rzecz państwa z mocy samego prawa (ex lege). Stosowano przy tym dość „oryginalną” koncepcję podmiotowości państwa w sferze stosunków własnościowych = nie chodziło o Skarb Państwa, ale jako samo państwo - jako podmiot stosunków własnościowych.

Była to koncepcja bliżej nie uzasadniona/umotywowana. Znalazło to swoje odbicie w KC - gdzie państwo było podmiotem stosunków własnościowych.

Na ten jedyny podmiot przeszły wszelkie prawa i obowiązki związane z własnością, a także z innymi prawami majątkowymi do różnorodnych składników mienia - i to z mocy samego prawa.

W odniesieniu do nieruchomości (główny trzon przedmiotów) - obowiązywała reguła, iż podstawą wpisu do księgi wieczystej nowego właściciela jest decyzja administracyjna -miała mieć charakter deklaratywny - bo własność przeszła z mocy prawa.

Takie decyzje wydawali głównie wojewodowie - a w szeregu wypadków konkretni ministrowie.

Proces decyzyjny - popełniono tam dość wiele błędów. Decyzje administracyjne były wadliwe - odnosiły się niekiedy nie tylko do nieruchomości, ale także do innych składników majątku.

Niejako przy wykorzystaniu tych decyzji - dokonano przekształceń własnościowych na szerszą skalę niż można się było spodziewać po treści aktów nacjonalizacyjnych.

Niemalże powszechne jest stanowisko iż nacjonalizacja dóbr poniemieckich miała charakter sprawiedliwości dziejowej.

Nieco bardziej wielowątkowo należy oceniać nacjonalizację majątków, które Polskę opuściły lub wskutek działań wojennych doznały uszczerbku, a pozostawili w Polsce swoich następców prawnych.

Kontrowersyjnie należy też oceniać te przepisy, które powodowały znaczny rozrost sektora państwowego w gospodarce - zwłaszcza w tych jej sferach, które dotyczyły działalności nie mającej charakteru strategicznego dla interesów państwa.

Pozytywnie można ocenić nacjonalizację, która dotyczyła nacjonalizacji sektorów strategicznych: przemysł ciężki, hutnictwo, zbrojeniowy, górnictwo itp.

Ale po latach okazało się, że nie przyczyniło się to do wzrostu efektywności działania.

Nacjonalizacja skutkuje również obecnie - jej efekty można obserwować także i dziś.

1) W końcówce lat 50-tych właściwie zakończono proces - sektor publiczny oscylował wokół 70%. W latach 90-tych dokonano przemian o charakterze głównie prywatyzacyjnym. Obecnie sektor państwowy sięga około 10% całości gospodarki.

2. Pozostało bardzo wiele roszczeń niezaspokojonych byłych właścicieli.

Z większym natężeniem - dopiero od lat 90-tych. Wskazywano w szczególności na zbyt szeroki zakres nacjonalizacji, błędy proceduralne, zastosowano nacjonalizację w stosunku do tych podmiotów, które nacjonalizacji rzeczywiście podlegały.

Bardzo często były kwestionowane decyzje administracyjne - przy czym wytworzyła się swego rodzaju maniera proceduralna, która polegała na tym, iż w etapie I - kwestionowano prawidłowośc działania administracji publicznej - a później orzeczenia sądów administracyjnych traktowano jako posiadające charakter prejudycjalny. Dopiero wtedy występowano z powództwem do sądu cywilnego o odzyskanie praw własnościowych.

Tą sprawą niedawno zajął się TK - zadano mu pytania odnośnie konstytucyjności przepisów związanych z nacjonalizacją. Chodziło o dekret o reformie rolnej. Wyrażone stanowisko TK można z powodzeniem odnieść nie tylko do tego dekretu - ale również odnosić je do ustawy z 1946 r. Zwaną „ustawą nacjonalizacyjną”, a także do innych aktów nacjonalizacyjnych.

TK nie ma mocy orzekania co do konstytucyjności lub braku tej konstytucyjności, które zostały uchwalone przed wejściem w życie przepisów o TK.

Jednak poprzestanie na tej konstatacji byłoby niewskazane wobec ludzi, którzy o to stanowisko prosili. A więc TK stwierdził, że:

„akty prawne przewidujące nacjonalizację są aktami, które zostały uchwalone dla realizacji określonych celów. Te cele, dla których zostały uchwalone - przestały być aktualne, bo przestano dążyć do realizacji tych celów. Należy więc uznać, że akty prawne przewidujące nacjonalizację są aktami nieobowiązującymi”.

TK dostrzegł pewną subtelność - bo te akty nigdy nie zostały formalnie uchylone.

Głównym elementem orzeczenia TK stało się prejudycjalność orzeczeń administracyjnych. Zdaniem TK orzeczenia administracji nie mają charakteru prejudycjalnego.

To stanowisko TK będzie miało znaczenie dla tych byłych właścicieli, którzy będą mogli zdecydowanie w tej chwili decydować się na skierowanie roszczeń do sądu cywilnego, z pominięciem sądu administracyjnego.

Byli właściciele wcześniej z reguły występowali z określonymi wnioskami do organów administracji i sądów administracyjnych - teraz zwrócą się wprost do sądów cywilnych.

W Polsce nie znajduje zastosowania - choć 1,5 roku temu były prowadzone prace nad ustawą, która przewidywała możliwość przejęcia przez określone instytucje państwowe takich przedsiębiorstw jak banki.

Było to inspirowane kryzysem.

Z tej koncepcji jednak zrezygnowano - bo sytuacja gospodarcza w Polsce była całkiem niezła.

Te posunięcia miały być realizowane poprzez przejmowanie majątku od instytucji prywatnych (najwyraźniej objawiły się w USA, Francji, Niemczech, krajach Europy Wschodniej)

Dotacje - jeśli traktować je jako udzielanie sui generis pomocy publicznej - były zatem przekazaniem pomocy publicznej, dokonywane z punktu widzenia potrzeb społecznych.

Zwrot owych środków nie był generalnie przewidywany - ale generalnie został zapewniony i przewiduje się kontynuację tego trendu.

Po części miały charakter reprywatyzacyjny.

Uwłaszczenie - doszło do niego na początku lat 90-tych ubiegłego stulecia. Sprowadzało się do wskazania na podmioty, które uprawnione są do realizacji praw własnościowych. Do 1990 r. Jedynym podmiotem uprawnionym do realizacji praw własnościowych było państwo.

W 1990 r. Wprowadzono zasadę zgodnie z którą uprawnienia płynące z własności państwowej przeszły na państwowe jednostki organizacyjne (JO) mające osobowość prawną, aczkolwiek pozostały także w części Skarb Państwa.

Odstąpiono od kuriozalnej zasady jednolitości własności państwowej. Teraz będzie realizowane przez różne podmioty.

Dokonano zasadniczo dwojakiego rodzaju uwłaszczenia:

1. uwłaszczenie przedsiębiorstw państwowych

2. uwłaszczenie jednostek samorządu terytorialnego (JST) - którymi w 1990 r. były jedynie gminy.

Ad. 1 Uznano, iż przysługują im prawa płynące z własności - przy czym zasada ta została wprowadzona do KC - przy czym zostały one potraktowane jako podmioty praw majątkowych.

W wówczas obowiązującej ustawie o gospodarce gruntami - reguła, że przedsiębiorstwom państwowym w stosunku do budynków, które wybudowały ze środków własnych - przysługuje prawo własności. Jednocześnie - w tej samej ustawie uznano, iż przedsiębiorstwom państwowym przysługuje prawo użytkowania wieczystego w stosunku do gruntów na których prowadziły one wspomnianą działalność gospodarczą.

Początkowo tę dwoistość praw - własności i użytkowania wieczystego - odnoszono wyłącznie do tych przedsiębiorstw państwowych, których organami nadzoru były organy administracji rządowej.

A co do tych, których organami nadzoru były organy JST - ustawodawca na skutek pewnej pomyłki dokonał złamania zasady „superficies solo cedit” - w stosunku do tzw. przedsiębiorstw komunalnych określono jedynie prawo własności w stosunku do budynków - nie przewidując początkowo żadnych praw w stosunku do gruntów.

Po dwóch latach błąd ten został naprawiony --> również przedsiębiorstwom komunalnym przysługuje prawo użytkowania wieczystego w stosunku do gruntów.

Te prawa przedsiębiorstwa nabyły z mocy samej ustawy.

Technika wpisu do ksiąg wieczystych została oparta na decyzjach administracyjnych. Posłużono się tą samą techniką co przy nacjonalizacji.

Decyzje administracyjne wydawane były głównie przez wojewodów i te decyzje były uwzględniane przy dokonywaniu odpowiednich wpisów do ksiąg wieczystych.

Czemu miała służyć tak zaprezentowane uwłaszczenie:

Miało wyraźnie upodmiotawiać tych, którzy uprzednio de facto (nie de iure) korzystali z poszczególnych składników majątku państwowego. W świetle poprzednio obowiązującego prawa należał on do państwa, a przedsiębiorstwa państwowe wykonywały pewne uprawnienia - nie do końca do nich należące.

Upodmiotowiono więc je.

Przygotowywano je do działań polegających na prywatyzacji. Aby można było dokonać prywatyzacji, trzeba było wskazać na te podmioty, które w obliczu nowej konstrukcji prawnej zrezygnować z prawa własności na rzecz podmiotów prywatnych - chodzi tu o „rezygnację”, a nie dosłownie.

Uwłaszczenie należy oceniać w kategoriach podniesienia prestiżu wówczas bardzo licznych (9000) przedsiębiorstw państwowych. Nadanie im praw majątkowych miało wykazać, iż są podmiotem „docenianym” w gospodarce - choć to docenienie miało krótki żywot.

Było to pozytywnie oceniane przez ludzi, którzy w tych przedsiębiorstwach byli zatrudnieni.

Bardzo podobnie przebiegało uwłaszczenie JST, czyli gmin.

Na mocy dwóch ustaw - o samorządzie terytorialnym, a także na mocy przepisów wprowadzających te ustawy wprowadzono kategorię „mienia komunalnego”.

Mienie komunalne wyodrębniono z mienia państwowego - a jednocześnie upodmiotowiono JST i stwierdzono, że one (gminy) są podmiotami tego mienia.

Drugim elementem uwłaszczenia gmin stało się stwierdzenie, iż w ramach mienia komunalnego odrębnymi uprawnieniami dysponują przedsiębiorstwa komunalne.

Gminy, którym nadano prawa i obowiązki w sferze majątkowej mogły odtąd poczuć się gospodarzami majątku, które były wykorzystywane na realizację ich zadań własnych. Te składniki majątku (wykorzystywane na realizację zadań) przeszły na własność gmin.

Jednocześnie na wniosek gmin wojewoda mógł przekazać te składniki, które były wykorzystywane do realizacji zadań zleconych. Również tu była decyzja administracyjna będąca podstawą do wpisu do księgi wieczystej.

Doszło do szeregu wprost niepokojących ustaleń - odnośnie stanu prawnego majątku. Miały one bardzo duże znaczenie praktyczne - w księgach wieczystych oprócz Skarbu Państwa (albo Państwa) figurowali wbrew temu co głosiły ustawy nacjonalizacyjne - figurowali dotychczasowi właściciele.

Ujawnił się więc swoisty bałagan w księgach wieczystych.

Pojawili się więc dawni właściciele.

Jest rzeczą karygodną iż zaniedbano księgi wieczyste i nie odzwierciedlono tam zachodzących zmian. Proces uwłaszczenia uwidocznił te zaniedbania.

Po zakończeniu tego procesu - rozpoczęła się realizacja koncepcji prywatyzacji.

Stan przygotowania do realizacji wyglądała dość zadowalająco. Była opracowana od strony teoretycznej - przedstawiano dość jasne i klarowne koncepcje.

Istniały dwie koncepcje:

1. wzorowana na brytyjskiej --> była to koncepcja prywatyzacji powolnej/spokojnej, przeprowadzanej krok po kroku, zgromadzenie bagażu doświadczeń. Miała początkowo mieć selektywny charakter pod względem podmiotowym i przedmiotowym (wybrane przedsiębiorstwa w wybranych dziedzinach działalności gospodarczej). Zakładano dokonywanie coraz szybszego postępu - przewidywano początkowo niewielkie, potem stopniowo rosnące wkłady do budżetu z prywatyzacji.

2. Koncepcja węgierska --> prywatyzacja natychmiastowa, powszechna w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym. Realizacja tej koncepcji miała być rozciągnięta w czasie - ale stosunkowo krótkim. Zakładano przy tym, że wpływy z prywatyzacji będą relatywnie wysokie, aczkolwiek będą się one pojawiać przez krótki okres czasu - czyli rzeczywisty okres trwania prywatyzacji.

Pojawiła się jeszcze trzecia koncepcja:

1. koncepcja prywatyzacji powszechnej - A.Powałowski: „powszechne uwłaszczenie”. Chodziło tu o to, by majątek przedsiębiorstw państwowych uczynić majątkiem narodowym. By obywatelom naszego kraju przyznać prawa do tego majątku i stworzyć/zrealizować koncepcję tzw. kapitalizmu ludowego w czystej postaci.

Ta koncepcja zakładała w pełni powszechne uwłaszczenie (każdego obywatela), a zarazem uwłaszczenie nieodpłatne.

Ta koncepcja budziła z gruntu wątpliwości i wskazywano iż nie ma ona szans powodzenia. Koronnym argumentem na jaki się powoływano - brak zapewnienia wpływów do budżetu z tytułu prywatyzacji.

Żadna z tych koncepcji w czystej postaci nie została zrealizowana. U podstaw prywatyzacji w Polsce legł dość skrajny fiskalizm - potrzeba zapewnienia jak najwięcej wpływów do budżetu państwa. Jednocześnie wskazywano na potrzebę zapewnienia tych wpływów przez dłuższy okres czasu - by w okresie transformacji gospodarki można było wydatki państwa oprzeć na wpływach z tejże prywatyzacji.

Jaką koncepcję przyjęto?

Pierwsza ustawa prywatyzacyjna zakładała możliwość dokonywania prywatyzacji właściwie dwoma drogami, ale z zapewnieniem jeszcze jednego szczególnego wariantu.

Droga I prywatyzacji - droga kapitałowa - miała ona oznaczać przekazywanie składników/elementów kapitału przekształconych w spółki przedsiębiorstw państwowych.

Droga II prywatyzacji - wskazywała na możliwość bezpośredniego zbywania składników majątku przedsiębiorstw państwowych osobom prywatnym.

Wariant pośredni --> zakładał, że pewna część przedsiębiorstw państwowych - zakładano, iż znaczna część podlegać będzie przekształceniu organizacyjnemu.

Przekształcenie organizacyjne miało polegać na likwidacji przedsiębiorstw państwowych - ale utworzeniu na ich bazie, w ich miejsce - spółek kapitałowych Skarbu Państwa.

Spółki Skarbu Państwa miały stać się podmiotami prowadzącymi w długim okresie czasu działalność gospodarczą - miały one początkowo w ogóle nie podlegać prywatyzacji.

Do tych dwóch dróg prywatyzacji i trzeciej namiastki prywatyzacji, dołączono jeszcze dwie formy dokonywania przekształceń własnościowych:

1. sformułowana niejako w obliczu trudności gospodarczych (niewypłacalności przedsiębiorstw państwowych) --> komercjalizacja z konwersją wierzytelności. Polegała na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a następnie na przekazaniu udziałów w tej spółce wierzycielom byłego przedsiębiorstwa państwowego.

To przekazanie następowało w zamian za rezygnację z wierzytelności. Wierzytelności podlegały więc konwersji na udziały w spółce.

W ten sposób stopniało zadłużenie przedsiębiorstw państwowych, a wierzyciele tych przedsiębiorstw zaczęli prowadzić działalność gospodarczą przez spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

1. nawiązywała do koncepcji prywatyzacji powszechnej --> zaczęto zatem konstruować koncepcję prywatyzacji powszechnej w ujęciu łagodniejszym, zdecydowanie węższym niż pierwotnie zakładano.

W 1993 r. - ta koncepcja ujrzała światło dzienne i została skonkretyzowana w postaci aktu prawnego. Przyjmowała własną realizację w kilku etapach:

1. wytypowanie spośród wszystkich przedsiębiorstw państwowych grupy 500 takich przedsiębiorstw. Ta 500-tka została przekształcona w spółki kapitałowe.

Były to wyłącznie spółki akcyjne.

2. Wydano określonym obywatelom świadectwa udziałowe - jako papiery wartościowe, które podlegały obrotowi prawnemu (podlegały jedynie świadectwa a nie prawa do tych świadectw) - wydawano je po uiszczeniu opłaty manipulacyjnej (dosyć niskiej).

3. Sprowadzał się do utworzenia w skali całego kraju 15 spółek akcyjnych z wyłącznym kapitałem Skarbu Państwa , których to spółki akcyjne zawierały w swojej nazwie element o nazwie „Narodowy Fundusz Inwestycyjny”.

4. Przekazanie 60% majątku wszystkich z 500 spółek akcyjnych powstałych w wyjątku przekształcenia spółek państwowych. Każda z nich przekazała do 15 narodowych funduszy inwestycyjnych

5. Kulminacja całego procesu prywatyzacji powszechnej - w ramach tego etapu dokonano zamiany świadectw udziałowych na akcje NFI. Ta zamiana zakładała, że za jedno świadectwo udziałowe będzie można otrzymać pięć akcji NFI. Założenie: że obywatele naszego kraju będą mogli uzyskać znaczne korzyści z tytułu przeprowadzenia tej prywatyzacji [„obywatele zostaną uwłaszczeni na majątku Skarbu Państwa”, jeszcze inni bezsensownie - że miałoby to doprowadzić do uspołecznienia własności, inni (kompletna nieprawda) - wzmocnienie pozycji NFI).

Do czego zmierza? - Świadectwa udziałowe będąc w obrocie prawnym osiągnęły pewną wartość rynkową. Takim najkorzystniejszym, optymalnym momencie - świadectwa udziałowe były warte ok. 100 zł. Ktoś, kto był posiadaczem kilku,kilkudziesięciu,kilkuset, a nawet kilkoma tysiącami - mogły (wprowadzając te świadectwa do obrotu) pozyskać dość znaczne kwoty.

Gdy zostały one zmienione na udziały NFI - okazało się, że są one mniej warte niż jedno świadectwo wg wartości rynkowych.

a) W kolejnych latach wartość akcji NFI zaczęła dość gwałtownie spadać. W pewnym momencie okazało się, iż wartość tych akcji oscyluje wokół kilku-kilkunastu groszy.

--> więc te założenia okazały się bezpodstawne.

Złośliwi twierdzą, że doszło do zmian w KSH, które prowadziły do zmiany nominału akcji. W związku z doświadczeniami na tle prywatyzacji ustawodawca zmienił ten nominał na 1 grosz.

Czy była to prywatyzacja powszechna?

Jeśli mierzyć powszechność miarą udostępnienia świadectw udziałowych wszystkim obywatelom - to tak. Jeśli brać pod uwagę zakres przedmiotowy (ok. 500 przedsiębiorstw państwowych)  to o powszechności trudno jest mówić.

 

Jeszcze gorzej to brzmi, jeżeli zestawimy ją z efektami osiągniętymi - a właściwie brakiem efektów.

 

Można jeszcze dodać, że kondycja ekonomiczna NFI została ukształtowana bardzo różnie. Część tych spółek przeżywała bardzo poważne kłopoty, część z nich została wykupiona przez inne NFI, w nielicznych przypadkach po latach niektóre z nich zaczęły dobrze prosperować.

 

To była tzw. prywatyzacja powszechna.

 

 

Prywatyzacja tzw. kuponowa  została określona jako pewien wariant prywatyzacji przewidziany w ustawie o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (a więc tej pierwszej).

 

Miała polegać na emisji bonów prywatyzacyjnych - emisji miał dokonać Sejm RP. Właściwie cała procedura miała się sprowadzać do wyemitowania bonów prywatyzacyjnych i rozdysponowania ich obywatelom.

Miały rozdysponować do obywateli = synonim prawa do bliżej nieokreślonej części majątku państwa.

 

Koncepcja III prywatyzacji - prywatyzacja kapitałowa

 

Prywatyzacja kapitałowa to z jednej strony pewna idea, z drugiej określona procedura. Mówiąc o prywatyzacji kapitałowej jako pewnej idei:

* trzeba wspomnieć iż zakładano, iż tego rodzaju prywatyzacja będzie dotyczyła wyłącznie tych składników majątku, które będą miały postać cząstek kapitału będącego w rękach Skarbu Państwa.  Chodziło o to, by te cząstki majątku SP przekazać w ręce prywatne.

Nie składniki rzeczowe  ale wyłącznie kapitałowe.

 

Dlaczego mówiono o kapitale?

Tu trzeba widzieć dwa walory kapitału:

1)      walor natury finansowej - kapitał generuje pewien dochód. Dochód wygenerowany przez kapitał to inaczej dywidenda. Ten, kto ma prawo do kapitału - ma prawo (jednocześnie) do dywidendy.

2)      walor korporacyjny - ten, kto ma w swoich rękach kapitał uzyskuje uprawnienia do decydowania o funkcjonowaniu podmiotu działalności gospodarczej lub nawet szeregu podmiotów działalności gospodarczej. Kapitał daje bowiem prawo wypowiadania się, a co istotniejsze - prawo głosowania.

 

Brano pod uwagę te dwa walory.

 

Prywatyzacja kapitałowa jako procedura

 

Aby można było przekazać kapitał w ręce prywatne, zbyć przy wykorzystaniu różnych technik środki kapitałowe SP i przekazać je osobom prywatnym  trzeba było doprowadzić do takiej sytuacji, by te cząstki kapitału się pojawiły.

 

 

Jak zamierzano utworzyć kapitał?

Poprzez instytucję komercjalizacji - miała ona służyć nie tylko temu celowi, ale również przyczynić się do zmian w strukturach organizacyjnych gospodarki.

Na początku lat 90-tych istniało 9000 przedsiębiorstw państwowych. W tych przedsiębiorstwach nie było kapitału - dzieliły swoje aktywa między fundusz założycielski i fundusz przedsiębiorstwa. Jedynie w sensie ekonomicznym i bardzo szerokim rozumieniu - można było zakwalifikować te fundusze jako środki kapitałowe.

W sensie prawnym - nie.

 

Komercjalizacja miała przyczynić się do stworzenia środków kapitałowych sensu stricto.

Zamierzano to osiągnąć w sposób prosty - poprzez przekształcenie przedsiębiorstw państwowych w spółki prawa handlowego o charakterze kapitałowym.

To, co nazwano komercjalizacją - miało polegać i polegało na przekształceniu przedsiębiorstw państwowych w spółki prawa handlowego.

 

W końcówce lat 20-tych - rozporządzenie Prezydenta RP z 1927 r.  - dotyczące wydzielenia przedsiębiorstw państwowych z administracji publicznej i poddaniu ich komercjalizacji.  

Poddanie działalności gospodarczej przedsiębiorstw państwowych regułom komercyjnych.

 

Od tego czasu - wyraźnie wskazano, iż przedsiębiorstwa państwowe nie są częścią administracji publicznej - ale że są z tej administracji wydzielone. Nie są typowymi elementami składowymi państwa - właściciela majątku, ale że mają swoją wartość i zasady oparte na zasadach komercyjnych.

Że należy przedsiębiorstwa państwowe traktować podobnie jak podmioty działalności gospodarczej znajdujące się w rękach prywatnych.

 

Tak to rozumiano wtedy.

 

W 1990 r. - komercjalizację ujęto bardziej konkretnie - komercjalizacja - oznacza przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę kapitałową prawa handlowego.

Konsekwencją tego przekształcenia miało być uzyskanie w miejsce funduszu przedsiębiorstwa i funduszu założycielskiego - środków kapitałowych.

Uzyskanie efektu w postaci spółki kapitałowej, która miała powstać w miejsce przedsiębiorstwa państwowego.

Początkowo mocno podkreślano iż spółka wypełnia lukę po zlikwidowanym przedsiębiorstwie państwowym i stając się jego następcą prawnym.

 

Przeprowadzenie komercjalizacji - I etap dokonania prywatyzacji kapitałowej.

II etap - zbycie akcji lub udziałów.

 

Przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę - komercjalizacja

Komercjalizacja - była wykonywana (jest nadal) przez właściwego ministra. Początkowo w Polsce istniał Minister ds. Przekształceń Własnościowych - teraz mamy Ministra Skarbu.

Większość decyzji, jakie musiał podjąć - uwarunkowane dwoma czynnikami - dwie przesłanki:

1)      decyzja podjęta przez ministra wymagała określonej konsultacji/uzgodnień z organami przedsiębiorstwa państwowego. Decydujący głos ma nadal minister - ale tryb konsultacyjny jest elementem obligatoryjnym.

2)      Kondycja ekonomiczna przedsiębiorstwa państwowego  zbadanie tej kondycji i ustalenie, czy jest odpowiednia - tzn. czy mamy do czynienia z przedsiębiorstwem efektywnym - stanowiło warunek sine qua non dokonania komercjalizacji.

Poddane upadłości przedsiębiorstwa  nie nadawały się.

 

Charakter decyzji Ministra

Nie jest to decyzja w ścisłym znaczeniu tego słowa. Minister wydaje coś nazywane aktem komercjalizacji, który nie podlega zaskarżeniu.

Akt nie jest zatem decyzją administracyjną  przywołuje się takie twierdzenie, że akt komercjalizacyjny jest wydany w imieniu właściciela, choć przez organ administracji.

Minister nie działa w interesie organu - lecz interesie właściciela. Jest powiernikiem własności państwowej.

 

Skutki komercjalizacji

- przeprowadzenie sukcesji generalnej. Sp prawa handlowego jest sukcesorem generalnym przedsiębiorstwa państwowego.

Z czego ta sukcesja wynika?

Warto zwrócić uwagę na pewien element natury formalnej  akt komercjalizacji zastępuje czynności, które są podejmowane na etapie tworzenia spółki. To wskazuje na pewną ciągłość w działaniu. Nie jest zatem konieczne sporządzanie nowej umowy spółki, bądź formułowanie oświadczenia o utworzeniu tej spółki akt komercjalizacji tą umowę/oświadczenie zastępuje.

 

Akt komercjalizacji powinien zawierać wszystkie te elementy, które powinny być zawarte w umowie spółki.

 

Mówimy o sukcesji generalnej - ponieważ spółka przejmuje od przedsiębiorstwa państwowego prawa i obowiązki, zarówno o charakterze cywilnoprawnym jak i publicznoprawnym.

Przejmuje więc wszelkie wierzytelności i zobowiązania. Chodzi również o zobowiązania podatkowe, związane z płatnością składek na rzecz zakładu ubezpieczeń społecznych (ZUS). Przejęcie praw może wiązać się też z przejęciem praw do koncesji, zezwoleń - które zasadniczo rzecz biorąc nie mogą być przekazywane na inny podmiot w drodze czynności cywilnoprawnych.

W tym przypadku dochodzi jednak do sukcesji.

 

Majątek przedsiębiorstwa państwowego w ramach tej procedury staje się majątkiem spółki.

Z tego twierdzenia wysuwa się wniosek  spółka nie podlega dokapitalizowaniu ze środków publicznych.

Dokładnie to, co przedsiębiorstwo przekazuje, przejąć może spółka prawa handlowego.

 

Reguła - bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spółki.

Jednocześnie pracownicy przedsiębiorstwa stają się pracownikami spółki, a dyrektor tego przedsiębiorstwa staje się pierwszym prezesem zarządu spółki.

Na zasadzie tej sukcesji generalnej - zostaje ukształtowana spółka prawa handlowego, która w momencie wpisania do rejestru przedsiębiorców KRS - wywołuje skutek w postaci wykreślenia z tego rejestru przedsiębiorstwa państwowego.

Nie ma potrzeby dokonywać czynności likwidacyjnych  mamy tu do czynienia z przejściem automatycznym.

Ta nowo powstała spółka nazywana jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa.

Jest to wyłącznie spółka kapitałowa.

W początkowym okresie jej tworzenia jej udziały należą do SP, a potem w miarę przekształceń mamy do czynienia ze spółką częściowo sprywatyzowaną.

Drugi etap prywatyzacji kapitałowej - zbywanie akcji lub udziałów

Zbywanie akcji wiąże się z istniejącą już spółką Skarbu Państwa. Przepisy ustawy przewidują w tym zakresie dwa warianty, które różnią się od siebie właściwie kwestią czasu dokonywania procedury zbywania akcji.

Zbywać akcje można w przypadku spółki, która bezpośrednio wcześniej została utworzona w miejsce przedsiębiorstwa państwowego --> a więc zachowana jest pewna ciągłość zdarzeń. Bezpośrednio po komercjalizacji.

Drugi wariant dotyczy spółek SP, które już od pewnego czasu uzyskały swój status i funkcjonowały już jako spółki SP (m.in. Prowadziły działalność gospodarczą).

Ten wariant wiąże się z okolicznością, iż w gospodarce wielokrotnie poprzestawano jedynie na dokonaniu komercjalizacji.

Komercjalizacja, która nie łączy się bezpośrednio ze zbywaniem akcji jest jedynie przekształceniem natury organizacyjnej, choć łączy się na pewno także z wygenerowaniem środków, które możemy nazwać kapitałem.

Ta komercjalizacja stanowi cel sam w sobie = „komercjalizacja dla komercjalizacji”.

W obydwu jednak wariantach dochodzić może w ostatecznym rozrachunku do zbycia akcji/udziałów i to działanie możemy nazwać właściwą prywatyzacją. Sama komercjalizacja prywatyzacji nie oznacza--> jest tylko etapem wstępnym.

Dopiero zbycie akcji oznacza przejście praw własnościowych na podmioty prywatne - inne niż SP.

Zbycie akcji następuje wg 2 odmiennych zasad:

1. zbycie odpłatne --> należy wiązać to z powszechnością - tymi, którzy mogą nabywać akcje i udziały mogą być zasadniczo wszystkie podmioty, choć należy z tego grona wyłączyć jednostki organizacyjne SP - te bowiem reprezentują SP, a SP nie może sam z siebie nabywać akcji i udziałów.

W grę wchodzą różnego rodzaju techniki zbywania - np. Tryb przetargowy, jest możliwość posługiwania się instytucją rokowań, na możliwość posłużenia się ogłoszeniem publicznym.

2. zbycie nieodpłatne --> ma zakres podmiotowo ograniczony. Dotyczy pracowników spółki, którzy zarazem są byłymi pracownikami przedsiębiorstwa państwowego. Należy zauważyć, że zbycie nieodpłatne jest w zasadzie wyjątkiem - biorąc pod uwagę skalę zjawiska.

Elementy charakterystyczne:

a)Obowiązuje zakaz zbywania uzyskanych tą drogą akcji i udziałów - jest to jednak zakaz bardzo słaby, bo nie obłożony sankcjami prawnymi.

b) uzależnienie wielkości puli akcji od wywiązywania się spółki z obowiązków w zakresie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

c) poza byłymi pracownikami przedsiębiorstwa państwowego - uprawnienie do takiego nieodpłatnego nabycia - przysługuje kooperującym z przedsiębiorcami państwowymi - były dostawcami.

Mogą nabyć te akcje/udziały po złożeniu oświadczenia - nie ma tu nabycia (przejścia) automatycznego.

O rozpoczęciu procesu zbywania akcji decyduje Minister Skarbu Państwa.

Prywatyzacja bezpośrednia

Nie jest to może nazwa zbyt trafna, ale w odróżnieniu od prywatyzacji kapitałowej - prywatyzacja bezpośrednia wiąże się ze zbywaniem składników rzeczowych przedsiębiorstwa państwowego. Ta prywatyzacja jest bezpośrednia w tym sensie, że nie dokonuje się przekształcenia w tym sensie przedsiębiorstwa państwowego --> nie ma etapu w postaci komercjalizacji --> jest natomiast zbywanie składników rzeczowych przedsiębiorstwa państwowego.

Nie ma przekształcenia organizacyjnego, nie ma również wygenerowania z majątku Skarbu Państwa środków pod postacią kapitału.

Jest odnoszona do tych przedsiębiorstw państwowych, które dysponują mniejszym potencjałem niż te poddane prywatyzacji kapitałowej.

Można powiedzieć, że obejmuje przedsiębiorstwa państwowe stosunkowo niewielkie, średnie.

Mierzy to się wielkością zatrudnienia, a także środkami finansowymi.

Prywatyzacja bezpośrednia przeprowadzana jest przez organy założycielskie przedsiębiorstw państwowych. Organami założycielskimi przedsiebiorstw panstwowych są w znacznej mierze wojewodowie.

Złośliwi twierdzą, że doszło do zmian w KSH, które prowadziły do zmiany nominału akcji. W związku z doświadczeniami na tle prywatyzacji ustawodawca zmienił ten nominał na 1 grosz.

Czy była to prywatyzacja powszechna?

Jeśli mierzyć powszechność miarą udostępnienia świadectw udziałowych wszystkim obywatelom - to tak. Jeśli brać pod uwagę zakres przedmiotowy (ok. 500 przedsiębiorstw państwowych)  to o powszechności trudno jest mówić.

 

Jeszcze gorzej to brzmi, jeżeli zestawimy ją z efektami osiągniętymi - a właściwie brakiem efektów.

 

Można jeszcze dodać, że kondycja ekonomiczna NFI została ukształtowana bardzo różnie. Część tych spółek przeżywała bardzo poważne kłopoty, część z nich została wykupiona przez inne NFI, w nielicznych przypadkach po latach niektóre z nich zaczęły dobrze prosperować.

 

To była tzw. prywatyzacja powszechna.

 

 

Prywatyzacja tzw. kuponowa  została określona jako pewien wariant prywatyzacji przewidziany w ustawie o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (a więc tej pierwszej).

 

Miała polegać na emisji bonów prywatyzacyjnych - emisji miał dokonać Sejm RP. Właściwie cała procedura miała się sprowadzać do wyemitowania bonów prywatyzacyjnych i rozdysponowania ich obywatelom.

Miały rozdysponować do obywateli = synonim prawa do bliżej nieokreślonej części majątku państwa.

 

Koncepcja III prywatyzacji - prywatyzacja kapitałowa

 

Prywatyzacja kapitałowa to z jednej strony pewna idea, z drugiej określona procedura. Mówiąc o prywatyzacji kapitałowej jako pewnej idei:

* trzeba wspomnieć iż zakładano, iż tego rodzaju prywatyzacja będzie dotyczyła wyłącznie tych składników majątku, które będą miały postać cząstek kapitału będącego w rękach Skarbu Państwa.  Chodziło o to, by te cząstki majątku SP przekazać w ręce prywatne.

Nie składniki rzeczowe  ale wyłącznie kapitałowe.

 

Dlaczego mówiono o kapitale?

Tu trzeba widzieć dwa walory kapitału:

1)      walor natury finansowej - kapitał generuje pewien dochód. Dochód wygenerowany przez kapitał to inaczej dywidenda. Ten, kto ma prawo do kapitału - ma prawo (jednocześnie) do dywidendy.

2)      walor korporacyjny - ten, kto ma w swoich rękach kapitał uzyskuje uprawnienia do decydowania o funkcjonowaniu podmiotu działalności gospodarczej lub nawet szeregu podmiotów działalności gospodarczej. Kapitał daje bowiem prawo wypowiadania się, a co istotniejsze - prawo głosowania.

 

Brano pod uwagę te dwa walory.

 

Prywatyzacja kapitałowa jako procedura

 

Aby można było przekazać kapitał w ręce prywatne, zbyć przy wykorzystaniu różnych technik środki kapitałowe SP i przekazać je osobom prywatnym  trzeba było doprowadzić do takiej sytuacji, by te cząstki kapitału się pojawiły.

 

 

Jak zamierzano utworzyć kapitał?

Poprzez instytucję komercjalizacji - miała ona służyć nie tylko temu celowi, ale również przyczynić się do zmian w strukturach organizacyjnych gospodarki.

Na początku lat 90-tych istniało 9000 przedsiębiorstw państwowych. W tych przedsiębiorstwach nie było kapitału - dzieliły swoje aktywa między fundusz założycielski i fundusz przedsiębiorstwa. Jedynie w sensie ekonomicznym i bardzo szerokim rozumieniu - można było zakwalifikować te fundusze jako środki kapitałowe.

W sensie prawnym - nie.

 

Komercjalizacja miała przyczynić się do stworzenia środków kapitałowych sensu stricto.

Zamierzano to osiągnąć w sposób prosty - poprzez przekształcenie przedsiębiorstw państwowych w spółki prawa handlowego o charakterze kapitałowym.

To, co nazwano komercjalizacją - miało polegać i polegało na przekształceniu przedsiębiorstw państwowych w spółki prawa handlowego.

 

W końcówce lat 20-tych - rozporządzenie Prezydenta RP z 1927 r.  - dotyczące wydzielenia przedsiębiorstw państwowych z administracji publicznej i poddaniu ich komercjalizacji.  

Poddanie działalności gospodarczej przedsiębiorstw państwowych regułom komercyjnych.

 

Od tego czasu - wyraźnie wskazano, iż przedsiębiorstwa państwowe nie są częścią administracji publicznej - ale że są z tej administracji wydzielone. Nie są typowymi elementami składowymi państwa - właściciela majątku, ale że mają swoją wartość i zasady oparte na zasadach komercyjnych.

Że należy przedsiębiorstwa państwowe traktować podobnie jak podmioty działalności gospodarczej znajdujące się w rękach prywatnych.

 

Tak to rozumiano wtedy.

 

W 1990 r. - komercjalizację ujęto bardziej konkretnie - komercjalizacja - oznacza przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę kapitałową prawa handlowego.

Konsekwencją tego przekształcenia miało być uzyskanie w miejsce funduszu przedsiębiorstwa i funduszu założycielskiego - środków kapitałowych.

Uzyskanie efektu w postaci spółki kapitałowej, która miała powstać w miejsce przedsiębiorstwa państwowego.

Początkowo mocno podkreślano iż spółka wypełnia lukę po zlikwidowanym przedsiębiorstwie państwowym i stając się jego następcą prawnym.

 

Przeprowadzenie komercjalizacji - I etap dokonania prywatyzacji kapitałowej.

II etap - zbycie akcji lub udziałów.

 

Przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę - komercjalizacja

Komercjalizacja - była wykonywana (jest nadal) przez właściwego ministra. Początkowo w Polsce istniał Minister ds. Przekształceń Własnościowych - teraz mamy Ministra Skarbu.

Większość decyzji, jakie musiał podjąć - uwarunkowane dwoma czynnikami - dwie przesłanki:

1)      decyzja podjęta przez ministra wymagała określonej konsultacji/uzgodnień z organami przedsiębiorstwa państwowego. Decydujący głos ma nadal minister - ale tryb konsultacyjny jest elementem obligatoryjnym.

2)      Kondycja ekonomiczna przedsiębiorstwa państwowego  zbadanie tej kondycji i ustalenie, czy jest odpowiednia - tzn. czy mamy do czynienia z przedsiębiorstwem efektywnym - stanowiło warunek sine qua non dokonania komercjalizacji.

Poddane upadłości przedsiębiorstwa  nie nadawały się.

 

Charakter decyzji Ministra

Nie jest to decyzja w ścisłym znaczeniu tego słowa. Minister wydaje coś nazywane aktem komercjalizacji, który nie podlega zaskarżeniu.

Akt nie jest zatem decyzją administracyjną  przywołuje się takie twierdzenie, że akt komercjalizacyjny jest wydany w imieniu właściciela, choć przez organ administracji.

Minister nie działa w interesie organu - lecz interesie właściciela. Jest powiernikiem własności państwowej.

 

Skutki komercjalizacji

- przeprowadzenie sukcesji generalnej. Sp prawa handlowego jest sukcesorem generalnym przedsiębiorstwa państwowego.

Z czego ta sukcesja wynika?

Warto zwrócić uwagę na pewien element natury formalnej  akt komercjalizacji zastępuje czynności, które są podejmowane na etapie tworzenia spółki. To wskazuje na pewną ciągłość w działaniu. Nie jest zatem konieczne sporządzanie nowej umowy spółki, bądź formułowanie oświadczenia o utworzeniu tej spółki akt komercjalizacji tą umowę/oświadczenie zastępuje.

 

Akt komercjalizacji powinien zawierać wszystkie te elementy, które powinny być zawarte w umowie spółki.

 

Mówimy o sukcesji generalnej - ponieważ spółka przejmuje od przedsiębiorstwa państwowego prawa i obowiązki, zarówno o charakterze cywilnoprawnym jak i publicznoprawnym.

Przejmuje więc wszelkie wierzytelności i zobowiązania. Chodzi również o zobowiązania podatkowe, związane z płatnością składek na rzecz zakładu ubezpieczeń społecznych (ZUS). Przejęcie praw może wiązać się też z przejęciem praw do koncesji, zezwoleń - które zasadniczo rzecz biorąc nie mogą być przekazywane na inny podmiot w drodze czynności cywilnoprawnych.

W tym przypadku dochodzi jednak do sukcesji.

 

Majątek przedsiębiorstwa państwowego w ramach tej procedury staje się majątkiem spółki.

Z tego twierdzenia wysuwa się wniosek  spółka nie podlega dokapitalizowaniu ze środków publicznych.

Dokładnie to, co przedsiębiorstwo przekazuje, przejąć może spółka prawa handlowego.

 

Reguła - bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spółki.

Jednocześnie pracownicy przedsiębiorstwa stają się pracownikami spółki, a dyrektor tego przedsiębiorstwa staje się pierwszym prezesem zarządu spółki.

 

Na zasadzie tej sukcesji generalnej - zostaje ukształtowana spółka prawa handlowego, która w momencie wpisania do rejestru przedsiębiorców KRS - wywołuje skutek w postaci wykreślenia z tego rejestru przedsiębiorstwa państwowego.

Nie ma potrzeby dokonywać czynności likwidacyjnych  mamy tu do czynienia z przejściem automatycznym.

 

Ta nowo powstała spółka nazywana jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa.

Jest to wyłącznie spolka kapitalowa.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nie obejmuje tych przedsiębiorstw państwowych, które poddane są procesowi upadłości. Prywatyzacja bezpośrednia zostaje wszczęta przez organ założycielski, który wydaje coś, co nazywa się zarządzeniem prywatyzacyjnym.

ZP podobnie jak akt komercjalizacji nie jest również decyzją administracyjną. Nie podlega ona zatem wzruszeniu - nie można jej zakwestionować.

Zarządzenie prywatyzacyjne - obejmuje kilka kwestii - najistotniejsza z nich to rozstrzygnięcie w ramach tego zarządzenia o formie prywatyzacji bezpośredniej. Przepisy dopuszczają, by prywatyzacja bezpośrednia przybrała jedną z trzech form:

a)      sprzedaż całego przedsiębiorstwa

b)      wniesienie przedsiębiorstwa do spółki

c)      oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania

 

Organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego wskazuje na jedną z trzech form - a więc dokonuje bardzo istotnego wyboru.

Jeżeli chodzi o sprzedaż - mamy do czynienia z zawarciem umowy na podstawie której nabywca (podobnie jak w przypadku prywatyzacji kapitałowej) staje się sukcesorem generalnym przedsiębiorstwa państwowego.

 

Sprzedaży podlega nie przedsiębiorstwo państwowe, ale przedsiębiorstwo w myśl art. 55 zn. 1 KC. Sprzedaży zatem podlega majątek.

 

            Można trochę polemizować odnośnie tej sprzedaży - na gruncie KC równie dobrze można powiedzieć, iż sprzedaży podlegają rzeczy. A przedsiębiorstwo to nie tylko rzeczy.

 

            Charakterystyczny element - różnego rodzaju zobowiązania, których podejmuje się nabywca przedsiębiorstwa.

Bardzo często zobowiązania te, nieobłożone sankcjami - nie podlegają realizacji.

Jakie?

1)      zobowiązanie do utrzymania przez nabywcę limitu zatrudnienia

2)      przekazanie na potrzeby przedsiębiorstwa odpowiednich środków kapitałowych/rzeczowych

3)      dotyczące utrzymania w ramach działalności przedsiębiorstwa - określonego profilu działalności.

 

Nie dotrzymanie nie jest równe zanegowaniu skutków zawartej umowy.

 

Druga forma prywatyzacji bezpośredniej  wniesienie przedsiębiorstwa do spółki.

Jest sui generis dokapitalizowaniem spółki, która ma charakter prywatny.

Zakłada, że spółka do której to przedsiębiorstwo zostanie wniesione ma oczywiście środki własne. Nie może to być zatem spółka, której wyłącznym kapitałem będzie kapitał Skarbu Państwa. 

W pewnym sensie przypomina prywatyzację kapitałową  choćby dlatego, że pracownikom przedsiębiorstwa przysługują uprawnienia do nieodpłatnego otrzymania akcji lub udziałów.

 

Trzecia forma prywatyzacji bezpośredniej  oddanie przedsiębiorstwa do nieodpłatnego korzystania.

Ma sprzyjać aktywizacji zawodowej tych, którzy stanowili załogę byłego przedsiębiorstwa państwowego.

Osoby, które utworzą tą spółkę - mogą zawrzeć ze stosownym organem założycielskim umowę odnośnie korzystania z majątku przedsiębiorstwa.

Może mieć różną postać  może to być jeden z wariantów umowy najmu, ale stosunkowo popularna jest też forma leasingu.

 

Wybór jednej z trzech form uzależniony od oferty złożonej przez tego, który chce w określony pozyskać przedsiębiorstwo państwowe.

 

Określenie formy prywatyzacji bezpośredniej powinno także odpowiednio umocowywać osoby, która w imieniu organu założycielskiego dokona czynności, których efektem będzie wykreślenie przedsiębiorstwa państwowego z rejestru państwowego.

Osoba ta będąca pełnomocnikiem wojewody ds. prywatyzacji powinien sporządzić wykaz wierzytelności i zobowiązań przedsiębiorstwa państwowego, sporządzić bilans zamknięcia tego przedsiębiorstwa, w końcowej fazie doprowadzić do wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru [zakończenia jego bytu prawnego].

 

Zadysponowanie jego majątkiem nie może być zadysponowaniem przedsiębiorstwem państwowym, ale przedsiębiorstwem  jako zorganizowanym kompleksem majątkowym pozostałym po przedsiębiorstwie państwowym.

 

 

Prywatyzacji bezpośredniej można dokonać w odniesieniu do całości majątku. Nie jest pryw. Bezp. częściowe wniesienie do spółki, częściowe oddanie do bezpłatnego korzystania.

Owszem można to robić - ale nie noszą miana prywatyzacji.

 

Jeśli są jednak dokonywane na dużą skalę (powyżej 50% składników) = mogą być traktowane jako przesłanka do likwidacji (a nie prywatyzacji) przedsiębiorstwa.

 

 

 

 

 Komercjalizacja z konwersją wierzytelności

 

W tej chwili ten proces nie może się już rozpocząć, ale temu procesowi było poddanych sporo przedsiębiorstw państwowych.

Jaka byłą idea tej komercjalizacji?

Chodził o oddłużenie przedsiębiorstw państwowych, choć przy okazji zakładano, że ów proces oddłużenia będzie wiązał się z przejęciem majątku należącego do przedsiębiorstw państwowych przez osoby prywatne.

Miało to wyglądać w ten sposób, iż przedsiębiorstwo państwowe podlegało przekształceniu w spółkę z.o.o.

Przekształcone mogło być jedynie takie przedsiębiorstwo, które było silnie zadłużone - głównie u osób prywatnych.

Osobom tym oferowano nabycie udziałów w nowo powstałej spółce - były jednak oferowane w zamian za wierzytelności.

Dokonywano zatem konwersji - zamiany wierzytelności na udziały.

 

Nowo powstałą spółkę z o.o. zwalniano z obowiązku płacenia długu w stosunku do Skarbu Państwa, a także instytucji organizacyjnie zbliżonych do SP - np. ZUS. W ten sposób dotychczasowi wierzyciele przedsiębiorstwa państwowego uzyskiwali wpływ na działalność, stwarzano dogodne warunki do prowadzenia tej działalności.

Wykład 17.05.2010 r.

 

Reprywatyzacja

Nie było i nie będzie wg pana profesora.

 

Reprywatyzacja oznacza zwrot praw tym osobom, które w wyniku nacjonalizacji utraciły swoje prawa. W konsekwencji oznacza to „zwrot składników majątkowych” na rzecz tych osób, które uprzednio były właścicielami tych składników.

Jednocześnie: trzeba przyznać iż podstawy nacjonalizacji nie mogą budzić wątpliwości. Były to akty legalne. Natomiast wykonanie tych przepisów niejednokrotnie wiązało się z naruszeniem procedur, przekroczeniem zakresu nacjonalizacji.

 

Jednak pierwsze działania, które można by potraktować jako sui generis reprywatyzację  zostały dokonane już w końcu lat 50-tych XX wieku.

Należy tu odnieść się do przepisów iż całość gruntów na terenie miasta stołecznego Warszawa przeszła na własność Skarbu Państwa. Okazało się jednak, że ci byli właściciele (by uzyskać chociaż prawo do korzystania z tych gruntów).

 

Ci którzy zgodzili się zawrzeć z SP umowę o korzystanie z gruntu, mogli w II połowie lat 50-tych uzyskać te grunty w dzierżawę (dziś. użytkowanie) wieczystą. Przepisy potraktowały jednak w taki sposób jedynie tych, którzy stali się osobami korzystającymi w oparciu o zwykłą umowę dzierżawy lub korzystali z lokali usytuowanych na tych gruntach w drodze umowy najmu.

Ci, którzy tego nie zrobili  nie mogli uzyskać prawa dzierżawy wieczystej.

W latach 60-tych niejednokrotnie na rzecz korzystających z gruntów przyznawane było pełne prawo własności.

 

Drugi przejaw reprywatyzacji  działania, które podjęły władze w II połowie lat 50-tych/60-tych. Nastąpiła wypłata odszkodowań na podstawie umów bilateralnych z władzami innych państw: zachodnich, Ameryki Północnej.

Umów, które przewidywały wypłatę odszkodowań przedsiębiorcom, którzy w wyniku nacjonalizacji utracili prawo własności.

Te umowy przewidywały rozwiązanie następujące:

* wskazywały one na kwotę jaka miała być wypłacana przez rząd polski, natomiast rządy państw obcych miały gwarantować wszystkim wypłatę stosownych odszkodowań.

Właściwie polski rząd odpowiadał tylko do kwoty umownej - resztę przejęły rządy państw obcych.

 Rząd polski zdecydował się zwrócić wszystkim niektóre składniki majątkowe, utracone przez Kościół katolicki, a zlokalizowane na ziemiach zachodnich i północnych.

      Zostało to przeprowadzone w drodze rozporządzenia RM, a nie ustawy.

 

      Po 1989 r. i zmianach ustrojowych  dość wyraźnie zaczęto mówić o konieczności reprywatyzacji.

      W dużym tempie rozpoczęto też działania prywatyzacyjne.

      W rezultacie - reprywatyzacja wielu składników majątku stała się niemożliwa. Między innymi ze względu na zasadę ochrony praw nabytych.

 

      Sprzedaż składników majątkowych automatycznie oznaczała, iż nie podlegał już zwrotowi byłemu właścicielowi.

 

      Zaczęto coraz wyraźniej mówić o możliwości reprywatyzacji w drodze pośredniej - nie poprzez zwrot składników majątkowych, ale poprzez wypłaty odszkodowań.

     

      Wypłata odszkodowań obecnie nie wchodzi raczej w rachubę, ze względu na to, iż z roszczeniami mogliby wystąpić byli właściciele i ich następcy  przekraczałoby to możliwości płatnicze państwa polskiego.

 

      Dlatego pomysł wypłaty odszkodowań został dość szybko poniechany.

 

      Pomysł II  możliwość ewentualnej emisji obligacji SP i wydanie tych obligacji byłym właścicielom lub ich następcom prawnym.

      Szkopuł - obligacje podlegają wykupowi. Obligacje byłyby właściwie wątpliwym prezentem „zafundowanym” przyszłym pokoleniom.

 

      Pomysł III  zwrto majątku w naturze - nie ten, który utracili właściciele, ale określone składniki majątkowe.

      Zrodziła się koncepcja rozdysponowania lasów państwowych byłym właścicielom.

 Ten pomysł też nie wypalił.

     

      W chwili obecnej reprywatyzacja następuje poprzez realizację indywidualnych roszczeń byłych właścicieli. Są one zaspokajane z różnym powodzeniem.

      Dość często okazuje się, iż składniki majątkowe stanowią dobra kultury narodowej. Często też były legalnie zbyte.

 

      Także przebiega akcja zwrotu składnikom majątkowym kościołom.

      Istnieje komisja rządowa, której działania są dość szeroko komentowane przez media, które wykazywały wiele nieprawidłowości.

      Odnosi się to zwłaszcza do zwrotu składników Kościołowi katolickiemu.

 

     

 

      WYWŁASZCZENIE - jako postać przekształceń własnościowych

      Instytucja wywłaszczenia na zasadach ogólnych - odbywa się w myśl przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami z 1993 r.

     

Jest realizowane w oparciu o ustawę o autostradach i o Krajowym Funduszu Drogowym.  te przepisy przewidują, że na nieco odmiennych zasadach.

 

Przepisy mówią o wywłaszczeniu zarówno w zakresie pozbawienia własności lub prawa użytkowania wieczystego, ale także mówią one o wywłaszczeniu jako ograniczeniu prawa własności lub użytkowania wieczystego.

 

Nieruchomości są niezbędne dla potrzeb realizacji jakiegoś celu publicznego. Realizacja interesu publicznego  katalog celów publicznych zawiera ustawa o gospodarce nieruchomościami.

Są wyspecyfikowane.

 

 

Jeżeli nieruchomość jest niezbędna na realizację jakiegoś celu publicznego - np. budowa określonych obiektów infrastrukturalnych czy użyteczności publicznej  można podjąć przede wszystkim starania o pozyskanie nieruchomości na potrzeby związane z tym celem.

 

Wywłaszczenie zakłada jako zasadę obowiązek podjęcia próby nabycia danej nieruchomości przy wykorzystaniu mechanizmów procedur cywilnoprawnych. Należy zatem właścicielowi/użytkownikowi wieczystemu zaoferować nabycie tej nieruchomości wg zasad komercyjnych/rynkowych.

 

Oznacza to: zaoferowanie odpowiedniej ceny, a także ewentualne zaakceptowanie owej ceny, zawarcie umowy sprzedaży.

Jeżeli właściciel użytkownik wieczysty nie zaakceptuje owej sugestii co do zawarcia umowy, wówczas dopiero jest możliwe wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego.

 

Pierwszeństwo uzyskują więc procedury cywilnoprawne, ale gdy nie ma szans ich zastosowania  wszczyna się postępowanie administracyjne  post. wywłaszczeniowe.

 

      Post. wywłaszczeniowe prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości.

Jeżeli nieruchomość ma przejść na własność SP - wszczyna się postępowanie z urzędu.

Jeżeli na rzecz JST - to na wniosek tej jednostki.

 

Nie podlegają wywłaszczeniu nieruchomości należące do Skarbu Państwa.

 

Starosta jest zobowiązany przeprowadzić rozprawę administracyjną, a jeszcze zanim dojdzie do rozprawy  jest zobowiązany zgromadzić cały materiał dowodowy związany z nieruchomością.

Starosta musi uzyskać pełną orientację co do rodzaju, przeznaczenia, zabudowy oraz wartości nieruchomości.

 

W wyniku rozprawy administracyjnej, po zebraniu całego materiału dowodowego  starosta wydaje decyzję administracyjną.

W wyniku decyzji i na podstawie decyzji - zostaje wypłacone dotychczasowemu właścicielowi odszkodowanie.

Zakłada się, iż odszkodowanie jest równe wartości nieruchomości z chwilą wydania decyzji

 możliwe jest jednak zwiększenie tego odszkodowania poprzez uwzględnienie przyszłej wartości nieruchomości związanej z realizacją celu publicznego.   

 

A więc jeśli realizacja celu publicznego przyczyni się do wzrostu wartości danej nieruchomości  odszkodowanie będzie wypłacane w wysokości wyższej niż z dnia wydania decyzji wywłaszczeniowej.

 

Dotychczasowy właściciel może otrzymać zamiast odszkodowania nieruchomość zamienną  powinna odpowiadać parametrom nieruchomości wywłaszczanej, usytuowana w tej samej miejscowości, w której wywłaszczono  ale jest to niezwykle trudne.

 

Dlatego, jeśli właściciel otrzymuje nieruchomość zamienną - otrzymuje też odszkodowanie w wysokości różnicy między wartością dotychczasowej nieruchomości a obecnej.

Składają się razem na kwotę równą wartości nieruchomości wywłaszczonej.

 

Decyzja starosty może być zaopatrzona w klauzulę natychmiastowej wykonalności  można tym samym umożliwić odpowiedniej jednostce SP czy JST podjęcie pewnych działań związanych z realizacją działań publicznych.

 

Jeżeli nieruchomość wywłaszczona nie jest odpowiednio zagospodarowana [nie jest realizowany cel publiczny] = wówczas nieruchomość podlega zwrotowi.

O możliwości zwrotu nieruchomości należy poinformować poprzedniego właściciela. Nieruchomość podlega zwrotowi zwłaszcza i wtedy, jeżeli od wydania decyzji o wywłaszczeniu minęło 10 lat - a nie podjęto żadnych działań mających na celu realizowanie celu publicznego.

 

Ograniczenie prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego

 

Np. na gruncie określonych budowli związanych np. z infrastrukturą energetyczną, a właściciel nie wyraża na to zgody  można zmusić go do tego, by owe obiekty zostały zlokalizowane.

 

Owo ograniczenie też następuje w drodze decyzji administracyjnej starosty.

 

Wywłaszczenie na zasadach szczególnych

Na podstawie ustawy o autostradach i Krajowym Funduszu Drogowym

 

Wywłaszczenie jest dokonywane na wniosek Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Składa wniosek do wojewody, który wszczyna postępowanie wywłaszczeniowe.

 

Wywłaszczenie w tym trybie wprawdzie następuje na wniosek GD, to jednak de facto i de iure nieruchomość przechodzi na rzecz Skarbu Państwa.

Złożenie wniosku przez GD ma bardzo doniosłe znaczenie:  jeżeli wojewoda uzna, iż wniosek jest uzasadniony, może zezwolić odpowiednim jednostkom organizacyjnym, które mają przystępować do budowy autostrady do podjęcia czynności faktycznych na terenie, który ma podlegać wywłaszczeniu.

Wojewoda oczywiście sprawdza, czy są realizowane plany związane z budową autostrady.

W pewnym sensie jak widać sam wniosek mógł wywołać podjęcie określonych działań gospodarczych.

 

Wydanie decyzji - potwierdza stan, który ma miejsce. Jest podstawą wypłaty odszkodowania, analogicznie też do wywłaszczenia na zasadach ogólnych stanowi podstawę do dokonania wpisu do księgi wieczystej.

 

Ustawa wskazuje na możliwość modyfikowania odszkodowania dla właściciela w kierunku zwiększenia odszkodowania, przy uwzględnieniu wzrostu wartości nieruchomości.

 

 

 

Niekiedy pojawia się określenie „mała nacjonalizacja” - ale nie mają racji.

 

Wywłaszczenie jest uprawnieniem konstytucyjnym - wynika z Konstytucji RP. Jest możliwe dla realizacji celu publicznego, ale wskazuje się, iż zarazem z tytułu wywłaszczenia przysługuje tzw. „słuszne odszkodowanie”.

 

Co to jest „słuszne odszkodowanie”  nie wiadomo. 

 

Po drugie - dotyczy też tylko nieruchomości i nie ma charakteru powszechnego.. W przeciwieństwie do nacjonalizacji.

 

Jest to instytucja nadzwyczajna, choć dopuszczalna w państwie demokratycznym.

Ochrona konkurencji

1) Przepisy prawa antymonopolowego

2) Przepisy dotyczące zwalczania swoistej patologii w sferze konkurencji - czyli tzw. Nieuczciwej konkurencji i nieuczciwych praktyk rynkowych.

3. problematyka zakazów konkurencji - czyli zakazów występowania w gospodarce w roli konkurenta

Wiąże się z występowaniem w każdej gospodarce (nawet o charakterze planowym) zjawiska konkurencji.

Nie jest ono legalnie definiowane.

Ustawodawca uważa, iż konkurencji nie należy definiować, ponieważ jest to pojęcie jasne i nie wymaga definiowania.

Tym aktem jest ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, gdzie charakterystykę konkurencji najbardziej przybliża i dokonuje jej przepis mówiący o tzw. rynku właściwym.

Rynek właściwy

• aspekt podmiotowy i terytorialny - zarówno podmioty działalności gospodarczej, jak i pewien obszar na którym dokonuje się pewnych czynności. Są to zarówno podmioty działalności gospodarczej jak i pewien obszar na którym dokonuje się pewnych czynności. Podmioty działalności gospodarczej na określonym obszarze oferują swoje produkty. Towar i usługi. Oferta skierowana jest to w przybliżeniu u określonego kręgu odbiorców towarów i usług. Rynek właściwy jest to miejsce w którym spotykają się, mają ze sobą styczność podmioty działalności gospodarczej oferujące podobne do siebie produkty. Oferta skierowana jest do bardzo zbliżonego do siebie kręgu odbiorców.

Często to podobieństwo ujęte jest bardzo ściśle - mówi się o tzw. Substytucyjności (zastępowalności) produktów.

Obie oferty w sensie przedmiotowym są do siebie niezwykle zbliżone. Podmioty mają w swej dyspozycji niemalże identyczne produkty. Rynek właściwy to zatem rynek produktów prawie że identycznych, bardzo do siebie podobnych.

Zakłada się, że zjawisko konkurencji występować może wyłącznie na rynku właściwym --> a więc tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z podmiotami działalności gospodarczej oferującymi substytucyjne produkty określonej grupy odbiorców.

Zjawisko konkurencji --> Sprowadza się to do rywalizacji. Jeżeli przepisy prawa mówią o konkurencji, to z dużym prawdopodobieństwem chodzi o konkurencję gospodarczą, chociaż istnieją też konkurencje w innych dziedzinach społecznych np. Polityka.

Minimum konkurencyjne (MK) - ustalone w doktrynie --> występowanie na określonym rynku właściwym przynajmniej dwóch podmiotów działalności gospodarczej. Dodajmy: podmiotów dysponujących substytucyjnymi produktami.

W ramach tego MK, iż przynajmniej tych dwóch przedsiębiorców znajdzie przynajmniej jednego potencjalnego nabywcę.

A więc jeden podmiot nie oznacza istnienia konkurencji - nie ma też żadnego sensu i uzasadnienia, jeżeli nie ma żadnego potencjalnego odbiorcy.

Konkurencja jest oceniana jako zjawisko pozytywne --> jej ochrona jest obowiązkiem wynikającym z art. 3 Traktatu o funkcjonowaniu UE.

1)Konkurencja powinna być chroniona dlatego iż jest motorem postępu w gospodarce. Rywalizacja przyczynia się do tego postępu.

2. Konkurencja pozytywnie oddziałuje na rynek konsumentów. Przyjmuje się, iż w warunkach konkurencji mamy do czynienia ze stabilizacją cenową. W warunkach konkurencji konsument ma możliwość skorzystania ze zróżnicowanej oferty produktów oferowanych na danym rynku.

3. Jest korzystna też dla samych przedsiębiorców. W tym kontekście mówimy o wolnej konkurencji - swobodnej rywalizacji, która umożliwia swobodne podejmowanie różnego rodzaju czynności gospodarczej.

Brak konkurencji jest zjawiskiem niekorzystnym --> określany jest jako zjawisko monopol.

Monopol - oznacza wyłączność. Choć to właśnie słowo niezbyt dokładnie odzwierciedla charakter monopolu. Występuje on bowiem w różnych postaciach, możemy to odpowiednio klasyfikować:

• z punktu widzenia podstaw ich występowania

• monopol prawny - wyłączność powstała na tle przepisów prawa. Choć zakłada się a priori, że ustawodawca nie powinien działać na rzecz utworzenia monopolu, ale niejednokrotnie ustawodawcy celowo monopole kształtują.

Można o tym mówić wtedy, gdy istnieją przepisy, które ustanawiają wyłączność funkcjonowania na rynku właściwym określonych przedsiębiorców. W bardzo wąskim znaczeniu monopolistą jest np. Poczta Polska

Mogą być tworzone w drodze przepisów reglamentujących działalność gospodarczą. Jeżeli zezwalają na działanie w określonych sferach tylko nielicznym podmiotom, to w ten sposób może ukształtować się monopol - np. W oparciu o instytucję koncesji.

• monopol faktyczny - podstawą powstania monopolu faktycznego są działania samego przedsiębiorcy lub różnych przedsiębiorców. Działania te sprowadzają się do tego, by uzyskać na rynku właściwym taką pozycję, która mogłaby zagrozić pozycji innych przedsiębiorców. A zatem: uzyskanie pozycji szczególnej, wyjątkowej, a jak to mówią przepisy prawa pozycji dominującej.

Swego czasu SN USA zajmował się sprawą monopolisty faktycznego za jakiego uznawano przedsiębiorcę Microsoft. W Polsce takim był „król żelatyny” Grabek.

Klasyfikacja z punktu widzenia natężenia monopolu

• monopol pełny - występowanie na rynku właściwym jednego tylko przedsiębiorcy o silnej pozycji rynkowej. Monopol pełny - nie chodzi tu o występowanie monopolu w sensie pełnym - ale o występowanie takiego przedsiębiorcy który nie jest w stanie w toku rywalizacji konkurencyjnej żaden inny przedsiębiorca.

Monopol pełny nie wyklucza istnienia na rynku nawet całego szeregu przedsiębiorców, ale tylko z jednym nie jest w stanie konkurować żaden inny.

 

Duopol - istnienie na rynku dwóch silnych przedsiębiorców

Oligopol - istnienie na rynku kilku silnych przedsiębiorców.

 

 

Monopol naturalny - oznacza sytuację w której na danym runku właściwym występuje rzeczywiście jedyny przedsiębiorca. W tym sensie monopol naturalny jest monopolem absolutnym. Jedyny przedsiębiorca, a zarazem nie jest racjonalne ekonomicznie utworzenie innego lub innych przedsiębiorców, którzy mogliby z tym jednym przedsiębiorcą konkurować.

 

Monopole naturalne występują przede wszystkim na obszarze gospodarki komunalnej.

Nie jest racjonalne by dostarczyć wody do mieszkań osób, które mieszkają na terenie gminy - było dwóch przedsiębiorców.

Nie jest racjonalne, by eksploatację kopalin dokonywało kilku przedsiębiorców.

 

Monopol pełny - nie chodzi tu o występowanie monopolu w sensie pełnym - ale o występowanie takiego przedsiębiorcy który nie jest w stanie w toku rywalizacji konkurencyjnej żaden inny przedsiębiorca.

Monopol pełny nie wyklucza istnienia na rynku nawet całego szeregu przedsiębiorców, ale tylko z jednym nie jest w stanie konkurować żaden inny.

Duopol - istnienie na rynku dwóch silnych przedsiębiorców

Oligopol - istnienie na rynku kilku silnych przedsiębiorców.

Przepisy posługują się terminem „zajmowanie pozycji dominującej”.

Z punktu widzenia potrzeb ochrony konkurencji - powstał organ, którego zadaniem jest ochrona konkurencji.

Tym organem jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta.

Po raz pierwszy pojawił się w końcówce lat 70-tych ubiegłego wieku - ale pełnił tę funkcję wówczas minister finansów.

Nieco później, na początku lat 90-tych - rolę organu ochrony konkurencji zaczął pełnić urząd antymonopolowy - a więc urząd kolegialny.

Ale krótko później pojawił się organ monokratyczny - najpierw Prezes Urzędu Antymonopolowego, a potem Prezes UOKiK.

 

Prezes UOKiK - ma za zadanie oddziaływać przede wszystkim na cztery następujące sfery:

• sfera realizowania tzw. porozumień ograniczających konkurencję

• sfera działań zakazanych polegających na nadużywaniu pozycji dominującej

• dokonywanie w gospodarce nadmiernej koncentracji

• kwestia przestrzegania, zapewniania zbiorowych interesów konsumentów.

Uznaje się, iż interesy konsumentów realizowane są wtedy, gdy mechanizm konkurencyjny funkcjonuje prawidłowo.

 

Porozumienia ograniczające konkurencję - są to swoistego rodzaju umowy. Ustawodawca posłużył się nim, bo jest

W treści słowa porozumienie mieszczą się wszelkiego rodzaju umowy. Chodziło o objęcie tym określeniem innych sposobów nawiązania współpracy między przedsiębiorcami, którego to sposoby współpracy mogłyby być dla konkurencji szkodliwe.

 

Porozumienia ograniczające konkurencję [niegdyś nazywały się porozumieniami monopolistycznymi] - dokonywane są przez przedsiębiorców.

Przedsiębiorca w rozumieniu ustawy o UOKiK - pojęciem tym objęte są także podmioty, które objęte są chociażby realizacją usług z zakresu użyteczności publicznej a więc np. gmina.

Porozumienia ograniczające konkurencję mogą przybierać różnorodny wymiar i mogą mieć różny przedmiot odniesienia.

Ustawa nie wskazuje enumeratywnie na wszystkie kategorie porozumień i wymienia je jedynie przykładowo:

Najbardziej typowe

1)      porozumienia cenowe - ustalenia co do podwyższania lub obniżenia ceny. Obydwa zabiegi maja służyć temu, by w sposób negatywny oddziaływać na przedsiębiorców, którzy w porozumieniu nie biorą udziału.

2) Kwestie asortymentowe: porozumienia prowadzące do określenia wąskiej specjalizacji asortymentowej.

Tego typu porozumienia pozwalają przedsiębiorcom specjalizującym się w tym uzyskać lepszą pozycję na rynku.

 

3) porozumienia dotyczące podziału rynku - mają na celu stworzenie przedsiębiorcom dogodnych/korzystnych warunków zbytu i także uchylenia wzajemnej rywalizacji. Takim szkolnym przykładem (choć od dawna nie ma zastosowania w Polsce) było porozumienie między wielkimi koncernami produkującymi napoje (Pepsiland i Colaland - w pewnych częściach była dostępna tylko Pepsi Cola, a w innych tylko Cola).

 

   

---