Temat: Ogólny podział dróg.

1. Drogi dzielimy na:

• gruntowe, tj. pasy gruntowe przystosowane do ruchu pojazdów, ich jezdnie nie są utwardzone, lecz mogą być ulepszone metodą dobierania gruntu;

• twarde - o odpowiednio skonstruowanej i umocnionej nawierzchni odpornej na działanie sił powstających wskutek ruchu pojazdów drogowych oraz na działanie czynników atmosferycznych.

Drogi twarde dzielą się na:

• drogi o nawierzchni ulepszonej tj. równej i bezpylnej, do których zaliczamy: bitumiczne, betonowe, kostkowe oraz z płyt betonowych;

• drogi o nawierzchni nieulepszonej tj. nierównej lub pylnej, do których zaliczamy: brukowcowe, tłuczniowe, żwirowe.

• Ze względu na ogólną dostępność drogi dzielimy na:

• publiczne - tj. dostępne dla wszystkich pojazdów dopuszczonych do ruchu zgodnie z kodeksem drogowym;

• wewnętrzne - tj. dostępne dla pojazdów uprawnionych do korzystania z nich ( drogi osiedlowe, leśne, łąkowe, wewnątrzzakładowe)

• Inny podział dróg:

• drogi miejskie tj. ulice;

• drogi zamiejskie tj. drogi poza obrębem miast.

Temat: Klasyfikacja funkcjonalna i techniczna dróg.

1. Klasyfikacja funkcjonalna dróg

Na mocy Ustawy o drogach publicznych wszystkie drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na kategorie:

• drogi krajowe;

• drogi wojewódzkie;

• drogi powiatowe;

• drogi gminne.

• Klasyfikacja techniczna dróg

W celu określenia wymagań technicznych wprowadzono następujące klasy dróg:

• A - autostrady

• S - ekspresowe

• GP - główne ruchu przyśpieszonego

• G - główne

• Z - zbiorcze

• L - lokalne

• D - dojazdowe




Praca domowa: korzystając z KODEKSU DROGOWEGO narysuj znaki E-15a; E-15b; E15-c; E15d; E16 i podpisz je.

Temat: Części składowe przekroju poprzecznego drogi.

Poszczególne części składowe przekroju poprzecznego drogi są następujące:

• torowisko ziemne - pas terenu zajęty przez drogę zamiejską i urządzenia odwadniające;

• korpus drogi - część torowiska ograniczona od góry koroną drogi i skarpami nasypu lub wewnętrznymi skarpami wykopu (rowu);

• korona drogi - składa się z jezdni, poboczy i pasa dzielącego;

• jezdnia - część drogi przeznaczona do ruchu pojazdów;

• pas ruchu - każdy z podłużnych pasów jezdni wystarczający do ruchu pojazdów wielośladowych, oznaczony lub nie oznaczony znakami drogowymi;

• pobocza - część korony drogi przeznaczona do ruchu dla pieszych, wozów konnych oraz postojów pojazdów w razie awarii; w osiedlach i miastach na poboczu są wykonywane chodniki oddzielone od jezdni krawężnikami;

• pas drogowy - wydzielony pas terenu, oznaczony granicznikami, przeznaczony na drogę i jej urządzenia, będący własnością odpowiedniej administracji drogowej;

• nawierzchnia drogowa (konstrukcja nawierzchni) - warstwa lub zespół warstw, ułożonych na podłożu gruntowym, służących do zapewnienia pojazdom drogowym dogodnych warunków ruchu;

• koryto drogowe - wykop w górnej części korpusu drogowego, w którym wykonuje się nawierzchnię;

• podłoże drogowe - górna część korpusu drogowego, która leży bezpośrednio pod nawierzchnią i znajduje się w zasięgu wpływu obciążeń ruchomych (ruchu pojazdów) oraz przemarzania gruntu.




Temat: Skrajnia drogowa.

Nad drogą powinna być zachowana wolna przestrzeń zwana skrajnią drogową.

Skrajnia drogowa jest to powierzchnia prostopadła do osi drogi, w której muszą się pomieścić obrysy zewnętrzne pojazdów, rowerzystów piesi i tramwaje. W obrębie skrajni nie mogą się znajdować budynki, drzewa ani żadne urządzenia, oprócz barier ochronnych.

Dolną granicą skrajni jest powierzchnia jezdni i poboczy. Wysokość skrajni jest mierzona od najwyższego punktu jezdni, zwykle od osi drogi.

Wymiary skrajni zależą od klasy technicznej drogi i są określone w wytycznych do projektowania dróg tj. rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.

Wysokość skrajni drogi powinna być nie mniejsza niż:

• 4,70m - nad drogą klasy A, S lub GP

• 4,60m - nad drogą klasy G lub Z

• 4,50m - nad drogą klasy L lub D




Wysokość skrajni nad chodnikiem lub ścieżką rowerową powinna być nie mniejsza niż 2,50m




Praca domowa: korzystając z KODEKSU DROGOWEGO narysuj i podpisz znaki drogowe dotyczące ograniczenia skrajni.

Drogi gruntowe

Temat: Klasyfikacja dróg gruntowych.

Drogi gruntowe dzielą się na:

• zwykłe lub naturalne - są to wydzielone, przejezdne pasy terenu, na których nie wykonuje się żadnych robót utrzymaniowych;

• profilowane, którym w przekroju podłużnym i poprzecznym nadaje się kształt odpowiedni ze względu na warunki dobrego odwodnienia;

• ulepszone - to drogi profilowane, które dzięki odpowiedniemu wzmocnieniu gruntu są odporne na działanie wody i nie ulegają odkształceniom pod wpływem obciążeń ruchem lekkim.

Temat: Drogi gruntowe profilowane.

Profilowanie dróg gruntowych polega na nadaniu drodze prawidłowego kształtu w przekroju poprzecznym i podłużnym zapewniającym szybki spływ wody opadowej do rowów.

Stosuje się dwa typowe przekroje poprzeczne: daszkowy i łukowy.




Spadki poprzeczne drogi przyjmuje się w zależności od rodzaju gruntu:

• 3% - jeżeli grunty są piaszczyste;

• 6% - jeżeli grunty są gliniaste

Rowy wykonuje się: trapezowe, trójkątne lub opływowe.

Najmniejsze dopuszczalne pochylenie podłużne dróg gruntowych wynosi 1% ze względu na zapewnienie dobrego odwodnienia.

Największe pochylenie podłużne w gruntach drobnoziarnistych wynosi 5% (aby uniknąć rozmywania torowiska ziemnego przez wodę).

Kolejność czynności podczas profilowania dróg gruntowych:

1. wytyczenie osi drogi (kierunkowo i wysokościowo) i trwałe oznaczenie punktów w terenie za pomocą palików;

2. oczyszczenie torowiska z drzew, krzewów, darniny;

3. spulchnienie gruntu pługami lub kultywatorami;

4. wykonanie robót ziemnych w celu wyrównania profilu podłużnego spycharkami, zgarniarkami;

5. profilowanie przekroju poprzecznego równiarkami, spycharkami;

6. ostateczne wyrównanie drogi równiarką lub spycharką;

7. zagęszczenie terenu walcami ogumionymi lub gładkimi .

Praca domowa: narysuj rów trapezowy, trójkątny, opływowy.

Temat: Drogi gruntowe ulepszone.

1. Doziarnienie gruntu.

Niektóre odcinki dróg gruntowych zachowują się we wszystkich porach roku zadowalająco. I badania tych gruntów wykazały, że są to mieszanki piasku z gliną. Piasek tworzy szkielet nośny, a glina wypełnia wolne przestrzenie między ziarnami i dzięki swej spójności wiąże ziarna piasku.

Wytrzymałość gruntu jest wprost proporcjonalna do jego tarcia wewnętrznego i spójności.

Tarcie wewnętrzne można zwiększyć za pomocą domieszki gruboziarnistego kruszywa łamanego i lepszego zagęszczenia.

Spójność zależy od ilości cząstek pylasto-ilastych (frakcja 0,05-0,002mm) tworzących spoiwo gruntowe.

Ulepszenie gruntu za pomocą doziarnienia polega na:

1. dobraniu odpowiedniego składu mieszanki;

2. zmieszaniu gruntu rodzimego z doziarniającym;

3. wyprofilowaniu i zagęszczeniu mieszanki.

Mieszanki piaszczysto-gliniaste, dobrze znoszące działanie ruchu i czynników atmosferycznych, nazywamy MIESZANKAMI OPTYMALNYMI.

Przeciętnie mieszanka optymalna zawiera około 70% piasku i 30% gliny.

Dobieranie mieszanek optymalnych odbywa się w laboratorium polowym na podstawie próbek gruntu pobranych z drogi i z miejsc pobrania gruntu do ulepszenia.

2. W zależności od rodzaju i natężenia ruchu stosuje się dwa sposoby wykonania nawierzchni z mieszanek optymalnych:

• powierzchniowy

• korytowy

Sposób powierzchniowy - polega na ulepszeniu gruntu naturalnego na całej szerokości korony drogi. Stosuje się go na gruntach piaszczystych.




Sposób wykonania ulepszenia:

1. na wcześniej wyprofilowaną i wyrównaną drogę dostarcza się glinę w ilości wynikającej z orzeczenia laboratoryjnego ;

2. glinę rozścieła się równą warstwą na całej szerokości drogi ręcznie lub równiarką;

3. mieszanie gruntu z gliną wykonuje się bronami talerzowymi, kultywatorami lub specjalnymi mieszarkami albo równiarką;

4. grunty wysuszone należy polewać wodą z beczkowozu, aby otrzymać wilgotność zbliżoną do optymalnej;

5. po zakończeniu mieszania nawierzchnię wyrównuje się równiarką i wałuje walcem ogumionym lub gładkim. Liczbę przejazdów walca ustala się doświadczalnie tak, aby stopień zagęszczenia mieszanki wynosił co najmniej 98% maksymalnej gęstości osiąganej w laboratorium.

Uwaga: roboty powinny być kontrolowane w laboratorium tj. uziarnienie, wilgotność, zagęszczenie i grubość warstwy mieszanki.

Grubość warstwy ulepszonej w osi drogi wynosi 15-30cm po uwałowaniu i stopniowo maleje ku krawędziom.

Sposób korytowy - stosuje się do wzmacniania dróg na gruntach gliniastych. W pierwszym etapie drogę profiluje się podłużnie i poprzecznie oraz wykonuje rowy. Następnie na szerokości projektowanej jezdni (najczęściej 5,00m) wykonuje się koryto. Na dnie koryta układa się warstwę odsączającą (grubości 15cm) z piasku, a w poboczach wykonuje się sączki służące do odwodnienia jezdni. Na warstwie odsączającej rozścieła się grunt przeznaczony do mieszania tj. miejscową glinę i dowożony piasek. Mieszanie i zagęszczanie gruntów wykonuje się dwuwarstwowo po 15 - 20cm każda warstwa.




Wadą tego sposobu wzmocnienia jest niepewne odwodnienie warstwy odsączającej za pomocą sączków i dlatego zaleca się wykonywanie warstwy odsączającej na całej szerokości korony drogi (jest to jednak sposób kosztowniejszy).




Temat: Inne sposoby ulepszania dróg gruntowych.

Drogi gruntowe można ulepszać nie tylko mieszankami optymalnymi poprzez doziarnianie gruntu rodzimego.

Do innych sposobów ulepszania dróg gruntowych należą:

1. ulepszenie żużlem paleniskowym

2. ulepszenie żużlem wielkopiecowym

3. ulepszenie odpadami kamiennymi

4. ulepszenie torfem

5. ulepszenie odpadami z cukrowni

6. ulepszenie środkami chemicznymi

1') Ulepszenie żużlem paleniskowym

Żużel paleniskowy jest odpadem powstałym podczas spalania węgla kamiennego w kotłowniach i elektrowniach.

Ulepszenie żużlem wykonuje się warstwą grubości 15cm jednowarstwowo lub dwuwarstwowo grubości 20cm + 15cm.Żużel w korycie rozściełany może być spycharką lub ręcznie. Zagęszczanie i polewanie wodą wykonuje się tak samo jak mieszanek optymalnych. Do zagęszczania należy użyć lekkich walców 3-6t (aby nie zmiażdżyć żwiru). Na koniec nawierzchnię należy zamulić drobnym żużlem warstwą grubości 2-3cm.

2') Ulepszenie żużlem wielkopiecowym

Żużel wielkopiecowy jest materiałem odpadowym hut żelaza i stali. Technologia wykonania nawierzchni jest taka sama jak drogi ulepszonej żużlem paleniskowym.

Uwaga: żużel paleniskowy i wielkopiecowy należy zbadać czy nie zawiera środków chemicznych, które mogą zanieczyszczać wody powierzchniowe i gruntowe.

3') Ulepszenie odpadami kamiennymi

Odpady kamienne można pozyskać w kamieniołomach i żwirowniach. Materiał ten musi być przebadany w laboratorium. Materiał kamienny rozścieła się warstwą grubości 15-20cm i po wyprofilowaniu zagęszcza walcem.

4') Ulepszenie torfem

Piaszczyste drogi gruntowe na terenie gdzie nie ma gliny można ulepszać torfem. Dodatek torfu poprawia warunki przejazdu w porze suchej. Dodaje się 25-40% torfu w stosunku do objętości piasku. Wzmocnienie wykonuje się na całej szerokości korony drogi grubości 15-25cm. Sposób wykonania jest taki sam jak mieszanek optymalnych.

5') Ulepszenie odpadami z cukrowni

W cukrowniach powstają odpady, które zawierają 50% węglanu wapnia i dlatego nadają się do ulepszania dróg zwłaszcza piaszczystych. Dodaje się je do piasku w ilości 25-35% objętościowo. Odpady te w postaci błota rozścieła się na wyprofilowanym gruncie, następnie miesza np. bronami talerzowymi na głębokość 15-20cm i zagęszcza walcami.

6') Ulepszenie środkami chemicznymi

Środki chemiczne stosowane do ulepszania dróg gruntowych dzielimy na: higroskopijne i wiążące.

1. środki higroskopijne, które pochłaniają wilgoć i chronią grunt przed szybkim wysychaniem. Stosowany tu jest chlorek wapnia i ługi posodowe. Środkami tymi można posypywać lub polewać drogi gruntowe, można je również mieszać z gruntem. Chlorek wapnia można stosować w stanie suchym lub w postaci 10% roztworu. Zużycie chlorku wapnia w stanie suchym 0,4-0,8kg/m² rocznie. Ługi posodowe są produktem odpadowym podczas produkcji celulozy . Zużycie ługu wynosi ok. 0,5kg/m² rocznie.

2. środki wiążące w postaci cementu, żużla granulowanego lub wapna .

Temat: Utrzymanie dróg gruntowych

1. Drogi profilowane

Głębokie wyboje wypełnia się gruntem świeżym i przeschniętym. Koleiny wyrównuje się równiarką. Profilowanie całej nawierzchni najlepiej wykonywać wiosną i późną jesienią w wilgotnym gruncie.

2. Drogi ulepszone.

Utrzymanie bieżące dróg ulepszonych mieszankami piaszczysto - gliniastymi, żużlem lub odpadami kamiennymi polega na uzupełnianiu ubytków tym samym materiałem, z którego wykonano nawierzchnię i wyrównaniu profilu drogi. W tym celu wzdłuż drogi składuje się w pryzmach materiały, których użyto do jej ulepszenia.

Utrzymanie dróg ulepszonych środkami chemicznymi lub wiążącymi polega na łataniu wybojów tymi samymi materiałami lub mieszankami optymalnym.

Bardzo ważne jest należyte odwodnienie jezdni oraz utrzymanie w porządku rowów przydrożnych, przepustów i rur pod zjazdami gospodarczymi. Każdy zastój wody jest przyczyną nawodnień korpusu drogi i powoduje uszkodzenia nawierzchni.

---