Podstawy języka łacińskiego dla prawników
(tłumaczenie dosłowne łacińskich paremii prawniczych)
Pico
Accessio cedit principali - coś dodatkowego należy do głównej
accessio, -onis f. - dodatek, coś dodatkowego
cedo, 3=ced-ere - należeć do
principalis, -e - główny
Accusare nemo se debet - nikt nie powinnien oskrażać siebie
accuso, 1=acusa-re - obwiniać, oskarżać
nemo, nemin-is m(f) - nikt
se - siebie
debeo, 2=debe-re = powinno się
Actor sequitur forum rei - powód udaje się do sądu pozwanego
actor, actor-is m. - powód
forum, -i n. - sąd
sequor, 3=sequ-i - iść za kimś, udawać się do
reus, rei m. - oskarżony, pozwany
Actori incumbit probatio - dowód spoczywa na powodzie
actor, -is m. - oskarżyciel, powód
incumbo, 3=incumb-ere - kłaść, spoczywać
probatio, -onis f. - dowód
Actus hominis, non dignitas iudicetur - czyn człowieka, a nie godność człowieka jest oceniana
actus, -us m. - czyn
homo, homin-is m. - człowiek
non - nie
dignitas, dignitat-is f. - godność
iudico, 1=iudica-re - sądzić
Adoptio naturam imitatur - adopcja naturę naśladuje
adoptio, adoption -is f. - adopcja
natura, -ae f. - natura
imitor, 1=imita-ri - naśladować
Aequitas sequitur legem - sprawiedliwość idzie za prawem
aequitas, -atis f. - sprawiedliwość
sequor, 3=sequ-i - iść za
lex, leg-is f. - prawo
Agere nan valenti non currit praescriptio - wymówka nie biegnie, ponieważ podąża za silnym
ago, agere - udwać się, podążać
valeo, 2=vale-re - być silnym
non - nie
curro, 3=curr-ere - biec
praescriptio, -onis f. - przepis, wymówka
Alienus dolus nocere alteri non debet - cudze kłamstwo nie powinno szkodzić drugiemu
alienus, -a, -um - obcy, cudzy
dolus, -i m. - kłamstwo
noceo, 2=noce-re - szkodzić
alter, altera, alterum - drugi
non - nie
debeo, 2=debe-re - być należnym, powinno się, należy się
Ambulatoria est volunatas testatoris usque ad mortem - wola spadkodawacy jest zmienna aż do śmierci
ambulatorius, -a, -um - zmienny
sum, esse - być
voluntas, voluntat-is f. - wola
testator, testator-is m. - spadkodawca
usque (ad) - aż do
mors, mort-is f. - śmierć
Audiatur et altera pars (Audi alteram partem) - wysłuchaj drugiej strony
audio, 4=audi-re - słyszeć, słuchać, wysłuchać
alter, altera, alterum - drugi
pars, part-is f. - strona
Bis de eadem re ne sit actio - dwa razy w sprawie tej samej rzeczy nie powinno być procesu
bis - dwa razy, dwukrotnie
de - w sprawie
idem, eadem, idem - ten sam
res, rei f. - rzecz
ne - nie
sum, esse - być
actio, -onis f. wniosek obrony, proces
Casum sentit dominus - właściciel odczuwa przypadek
casus, -us m. - przypadek
sentio, 4=senti-re - odczuwać
dominus, -i m. - właściciel
Cessante ratione legis cessat et lex ipsa - kiedy ustaje przyczyna ustawy, ustaje i sama ustawa
cesso, 1=cessa-re - ustawać, ustać
ratio, -onis f. - przyczyna
lex, legis f. - prawo, ustawa
et - i
psie, -u, -um - sam, sam także
Clara non sunt interpretanda - rzeczy jasne nie są takie, które muszą być wyjaśniane
clarus, clara, larum - jasny
non - nie
sum, esse - być
interpretator, 1=interpreta-ri - wyjaśniać, interpretować
Cogitationis poenam nemo patitur - nikt nie doznaje kary za myślenie
cogitatio, -onis f. - myślenie
poena, -ae f. - kara
nemo, -inis m(f) - nikt
patior, 3=pati - cierpieć, doznawać
Commodum eius esse debet, cuius est periculum - pożytek być należny temu, czyje jest ryzyko
commodum, -i n. - korzyść
is, ea, id - ten
sum, esse - być
debeo, -ere - należy się
qui, quae, quo - który
periculum, -i n. - ryzyko
Confessio est regina probationum - przyznanie się jest królową dowodów
confessio, confession-is f. - przyznanie się
sum, esse - być
regina, -ae f. - królowa
probatio, probation-is f. - dowód
Consuetudo pro lege servatur - zwyczaj jest przestrzegany za prawo
consuetudo, -inis f. - zwyczaj, obyczaj
pro - w zamian za, za
lex, leg-is f. - prawo
servo, 1=serva-re - przestrzegać, zachowywać
Conventio omnis intellegitur rebus sic stantibus - każda umowa jest uważana za istniejąca, gdy treść tak stanowi
conventio, convention-is f. - umowa
omnis, -e - każdy
intellego, 3=intelleg-ere - rozumieć, pojmować, uważać za istniejące
res, rei f. - rzecz, treść
sic - zatem, w skutek, tak, w ten sposób
sto, 1=stare - stać
Crimen grave non potest esse impunibile - ciężka zbrodnia nie może pozostać bezkarna
crimen, crimin-is n. - przestępstwo, zbrodnia
gratis, grave - ciężki
non - nie
poszum, posse - móc
sum, esse - być
impunibilis, impunibile - bezkarny
Da mihi factum, dabo tibi ius - daj mi fakt, dam tobie prawo
do, 1=da-re - dawać
ego - ja
tu - ty
factum, -i n. - czyn, fakt
ius, iur-is f. - prawo
Dies interpellat pro homine - termin wtrąca się za człowieka
dies, -ei m. - termin
interpello, 1=interpella-re - wtrącać się
homo, homin-is m. - człowiek
Dormiunt aliquando leges, numquam moriuntur - ustawy niekiedy drzemią, nigdy nie giną
dormio, 4=dormi-re - drzemać
aliquando - niekiedy
lex, legis f. - ustawy
numquam - nigdy
morior, mori - umierać
Dura lex, sed lex - surowe prawo, lecz prawo
duru, -a, -um - surowy
lex, legis f. -prawo
sed - lecz
Ei incubit probatio qui dicit non qui negat - dowód spoczywa na tym, kto poświadcza (stwierdza), nie kto zaprzecza
is, ea, id - ten
incubo, 1=incuba-re - spoczywać
probatio, -onis f. - dowód
qui, quae, quod - który, kto
dico, 3=dic-ere - poświadczać, twierdzić
non - nie
nego, 1=nega-re - zaprzeczać
Eius est nolle, qui potest velle - tego jest nie chcieć, kto może chcieć
is, ea, id - ten
sum ,esse - być
nolo, nolle, nolli - nie chcieć
qui, quae, quod - który, kto
possum, posse - móc
volo, velle, chcieć
Facta probantur, iura novit curia - czyny są dowodzone, prawa sąd zna
factum, -i n. - czyn
probo, 1=proba-re - dowodzić
ius, iur-is f. - prawo
novi, novisse - znać
curia, -ae f. - sąd
Fiat iustitia, pereat mundur - sprawiedliwość będzie miała miejsce, choć świat miałby zginąć
fio, fieri - mieć miejsce
iustitia, -ae f. - sprawiedliwość
pereo, pereire - ginać
mundus, - i. m. świat
Fraus est fraudem celare - oszustwem jest ukrywać oszustwo
fraus, fraud-is f. - oszustwo
sum, esse - być
celo, 1=cela-re - ukrywać
Genus perire non censetur - uważa się, że określona rzecz nie ginie
genus, generis n. - gatunek, określona rzecz
pereo, 4=peri-re - ginąć
non - nie
censeo, 2=cense-re - sądzić, uważać
Ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi
ignorantia, -ae f. - niewiedza, nieznajomość
ius, iur-is n. - prawo
noceo, 2=noce-re - szkodzić
Ignorantia legis non excusat - nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem
ignorantia, -ae f. - nieznajomość
lex, leg-is f. - prawo
non - nie
excuso, 1=excusa-re - usprawiedliwienie
Imperitia culpae adnumeratur - brak doświadczenie jest zaliczany do winy
imperitia, -ae f. - brak doświadczenia
culpa, -ae f. - wina
adnumero, 1=adnumera-re - liczyć
Impossibilium nulla obligatio est - żadne poręczenie nie jest niemożliwe
impossibilis, -e - niemożliwy
nullus, -a - um - żaden
obligatio, - onis f. - poręczenie
sum, esse - być
In dubio pro reo - w obronie dla oskarżonego w wątpliwym
in - do, na (acc); w, na (abl)
dubius, -a, -um - wątpliwość
pro - za, w zamian za, w obronie
reus, rei m. - oskarżony
In maleficiis voluntas spectatur non exitus - przy przestępstwach jest oceniana wola, nie wynik
in - do, na; w, na; przy
maleficium, -is n. - przestępstwo
voluntas, -atis f. - wola
specto, 1=specta-re - oceniać
non - nie
exitus, -us m. - wynik
Inter arma silent leges - w trakcie wojny milczą prawa
inter - w trakcie
arma, -orum - wojna
sileo, 2=sile-re - mileczeć
lex, leg-is f. - prawo
In toto et pars continetur - również część jest zawarta w całym
in - do, na (acc); w, na (abl)
totus, tota, totum - cały
et - również
pars, part-is f. - strona
contineo, 2=contine-re - składać się, zawierać
Is fecit, cui prodest - ten uczynił, komu jest użyteczne
is, ea, id - ten
facio, 3=faci-ere - czynić
qui, quae, quod - który
prosum, prodesse - być użytecznym
Iura novit curia - sąd zna prawa
ius, iur-is n. - prawo
novi, novisse - znać
curia, -ae f. - sąd
Ius est ars boni et aequi - prawo jest sztuką dobra i słuszności
ius, iur-is n. - prawo
sum, esse - być
ars, artis f. - sztuka
bonum, -i n. - dobro
et - i
aeque - słusznie
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest - prawo publiczne nie może być zmieniane prywatnymi umowami
ius, iur-is n. - prawo
publicus, -a, -um - publiczny
privatus, -a, -um - prywatny
pactum, -i - umowa
muto, 1=muta-re - zmieniać
non - nie
possum, posse - móc
Iustita est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi -sprawiedliwość jest wolą stałą i niezmienną przydzielania każdemu jego prawa
iustita, -ae f. - sprawiedliwość
sum, esse - być
constans, constant-is - stały
et - i
perpetuus, -a, -um - niezmienny
voluntas, voluntat-is f. - wola
ius, iur-is n. prawo
suus, sua, suum - swój
cuique - każdy
tribuo, 3=tribu-ere - przydzielać (tribuere - przydzielanie)
Lege non distinguente nec nostrum est distinguere - nie nasze jest rozróżniać, gdy prawo nie rozróżnia
lex, leg-is f. - prawo
non - nie
distinguo, 3=distingu-ere - rozróżniać
nec (neque) - nie
noster, nostra, nostrum - nasz
sum, esse - być
Lex posterior derogat legi priori - ustawa późniejsza odbiera moc prawną ustawie wcześniejszej
lex, leg-is f. - ustawa
posterior, -ius - późniejszy
derogo, 1=deroga-re - odbierać moc prawną
prior - wcześniej
Lex prospicit, non respicit - ustawa przewiduje, nie patrzy wstecz
lex, leg-is f. - ustawa
prospicio, 3=prospici-ere - patrzeć na przód, przewidywać
non - nie
respicio, 3=respici-ere - patrzeć wstecz
Lex retro non agit - prawo nie działa wstecz
lex, leg-is f. - prawo
retro - do tyłu, wstecz
non - nie
ago, 3=ag-ere - działać
Lex severior retro non agit - prawo surowsze nie działa wstecz
lex, leg-is f. - prawo
severus, -a, -um - surowy
retro - wstecz
non - nie
ago, 3=ag-ere - działać
Lex specialis derogat legi generali - ustawa szczegółowa odbiera moc prawną ustawie ogólnej
lex, leg-is f. - ustawa
specialis, -e - szczegółowy
derogo, 1=deroga-re - odbierać moc prawną
generalis, -e - ogólny
Lex superior derogat legi inferiori - ustawa wyższa odbiera moc prawną ustawie niższej
lex, leg-is f. - ustawa
superior, -ius - wyższy
derogo, 1=deroga-re - odbierać moc prawną
inferius (infra) - niżej
Locus regit actum - miejsce rządzi czynnością prawną
locus, -i m. -miejsce
rego, 3=reg-ere - rządzić
actus, -us - czynność prawna
Manifestum non eget probatione - oczywiste nie wymaga dowodu
manifestus, -a, -um - oczywisty
non - nie
egeo, 3=eg-ere - potrzebować, wymagać
probatio, -onis f. - dowód
Mater semper certa est, pater est, quem nuptiae demonstrant - matka jest zawsze ustalona, ojcem jest, kogo małżeństwa wskazują
mater, -tris f. - matka
semper - zawsze
certus, -a, -um - ustalony
sum, esse - być
pater, -tris m. - ojciec
qui, quae, quod - który
nuptiae, - arum - małżeństwo
demonstro, 1=demonstra-re - wskazywać
Minime sunt mutanda, quae interpretationem certam semper habuerunt - najmniej są takie, które muszą być zmieniane, które miały zawsze ustaloną interpretację
minime - najmniej
sum, esse - być
muto, 1=muta-re - zmieniać
qui, quae, quod - które
interpretatio, -onis f. - interpretacja
certus, -a, -um - ustalony
semper - zawsze
habeo, 2=habe-re - mieć
Mora trahit periculum - zwłoka pociąga niebezpieczeństwo
mora, -ae f. - zwłoka
traho, 3=trah-ere - ciągnać, pociągać
periculum, -i n. - niebezpieczeństwo
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur - jest uważany mający się narodzić za już narodzony, ilekroś mówi się o korzyściach jego
nascor, 3=nasc-i - rodzić się
pro - za, w zamian za (abl)
iam - już
nasciturus, -a, -um - mające się narodzić
natus, -a, -um - narodzony
habeo, 2=habe-re - uważać za
quotiens - ilekroć
de - o (abl)
commodum, i n. - pożytek, dobro, korzyść
is, ea, ed - ten (eius-jego)
ago, 3=ag-ere - mówić
Ne bis de eadem re sit actio - aby nie było procesu dwa razy w sprawie tej samej rzeczy
ne - nie
bis - dwa razy, dwukrotnie
de - w sprawie
idem, eadem, idem - ten sam
res, rei f. - rzecz
sum, esse - być
actio, -onis f. - proces
Ne bis in idem - nie dwa razy za to samo
ne - nie
bis - dwa razy
in - za, do, w, na
idem, eadem, idem - ten sam
Ne eat iudex ultra petita partium - oby sędzia nie wychodził ponad żądanie strony
ne - nie, oby ... nie
eo, eire - wychodzić
iudex, -icis - sędzia
ultra - dalej; ponad
peto, petere - żądać; żądanie
pars, -tis f. - strona
Ne quis absens puniatur - nie jest karany, kto nieobecny
ne - nie
quis, qua, quid - kto
absens, -ntis - nieobecny
punio, 4=puni-re - karać
Necessitas frangit legem - konieczność łamie prawo
necessitas, necessitat-is f. - konieczność
frango, 3=frang-ere - łamać
lex, leg-is f. - prawo
Neglegentia culpa est - zaniedbanie jest winą
neglegentia, -ae f. - zaniedbanie
culpa, -ae f. - wina
sum, esse - być
Nemo auditur propriam turpitudinem allegans - nikt nie jest wysłuchany, powołujący się na własną niesławe
nemo, -inis - nikt, żaden
audio, 4=audi-re - słuchać
proprius, -a, -um - własny
turpitudo, -inis f. - brzydota, niesława
allego, allegere - powoływać się na
Nemo de domo sua extrahi potest - nikt nie może być wywleczony z domu swojego
nemo, -inis - nikt
de - z
domus, -us - dom
suus, sua, suum - jego, ich, swój
extraho, extrahere - wywlekać
possum, posse - móc
Nemo ex suo delicto meliorem nam condicionem facere potest - tak jest, że nikt nie może czynić z swojego występku lepszej sytuacji
nemo, -inis - nikt
ex - z
suus, sua, suum - swój, jego
delictum, -i m. - występek
melior, melior, melius - lepszy
nam - z pewnością, bo, ponieważ, tak jest
condicio, -onis f. - sytuacja, warunki
facio, facere - czynić
possum, posse - móc
Nemo iudex idoneus in propria causa - nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie
nemo, nemin-is m(f) - nikt
iudex, iudic-is m(f) - sędzia
idoneus, idonea, idoneum - właściwy, odpowiedni
in - w, na (abl)
proprius, -a, -um - własny
causa, -ae f. - sprawa sądowa, sprawa
Nemo iudex in causa sua - nikt sędzia we własnej sprawie
nemo, -inis - nikt
iudex, iudic-is - sędzia
in - w
causa, -ae f. - sprawa
suus, sua, suum - swój
Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet - nikt nie może przenosić więcej prawa na innego, niż sam posiada
nemo, -inis - nikt
plus - więcej
ius, iur-is n. - prawo
ad - do, na
alius - inny
transfero, -ferre - przenosić
possum, posse - móc
qui, quae, quod - który, niż, jak
ipse, ipsa, ipsum - sam
habeo, 2=habe-re - posiadać
Nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur - nikt świadomy nie karze, ponieważ jest popełnione wykorczenie moralne, lecz żeby nie popełniono wykroczenia moralnego
nemo, -inis - nikt
prudens, -ntis- świadomy
punio, 4=puni-re - karać
quia - ponieważ
pecco, 1=pecca-re - popełniać wykroczenie moralne
sed - lecz
ne - nie
Nemo testis idoneus in propria causa - nikt nie jest odpowiednim świadkiem we własnej sprawie
nemo, nemin-is m(f) - nikt
testis, -is m. - świadek
idoneus, idonea, idoneum - właściwy, odpowiedni
in - w, na (abl)
proprius, -a, -um - własny
causa, -ae f. - sprawa sądowa, sprawa
Nihil probat, qui nimium probat - nic nie dowodzi, kto za wiele dowodzi
nihil - nikt, nic
probo, 1=proba-re - dowodzić
qui, quae, quod - kto
nimium, -iin - za wiele
Non numeranda, sed ponderanda sunt argumenta - argumenty nie są takie, które muszą być liczone, lecz takie, które muszą być oceniane
non - nie
numero, 1=numera-re - liczyć
sed - lecz
pondero, 1=pondera-re - oceniać, brać pod uwagę
sum, esse - być
argumentum, -i n. - argument
Non omne quod licet honestum est - nie wszystko, co dozwolone jest zacne
non - nie
omnis, -e - wszystko
qui, quae, quod - co
licet - jest dozwolone
nonestus, -a, -um - zacny
sum, esse - być
Novus rex, nova lex - nowy król, nowe prawo
novus, -a, -um - nowy
rex, reg-is m. - król
lex, leg-is f. - prawo
Nulla poena sine lege - żadna kara bez ustawy
nullus, -a, -um - żaden
poena, -ae f. - kara
sine - bez
lex, leg-is f. - prawo, ustawa
Nulla voluntas errantis est - żadna wola nie jest popełniająca błąd
nullus, -a, -um - żaden
voluntas, -atis f. - wola
erro, 1=erra-re - popełniać błąd
sum, esse - być
Nullum crimen sine lege - żadne przestępstwo bez ustawy
nullus, -a, -um - żaden
crimen, -inis n. - przestępstwo
sine - bez
lex, leg-is f. - prawo, ustawa
Nullus idoneus testis in re sua intellegitur - żaden nie jest uważany odpowiednim świadkiem we własnej sprawie
nullus, -a, -um - żaden
idoneus, -a, -um - odpowiedni
testis, -is - świadek
in - w
res, rei f. - sprawa
suus, sua, suum - swój
intellego, intellegere - uważać
Nullus videtur dolo facere, qui iure suo utitur - żaden nie wydaje się kierować oszustwem, który posługuje się prawem swoim
nullus, nulla , nullum - żaden
video, 2=vide-re - widzieć, wydawać się
dolus, - i m. - podstęp, kłamstwo, oszustwo
facio, 3=fac-ere - czynić, kierować
qui, quae, quod - który
ius, iur-is f. - prawo
suus, sua, suum - swój
utor, 3=uti - posługiwać się
Omnis definitio in iure civlli periculosa est - wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna
omnis, -e - wszelki, wszyscy, każdy
definitio, definition-is f. - definicja
in - w
ius, iur-is - prawo
civilis, -e - cywilny
periculosus, -a, -um - niebezpieczny
sum, esse - być
Optima est legum interpres consuetudo - zwyczaj jest najlepszym praw tłumaczem
optimus, -a, -um - najlepszy
sum, esse - być
lex, leg-is f. - prawo
interpres, -etis - tłumacz, objaśniacz
consuetudo, -inis f. - zwyczaj
Pacta sunt servanda - umowy są takie, które muszą być przestrzegane
pactum, -i n. - umowa
sum, esse - być
servo, 1=serva-re - przestrzegać
Princeps legibus solutus - władca jest uwolniony od prawa
princeps, -ipis - władca
lex, leg-is f. - prawo
solvo, solvere - uwalniać się od
Prior tempore potior iure - pierwszy czasem lepszy prawem
prior, prius - pierwszy
tempus, -oris n. - czas
potior, -ius - lepszy
ius, iur-is n. - prawo
Prohibenda est ira in puniendo - gniew za karanie jest taki, który musi być oddalony
prohibeo, prohibere - zapobiegać, oddalać
sum, esse - być
ira, -ae f. - gniew
in - w, za
punio, 4=puni-re - karać
Prius quam exaudias, ne iudices - obyś nie sądził, wcześniej niż nie wysłuchasz
priori, prius - wcześniej
quam - niż
exaudio, 4=exaudi-re - słuchać, wysłuchać
ne - oby nie, aby nie, żeby nie
iudico, 1=iudica-re - sądzić
Qui curat, non curatur - kto troszczy się o kogoś, nie jest troszczony
qui, quae, quod - kto
curo, 1=cura-re - troszczyć się, dbać o kogoś
non - nie
Quid leges sine moribus? - po co ustawy bez zwyczajów?
quis, quid - cóż?, po co?
lex, leg-is f. - prawo
sine - bez
mos, mor-is m. - zwyczaj
Qui iure suo utitur, neminem laedit - nikt nie narusza (prawa), kto posługuje się swoim prawem
qui, quae, quod - kto
ius, iur-is n. - prawo
suus, sua, suum - swój
utor, uti - posługiwać się
nemo, -inis - nikt
laedo, 3=laed-ere - naruszać
Qui munus publice mandatum accepta pecunia reperunt, crimine repetundarum postulantur - są oskarżeni o przestępstwo domagający się na drodze sądowej zwrotu, którzy sprawując funkcje publicznie znaleźli otrzymaną łapówkę
qui, quae, quod - kto
munus, -eris n. - funkcja
publice - publicznie
mando, 1=manda-re - sprawować, powierzać
accepto, 1=accepta-re - otrzymać, przjmować
pecunia, -ae f. - łapówka
reperio, 4=reperi-re - dostać, znaleźść
crimen, -inis n. - przestępstwo
repetundae, -arum - domagać się na drodze sądowej zwrotu
postulato, 1=postula-re - domagać się, prosić o, oskarżać
Qui non facit quod facere debet, videtur facere adversarus ea, quia non facit - kto nie czyni co czynić powinien, ta jest rozumiana czynić przeciwnie, ponieważ nie czyni
qui, quae, quod - kto
non - nie
facio, facere - czynić
debeo, 2=debe-re - powinno się
video, 2=vide-re - widzieć, rozumieć
advesarius, -a, -um - przeciwny
is, ea, id - ten
quia - ponieważ
Qui tacet consentire videtur - kto milczy jest uważany, że się zgadza
qui, quae, quod - który, kto
taceo, 2=tace-re - milczeć
consentio, 4=consenti-re - zgadzać się
video, 2=vide-re - widzieć, uważać
Quod ab initio est vitiosum, non potest tractu temporis convalescere - nie można uzdrowić upływem czasów, tego które jest błędne od początku
qui, quae, quod - który, jaki
ab - od, z (abl)
initium, initi-i n. - początek
sum, esse - być
vitiosus, -a, -um - wadliwy, nieprawidłowy
non - nie
possum, posse - móc
tractus, -us m. - bieg, przebieg, upływ
tempus, tempor-is n. - czas
convalesco, 2=convalesce-re - uzdrowić, wracać do zdrowia
Ratio est anima legis - sens jest duszą prawa
ratio, ration-is f. - sens, racja
sum, esse - być
anima, -ae f. - dusza, duch
lex, leg-is f. - prawo
Res ipsa loquitur - rzecz sama za siebie przemawia
res, rei f. -rzecz
ipse, ipsa, ipsum - ten, sam siebie
loquor, 4=loqui-ri - mówić
Res iudicata pro veritate accipitur - rzecz osądzona jest przyjmowana za prawdę
res, rei f. - rzecz
iudicatus, -a, -um - osądzony
pro - za, w zamina za (abl)
veritas, veritat-is f. - prawda
accipio, 3=accip-ere -przyjmować
Res nullius cedit primo occupanti - rzecz niczyja staje się własnością pierwszego zajmującego
res, rei f. - rzecz
nullus, -a, -um - żaden, nikt
cedo, 3=ced-ere - stawać się własnością
primus, -a, -um - pierwszy
occup, 1=occupa-re - zajać, zajmować
Salus rei publicae suprema lex esto - najwyższe prawo winno być bezpieczeństwem rzeczy publicznej
salus, -utis - bezpieczeństwo
res, rei m. - rzecz
publicus, -a, -um - państwowy, publiczny
supremus, -a, -um - najwyższy
lex, leg-is f. - prawo
sum, esse - być
Sancti habeantur legati - oby byli uważani posłowie za nietykalnych
sanctus, -a, -um - święty, nietyklany
habeo, 2=habe-re - uważać za
legatus, -i m. - poseł
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem - znać ustawy to nie jest słowami tymi trzymać, lecz sensem i znaczeniem
scio, 4=sci-re - znać
lex, leg-is f. - prawo
non - nie
hic, haec, hoc - ten
sum, esse - być
verbum, -i - słowo
is, ea, id - ten
teneo, 2=tene-re - trzymać
sed - lecz
vis, vis - sens
ac -i
potestas, -atis - moc, znacznie
Semel heres semper heres - raz dziedzic zawsze dziedzic
semel - raz, już raz
semper - ciągle, zawsze
heres, -edis - dziedzic
Sententia facit ius inter partes - wyrok tworzy prawo między stronami
sententia, -ae f. - wyrok
facio, facere - tworzyć
ius, iur-is n.- prawo
inter - pomiędzy, między
pars, -tis f. - strona
Servitutibus civiliter utendum est - należy posługiwać się służebnościami oględnie
servitus, servitut-is f. - służebność
civiliter - oględnie
utor, 3=uti - posługiwać się
Species perit ei, cui debetur - rzecz przepada temu któremu jest należna
species, -ei f. - rzecz, wygląd, gatunek
pereo, perire - przepadać
ei - temu
debeo, 2=debe-re - być należnym
qui, quae, quod - który, jaki
Summum ius summa iniuria - najwyższe prawo to najwyższe bezprawie
summus, -a, -um - najwyższy
ius, iur-is f. - prawo
iniuria, -ae f. - bezprawie
Superficies solo cedit - powierzchnia przypada gruntowi
superficies, -ei f. - powierzchnia
solum, -i n. - grunt
cedo, 3=ced-ere - przypdać
Tempus regit actum - czas rządzi czynnością prawną
tempus, tempor-is n. - czas
rego, 3=reg-ere - rządzić
actus, -us m. - czyn, czynność prawna
Testes estote! - bądźcie świadkami
testis, -is - świadek
sum, esse - być (estote - bądźcie)
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis, dispositio - gdzie taki sam prawny sens, tam taki sam prawny porządek
ubi - gdzie
idem, eadem, idem - taki sam
lex, leg-is f. - prawo
ibi - tam
dispsitio, -onis f. - porządek
Ubi lex, ibi poena - gdzie prawo, tam kara
ubi - gdzie
lex, leg-is f. - prawo
poena, -ae f. - kara
Ubi societas, ibi ius - gdzie społeczność, tam prawo
ubi - gdzie
societas, -atis f. - społeczność
lex, leg-is f. - prawo
Ubi ius, ibi onus - gdzie prawo, tam obowiązek
ubi - gdzie
lex, leg-is f. - prawo
onus, -eris n. - obowiązek
Ubi ius, ibi remedium - gdzie prawo, tam lekarstwo
ubi - gdzie
lex, leg-is f. - prawo
remedium, -ii - lekarstwo
Ubi periculum, ibi lucrum - gdzie niebezpieczeństwo, tam zysk
ubi - gdzie
periculum, -i n. - niebezpieczeństwo
lucrum, -i n. - zysk
Usus est unus legum corrector - użycie jest jedynym korektorem praw
usus, -us m. - użycie
sum, esse - być
unus, una, unum - jeden, jedyny
lex, leg-is f. - prawo
corrector, corrector-is m. - korektor, poprawiacz
Videant, consules, ne quid detrimenti res publica capiat - jest baczone, konsulowie, aby rzecz publiczna nie doznała jakiegoś uszczerbku
video, 2=vide-re - baczyć
consul, -is - konsul
ne -aby ... nie
quid - jakiś
detrimentum, -i n. - uszczerbek
res, rei m. - rzecz
publicus, -a, -um - publiczny
capio, capere - popadać w, doznawać
Vim vi repellere licet - siłe siłą odrzucać wolno
vis, vis - siła
repello, 3=repell-ere - odpędzać, odrzucać
licet, licere - wolno
Volenti non fit iniuria - chętnemu nie dzieje się krzywda
voleus, -ntis - chętny
non - nie
fio, fieri - dziać się
iniuria, -ae f. - krzywda
________________________________________________________________________
Wyrażam zgodę na rozpowszechnianie opracowania, ale wyłącznie w formie nieodpłatnej!
Zapraszam na forum: www.forumwpia.org
Mam nadzieję, że niejednej osobie okaże się przydatne. Powodzenia na egzaminach!
Pico
Uniwersytet Śląski
Wydział Prawa i Administracji
2
Tychy 2008
www.forumwpia.org
Uniwersytet Śląski
Wydział Prawa i Administracji
1
Tychy 2008
www.forumwpia.org