paremie lacinskie, Prawo - materialy


Podstawy języka łacińskiego dla prawników

(tłumaczenie dosłowne łacińskich paremii prawniczych)

Pico

Accessio cedit principali - coś dodatkowego należy do głównej

accessio, -onis f. - dodatek, coś dodatkowego

cedo, 3=ced-ere - należeć do

principalis, -e - główny

Accusare nemo se debet - nikt nie powinnien oskrażać siebie

accuso, 1=acusa-re - obwiniać, oskarżać

nemo, nemin-is m(f) - nikt

se - siebie

debeo, 2=debe-re = powinno się

Actor sequitur forum rei - powód udaje się do sądu pozwanego

actor, actor-is m. - powód

forum, -i n. - sąd

sequor, 3=sequ-i - iść za kimś, udawać się do

reus, rei m. - oskarżony, pozwany

Actori incumbit probatio - dowód spoczywa na powodzie

actor, -is m. - oskarżyciel, powód

incumbo, 3=incumb-ere - kłaść, spoczywać

probatio, -onis f. - dowód

Actus hominis, non dignitas iudicetur - czyn człowieka, a nie godność człowieka jest oceniana

actus, -us m. - czyn

homo, homin-is m. - człowiek

non - nie

dignitas, dignitat-is f. - godność

iudico, 1=iudica-re - sądzić

Adoptio naturam imitatur - adopcja naturę naśladuje

adoptio, adoption -is f. - adopcja

natura, -ae f. - natura

imitor, 1=imita-ri - naśladować

Aequitas sequitur legem - sprawiedliwość idzie za prawem

aequitas, -atis f. - sprawiedliwość

sequor, 3=sequ-i - iść za

lex, leg-is f. - prawo

Agere nan valenti non currit praescriptio - wymówka nie biegnie, ponieważ podąża za silnym

ago, agere - udwać się, podążać

valeo, 2=vale-re - być silnym

non - nie

curro, 3=curr-ere - biec

praescriptio, -onis f. - przepis, wymówka

Alienus dolus nocere alteri non debet - cudze kłamstwo nie powinno szkodzić drugiemu

alienus, -a, -um - obcy, cudzy

dolus, -i m. - kłamstwo

noceo, 2=noce-re - szkodzić

alter, altera, alterum - drugi

non - nie

debeo, 2=debe-re - być należnym, powinno się, należy się

Ambulatoria est volunatas testatoris usque ad mortem - wola spadkodawacy jest zmienna aż do śmierci

ambulatorius, -a, -um - zmienny

sum, esse - być

voluntas, voluntat-is f. - wola

testator, testator-is m. - spadkodawca

usque (ad) - aż do

mors, mort-is f. - śmierć

Audiatur et altera pars (Audi alteram partem) - wysłuchaj drugiej strony

audio, 4=audi-re - słyszeć, słuchać, wysłuchać

alter, altera, alterum - drugi

pars, part-is f. - strona

Bis de eadem re ne sit actio - dwa razy w sprawie tej samej rzeczy nie powinno być procesu

bis - dwa razy, dwukrotnie

de - w sprawie

idem, eadem, idem - ten sam

res, rei f. - rzecz

ne - nie

sum, esse - być
actio, -onis f. wniosek obrony, proces

Casum sentit dominus - właściciel odczuwa przypadek

casus, -us m. - przypadek

sentio, 4=senti-re - odczuwać

dominus, -i m. - właściciel

Cessante ratione legis cessat et lex ipsa - kiedy ustaje przyczyna ustawy, ustaje i sama ustawa

cesso, 1=cessa-re - ustawać, ustać

ratio, -onis f. - przyczyna

lex, legis f. - prawo, ustawa

et - i

psie, -u, -um - sam, sam także

Clara non sunt interpretanda - rzeczy jasne nie są takie, które muszą być wyjaśniane

clarus, clara, larum - jasny

non - nie

sum, esse - być

interpretator, 1=interpreta-ri - wyjaśniać, interpretować

Cogitationis poenam nemo patitur - nikt nie doznaje kary za myślenie

cogitatio, -onis f. - myślenie

poena, -ae f. - kara

nemo, -inis m(f) - nikt

patior, 3=pati - cierpieć, doznawać

Commodum eius esse debet, cuius est periculum - pożytek być należny temu, czyje jest ryzyko

commodum, -i n. - korzyść

is, ea, id - ten

sum, esse - być

debeo, -ere - należy się

qui, quae, quo - który

periculum, -i n. - ryzyko

Confessio est regina probationum - przyznanie się jest królową dowodów

confessio, confession-is f. - przyznanie się

sum, esse - być

regina, -ae f. - królowa

probatio, probation-is f. - dowód

Consuetudo pro lege servatur - zwyczaj jest przestrzegany za prawo

consuetudo, -inis f. - zwyczaj, obyczaj

pro - w zamian za, za

lex, leg-is f. - prawo

servo, 1=serva-re - przestrzegać, zachowywać

Conventio omnis intellegitur rebus sic stantibus - każda umowa jest uważana za istniejąca, gdy treść tak stanowi

conventio, convention-is f. - umowa

omnis, -e - każdy

intellego, 3=intelleg-ere - rozumieć, pojmować, uważać za istniejące

res, rei f. - rzecz, treść

sic - zatem, w skutek, tak, w ten sposób

sto, 1=stare - stać

Crimen grave non potest esse impunibile - ciężka zbrodnia nie może pozostać bezkarna

crimen, crimin-is n. - przestępstwo, zbrodnia

gratis, grave - ciężki

non - nie

poszum, posse - móc

sum, esse - być

impunibilis, impunibile - bezkarny

Da mihi factum, dabo tibi ius - daj mi fakt, dam tobie prawo

do, 1=da-re - dawać

ego - ja

tu - ty

factum, -i n. - czyn, fakt

ius, iur-is f. - prawo

Dies interpellat pro homine - termin wtrąca się za człowieka

dies, -ei m. - termin

interpello, 1=interpella-re - wtrącać się

homo, homin-is m. - człowiek

Dormiunt aliquando leges, numquam moriuntur - ustawy niekiedy drzemią, nigdy nie giną

dormio, 4=dormi-re - drzemać

aliquando - niekiedy

lex, legis f. - ustawy

numquam - nigdy

morior, mori - umierać

Dura lex, sed lex - surowe prawo, lecz prawo

duru, -a, -um - surowy

lex, legis f. -prawo

sed - lecz

Ei incubit probatio qui dicit non qui negat - dowód spoczywa na tym, kto poświadcza (stwierdza), nie kto zaprzecza

is, ea, id - ten

incubo, 1=incuba-re - spoczywać

probatio, -onis f. - dowód

qui, quae, quod - który, kto

dico, 3=dic-ere - poświadczać, twierdzić

non - nie

nego, 1=nega-re - zaprzeczać

Eius est nolle, qui potest velle - tego jest nie chcieć, kto może chcieć

is, ea, id - ten

sum ,esse - być

nolo, nolle, nolli - nie chcieć

qui, quae, quod - który, kto

possum, posse - móc

volo, velle, chcieć

Facta probantur, iura novit curia - czyny są dowodzone, prawa sąd zna

factum, -i n. - czyn

probo, 1=proba-re - dowodzić

ius, iur-is f. - prawo

novi, novisse - znać

curia, -ae f. - sąd

Fiat iustitia, pereat mundur - sprawiedliwość będzie miała miejsce, choć świat miałby zginąć

fio, fieri - mieć miejsce

iustitia, -ae f. - sprawiedliwość

pereo, pereire - ginać

mundus, - i. m. świat

Fraus est fraudem celare - oszustwem jest ukrywać oszustwo

fraus, fraud-is f. - oszustwo

sum, esse - być

celo, 1=cela-re - ukrywać

Genus perire non censetur - uważa się, że określona rzecz nie ginie

genus, generis n. - gatunek, określona rzecz

pereo, 4=peri-re - ginąć

non - nie

censeo, 2=cense-re - sądzić, uważać

Ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi

ignorantia, -ae f. - niewiedza, nieznajomość

ius, iur-is n. - prawo

noceo, 2=noce-re - szkodzić

Ignorantia legis non excusat - nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem

ignorantia, -ae f. - nieznajomość

lex, leg-is f. - prawo

non - nie

excuso, 1=excusa-re - usprawiedliwienie

Imperitia culpae adnumeratur - brak doświadczenie jest zaliczany do winy

imperitia, -ae f. - brak doświadczenia

culpa, -ae f. - wina

adnumero, 1=adnumera-re - liczyć

Impossibilium nulla obligatio est - żadne poręczenie nie jest niemożliwe

impossibilis, -e - niemożliwy

nullus, -a - um - żaden

obligatio, - onis f. - poręczenie

sum, esse - być

In dubio pro reo - w obronie dla oskarżonego w wątpliwym

in - do, na (acc); w, na (abl)

dubius, -a, -um - wątpliwość

pro - za, w zamian za, w obronie

reus, rei m. - oskarżony

In maleficiis voluntas spectatur non exitus - przy przestępstwach jest oceniana wola, nie wynik

in - do, na; w, na; przy

maleficium, -is n. - przestępstwo

voluntas, -atis f. - wola

specto, 1=specta-re - oceniać

non - nie

exitus, -us m. - wynik

Inter arma silent leges - w trakcie wojny milczą prawa

inter - w trakcie

arma, -orum - wojna

sileo, 2=sile-re - mileczeć

lex, leg-is f. - prawo

In toto et pars continetur - również część jest zawarta w całym

in - do, na (acc); w, na (abl)

totus, tota, totum - cały

et - również

pars, part-is f. - strona

contineo, 2=contine-re - składać się, zawierać

Is fecit, cui prodest - ten uczynił, komu jest użyteczne

is, ea, id - ten

facio, 3=faci-ere - czynić

qui, quae, quod - który

prosum, prodesse - być użytecznym

Iura novit curia - sąd zna prawa

ius, iur-is n. - prawo

novi, novisse - znać

curia, -ae f. - sąd

Ius est ars boni et aequi - prawo jest sztuką dobra i słuszności

ius, iur-is n. - prawo

sum, esse - być

ars, artis f. - sztuka

bonum, -i n. - dobro

et - i

aeque - słusznie

Ius publicum privatorum pactis mutari non potest - prawo publiczne nie może być zmieniane prywatnymi umowami

ius, iur-is n. - prawo

publicus, -a, -um - publiczny

privatus, -a, -um - prywatny

pactum, -i - umowa

muto, 1=muta-re - zmieniać

non - nie

possum, posse - móc

Iustita est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi -sprawiedliwość jest wolą stałą i niezmienną przydzielania każdemu jego prawa

iustita, -ae f. - sprawiedliwość

sum, esse - być

constans, constant-is - stały

et - i

perpetuus, -a, -um - niezmienny

voluntas, voluntat-is f. - wola

ius, iur-is n. prawo

suus, sua, suum - swój

cuique - każdy

tribuo, 3=tribu-ere - przydzielać (tribuere - przydzielanie)

Lege non distinguente nec nostrum est distinguere - nie nasze jest rozróżniać, gdy prawo nie rozróżnia

lex, leg-is f. - prawo

non - nie

distinguo, 3=distingu-ere - rozróżniać

nec (neque) - nie

noster, nostra, nostrum - nasz

sum, esse - być

Lex posterior derogat legi priori - ustawa późniejsza odbiera moc prawną ustawie wcześniejszej

lex, leg-is f. - ustawa

posterior, -ius - późniejszy

derogo, 1=deroga-re - odbierać moc prawną

prior - wcześniej

Lex prospicit, non respicit - ustawa przewiduje, nie patrzy wstecz

lex, leg-is f. - ustawa

prospicio, 3=prospici-ere - patrzeć na przód, przewidywać

non - nie

respicio, 3=respici-ere - patrzeć wstecz

Lex retro non agit - prawo nie działa wstecz

lex, leg-is f. - prawo

retro - do tyłu, wstecz

non - nie

ago, 3=ag-ere - działać

Lex severior retro non agit - prawo surowsze nie działa wstecz

lex, leg-is f. - prawo

severus, -a, -um - surowy

retro - wstecz

non - nie

ago, 3=ag-ere - działać

Lex specialis derogat legi generali - ustawa szczegółowa odbiera moc prawną ustawie ogólnej

lex, leg-is f. - ustawa

specialis, -e - szczegółowy

derogo, 1=deroga-re - odbierać moc prawną

generalis, -e - ogólny

Lex superior derogat legi inferiori - ustawa wyższa odbiera moc prawną ustawie niższej

lex, leg-is f. - ustawa

superior, -ius - wyższy

derogo, 1=deroga-re - odbierać moc prawną

inferius (infra) - niżej

Locus regit actum - miejsce rządzi czynnością prawną

locus, -i m. -miejsce

rego, 3=reg-ere - rządzić

actus, -us - czynność prawna

Manifestum non eget probatione - oczywiste nie wymaga dowodu

manifestus, -a, -um - oczywisty

non - nie

egeo, 3=eg-ere - potrzebować, wymagać

probatio, -onis f. - dowód

Mater semper certa est, pater est, quem nuptiae demonstrant - matka jest zawsze ustalona, ojcem jest, kogo małżeństwa wskazują

mater, -tris f. - matka

semper - zawsze

certus, -a, -um - ustalony

sum, esse - być

pater, -tris m. - ojciec

qui, quae, quod - który

nuptiae, - arum - małżeństwo

demonstro, 1=demonstra-re - wskazywać

Minime sunt mutanda, quae interpretationem certam semper habuerunt - najmniej są takie, które muszą być zmieniane, które miały zawsze ustaloną interpretację

minime - najmniej

sum, esse - być

muto, 1=muta-re - zmieniać

qui, quae, quod - które

interpretatio, -onis f. - interpretacja

certus, -a, -um - ustalony

semper - zawsze

habeo, 2=habe-re - mieć

Mora trahit periculum - zwłoka pociąga niebezpieczeństwo

mora, -ae f. - zwłoka

traho, 3=trah-ere - ciągnać, pociągać

periculum, -i n. - niebezpieczeństwo

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur - jest uważany mający się narodzić za już narodzony, ilekroś mówi się o korzyściach jego

nascor, 3=nasc-i - rodzić się

pro - za, w zamian za (abl)

iam - już

nasciturus, -a, -um - mające się narodzić

natus, -a, -um - narodzony

habeo, 2=habe-re - uważać za

quotiens - ilekroć

de - o (abl)

commodum, i n. - pożytek, dobro, korzyść

is, ea, ed - ten (eius-jego)

ago, 3=ag-ere - mówić

Ne bis de eadem re sit actio - aby nie było procesu dwa razy w sprawie tej samej rzeczy

ne - nie

bis - dwa razy, dwukrotnie

de - w sprawie

idem, eadem, idem - ten sam

res, rei f. - rzecz

sum, esse - być

actio, -onis f. - proces

Ne bis in idem - nie dwa razy za to samo

ne - nie

bis - dwa razy

in - za, do, w, na

idem, eadem, idem - ten sam

Ne eat iudex ultra petita partium - oby sędzia nie wychodził ponad żądanie strony

ne - nie, oby ... nie

eo, eire - wychodzić

iudex, -icis - sędzia

ultra - dalej; ponad

peto, petere - żądać; żądanie

pars, -tis f. - strona

Ne quis absens puniatur - nie jest karany, kto nieobecny

ne - nie

quis, qua, quid - kto

absens, -ntis - nieobecny

punio, 4=puni-re - karać

Necessitas frangit legem - konieczność łamie prawo

necessitas, necessitat-is f. - konieczność

frango, 3=frang-ere - łamać

lex, leg-is f. - prawo

Neglegentia culpa est - zaniedbanie jest winą

neglegentia, -ae f. - zaniedbanie

culpa, -ae f. - wina

sum, esse - być

Nemo auditur propriam turpitudinem allegans - nikt nie jest wysłuchany, powołujący się na własną niesławe

nemo, -inis - nikt, żaden

audio, 4=audi-re - słuchać

proprius, -a, -um - własny

turpitudo, -inis f. - brzydota, niesława

allego, allegere - powoływać się na

Nemo de domo sua extrahi potest - nikt nie może być wywleczony z domu swojego

nemo, -inis - nikt

de - z

domus, -us - dom

suus, sua, suum - jego, ich, swój

extraho, extrahere - wywlekać

possum, posse - móc

Nemo ex suo delicto meliorem nam condicionem facere potest - tak jest, że nikt nie może czynić z swojego występku lepszej sytuacji

nemo, -inis - nikt

ex - z

suus, sua, suum - swój, jego

delictum, -i m. - występek

melior, melior, melius - lepszy

nam - z pewnością, bo, ponieważ, tak jest

condicio, -onis f. - sytuacja, warunki

facio, facere - czynić

possum, posse - móc

Nemo iudex idoneus in propria causa - nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie

nemo, nemin-is m(f) - nikt

iudex, iudic-is m(f) - sędzia

idoneus, idonea, idoneum - właściwy, odpowiedni

in - w, na (abl)

proprius, -a, -um - własny

causa, -ae f. - sprawa sądowa, sprawa

Nemo iudex in causa sua - nikt sędzia we własnej sprawie

nemo, -inis - nikt

iudex, iudic-is - sędzia

in - w

causa, -ae f. - sprawa

suus, sua, suum - swój

Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet - nikt nie może przenosić więcej prawa na innego, niż sam posiada

nemo, -inis - nikt

plus - więcej

ius, iur-is n. - prawo

ad - do, na

alius - inny

transfero, -ferre - przenosić

possum, posse - móc

qui, quae, quod - który, niż, jak

ipse, ipsa, ipsum - sam

habeo, 2=habe-re - posiadać

Nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur - nikt świadomy nie karze, ponieważ jest popełnione wykorczenie moralne, lecz żeby nie popełniono wykroczenia moralnego

nemo, -inis - nikt

prudens, -ntis- świadomy

punio, 4=puni-re - karać

quia - ponieważ

pecco, 1=pecca-re - popełniać wykroczenie moralne

sed - lecz

ne - nie

Nemo testis idoneus in propria causa - nikt nie jest odpowiednim świadkiem we własnej sprawie

nemo, nemin-is m(f) - nikt

testis, -is m. - świadek

idoneus, idonea, idoneum - właściwy, odpowiedni

in - w, na (abl)

proprius, -a, -um - własny

causa, -ae f. - sprawa sądowa, sprawa

Nihil probat, qui nimium probat - nic nie dowodzi, kto za wiele dowodzi

nihil - nikt, nic

probo, 1=proba-re - dowodzić

qui, quae, quod - kto

nimium, -iin - za wiele

Non numeranda, sed ponderanda sunt argumenta - argumenty nie są takie, które muszą być liczone, lecz takie, które muszą być oceniane

non - nie

numero, 1=numera-re - liczyć

sed - lecz

pondero, 1=pondera-re - oceniać, brać pod uwagę

sum, esse - być

argumentum, -i n. - argument

Non omne quod licet honestum est - nie wszystko, co dozwolone jest zacne

non - nie

omnis, -e - wszystko

qui, quae, quod - co

licet - jest dozwolone

nonestus, -a, -um - zacny

sum, esse - być

Novus rex, nova lex - nowy król, nowe prawo

novus, -a, -um - nowy

rex, reg-is m. - król

lex, leg-is f. - prawo

Nulla poena sine lege - żadna kara bez ustawy

nullus, -a, -um - żaden

poena, -ae f. - kara

sine - bez

lex, leg-is f. - prawo, ustawa

Nulla voluntas errantis est - żadna wola nie jest popełniająca błąd

nullus, -a, -um - żaden

voluntas, -atis f. - wola

erro, 1=erra-re - popełniać błąd

sum, esse - być

Nullum crimen sine lege - żadne przestępstwo bez ustawy

nullus, -a, -um - żaden

crimen, -inis n. - przestępstwo

sine - bez

lex, leg-is f. - prawo, ustawa

Nullus idoneus testis in re sua intellegitur - żaden nie jest uważany odpowiednim świadkiem we własnej sprawie

nullus, -a, -um - żaden

idoneus, -a, -um - odpowiedni

testis, -is - świadek

in - w

res, rei f. - sprawa

suus, sua, suum - swój

intellego, intellegere - uważać

Nullus videtur dolo facere, qui iure suo utitur - żaden nie wydaje się kierować oszustwem, który posługuje się prawem swoim

nullus, nulla , nullum - żaden

video, 2=vide-re - widzieć, wydawać się

dolus, - i m. - podstęp, kłamstwo, oszustwo

facio, 3=fac-ere - czynić, kierować

qui, quae, quod - który

ius, iur-is f. - prawo

suus, sua, suum - swój

utor, 3=uti - posługiwać się

Omnis definitio in iure civlli periculosa est - wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna

omnis, -e - wszelki, wszyscy, każdy

definitio, definition-is f. - definicja

in - w

ius, iur-is - prawo

civilis, -e - cywilny

periculosus, -a, -um - niebezpieczny

sum, esse - być

Optima est legum interpres consuetudo - zwyczaj jest najlepszym praw tłumaczem

optimus, -a, -um - najlepszy

sum, esse - być

lex, leg-is f. - prawo

interpres, -etis - tłumacz, objaśniacz

consuetudo, -inis f. - zwyczaj

Pacta sunt servanda - umowy są takie, które muszą być przestrzegane

pactum, -i n. - umowa

sum, esse - być

servo, 1=serva-re - przestrzegać

Princeps legibus solutus - władca jest uwolniony od prawa

princeps, -ipis - władca

lex, leg-is f. - prawo

solvo, solvere - uwalniać się od

Prior tempore potior iure - pierwszy czasem lepszy prawem

prior, prius - pierwszy

tempus, -oris n. - czas

potior, -ius - lepszy

ius, iur-is n. - prawo

Prohibenda est ira in puniendo - gniew za karanie jest taki, który musi być oddalony

prohibeo, prohibere - zapobiegać, oddalać

sum, esse - być

ira, -ae f. - gniew

in - w, za

punio, 4=puni-re - karać

Prius quam exaudias, ne iudices - obyś nie sądził, wcześniej niż nie wysłuchasz

priori, prius - wcześniej

quam - niż

exaudio, 4=exaudi-re - słuchać, wysłuchać

ne - oby nie, aby nie, żeby nie

iudico, 1=iudica-re - sądzić

Qui curat, non curatur - kto troszczy się o kogoś, nie jest troszczony

qui, quae, quod - kto

curo, 1=cura-re - troszczyć się, dbać o kogoś

non - nie

Quid leges sine moribus? - po co ustawy bez zwyczajów?

quis, quid - cóż?, po co?

lex, leg-is f. - prawo

sine - bez

mos, mor-is m. - zwyczaj

Qui iure suo utitur, neminem laedit - nikt nie narusza (prawa), kto posługuje się swoim prawem

qui, quae, quod - kto

ius, iur-is n. - prawo

suus, sua, suum - swój

utor, uti - posługiwać się

nemo, -inis - nikt

laedo, 3=laed-ere - naruszać

Qui munus publice mandatum accepta pecunia reperunt, crimine repetundarum postulantur - są oskarżeni o przestępstwo domagający się na drodze sądowej zwrotu, którzy sprawując funkcje publicznie znaleźli otrzymaną łapówkę

qui, quae, quod - kto

munus, -eris n. - funkcja

publice - publicznie

mando, 1=manda-re - sprawować, powierzać

accepto, 1=accepta-re - otrzymać, przjmować

pecunia, -ae f. - łapówka

reperio, 4=reperi-re - dostać, znaleźść

crimen, -inis n. - przestępstwo

repetundae, -arum - domagać się na drodze sądowej zwrotu

postulato, 1=postula-re - domagać się, prosić o, oskarżać

Qui non facit quod facere debet, videtur facere adversarus ea, quia non facit - kto nie czyni co czynić powinien, ta jest rozumiana czynić przeciwnie, ponieważ nie czyni

qui, quae, quod - kto

non - nie

facio, facere - czynić

debeo, 2=debe-re - powinno się

video, 2=vide-re - widzieć, rozumieć

advesarius, -a, -um - przeciwny

is, ea, id - ten

quia - ponieważ

Qui tacet consentire videtur - kto milczy jest uważany, że się zgadza

qui, quae, quod - który, kto

taceo, 2=tace-re - milczeć

consentio, 4=consenti-re - zgadzać się

video, 2=vide-re - widzieć, uważać

Quod ab initio est vitiosum, non potest tractu temporis convalescere - nie można uzdrowić upływem czasów, tego które jest błędne od początku

qui, quae, quod - który, jaki

ab - od, z (abl)

initium, initi-i n. - początek

sum, esse - być

vitiosus, -a, -um - wadliwy, nieprawidłowy

non - nie

possum, posse - móc

tractus, -us m. - bieg, przebieg, upływ

tempus, tempor-is n. - czas

convalesco, 2=convalesce-re - uzdrowić, wracać do zdrowia

Ratio est anima legis - sens jest duszą prawa

ratio, ration-is f. - sens, racja

sum, esse - być

anima, -ae f. - dusza, duch

lex, leg-is f. - prawo

Res ipsa loquitur - rzecz sama za siebie przemawia

res, rei f. -rzecz

ipse, ipsa, ipsum - ten, sam siebie

loquor, 4=loqui-ri - mówić

Res iudicata pro veritate accipitur - rzecz osądzona jest przyjmowana za prawdę

res, rei f. - rzecz

iudicatus, -a, -um - osądzony

pro - za, w zamina za (abl)

veritas, veritat-is f. - prawda

accipio, 3=accip-ere -przyjmować

Res nullius cedit primo occupanti - rzecz niczyja staje się własnością pierwszego zajmującego

res, rei f. - rzecz

nullus, -a, -um - żaden, nikt

cedo, 3=ced-ere - stawać się własnością

primus, -a, -um - pierwszy

occup, 1=occupa-re - zajać, zajmować

Salus rei publicae suprema lex esto - najwyższe prawo winno być bezpieczeństwem rzeczy publicznej

salus, -utis - bezpieczeństwo

res, rei m. - rzecz

publicus, -a, -um - państwowy, publiczny

supremus, -a, -um - najwyższy

lex, leg-is f. - prawo

sum, esse - być

Sancti habeantur legati - oby byli uważani posłowie za nietykalnych

sanctus, -a, -um - święty, nietyklany

habeo, 2=habe-re - uważać za

legatus, -i m. - poseł

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem - znać ustawy to nie jest słowami tymi trzymać, lecz sensem i znaczeniem

scio, 4=sci-re - znać

lex, leg-is f. - prawo

non - nie

hic, haec, hoc - ten

sum, esse - być

verbum, -i - słowo

is, ea, id - ten

teneo, 2=tene-re - trzymać

sed - lecz

vis, vis - sens

ac -i

potestas, -atis - moc, znacznie

Semel heres semper heres - raz dziedzic zawsze dziedzic

semel - raz, już raz

semper - ciągle, zawsze

heres, -edis - dziedzic

Sententia facit ius inter partes - wyrok tworzy prawo między stronami

sententia, -ae f. - wyrok

facio, facere - tworzyć

ius, iur-is n.- prawo

inter - pomiędzy, między

pars, -tis f. - strona

Servitutibus civiliter utendum est - należy posługiwać się służebnościami oględnie

servitus, servitut-is f. - służebność

civiliter - oględnie

utor, 3=uti - posługiwać się

Species perit ei, cui debetur - rzecz przepada temu któremu jest należna

species, -ei f. - rzecz, wygląd, gatunek

pereo, perire - przepadać

ei - temu

debeo, 2=debe-re - być należnym

qui, quae, quod - który, jaki

Summum ius summa iniuria - najwyższe prawo to najwyższe bezprawie

summus, -a, -um - najwyższy

ius, iur-is f. - prawo

iniuria, -ae f. - bezprawie

Superficies solo cedit - powierzchnia przypada gruntowi

superficies, -ei f. - powierzchnia

solum, -i n. - grunt

cedo, 3=ced-ere - przypdać

Tempus regit actum - czas rządzi czynnością prawną

tempus, tempor-is n. - czas

rego, 3=reg-ere - rządzić

actus, -us m. - czyn, czynność prawna

Testes estote! - bądźcie świadkami

testis, -is - świadek

sum, esse - być (estote - bądźcie)

Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis, dispositio - gdzie taki sam prawny sens, tam taki sam prawny porządek

ubi - gdzie

idem, eadem, idem - taki sam

lex, leg-is f. - prawo

ibi - tam

dispsitio, -onis f. - porządek

Ubi lex, ibi poena - gdzie prawo, tam kara

ubi - gdzie

lex, leg-is f. - prawo

poena, -ae f. - kara

Ubi societas, ibi ius - gdzie społeczność, tam prawo

ubi - gdzie

societas, -atis f. - społeczność

lex, leg-is f. - prawo

Ubi ius, ibi onus - gdzie prawo, tam obowiązek

ubi - gdzie

lex, leg-is f. - prawo

onus, -eris n. - obowiązek

Ubi ius, ibi remedium - gdzie prawo, tam lekarstwo

ubi - gdzie

lex, leg-is f. - prawo

remedium, -ii - lekarstwo

Ubi periculum, ibi lucrum - gdzie niebezpieczeństwo, tam zysk

ubi - gdzie

periculum, -i n. - niebezpieczeństwo

lucrum, -i n. - zysk

Usus est unus legum corrector - użycie jest jedynym korektorem praw

usus, -us m. - użycie

sum, esse - być

unus, una, unum - jeden, jedyny

lex, leg-is f. - prawo

corrector, corrector-is m. - korektor, poprawiacz

Videant, consules, ne quid detrimenti res publica capiat - jest baczone, konsulowie, aby rzecz publiczna nie doznała jakiegoś uszczerbku

video, 2=vide-re - baczyć

consul, -is - konsul

ne -aby ... nie

quid - jakiś

detrimentum, -i n. - uszczerbek

res, rei m. - rzecz

publicus, -a, -um - publiczny

capio, capere - popadać w, doznawać

Vim vi repellere licet - siłe siłą odrzucać wolno

vis, vis - siła

repello, 3=repell-ere - odpędzać, odrzucać

licet, licere - wolno

Volenti non fit iniuria - chętnemu nie dzieje się krzywda

voleus, -ntis - chętny

non - nie

fio, fieri - dziać się

iniuria, -ae f. - krzywda

________________________________________________________________________

Wyrażam zgodę na rozpowszechnianie opracowania, ale wyłącznie w formie nieodpłatnej!
Zapraszam na forum: www.forumwpia.org

Mam nadzieję, że niejednej osobie okaże się przydatne. Powodzenia na egzaminach!

Pico

Uniwersytet Śląski

Wydział Prawa i Administracji

2

Tychy 2008
www.forumwpia.org

Uniwersytet Śląski

Wydział Prawa i Administracji

1

Tychy 2008
www.forumwpia.org



Wyszukiwarka