„PROBLEM OCHRONY ŚRODOWISKA W STRATEGII ROZWOJU MIASTA TCZEWA”
WSTĘP
Celem niniejszej pracy jest ukazanie szeroko rozumianego problemu ochrony środowiska oraz sposobów w jaki próbują z tym problemem zaradzić sobie władze miast i gmin. W tym konkretnym przypadku Władze Miasta Tczewa. Główny tematem pracy został rozwinięty w III rozdziale.
W I rozdziale przedstawiono źródła zagrożeń środowiska naturalnego takie jak zanieczyszczenia powietrza, Wody i gruntów , odpady komunalne i przemysłowe. Omówiono jak powstają , czym się charakteryzują i jak wpływają na środowisko i człowieka.
II rozdział przedstawia pojęcia związane z odpadami komunalnymi , ich rodzajem , segregacją , unieszkodliwianiem , likwidacją i odzyskiem.
III rozdział dotyczy miasta Tczew , sposobu w jaki postępuje się tam z odpadami komunalnym, medycznymi i weterynaryjnymi oraz jakie są proponowane rozwiązania dla tego miasta.
W pracy wykorzystano książki oraz źródła Urzędu Miasta.
Przy opracowywaniu wykorzystano metodę wnioskowania oraz graficzną.
ROZDZIAŁ I
Źródła zagrożeń środowiska naturalnego
Dążność człowieka do polepszenia swoich warunków bytowania, rozwój gospodarki, a przy tym zwiększanie się liczby ludności i ekspansywna eksploatacja środowiska przyrodniczego powoduje degradacje naszego otoczenia. Marnotrawstwo zasobów , niszczenie i zubażanie gleb , zanieczyszczenie powietrza , wody i gleby należą do zjawisk światowych. Powstawały one na przestrzeni dziejów i były ubocznym skutkiem obejmowania przez człowieka Ziemi w swoje posiadanie. Zanieczyszczenia i zniszczenia w środowisku powstające pod wpływem działalności człowieka są rozmaite i zależą od charakteru tej działalności. Ingerencja człowieka kształtuje się odmiennie w zależności od typu środowiska.
Możemy wyróżnić trzy typy tego środowiska:
Miasta i ośrodki przemysłowe oraz pasma infrastruktury technicznej - tutaj występują największe zanieczyszczenia i zniszczenia, głównie z uwagi na duże skupiska ludności i wybitnie silne inwestowanie w gospodarkę miejsko przemysłową.
Obszary rolne, leśne, rekreacyjne - dochodzi tutaj do mniejszej degradacji środowiska, jednak z uwagi na planowaną gospodarkę reprodukcyjną, problemy zaczynają się w momencie chemizacji rolnictwa i sposobów rozwiązywania problemów z usuwaniem odpadów pohodowlanych.
Obszary niezamieszkałe i rzadko odwiedzane przez człowieka - są to obszary często chronione prawem lub takie, w których zachowała się najmniej zmieniona przyroda.
W środowisku miejsko-przemysłowym występują zanieczyszczenia powietrza, wody, dewastacja gleby, hałas, wibracje, śmieci i ścieki komunalne, odpady przemysłowe. Są one szczególnie intensywne w centralnych obszarach aglomeracji oraz w dzielnicach przemysłowych.
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego - oznacza wprowadzanie substancji stałych, ciekłych i gazowych w ilościach które mogą ujemnie wpłynąć na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę żywą, wody, gleby lub spowodować inne szkody w środowisku1. Różnorodne skutki wynikające z obecności zanieczyszczeń związane są z rodzajem szkodliwości oraz ich stężeniem.
Wprowadzone do atmosfery zanieczyszczenia najogólniej dzielimy na pyły i gazy. Pyły podobnie jak para wodna, wpływają głównie na zmianę właściwości fizycznych powietrza. Chemiczne zmiany natomiast powodowane są przez gazy. Należy pamiętać, że o ile redukcja zanieczyszczeń pyłowych została na świcie w zasadzie opanowana. O tyle redukcja gazów wciąż jest nie rozwiązalnym problemem.
Źródła zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego podzielić można na trzy grupy: naturalne, sztuczne i pośrednie
źródła naturalne, do których w naszych warunkach należy zaliczyć głównie procesy erozyjne gleby, wietrzenie zewnętrznej warstwy litosfery oraz dymy i popioły ewentualnych pożarów leśnych, nie stanowią większego zagrożenia dla człowieka i jego środowiska.
Źródła sztuczne, spowodowane są gospodarczą działalnością człowieka. Podstawowymi procesami , w trakcie których następuje wyrzucanie zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego , są procesy spalania paliw stałych , płynnych i gazowych2. Źródła sztuczne to także przetwórstwo różnorodnych surowców, transport i komunikacja oraz postępująca chemizacja rolnictwa.
źródła pośrednie są związane z działalnością człowieka, jak i przyrody. Zaliczyć tu można np. tzw. wtórne pylenia nagromadzonych odpadów sypkich czy procesy gnilne, zachodzące w przemysłowych lub komunalnych odpadach organicznych.
Ilość szkodliwych związków emitowanych do atmosfery jest bardzo duża. Do najbardziej rozpowszechnionych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego należą związki siarki , w szczególności zaś jej dwutlenek . Jest to gaz tworzący się podczas utleniania siarki , a ponieważ większość paliw kopalnych zawiera dużo tego pierwiastka , więc w miarę wzrostu przemysłu , zwłaszcza energetycznego , opartego w przeważającej części na procesie spalania , coraz więcej owej groźnej gazowej substancji zatruwa atmosferę3. Poza związkami siarki powietrze zanieczyszczają związki fluoru, chloru i azotu oraz dwutlenek i tlenek węgla.
Zanieczyszczenia wód - nazywamy wszelkie substancje chemiczne oraz mikroorganizmy, które występują w wodach naturalnych nie będąc ich naturalnymi składnikami lub będąc nimi - występują w zwiększonych ilościach. „Czysta woda , będąca chemicznym związkiem wodoru z tlenem , nie występuje w przyrodzie. Nawet krople deszczu są zanieczyszczone gazami , pyłami i cieczami znajdującymi się w powietrzu. Wody powierzchniowe i podziemne zawierają wiele składników których nie uważa się za zanieczyszczenia j jeśli ich zawartość jest niewielka. Przeciwnie , sole podnoszą wartość wody pitnej...Najczęściej występującymi zanieczyszczeniami są substancje organiczne , węglowodory , detergenty , nawozy sztuczne , pestycydy. Nadmierna ilość zanieczyszczeń uniemożliwia bytowanie organizmów żywych w środowisku wodnym a także czyni wodę nieprzydatną do życia. Większość zanieczyszczeń pochodzi ze ścieków przemysłowych i komunalnych , natomiast nawozy i pestycydy dostają się do wód wraz z odpadami atmosferycznymi które spłukują je z pól i lasów.”1 Zanieczyszczenia mogą występować w postaci rozpuszczalnej (gazy, ciecze, ciała stałe), układów koloidalnych lub zawiesin. Zanieczyszczenia wód możemy podzielić ze względu na pochodzenie, na naturalne oraz antropogeniczne. Wraz z rozwojem miast, a następnie ośrodków przemysłowych do wód dostaje się coraz więcej szkodliwych substancji. Znaczne ilości zanieczyszczeń wód pochodzą również z transportu wodnego i lądowego. Wody będące szlakami komunikacyjnymi oraz wody występujące w pobliżu dróg i autostrad zawierają zwiększone ilości związków ołowiu, tlenków azotu, węglowodorów.
Z zanieczyszczeniami wód powierzchniowych związane jest zjawisko eutrofizacji. Jest to proces wzbogacania wód w zbiornikach wodnych pierwiastkami biogennymi (azot(N), fosfor(P) i inne) najczęściej w wyniku odprowadzania do nich nie oczyszczonych ścieków. Skutkiem zwiększania ilości składników pokarmowych w środowisku jest przyspieszone rozmnażanie mikroorganizmów(głównie glonów, sinic, bakterii). Widocznym efektem jest tzw. zakwit wody. Wzrost liczebności drobnoustrojów powoduje zwiększenie biologicznego zapotrzebowania na tlen. Rozpuszczony w wodzie tlen zużywany jest również do rozkładu martwych szczątków organizmów. Wody zmieniają swoją barwę i zapach. Stają się bardziej mętne. W górnych warstwach wody charakterystyczne są wahania stężenia tlenu oraz odczynu. Zaczynają powstawać obszary wody, w której zapasy tlenu zostały wyczerpane. Są one określane, jako pustynie tlenowe w zbiorniku wszystkie organizmy tlenowe wymierają, natomiast dominują mikroorganizmy beztlenowe. Na dnie zbiornika zaczynają gromadzić się muły, co prowadzi do zmniejszenia się jego głębokości. Na skutek eutrofizacji jezioro może ulec przekształceniu w bagno lub torfowisko. W związku z tym , że wody powierzchniowe są zanieczyszczane najczęściej na skutek odprowadzania do rzek ścieków komunalnych i przemysłowych najefektywniejszą formą ochrony wód jest oczyszczanie ścieków. Wymaga to jednak budowy kosztownych oczyszczalni ścieków.
Zanieczyszczenia gleb i gruntów - są to wszelkie związki chemiczne i pierwiastki promieniotwórcze, a także mikroorganizmy, które występują w glebach w zwiększonych ilościach. Do najbardziej rozpowszechnionych zanieczyszczeń gleb i gruntów zaliczamy: związki organiczne (pestycydy, detergenty), metale ciężkie (ołów, miedź, rtęć, kadm, arsen i inne), sole (azotany, siarczany, chlorki). „Gleba jest to część powłoki litosfery ziemskiej , w której znajduje siedlisko swoista flora i fauna”1Gleba stanowi bardzo efektywną oczyszczalnię ścieków oraz neutralizuje odpady stałe i gazowe , a przede wszystkim rozkłada i unieszkodliwia obumarłe substancje organiczne. W odróżnieniu od powietrza atmosferycznego oraz wody powierzchniowej i podziemnej , gleba ma znaczną zdolność do samooczyszczenia. Daje sobie radę ze sporymi dawkami trujących substancji , które dziś otrzymuje nie tylko z powietrza i wody zanieczyszczonych przez przemysł ale także z rąk rolników.2
Największe ilości zanieczyszczeń przedostają się do gleb i gruntów wraz ze ściekami, pyłami oraz stałymi i ciekłymi odpadami wytwarzanymi przez przemysł. Zawierają one najczęściej metale ciężkie oraz sole. Wiele zakładów przemysłowych (np. huty, cementownie, elektrownie, ośrodki przemysłu chemicznego) emituje do atmosfery szkodliwe gazy i pyły, które następnie, na skutek depozycji z powietrza zanieczyszczają gleby.
W wyniku niewłaściwej działalności rolniczej do gleb i gruntów przedostają się zanieczyszczenia pochodzące z użytych w nadmiarze nawozów mineralnych i organicznych. Szczególnie niebezpieczne związki pochodzące z tej gałęzi gospodarki to pestycydy i inne środki ochrony roślin. Bardzo szkodliwe działanie dla środowiska mają wszelkie zanieczyszczenia nawozów sztucznych. Przykładem może tu być kadm, występujący w nawozach fosforowych.
Najbardziej zanieczyszczone gleby występują w pobliżu dróg i autostrad. Zawierają zwiększone ilości niebezpiecznych związków ołowiu i tlenków azotu. Na skutek posypywania powierzchni dróg solami, gleby i grunty w pobliżu szlaków komunikacyjnych są silnie zasolone. Znaczne ilości szkodliwych zanieczyszczeń przedostają się do gleb wraz ze ściekami komunalnymi. Zawierają one m.in. detergenty oraz drobnoustroje chorobotwórcze. Zanieczyszczenia zmieniają gleby pod względem chemicznym, fizycznym i biologicznym. Aby nie dopuścić do całkowitego zniszczenia gleb należy zacząć przeciwdziałać pogarszaniu stanu gleby i gruntów na skutek działalności człowieka. Gleby zdewastowane na skutek działalności człowieka należy rekultywować - przywrócić im dawną funkcję biologiczną i wartość użytkową. Degradacja gleb może zostać ograniczona w wyniku przeprowadzenia odpowiednich zabiegów agrotechnicznych w celu niedopuszczenia do nadmiernego zakwaszania gleb, należy odpowiednio korygować odczyn PH gleby np. poprzez wapnowanie. Gleby całkowicie zniszczone poprzez przemysł mogą zostać odtworzone poprzez pokrycie ich powierzchni grubą warstwą próchnicy lub warstwą nietoksycznych odpadów. Formą ochrony gleb może być również właściwa lokalizacja dróg i innych szlaków komunikacyjnych względem żyznych, urodzajnych gleb.
Hałas i wibracje - są zanieczyszczeniami środowiska charakteryzującymi się mnogością źródeł i powszechnością występowania. Wpływ hałasu na człowieka jest często bagatelizowany, dlatego że skutki oddziaływania hałasu nie są dostrzegalne natychmiast. Jednak silny hałas źle wpływa na zmysł słuchu , a ponadto działa destrukcyjnie na układ nerwowy człowieka.1 Zgodnie z definicją, hałasem są wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na organ słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka. Hałas i wibracje powodują pogorszenie jakości środowiska przyrodniczego, a w konsekwencji:
utratę przez środowisko naturalne istotne wartości, jaką jest cisza
zmniejszenie lub utratę wartości terenów rekreacyjnych lub leczniczych
zmianę zachowań ptaków i innych zwierząt (zmniejszenie liczby składanych jaj, spadek mleczności).
Odpady komunalne - są to stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych, obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności, a także w pomieszczeniach użytkowanych na cele biurowe lub socjalne przez wytwarzającego odpady, w tym nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych oraz odpady uliczne, z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych.
Do odpadów komunalnych zaliczamy m.in.:
odpady bytowe, śmieci w sensie dosłownym;
odpady wielkogabarytowe (wraki samochodów, pralki, lodówki, meble, itp.);
odpady uliczne (zmiotki i zawartości koszy ulicznych);
odpady z terenów zieleni i jej pielęgnacji;
gruz z remontów mieszkań i rozbiórki domów.
Zbiorcze odpady komunalne, powstające na terenach mieszkaniowych i rekreacyjnych są mieszaniną poużytkowych części żywności, odzieży, wyposażenia gospodarstw domowych i wszelkiego rodzaju obiektów użyteczności publicznej, opakowań, dóbr kultury i oświaty, środków higieny oraz mas (różnorodnych części) usuwanych z powierzchni otwartych w ramach oczyszczania miasta i osiedli wiejskich. Odpady bytowe z osiedli wiejskich różnią się składem (właściwościami) od odpadów bytowych miejskich - znacznie mniej jest w nich papieru i resztek żywności, dominują za to najtrudniejsze do zagospodarowania opakowania z tworzyw sztucznych (po nawozach, środkach ochrony roślin), złom metalowy i tekstylia.
Odpady przemysłowe - powstają podczas wydobywania i przetwarzania różnych surowców. Najwięcej odpadów wytwarzają energetyka, górnictwo i przemysł metalurgiczny.
Są to przede wszystkim:
odpady górnicze, głównie skalne, z kopalń podziemnych i odkrywkowych;
szlamy poflotacyjne i odpady popłuczkowe przetwórstwa węglowego, barytowego, siarkowego, miedziowego i cynkowo-ołowiowego;
popioły lotne i żużel z elektrowni, elektrociepłowni.
Odpady przemysłowe powstają zazwyczaj w dużej masie i są najczęściej składowane na hałdach. Charakteryzują się w wielu przypadkach znacznym ładunkiem niebezpieczeństwa ze względu na wysoką toksyczność, palność, wybuchowość, rakotwórczość. Stanowią więc istotny czynnik degradacji środowiska.
Jak widać z powyższego degradacja środowiska ma zdecydowany wpływ na zdrowie człowieka. Na obszarach gdzie wszystkie elementy środowiska są silnie skażone (np. Górnośląski Okręg Przemysłowy) dłuższe przebywanie może powodować poważne zmiany w stanie zdrowia. Wpływ zanieczyszczenia na stan zdrowia społeczeństw jest uzależniony od rodzaju zanieczyszczenia, ich toksyczności oraz długotrwałości oddziaływania.
„Człowiek dużą część swojej energii kierował dotychczas na eksploatację Ziemi. Teraz czekają nas podobne wysiłki konieczne dla odbudowy przyrody naszej planety.”1
„Idea ochrony przyrody powinna stać się dążeniem ponadpolitycznym , jednoczącym ludzkość w służbie pokoju i racjonalnego zagospodarowania biosfery”2
ROZDZIAŁ II
1.WSTĘP
Podejmowanie przez samorządy terytorialne działania w zakresie poprawy stanu gospodarki odpadami komunalnymi są zadaniem bardzo trudnym ze względu na brak odpowiedniej ilości środków finansowych, oraz dostatecznych doświadczeń inwestycyjnych i eksploatacyjnych.1 Dla miasta Tczew został opracowany „Plan gospodarki odpadami komunalnymi i medycznymi” oraz „Plan wdrażania selektywnej zbiórki odpadów”. W wyżej wymienionych planach przedstawiono generalne kierunki wyboru dróg realizacji kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie ze światowymi tendencjami, przedstawiono również analizę wariantów techniczno-organizacyjnych usuwania i unieszkodliwiania odpadów. Podstawowym elementem w racjonalnym systemie gospodarki odpadami komunalnymi jest odzysk. Dla lepszego zrozumienia tego tematu , w tym rozdziale omówienie zostaną różne pojęcia związane z odpadami , ich rodzajem , segregacją , unieszkodliwieniem , likwidacją i odzyskiem.
2. POJĘCIA ZWIĄZANE Z ODPADAMI
Zgodnie z Ustawą o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. nr 62, poz.628) pod pojęciem odpadów komunalnych rozumie się odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Ustawa ta uszczegółowiła również między innymi takie definicje jak:
Odpady obojętne - są to odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne lub chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku muszą być nieznaczne, a w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych, gleby i ziemi.
Odpady niebezpieczne - są to odpady należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do Ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do Ustawy lub należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 do Ustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do Ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do Ustawy.
Gospodarowanie odpadami - rozumie się przez to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów.
Magazynowanie odpadów - jest to czasowe przetrzymanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwieniem.
Odzysk - pod tym pojęciem rozumie się wszelkie działania nie stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania.
Posiadacz odpadów - to każdy, kto faktycznie włada odpadami; domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości.
Recykling - rozumie się taki odzysk, który polega na powtórnym przetworzeniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii
Unieszkodliwianie odpadów - jest to poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonych w załączniku nr 6 do Ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska.
Wytwórca odpadów - jest to każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działanie powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów.
Zbieranie odpadów - są to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania.
„W miarę wzrostu gospodarczego kraju, a także poziomu życia i wykształcenia mieszkańców, zwiększa się ogólna ilość tych odpadów i jednocześnie zmienia się ich skład morfologiczny, a jednocześnie maleje ich gęstość. Zwiększa się udział makulatury, tekstyliów, złomu metali, tworzyw sztucznych, opakowań szklanych... Skład odpadów jest złożony, zmienny w czasie, uzależniony od wielu czynników takich jak np. pora roku, sposób ogrzewania budynków, rodzaj zabudowy mieszkalnej, nasycenia obiektami infrastruktury, a także od bardzo subiektywnych czynników związanych z pewnymi cechami charakterologicznymi mieszkańców. Z powyższych względów określenie ilości powstających odpadów oraz ich składu można dokonać głównie w oparciu o badania przeprowadzone metodycznie w cyklu rocznym... Odpady komunalne pochodzące z małych miast i terenów wiejskich różnią się w istotny sposób pod względem ilości i właściwości od odpadów komunalnych powstających w dużych aglomeracjach miejskich. Jest to zrozumiałe i wynika w dużym stopniu ze specyfiki prowadzenia gospodarstw domowych. W znacznym stopniu zróżnicowany jest skład odpadów. W większości środowisk miejskich (dotyczy to zarówno mniejszych miast jak i dużych aglomeracji) występuje w odpadach wysoka zawartość składników organicznych; odpady mają wysoką wartość nawozową i do ich unieszkodliwiania nadaje się szczególnie metoda tlenowego i bez lub beztlenowego przetwarzania (kompostowanie lub metanizacja). W dowożonych na wysypisko odpadach znajdują się także odpady niebezpieczne takie jak: baterie i akumulatory oraz inne niż niebezpieczne tzw. problemowe lekarstwa i opakowania po nich, puszki po farbach, odpady szpitalne itp. Ich ilość szacuje się (dane literaturowe) na ok. 0,5-1,5% z całej masy powstających odpadów w gospodarstwach domowych. Ogólna prognoza wynikająca ze zmian jakie obserwuje się w miastach przewiduje, że właściwości technologiczne odpadów nie ulegną istotnym zmianom. Obserwuje się jedynie wzrost zawartości w odpadach tworzyw sztucznych z opakowań i związany z tym niewielki wzrost właściwości paliwowych odpadów. W dalszej perspektywie, w miarę rozwoju gospodarczego zmianom będzie ulegał skład odpadów. W przypadku stosowania w mieście zbiórki surowców wtórnych w wyniku selektywnego gromadzenia zmniejsza się w ogólnej masie usuwanych odpadów zawartość tych składników. Należy jednak liczyć się z pewnym wzrostem nagromadzenia odpadów w miarę rozwoju gospodarczego.”1
3. DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z WDROŻENIEM PRAWIDŁOWO FUNKCJONUJĄCEGO SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI.
Kompleksowa gospodarka odpadami polega na połączeniu w jeden system kilku metod unieszkodliwiania, zgodnie z ogólną zasadą, że jedną metodą nie można prowadzić do prawidłowego, racjonalnego sposobu gospodarki odpadami. Typowym, najczęściej stosowanym systemem zintegrowanym jest: selektywne gromadzenie i zagospodarowanie odzyskanych surowców wtórnych i składowanie balastu na składowisku odpadów.1
Każdy nie zagospodarowany i nie mający określonego przeznaczenia produkt (surowiec, materiał, produkt finalny) nabywa właściwości odpadu. Każdy odpad staje się natomiast surowcem (w tym zasobem surowcowym) lub materiałem z chwilą jego zagospodarowania (w tym - przeznaczenia do zagospodarowania).
Głównym zadaniem odzysku surowców wtórnych z odpadów jest oszczędność surowców pierwotnych i zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko. Odzyskanie surowców wtórnych obejmuje:
ponowne użycie;
odzyskiwanie;
przekształcanie.
Ponowne użycie oznacza, że odpad jest skierowany do użytku w swej oryginalnej formie i w Tym samym celu, po ewentualnym oczyszczeniu, dezynfekcji itp.
Odzyskiwanie oznacza, że materiał, stanowiący dany komponent odpadów jest utylizowany po obróbce wstępnej i obróbce właściwej, po których otrzymuje się ten sam materiał, ale może on mieć inną formę i służyć innemu celowi.
Przekształcanie oznacza zmianę materiału komponentu w trakcie procesu; po utylizacji pojawia się nowy produkt.
Przedsięwzięcia odzysku “u źródła” prowadzone są w różny sposób, w zależności od rodzaju pozyskiwanych materiałów i warunków, w których ta działalność jest prowadzona. Rozwiązaniem idealnym jest pozyskiwanie od ludności materiałów lub przedmiotów w stanie „czystym”. Nowoczesne rozwiązanie gospodarki odpadami miejskimi musi spełniać dwa podstawowe wymagania:
być zgodne z zasadami ochrony środowiska;
być zgodne z zasadami gospodarki materiałowej.
W związku z tym istnieje konieczność wprowadzenia przez miasto własnej koncepcji racjonalnej gospodarki odpadami komunalnymi, z uwzględnieniem warunków lokalnych. Na system gospodarki odpadami składa się: gromadzenie, usuwanie-wywóz oraz unieszkodliwianie odpadów. System który jest wprowadzany w mieście Tczewie winien zmierzać do maksymalnego wykorzystania wytworzonych odpadów komunalnych i powinien być połączony z ich unieszkodliwianiem drogą segregacji i przerobu, którego celem jest odzysk materiałów i ewentualnie energii. Podstawowym elementem w racjonalnym systemie gospodarki odpadami komunalnymi jest segregacja odpadów, którą już miasto wprowadziło. Segregacja odpadów najczęściej realizowana jest drogą selektywnej zbiórki, jak obecnie, lub w zakładach mechanicznego sortowania odpadów (sortowniach) - co zamierza się wprowadzić dodatkowo po wybudowaniu ZUO.
Wprowadzenie utylizacji - jako metody unieszkodliwiania odpadów zamiast ich deponowania - powinno opierać się o następujące zasady:
wytwórca odpadów płaci za ich utylizację;
obowiązuje wstępna selekcja odpadów u źródeł ich powstawania;
gromadzenie, transport i przerób odpadów odbywa się w jednym zakładzie;
podział surowców wtórnych na surowce do ponownego wykorzystania ewentualnie na surowce wtórne posiadające właściwości palne z przeznaczeniem na wytworzenie energii;
utylizacja odpadów prowadzona w stacji unieszkodliwiania jest kompleksowa i obejmować może odpady komunalne oraz ewentualnie poprodukcyjne z doborem różnych technologii utylizacji;
Odpady komunalne w mieszkaniach gromadzone są w systemie minimum 2-pojemnikowym (biomasa i pozostałe odpady) do dalszego sortowania w sortowni z wyłączeniem surowców wtórnych do recyklingu i odpadów tzw. problemowych. Surowce wtórne do recyklingu zbierane są w oddzielnych pojemnikach (makulatura, szkło metale, tworzywa sztuczne itp.). Surowce wtórne docelowo powinny by* doczyszczone w sortowni na terenie ZUO;
opłata za odbiór selekcjonowanych odpadów musi być niższa niż za odbiór śmieci tj. odpadów zmieszanych;
polityka minimalizacji odpadów (np. wielokrotne opakowania zamiast jednorazowych) - Ustawa opakowaniowa, oraz cała gospodarka komunalna powinna być podporządkowana odciążaniu składowisk odpadów zarówno przez nakazy prawa lokalnego, jak i bodźce ekonomiczne.1
Nowoczesne systemy gospodarki odpadami komunalnymi, wdrożone w krajach wysokorozwiniętych, opierają się na zasadzie maksymalnego rozdziału (nie mieszania) odpadów już w miejscu ich powstawania tj. w gospodarstwach domowych, placówkach usługowo-handlowych lub wytwórczych. Polega to na selektywnym gromadzeniu, transporcie, utylizacji i/lub unieszkodliwianiu odpadów. Najczęściej selektywna zbiórka to rozstawienie pojemników do osobnego zbierania wybranych rodzajów odpadów stałych - mających cechy surowców wtórnych. W warunkach polskich odpady organiczne tzw. „biomasa” rzadko jest wydzielana jako odrębny rodzaj odpadów w systemie zbiórki selektywnej “u źródła”. Stanowi to istotną wadę stosowanych systemów i świadczy o potrzebie propagowania, która w zasadniczy sposób ogranicza uciążliwość tych odpadów dla otoczenia. Zgodnie z normatywami Unii Europejskiej ilość odzyskiwanej biomasy powinna wzrastać co roku.
Wprowadzenie segregacji odpadów jako początkowy element systemu gospodarki odpadami posiada zasadniczy wpływ na efektywność tego systemu. Segregacja służy:
wyeliminowaniu składników niebezpiecznych, czy szkodliwych pod kątem dalszych procesów (w tym składowania);
wyselekcjonowaniu takich grup czy składników, dla których dalsze procesy przeróbki i utylizacji będą efektywne i bezpieczne dla środowiska;
wysegregowaniu z ogólnej masy odpadów tych składników, które wprost lub po przetworzeniu można zwrócić do obiegu gospodarczego w formie surowców wtórnych.
„Uważa się, że wydzielenie surowców wtórnych drogą selektywnego zbierania może zmniejszyć strumień odpadów kierowanych na składowisko o około 30%, a przy objęciu zbieraniem również organicznej frakcji odpadów (kuchenne, ogrodowe) nawet o ok. 50-60%.”1
Należy pamiętać, że zagospodarowanie surowców wtórnych przynosi określone korzyści:
ochrona środowiska - wydobywanie surowców i ich przetwarzanie związane jest ze znacznym obciążeniem i niszczeniem środowiska;
ochrona zasobów naturalnych;
oszczędność energii (której nośnikiem są surowce wtórne) jeśli nakład energii związany z ich przerobem jest mniejszy od energii, którą zawierają w sobie i którą da się odzyskać;
oszczędność miejsca na wysypisku; miejsca coraz trudniejszego do uzyskania i coraz kosztowniejszego, z uwagi na wzrastające wymagania ochrony środowiska;
możliwość zwrotu części nakładów związanych z usuwaniem odpadów komunalnych przez sprzedaż odzyskanych surowców wtórnych;
zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń społeczeństwa w kierunku oszczędniejszego gospodarowania posiadanymi dobrami;
podniesienie czystości i estetyki miejsc zamieszkania.
Kompleksowy przerób odpadów komunalnych polega na: segregacji odpadów z wydzieleniem surowców wtórnych, zastosowaniu metod unieszkodliwiania frakcji organicznej (kompostowanie, fermentacja) oraz alternatywnie metod termicznych (spalanie, piroliza, przeróbka na paliwo alternatywne) lub składowania w zależności od warunków lokalnych.
Wymagania gospodarki odciekami i biogazem na wysypiskach powodują, że obiekty te stają się coraz bardziej kosztowne. Przewiduje się, że w przyszłości wysypiska będą służyć tylko do składowania pozostałości po procesach odzysku i intensywnego unieszkodliwiania odpadów, tzn. spalania, kompostowania. Dotychczasowe doświadczenia światowe wykazały, że:
1. nie ma uniwersalnej metody unieszkodliwiania odpadów komunalnych, każda z nich posiada zalety i wady;
2. nie ma metody umożliwiającej całkowitą likwidację odpadów komunalnych, a co za tym idzie składowisko pozostałości po stosowaniu różnych metod jest niezbędne;
3. metody unieszkodliwiania całej masy odpadów komunalnych prowadzą do wytwarzania nowych odpadów, wymagających kolejnego unieszkodliwiania;
4. wskutek niejednorodności odpadów komunalnych tylko ich część ulega unieszkodliwieniu przy zastosowaniu danej metody.
Zgodnie z prawem, władze samorządowe odpowiedzialne są za zakres i poziom usług oraz ochronę środowiska na swoim terenie. Chcąc wywiązać się z nałożonych obowiązków władze gminne powinny mieć wpływ na wszystkie elementy składowe systemu gospodarki odpadami. Wpływ ten powinien być różny w zależności od wagi zagadnienia.
Kontrola składowania (wysypisko odpadów komunalnych) stanowi najbardziej strategiczny element systemu gospodarki odpadami. Funkcjonowanie jego nie może podlegać regulacjom praw rynku i być elementem działań monopolistycznych. Władze miejskie powinny posiadać odpowiednie środki do kontroli i sterowania działaniami dotyczącymi wszystkich elementów składowych systemu gospodarki odpadami.
4. ORGANIZACJA SEGREGACJI ODPADÓW KOMUNALNYCH Z ZAGOSPODAROWANIEM SUROWCÓW WTÓRNYCH.
Podstawowym elementem w racjonalnym systemie gospodarki odpadami komunalnymi jest segregacja odpadów. Segregacja odpadów może być realizowana drogą selektywnej zbiórki “u źródła” i /lub drogą segregacji “wtórnej” w zakładach unieszkodliwiania.
Selektywna zbiórka odpadów „u źródła” stanowi 1-szy element każdego systemu gospodarki odpadami, niezależnie od przyjętej technologii zakładu unieszkodliwiania odpadów i uwarunkowań lokalnych systemu. Wdrożenie i rozwój selektywnej zbiórki jest procesem długotrwałym, rozwijanym sukcesywnie, wymagającym zaangażowania środków technicznych i organizacyjnych, a głównie edukacji ekologicznej społeczeństwa.1
Podstawowe zalety selektywnej zbiórki odpadów „u źródła”, to:
zbiórka surowców wtórnych „czystych”, nie zanieczyszczonych innymi odpadami;
zbiórka odpadów komunalnych z podziałem ukierunkowanym na technologię ich ostatecznej obróbki w zakładach utylizacji;
zwiększenie ilości odpadów skierowanych do gospodarczego wykorzystania;
ograniczenie ilości odpadów przewidzianych do ostatecznego składowania.
Wdrażanie selektywnej zbiórki jest stopniowo rozwijanym procesem od selekcji surowców wtórnych w źródłach zbiorowego wytwarzania odpadów o stosunkowo łatwej selekcji w kierunku indywidualnych źródeł w wysokiej zabudowie mieszkalnej.
Rozwój selektywnej zbiórki powinien być wspierany rynkiem surowcowym w stopniu zabezpieczającym racjonalne zagospodarowanie wysegregowanych surowców, oraz systemem ostatecznego zagospodarowania pozostałych odpadów.
Dla sprawnego systemu selektywnej zbiórki odpadów wymagana jest sieć pojemników rozstawionych na terenie miast i gmin. Pojemniki powinny być wyraźnie oznakowane różnymi kolorami dla danego rodzaju surowców wtórnych. Efektywność procesu wdrażania selektywnej zbiórki w dużej mierze zależy od dobrze zorganizowanej i trwale prowadzonej akcji informowania społeczeństwa o konieczności wprowadzenia systemu ze względów nie tylko ekologicznych, ale również sanitarnych, gospodarczych i ekonomicznych systemu.
w pilotażowych ogniskach selektywnej zbiórki odpadów w mieście.
5. RODZAJE ZBIERANYCH ODPADÓW
Makulatura.
Jest jednym z najcenniejszych surowców wtórnych, zwłaszcza makulatura w postaci tektury jest poszukiwanym s. wtórnym , którego niedobór wymaga importu. Stanowi ona wraz z tworzywami sztucznymi największy udział % w całej ilości powstających s. wtórnych i nadal rośnie. Obecnie pod uwagę należy wziąć nową Ustawę o opakowaniach, która nakłada na zakłady produkcyjne obowiązek poddania odzysku wytwarzanych przez nie opakowań.
Stłuczka szklana.
Stanowią ją w o. komunalnych głównie zużyte opakowania. Dostarczana do hut musi być oczyszczona tj. nie zawierać zanieczyszczeń powyżej 0,5 % wagowo,. posortowana wg rodzajów i kolorów , nie posiadać nakrętek. Za stłuczkę szklana kolory białego huty szkła płaca więcej niż za stłuczkę kolorową. Obecnie pod uwagę należy wziąć nową Ustawę o opakowaniach, która nakłada na zakłady produkcyjne obowiązek poddania odzysku wytwarzanych przez nie opakowań.
Odpady tworzyw sztucznych.
Są to przede wszystkim zużyte opakowania z PE, PP, PET - y, PS, PA (butelki, worki foliowe). Coraz częściej odbiorcy zebranych tworzyw sztucznych wymagają ich podziału rodzajowego tj. na PE, PP, PET , itd. oraz podziału na poszczególne kolory. Zakłady produkcyjne mają natomiast obowiązek poddania odzysku wytwarzanych przez nie opakowań.1
Metale.
Są to przeważnie opakowania metalowe (puszki) oraz drobne, najczęściej zardzewiałe elementy metalowe z różnego rodzaju rozbiórek. Duże przedmioty mieszkańcy najczęściej sami dowożą do punktów skupu s. Wtórnych ze względów finansowych.
Zużyte ogumienie.
Obecnie rocznie wymienianych jest ok. 12 mln. szt. opon w naszym kraju. Zużyte ogumienie jest uciążliwym odpadem ze względu na objętość i nierozkładalność. Czas naturalnego rozkładu opony ocenia się na powyżej 100 lat.
Opony, które nie nadają się już do bieżnikowania proponuje się:
- wykorzystywać drogą przetworzenia w zakładach specjalistycznych,
- wytworzyć regenerat,
- zgazować ( piroliza ),
- spalenie z odzyskaniem energii.
Odpady żywnościowe.
Są to przeważnie resztki z przygotowywania posiłków, przeterminowana i nie skonsumowana żywność..
Zużyte akumulatory.
Na skutek eksploatacji samochodów powstają zużyte akumulatory, które są odpadami niebezpiecznymi i powinny być oddzielnie traktowane. dnia „Odpady w postaci baterii i akumulatorów unieszkodliwia się oddzielnie od innych rodzajów odpadów”.1 Posiadacz odpadów w postaci baterii lub akumulatorów w wyniku prowadzonej przez niego działalności gospodarczej jest zobowiązany do ich selektywnej zbiorki umożliwiającej późniejszy odzysk lub unieszkodliwienie tych odpadów”.
Na rynku polskim znajdują się obecnie firmy , które zajmują się utylizacją tego rodzaju odpadów, np. CENTRA S.A., która posiada oddziały na terenie całej Polski..
Zużyte ogniwa galwaniczne.
Powstają w każdym gospodarstwie domowym. Są to odpady niebezpieczne, które powinny być traktowane oddzielnie, a więc i zbierane oddzielnie. Z uwagi na ich zawartość są bardzo groźne dla środowiska.
6. WYBRANE METODY UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH.
Biologiczne metody.
Biologiczna przeróbka odpadów polega na celowym wykorzystaniu mikrobiologicznych procesów przemiany materii dla uzyskania rozkładu, względnie przekształcenia, zawartych w odpadach substancji organicznych w stabilny produkt (kompost), który można zwrócić do naturalnego obiegu materii. Może być ona prowadzona na drodze tlenowej (kompostowanie) i beztlenowej (fermentacja metanowa), lub w procesach będących kombinacją obu tych technologii.1
Kompostowanie jest naturalnym, tlenowym procesem przebiegającym stale w środowisku tworzącym zamknięty pierścień obiegu substancji organicznych w przyrodzie, gdzie mikroorganizmy (przede wszystkim bakterie, promieniowce i grzyby) rozkładają substancje organiczne.
Głównymi procesami biochemicznymi w tej metodzie są:
mineralizacja - polega na całkowitym utlenieniu substancji organicznej do dwutlenku węgla, wody, azotanów, siarczanów, fosforanów i innych składników. Ze względu na to, że są to reakcje egzotermiczne, temperatura odpadów w pryzmach się podnosi.
humifikacja - polega na powstawaniu z prostych składników substancji wielocząsteczkowej, stanowiące związki humusowe.
Dla właściwego przebiegu tych procesów, przede wszystkim dla ich przyspieszenia, niezbędne jest zapewnienie czynników umożliwiających mikroorganizmom optymalne warunki do życia, co jest zadaniem wszystkich metod kompostowania.
Stosowane dotychczas systemy kompostowania podzielić można na dwie zasadnicze grupy:
kompostowanie w pryzmach na otwartej przestrzeni,
kompostowanie w specjalnych komorach.
Fermentacja.
Cechą charakterystyczną procesu fermentacji jest m.in. produkcja biogazu, który stanowi mieszaninę gazów składających się głównie z metanu i dwutlenku węgla. Metan jest wysokoenergetycznym paliwem, który może być wykorzystany do produkcji energii przyjaznej dla środowiska. Z punktu widzenia produktu końcowego proces ten określa się jako metanogenny lub fermentacją metanową.
„W ostatnich latach rośnie zainteresowanie możliwością wykorzystania fermentacji metanowej do unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Kilkadziesiąt instalacji wybudowano, przede wszystkim, w Niemczech, Szwajcarii, Holandii, Belgii, Francji i we Włoszech. Charakteryzują się one dużym zróżnicowaniem przyjętych rozwiązań techniczno-technologicznych procesu, co świadczy, że technologia ta znajduje się nadal w fazie intensywnego rozwoju. Fermentacja metanowa jest wielofazowym procesem biochemicznym polegającym na rozkładzie związków organicznych przez mikroorganizmy w warunkach beztlenowych.”1
Spalanie odpadów
Jest szczególnie przydatną technologią unieszkodliwiania, gdy:
wymagany jest wysoki stopień redukcji objętości odpadów - brak terenu pod składowanie,
wymagany jest wysoki stopień destrukcji i higienizacji odpadów,
odpady odznaczają się znaczną wartością opałową, pozwalającą na obniżenie kosztów unieszkodliwiania dzięki wykorzystaniu wytworzonej energii.
Termiczna przeróbka odpadów komunalnych realizowana jest od lat metodą spalania w piecach rusztowych. Okresowo wzrasta zainteresowanie dwustopniowym spalaniem ze wstępną obróbką termiczną w warunkach beztlenowych lub z ograniczonym dostępem tlenu i spalaniem uzyskanych produktów odgazowania lub zgazowanie w drugim etapie czyli pirolizę.
Przykładowa instalacja spalania odpadów składać się może z:
zespołu przyjęcia odpadów wyposażonego w urządzenie do wstępnej segregacji odpadów,
zespołu kondycjonera przygotowującego odpady i uśredniającego skład strumienia odpadów,
zespołu automatycznego załadunku,
spalarki komorowej lub obrotowej,
zespołu odpopielania i kondycjonowania popiołu,
termoreaktora - o czasie retencji 2 sek.,
zespołu kotła wodnego lub parowego - odzysk ciepła,
fluidalnej stacji oczyszczania spalin,
systemu komputerowego sterowania całością procesu.
Piroliza
Podstawową ideą tego procesu jest rozłożenie substancji organicznych na związki proste, głownie gazowe, w warunkach beztlenowych. Uzyskany gaz zawierający proste węglowodory oraz koksik węgla nieorganicznego mogą być ekologicznie spalane z odzyskiem energii. Z uwagi na energetykę procesu rozkładu substancji organicznych zawartych w odpadach, technika ta wymaga jedynie nieznacznego dostarczania ciepła dla jego podtrzymania.
Proces przebiega w temperaturach od 450 do 6000C w zależności od pożądanego składu gazu pirolitycznego. W niższych temperaturach więcej jest składników, które kondensują po ochłodzeniu na produkty ciekłe z których dalej uzyskuje się olej napędowy i ciężki olej opałowy. W wyższych temperaturach mamy zdecydowaną większość substancji gazowych. Optymalnie dla odpadów komunalnych jest to temp. 5400C.
Gaz pirolityczny oczyszczany jest od śladów pyłu albo w gorącym cyklonie, albo na sekcyjnym filtrze ceramicznym z przedmuchem zwrotnym. Tak przygotowany podawany jest do odpowiednich palników lub komory spalania, a powstające gorące spaliny przekazywane są do kotła.
Produkty stałe, czyli koksik, metale i substancje mineralne przez śluzę odbiorczą podawane są poprzez chłodnicę na separatory, w których wydzielone zostają metale. Koksik wraz z inertami mineralnymi po zmieszaniu z miałem węglowym ewentualnie z ciężkim olejem opałowym spalany jest w odpowiednim palenisku jednostki energetycznej do której dobudowana jest piroliza, względnie w specjalnym piecu cyklonowym. Składniki mineralne w temperaturze spalania przechodzą w stan ciekły tworząc po schłodzeniu i granulacji kruszywo, którego jakość zależy od stopnia zeszklenia.
Plazma
Powstaje w tak wysokich temperaturach, przy których średnia energia kinetyczna przypadająca na cząstkę przewyższa wartość potencjału jonizującego. Elektrony odrywają się wówczas od atomów i poruszają się niezależnie od powstałych w ten sposób jonów dodatnich oraz cząstek obojętnych. Plazma jest więc zjonizowanym gazem. Jako granicę przejścia od plazmy do gazu traktuje się moment, kiedy obecność niewielkiej jeszcze ilości cząstek elektrycznie naładowanych, zaczyna wywoływać przewodnictwo elektryczne. Przy około 10000 K mogą przebiegać takie reakcje chemiczne, jakie nie zachodzą w niższych temperaturach. Kinetyka reakcji zjonizowanych gazów strumienia plazmy, nie tylko nadaje im dużą szybkość, ale także wyzwala wysoką temperaturę, zapobiegającą powstawaniu obszaru dyfuzyjnego.
Możliwość uzyskania wysokich temperatur (6000-20000 K) w beztlenowym strumieniu plazmowym stwarza zupełnie nową jakość procesu destrukcji związków chemicznych w porównaniu do spalania. Natomiast doprowadzenie do reaktora czynnika utleniającego powoduje pełne utlenienie odpadu w strefie plazmy. Równoczesne wprowadzenie substancji stabilizujących wywołuje przyjęcie przez stałe produkty końcowe postaci spieku, żużla lub szkła o małej ługowalności.
Produktami gazowymi z plazmowego przetwórstwa odpadów są przede wszystkim CO, H2, CO2 i para wodna. Czasami występują tlenki siarki, tlenki azotu oraz chlorowodór. Gaz opuszczający wówczas reaktor plazmowy posiada przeciętny skład chemiczny: 52% obj. H2, 35% CO, 3% CH4 i 10 % innych gazów.
Zastosowanie techniki plazmowej do utylizacji odpadów obejmuje
pirolityczne wytwarzanie gazu palnego i niewypłukiwalnego żużla oraz spalanie wytworzonego gazu w komorze dopalającej. Gaz palny, w zależności od potrzeb, może być spalany w silniku gazowym agregatu prądotwórczego, wytwarzającego energię elektryczną, która z kolei może być użyta do zasilania plazmotronów lub do celów grzewczych. Gaz palny może być spalany również bezpośrednio w piecach centralnego ogrzewania, gastronomii itp.
Witryfikację czyli zestalanie przez zeszkliwianie popiołów, żużli, złóż filtracyjnych i osadów.
Aby osiągnąć powyższe cele, należy wytworzyć plazmę termiczną, którą tworzą neutralne i wzbudzone molekuły, atomy oraz elektrony i jony będące w lokalnej równowadze termodynamicznej (temperatury elektronów, jonów, molekuł i atomów są w przybliżeniu jednakowe). Temperatura plazmy termicznej jest praktycznie nieograniczona, gdyż możliwe jest uzyskanie temperatury rzędu 108K przy pełnej jonizacji atomów tworzących gaz roboczy.
Dla procesu utylizacji odpadów, szczególnie tych, których trwałość zależy głównie od temperatury, zastosowanie znalazła plazma termiczna wytwarzana bezpośrednio w łuku elektrycznym, lub pośrednio w plazmotronach. Stopień jonizacji plazmy łukowej nie przekracza 10%, co umożliwia uzyskanie temperatur rzędu 50000 K, przy czym w praktyce likwidacji odpadów, wystarczający jest zakres 6000-15000 K.
Plazma jest obecnie obiektem intensywnych i szerokich badań w większości uprzemysłowionych krajów. Do zalet oraz cech charakterystycznych niskotemperaturowej plazmy, predestynujących ją do stosowania w różnych technologiach można zaliczyć m.in:
wysoką temperaturę w porównaniu z procesem spalania,
dużą czystość pod względem chemicznym,
wysoką koncentrację energii,
wysoki współczynnik przenoszenia ciepła na obrabiany materiał,
krótki czas przebywania nadanej do reaktora mieszaniny rzędu 10-5-10-2 s.
Ponadto promotorzy technologii plazmowych uważają, iż te technologie mogą konkurować z tradycyjnymi, ze względu na takie zalety jak:
możliwa miniaturyzacja reaktorów plazmowych, bowiem krótkie czasy przebiegu procesu powodują, że mała instalacja może być bardzo wydajna;
w większości przypadków cykl technologiczny jest jednoetapowy; materiałami odpadowymi skutecznie likwidowanymi w strumieniu plazmy przy ogromnym stopniu detoksykacji mogą być najbardziej toksyczne odpady;
opanowanie metody stabilizacji plazmy pozwala, w wielu przypadkach, uniknąć konieczności stosowania wyłożenia ogniotrwałego w niektórych konstrukcjach reaktorów;
odpady wtórne powstają w minimalnych ilościach (zazwyczaj poniżej 1% masy wsadu odpadów do reaktora);
w jednym agregacie o niewielkich rozmiarach można osiągnąć ogromną wydajność jednostkową wskaźników likwidacji i neutralizacji odpadów.
Promotorzy technologii plazmowych ukrywają jednak często fakt ogromnych kosztów eksploatacyjnych, spowodowanych wysokim zużyciem energii elektrycznej. Energetycy wiedzą, że obniżenia tych kosztów należy szukać głównie w rozwoju wysokosprawnych reaktorów plazmowych, w ich instalacjach towarzyszących oraz metodach generacji plazmy.1 Pozostałe kierunki obniżenia kosztów stosowania reaktorów plazmowych to m.in:
automatyzacja procesu czyli ograniczenie w zatrudnieniu siły roboczej,
zwiększenie trwałości urządzeń reaktora,
dobór tańszych surowców do produkcji reaktora przy zachowaniu jakości jego wykonania.
Mineralizacja
Jedną z najnowszych metod unieszkodliwiania odpadów (przede wszystkim frakcji organicznej z oczyszczalni ścieków - osad ściekowy i skratki) jest mineralizacja.
Technologia mineralizacji osadów ściekowych jest rozwiązaniem opartym na bazie techniki quazi-pirolizy niskotemperaturowej z oczyszczaniem katalitycznym i adsorpcyjnym gazów popirolitycznych oraz odzyskiem ciepła poreakcyjnego.
Nie jest związana z płomieniowymi technikami utylizacji, przez co nie wytwarza dodatkowych związków odpadowych, jak: NOx, dioksyny, furany, CO, metan i inne.
W procesie tym można utylizować osad powstały na oczyszczalniach ścieków komunalnych oraz przemysłowych a także skratki oraz piasek z piaskowników. Maksymalna temperatura procesu wynosi nie więcej niż 5000C
Technologia ta powoduje przeciętnie:
zmniejszenie objętości osadu 15-krotnie,
zmniejszenie masy osadu 20-krotnie,
całkowite odwodnienie osadu,
całkowite zdezodoryzowanie osadu,
całkowite utlenienie związków organicznych do H2O i CO2, w tym wszystkich bakterii i wirusów.
W procesie mineralizacji wykorzystywane są następujące zespoły urządzeń:
zespół do odprowadzania wody z osadu, niezależnie od stopnia uwodnienia,
zespół do całkowitej dezynfekcji pary wodnej,
system zgazowania pozostałości organicznej,
reaktor katalityczny w pełni utleniający związki organiczne do H2O i CO2 ze sprawnością 99,9%,
system wymienników ciepła do odzysku ciepła poreakcyjnego katalitycznego, dla zminimalizowania nakładów energetycznych, głównie na proces odparowania wody oraz filtrów końcowych do wychwytywania cząstek stałych nieorganicznych i metali oraz ich związków,
zestaw płuczek alkalicznych (w przypadku takiej konieczności).
Proces mineralizacji jest procesem w którym ciepło potrzebne do osuszenia i dehydratacji wsadu jest doprowadzane bezprzeponowo od spalin posiadających temperaturę około 450oC a proces rozkładu i karbonizacji wsadu jest prowadzony spalinami o temperaturze 500oC.Spaliny o określonej temperaturze uzyskiwane są przez spalenie gazu ziemnego lub propanu w palniku niskoemisyjnym NOx i mieszane z powietrzem dla uzyskania żądanych temperatur.
Uzyskany w trakcie procesu mokry gaz palny jest w mieszaninie azotu i tlenu kierowany poprzez filtr do dopalacza katalitycznego. Sprawność układu katalitycznego wynosi powyżej 99%.
Charakterystyka podstawowych operacji technologicznych:
sporządzanie czynnika grzewczego jest realizowane w komorze palnika niskoemisyjnego opalanego gazem ziemnym lub propanem,
komora reakcyjna jest to urządzenie cztero półkowe z przepływem spalin od dołu do góry, przegrody stworzone z tac zawierających wsad; po zakończeniu procesu przez rozładunkiem komora jest chłodzona zimnym powietrzem.
filtr wysokotemperaturowy jest przeznaczony do zatrzymywania pyłu porwanego z komór; posiada regenerację powierzchni filtracyjnej sprężonym powietrzem,
dopalacz katalityczny rewersyjny pracuje na katalizatorze mieszanym tlenkowym i platynowym aktywowanym; temperatura pracy katalizatora wynosi 450oC,
wymiennik ciepła w układzie spaliny - powietrze ma za zadanie schłodzić spaliny opuszczające dopalacz katalityczny gdy jest nadmiar ciepła nie odbierany przez złoże ceramiczne,
adsorber pracujący na węglu aktywnym w temperaturach do 100oC ma za zadanie realizować adsorpcję końcową śladów substancji organicznych i substancji kwaśnych, regulację ciśnienia w układzie realizuje wentylator kominowy wyposażony w falownik.
Dodatkowo wykonano analizy chromatograficzne gazu odlotowego w instalacji doświadczalnej po oczyszczeniu katalitycznym i adsorpcyjnym i stwierdzono:
brak metanu
brak fenoli
CO poniżej 5 mg/m3
zawartość merakaptanów: poniżej 1 ppm
zawartość NOx poniżej 20mg/Nm3
zawartość związków organicznych: poniżej 5 mg/Nm3
HCl poniżej 5 mg/Nm3
SO2 poniżej 5mg/Nm3
Instalacja wymaga obsługi okresowo tylko przy załadunku i rozładunku wsadu dlatego może być obsługiwana przez dwie osoby w ciągu zmiany. Sterowanie procesem jest całkowicie zautomatyzowane. Przyjmuje się system pracy trzyzmianowej.
Zaletą technologii mineralizacji jest:
możliwość utylizacji osadów ściekowych zawierających duże ilości metali ciężkich, co uniemożliwia ich rolnicze wykorzystanie,
możliwość gospodarczego wykorzystania produktu utylizacji np. przy budowie dróg,
możliwość składowania produktu mineralizacji w postaci „pumeksu” na składowisku odpadów, czego nie można będzie wykonywać z surowym osadem w myśl nowych przepisów ochrony środowiska,
metoda alternatywna w stosunku do technologii kompostowania wymagającej pozyskiwania znacznych ilości materiału strukturalnego do kompostowania, dającej w efekcie kompost trudno zbywalny w ilości znacznie większej niż ilość wyprodukowanego przez oczyszczalnię osadu,
daje lepsze efekty niż suszenie osadów ponieważ prowadzi do ostatecznej ich utylizacji; w procesie suszenia osad jest pozbawiony jedynie części wody dlatego wymaga dalszej obróbki poprzez np. spalenie co wymaga dodatkowych kosztownych inwestycji i jest opłacalne tylko dla dużych ilości osadów.
ROZDZIAŁ III
1. POŁOŻENIE MIASTA TCZEW
Powiat Tczewski leży w południowo - wschodniej części województwa pomorskiego. Geograficznie obejmuje lewobrzeżną część Doliny Dolnej Wisły, Pojezierza Starogardzkiego oraz niewielką część Żuław Wiślanych. Przez powiat przebiegają ważne szlaki komunikacyjne, zarówno kolejowe jak i drogowe.
2. OBLICZENIA ILOŚCI POWSTAJĄCYCH ODPADÓW
Na terenie miasta Tczewa istnieje jedno funkcjonujące składowisko odpadów komunalnych. Pod względem geomorfologicznym składowisko położone jest na północno-wschodniej stronie wysoczyzny dennomorenowej Pojezierza Kaszubskiego, obniżającej się od ok. 70m n.p.m. na południe do ok. 10m n.p.m. przy krawędzi doliny rzeki Motławy. Teren składowiska wznosi się od ok. 35m n.p.m. w części płn. do ok. 45m n.p.m. w części płd. Składowisko zajmuje łącznie obszar o powierzchni ok.36 ha.1 Obecnie w eksploatacji znajduje się ok.7 ha, a zdeponowane tam zasoby odpadów wynoszą ok. 400 tys. m3 . Obecnie wysypisko realizuje wieloletni plan rozwoju przyjęty do realizacji w roku 2001. Pierwszy etap, już realizowany, dotyczy uporządkowania bieżącej eksploatacji składowiska, który przewiduje do wykonania:
techniczne drogi dojazdowe do miejsc składowania,
odwodnienie przez studnie chłonne dróg,
doprowadzenie prądu do części socjalno - technicznej i oświetlenie terenu,
doprowadzenie wody do części socjalnej,
zbudowanie obiektu socjalno - biurowego obsługi składowiska,
raport oddziaływania na środowisko,
morfologię odpadów,
badań: geologii i geomorfologii gruntów,
dokumentacji technicznej,
myjni ciśnieniowej do pojazdów,
wybudowanie wagi,
wałów i siatek osłonowych,
rekultywację zasobów składowanych,
rozbudowę pasów zieleni i utrzymanie dotychczasowych.
W ramach nowych inwestycji, Spółka będzie realizować:
kolejno dwie kwatery składowe oraz dwa baseny na odcieki,
plac składowy z zadaszeniem i ogrodzeniem do składowania surowców wtórnych „Składnicy kontenerowej”
budowę hali do recyklingu,
zakup i montaż linii do segregacji,
zakup urządzeń do prasowania i belowania surowców wtórnych,
przygotowania dalszych etapów rozwiązań techniczno - technologicznych utylizacji odpadów (w miarę możliwości prawno - organizacyjnych spółka planuje zakup instalacji do termicznej utylizacji odpadów na dysponowanym terenie bądź stworzenie warunków utylizacji odpadów w miejscach do tego wyznaczonych poza terenem administracyjnym jednostki samorządowej na której się znajduje.
Tablica 1. Obliczenia ilości powstających odpadów komunalnych i komunalno-podobnych na terenie miasta Tczew
Rok |
Grupa odpadów |
Ilość odpadów [m3] |
2005 |
Odpady komunalne z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury społecznej (1,45) |
89 184 |
|
Odpady z terenów otwartych (8%) |
7 135 |
|
Odpady wielkogabarytowe (6%) |
5 351 |
|
Odpady typu komunalnego z zakładów przemysłowych (15%) |
13 378 |
|
Odpady komunalne |
115 048 |
2010 |
Odpady komunalne z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury społecznej (1,5) |
92 718 |
|
Odpady z terenów otwartych (8%) |
7 417 |
|
Odpady wielkogabarytowe (6%) |
5 563 |
|
Odpady typu komunalnego z zakładów przemysłowych (15%) |
13 908 |
|
Odpady komunalne |
119 606 |
2015 |
Odpady komunalne z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury społecznej (1,55) |
96 283 |
|
Odpady z terenów otwartych (8%) |
7 703 |
|
Odpady wielkogabarytowe (6%) |
5 777 |
|
Odpady typu komunalnego z zakładów przemysłowych (15%) |
14 442 |
|
Odpady komunalne |
124 205 |
2020 |
Odpady komunalne z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury społecznej (1,6) |
99 878 |
|
Odpady z terenów otwartych (8%) |
7 990 |
|
Odpady wielkogabarytowe (6%) |
5 993 |
|
Odpady typu komunalnego z zakładów przemysłowych (15%) |
14 982 |
|
Odpady komunalne |
128 843 |
Zatem na przedmiotowym terenie będzie powstawać następująca ilość odpadów:
Rok |
Ogółem ilość odpadów zmieszanych [m3/a] |
Przyjęto 1 m3 = t/a |
Ogółem ilość odpadów zmieszanych [Mg/a] |
2005 |
115 048 |
0,17 |
19 558 |
2010 |
119 606 |
0,16 |
19 137 |
2015 |
124 205 |
0,16 |
19 872 |
2020 |
128 843 |
0,14 |
18 038 |
Ciężar objętościowy dowożonych do ZUOS odpadów zmieszanych został podany na podstawie doświadczeń z już funkcjonujących na rynku polskim ZUO tj. w Gorzowie Wlkp. i Płocku. Obecnie w Mieście Tczewie wskaźnik gęstości odpadów wynosi około 203 kg/m3.
Dla celów Planu przyjęto, że należałoby powołać przedsiębiorstwo którego zadaniem (przynajmniej do uruchomienia ZUO) byłaby:
promocja racjonalnej gospodarki odpadami i rozszerzanie selektywnej zbiórki odpadów - akcja edukacyjno - promocyjna ( może to być PUWNS sp. z o. o. SITA);
zorganizowanie odbioru odpadów opakowaniowych z terenów zakładów przemysłowych;
zorganizowanie odbioru selektywnie gromadzonych odpadów komunalnych, po rozbudowie obszaru miasta o selektywną zbiórkę (kolejne osiedla mieszkaniowe);
organizacja i odbiór odpadów wielkogabarytowych i budowlanych;
prowadzenie dotychczasowego składowiska odpadów w m. Tczew;
przygotowanie inwestycji ZUOS w Tczewie.
Zorganizowanie rozbudowanego systemu gromadzenia i transportu odpadów wymaga zakupu kolejnych kontenerów do zbierania surowców wtórnych (papier, tworzywa sztuczne, szkło, ewentualnie metal) a także objęcia wywozem terenu na którym będą one rozstawione.
Proponuje się także, aby najpierw objąć selektywna zbiórką osiedla o niskiej zabudowie (domki jednorodzinne, dwurodzinne itp.), ponieważ na tego typu terenach mieszkańcy są najbardziej zainteresowani selektywnym gromadzeniem odpadów, między innymi ze względu na wysokie koszty wywozu pojemników z odpadami. Po wysortowaniu z nich surowców wtórnych w „koszu” pozostałe tzw. balast, którego będzie około 60-70% z całej liczby powstających opadów w gospodarstwach domowych.
W oparciu o własne doświadczenia oraz dużych firm zajmujących się zbiórką surowców wtórnych, a przede wszystkim doświadczenie zdobyte z prowadzenia selektywnej zbiórki na terenie niektórych dzielnic miasta Tczewa, prowadzonej przez Przedsiębiorstwo Usługowe Wywozu Nieczystości Stałych PUWNS Sp-ka z o.o. w ramach niniejszego Planu proponuje się ustawienie niżej wymienionych pojemników przeznaczonych do gromadzenia poszczególnych rodzajów surowców wtórnych:
papier i tektura;
tworzywa sztuczne;
szkło;
docelowo również metal (początkowo tylko wielkogabarytowy metal typu lodówki, pralki).
Rezygnuje się ze zbiórki tekstyliów z uwagi na brak na nie zbytu.
3. PROPOZYCJA DLA MIASTA TCZEW
Proponowane dla miasta Tczew rozwiązanie obejmuje propozycję technologiczno-przestrzenną Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych przewidującą:
rekultywację istniejącej kwatery składowania odpadów;
budowę sortowni odpadów komunalnych;
budowę instalacji do utylizacji odpadów resztowych i organicznych;
budowę składowiska odpadów resztowych (balastowych); wraz z całą infrastrukturą towarzyszącą.
Teren pod budowę planowanego zakładu utylizacji zlokalizowany jest na terenie istniejącego terenu składowiska odpadów komunalnych w miejscowości Tczew. Projektowany zakład unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest integralną częścią całego systemu gospodarki odpadami. W koncepcji zakładu należy uwzględnić założenia „Strategii zarządzania odpadami w Tczewie”, „Program strategicznego rozwoju Miasta Tczewa” oraz wymagania dotyczące gospodarki odpadami, określone w przepisach prawa polskiego oraz dyrektywach Unii Europejskiej.1
Przyjęte rozwiązania projektowe zapewnić powinny spójność rozwiązań poszczególnych elementów składowych gospodarki odpadami i jednocześnie możliwość elastycznego Unii Europejskiej. dostosowania gospodarki odpadami do obowiązujących wymagań i trendów w krajach
Przyjęte założenia technologiczne uwzględniają podstawowe uwarunkowania:
współpraca z systemem gospodarki odpadami komunalnymi w zakresie selektywnej zbiórki odpadów w miarę jej rozwoju (z wysegregowaniem zarówno surowców; wtórnych, jak i odpadów organicznych, tzw. „mokrych” - bio);
wydzielenie ze strumienia odpadów zmieszanych części organicznych i ich zagospodarowanie;
wysegregowanie z masy odpadów zmieszanych surowców wtórnych i ich zagospodarowanie (rynek surowcowy);
zabezpieczenie zbytu surowców wtórnych;
kierowanie na składowisko odpadów nieaktywnych, dalej nieprzetwarzalnych tzw. „balastowych”;
minimalizacja ilości odpadów trafiających na składowisko odpadów komunalnych;
ograniczenie uciążliwości składowania odpadów dla środowiska poprzez składowanie tylko odpadów „balastowych”;
konieczność uwzględnienia wymogów i warunków lokalnych;
możliwość etapowej budowy i eksploatacji zakładu;
optymalizacja nakładów inwestycyjnych i eksploatacyjnych;
zgodność z wymogami prawa budowlanego i prawodawstwa polskiego i europejskiego.
Tabela 2. Bilans ilościowy odpadów przyjęta w Planie gospodarki odpadami komunalnymi i medycznymi miasta Tczew
Rok |
Ogółem ilość odpadów zmieszanych [m3/a] |
Przyjęto 1 m3 = t/a |
Ogółem ilość odpadów zmieszanych [Mg/a] |
2005 |
115 048 |
0,17 |
19 558 |
2010 |
119 606 |
0,16 |
19 137 |
2015 |
124 205 |
0,16 |
19 872 |
2020 |
128 843 |
0,14 |
18 038 |
4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROPONOWANYCH ROZWIĄZAŃ
Przyjęta koncepcja zagospodarowania technologicznego zakładu przewiduje możliwość etapowania budowy zakładu. Przyjęty podział sekcji pozwala na etapową budowę i eksploatację zakładu od sekcji najprostszej do sekcji finalnej, tworząc docelowo Zakład Utylizacji Odpadów o zintegrowanym charakterze.
Oczywiście nie wyklucza to możliwości budowy zakładu w jednym etapie, o ile jest to powiązane organizacyjnie z systemem gospodarki odpadami komunalnymi, najpilniejszymi potrzebami regionu i możliwościami finansowymi Inwestora.1
Podstawowe sekcje technologiczne obróbki odpadów zlokalizowane na terenie zakładu utylizacji to:
S 0 = sekcja przyjęć odpadów komunalnych zmieszanych (w przyszłości tzw. „suchych”)
S 1 = sekcja mechanicznego sortowania pozytywnego odpadów zmieszanych
S 2 = sekcja ręcznego sortowania odpadów zmieszanych (w kabinie sortowniczej)
S 3 = sekcja przyjęć surowców wtórnych pochodzących z selektywnej zbiórki
S 4 = sekcja doczyszczania surowców wtórnych
S 5 = sekcja przyjęć masy organicznej i odpadów zielonych do utylizacji (w przyszłości „mokrych - bio”)
S 6 = sekcja przygotowania masy organicznej do utylizacji
S 7.1 = sekcja utylizacji odpadów organicznych
S 7.2 = sekcja utylizacji odpadów resztowych
Dodatkowo:
S 8 = sekcja uzdatniania (doczyszczenie)
S 9 = sekcja prasowania surowców wtórnych
S 10 = sekcja przerobu odpadów budowlanych
S 11 = sekcja czasowego składowania odpadów problemowych (niebezpiecznych)
S 12 = kwatery do składowania odpadów resztowych (balastowych)
S 13 = dodatkowa sekcja odbioru zużytych opon samochodowych
S 14 = dodatkowa sekcja szkła i stłuczki szklanej (możliwość zastosowania sprzętu mobilnego na terenie miasta)
S 15 = dodatkowa sekcja odbioru osadów ściekowych
S 16 = gromadzenie materiałów inertnych, nadających się do wykorzystania na przesypki izolacyjne na kwaterze
Zastosowane środki techniczne i organizacyjne w celu zmniejszenia uciążliwości na środowisko.
Uruchomienie zakładu utylizacji na terenie wysypiska spowoduje dalsze zmniejszenie uciążliwości oddziaływania na środowisko w porównaniu ze stanem istniejącym, ponieważ:
1 - |
przepływy masowe i jakościowe odpadów i produktów utylizacji będą rejestrowane i archiwizowane |
2 - |
zaistnieje możliwość współpracy zakładu w całym zakresie przewidywanych efektów wdrażania selektywnej zbiorki odpadów w mieście |
3 - |
zostanie znacznie ograniczona ilości odpadów przeznaczonych do ostatecznego składowania tylko do odpadów balastowych |
4 - |
przeznaczone do składowania odpady balastowe będą zagęszczone na składowisku kompaktorem, co znacznie ograniczy ich objętość oraz zabezpieczy przed rozwiewaniem lotnych frakcji zawartych w odpadach, |
5 - |
składowanie tylko odpadów „balastowych” znacznie ograniczy ilość ładunków zanieczyszczeń w odciekach oraz praktycznie wyeliminuje powstawanie biogazu. |
6 - |
odpady balastowe składowane będą w zabezpieczonych kwaterach ziemnych izolowanych od gruntu folią PEHD oraz wyposażonych w zorganizowany system drenażu odcieków. |
6 - |
odpady balastowe składowane będą w zabezpieczonych kwaterach ziemnych izolowanych od gruntu folią PEHD oraz wyposażonych w zorganizowany system drenażu odcieków. |
7 - |
odpady niebezpieczne wysegregowane ze strumienia odpadów komunalnych deponowane będą w (zabezpieczonych wiatach magazynowych) w sposób umożliwiający dalsze ich późniejsze zagospodarowanie i unieszkodliwianie specjalistycznie. |
W odniesieniu do stanu istniejącego uruchomienie zakładu utylizacji na terenie wysypiska spowoduje zmniejszenie uciążliwości na środowisko i tym samym nie spowoduje zmian w istniejącym obszarze ochrony sanitarnej.
Uruchomienie zakładu utylizacji umożliwi gospodarcze wykorzystanie odpadów organicznych i surowcowych, ograniczy ilość składowanych odpadów tylko do odpadów nieorganicznych i mniej uciążliwych oraz znacznie ograniczy teren pod składowisko i tym samym zdecydowanie wydłuży okres eksploatacji przyjętego terenu składowiska.
5. DZIAŁANIA DODATKOWE DLA OCHRONY ŚRODOWISKA
Monitoring zakładu
Dla celów monitoringu wód podziemnych przewiduje się wykonanie dodatkowej sieci piezometrów, zlokalizowanych wokół składowiska.1
Zieleń ochronna na terenie zakładu
Teren projektowanego zakładu i składowiska proponuje się oddzielić częściowo naturalnymi pasami zieleni od okolicznych terenów.
Zaprojektować należy tam zieleń izolacyjną wysoką, średniowysoką i niską oraz trawniki.
Efekty ekologiczne
Projektowany zakład realizować będzie kompleksową utylizację dowożonych z miasta odpadów komunalnych, z uwzględnieniem istniejącego i prognozowanegostanu systemu gospodarki odpadami, w tym selektywnej zbiórki odpadów w mieście i gminach.Efekty ekologiczne:
1 |
Ograniczenie masy odpadów przeznaczonych do składowania na kwaterachwysypiska |
2 |
Ograniczenie objętości odpadów przeznaczonych do składowania do odpadów „balastowych” dalej nieprzetwarzalnych, zagęszczonych kompaktorem |
3 |
Odzysk surowców wtórnych |
4 |
Produkcja przetworzonego materiału organicznego |
5 |
Produkcja nośników energii/energii elektrycznej |
6 |
Zastosowanie segregacji negatywnej spowoduje wysegregowanie z odpadów komunalnych odpadów problemowych (niebezpiecznych) i ich bezpieczne zdeponowanie w wydzielonych magazynach |
7 |
Skierowanie do składowania po uruchomieniu zakładu ZUOS tylko odpadów balastowych i w formie zagęszczonej znacznie ograniczy uciążliwość wysypiska na środowisko. |
8 |
Składowanie odpadów balastowych na składowisku spowoduje znaczące zmniejszenie uciążliwości kwater składowania na środowisko |
9 |
Zdecydowanie ograniczy wymaganą powierzchnię składowiska na kwatery składowania odpadów komunalnych.
6. PROWADZENIE DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH.
Istotnym elementem sprzyjającym działaniom proekologicznym jest edukacja ekologiczna. Edukacja ekologiczna jest sposobem na trwałą poprawę jakości środowiska. Może stanowić oręż wspierający działania urzędów i instytucji państwowych w powstrzymaniu narastania nowych zanieczyszczeń środowiska. Nadmierne zanieczyszczenie środowiska w dużej mierze wynika z nieświadomości (czasem nieudolności) zwłaszcza tych, którzy z racji obowiązków zawodowych mają bezpośredni wpływ na ten stan rzeczy. W skali kraju na szczeblu gmin świadomość zagrożeń dla człowieka związanych z degradacją środowiska jest zastraszająco niska. „Władze miasta zdają sobie sprawę , że nie wystarczą programy naprawcze , inwestycyjne , ochrona i monitoring atmosfery , ochrona i utrzymanie zieleni bez zrozumienia przez mieszkańców istoty i celowości działań oraz ich zaangażowania w wdrażanie rozwiązań sprzyjających ochronie środowiska, Zasadniczym a wręcz podstawowym elementem tych działań jest edukacja ekologiczna społeczeństwa.”1 Brak Planu edukacji społeczeństwa i dalsze rozprzestrzenianie się złych wzorców i utrwalanie niewłaściwych nawyków zwłaszcza wśród dorastających pokoleń czyni ochronę środowiska coraz kosztowniejszą. Opracowanie strategicznego Planu edukacji ekologicznej powinno pozwolić na określenie zadań w stosunku do poszczególnych adresatów grupowych oraz priorytety i sposoby ich realizacji. Plan taki powinien w pierwszej kolejności przewidywać szkolenie tych wszystkich, których praca zawodowa i społeczna może najszybciej przynieść widoczną poprawę środowiska. Z tego punktu widzenia najlepsze rezultaty rokuje szkolenie urzędników wszystkich szczebli, których praca zawodowa ma bezpośredni lub pośredni wpływ na jakość środowiska. Szkolenia powinny również objąć radnych i członków komisji ekologicznych, pracowników działów odpowiedzialnych za rozwój miast i osiedli chętnych mieszkańców i członków organizacji społecznych czyli ludzi uczestniczących lub mających wpływ na podejmowanie decyzji dotyczących ochrony środowiska. Problemy ekologiczne w nauczaniu w szkołach nie powinny opierać się wyłącznie na przykładach globalnych (ochrona warstwy ozonowej itp.), a wskazywać głównie na problemy występujące lokalnie np. potrzeba segregacji odpadów “u źródła” (począwszy od gospodarstw domowych), modernizacja wysypiska odpadów (istniejące dalej w obecnym stanie nie ma racji bytu) itp. Funkcjonowanie w szkołach kół ekologicznych, ćwiczenia, obserwacje najbliższej okolicy, poruszanie problemów recyklingu na świecie powinno skłaniać uczniów do pomysłów co można u nas wprowadzić chociażby na małą skalę. Istotnym elementem edukacji ekologicznej jest znajomość zagadnień ochrony środowiska przez organizatorów kolonii, obozów, wczasów, właścicieli kempingów czy pól namiotowych. Propagowanie idei ochrony środowiska przed odpadami, właściwe zorganizowanie infrastruktury na swoim terenie może przyczynić się do podniesienia poziomu wiedzy na temat środowiska.
7. USTALENIE SPOSOBU POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI MEDYCZNYMI. USTALENIE SPOSOBU POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI WETERYNARYJNYMI.
Na terenie miasta istnieje ok. 150 punktów wytwarzających odpady medyczne, są to: szpitale, przychodnie, gabinety lekarskie i kosmetyczne oraz apteki. Wszystkie te punkty, zgodnie z Ustawą o odpadach, mają zawarte umowy z koncesjonowanymi firmami na odbiór tych odpadów. Jest to sytuacja godna pochwały i naśladowania przez inne jednostki samorządowe. Odpady te nie trafiają na miejskie składowisko. Część z nich trafia do przyszpitalnej spalarni, pozostałe wywożone są poza Tczew w zależności od zawartych umów przez poszczególne jednostki. Na terenie miasta działa 7 punktów weterynaryjnych i jedno schronisko dla zwierząt. Wszystkie punkty odpady weterynaryjne i medyczne przekazują do przyszpitalnej spalarni w Tczewie , a odpady typu komunalnego wywożone są na miejskie składowisko. W szpitalach powstają trzy następujące podstawowe grupy odpadów, które zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego - powinny być oddzielnie gromadzone i unieszkodliwiane: I - odpady specyficzne; II - odpady bytowo - gospodarcze; III - odpady specjalne.
Odpady specyficzne Do specyficznych odpadów szpitalnych zaliczane są:
Odpady bytowo - gospodarcze Zbliżone są składem, właściwościami technologicznymi i uciążliwością dla środowiska do typowych odpadów komunalnych (papier, tektura, tworzywa sztuczne, odpady spożywcze , szkło, metale, drewno).
Odpady specjalne Do odpadów specjalnych zaliczane są m.in.:
Projektowanie urządzeń do gromadzenia, usuwania i unieszkodliwiania odpadów szpitalnych wymaga określenia ilościowego odpadów. Wskaźniki nagromadzenia odpadów ustala się na podstawie długoletnich, systematycznych badań, dających pogląd na ilość, wahania w poszczególnych okresach roku oraz tempo przyrostu odpadów na przestrzeni lat. Wskaźniki te zależne są m.in. od wielkości i rodzaju szpitala, ilości oddziałów w szpitalu, stanu technicznego budynku szpitala, jego wyposażenia w instalacje sanitarne.
8. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ W ZAKRESIE PORZĄDKOWANIA GOSPODARKI ODPADAMI Z UWZGLĘDNIENIEM HIERARCHII ZADAŃ, ICH ETAPOWANIA.
Proponowane kierunki działań do roku 2005 oraz w latach następnych przewidują wykonanie niezbędnych czynności związanych z dostosowaniem funkcjonującego systemu gospodarki odpadami do wymogów prawnych. Podstawowe zadania:
ZEBRANIE WYNIKÓW
Celem niniejszego opracowania było określenie stanu istniejącego gospodarki odpadami komunalnymi i medycznymi na terenie miasta Tczew, oraz wskazanie kierunków działań władz samorządowych zmierzających do poprawy stanu środowiska przyrodniczego w zakresie gospodarki odpadami. W opracowaniu przedstawiono generalne kierunki wyboru dróg realizacji kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie ze światowymi tendencjami, przedstawiono również analizę wariantów techniczno-organizacyjnych usuwania i unieszkodliwiania odpadów. Podstawowym elementem w systemie gospodarki odpadami komunalnymi jest odzysk odpadów. Miasto Tczew jako źródło powstawania odpadów komunalnych musi nadal rozszerzać w najbliższym czasie zbiórkę selektywną surowców wtórnych “u źródła”. W przeciwnym przypadku ilość odpadów deponowanych na składowisku spowoduje bardzo szybko koniec jego eksploatacji.
Wprowadzany system segregacji odpadów w kilkuletniej perspektywie czasowej winien zaowocować znacznym zmniejszeniem strumienia odpadów deponowanych na składowisku. Bardzo ważną rolę spełniać będzie stała i konsekwentna edukacja ekologiczna społeczeństwa. Należy pamiętać, że zagospodarowanie surowców wtórnych przynosi określone korzyści:
|
John McHALE ,, Człowiek i środowisko PWN Poznaż 1975 strona 15
1 A.Jagusiewicz ,,Powietrze -człowiek - środowisko'' LSW Warszawa 1981 strona 11-12
2 A.Jagusiewicz ,,Powietrze -człowiek - środowisko'' LSW Warszawa 1981 strona 31
3 S.Witoszyński ,,Bez dymów, bez ścieków” KAW Warszawa 1983 strona 131
1 S.Witoszyński ,,Bez dymów, bez ścieków” KAW Warszawa 1983 strona 105
1 S.Myczkowski „Człowiek , przyroda , cywilizacja” PWN Warszawa 1976 str.266
2 S.Witoszyński ,,Bez dymów, bez ścieków” KAW Warszawa 1983 strona 152
1 S.Witoszyński ,,Bez dymów, bez ścieków” KAW Warszawa 1983 strona 135
1 S.Myczkowski „Człowiek , przyroda , cywilizacja” PWN Warszawa 1976 str.239
2 S.Myczkowski „Człowiek , przyroda , cywilizacja” PWN Warszawa 1976 str.106
1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 11
1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 26-28
1 1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 63
1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 65
1 1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 66
1 1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 71
1 „Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych” z dnia 11.05.01r. - Dziennik Ustaw nr 63 poz. 639
1 „Ustawa o odpadach” z dnia 27.04.01r. - Dziennik Ustaw nr 62 poz. 628
1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 99
1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 100
1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 111
1 „Plan zagospodarowania przestrzennego miasta Tczew”
1 H.Karmolińska -Słotkowska „Plan gospodarki odpadami komunalnymi stałymi i medycznymi dla miasta Tczew - element Planu ochrony środowiska” Poznań 2002r. Str. 116
1 Plan Zagospodarowania Terenu ZUOS
1 „Projekt prac geologicznych na terenie składowiska odpadów komunalnych w Tczewie przy ul. Rokickiej”
1 „Program działania Pracowni Edukacji Ekologicznej w Tczewie” Tczew , grudzień 1999r.
3