Co to są sadzonki "frigo" ?
Sadzonki "frigo" są to młode jednoroczne rośliny truskawek przechowywane w chłodni, służące do zakładania plantacji produkcyjnych. Sadzonki te kopie się w XI i XII, po oczyszczeniu z liści i rozłogów trafiają do chłodni do temp. -2 st. C i w tych warunkach mogą być przechowywane do VII, VIII następnego roku. W zależności od potrzeby mogą być w dowolnym czasie przeznaczone do sadzenia w gruncie jak i pod osłonami. Sadzonki te wydają pierwszy plon w 8 - 10 tygodni po posadzeniu, a w następne lata owocuja już w normalnych terminach charakterystycznych dla poszczególnych odmian.
Jakie są zalety sadzonek "frigo" ?
Umożliwiają sterowaną uprawe truskawek
Gwarantują bardzo dobre przyjęcie roślin po posadzeniu, często bez konieczności nawadniania
Powoduja uniknięcie ryzyka zimowego wymarznięcia młodych sadzonek
Zapewnają wyrównany i silny wzrost roślin po posadzeniu, co umożliwia terminowe i bezpieczne stosowanie herbicydów
Chronią nowe plantacje przed szybkim rozprzestrzenianiem się chorób rozwijających się na liściach, takich jak biała plamistość i mączniak
Na czym polega sterowana uprawa truskawek ?
Sterowana uprawa truskawek polega na możliwości uzyskiwania plonu owoców w czasie, który producent uzna za optymalny ze względów ekonomicznych bądź agrotechnicznych. Przyspieszenie bądź opóźnienie owocowania najczęściej uzyskuje się stosując uprawę pod osłonami, sadząc sadzonki typu "frigo", bądź łącząc te dwa sposoby jednocześnie. Od posadzenia sadzonek "frigo" do ich owocowania upływa najczęściej 8 - 10 tygodni. Do uprawy sterowanej najbardziej nadaja się deserowe odmiany truskawek takie jak: ELSANTA, MARMOLADA, KENT, HANYOYE.
Jakiego plonu owoców może spodziewać się producent w pierwszym roku po posadzeniu sadzonek "frigo" ?
Plon owoców z plantacji założonej z sadzonek "frigo" przy zachowaniu właściwej agrotechniki i ochrony roślin, powinien wynośić od 3 - 4 ton owoców z ha. przy sadzonkach standardowych / 10 - 15 mm średnica korony / i od 6 - 8 ton owoców z ha. przy sadzonkach A+ / powyżej 15 mm średnica korony /.
Plony te dotyczą obsady standardowej tj. 40 tys. roślin na hektar.
Jak przygotować pole pod plantacje truskawek ?
Truskawki sadzimy na glebach lekkich, przewiewnych, próchniczych z niezbyt głęboką wodą gruntową. Nie powinno się sadzić truskawek bezpośrednio po truskawkach, po roślinach warzywnych i sadowniczych a także po ziemniakach.
Ze względu na groźne choroby i szkodniki glebowe najlepszym przedplonem są zoboża, rośliny krzyżowe oraz rośliny motylkowe.
Przy kompleksowym nawożeniu mineralnym stosowanie obornika nie jest konieczne. Wieloskladnikowe nawozy mineralne najlepiej jest dawać z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. Gdy czasu na przygotowanie pola jest mało, najlepiej stosować nawozy bezchlorkowe.
Bardzo ważne w przygotowaniu stanowiska pod truskawki jest skuteczne zniszczenie chwastów trwałych, najlepiej preparatami zawierającymi glifosfat. Przy silnym zachwaszczeniu pola warto poświęcić nawet jeden sezon, aby zabiegi chemiczne zwalczające chwasty móc wykonać dwukrotnie.
Po uprawie mechanicznej ziemia powinna osiadać przez ok. 2 - 3 tyg.
Tuż przed sadzeniem roślin, co jest szczególnie ważne na wiosnę, skiełkowane chwasty niszczymy chemicznie / Reglone, Basta / , bądź płytko mechanicznie.
Jak sadzić sadzonki truskawek ?
Często popełnianym błędem w trakcie sadzenia roślin truskawek jest przesuszanie sadzonek, a szczególnie ich korzeni. Dlatego przed sadzeniem rozsady dobrze jest obficie skropić je wodą, jeśli są to sadzonki zielone, bądź zabezpieczyć przed słońcem skrzynki z sadzonkami "frigo".
Sadząc rośliny w świeża ziemię trzeba uważać, aby nie posadzić ich za płytko.
Przy korzeniach zbyt długich lepiej jest je skrócić jak podwinąć.
Po posadzeniu rozsady, szczególnie sadzonek zielonych plantację dobrze jest zdeszczować.
Bardzo ważne jest utrzymanie wyznaczonej rozstawy przy sadzeniu. Ta dokładność procentuje później przy wykonywaniu zabiegów chemicznych i agrotechnicznych.
Wybór odmian do nasadzeń produkcyjnych.
Ostatnio nastąpił wyraźny podział odmian na:
Truskawki przemysłowe
|
Truskawki deserowe
|
Na konkurencyjnym i wymagającym rynku nie ma co liczyć na to, że odmiany przemysłowe można będzie sprzedać jako deserowe i odwrotnie.
Dokładny opis poszczególnych odmian na stronie - Opis odmian.
Zwalczanie chwastów na plantacjach truskawek.
Zaczyna się od skutecznego zniszczenia chwastów trwałych, środkami chemicznymi - herbicydami, przed założeniem plantacji. Najlepszą skuteczność uzyskuje się łącząc zabieg preparatami zawierającymi glifosfat / Rondup i pochodne / z Chwastoxem extra. Bezpośrednio przed sadzeniem truskawek jednoroczne chwasty niszczymy mechanicznie - bronowanie, bądź chemicznie - Reglone.
Po 2 - tyg. od posadzenia chwasty jendoroczne niszczymy doglebowo Venzarem, a już skiełkowane Betanalem. Zabiegi tymi preparatami najlepiej jest stosować w dawkach dzielonych. Venzar dajemy 2 x 300g. Betanal 2 - 3 razy po 2 - 3 l/ha, w odstępach co 10 - 14 dni.
Stosując herbicydy nie powinno wykonywać się zabiegów mechanicznych wzruszających glebe, gdyż pobudza to wzrost nowych chwastów. Nie zniszczone chemicznie chwasty można niszczyć wyrywając je ręcznie, bądź płytko motycząc. Trawy na plantacjach owocujących można niszczyć w momencie ich intensywnego wzrostu stosując Targę, Fusilade, Peranal lub Panterę.
Wszystkie środki chemiczne należy stosować zgodnie z instrukcją na opakowaniu, zwracają szczególną uwagę na ich karencję.
Należy pamiętać że chemia może także zaszkodzić. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na stosowanie środków doglebowych na glebach lekkich i wrażliwość niektórych odmian na herbicydy i inne środki chemiczne. Na plantacjach starszych jak jednoroczne dawki herbicydów doglebowych możemy zwiększyć o 50%.
Co decyduje o najczęstrzych niepowodzeniach w uprawie truskawek ?
Przyczyną najczęstrzych niepowodzeń w uprawie truskawek jest:
Zła jakość sadzonek (przesuszenie, choroby i szkodniki)
niewłaściwe posadzenie plantacji w często źle przygotowane pole bez uwzględnienia płodozmianu
niedostateczne lub nieumiejętne zwalczanie chwastów
brak lub mało skuteczna ochrona roślin przed chorobami i szkodnikami
brak ściółkowania plantacji owocujących słomą co bardzo obniża jakość owoców, szczególne dserowych
słaba jakość owoców (złe opakowania, brak schładzania owoców po zbiorze, zbyt długi okres zagospdarowania owoców)
Jak zapobiegać bardzo groźnym chorobom systemu korzeniowego u truskawek ?
W zwalczaniu takich chorób jak Phytophtora i Verticilium najważniejsza jest profilaktyka
zdrowe sadzonki
odpowiedni płodozmian
odporność odmian na te choroby
sadzenie plantacji na glebach lekkich, przepuszczalnych, unikanie gleb zwięzłych i zimnych
W przypadku dużego zagrożenia chorobami systemu korzeniowego zaleca się moczenie sadzonek przed posadzeniem na 5 - 10 min. w rostworze Aliette 0,3 % i Benlate 0,2 %.
Najwrażliwse odmiany na te choroby to : Elsanta, Honeoye i Kent.
Dlaczego warto kupować sadzonki truskawek w kwalifikowanych szkółkach ?
Sadzonki z kwalifikowanych szkółek posiadaja gwarancję czystości odmianowej i zdrowotnej. Wykorzystywanie do nasadzeń sadzonek pochodzących ze starych owocujących plantacji lub z innego niepewnego źródła jest ryzykowne i nieopłacalne. Stare plantacje są bowiem najczęściej rozsadnikiem groźnych chorób i szkodników.
PRODUKCJA SADZONEK TRUSKAWEK PO HOLENDERSKU
Tomasz Werner
Firma Goossens Flevoplant produkcją sadzonek zajmuje się od 46 lat i ma przedstawicieli w większości państw europejskich. Ofertę odmianową dostosowuje się osobno dla każdego kraju. Przedsiębiorstwo to należy do największych europejskich producentów sadzonek truskawek. W Holandii sadzonki produkuje na około 100 hektarach, w Polsce — na około 40 ha. Według Zbigniewa Pisarka z Goossens Flevoplant Polska, w Polsce stale zwiększa się zainteresowanie sadzonkami odmian deserowych i te dominują w produkcji. Coraz więcej sprzedaje się również sadzonek wielokoronowych zielnych A+ i frigo A+, które gwarantują otrzymanie wysokiego plonu w pierwszym roku po posadzeniu. |
Odmiany
Według Zbigniewa Pisarka, przy produkcji sadzonek różnych odmian należy wybierać i oferować do sprzedaży te o wybitnie deserowych i smacznych owocach. W Europie Zachodniej co roku zwiększa się różnica cenowa między truskawkami smacznymi a tylko ładnie wyglądającymi.
W produkcji stale dominuje 'Elsanta'. Co roku pojawiają się jednak odmiany będące coraz większą konkurencją dla niej. Jedną z takich nowości jest 'Sonata' — wprowadzana na rynek od dwóch lat. Charakteryzuje się większym niż 'Elsanta' udziałem owoców pierwszej klasy jakościowej, plenność obu odmian jest podobna, 'Sonata' jest jednak bardziej odporna na choroby systemu korzeniowego. Późną odmianą, którą poleca się na krajowe plantacje, jest 'Florance' — kwitnie 10-12 dni po 'Elsancie'. Dodatkowo, przysypując rośliny słomą można opóźnić termin kwitnienia o trzy tygodnie w stosunku do 'Elsanty', od której 'Florance' jest plenniejsza.
Co roku zwiększa się także zainteresowanie odmianą 'Polka' — bardzo plenną i spełniającą wymagania zakładów przetwórstwa owocowego. Odmiana ta dojrzewa w tym samym czasie, co 'Senga Sengana'. Owoce 'Polki' mają bardzo dobry aromat, nadają się do mrożenia i łatwo usuwa się z nich szypułki, można je także sprzedawać jako deserowe. Pod względem plenności 'Polka' przewyższa odmianę 'Senga Sengana' i jest od niej znacznie odporniejsza na szarą pleśń.
Jedną z nowo wprowadzanych na rynek polski, powtarzających owocowanie odmian jest 'Evie II' (fot. 1). Nadaje się zarówno do upraw pod osłonami, jak i do uprawy polowej. W produkcji polowej, ze względu na długi okres plonowania, wymaga fertygacji i uprawy na folii lub czarnej agrotkaninie. Powinna być polecana dla regionów kraju z możliwie długim okresem wegetacyjnym. Przy uprawie w polu odmian powtarzających owocowanie więcej uwagi należy poświęcić zwalczaniu szarej pleśni i zmieników uszkadzających dno kwiatowe.
Fot. 1. 'Evie II'
Interesującą odmianą jest także 'Everest', bardzo plenną, jednak o przeciętnym smaku owoców, które mają ciemny kolor, w typie 'Honeoye'. Należy się liczyć z tym, że 'Everest' powoli będzie zastępowany coraz lepszymi odmianami.
Przygotowanie gleby
W gospodarstwie dużo uwagi przywiązuje się do właściwego przygotowania stanowiska, na którym założony zostanie matecznik truskawek. Wszystkie pola po przeprowadzeniu uprawek mechanicznych — głęboszowania, orki, zabiegów broną aktywną — wyrównuje się specjalnym spychaczem (fot. 2). Zabieg ten jest bardzo ważny na polach, na których rośliny będą nawadniane. Dodatkowo, podczas produkcji sadzonek frigo równe pole powoduje, że kosiarka do obcinania liści nie uszkodzi koron truskawek.
Fot. 2. Przed założeniem matecznika pola są wyrównywane
Raz na cztery lata pole, na którym zostaną posadzone rośliny mateczne, jest chemicznie odkażane. Do tego celu używa się Nemasolu 510 SC. Odkażenie gleby pozwala zlikwidować chwasty, zniszczyć patogeny i szkodniki glebowe, koszt preparatu to wydatek 5600 zł/ha. Przy odkażaniu korzysta się ze specjalnej maszyny (używaną można sprowadzić z zagranicy za 5000-6000 euro), która rozprowadza płyn całą szerokością roboczą, a dzięki wałom ugniatającym glebę udaje się ograniczyć odparowanie środka z gleby (fot. 3). Zabieg najlepiej przeprowadzić na bardzo wilgotnej glebie we wrześniu lub październiku. Maszyn do odkażania gleby używają również plantatorzy przygotowujący pole pod plantacje owocujące. Po odkażaniu ze wszystkich pól pobierane są próbki gleby do analiz chemicznych na zawartość składników mineralnych. Dodatkowo z każdego hektara pola pobierane jest szesnaście kilogramowych prób do zbadania obecności patogenów mogących wpłynąć na końcową jakość sadzonek. Próby te przesyłane są do ins-pekcji NAK Tuinbouw w Holandii. Przed odkażeniem do gleby wprowadza się pełną dawkę obornika — około 40 ton/ha.
Fot. 3. Maszyna do odkażania gleby
Prowadzenie matecznika
Materiał wyjściowy do zakładania mateczników — Super Ekstra Elita — sprowadzany jest z Holandii. W karkasach z tych roślin zakłada się mateczniki, z których pozyskiwane są rośliny Super Ekstra Elity I. Rozmnaża się je znów w karkasach i dopiero z kolejnych roślin uzyskuje się Super Ekstra Elitę II (fot. 4). Ta ostatnia służy do zakładania mateczników, z których pozyskuje się materiał elitarny przeznaczony na plantacje owocujące. Materiał Super Ekstra Elity II jest dodatkowo odkażany przed założeniem plantacji matecznej.
Fot. 4. Karkasy, w których pobierane są sadzonki Super Ekstra Elity II
do zakładania plantacji matecznych
Przy zakładaniu plantacji matecznych wykorzystuje się trzysekcyjne sadzarki (fot. 5) z systemem chwytakowym. Aby stworzyć pracownikom dogodne warunki do pracy i móc sadzić rośliny niezależnie od warunków klimatycznych, sadzarka zbudowana jest jak mały domek. Pomieszczenie, w którym odbywa się sadzenie roślin, jest ogrzewane, zadbano także o zamontowanie radia. Sadzarka umożliwia również wprowadzanie nawozu w rzędy roślin. Bezpośrednio po założeniu matecznika rośliny przykrywane są perforowaną folią. Zabezpiecza je ona przed wiosennymi przymrozkami i przyspiesza wegetację. Dzięki temu udaje się uzyskać większą liczbę wysokiej jakości sadzonek truskawek. Rośliny przed wiosennymi przymrozkami chronione są dodatkowo za pomocą deszczowni.
Fot. 5. Sadzarka do zakładania plantacji matecznych
W trakcie prowadzenia matecznika wyrastające z roślin matecznych rozłogi z sadzonkami są rozkładane w poprzek międzyrzędzi i przysypywane ziemią. Do tego zabiegu używa się specjalnej platformy ("samolotu") z dziewięcioma stanowiskami (fot. 6). Pracownicy czynność tę wykonują leżąc na specjalnych podestach. Platforma osłonięta jest od góry dachem, co pozwala na pracę w czasie deszczu lub upałów. Maszyny tej używa się także do ręcznego odchwaszczania rzędów roślin w mateczniku. Do mechanicznego zwalczania chwastów w międzyrzędziach — zanim zostaną wypełnione rozłogami — używa się kilku rodzajów maszyn (fot. 7).
Fot. 6. Platforma wykorzystywana jest podczas rozkładania rozłogów w międzyrzędziach
i przysypywania ich ziemią oraz do usuwania chwastów
Fot. 7. Maszyny do mechanicznego likwidowania chwastów w międzyrzędziach
Wszystkie mateczniki są nawadniane (fot. 8) wodą ze studni głębinowej. Plantację podlewa się tylko w nocy, gdyż najmniejsze jest wtedy parowanie.
Fot. 8. Wszystkie plantacje mateczne są nawadniane
Każdy matecznik w gospodarstwie prowadzony jest tylko przez rok. Po zakończeniu uprawy na polu przez trzy lata uprawia się specjalne mieszanki traw wolno rosnących, które nadają się na lekkie piaszczyste gleby, a na takich zakładane są w gospodarstwie mateczniki. Są to, jak mówi Z. Pisarek, najlepsze gleby do produkcji sadzonek truskawek, gdyż pozwalają na otrzymanie roślin z dużym systemem korzeniowym.
Rodzaje sadzonek
W gospodarstwie od kilku lat produkuje się sadzonki wielokoronowe. Do ich produkcji wykorzystuje się rośliny o średnicy 6-8 mm. Tego typu materiał nasadzeniowy produkuje się dla odmian 'Elsanta' i 'Polka'. Rośliny sadzone są w systemie pasowo-rzędowym, z czterema rzędami w pasie. W pasie rośliny sadzone są w rozstawie 15 cm x 20 cm, odległość pasów od siebie to 80 cm (fot. 9). Przy zakładaniu takich upraw korzysta się z sadzonek frigo. Otrzymane z nich rośliny są wykopywane jesienią i oferowane jako wielokoronowe sadzonki frigo. W przypadku odmiany 'Elsanta' sortowane są na dwie klasy — rośliny o średnicy 14-17 mm oraz 17 mm i większe. U 'Elsanty' z największych sadzonek wielokoronowych udaje się zebrać w ciągu 7-8 tygodni od posadzenia pierwsze owoce, a całkowity plon z pierwszego owocowania dochodzi do 0,5 kg z rośliny. Wielokoronowe sadzonki frigo są stosunkowo nowe na polskim rynku, jednak coraz więcej plantatorów się nimi interesuje. Większość takich sadzonek odmiany 'Polka' sprzedawana jest do krajów skandynawskich, gdzie okres wegetacji jest bardzo krótki i dlatego bardzo ważne jest otrzymanie już w pierwszym roku dużego, dającego dochód plonu. Wielokoronowe sadzonki frigo 'Polki' służą do zakładania plantacji w polu, a 'Elsanty' — do zakładania upraw polowych i sterowanych pod osłonami.
Fot. 9. Fragment plantacji roślin do pozyskiwania sadzonek wielokoronowych
Z. Pisarek twierdzi, że będzie rosło zapotrzebowanie na sadzonki frigo, gdyż pozwalają one na prowadzenie sterowanej uprawy truskawek, dowolne sterowanie terminem zbioru i uzyskiwanie stosunkowo wysokich cen owoców.
W gospodarstwie stale produkuje się również sadzonki zielne — aby jednak plantacja z takich roślin zapewniła wysoki plon w pierwszym roku po posadzeniu, powinna zostać założona najpóźniej do końca sierpnia. Aby wyprodukować na ten termin wystarczająco silne i dorodne sadzonki zielne, matecznik zakłada się jesienią (fot. 10). Gdy mateczniki do pozyskiwania sadzonek zielnych zakłada się wiosną z sadzonek frigo, korzysta się wtedy z roślin o grubości szyjki korzeniowej 8-12 mm, aby jak najszybciej zaczęły wykształcać rozłogi (fot. 11). Mateczniki takie początkowo dodatkowo okrywane są folią, co przyspiesza wegetację i zapobiega ewentualnym uszkodzeniom roślin przez przymrozki.
Fot. 10. Tak wygląda wiosną matecznik do pozyskiwania sadzonek zielnych założony jesienią
Fot. 11. Zbigniew Pisarek na plantacji matecznej założonej wiosną
Podział roślin na klasy
W firmie dużo uwagi przywiązuje się do precyzyjnego sortowania sadzonek. W zimie do tego celu zatrudnia się kilkuset pracowników. Każdy sortujący rośliny ma numer, który umieszcza w skrzynce z posortowanymi przez siebie roślinami. Dzięki temu łatwo wykryć osoby pracujące niedokładnie. Na kilka osób przypada jeden brygadzista, stale kontrolujący ich pracę.
Sadzonki w gospodarstwie dzielone są na kilka klas: klasa B to rośliny o średnicy szyjki korzeniowej 6-8 mm, klasa A to sadzonki o średnicy 8 mm i większej, rośliny o średnicy powyżej 15 mm to sadzonki klasy A+ (fot. 12). Sadzonki wielokoronowe 'Elsanty' dużo lepszej jakości udaje się wyprodukować w Holandii, gdzie znajduje się główna siedziba firmy. W tym kraju, według Z. Pisarka, dłuższa i łagodniejsza jesień oraz zima pozwalają na dłuższą (nawet do stycznia) inicjację kwiatostanów u tej odmiany, a tym samym rośliny tam wyprodukowane dają znacznie wyższy plon niż rośliny z sadzonek wielokoronowych wyprodukowanych w Polsce. W Polsce natomiast klimat sprzyja produkcji sadzonek odmian powtarzających owocowanie oraz 'Honeoye', 'Elsanty' w klasie A czy wielokoronowej 'Polki'.
Fot. 12. Wielokoronowa sadzonka frigo A+ o średnicy szyjki powyżej 15 mm odmiany 'Elsanta'
UPRAWA TRUSKAWEK W POLU
Prof. dr hab. Edward Żurawicz, mgr Agnieszka Masny
Polska od lat jest potentatem w uprawie truskawek przemysłowej odmiany 'Senga Sengana'. W ostatnich latach udział w produkcji tej wrażliwej na szarą pleśń odmiany powoli maleje, a wzrasta udział odmian typowo deserowych, o owocach wysokiej jakości, dobrze znoszących transport i krótkotrwałe przechowywanie. Uprawa takich odmian jest bardziej opłacalna niż 'Sengi Sengany', dla dużych, atrakcyjnych i jędrnych owoców łatwiej znaleźć zbyt. Odmiany typowo deserowe mają jednak większe wymagania co do warunków glebowych i sposobu uprawy. Należy rozwijać produkcję truskawek deserowych metodami proekologicznymi, bowiem owoce zdrowsze, nieskażone środkami ochrony roślin będą na pewno bardziej konkurencyjne na rynku unijnym, niż te z upraw tradycyjnych. |
Przygotowanie pola
Plantacje odmian deserowych powinno się zakładać na glebach żyznych, ale jednocześnie dość lekkich i przepuszczalnych, co ma znaczenie zwłaszcza przy uprawie odmian wczesnych na przyspieszony zbiór owoców. Bardzo ważne jest również właściwe przygotowanie pola przed założeniem plantacji — od tego zależy dobry wzrost i rozwój roślin. Korzystnym dla truskawki przedplonem są rośliny zbożowe, rzepak ozimy, rzepik, gorczyca, łubin, bobik, wyka, peluszka, fasola, groch oraz warzywa kapustne. Nie należy natomiast zakładać plantacji po malinach, ziemniakach, tytoniu, pomidorach i truskawkach, z uwagi na duże ryzyko wystąpienia werticiliozy, powodowanej przez grzyb Verticillium dahliae, który poprzez korzenie wnika do systemu wiązek przewodzących, powodując ograniczenie ich drożności i przez to osłabienie wzrostu roślin, a w przypadku odmian bardzo wrażliwych — ich więdnięcie i zamieranie. Większość odmian deserowych, na przykład 'Elsanta', 'Kent', 'Honeoye' czy 'Camarosa', odznacza się bardzo wysoką podatnością na ten patogen. Nie jest także zalecane sadzenie truskawek po kukurydzy i koniczynie, ze względu na duże prawdopodobieństwo występowania w glebie szkodliwych nicieni atakujących system korzeniowy truskawki. Kolejnymi etapami przygotowania pola pod nowe nasadzenia są: zwalczenie chwastów trwałych i nawożenie organiczne (obornik lub nawozy zielone) oraz uzupełniające nawożenie mineralne (potas, fosfor i magnez). Dawki nawozów mineralnych powinny być ustalone na podstawie analizy gleby.
Materiał nasadzeniowy
Dobrze przygotowane pole to jeszcze nie wszystko. Należy także zadbać o zdrowy, wysokiej jakości materiał szkółkarski — od tego zależy kondycja plantacji w następnych latach. Sadzonki powinny pochodzić z mateczników kwalifikowanych, a wielkość i rodzaj sadzonek zależy od ukierunkowania uprawy. W obrocie znajdują się trzy rodzaje sadzonek: zielone (świeże, wykopywane z mateczników wiosną lub w drugiej połowie lata i sadzone bezpośrednio na plantacji), frigo (wykopywane po wejściu roślin w stan spoczynku zimowego, czyli późną jesienią lub wczesną wiosną, przechowywane przez zimę w chłodni w temperaturze -2,0°C) oraz sadzonki doniczkowane. Sadzonki zielone używane są zwykle do założenia plantacji polowej przeznaczonej do uprawy tradycyjnej (zbiór w czerwcu). Przy korzystaniu z tego typu sadzonek należy ściśle przestrzegać terminu sadzenia (najlepiej nie później niż do połowy września), w przeciwnym razie słabo ukorzenione rośliny mogą przemarzać zimą. Sadzonki doniczkowane (fot. 1) z reguły są droższe niż zielone, mają jednak dwie zalety — są dostępne już na początku sierpnia, a ponadto są mniej wrażliwe na stres wodny po posadzeniu na miejsce stałe. Im wcześniej posadzona zostanie plantacja, tym większego i lepszego jakościowo plonu można spodziewać się już w następnym roku po posadzeniu. Sadzonki doniczkowane najchętniej stosowane są do zakładania plantacji pod osłonami wysokimi i niskimi na zbiór przyspieszony, a także do produkcji polowej na zagonach. Najbardziej uniwersalnym materiałem szkółkarskim są natomiast sadzonki frigo (fot. 2 ). Wykorzystywane są one zarówno do wiosennych nasadzeń truskawki w uprawach tradycyjnych, jak również do uprawy sterowanej. Chociaż nie ma oficjalnych norm, to w obrocie wyróżnia się kilka rodzajów sadzonek frigo: wielokoronowe (zagonowe), A+ (o średnicy powyżej 15 mm), A (ożenia tradycyjnej plantacji polowej używa się zazwyczaj sadzonek A bądź A+. Sadzonki wielokoronowe, z uwagi na wyższą cenę, stosowane są głównie do bardzo intensywnej uprawy sterowanej, na przykład pod osłonami wysokimi. Ich ogromną zaletą w porównaniu z pozostałymi sadzonkami, jest znacznie wyższe plonowanie już w pierwszym roku po posadzeniu. W Polsce prawie ich się nie produkuje, pochodzą głównie z importu.
Fot. 1. Sadzonki doniczkowane
Fot. 2. Sadzonki "frigo"
Jak sadzić?
Tradycyjna uprawa truskawek w polu prowadzona jest najczęściej metodą "na płask". Rośliny sadzi się wówczas w pojedynczych rzędach (tzw. system rzędowy) lub w systemie rzędowo-pasowym. W systemie rzędowym odległość między rzędami wynosi najczęściej 80-100 cm, a między roślinami w rzędzie 15-25 cm. Zaletą tego systemu jest łatwe sadzenie i pielęgnacja roślin oraz zbiór owoców. Równomierne rozmieszczenie roślin ułatwia dokładne opryskiwanie przed chorobami, szkodnikami i chwastami, sprzyja lepszemu wyrastaniu i wybarwianiu się owoców oraz zwiększa dokładność i wydajność zbioru. W uprawie pasowo-rzędowej odległości między rzędami nie są jednakowe, zawsze jedno międzyrzędzie jest szersze, a drugie węższe, na przykład 100 + 50 x 20 cm. Pozwala to na większe zagęszczenie roślin, a tym samym na uzyskanie wyższego plonu z tej samej powierzchni. Wadami tego systemu są: uciążliwość usuwania rozłogów (często ręcznie) oraz związane z nadmiernym zagęszczeniem problemy z prawidłową ochroną roślin przed chorobami i szkodnikami. Czynniki te znacząco wpływają na obniżenie jakości owoców, zwłaszcza w wilgotniejsze lata. Znacznie nowocześniejszą metodą produkcji truskawek deserowych jest uprawa na podniesionych zagonach, powszechnie stosowana w krajach zachodnich. Wysokość zagonu wynosi najczęściej 15-20 cm, a nawet 40 cm, jego szerokość uzależniona jest od liczby rzędów roślin na zagonie. Szerokość zagonów jednorzędowych u podstawy wynosi 40-60 cm, a dwurzędowych - 70-80 cm. Zagony są pokrywane czarną folią, a przestrzeń między nimi jest wykładana ściółką ze słomy. Na wierzchołku zagonu, pod folią, przeprowadzony jest przewód kroplujący, którym dostarczana jest woda i nawozy. Profilowanie zagonów, rozkładanie przewodu kroplującego i obciąganie zagonów folią wykonywane jest przy użyciu specjalnej maszyny. Uprawa truskawek na podniesionych zagonach ma wiele zalet w porównaniu z uprawą "na płask". Należą do nich: wyższe plonowanie roślin (o 10-15%), łatwiejszy zbiór owoców, lepsza mineralizacja związków azotu, mniej sprzyjające warunki rozwoju chorób systemu korzeniowego i niższe (o około połowę) koszty nawożenia, gdyż ogranicza się je tylko do powierzchni zagonu. Wadą tej metody jest natomiast większe ryzyko przemarzania roślin, co stwarza konieczność dobrego okrywania roślin w czasie mroźnych zim. W przypadku odmian wrażliwych nawet dobre okrycie nie gwarantuje dobrego przezimowania, dlatego w Polsce nie zaleca się uprawy truskawek na zagonach podniesionych.
Każda plantacja, niezależnie od systemu uprawy i przeznaczenia owoców, pod koniec kwitnienia powinna być wyściółkowana słomą (fot. 3), dzięki której owoce nie wykładają się bezpośrednio na glebę, przez co są czyste, suche i mniej ulegają porażeniu przez szarą pleśń. Ściółkowanie słomą jest wskazane także w uprawie na zagonach pokrytych czarną folią, gdyż zmniejsza ryzyko odparzeń owoców. Konieczne jest również systematyczne nawadnianie roślin (fot. 4). Przy uprawie "na płask" nie ma szczególnych wymagań odnośnie rodzaju systemu nawadniającego, mogą to być zarówno przewody kroplujące lub minizraszacze, jak również stacjonarne lub samobieżne deszczownie.
Fot. 3. Ściółkowanie jest niezbędne dla uzyskania owoców dobrej jakości
(tutaj owoce odmiany 'Everest')
Fot. 4. Więdnące truskawki — to częsty widok na plantacjach nienawadnianych
Przyspieszanie dojrzewania
Intensywny rozwój uprawy odmian deserowych i opracowanie nowych technologii produkcji pozwoliło na uzyskiwanie owoców także poza okresem ich tradycyjnego dojrzewania w gruncie. Przyspieszenie dojrzewania owoców przeciętnie o 7 dni, a w sprzyjające lata nawet o 14 dni, można uzyskać dzięki wiosennemu (początek marca) przykrywaniu roślin "na płask" folią perforowaną (fot. 5) lub włókniną. W słoneczne, bardzo ciepłe dni zaleca się jednak zdejmowanie folii i przewietrzanie roślin, w przeciwnym razie może dojść do oparzeń liści
i zawiązków owocowych. Dzięki wietrzeniu obniża się także wilgotność wokół roślin, sprzyjającą rozwojowi chorób (zwłaszcza szarej pleśni i mączniaka), ponadto zdejmowanie folii na dzień umożliwia lepsze zapylenie kwiatów przez owady (fot. 6). Owoce rozwijające się z niedopylonych kwiatów są w mniejszym lub większym stopniu zdeformowane, a to obniża ich wartość handlową. Warunkiem powodzenia w uprawie truskawek na zbiór przyspieszony jest również dobór właściwej odmiany. Powinny one odznaczać się wczesnością dojrzewania, dużą wytrzymałością roślin na mróz i kwiatów na przymrozki wiosenne, luźnym pokrojem roślin ułatwiającym ich zbiór, oraz wysoką jakością owoców, a zwłaszcza regularnym kształtem, jasnoczerwoną barwą i dużą jędrnością.
Fot. 5. Przyspieszanie dojrzewania truskawek
poprzez nakrywanie zagonów folią perforowaną
Fot. 6. Owoce zdeformowane na skutek niedostatecznego zapylenia
Na zbiór opóźniony
Celem uprawy na zbiór opóźniony jest uzyskanie deserowych truskawek w okresie letnio-jesiennym. Opóźnione plonowanie w polu można osiągnąć poprzez uprawę odmian bardzo późnych, odmian powtarzających owocowanie lub opóźnianie terminu sadzenia roślin "frigo" (fot. 7). Najprostszym i najtańszym — niewymagającym dodatkowych nakładów — sposobem opóźnienia dojrzewania jest uprawa odmian bardzo późnych, takich jak: 'Bogota', 'Tarda Vicoda', 'Vima Tarda', 'Vikat' lub 'Malling Pandora'. Dojrzewanie ich owoców rozpoczyna się w czasie, gdy zbiory truskawek odmiany 'Senga Sengana' zbliżają się ku końcowi. Dojrzewające aż do pierwszych przymrozków owoce można uzyskać także uprawiając odmiany powtarzające owocowanie, do których zaliczają się 'Selva', 'Evita' czy 'Everest'. Pierwsze owocowanie tych odmian zbiega się w czasie z owocowaniem odmian tradycyjnych. Owocowanie powtórne rozpoczyna się zazwyczaj na przełomie lipca i sierpnia, i trwa nieprzerwanie aż do pierwszych przymrozków. W celu przyspieszenia dojrzewania owoców latem oraz zwiększenia plonowania letnio-jesiennego zaleca się usuwanie kwiatostanów wiosną (do pierwszej połowy maja). Decydując się na uprawę odmian powtarzających owocowanie należy jednak pamiętać, że są one bardziej wrażliwe na przemarzanie zimą niż odmiany tradycyjne. Jest to związane z długim okresem owocowania, który nie sprzyja dobremu przygotowaniu roślin do zimowego spoczynku. Koniecznością jest zatem okrywanie tych odmian ściółką ze słomy bądź włókniną wkrótce po pierwszych mrozach.
Fot. 7. Sadzenie sadzonek "frigo" na zagonach płaskich pokrytych czarną folią
Najbardziej kosztownym i w naszych warunkach nieco ryzykownym sposobem polowej produkcji owoców na zbiór letni jest opóźnione wysadzanie roślin "frigo". Najbardziej do tego rodzaju produkcji przydatna jest 'Elsanta'. Uprawę na zbiór opóźniony można prowadzić tradycyjnie w systemie rzędowym lub na płaskich, pokrytych czarną folią, zagonach. Do tego typu produkcji najlepiej nadają się sadzonki wielokoronowe lub A+. Rośliny należy posadzić w polu na około 2 miesiące przed planowanym zbiorem owoców — okres ten jest nieco krótszy w przypadku nasadzeń majowych. Zbiór owoców trwa około 3 tygodni. Przy uprawie na zbiór opóźniony pierwsze rośliny sadzi się w połowie maja, wówczas pierwsze dojrzałe owoce uzyskuje się na ogół na przełomie czerwca i lipca. Zastosowanie 2 lub 3 terminów sadzenia w odstępach 3-4-tygodniowych pozwala na rozciągnięcie okresu zbioru nawet na całe lato. W Polsce centralnej nie zaleca się natomiast sadzenia później niż na przełomie czerwca i lipca, gdyż rośliny sadzone później wydadzą niższy i gorszej jakości plon — owoce takie zazwyczaj są drobniejsze i w większym stopniu narażone na uszkodzenia przez pierwsze przymrozki. Rośliny "frigo" posadzone na zbiór opóźniony wymagają bardzo regularnego i obfitego nawadniania. Ich system korzeniowy nie jest dostatecznie rozrośnięty i przy niedostatku wody w glebie oraz wysokiej temperaturze powietrza roślina ma problemy z dobrym zaopatrzeniem owoców w wodę. Wskutek małej transpiracji zawiązki przegrzewają się, co może doprowadzić do ich mięknięcia i przedwczesnego wybarwiania się (występują typowe objawy "ugotowania" zawiązków). Ściółkowanie roślin słomą powinno być wykonane tuż po posadzeniu roślin, bowiem w tym przypadku ściółka ma za zadanie nie tylko odizolowanie dojrzewających owoców od podłoża, ale również zapobiega nadmiernemu nagrzewaniu i przesuszaniu gleby. Ponadto, dla uzyskania wysokiego plonu owoców, szczególnie z plantacji sadzonych w opóźnionym terminie, należy pamiętać o ich lokalizacji na glebie żyznej, zasobnej w składniki pokarmowe i wodę
Sadzonki frigo
Sadzonki frigo
Przechowywanie sadzonek
Chłodnia
Sadzonki frigo pozyskiwane są z mateczników w okresie tzw. uśpienia zimowego. Odpowiednio przygotowane, przechowywane są w chłodni w temperaturze od -1,5°C do -2°C.
Sadzonki Frigo doskonale nadają się do produkcji sterowanej. W naszym gospodarstwie sadzonki te dzielimy na dwa rodzaje:
"Standard" - o średnicy korony do 15 mm
"A+" - o średnicy korony powyżej 15 mm
Ważną zaletą sadzonek Frigo jest to, że już po około 8-9 tygodniach od posadzenia uzyskujemy pierwsze owoce. Jednak wydajność pierwszego owocowania jest duża gdy zastosujemy minimum sadzonki A+ lub wielokoronowe.
Wyszukiwarka