prawo rolne - wykłady, pedagogika i inne


Prawo Rolne

6.10.2006

POLITYKA ROLNA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA I DZIAŁALNOŚĆ PRAKTYCZNA:

PRAWO - jest instrumentem realizacji polityki rolnej. Nie ma takiej polityki rolnej, która nie byłaby wyartykułowana w postaci regulacji prawnej. Odnosi się to zarówno do wspólnej polityki rolnej jak i do krajowej polityki rolnej.

Politykę rolną można traktować dwojako:

  1. Po pierwsze jako dziedzinę naukową

  2. Po drugie jako dyscyplinę praktyczną

Ad. 1 Polityka rolna jako dyscyplina naukowa.

Prawo rolne jako dyscyplina naukowa została ukształtowana w pierwszej połowie XIX wieku w Niemczech; w Polsce w pierwszej połowie XX wieku. Najbardziej znane dzieło tego okresu - „Podręcznik Polityki Agrarnej” prof. Lutkiewicz. Autor nie tylko opisywał istniejącą wówczas rzeczywistość, ale również, co jest charakterystyczne dla polityki rolnej, podejmował kwestię oddziaływania na tę rzeczywistość w celu realizacji określonych zadań.

W okresie międzywojennym istniało kilka nurtów w prawie rolnym. Jednym z najbardziej znanych był AGRARYZM. Wg tej koncepcji właściwe rolnictwo stanowiło siłę napędową gospodarki i z tego względu gospodarstwa rolne będące również miejscem życia rodziny chłopskiej zasługiwały na szczególną ochronę.

Wyrazem tej koncepcji było zamieszczone w aktach prawnych, jak i w konstytucji marcowej, zdanie wg którego ustrój rolny będzie oparty na silnych, zdrowych i zdatnych do wydatnej produkcji w gospodarstwach rolnych stanowiących osobistą własność ich posiadaczy.

W okresie po II wojnie światowej polityka rolna przez cały okres Polski Ludowej była zdeterminowana przez względy polityczne i ideologiczne.

W latach 80 - tych nauka polityki rolnej korzystała już z dorobku państw Europy Zachodniej, zwłaszcza?

Polityka rolna jako nauka stanowi jedną ze szczegółowych nauk dotyczących gospodarki rolnej obok ekonomiki rolnictwa oraz ekonomiki organizacji gospodarstw rolnych.

Twierdzenia formułowane są na podstawie badań naukowych, a nie z góry narzuconych dogmatów. Nie jest to aprobowane przez tych przedstawicieli gospodarki, którzy swoją wizję gospodarki opierają na liberalizmie, według których rynek powinien być jedynym regulatorem gospodarki.

Istota prawa rolnego polega na tym, że zakłada ona interwencję mechanizmu rynkowego w rolnictwie dla realizacji określonych zadań, np. podniesienia poziomu dochodów, zapewnienia zdrowej żywności.

Ad. 2 Polityka rolna jako dyscyplina praktyczna

Najczęściej mamy do czynienia z polityką rolną jako działalnością praktyczną wyrażoną poprzez stosowanie określonych metod, instrumentów.

Z reguły wyróżnia się 3 sposoby realizacji polityki rolnej:

  1. metoda ekonomiczna - polega na sterowaniu rozwojem rolnictwa za pomocą takich instrumentów ekonomicznych jak:

Producent rolny znając te instrumenty sam podejmie decyzję o kierunek i zakres produkcji

  1. metoda reglamentacyjna (administracyjna) - polega na tym, że działalność rolna objęta jest regulacją administracyjną w postaci nakazów czy zakazów. Sam ustawodawca przesądza o kierunku i zakresie działalności rolniczej.

  2. metoda oddziaływania społecznego

Obecnie dużą rolę odgrywa metoda administracyjna.

Patrząc z punktu widzenia samego producenta (adresata polityki rolnej), można wyróżnić:

  1. metodę w postaci bodźców i zachęt (ceny, dopłaty, renty strukturalne)

  2. zakazy i nakazy (gł. W zakresie ochrony środowiska i jakości żywności - jakości handlowej i zdrowotności)

13.10.2006

PRAWO ROLNE - POJĘCIA, WYODRĘBNIENIE, TENDENCJE ROZWOJOWE

  1. Z legislacyjnego punktu widzenia - regulacja prawna dotycząca rolnictwa zawarta jest w różnych aktach prawnych należących do rozmaitych gałęzi prawa (np. do prawa cywilnego, prawa administracyjnego), w innych aktach prawnych postanowienia dotyczące rolnictwa stanowią wyczerpujący przedmiot regulacji.

Regulacja prawno - rolna jest bardzo rozbudowana i rozproszona, brakuje kodeksu rolnego. W Polsce w ubiegłym wieku dwukrotnie były podejmowane próby kodyfikacji prawa rolnego, ale żadna nie zakończyła się uchwaleniem kodeksu.

Pierwsza próba była podjęta pod koniec lat 20 - tych - prof. Wł. Leopold Jaworski opracował projekt kodeksu agrarnego. Projekt bardzo nowoczesny, który nie został nawet wniesiony pod obrady sejmu.

Druga próba (początek lat 80 - tych) - została powołana komisja kodyfikacyjna, która opracowała 4 projekty kodeksu rolnego - i na tym prace kodyfikacyjne zostały zakończone.

O zaniechaniu dalszych prób przesądziły względy polityczne i merytoryczne.

W połowie lat 80 - tych nastąpiła krótkotrwała zmiana polityki rolnej w kierunku uspołecznienia rolnictwa.

Kodeks rolny, gdyby został uchwalony, uchwaliłby istniejące na wsi stosunki własnościowe. Z tego względu kodyfikacja prawa rolnego straciła poparcie ówczesnego czynnika politycznego.

Gdy chodzi o przyczynę merytoryczną to projekty kodeksu rolnego spotkały się z krytyką ze strony nauki prawa, a zwłaszcza cywilistów, którzy zarzucali wady tego projektu prawnego jako kodeksu. Kodyfikacja polegała bowiem na zebraniu, uporządkowaniu i włączeniu do projektu Kodeksu Rolnego różnych aktów prawnych dotyczących rolnictwa w całości, bądź części, , np. z Kodeksu Cywilnego do projektu Kodeksu Rolnego zostały włączone przepisy dotyczące przeniesienia własności nieruchomości rolnych, znoszenia własności nieruchomości rolnych, dziedziczenia gospodarstw rolnych.

W ten sposób została naruszona zasada jedności prawa cywilnego, co spotkało się z krytyką, zwłaszcza cywilistów.

W następnych latach prace nad stworzeniem Kodeksu Rolnego nie były podejmowane.

W Europie tylko we Francji istnieje Kodeks Rolny pochodzący z początku lat 50 - tych.

  1. Z dydaktycznego punktu widzenia - prawo rolne jest wyraźnie wyodrębnione, ale wyodrębnienie to ma charakter konwencjonalny.

Niegdyś programy ministerialne przesądzały o tym, jakie zagadnienia wykłada się w ramach prawa rolnego.

Wyodrębnienie dydaktyczne sprzyja wyodrębnieniu naukowemu, w tym sensie, że dla potrzeb dydaktyki opracowano podręczniki, których autorzy muszą podejmować pewne kwestie polityki rolnej.

  1. Z naukowego punktu widzenia - w ogólnej teorii prawa formułowane są różne kryteria co do uznania jakiejś dziedziny regulacji za samodzielną gałąź w systemie prawnym. Prawo rolne takie kryteria spełnia.

Prawo rolne jest stosunkowo młodą już wyodrębnioną gałęzią w systemie prawa polskiego, której nie wszystkie instytucje prawne zostały ukształtowane w sposób ostateczny.

To ostatnie zastrzeżenie jest konsekwencją zmienności regulacji w prawie rolnym.

Wraz ze zmianami legislacji nastąpiły zmiany definicji prawa rolnego.

W ubiegłym wieku w okresie międzywojennym prawo rolne (prawo agrarne) było definiowane jako prawo przebudowy ustroju rolnego i stanowiło część prawa administracyjnego.

Po II wojnie światowej nazwa „prawo agrarne” została zachowana i w okresie realizacji reformy rolnej nadal prawo agrarne było prawem przebudowy ustroju rolnego.

W okresie kolektywizacji (lata 40 - 50) weszła do użycia nazwa „prawo rolne” z tym, że z uwagi na ówczesną kolektywizację wsi w definicji prawa rolnego wskazuje na cel przebudowy ustroju rolnego. Czyli prawo rolne jest to prawo przebudowy ustroju rolnego w kierunku socjalistycznym. Ponieważ uspołecznienie wsi w drodze kolektywizacji zostało zaniechane w definicji prawa rolnego został pominięty cel przebudowy stosunków społecznych na wsi.

Np. wg prof. W. Pawlaka - prawo rolne jest to zespół norm prawnych dotyczących kształtowania ustroju rolnego oraz produkcji rolnej.

Wg innej definicji z tego okresu (prof. Pawlak) prawo rolne to zespół norm prawnych związany z kierowaniem, organizowaniem i kreowaniem przez państwo produkcji rolnej w systemie gospodarki planowanej.

Po zmianach ustrojowych do końca lat 80- tych definicja profesora Stelmachowskiego zachowała swą aktualność, aczkolwiek z biegiem lat okazało się, ze nie obejmuje ona całego ustawodawstwa dotyczącego rolnictwa.

Obecnie możemy powiedzieć, że prawo rolne jest to zespół norm prawnych regulujących kształtowanie:

Ta definicja wyodrębnia prawo rolne wg kryterium przedmiotu regulacji prawnej. W skutek tego prawo rolne obejmuje regulacje prawne o charakterze cywilno - oprawnym i administracyjno - prawnym, a w pewnym zakresie także regulacje karnistyczne.

Z tego względu prawo to jest zaliczane do tzw. kompleksowej gałęzi prawa.

Polska należy do tych państw, których regulacja prawno - rolna jest bogata i wyraźnie wyodrębniona (obok Francji, Włoch i Hiszpanii).

Są też państwa, w których prawo rolne znajduje się w początkowym etapie wyodrębnienia (Turcja, USA, Japonia, Dania).

Są też państwa, w których regulacja prawno - rolna jest bardzo uboga (Wielka Brytania).

Najbardziej rozwinięta nauka prawa rolnego jest we Włoszech.

TENDENCJE ROZWOJOWE PRAWA ROLNEGO

Możemy wyróżnić następujące tendencje rozwojowe prawa rolnego:

  1. Dynamika prawa rolnego

  2. Ekspansja prawa rolnego

  3. Publicyzacja prawa rolnego

  4. Instytucjonalizacja prawa rolnego

  5. Internacjonalizacja prawa rolnego

Ad. 1 - Dynamika prawa rolnego

Na prawo rolne składa się ogromna ilość aktów prawnych zarówno prawa krajowego, jak i prawa wspólnotowego, jak i międzynarodowego prawa dotyczącego rolnictwa.

Dynamika prawa rolnego polega na stopniowym narastaniu regulacji dotyczących prawa rolnego (wzrasta ilość aktów prawnych).

Proces ten przyspieszał w momentach kryzysowych (np. po I i II wojnie światowej), a to z uwagi na prowadzoną przez państwa politykę interwencji w rolnictwo, która zmierzała głównie do zwiększenia produkcji rolnej.

W czasach współczesnych dynamika prawa rolnego jest efektem realizacji wspólnej polityki rolnej, wystarczy powiedzieć, że na wspólnotowe prawo rolne składa się kilka tysięcy aktów prawnych w postaci np. rozporządzeń.

Wspólna polityka rolna jest również wyrazem interwencji publicznej w rolnictwie. W Polsce po okresie kryzysu prawa rolnego z lat 90 - tych również można zauważyć wzrost ilości aktów prawnych dotyczących rolnictwa będący początkowo efektem dostosowywania naszego prawa do prawa wspólnotowego, a następnie już konsekwencją członkostwa Polski w UE w skutek czego prawo wspólnotowe stało się elementem naszego prawa.

Ad. 2 - Ekspansja prawa rolnego

Ekspansja prawa rolnego - polega na rozszerzaniu się przedziału regulacji prawnych. Regulacje prawne obejmują coraz to nowe obszary. Dynamika prawa rolnego i jego ekspansja jest pewnym paradoksem, bo udział rolnictwa w gospodarce maleje, zmniejsza się liczba ludności rolnej, natomiast wzrasta ilość aktów prawnych dotyczących rolnictwa i ulega rozszerzeniu podmiot regulacji prawnych.

Z biegiem czasu regulacja prawno - rolna w coraz szerszym zakresie zaczyna obejmować gospodarstwo rolne, przedsiębiorstwo rolne, rynek rolny, a w końcu rozwój obszarów wiejskich

Tendencja ta występuje w Polsce zwłaszcza z uwagi na członkostwo i UE.

20.10.2006

Ad. 3 - Publicyzacja prawa rolnego

Publicyzacja prawa rolnego wyraża się w przesuwaniu się punktu ciężkości z regulacji prawno - rolnej na regulację o charakterze publiczno - prawnym. Jest to wynik ekspansji prawa rolnego i obejmowania regulacją prawną tych dziedzin, które podlegają administracyjnej metodzie administracyjno - prawnej.

Już w połowie lat 80 - tych zauważono w Europie, ze punkt ciężkości prawa rolnego przesunął się z prawa rolnego prywatnego na prawo rolne publiczne. Obecnie to właśnie publiczne prawo rolne jest dominującą częścią prawa rolnego.

Ad. 4 - Instytucjonalizacja prawa rolnego

Instytucjonalizacja prawa rolnego polega na kształtowaniu i wprowadzeniu przez ustawodawcę nowych instytucji prawnych. Ta tendencja jest efektem ekspansji prawa rolnego. Natomiast skutkiem instytucjonalizacji jest to, że instytucje te mieszczą się w zakresie prawa rolnego. Ich charakter jest trudny do określenia. Można tu wymienić kwoty produkcyjne w rolnictwie, prawo do produkcji, porozumienia branżowe, płatności bezpośrednie, płatności rolno - środowiskowe, itd.

Ad. 5 - Internacjonalizacja prawa rolnego

Uniwersalizacja prawa rolnego polega na wprowadzeniu takich samych regulacji prawnych w wielu krajach ( w Europie proces ten jest nazywany europeizacją, na świecie - internacjonalizacją)

Proces ten jest wynikiem globalizacji gospodarki i regionalizacji.

ŹRÓDŁA PRAWA ROLNEGO

Na prawo rolne składa się:

  1. Międzynarodowe prawo dotyczące rolnictwa, którego źródła są umowy międzynarodowe.

  2. Wspólnotowe prawo rolne, źródłami tego prawa są:

  • Źródła prawa rolnego krajowego:

    • Z uwagi na członkostwo Polski w UE, wydawane są również ustawy o charakterze kompetencyjnym, w sytuacji, gdy przepisy prawa materialnego zawarte są w rozporządzeniach wspólnotowych, natomiast ustawa krajowa określa organy ich kompetencję w celu realizacji prawa wspólnotowego.

    PODSTAWOWE KATEGORIE PJĘCIOWE PRAWA ROLNEGO

    Kategoriami pojęciowymi są pojęcia wprowadzane przez ustawodawcę mające istotne znaczenie dla danej gałęzi , np. w prawie cywilnym do takich kategorii możemy zaliczyć pojęcie stosunku cywilno - prawnego, czynności prawnej, umowy, itd. W prawie rolnym można wskazać 4 podstawowe kategorie pojęciowe:

    1. Pojęcie działalności rolniczej - pojęcie to ma charakter wyjściowy w tym sensie, że przez pryzmat działalności rolniczej można ująć pozostałe kategorie pojęciowe, albowiem działalność rolnicza jest prowadzona za pomocą zorganizowanego zespołu instrumentów zwanego gospodarstwem rolnym przez producenta rolnego, a efektem tej działalności są produkty rolne

    Pojęcie działalności rolniczej zdefiniowane jest w różnych aktach prawnych, np. w ustawie (z 2 XII1990 roku) „O ubezpieczeniu społecznym rolników” działalnością rolniczą jest działalność w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej, rybnej, leśnej i pszczelarskiej.

    Definicje działalności rolniczej w prawie polskim ograniczają się do wskazania działalności wytwórczej, podczas, gdy w definicjach zachodnioeuropejskich (Francja, Włochy) ta działalność obejmuje również działanie połączone z działalnością wytwórczą (gł. przetwórstwo i sprzedaż produktów rolnych).

    1. Gospodarstwo rolne - jest inaczej ujmowane w ekonomii, a inaczej w prawie.

    W ujęciu ekonomicznym gospodarstwo rolne jest zespołem odpowiednio zorganizowanych składników, natomiast w ujęciu prawnym gospodarstwo rolne występuje w znaczeniu przedmiotowym lub funkcjonalnym.

    W znaczeniu przedmiotowym gospodarstwo rolne jest zespołem składników zorganizowanych w celu prowadzenia działalności rolniczej; przykładem takiej definicji jest dej. z art.553 Kodeksu Cywilnego, wg którego za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub częściami takich budynków, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią one lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

    Z kolei w znaczeniu funkcjonalnym gospodarstwo rolne jest formą dla prowadzenia działalności rolniczej, w takim znaczeniu definiuje gospodarstwo rolne ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników. Wg niej gospodarstwem rolnym jest każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej.

    1. Producent rolny - wyrażenie to występuje w wielu aktach prawnych, w przepisach Kodeksu Cywilnego o umowie kontraktacji producentem rolnym jest każdy podmiot mogący wytworzyć i dostarczy produkty rolne, producentem może być osoba fizyczna, osoba prawna, także jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej.

    W regulacji została ukształtowana teoria rolnika jako producenta. Rolnik jest osobą fizyczną prowadzącą na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz samoistny lub zależny gospodarstwa rolnego.

    W prawie polskim nie została ukształtowana specjalna, właściwa dla rolnictwa osoba prawna. Dlatego gospodarstwo rolne mogą prowadzić osoby prawne w charakterze uniwersalnym np. spółdzielnie czy spółki z.o.o.

    W niektórych państwach europejskich istnieją tzw. spółki rolne (os.prawne).

    1. Produkty rolne - samo wyrażenie występuje w polskiej regulacji prawnej, ale zdefiniowane jest w prawie wspólnotowym.

    Wg art. 32 Traktatu Rzymskiego produktami rolnymi są płody ziemi, produkty rybołówstwa i hodowli oraz bezpośrednio z nimi związane produkty I stopnia przetworzenia. W świetle tej definicji produktami rolnymi są produkty nieprzetworzone i przetworzone (np. masło)

    II definicje produktów rolnych na gruncie Traktatu formułowane są na podstawie wyliczenia produktów objętych wspólna polityką rolną zamieszczonego w załączniku do Traktatu.

    27. 10. 2006

    WSPÓLNA POLITYKA ROLNA I WSPÓLNOTOWE PRAWO ROLNE

    Jeszcze przed utworzeniem EWG pierwsze państwa członkowskie zdały sobie sprawę z tego, że może nastąpić pełna mobilizacja gospodarki bez włączenia do tego procesu rolnictwa. W rezultacie w Traktacie Rzymskim (25 III 1957 r.) znalazł się rozdział „Rolnictwo”, a w art. 37 wg aktualnej numeracji stanowi „wspólny rynek obejmuje rolnictwo i handel produktami rolnymi”.

    Art. 33 tego traktatu określa cele wspólnej polityki rolnej. Wg ust 1 tego art.. celami tej polityki są:

    1. Zwiększenie efektywności produkcji rolnej

    2. Podniesienie poziomu życia (zwiększenie dochodów)

    3. Stabilizacja rynków

    4. Zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw

    5. Zapewnienie dostaw produktów rolnych konsumentom po odpowiednich cenach

    Cele te do dziś nie zostały zmienione, aczkolwiek wspólna polityka rolna uległa ewolucji.

    Na zmiany wspólnej polityki rolnej wpływają:

    Można wyróżnić 4 tendencje rozwojowe wspólnej polityki rolnej:

    1. Od intensyfikacji do ekstensyfikacji produkcji rolnej - wspólna polityka rolna do połowy lat 80 - tych była ukierunkowana na wzrost produkcji rolnej. W ten sposób były realizowane cele wspólnej polityki rolnej dotyczące zwiększenia efektywności, równowagi rynkowej, która mogła być zapewniona tylko przy istnieniu pewnych nadwyżek żywności.

    Ponadto poprodukcyjne ukierunkowanie polityki rolnej można wytłumaczyć jej genezą, ponieważ została ona ukształtowana, gdy krajowe polityki rolne zmierzały w kierunku zwiększenia efektywności produkcji rolnej i jej specjalizacji.

    Polityka ta odniosła sukces pod koniec lat 80 - tych; pojawiły się bowiem nadwyżki produkcyjne na wielu rynkach branżowych. Ponieważ istnienie nadwyżek produkcyjnych mogło spowodować obniżkę cen wspólnota musiała te nadwyżki zagospodarować, co oznaczało dodatkowe wydatki na realizację wspólnej polityki rolnej. Stopniowo pojawiały się rozwiązania zmierzające w kierunku ekstensyfikacji, czyli ograniczenia produkcji.

    W 1965 r. zostały wprowadzone „kwoty cukrowe” na rynku cukru.

    Od połowy lat 80 - tych wspólnota wprowadziła instrumenty ograniczające produkcję w zakresie polityki strukturalnej:

    Instrumentem służącym zmniejszaniu produkcji są dopłaty bezpośrednie, których wysokość zależna jest od wielkości obszaru, a nie od wielkości produkcji.

    1. Od polityki rynkowej do polityki strukturalnej - początkowo w ramach wspólnej polityki rolnej dominowała polityka rynkowa, chodziło o włączenie rolnictwa do wspólnego rynku, zatem o utworzenie wspólnych organizacji rynkowych co nastąpiło do początku lat 70 - tych. Do 1972 r. polityka strukturalna była koordynowana na szczeblu wspólnoty, a prowadzona przez państwa członkowskie. Memorandum komisji 1968 r. zostało wyraźnie stwierdzone, że nie jest możliwe osiągnięcie celów wspólnej polityki rolnej, jeśli do instrumentów tej polityki nie zostaną włączone środki o charakterze strukturalnym i demograficznym.

    W 1972 roku zostały wydane pierwsze 3 podstawowe dyrektywy strukturalne, co zapoczątkowało nowy etap rozwoju polityki rolnej. Do roku 1985, w którym polityka ta miała już charakter uzupełniający względem polityki rynkowej.

    Dyrektywa nr 159/72 zwana dyrektywą modernizacyjną, która przewidywała pomoc (tzw. pomoc modernizacyjna) dla rozwojowych gospodarek rolnych,

    Dyrektywa nr 160/72 zwana dyrektywą odstąpieniową przewidywała środki zachęty (wcześniejsze emerytury dla osób, które zaprzestały uprawy roli, a zwolnioną przez to ziemię przekazały na cele poprawy struktury agrarnej)

    Dyrektywa nr 161/72 - dyrektywa informacyjna - przewidywała system informacji i szkoleń dla osób, które pozostały w rolnictwie i dla osób wymagających przekwalifikowania.

    W 1975 roku została wydana dyrektywa nr 268/75 - dyrektywa górska, która przewidywała system pomocy gospodarstwom rolnym położonym na terenach górskich i innych - rolniczo upośledzonych.

    Od 1985 roku nastąpił okres, w którym polityka strukturalna stała się równoprawna polityce rynkowej. Okres ten otwiera rozporządzenie nr 797/85 w sprawie zwiększenia wydajności struktur rolnych, zostało ono zastąpione rozporządzeniem nr 2328/91 pod tym samym tytułem, które z kolei zostało zmienione przez rozporządzenie 950/97

    1. Od polityki rolnej do polityki wiejskiej - wspólna polityka rolna z punktu widzenia genezy miała charakter sektorowy. Z biegiem czasu to sektorowe podejście zostało zastąpione szerszym ujęciem. Wsparcie rozwoju rolnictwa było traktowane jak wsparcie rozwoju określonego terytorium, wiązało się to z wielofunkcyjnością rolnictwa.

    Nie szukano wyłącznie funkcji produkcyjnej, ale także innych funkcji w zakresie ochrony środowiska, ochrony krajobrazu, zachowania tradycji rozwoju obszaru wiejskiego, na którym rolnictwo jest główną, ale nie jedyną działalnością.

    W związku z tym zaczęła się kształtować regulacja prawna zwana „prawem wiejskim”, której przykładem może być rozporządzenie nr 1257/99 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich ze środków europejskiego funduszu orientacji i gwarancji rolnej.

    1. Od aspektu handlowego o wspólnej polityce rolnej do aspektu humanitarnego

    Wspólna polityka rolna koncentrowała się na wspólnym rynku rolnym. Inne aspekty (środowiskowe, ochrona konsumenta) były w tej regulacji pominięte, dopiero w 1986 roku do traktatu zostały włączone przepisy o środowisku, a w wyniku kolejnych zmian traktat ten stanowi, że w systemie polityki wspólnotowej muszą uwzględniać wymagania w zakresie ochrony środowiska. Również w wyniku zmian traktat stanowi, że muszą uwzględniać ochronę konsumenta oraz ochronę zdrowia publicznego. W ten sposób wspólna polityka rolna nabrała wymiaru bardziej humanitarnego. Chroni nie tylko interes producenta, ale także uwzględnia interes konsumenta. Coraz bardziej polityka ta jest przyporządkowywana w ochronie zdrowia konsumenta o ochronie zdrowia społeczeństwa.

    Wspólna polityka rolna realizowana jest za pomocą regulacji prawnych, stanowią one wspólnotowe prawo rolne. Zakres tego prawa wyznacza wspólna polityka rolna. W wyniku rozszerzania zakresu ingerencji i poszerzania traktatu o ochronę środowiska, jakość żywności i rozwój obszarów wiejskich rozszerzeniu uległ również zakres wspólnotowego prawa rolnego. Z punktu widzenia metody regulacyjnej ma ono charakter prawa publicznego

    W ramach wspólnotowego prawa rolnego wyróżniamy działy:

    1. Prawo rynków rolnych

    2. Prawo struktur rolnych

    3. Prawo rozwoju obszarów wiejskich

    4. Prawo ochrony środowiska w rolnictwie

    5. Prawo żywnościowe

    10.11.2006

    DZIERŻAWA GRUNTÓW ROLNYCH W POLSCE

    Dzierżawa gruntów rolnych jest podstawowym, obok własności, tytułem prawnym organizowania i prowadzenia gospodarstw rolnych.

    Umowa dzierżawy - zgodnie z art. 693 KC przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków, a dzierżawca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz.

    Regulacja prawna dotycząca dzierżawy gruntów rolnych jest zróżnicowana.

    Przepisy dotyczące dzierżawy zawarte są w KC i mają one zastosowanie przede wszystkim do dzierżawy prywatnych gruntów rolnych. Natomiast do dzierżawy gruntów rolnych tzw. państwowych, prócz KC stosuje się także inne akty prawne, np. ustawę z dnia 19.10 1991 roku „o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa”, a także wydane na jej podstawie rozporządzenie, np. rozporządzenie Ministra Skarbu Państwa z 1.08.2003 roku w sprawie szczegółowego trybu przeprowadzenia przetargów na dzierżawę nieruchomości zasobów własności skarbu państwa. Ustawa ta z 19.10.1991 roku zawiera przepisy dotyczące m.in. instytucji leasingu rolniczego, trybu zawierania umów, zasad ustalania czynszu dzierżawnego, prawa pierwszeństwa nabycia nieruchomości.

    Obowiązki wydzierżawiającego grunt rolny:

    Obowiązki dzierżawcy:

    Czynsz:

    W świetle KC dzierżawa może być zawarta na czas oznaczony albo nieoznaczony, jednakże dzierżawę zawartą na okres dłuższy niż 30 lat uznaje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nieoznaczony.

    KC art. 704: w przypadku braku postanowień dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na 1 rok naprzód na koniec roku dzierżawnego.

    Natomiast w odniesieniu do dzierżawy od Agencji Nieruchomości Rolnych ustawa z dnia 19.10.1991 wprowadza zasadę, że dzierżawa może być zawarta tylko na czas oznaczony. Ustawodawca nie określił jednak czasu trwania tej umowy - w praktyce zawierane są umowy wieloletnie, najczęściej na 10 lat.

    Jeżeli chodzi o dzierżawę prywatnych gruntów rolnych umowy zawierane są w trybie ofertowym lub negocjacji, natomiast w przypadku dzierżawy od Agencji Nieruchomości Rolnych umowy zawierane są po przeprowadzeniu procedury przetargowej (przetarg ograniczony, nieograniczony)

    Instytucje ułatwiające dzierżawcy nabycie przedmiotu dzierżawy:

    Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 11.06.2003 roku „o kształtowaniu ustroju rolnego”, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy dzierżawcy nieruchomości rolnych jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

    Zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 19.10.1991 roku pierwszeństwo to przysługuje:

    Instytucją, która umożliwia dzierżawcy nabycie dzierżawionych gruntów jest tzw. leasing rolniczy uregulowany w art.38 ustawy z dnia 19.10.1991

    Zgodnie z tym artykułem mienie wchodzące w skład własności rolnej skarbu państwa może być wydzierżawione osobie fizycznej lub prawnej z zapewnieniem dzierżawcy prawa kupna przedmiotu dzierżawy najpóźniej z upływem okresu, na jaki została zawarta umowa.

    17.11.2006

    POJĘCIE NIERUCHOMOŚCI ROLNEJ

    Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego:

    Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego może nastąpić w 2 trybach:

    - w drodze umowy

    - w drodze orzeczenia spadku

    W drodze umowy:

    W drodze umowy zniesienie współwłasności może nastąpić przez:

    - podział gospodarstwa rolnego między wszystkich współwłaścicieli tak, że każdy ze współwłaścicieli staje się właścicielem części na jakie gospodarstwo rolne zostało podzielone odpowiednio do wysokości swojego udziału

    - nabycie przez jednego ze współwłaścicieli udziałów pozostałych współwłaścicieli w ten sposób, że współwłaściciel staje się właścicielem całego gospodarstwa rolnego

    - sprzedaż wspólnego gospodarstwa i podział uzyskanej stąd kwoty między wszystkich współwłaścicieli

    W drodze orzeczenia spadku:

    Sądowe zniesienie współwłasności może nastąpić również przez:

    - podział, ale sąd dokona podziału tylko wówczas jeżeli nie będzie on sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej

    - przyznanie jednemu ze współwłaścicieli zobowiązania spłaty pozostałych

    Jeżeli sposób podziału gospodarstwa jest niedopuszczalny to sąd przyzna gospodarstwo temu ze współwłaścicieli, na którego wyrażą zgodę pozostali współwłaściciele.

    W razie braku zgody przyzna temu, który to gospodarstwo prowadzi lub stale w nim pracuje.

    Jeżeli żaden ze współwłaścicieli nie spełnia powyższego warunku lub kilku z nich spełnia powyższe warunki, to sąd przyzna to gospodarstwo temu ze współwłaścicieli, który daje najlepszą gwarancję należytego prowadzenia.

    Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego otrzymują spłaty.

    Sąd ustala wysokość spłaty w pierwszej kolejności wg zgodnego porozumienia współwłaścicieli.

    W razie braku zgody sąd sam ustala wysokość spłat, ale wówczas może dokonać ich obniżenia mając na uwadze:

    a. typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności

    b. sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat oraz współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania

    c. sprzedaż przez sąd gospodarstwa rolnego.

    DZIEDZICZENIE GOSPODARSTW ROLNYCH

    O tym jakie przepisy stosuje się do dziedziczenia gospodarstwa rolnego decyduje w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego 31.01.2001r. chwila otwarcia spadku.

    Jeżeli:

    1. Otwarcie spadku nastąpiło do dnia 13.02.2001r. to do dziedziczenia gospodarstwa rolnego stosuje się przepisy ogólne o dziedziczeniach gospodarstw rolnych

    1. Gdy otwarcie spadku nastąpiło po 13.02.2001r. wówczas stosuje się przepisy ogólne, tzn. te same, co do dziedziczenia innego majątku spadkowego

    Dziedziczenie gospodarstwa rolnego z ustawy: jeżeli otwarcie spadku nastąpiło do dnia 13.02.2001r.

    0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic
    Jeżeli obszar takiego gospodarstwa przekracza 1ha gruntów rolnych to do jego dziedziczenia z ustawy stosuje się przepisy szczególne, które ograniczają krąg upoważnionych do dziedziczenia.

    Dziedziczą dzieci i małżonek, jeżeli nie ma dzieci, to małżonek i reszta grupy.

    W pierwszej kolejności powołani do dziedziczenia są zstępni i małżonek. W razie braku zstępnych - małżonek z rodzicami, rodzeństwem, dziećmi rodzeństwa.

    W razie braku małżonka i krewnych spadek dziedziczy gmina.

    Wszyscy spadkobiercy powinni spełniać 1 z następujących warunków:

    - pracować stale bezpośrednio przy produkcji rolnej

    - mieć przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej

    - być małoletnim, uczęszczać do szkół lub pobierać naukę w zawodzie

    - być trwale niezdolnym do pracy

    3 kategorie spadkobierców dziedziczy tytułem szczegółowego zastępstwa:

    - wnuki i dalsi zstępni

    - rodzeństwo spadkobiercy

    - dzieci rodzeństwa spadkobiercy

    Dziedziczą oni nawet wówczas, gdy zstępni spadkobiercy nie mogą gospodarstwa dziedziczyć, gdyż nie spełniają warunków, natomiast wymienione kategorie spadkobierców spełniają 1 z następujących warunków:

    - pracuje stale bezpośrednio przy produkcji rolnej

    - posiada przygotowanie zawodowe

    Jeżeli żaden ze spadkobierców nie spełnia warunków do dziedziczenia gospodarstwa rolnego albo jedyną osobą uprawniona do dziedziczenia jest osoba trwale niezdolna do pracy, to gospodarstwo dziedziczą spadkobiercy wg zasad ogólnych.

    Dziedziczenie testamentowe gospodarstwa rolnego

    Od czasu nowelizacji kodeksu cywilnego z 1990r. spadkobiercom testamentowym gospodarstwa rolnego może być każda osoba czy to fizyczna, czy prawna.

    Dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne:

    Dział ten może nastąpić w drodze umowy albo w drodze orzeczenia spadku - zobacz zniesienie współwłasności.

    PRZECIWDZIAŁANIE NIEFORMALNEMU OBROTOWI NIERUCHOMOŚCIAMI ROLNICZYMI:

    Obrót nieformalny jest to obrót dokonywany w innej formie niż w formie aktu notarialnego. Umowy przenoszące własność nieruchomości, ale zawarte w innej formie są nieważne.

    Aktualnie obowiązują instrumenty przeciwdziałające nieformalnemu obrotowi:

    24.11.2006

    Ustawa z dnia 11.04.2003r. „O kształtowaniu ustroju rolnego” określa zasady kształtowania ustroju rolnego, następuje ono przez:

    1. poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych

    2. przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnej

    3. zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach

    Głównymi instrumentem kształtowania ustroju rolnego wynikającymi z ustawy z 11.04.2003r. jest prawo pierwokupu oraz prawo wykupu (nazywane również uprawnieniem z art. 4).

    PRAWO PIERWOKUPU:

    Polega na przyznaniu określonemu podmiotowi pierwszeństwa kupna oznaczonej rzeczy na wypadek gdyby właściciel zawarł umowę sprzedaży z osobą trzecią. Zgodnie z art.3 ustęp 4 ustawy „o kształtowaniu ustroju rolnego” prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Agencji Nieruchomości Rolnych przez osobę fizyczną lub osobę prawną ( przez jednostkę nie posiadającą osobowości prawnej).

    Prawo pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych przysługuje w sytuacji:

    Prawo pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych nie przysługuje w sytuacji jeżeli w wyniku nabycia nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni użytków rolnych nie większej niż 300ha, a nabywana nieruchomość rolna położona jest w gminie, której ma miejsce zamieszkania nabywca lub w gminie sąsiedniej.

    Prawa pierwokupu przysługującego Agencji nie stosuje się również jeżeli nabywca nieruchomości jest osobą bliską zbywcy lub spółdzielnia produkcji rolnej (w przypadku sprzedaży przez jej członka nieruchomości rolnej, stanowiący wkład gruntowy w tej spółdzielni)

    Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rolnej rażąco odbiega od wartości rynkowej Agencja Nieruchomości Rolnych wykonująca prawo pierwokupu może w terminie 14 dni od złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości.

    PRAWO WYKUPU:

    Jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży (np. umowa darowizny, umowa dożywocia) Agencja Nieruchomości Rolnych działająca na rzecz skarbu państwa może złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości za zapłatą równowartości pieniężnej.

    Uprawnienie (prawo wykupu) Agencji Nieruchomości Rolnych w sprawie prawa wykupu nie przysługuje:

    Do wykonania uprawnienia art.4 (prawa wykupu) stosuje się odpowiednio przepisy KC dotyczące prawa pierwokupu.

    Gospodarstwo rodzinne - zgodnie z konstytucją RP podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne.

    Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:

    - prowadzone przez rolnika indywidualnego

    - w których łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300ha

    Pojęcie rolnika indywidualnego:

    Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nie przekraczającej 300ha prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne posiadającego kwalifikacje rolnicze zamieszkałego w gminie, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa

    Osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne jeżeli podejmuje wszelakie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie.

    Osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze jeżeli uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zasadnicze lub wykształcenie średnie lub wyższe osobiście prowadziła gospodarstwo rolne lub pracowała w gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat.

    UMOWA KONTRAKTACJI

    Regulacja prawna umowy kontraktacji zawarta została z KC (art. 613 - 626)

    Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć o dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenia dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego świadczenia.

    1.12.2006

    UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

    Ewolucja przepisów w zakresie zabezpieczania starości rolników indywidualnych.

    Do 1962 r. zabezpieczeniu starości rolnika indywidualnego służyły wyłącznie instytucje prawa cywilnego, dokładnie umowy takie jak:

    Z uwagi na migrację młodych ludzi ze wsi do miast na wsi pojawiło się zjawisko gospodarstw rolnych bez następców, które utrudniało wykorzystanie wymienionych umów na zabezpieczenia starości.

    Ponadto rolnicy niechętnie korzystali z umowy dożywocia mając świadomość trudnych losów dożywotnika. Zwłaszcza, gdy nie wchodziło w rachubę przeniesienie własności na rzecz osoby bliskiej. Z tego względu pojawiła się potrzeba wprowadzenia specjalnych rozwiązań prawnych z zakresu prawa administracyjnego. Wprowadzono to po raz pierwszy w czerwcu 1962r. , co otwiera okres rozwoju prawnych form zabezpieczenia starości zwany okresem renty za ziemię

    28 czerwca 1962r. została wydana ustawa, która regulowała zabezpieczenie emerytalne rolników i umożliwiała uzyskanie przez nich renty za przekazanie gospodarstwa rolnego na własność państwu. W tym zakresie ustawa ta została zmieniona 24.01.1968 „o przekazaniem gospodarstw za rentę na własność państwa”.

    Wszystkie te ustawy mają cechy:

    W 1977r. została wydana ustawa „o zabezpieczeniu rolników i ich rodzin” - otwiera okres ubezpieczeniowy

    Ustawa 1977r wprowadziła kilka nowości:

    Ustawa z 1977 została zastąpiona przez ustawę z 1982 r. „o ubezpieczeniach społecznych rolników indywidualnych” znowelizowana w 1989 i 1990 i ostatecznie zastąpiona ustawą z 20.12.1990r. Ustawa ta ma już wyraźnie charakter ubezpieczeniowy. Przesłanki uzyskania świadczeń emerytalnych są takie same jak świadczeń ogólnych przepisach emerytalnych , z tym, że do obsługi tego systemu ubezpieczeń rolniczych została powołana odrębna instytucja w postaci Kasy Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych (KRUS)

    Podmiotowy i przedmiotowy zakres ubezpieczeń społecznych:

    Takim ubezpieczeniem objęci są:

    Ubezpieczenie rolnika obejmuje:

    Temu ubezpieczeniu podlega rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego albo domownik takiego rolnika, jeżeli ten rolnik, lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury.

    Poza tym temu ubezpieczeniu można podlegać na wniosek, jeżeli działalność rolnicza stanowi główne źródło utrzymania rolnika, czy domownika.

    Z tytułu tego ubezpieczenia przysługują takie świadczenia, jak:

    Z kolei temu ubezpieczeniu podlegają z mocy prawa :

    Natomiast na wniosek obejmuje się takim ubezpieczeniem takiego rolnika i robotnika, który podlega ubezpieczeniu chorobowemu, macierzyńskiemu, wypadkowemu.

    Z tytułu takiego ubezpieczenia przysługują takie świadczenia jak:

    PRZESŁANKI UZYSKANIA EMERYTURY

    Emerytura przysługuje rolnikowi, który spełnia łącznie warunki:

    Ustawa wprowadziła możliwość uzyskania tak zwanej wcześniejszej emerytury, ale wówczas rolnik musi spełnić 3 przesłanki:

    Sama ustawa stanowi, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani małżonek nie jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego i nie prowadzi działu specjalnego przy czym ustawa wymienia dalej wyjątki:

    8.12.2006

    PRZESŁANKI UZYSKANIA RENTY

    Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

    WYSOKOŚĆ EMERYTURY I RENTY

    Zarówno emerytura jak i renta rolnicza składa się z 2-óch części:

    1. Z części składkowej

    2. Z części uzupełniającej

    Ad. 1 Z części składkowej

    Ad. 2 Z części uzupełniającej

    OCHRONA ŚRODOWISKA

    Uprzemysłowienie, a także urbanizacja kraju wpływają nie tylko na zmniejszenie zasobów gruntów rolniczych, ale również na pogorszenie warunków przyrodniczych prowadzenia działalności rolniczej. Na te warunki może również oddziaływać negatywnie sama działalność rolnicza.

    Z tego względu polski ustawodawca od przeszło 30 lat stara się chronić grunty rolne jako dobro nie pomnażalne, po raz pierwszy w sposób całościowy problematyka ochrony gruntów rolnych została uregulowana ustawą z dnia 26.10.1971 „o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów”.

    Ta ustawa została zastąpiona przez ustawę z 26.03.1982 r., która mimo zmian okazała się niedostateczna do potrzeb ustroju gospodarki rynkowej, z tego względu została zastąpiona przez nową ustawę z 3.02.1995 r.: ”O ochronie gruntów rolnych i leśnych”, ta ustawa wzorem poprzednich bardzo szeroko ujmuje przedmiot ochrony, mianowicie grunty rolne, takimi gruntami są nie tylko grunty oznaczone w ewidencji gruntów jako użytki rolne, ale również np. grunty pod budynkami mieszkalnymi i innymi budynkami wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnego i służącymi produkcji rolnej oraz przetwórstwu rolno - spożywczemu. Grunty pracowniczych ogrodów działkowych , a nawet grunty dojazdowe do gruntów rolnych. Jest to, jak widać bardzo szerokie ujęcie problemu ochrony środowiska.

    Wg ustawy z 3.02.1995 roku ochrona gruntów rolnych polega na:

    1. ograniczeniu przeznaczenia ich na cele nierolnicze

    2. zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów oraz szkodom produkcji rolnej powstającym w skutek działalności nierolniczej

    3. rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów

    4. zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych

    Zatem w świetle ustawy można wyróżnić 3 podstawowe kierunki prawnej ochrony gruntów rolnych:

    1. ochrona zasobów gruntów rolnych (czyli ochrona ilościowa gruntów rolnych)

    2. przeciwdziałanie degradacji (czyli ochrona jakościowa gruntów rolnych)

    3. rekultywacja i zagospodarowanie gruntów rolnych

    Ad. 1 Ochrona zasobów gruntów rolnych

    W zakresie ochrony gruntów rolnych ustawodawca reguluje 2 zagadnienia:

    1. Przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze

    2. Wyłączenie gruntów rolnych z produkcji rolnej

    Ad. A Przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze

    W ramach ochrony ilościowej gruntów rolnych większe znaczenie mają przepisy, które ograniczają przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze. Przez przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze rozumie się przeznaczenie innego niż rolnicze lub leśne użytkowanie gruntów

    Tylko grunty rolne, które nie zostały przeznaczone na cele nierolnicze mogą być wyłączone z produkcji rolnej; by ograniczyć przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze ustawodawca:

      1. sformułował zasady tego przeznaczenia oraz

      2. określił tryb postępowania w sprawach o zmianę przeznaczenia

    15.12.2006

    ad. a Można wymienić 3 zasady przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze:

        1. na cele nierolnicze i leśne należy przeznaczyć nieużytki, a w razie ich braku grunty o najmniejszej przydatności do prowadzenia produkcji rolniczej

        1. przy projektowaniu, budowaniu, rozbudowywaniu lub modernizacji obiektów związanych z działalnością przemysłową a także innych obiektów budowlanych należy stosować rozwiązania, które ograniczają skutki ujemnego oddziaływania na grunt

        1. przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze, które wymagają zgody odpowiedniego organu dokonuje się w miejscowych planach zagospodarowywania przestrzennego.

    ad. b

    Przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze wymaga zgody odpowiedniego organu tj. w zależności od rodzaju gruntu, jego klasy, powierzchni albo właściwego ministra albo wojewody.

    Zgoda jest udzielana na wniosek wójta. Występujący o zgodę musi uzasadnić nie tylko potrzeby zmienienia przeznaczenia gruntu, ale również uzasadnić projektowe przeznaczenie z ekonomicznego punktu widzenia (wskazując), mając na uwadze sumę należności i opłat rocznych, a także przewidywany rozmiar start, które poniesie rolnictwo z tytułu ujemnego oddziaływania przemysłu na grunty rolne.

    Ad. B Wyłączenie gruntów rolnych z produkcji rolnej

    Grunty rolne, które zostały przeznaczone na cele nierolnicze mogą być wyłączone z produkcji rolnej.

    Samo wyłączenie jest czynnością faktyczną i polega na rozpoczęciu innego niż rolnicze użytkowania gruntów. Rozpoczęcie innego użytkowania odbywa się na podstawie decyzji administracyjnej zezwalającej na wyłączenie gruntów rolnych z produkcji rolnej. Jednocześnie decyzja ta określa obowiązki, które ciążą na podmiocie wyłączającym grunty z produkcji rolnej.

    Obowiązki te to:

    - obowiązek uiszczenia należności; przez należności rozumie się jednorazową opłatę z tytułu trwałego wyłączenia gruntu z produkcji

    - obowiązek uiszczania opłat rocznych, przez które rozumie się opłaty roczne z tytułu użytkowania na cele nierolnicze gruntów wyłączonych z produkcji w wysokości10% należności wyrażonej w tonach ziarna żyta uiszczaną w razie trwałego wyłączenia przez 10 lat, a w przypadku nietrwałego wyłączenia przez tego wyłączenia, ale nie dłużej niż przez 20 lat od chwili wyłączenie tych gruntów z produkcji

    - obowiązek zdjęcia wierzchniej próchniczej warstwy gleby z gruntów z klasy od I do IV oraz torfowisk w celu poprawy struktury, wartości użytkowej innych gruntów

    Ad. 2 Przeciwdziałanie degradacji (czyli ochrona jakościowa gruntów rolnych)

    Ustawodawca reguluje 2 zagadnienia:

    a. nakłada na właściciela, posiadacza gruntów rolnych stanowiących użytki rolne oraz gruntów zrekultywowanych na cele rolnicze, określone obowiązki

    Każdy właściciel jak i posiadacz gruntów rolnych ma obowiązek przeciwdziałania degradacji gruntów rolnych, przeciwdziałania erozji gleby.

    W celu przeciwdziałania erozji właściwy organ (starosta) może nakazać właścicielowi zalesienie, zadrzewienie lub zakrzewienie gruntów lub założenie na gruntach trwałych użytków zielonych.

    Właścicielowi gruntów przysługuje zwrot kosztów zakupu pożądanych nasion i sadzonek ze środków funduszu ochrony gruntów rolnych.

    Jeśli wykonanie tego nakazu spowoduje szkody wynikające ze zmniejszenia produkcji roślinnej to właścicielowi gruntów przysługuje odszkodowanie ze środków funduszu ochrony gruntów rolnych przez okres 10 lat.

    Ponadto na każdym właścicielu ciąży obowiązek utrzymania w stanie sprawności technicznej urządzeń przeciw erozyjnych oraz melioracji wodnych.

    Jeśli z winy właściciela wystąpi inna forma degradacji gruntów to wójt w drodze decyzji nakaże właścicielowi wykonanie w określonych terminie należnych zabiegów, a w razie niewykonania może zarządzić wykonanie zastępcze na koszt właściciela gruntu.

    b. określa zasady koegzystencji rolnictwa i przemysłu na obszarach ograniczonego użytkowania

    Obszary ograniczonego użytkowania istnieją obok obszarów przemysłowych. Dla tych obszarów sporządzone są plany zagospodarowania.

    Jeśli rolnik prowadzi działalność rolniczą zgodnie z planem wtedy za szkody w produkcji rolnej przysługuje mu odszkodowanie.

    Jeśli postępuje niezgodnie z planem, to właściwy organ może mu nakazać zniszczenie upraw, czy dokonanie uboju zwierząt.

    Ad. 3 Rekultywacja i zagospodarowanie gruntów rolnych

    W skutek działalności nierolniczej grunty rolne mogą albo całkowicie utracić wartość użytkową albo ich wartość użytkowa może ulec obniżeniu.

    Rekultywacja jest działaniem, które polega na przywróceniu lub nadaniu gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych.

    Do rekultywacji zobowiązany jest podmiot, który spowodował dewastację, degradację gruntów.

    Jeśli taki podmiot jest nieznany albo degradacja, dewastacji a jest skutkiem klęski, to rekultywacja jest finansowana ze środków publicznych.

    Rekultywacji dokonuje się wtedy, gdy grunty są niezdolne do uprawy i powinno się ją zakończyć w terminie do 5 lat.

    Po zakończeniu rekultywacji następuje zagospodarowanie gruntów, a więc użytkowanie gruntów na cele rolnicze, leśne lub inne użytkowanie gruntów zrekultywowanych.

    5.01.2007

    SCALANIE GRUNTÓW

    Ewolucja regulacji, ocena scalania

    Scalanie gruntów polega na zamianie gruntów przeprowadzanych w postępowaniu administracyjnym w celu poprawy rozłogu gruntów rolnych. Jest instytucją występującą prawie we wszystkich porządkach prawnych.

    W Polsce w okresie międzywojennym scalanie gruntów było uregulowane w odrębnej ustawie i prowadzone w bardzo szerokim zakresie. Po II wojnie światowej akcja scalania została znacznie ograniczona. W celu poprawy rozłogu gruntów rolnych należących do rolniczej spółdzielni produkcyjnej została wprowadzona instytucja wymiany gruntów.

    Ustawa o scalaniu i wymianie gruntów regulowały już dwie instytucje prawne:

    1) scalanie gruntów,

    2) wymianę gruntów w celu poprawy rozłogu gruntów należących do rolniczych jednostek gospodarki uspołecznionej.

    Ponieważ w toku wymiany gruntów często dochodziło do naruszania interesu klasy chłopskiej ta instytucja została pominięta w kolejnej ustawie z 23.03.82r. Nowelizacja tej ustawy dokonana była pod koniec lat 80tych i wprowadziła znowu instytucje wymiany gruntów, obecnie jest po prostu zamianą gruntów przeprowadzaną w postępowaniu administracyjnym i na każdym etapie postępowania wymagana jest zgoda wszystkich uczestników wymiany.

    Scalanie gruntów służy likwidacji:

    Postępowanie scaleniowe

    Postępowanie scaleniowe jest wieloetapowe, przeprowadza je starosta z działań z zakresu administracji rządowej ze środków budżetu państwa, ale finansować to można także z publicznych środków wspólnotowych, ze środków jednostek budżetu terytorialnego.

    Jeżeli postępowanie to prowadzone jest zgodnie z budową autostrady koszt pokrywa Generalna Inspekcja Dróg i Autostrad

    Postępowanie obejmuje 3 etapy:

    1. Wszczęcie postępowania

    2. Oszacowania gruntów

    3. Opracowanie projektu i jego scalenie

    Ad.1 Wszczęcie postępowania

    Może być wszczęte:

    1. Na wniosek

    - w większości właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalania lub na wniosek właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszary scalania.

    1. Z urzędu

    - jeżeli grunty zasobów własności rolniczych skarby państwa, których powierzchnia przekracza 10%projektowanego obszary scalania nie mogą być racjonalnie wykorzystane bez scalenia. -

    - jeżeli ukształtowanie rozłogu gruntów na projektowanym obszarze na skutek działalności przemysłowej zostało znacznie pogorszone

    - jeżeli wystąpi z wnioskiem osoba, której grunty wymagają poprawienia rozłogu a jednocześnie scalenie to nie pogorszy warunków gospodarczych innym uczestnikom postępowania.

    Wszczęcie występuje w drodze postępowania. Jeżeli liczba osób przekracza 10 to postępowanie prowadzi się z członkami rady uczestników scalania jako społecznego organu doradczego. Jeżeli postępowanie dotyczy lasów to z chwilą jego wszczęcia wstrzymuje się wydawanie zezwoleń na wyrąb drzew. Organ prowadzący postępowanie występuje do sadu z wnioskiem o uiszczenie wzmianki do księgi wieczystej o wszczęciu postępowania. Jeżeli nieruchomość nie ma księgi wieczystej to taki wniosek składa się do istniejących dokumentów. Wzmianki o wszczęciu postępowania za wszystkie późniejsze zmiany własności pozostają bez wpływu na przebieg postępowania scalenia, chyba ze dokonane zostały za zgodą organu prowadzącego postępowanie.

    Ad.2 Oszacowania gruntów

    Oszacowania gruntów dokonuje upoważniony przez starostę geodeta, projektant scalania przy udziale powołanej komisji. Uczestnicy scalania określają zasady szacunku gruntów. Jeśli tego nie uczynią albo, gdy szacunek narusza słuszny interes uczestnika wówczas wyjątkowo starosta dokonuje szacunku gruntów. Wyniki szacowania podaje się do publicznej wiadomości. Uczestnicy mogą składać zażalenia, zgodę na dokonany szacunek uczestnicy wyrażają w formie uchwały.

    Ad.3 Opracowanie projektu i jego scalenie

    Projekt scalania opracowuje geodeta, projektant scalania przy udziale komisji. Taki projekt uwzględniać musi plany zagospodarowania przestrzennego. Projekt wyznacza się na gruncie i ukazuje uczestnikom scalania. Uczestnicy mogą składać zastrzeżenia do projektu. Wszystkie zmiany projektu wymagają zawsze oznaczenia na gruncie i okazaniu uczestnikom scalania. Jeżeli większość uczestników nie zgłosi zastrzeżeń to projekt może być zatwierdzony. Zatwierdzenie następuje w formie decyzji starosty, i to kończy postępowanie scaleniowe.

    Stanowi ona podstawę do:

    1) ujawnienia nowego stanu własności w księdze wieczystej,

    2) wprowadzenia uczestników w przydzielone im grunty.

    Zasady scalenia gruntów

    Na podstawie ustawy o zasadach scalenia gruntów można sformułować kilka zasad w tym 3 zasady o charakterze podstawowym:

    1. Zasada równych wartości gruntów wydzielonych w zamian za grunty objęte scaleniem. Za równą wartość uważa się wartość nie przekraczającą 3% różnicy. Jeżeli różnica jest większa przyznaje się dopłaty

    2. Zasada wydzielenia takich samych użytków w zamian za grunty objęte scaleniem. Gdy to niemożliwe wydziela się inne użytki i stosuje dopłaty pieniężne

    3. Zasada równej powierzchni gruntów w zamian za grunty objęte scaleniem. Wyjątkowo ustawa dopuszcza przy zachowaniu wartości gruntów przed scaleniem różnie w stosunku do gruntów objętych scaleniem, 20% wartości w gruntach o szczególnej wartości rolniczej lub w przeznaczonych na cele nierolnicze 10% wartości w stosunku do gruntów dotychczas posiadanych

    12.01.2007

    ROLNICTWO EKOLOGICZNE

    Po raz pierwszy w Polsce rolnictwo ekologiczne zostało uregulowane ustawą z dnia 16.03.2001 Roku. Był to wyraz dostosowania naszego prawa do standardów europejskich jako ze w ramach UE rolnictwo ekologiczne zwane tam rolnictwem biologicznym posiada własną rozbudowaną regulacje prawną.

    Polska ustawa stanowiła powtórzenie tej regulacji i dlatego po uzyskaniu członkostwa w UE zachodziła potrzeba wydania nowej regulacji, która nie byłaby tylko regulacji UE. Taka ustawa została wydana w 2004 o rolnictwie ekologicznym. Reguluje ona kompetencje i zadania organów certyfikacji i kontroli biorących udział w procesie uznania danego produktu za produkt rolnictwa ekologicznego.

    Rolnictwem ekologicznym jest takie rolnictwo, w którym produkcja rolnicza prowadzona jest metodami ekologicznymi, czyli takimi, w których stosuje się możliwie w największym stopniu naturalne metody produkcyjne nie naruszające równowagi przyrodniczej.

    Produkcja ekologiczna prowadzona jest w ekologicznych gospodarstwach rolnych.

    Nie każde gospodarstwo może być gospodarstwem ekologicznym. Zależy to od położenia gospodarstwa (na terenie nieskażonym), wymagany jest tez odpowiedni okres przestawienia gospodarstwa rolnego na produkcje ekologiczną. Sam producent występuje z inicjatywą uznania jego gospodarstwa za gospodarstwo ekologiczne. Na podstawie tego wniosku jego gospodarstwo podlega kontroli i certyfikacji. Certyfikaty zgodności stwierdzające zachowanie reguł dla gospodarstwa ekologicznego wydają jednostki certyfikujące (6lub7). Są to jednostki o charakterze prywatnym.

    Tylko produkt wytworzony w gospodarstwie ekologicznym może być oznakowany jako produkt rolnictwa ekologicznego. Producent, który by np. oznakował swoje produkty jako produkty rolnictwa ekologicznego mimo ze wytworzył je niezgodnie z zasadami tego rolnictwa podlega karze. Produkty rolnictwa ekologicznego. Uchodzą za produkty wysokiej jakości. Produkty ekologiczne ( rynek produktów ekologicznych) podlega procesowi globalizacji.

    REJESTRY PUBLICZNE

    W rolnictwie funkcjonuje wiele rejestrów. Po pierwsze ewidencja gruntów. Jest to rejestr o charakterze uniwersalnym, który funkcjonuje nie tylko w rolnictwie gdyż obejmuje wszystkie grunty w Polsce i ma następujące cechy:

    Oprócz tego rejestru rolnictwa dotyczą rejestry specjalne charakterystyczne tylko dla rolnictwa a związane z realizacją wspólnej polityki rolnej.

    Są to takie rejestry:

      1. Krajowy rejestr ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych, oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Ten system uregulowany jest ustawą z 16.12.2003. Prowadzenie tego rejestru należy do ARiMR. Na ten system składa się:

        • Ewidencja producentów rolnych

        • Ewidencja gospodarstw rolnych

        • Ewidencja wniosków o przyznanie płatności

        • Ewidencja dokumentacji związanej z prowadzeniem w/w ewidencji.

      1. System identyfikacji i rejestracji zwierząt uregulowany ustawą z dnia 2.04.2004 służący realizacji mechanizmów wspólnej polityki rolnej. Prowadzona przez ARiMR. Składa się z :

      1. Rejestr przedsiębiorców biorących udział w mechanizmie wspólnej polityki rolnej uregulowanych w ustawie o Agencji rynku rolnego z 2004 roku.

    AGENCJE PŁATNICZE W POLSCE

    Funkcjonują dwie agencje powiązane z realizacją wspólnej polityki rolnej mające charakter agencji płatniczej, są to

    1. Agencja Rynku Rolnego - ARR

    Powstała ustawą z czerwca 1990 roku. Była to prawna ustawa dotycząca rolnictwa wydana po zmianie ustroju. Celem jej jest wpływanie na zachowanie równowagi na rynku rolnym i podniesienie dochodów rolników. Te zadania nie były dobrze realizowane. Z uwagi na członkostwo polski w UE została wydana nowa ustawa o ARR. Ustawa ta uwzględnia już objęcie naszego rolnictwa mechanizmami wspólnej polityki rolnej. Określa między innymi ona organizacje i zadania ARR, która według tej ustawy jest państwową osobą prawną. W jej skład wchodzi:

    Zadania agencji zostały bardzo rozbudowane. Są to zadania związane z realizacją wspólnej polityki rolnej a dokładniej polityki rynkowej.

    1. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - ARiMR

    Powołana ustawą z grudnia 1993 roku jako państwowa osoba prawna. Początkowo zadania tej agencji były związane z poprawą infrastruktury, sytuacji agrarnej. W czasie przekształcenia związana była realizacją prawa przed akcesyjnego. Jego zadania to wspieranie rozwoju obszarów wiejskich.

    Struktura:

    19.01.2007

    PAŃSTWOWA WŁASNOŚĆ W ROLNICTWIE

    PGR: Na początku lat 90 - tych PGR - y znalazły się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej uwarunkowanej przyczynami obiektywnymi i subiektywnymi.

    Obiektywne np. wzrost wysokości odsetek, bariera popytu na produkty rolne, wzrost cen na środki do produkcji rolnej.

    Subiektywne np. nieuzasadnione ekonomiczne podziały większych przedsiębiorstw gospodarki rolnej.

    By uzdrowić sytuację PGR - ów został przygotowany projekt ustawy, lecz prace nad tym projektem zaprzestano, a rząd opracował własny projekt ustawy, która 19.10.1991r. została przyjęta jako ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Ustawa ta była obarczona pewnymi wadami spowodowanymi np. brakiem programu polityki rolne, brakiem wizji rozwoju rolnictwa.

    O kształcie ustawy i jej rozwiązaniu przeważyły względy polityczne.

    Ustawa utworzyła Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa (2003 → Agencja Nieruchomości Rolnej).

    Mienie po likwidowanych gospodarstwach państwa włączono do własności rolnej Skarbu Państwa.

    STATUS AGENCJI:

    FORMY GOSPODAROWANIA:

    Agencja gospodaruje powierzonym jej mieniem w formach określonych w ustawie (przeznaczenie gospodarstwa na cele rolne/gospodarcze i na inne cele).

    Gospodarstwo na cele rolne - formy:

    1. sprzedaż

    2. dzierżawa i najem

    3. wniesienie mienia do spółki

    4. oddanie na czas oznaczonemu administratorowi

    5. przekazanie w zarząd

    6. zamianę nieruchomości

    SPRZEDAŻ - forma stałego zagospodarowania mienia z zasobu własności rolnej Skarbu Państwa.

    Prowadzi ją Agencja lub podmiot, któremu to zleca (np. Gmina).

    Nieruchomości przeznaczone do sprzedaży umieszcza się w wykazie, który ogłasza się w sposób zwyczajowo przyjęty - np. w prasie o zasięgu wojewódzkim.

    Jeżeli okaże, się, że niektórym podmiotom przysługuje prawo pierwszeństwa, to Agencja te podmioty zawiadamia podając cenę nieruchomości oraz termin złożenia wniosku o nabycie. Podmiot z prawem pierwszeństwa nabywa taką nieruchomość, jeżeli złoży oświadczenie zawierające zgodę na nabycie na warunkach podanych w zawiadomieniu.

    Nieruchomości co do których prawo pierwszeństwa nie przysługiwało lub przysługiwało, ale podmiot z prawa nie skorzystał, kierowane są do sprzedaży w drodze przetargu ustnego - licytacji lub w drodze konkursu ofert. Cena nie może być niższa od wartości ustalonej według przepisów.

    Agencja może zarządzić przetarg ograniczony kierowany do podmiotów wymienionych w ustawie np. do rolników indywidualnych (ust. „o kształtowaniu ustroju rolnego”), którzy nabywają nieruchomość w celu powiększenia gospodarstwa rodzinnego.

    DZIERŻAWA - dominująca forma gospodarowania nieruchomościami, bo nie wymaga wyłożenia własnego kapitału, a niektóre nieruchomości nie mogą być sprzedawane.

    Nieruchomości przeznaczone do dzierżawy umieszcza się w wykazie dzierżawców.

    Wyłania się w drodze przetargu - może być to przetarg ograniczony.

    Ustawa dopuszcza tzw. dzierżawę z opcją zakupu, gdy dzierżawca po zakończeniu dzierżawy może nabyć dzierżawioną nieruchomość.

    GRUPY PRODUCENTÓW ROLNYCH

    Słabością rolnictwa jest rozproszenie podaży w stosunku do skoncentrowanego popytu, dlatego podmiot, który organizuje popyt zajmuje dominującą pozycję na rynku rolnym, może wpływać na poziom cen a tym samym na poziom dochodów rolniczych. Dlatego wspólna polityka rolna już od lat 70 - tych wspiera rozwój związków producentów rolnych tworzonych głównie w celach marketingowych.

    Wyrazem dostosowania naszego prawa do prawa wspólnoty - ustawa z 15.09.2000r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie niektórych ustaw.

    Takie grupy mogą tworzyć:

    o ile prowadziły gospodarstwo rolne lub działalność rolniczą w zakresie działów specjalnej produkcji rolnej.

    Grupa producentów rolnych - osoba prawna, traktowana jako przedsiębiorca, aby taka osoba prawna mogła być zarejestrowana jako grupa producentów rolnych musi:

    Osoba prawna, która spełnia w/w przesłanki może być zarejestrowana jako grupa producentów rolnych.

    Rejestr Grup prowadzi marszałek województwa, który wydaje decyzję o spełnieniu warunków i dokonuje wpisu grupy do rejestru.

    Grupa korzysta z pomocy publicznej w tym w ramach wspólnej polityki rolnej.

    Grupy mogą tworzyć związki grup (podlegają rejestracji w Rejestrze prowadzonym przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi)

    Egz. - 5 pytań - krótkie odpowiedzi

    (Kto jest członkiem Izby Rolniczej?

    Etapy postępowania scaleniowego.)

    1

    SPADKODAWCA

    dzieci małżonek rodzice rodzeństwo

    wnuki dzieci rodzeństwa

    I gr.

    II gr.


    Wyszukiwarka