ZESTAW 1

1.Omowić systemy uprawy w rzędach ??

UTRZYMANIE GLEBY W MIĘDZYRZĘDZIACH: czarny ugór mechaniczny, czarny ugór mechaniczny + rośliny okrywowe, murawa

Nie wolno tu stosować ugoru herbicydowego, jedynie w jagodowych ugór herbicydowy na całej powierzchni.

Charakterystyka sposobów utrzymywania gleby w międzyrzędziach, chwasty niszczy się systematyczną uprawą mechaniczną stosując np. bronę talerzową, średnio co 2 tyg.

Czarny ugór mechaniczny dodajemy obornik 30-40 t/ha

Zalety: dobre zaopatrzenie roślin w wodę, dobre przewietrzanie gleby, eliminowanie szkodliwych gryzoni, mniejsza powierzchnia wypromieniowania ciepła w okresie przymrozków. €€

Wady: pogorszenie struktury gleby, głębsze przemarzanie gleby, trudniejsze utrzymanie śniegu, niszczenie korzeni, utrudniony wjazd do sadu po opadach, zniszczenie liczebności pasożytniczych i drapieżnych owadów, wysokie koszty zastosowania, tworzą się koleiny, erozja gleby, wypłukiwanie składników mineralnych, możliwość przedłużania wzrostu drzew ( zbyt późne wejście w okres spoczynku )

Czarny ugór mechaniczny + rośliny okrywowe: do połowy lipca czarny ugór mechaniczny, w połowie lipca wysiew rośliny okrywowej gorczyca biała, rzepak jary, facelia, rzepik; termin przeorania: najlepiej wiosna, jesień- gdy ryzyko wystąpienia gryzoni

Zalety: nagromadzenie się w glebie wody i azotanów, wzbogacenie gleby w substancję organiczną, hamuje proces wypłukiwania z gleby składników mineralnych, konkurują z drzewami o wodę, składniki mineralne późnym latem i jesienią, nieprzebrana zatrzymują śnieg

Wady: po długotrwałym stosowaniu obniża się żyzność gleb, wiosną utrudniony wjazd, duże koszty, erozja gleby

Murawa- w międzyrzędziach. Mieszanka traw: życica trwała 20 kg, kostrzewa czerwona 11kg, wiechlina łąkowa 9kg gatunki płytko się korzeniące nie wydające wysokiego porostu

Zalety: możliwość nie nawożenia obornikiem, poprawa właściwości fizycznych gleby, zmniejszenie ugniatania gleby przez ciągniki, ochrona gleby przed erozją, możliwość przejazdu ciężkim sprzętem, niskie koszty i łatwość pielęgnacji murawy, płytkie przemarzanie gleby, zwiększenie przyswajalności niektórych składników glebowych, sprzyja wybarwieniu się owoców jesienią murawa ogranicza poziom azotu w glebie, a duża zawartość azotu ogranicza intensywność rumieńca, łatwiejsze wejście drzew w okres spoczynku zimowego

Wady: duże zużycie wody, duże zapotrzebowanie i intensywne pobieranie składników pokarmowych, większa powierzchnia wypromieniowania ciepła, sprzyjające warunki do rozwoju gryzoni,

Termin wysiewu: 2-4 lata przed sadzeniem, potem zniszczyć herbicydem murawę w rzędach, Wysiew murawy w co 2 międzyrzędziu

Pielęgnacja murawy: kosimy 7-10 razy w sezonie, kiedy osiągnie wysokość 15 cm.

2. Zaraza ogniowa - objawy, zwalczanie, szkodliwość

-> Objawy i szkodliwość: poraża głównie grusze i jabłonie oraz podkładki dla tych drzew; patogen może porażać wszystkie nadziemne części roślin; objawy na gruszy i jabłoni się różnią; brak objawów na owocach (jabłoń!); liście stają się brunatne (jabłoń!), nie zasychają i nie opadają; liście stają się czarne (grusza!)(drzewa jak opalone); są objawy na owocach (grusza! - bardziej wrażliwe): owoce mają wodnisto-zielone plamy, które stopniowo ciemnieją, a przez przedchlinki mogą wyciekać krople bakterii; zakażone pędy zwykle w części wierzchołkowej; pędy obumierają i haczykowato się zakrzywiają tworząc „pastorały”; zakażenie pojawia się od góry do dołu; na gałęziach, konarach i pniach rany nekrotyczne zaczynają się od zranienia i przesuwają ku dołowi w postaci klina; bakterie przez tkanki mogą dostać się nawet do korzeni; bakterie nie atakują drewna; na zakażonych organach w wysokiej temperaturze i przy wilgotności powietrza pojawiają się szarobiałe, lepkie wycieki kolonii bakterii, które później stają się pomarańczowe; miękisz korowy jest bardzo uwodniony, jakby nasączony tłuszczem; kwiaty - obumierają i brunatnieją (jabłoń!) lub czernieją (grusza!); nie wysychają i nie opadają; od kwiatów zamierają krótkopędy;

choroba kwarantannowa, podlega obowiązkowemu zwalczaniu!

-> Objawy na żywicielach pośrednich: rośliny różowate: głóg - liście czernieją; irga - liscie brunatnieją.

-> Cykl rozwojowy: Na wiosnę źródłem infekcji są zrakowacenia na zdrewniałych częściach roślin żywicielskich.; W klimacie ciepłym i wilgotnym - zakażenie przez kwiaty. Wyciekające bakterie przenoszone są przez ptaki, owady, wiatr, deszcz.; W Polsce zakażenia głównie przez zranienia (cięcie, gradobicia, zbiór owoców). Duże znaczenie mają owady gryzące i ssące oraz wtórne kwitnienie drzew (kwiaty pojawiają się gdy są już owoce). W szkółkach przez szczepienie i okulizację.

-> Zwalczanie:- usuwać porażone konary i gałęzie ze znacznym zapasem zdrowej części; przy silnym zakażeniu karczować i palić całe drzewa; podczas cięcia zamalować duże rany preparatem Funaben 3 lub białą farbą emulsyjną z dodatkiem preparatu miedziowego; po cięciu lub grabieniu wykonać oprysk preparatem miedziowym (np. Miedzian) w stężeniu 0,2 %; dezynfekować narzędzia w 70 % denaturacie lub formalinie; ograniczyć nawożenie azotowe; w sąsiedztwie sadów gruszowych i wrażliwych odmian jabłoni, karczować rośliny żywicielskie (głóg, irga, jarzębina); stosować Regalis (retardant ograniczający wzrost drzew) - zwiększa ich odporność; w zagrożonych rejonach wykonać kilka zabiegów preparatami miedziowymi.

3. Cięcie drzew po posadzeniu - termin,zasady,cel

Cele cięcie: nadawanie drzewom właściwej formy, utrzymywanie właściwego kształtu i rozmiaru korony, zachowanie odpowiedniej proporcji między pędami starymi a młodymi, poprawa jakości owoców, ich wybarwienia i wielkości, zabieg fitosanitarny, odmładzanie drzew i wybijanie młodych pędów po cięciu wydłuża to okres produkcyjności drzew i opóźnia proces ich starzenia

Wpływ cięcia na drzewa owocowe : siła wzrostu, tworzenie się pąków kwiatowych, zawiązywanie owoców, wysokość plonu, jakość owoców, regularność owocowania, zdrowotność drzew

Terminy cięcia drzew

-cięcie zimowe- jabłoń, grusza: wykonanie w okresie spoczynku drzew, sady duże: styczeń- połowa kwietnia zaczynając od odmian odpornych na mróz, sady małe: marzec- Połowa kwietnia

-po kwitnieniu lub w czasie kwitnienia: maj- zalecane przy zbyt intensywnym wzroście drzew gęsto sadzonych- drzewa cięte w tym terminie rosną słabiej

-cięcie letnie- jabłoń grusza: wykonywane w okresie wegetacji, dla odmian letnich- 2 tyg. przed zbiorem owoców VII- 1/2 VII, dla odmian zimowych- 4-5 przed zbiorem owoców 1/2 VIII-1/2 IX, dla pestkowych- po zbiorze owoców VIII( wiśnia, czereśnia, brzoskwinia)

-kombinowane: zimowe, a w lecie tylko wycinanie wilków nadmiernie zagęszczających korony i zacieniających owoce, głównie dla jabłoni ( główny cel: dobre wybarwienie owoców)

Rodzaje cięcia drzew

-po posadzeniu

*cel: 1 etap formowania korony drzewa, wyrównanie dysproporcji pomiędzy systemem korzeniowym a nie uszkodzoną częścią nadziemną

*termin: tylko na wiosnę ( bez względu na termin sadzenia)

-zasady: dla korony wrzecionowej, powszechnie polegającej dla większości getunów

*okulanty nie rozgałęzione- przecięcie przewodnika na wysokość 70-85 cm

*okulanty rozgałęzione- usuwamy wszystkie pędy boczne na wysokość 50-60 cm od ziemi.

• pozostawiamy 3-5 pędów bocznych w 1 piętrze (jeśli pędów jest więcej, wycinamy słabsze);

• skracamy wszystkie pędy boczne > 50 cm; krótszych nie skracamy;

• wycinamy pędy rosnące pod kątem ostrym do przewodnika i zbliżone do niego grubością;

• skracamy przewodnik;

• jeśli są tylko 1-2 pędy boczne = okulant nierozgałęziony.

cięcie formujące koronę (od 1-4 roku po posadzeniu):

• od 1-4 roku po posadzeniu stosuje się mało cięcia i dużo wyginania;

• celem formowania jest zapewnienie przede wszystkim silnej konstrukcji, która zapobiega rozłamywaniu się drzewa;

• mocna korona: konary muszą odchodzić od pnia pod kątem zbliżonym do prostego; konary muszą być znacznie cieńsze od

przewodnika; luźne rozmieszczenie konarów w 1 piętrze (3-5 sztuk); okółki są niedopuszczalne;

• przyginamy przy użyciu: klamerek; gumek; taśm; ciężarków; sznurków (przyczepianych do metalowych drutów).

cięcie regulujące (od 5 roku po posadzeniu):

• reguluje wzrost i owocowanie drzew;

• stosuje się go po zakończeniu formowania;

• wyróżnia się kilka rodzajów cięć : prześwietlające; odmładzające; odnawiające (usuwa się konary na czop); Lorett'a (na krótkopędy).

4.Zakładanie plantacji truskawek

Wym klimat - gl: duże wymagania wodne, najlepszy klimat: wilgotne tereny podgórskie, pas nadmorski, system korzeniowy uszkadzany przy temp. -10°C, rośliny wrażliwe na przymrozki; poziom wody gruntowej nie wyższy jak 50-60 cm ; najlepsze gleby: stosunkowo lekkie, przewiewne, lekko kwaśne o ph 5,5-6,2 nie nadają się na rędziny, gleby ciężkie podmokłe

-> Wystawa :przy uprawie najwcześniejszych odmian powinno wybierać się stanowiska na glebach lekkich , na zboczach południowych -przyspiesza to dojrzewanie (regulowanie terminem zbioru); odmiany późne : na północnych zboczach, na glebie ciężkiej (aby sterować dojrzewaniem owoców)

-> Przedplon: Złe przedplony to: ziemniak, pomidor, malina, ogórek, kapusta, kalafior- występowanie grzybów z rodzaju verticilium , lucerna koniczyna trawa- występowanie opuchlaków.

-> Odpowiednie przedplony: rośliny zbożowe, rzepak, rzepik, gorczyca. Żyto w porównaniu do ugoru: plon wzrósł o 11,4%, tak samo aksamitka 10,8.

-> Przygotowanie gleby przed sadzeniem truskawek:

-nawożenie obornikiem 40 ton/ha (pod przedplon)

-nawożenie mineralne 120 kg/ha K₂O, 100kg/ha P₂O₅

-zniszczenie chwastów trwałych (perz, oset, skrzyp ,powój)

Wszystkie zabiegi należy zakończyć na 2-3 tygodnie przed sadzeniem. Plon zależy od tego jak przygotujemy plantację.

-> Materiał szkółkarski: Ośrodek elitarnego Materiału w Prusach

4 stopnie klasyfikacji : superelita, elita I, elita II, oryginał.

Materiał w stopniu elity musi być wolny od: chorób grzybowych-zgnilizny korony truskawki, verticilioza, antraknoza, biała i czerwona plamistość, mączniak prawdziwy; szkodników- guzaków, węgorka chmielowca , węgorka truskawkowca, długacza zwyczajnego, sztylaka, korzenialka szkodliwego, roztocza truskawkowego; chorób wirusowych i wirusopodobnych; wirusy: mozaiki gęsiówki, pierścieniowej plamistości maliny, czarnej plamistości pomidora, otaśmienie nerwowe liści truskawki. Fitoplazmy :zielenienie płatków truskawki, żółtaczki ostre.

ZESTAW 2

1.objawy nadmiaru i niedoboru makroelementów u jabłoni

Niedobór N - liście małe i cienkie, o zabarwieniu jasno zielonym lub żółtawym. Jednoroczne przyrosty są krótkie i cienkie. Drzewa kwitną obficie, ale zawiązują mało owoców.

Nadmiar N - zbyt silny wzrost drzew, mniejszy rumieniec, owoce źle się przechowują

Niedobór K - zahamowanie wzrostu, cienkie przyrosty, liście małe, plamy nekrotyczne ( różne w zależności od gatunku)

Niedobór Mg - pierwsze objawy na starszych liściach w postaci chlorozy

Niedobór Zn - chloroza między nerwami na młodych liściach, liście mniej wyrośnięte, węższe

Niedobór Fe - chloroza na młodych i potem na starszych liściach, kolor żółty, oprócz nerwów które pozostają zielone

Niedobór Mn - chloroza brzegów i pomiędzy żyłkami, najpierw na starszych liściach

Niedobór B - ograniczony wzrost roślin na wiosnę, na owocach, w ich środku i na powierzchni pojawiają się kolorowe plamy.

2.cięcie regulujące i formujące

cięcie formujące koronę (od 1-4 roku po posadzeniu):

• od 1-4 roku po posadzeniu stosuje się mało cięcia i dużo wyginania;

• celem formowania jest zapewnienie przede wszystkim silnej konstrukcji, która zapobiega rozłamywaniu się drzewa;

• mocna korona: konary muszą odchodzić od pnia pod kątem zbliżonym do prostego; konary muszą być znacznie cieńsze od przewodnika; luźne rozmieszczenie konarów w 1 piętrze (3-5 sztuk); okółki są niedopuszczalne;

• przyginamy przy użyciu: klamerek; gumek; taśm; ciężarków; sznurków (przyczepianych do metalowych drutów).

cięcie regulujące (od 5 roku po posadzeniu):

• reguluje wzrost i owocowanie drzew;

• stosuje się go po zakończeniu formowania;

• wyróżnia się kilka rodzajów cięć : prześwietlające; odmładzające; odnawiające (usuwa się konary na czop); Lorett'a (na krótkopędy).

3.co to są: ubytki nadzwyczajne i naturalne. Wymienić i opisać czynniki wpływające na transpirację

4.Opisać opady i wymienić wymagania wodne gatunków

OPADY ŚNIEGU - pokrywa śnieżna chroni glebę przed zamarznięciem i system korzeniowy przed uszkodzeniami (wymarznięciem), np. gdy była ostra zima truskawki przezimowały pod śniegiem

OPADY GRADU - powodują największe uszkodzenia w okresie V-IX, zakłada się siatki przeciwgradowe, powodują wgłębienia, miąższ skorkowaciały pod skórką,

WYMAGANIA WODNE GATUNKÓW:

-najmniejsze: wiśnie, morele

-średnie: porzeczki czerwone i białe

-duże: porzeczki czarne, agrest, maliny

-największe: poziomki, truskawki

siły wzrostu - brak reakcji na nawadnianie;

Średnia suma opadów w okresie wegetacyjnym wynosi w Polsce 381 mm (w rejonie warszawskim 322 mm, w rejonie bielskim 577 mm): mało opadów:

IV sprzyja rozwojowi drzew owocowych (obniża się lustro wody gruntowej, mniejsze stężenie CO₂, dobry rozwój korzeni, mniej opadów)

V częste i długie opady sprzyjają infekcji liści przez parch jabłoni oraz gorsze zapylenie (podmokłe)

IX i X słoneczna pogoda i brak opadów sprzyjają dobremu wybarwieniu owoców

- obfite opady latem i jesienią połączone z wysoka temperaturą powodują przedłużony wzrost drzew mniejsza wytrzymałość na mróz, nie przygotowanie na zimowanie

- truskawki i maliny mają płytki system korzeniowy opady powinny być rozłożone w czasie i nie w trakcie zbioru - są porażenia przez szarą pleśń

- czereśnie -obfite opady w okresie dojrzewania (od połowy czerwca do końca lipca)- sprzyjają pękaniu owoców

Poza cechami negatywnymi opady są potrzebne !! (nad sadem rozciągane są folie, gdy opady SA zbyt intensywne)

ZESTAW 3

1.Zmęczenie gleby- objawy, zapobieganie, przyczyny

Zmęczenie gleby - CHOROBA REPLANTACYJNA

- choroba replantacji w sadzie polega na ograniczeniu wzrostu i owocowania, a nawet zamieranie drzew sadzonych po tych samych lub po drzewach pokrewnych gatunków: * gatunki wrażliwe: brzoskwinia, jabłoń, wiśnia, czereśnia, truskawka, porzeczka

OBJAWY: nadziemne części roślin skrócenie międzywęźli pędów, zgrubienie liści, korzenie nekrozy, zanik włośników, późne wejście w okres owocowania (po kilku latach), zmniejszenie owoców

PRZYCZYNY:

- czynniki abiotyczne zła struktura gleby, nierównowaga pokarmowa, brak i nadmiar wilgoci, fitotoksyny

- czynniki biotyczne obecność bakterii, promieniowców, grzybów, nicieni

Ograniczanie choroby replantacji: unikać sadzenia drzew po sobie, przerwa 4-5 lat, uprawa roślin motylkowych na zielony nawóz, głęboka orka, wysoka dawka obornika, sadzenie drzew w duże dołki wypełnione świeżą ziemią, rośliny okrywowe: Aksamitka (Tagetes patula), Kostrzewa czerwona (Festuca rubra), stosowanie pozytywnej mikroflory - preparaty bakteryjne Agrobacterium agrobacter - ograniczają występowanie fitotoksycznych grzybów.

2. Nadzorowana ochrona sadów - metoda mechaniczna

Metody mechaniczne:

- Kilkakrotna uprawa gleby oraz uprawa gryki jako przedplonu ogranicza liczebność pędraków.

- Wiosną zbieranie i niszczenie złóż jaj znamionówki tarniówki, pierścienicy nadrzewki, brudnicy nieparki oraz gniazd zimowych kupkówki rudnicy i niestrzępka głogowca.

- Wycinanie pędów i rozetek liściowych porażonych przez mączniaka jabłoni.

- Wycinanie i usuwanie z plantacji malin i porzeczek

- pędów porażonych przedzimkiem malinowcem lub porzeczkowcem

• Wycinanie i odkażanie ran na pniach i konarach spowodowanych przez choroby kory i drewna

• Odpowiednie cięcie i prześwietlanie drzew (parch jabłoni)

• Zbieranie zimą mumii z drzew porażonych moniliozą (źródło infekcji na wiosnę)

• W okresie bezlistnym usuwanie pąków porażonych przez szpeciela wielkopąkowca porzeczkowego

• Zwiększanie na późnodojrzewających odmianach czereśni żółtych pułapek lepowych zwabiających samców nasionnicy trześniówki

• Zanurzanie sadzonek truskawek w wodzie o temp 43ႰC przez 30 minut (termoterapia - zwalczanie roztocza truskawkowego)

Mechaniczne zwalczanie owocówki jabłkóweczki:

• Zakładanie opasek chwytnych z papieru falistego na pniach drzew jabłoni

• Usuwanie starych, wysokopiennych drzew jabłoni

• Zawieszanie pułapek feromonowych zwabiających samce w celu ich zniszczenia oraz określenia lotu motyli i wyznaczenia

terminów opryskiwań (również dla różnych zwójek, owocówki śliwkóweczki, przeziernika porzeczkowca)

• Rozwieszanie po całym sadzie tzw. dyfusorów (plastykowych rureczek z feromonami samic) w celu dezorientacji samców

• Sterylizacja samców promieniami radioaktywnymi (X. Gamma)

3.Wartość odżywcza owoców

Skład chemiczny owoców:

* H₂O : 94% truskawka ; 80% brzoskwinie, śliwki, 7% orzechy włoskie - 4% orzechy laskowe

* Wartość kaloryczna: jabłka: 226 kJ (54kcal/100g); truskawki: 167 kJ (40kcal/100g); leszczyna: 2884 kJ (689kcal/100g);

* Białko (owoce nie wypełniają dziennego zapotrzebowania): jabłka: 0,4g/100g; maliny: 1,4 g/100g;

*Węglowodany: jabłka: 12,6g/100g; porzeczki czarne: 18,4g/100g

-Cukry: glukoza, fruktoza => jedynie w śliwkach, brzoskwiniach i morelach przeważa sacharoza

*Tłuszcze: jabłka: 0,3g/100g , Owoce nie mogą być podstawą, ale uzupełnieniem diety, bo maja dużą wartość dietetyczną

*Zawartość wit. C => szybko ulega rozkładowi w wysokiej temperaturze. Zawartość ta zmienia się, co zależy np. od danej odmiany. Zapotrzebowanie człowieka wzrasta w zależności od warunków w jakich przebywa, np. stres, wzburzenie, palenie tytoniu, spożycie alkoholu, zjedzenie aspiryny): czarna porzeczka:250 mg/100g świeżej masy, truskawka:70 mg/100g św. m., porzeczka czerwona:60 mg/100g św. m., agrest:50 mg/100g św. m., maliny:24 mg/100g św. m., brzoskwinie:7 mg/100g św. m., wiśnie:6 mg/100g św. m., jabłka:5 mg/100g św. M, morele:5mg/100g św. m., gruszki:2 mg/100g św. m., śliwki:2 mg/100g św. m., cytryna:30 mg/100g św. m.

*Zawartość wit. A:=> Warzywa są najlepszym źródłem wit. A. jedynym z owocó , będącym dobrym źródłem wit A są morele: morele:0,3-4,8 mg/100g św. m. (o pomarańczowym zabarwieniu skórki maja więcej); truskawki, maliny:0,3 mg/100g św. m.; brzoskwinie:0,2 mg/100g św. m.; śliwki:0,12 mg/100g św. m.; agrest, porzeczki:0,1 mg/100g św. m.; wiśnie:0,03 mg/100g św. m.; jabłka:0,02 mg/100g św. m.; gruszki:0,01 mg/100g św. m.

*Zawartość wit. PP: morele, brzoskwinie : do 0,8 mg/100g św. m.

*Zawartość wit. B_1:: porzeczki, agrest: do 0,8 mg/100g św. m.

*Zawartość wit. B_2:: truskawki: do 0,8 mg/100g św. m.

*Pektyny: Regulują procesy trawienne, bronią przed nadmiarem i brakiem soków trawiennych. Chronią organizm przed zatruciami metalami ciężkimi, kw. galakturonowy (może się łączyć z tymi metalami). Wpływają na zawartość cukrów, spowalniają wchłanianie cukrów: Porzeczki czarne 1,13%; Śliwki 0,92%; Brzoskwinie 0,9%; Porzeczki czerwone 0,7%; Czereśnie, wiśnie 0,65%; Jabłka i agrest 0,6%; Truskawki 0,55%; Gruszki 0,5%;l Maliny 0,4%

*Kwasy organiczne:- owoce mogą działać odkwaszająco. Głownie zawierają kw. cytrynowy, jabłkowy, małe ilości kw. szczawiowego. Zawartość kwasów: Porzeczki czarne 3,3%; Maliny, agrest 1,8%; Wiśnia 1,8; Porzeczki czerwone 1,6%; Truskawki 0,8%; Czereśnie 0,7%; Śliwki 0,6%; Jabłka 0,5%

*Zawartość K i Fe porzeczki czarne : ^336 mg K/100 g ś.m. ^1,3 mg Fe/100 g ś.m.

4. Metoda wizualna określenia potrzeb nawozowych roślin sadowniczych:

Niedobór N - liście małe i cienkie, o zabarwieniu jasno zielonym lub żółtawym. Jednoroczne przyrosty są krótkie i cienkie. Drzewa kwitną obficie, ale zawiązują mało owoców.

Nadmiar N - zbyt silny wzrost drzew, mniejszy rumieniec, owoce źle się przechowują

Niedobór K - zahamowanie wzrostu, cienkie przyrosty, liście małe, plamy nekrotyczne ( różne w zależności od gatunku)

Niedobór Mg - pierwsze objawy na starszych liściach w postaci chlorozy

Niedobór Zn - chloroza między nerwami na młodych liściach, liście mniej wyrośnięte, węższe

Niedobór Fe - chloroza na młodych i potem na starszych liściach, kolor żółty, oprócz nerwów które pozostają zielone

Niedobór Mn - chloroza brzegów i pomiędzy żyłkami, najpierw na starszych liściach

Niedobór B - ograniczony wzrost roślin na wiosnę, na owocach, w ich środku i na powierzchni pojawiają się kolorowe plamy.

ZESTAW 4

1.Murawa-sposoby jej uprawy, wady i zalety

Murawa- w międzyrzędziach Mieszanka traw: życica trwała 20 kg, kostrzewa czerwona 11kg, wiechlina łąkowa 9kg gatunki płytko się korzeniące nie wydające wysokiego porostu

-> Zalety: możliwość nie nawożenia obornikiem; poprawa właściwości fizycznych gleby; zmniejszenie ugniatania gleby przez ciągniki; ochrona gleby przed erozją; możliwość przejazdu ciężkim sprzętem; niskie koszty i łatwość pielęgnacji murawy; płytkie przemarzanie gleby; zwiększenie przyswajalności niektórych składników glebowych; sprzyja wybarwieniu się owoców jesienią murawa ogranicza poziom azotu w glebie, a duża zawartość azotu ogranicza intensywność rumieńca; łatwiejsze wejście drzew w okres spoczynku zimowego

-> Wady: duże zużycie wody; duże zapotrzebowanie i intensywne pobieranie składników pokarmowych; większa powierzchnia wypromieniowania ciepła; sprzyjające warunki do rozwoju gryzoni

-> Termin wysiewu: 2-4 lata przed sadzeniem, potem zniszczyć herbicydem murawę w rzędach; Wysiew murawy w co 2 międzyrzędziu

- >Pielęgnacja murawy: - kosimy 7-10 razy w sezonie, kiedy osiągnie wysokość 15 cm.

2.Wsakźniki dojrzałości zbiorczej jabłek

owoce zebrane zbyt wcześnie: nie osiągają właściwych walorów smakowych, są mniejsze, mała ilość cukrów, wysoka ilość chlorofilu, słaby rumieniec, zwiększona intensywność transpiracji, są podatne na choroby fizjologiczne

owoce zebrane zbyt późno: duża wielkość, lepsze wybarwienie, szybsze przejrzewanie, krótsza zdolność przechowywania, wrażliwość na uszkodzenia, pokrycie skórki zwartą warstwą wosku, występowanie chorób grzybowych, większa podatność na choroby fizjologiczne

*metody określenia terminu zbioru

pomiar stężenia etylenu: dokonujemy pomiaru w chromatografie gazowym z defektorem płomieniowym jonizacyjnym, gdy z 10 4 owoce > 0,1ppm to przeprowadzamy zbiór

pomiar czasu potrzebnego do wywołania autokatalitycznego wzrostu produkcji etylenu przez owoce zamknięte w hermetycznym naczyniu, liczba godzin*0,125=liczba dni do zbioru, na podstawie 2pomiarów rysujemy wykres i z niego odczytujemy termin zbior

*Metoda indeksowa: Indeks Streifa

WWDZb-wyliczony wskaźnik dojrzałości zbiorczej

WWDZb=jędrnośc miąższu/ekstrakt *wzór skrobiowy

3. Organizacja pracy w plantacji porzeczek (zbiór mechaniczny - zalecenia, wymagania do zbioru mechanicznego)

4. Cięcie drzew ze względu: siłą wzrostu, zawiązywanie pąków kwiatowych, regularność owocowania

-> SIŁA WZROSTU

-cięcie pobudza do wzrostu, zwłaszcza wykonane na wiosnę, cięcie letnie najczęściej osłabia siłę wzrostu

-cięcie wykonane w okresie spoczynku zimowego roślin zwiększa długość przyrostów rocznych lecz jednocześnie zmniejsza wielkość całych drzew w porównaniu do drzew nie cietych

-jeśli cięcie jest intensywne to może ono w sposób trwały zahamować zwiększanie się koron

-cięcie zmienia konstrukcję korony i pokrój drzewa ,młode drzewa nie cięte tworzą koronę luźną, konary długie i wiotkie, pędy zwisające, młode drzewa cięte tworzą koronę zwartą i gęstą, konary grube, pędy sztywne

-drzewa cięte 1:1,2-1,5

-drzewa nie cięte 1:5-6

-Mc Intosh pędy skracane o 1/3 suma przyrostów 57m ,powierzchnia przekroju korony 8,2m natomiast pędy nie skracane suma przyrostów 34m a powierzchnia przekroju korony 14,1m

-> TWORZENIE PĄKÓW KWIATOWYCH:

-cięcie może zahamować ten proces lub opóźnić go nawet o kilka lat

-Mc Intosh tworzy pąki kwiatowe na krótkopędach

-Jonathan tworzy na krótkopędach i długopędach

-Lutówka tworzy tylko na długopędach

-cięcie pobudzając do wzrostu hamuje powstawanie pędów owoconośnych

-im silniejszy wzrost drzew tym później wchodzi ono w okres owocowania

-skracanie pędów bardziej opóźnia formowanie się pąków kwiatowych niż usuwanie pędów,dlatego lepiej jest wyciąć całkowicie co 3 pęd niż skrócić all o 1/3

-cięcie zmniejsza powierzchnię liści na drzewie

-drzewa starsze tworzą więcej pędów owoconośnych niż drzewa młode, dlatego można je ciąć dosyć mocno

-cięcie letnie zwiększając dostęp światła we wnętrzu korony zwiększa liczbę pąków kwiatowych

-> ZAWIĄZYWANIE OWOCÓW:

-nie stwierdzono aby cięcie mogło wywierać wpływ na proces zapylenia i zapłodnienia natomiast może mięc wpływ na rozwój i utrzymanie się zawiązków owocowych na drzewie. Cięcie zmniejszając liczbę pąków kwiatowych sprawia że konkurencja wzajemna między zawiązkami jest mniejsza toteż większy ich procent pozostaje na drzewie

-> WYSOKOŚĆ PLONU

-ujemny wpływ przede wszystkim u młodych drzew

-cięcie pobudzając do wzrostu wegetatywnego osłabia rozwój generatywny

-ogranicza fotosyntezę poprzez zmniejszenie powierzchni liści

-wskutek cięcia zimowego ubywa część pokarmów zgromadzonych w odrzucanych częściach pędów

-ubywa również pąków kwiatowych

-na starszych jabłoniach wystarczy gdy 5-10% kwaitów wyda owoce, przy obfitym kwitnieniu można więc usunąć 1/3 pąków kwiatowych nie powodując strat

-cięcie letnie zwiększając liczbę pąków kwiatowych poprawia równocześnie plenność drzew

-> JAKOŚĆ PLONU

-zależy od wieku drzew i terminu cięcia

-drzewa starsze cięcie wykonane wczesną wiosną zmniejsza liczbę kwiatów, a więc owoce są większe i mają lepszą zdrowotność, zarówno cięcie wiosenne jak i letnie poprawia nasłonecznienie wnętrza korony a więc owoce są lepiej wybarwione

-cięcie letnie zmniejsza ryzyko pojawiania się gorzkiej plamistości podskórnej

-cięcie letnie drzew wykonane zbyt wcześnie na 10 tyg przed zbiorem może spowodować drobnienie owoców na skutek zmniejszania powierzchni asymilacyjnej drzew

-drzewa młode cięcie pobudzając do wzrostu może pogorszyć wybarwienie owoców

-drzewa starsze cięcie poprawiając nasłonecznienie koron pogarsza zdolności przechowalnicze

-> REGULARNOŚĆ OWOCOWANIA:

-intensywne cięcie drzew zmniejszając liczbę krótkopędów i pąów kwiatowych przeciwdziała przemienności owocowania

-dla odmian uporczywie przemiennie owocujących np.; Oliwka samo cięcie nie wystarczy konieczne jest przerzedzanie zawiązków i odpowiednia podkładka

-> ZDROWOTNOŚC DRZEW:

-usuwanie pędów chorych lub martwych ogranicza rozprzestrzenianie się chorób np.; mączniak jabłoni

- cięcie zwiększa skuteczność oprysków chemicznych oraz zmniejsza zagrożenie chorobami grzybowymi np.; parchem

-cięcie wiosenne sprzyja rozwojowi chorób kory i drewna (srebrzystość liści ,zgorzele kory)

-przeprowadzone zbyt wcześnie przedłuża wzrost wegetatywny pędów co może obniżąć mrozoodporność drzew

ZESTAW 5

1.Potrzeby nawozowe w jagodnikach i sadzie- termin i przykładowe dawki

Na potrzeby nawożenia mają wpływ następujące cechy roślin sadowniczych:

- są to rośliny, które korzenią się głębiej niż inne rośliny uprawne i dlatego mają korzystać ze składników pokarmowych zawartych w różnych poziomach gleby

- część pobranych składników mineralnych, z których budowane są kwiaty, zawiązki, liście czy pędy, wraca do gleby, a z plonem wynoszona jest z sadu stosunkowo nieduża ilość

Maksymalne dawki nawozów wapniowych lub wapniowo-magnezowych stosowanych w sadach i na plantacjach jagodowych:

Odczyn gleby pHKCl	Gleba o zawartości części spławianych
		< 20%	20 - 35 %	> 35 %
		Dawka CaO lub CaO + MgO kg/ha
Do 4,5	1500	2000	2500
4,6 - 5,5	750	1500	2000
5,6 - 6,0*	500	750	1500

* w tym zakresie pH celowe jest stosowanie tylko wapna magnezowego , jeżeli jednocześnie zawartość magnezu w glebie jest niska lub średnia albo gdy K :Mg w glebie jest bardzo wysoki lub wysoki.

DAWKI ORIENTACYJNE NAWOZÓW

Przed założeniem sadu (kg/ha)

N	K2O	MgO	P2O5	Obornik t/ha
-	Do 200	*	Do 200	40

Przed założeniem plantacji jagodowej

N	K2O	MgO	P2O5	Obornik t/ha
-	Do 200, tylko truskawki i maliny 120	*	Do 100	40

* nawożenie Mg tylko w formie wapna magnezowego, jego dawka zależy od pH i składu granulometrycznego gleby

Sady młode (1-3 lata), wszystkie gatunki

N	K2O	MgO	P2O5	Obornik t/ha
10-20g/m^2	50-80kg/ha	6-12g/m^2	-	15-30t/ha

K₂O jeżeli zastosowanie K przed założeniem sadu, to nawożenie trzeba rozpocząć od 3 roku po posadzeniu sadu

MgO dotyczy MgSO₄ a nie wapna magnezowego

Obornik w młodych sadach należy obornik stosować do ściółkowania gleby wokół drzew

Sady owocujące (od 4 roku), i wszystkie gatunki (kg/ha)

N	K2O	MgO	P2O5	Obornik t/ha
50-80	60-100	*	-	-

Plantacje jagodowe (kg/ha)

	N	K2O	P2O5	Obornik t/ha
porzeczki	80-100	100-150	-	-
agrest	80-100	100-150	-	-
maliny	50-80	50-80	-	-
Truskawki (nawożenie po zbiorze, K2O tak jak przy sadach młodych)
* 1rok	40-80	-	-	-
*lata następne	30-50	-	-	-

Nawożenie organiczne:

Przed założeniem sadu należy przyorać około 40 t obornika na ha. Wyższych dawek nie należy stosować ze względu na ochronę środowiska

Nawozy azotowe i MgSO₄ rozsiewa się albo wokół młodych drzew indywidualnie albo pasami wzdłuż rzędów

2.IPO - co to jest? Omówić zasady bez nawożenia i ochrony nadzorowanej

INTEGROWANA PRODUKCJA OWOCÓW

IPO - nowoczesna produkcja, w której zwraca się taką samą uwagę na zysk sadownika jak i na ochronę środowiska naturalnego i uzyskanie owoców ładnych oraz o wysokich walorach konsumpcyjnych, właściwych składnikach chemicznych, bez pozostałości pestycydów zagrażających zdrowiu konsumenta. IPO - opłacalna produkcja pełnowartościowych owoców uzyskanych bez szkody dla środowiska naturalnego

IPO - to ekologia (ochrona środowiska) Ekonomia (opłacalność produkcji), Toksykologia (zdrowie konsumenta)

Zasady integrowanej produkcji owoców: Planowanie i zakładanie sadu (stanowisko, odmiany, podkładki, system sadzenia, rozstawy), Pielęgnacja gleby po założeniu sadu (herbicydy), Racjonalne nawożenie, Nawadnianie, Formowanie i cięcie, Regulowanie wzrostu i owocowania, Ochrona przed chorobami i szkodnikami (nadzorowana ochrona sadu)

1. Stanowisko i jego ekologiczne aspekty (sad powinien stanowić naturalną część ekosystemu). Niepożądane: zastoiska mrozowe,

Tereny narażone na skażenia z zakładów przemysłowych, Stanowiska na słabych lub ciężkich glebach (konieczność stosowania wysokich dawek nawozów lub środków ochrony); Zachowanie różnorodności krajobrazu w celu zachowania równowagi ekologicznej (wokół sadu powinno być bogactwo roślin). Utrzymanie tzw. „użytków ekologicznych” (żywopłoty, ugory, stare drzewa, małe zbiorniki wodne), które są siedliskiem dla pożytecznej fauny Przykłady przynęcania pożytecznych zwierząt (Umieszczanie w sadach tyczek z poprzeczką dla ptaków drapieżnych, Zawieszanie dla ptaków skrzynek lęgowych, dla owadów domków, Układanie na obrzeżach kopców z kamieni - jest to dogodne miejsce lęgowe dla łasic, tchórzy itp., Utrzymywanie i pielęgnowanie w okolicach miejsc, które dostarczają naturalnych kryjówek i pożywienia dla owadów drapieżnych i pasożytniczych: żywopłotów, skupisk drzew i krzewów) Jeżeli roślinność taka nie występuje naturalnie, należy ją posadzić (antypka, olcha, morwa, bez czarny, aksamitka)

2. Odmiany (odwirusowane)- O małej lus średniej wrażliwości na choroby (Szampion, Gala, Red Boskoop, Jonagold, Melrose)

3. Podkładki (odwirusowane)

Dobre i bardzo dobre gleby: M9, P16, P22

Słabsze gleby: M26, P2, P60, M7, MM106

4. Rozstawy

M26: 4 x 2,5-3 m. => 800-1000 drzew/ha

M9: 3-3,5 x 1,2-1,5 m. => max do 3000 drzew/ha

5. System sadzenia: Tylko rzędowy, Nie można dopuścić do nadmiernego zagęszczenia drzew w sadzie, Właściwy wybór systemu

sadzenia i prowadzenia sadu IPO ma zapewnić dobre nasłonecznienie i przewiew powietrza. Optymalny wariant: Sad jednorzędowy 3000 drzew/ha/ Wrzecionowy kształat korony

6. Cięcie i formowanie drzew

• Ma zapewnić dobre nasłonecznienie korony

• Ma sprzyjać efektywności wykonania zabiegów ochrony roślin

• Korona wrzecionowa

• Unikanie nadmiernego cięcia!!! Cięcie zimowe powinno być umiarkowane, aby nie wywołać intensywnego wzrostu drzew. Przy

nadmiernym wzroście można opóźnić cięcie max 4 tygodnie po kwitnieniu

Pielęgnacja gl: Najczęściej murawa w międzyrzędziach i ugór herbicydowy w rzędach. Zasady stosowania herbicydów w IPO: szerokość pasa herbicydowego max 60-100 cm, W ciągu pierwszych dwóch lat po posadzeniu sadu dopuszczalne jest stosowanie niskich dawek herbicydów doglebowych zawierających np. Azotop w dawce max 3kg/ha, Nie wolno stosować herbicydów w czasie 6 tygodni przed zbiorem do zakończenia zbioru, Stosowane herbicydy powinny tracić fitotoksyczność po zetknięciu z glebą (szybki rozkład w glebie): Basta, Rundup lub inne zawierające glifosat

Nawożenie w IPO należy opierać na analizie gleby, liści i owoców.

Zasady stosowania nawozów w IPO: Nie wnosić mocznika jesienią do gleby, Max dawka nawozów azotowych do 60kg/ha (gleby cięższe) lub do 40kg/ha + nawozy zielone (gleby lżejsze), Nawożenie dolistne stosuje się wyłącznie do zlikwidowania objawów niedoboru konkretnego pierwiastka, Unikać nawożenia nawozami wieloskładnikowymi

3.Ugór mechaniczny czarny- wady i zalety

Czarny ugór mechaniczny dodajemy obornik 30-40 t/ha

Zalety: dobre zaopatrzenie roślin w wodę, dobre przewietrzanie gleby, eliminowanie szkodliwych gryzoni, mniejsza powierzchnia wypromieniowania ciepła w okresie przymrozków

Wady: pogorszenie struktury gleby, głębsze przemarzanie gleby, trudniejsze utrzymanie śniegu, niszczenie korzeni, utrudniony wjazd do sadu po opadach, zniszczenie liczebności pasożytniczych i drapieżnych owadów, wysokie koszty zastosowania, tworzą się koleiny, erozja gleby, wypłukiwanie składników mineralnych, możliwość przedłużania wzrostu drzew ( zbyt późne wejście w okres spoczynku )

Czarny ugór mechaniczny + rośliny okrywowe:

- do połowy lipca czarny ugór mechaniczny, w połowie lipca wysiew rośliny okrywowej gorczyca biała, rzepak jary, facelia, rzepik; termin przeorania: najlepiej wiosna, jesień- gdy ryzyko wystąpienia gryzoni

Zalety: nagromadzenie się w glebie wody i azotanów, wzbogacenie gleby w substancję organiczną, - hamuje proces wypłukiwania z gleby składników mineralnych, konkurują z drzewami o wodę, składniki mineralne późnym latem i jesienią, nieprzebrana zatrzymują śnieg

Wady: po długotrwałym stosowaniu obniża się żyzność gleb, wiosną utrudniony wjazd, duże koszty, erozja gleby,

4..Odkrywka gleby-cel, termin, po co

Odkrywka gleb: głębokość 100-200 cm (jagodowe 1 m), 1 odkrywka na 3,5 ha lub na 1-2 ha, termin kwiecień - maj

Cel odkrywki gleb: określenie warstw nieprzepuszczalnych, warstwa orsztynku, ustalenie poziomu wody gruntowej, warunki powietrzno - wodne i oglejenie, pobranie prób do analiz rolniczych - ustalenie nawożenia

ZESTAW 6

1.Plantacja truskawki-zabiegi na plantacji prowadzonej na owoc

a)odchwaszczanie

b)nawożenie 1 rok 40-80kg/ha, 2 i następne lata 30-50 kg/ha

c)usuwanie rozłogów

d)ściółkowanie plantacji na 1 rok ok. 2-3 tony słomy żytniej lub pszennej pociętej na odcinki 20 cm

e)koszenie liści po zbiorze

f)nawadnianie

g)ochrona

h)zbiór.

Zapylenie - truskawka wymaga dobrego zapylenia, wskazane jest sadzenie przynajmniej dwóch odmian o podobnej porze kwitnienia, na 1 ha dwie rodziny pszczele.

Ściółkowanie plantacji, cel: zmniejszenie parowania wody gleby , zapobieganie wyrastaniu chwastów, owoce szybciej wysychają, mniejsze porażenie owoców przez choroby grzybowe, owoce mniej podatne na zanieczyszczenie (najlepiej słomą). 1ha 2-3 tony słomy pociętej na odcinki 20 cm, lub czarną folią, agrowłókniną., Ściółkowanie słomą - robi się corocznie, podczas kwitnienia.

Koszenie liści po zbiorze, cel: usunięcie starych liści porażonych przez choroby i szkodniki, wyrosłe po tym zabiegu liście są na ogół zdrowsze, ograniczenie wyrastania rozłogów - co sprzyja zwiększeniu ilości zawiązanych pąków kwiatowych, ułatwienie walki z najgroźniejszym szkodnikiem - roztoczem truskawkowym - odsłonięcie najmłodszych liści i wierzchołków wzrostu, na których roztocz żeruje. Termin jak najwcześniej po zbiorze owoców - do 2 tygodni, wysokość koszenia :3-5 cm na roślinach młodych . w II i III roku po posadzeniu (po pierwszej pełni owocowania.

Nawadnianie plantacji truskawek: Truskawki reagują na suszę drobnieniem owoców. Najczęściej truskawki deszczuje się ale wtedy plantacja musi być bezwzględnie ściółkowania. Stwierdzono że w latach przeciętnie wilgotnych nawadnianie może spowodować zwyżkę plonowania o 30-50%.

Ochrona plantacji truskawek: Przed założeniem plantacji: 1)Pędraki, drutowce - lustracje wiosenne (koniec kwietnia) i letnie (koniec sierpnia). Zwalczanie : Basudin 10gr 80-120kg/ha przed sadzeniem truskawki, od końca kwietnia do końca sierpnia. Preparaty natychmiast zmieszać z glebą.

2.Rodzaje szkód mrozowych i przymrozkowych

- typy uszkodzeń: rany zgorzelinowe pnia i konarów przedwiośnie, uszkodzenia mrozowe korzeni

-korzenie wytrzymują do -12 - -15^oC

-poziom odporności korzeni jest o 10^oC niższy i występuje stosunku do kory z opóźnieniem 1-2 tyg przy temperaturze gleby -8^oC, w grudniu spowodowała zbicie korzeni: przemarznięcia pędów jednorocznych, zabicie całych konarów lub części drzewa, podłużne spękania pni w środku zimy, przy dużych i gwałtownych spadkach temperatury. Powstają w wyniku nagłego kurczenia się pod wpływem chłodu zewnętrznych tkanek pnia, podczas gdy tkanki wewnętrzne nie pomniejszają swojej objętości, wiosenne przemarzanie pąków kwiatowych i kwiatów

- najbardziej narażone na niską temperaturę są: młode zawiązki, kwiaty, pąki kwiatowe

- najczęściej przez przymrozki uszkadzane są kwiaty: leszczyny, moreli, brzoskwini, czereśni, czarnej porzeczki gatunki wcześnie kwitnące, dlatego podatne na uszkodzenia, choć mają dużą odporność na mróz

- % zawiązanych owoców dla zapewnienia dobrego plonu: jabłoń 10%, pestkowe 30-40%

3. Owocówka jabłkóweczka (bez hodowli w izolatorach)

Charakterystyka:

-rząd: motyle, rodzina: zwójkowate

-zimują oprzędzone gąsienice, najczęściej w spękaniach kory drzew jabłoni

-od 2 połowy IV gąsienice przepoczwarczają się (stadium poczwarki trwa 2-5 tyg)

-wylot motyli między 15 V a 15 VI, motyle latają tylko w nocy

-intensywne składanie jaj w VI gdy temperatura przekracza 15 sopni

-samica składa jaja pojedynczo na owocach z boku lub w zagłębieniu szypułkowym

-szybkośc rozwoju jaj zależy od temp 6 dni w tem 24 C i 25 dni w 12,5 C

-na 1-2 dni przed wylęgiem widać przez osłony jajowe czarną główkę gąsienicy wylęg ma miejsce najczęściej około połowy czerwca

-gąsienica wgryza się do owocu najczęściej w miejscu styku jabłka z jabłkiem lub tam gdi do jabłka dotyka liść, jedna gąsienica uszkadza 2-3 owoce

-gąsienica po opuszczeniu ostatniego owocu i ukryciu się zimuje (przy dniu krótszym niż 15 h) lub przepoczwarcza się dając początek II pokolenia

-przeciętnie jeszcze w tym samym roku przepoczwarcza się do 22% gąsienic, co oznacza że w Polsce występuje jedno pełne i drugie tylko częściowe pokolenie

-pierwsze motyle II pokolenia pojawiają się pod koniec VII i na początku VIII, składanie jaj trwa do września. Gąsienice często już nie drążą korytarza do komór nasiennych lecz wygryzają minę pod powierzchnię skórki (czerwone plamki na skórce)

Zwalczanie owocówki jabłkóweczki:

-walka mechaniczna i biologiczna: Biologicznie: biopreparaty tj preparaty wirusowe Carpovirusine,Madex 3 Entomofagi: kruszynek, ptaki owadożerne np.: sikorka

-walka chemiczna na tzw czarną główkę w oparciu o sygnalizację, pierwsze opryskiwanie przeprowadza się wówczas gdy w jajach pojawi się czarna główka lub na 1-2 dni później preparaty Owadofos, Zolone, Mospilan, Calypso.Drugie opryskiwanie przeprowadza się 10-14-21 dni później (zależnie od temp) tymi samymi preparatami.Preparaty Dimilin, Nomolt, Steward (działanie jajobójcze)-oprysk po wylocie motyli w trakcie masowego składania jaj.

-Appeal- przywabia i niszczy samce po kilka kropli na drzewo, środek szczególnie przydatny w sadach przydomowych i ogrodach działkowych.

-Insegar- oprysk na początku masowego lotu motyli, krótko przed rozpoczęciem składania jaj powoduje zakłócenia w rozwoju i rozmnażaniu owadów.Skuteczne zwalczanie I pokolenia zazwyczaj chroni sad przed II pokoleniem szkodnika w związku z czym nie ma potrzeby jego zwalczania. Jeśli jednak II pokolenie wystąpi to należy wykonać opryski tymi samymi preparatami.

Hodowla owocówki jabłkóweczki:

-do dokładnego ustalenia terminu pierwszego oprysku konieczna jest obserwacja wylotu motyli, składania jaj i wylęgu gąsienic. W tym celu zakłada się specjalne punkty sygnalizacyjne w których hoduje się owocówkę.

-latem pod koniec VI lub na początku VII zakłada się na pnie nie opryskiwanych drzew opaski chwytne z papieru falistego

-założone opaski wraz z gąsienicami zdejmuje się z drzew najpóźniej pod koniec września i przechowuje w warunkach zbliżonych do zewnętrznych

-nastepnego roku pod koniec marca opaski chwytne z gąsienicami zakłada się ponownie na pnie i otacza szczelnie izolatorami z siatki nylonowej

-począwszy od 15 maja przeprowadza się codziennie obserwacje wczesnym wieczorem lub rano notując liczbę motyli, które następnie odławia się do szklanego naczynia

-schwytane do naczynia motyle wpuszcza się do izolatorów gazy młynarskiej założonych na gałęziach drzew z zawiązkami owoców po 20-30 szt na jednego

-codziennie sprawdzać czy zostały złożone jaja, a następnie obserwować rozwój zarodków w jajach. Na 1-2 dni przed wylęgiem przez osłony jajowe prześwituje czarna główka gąsienicy. Na to stadium tzw czarną główką lub 1-2 dni później należy wykonać oprysk jednym z preparatów: Owadofos, Zolone,Mospilan, Calypso

4.Zastosowanie i charakter herbicydów w polskim sadownictwie

Podział środków chwastobójczych

a)doglebowe: Azotop, Casoron, Devrinol, Lonrex, Goal, Goltrix, Kerb, Stomp

b)dolistne: Basta, Reglone

c)układowe:Agil, Chwastox, Fusilade, Lontrel, Perenal, Roundup, Starane

A)chwasty jednoliścienne: Agil, Fusilade, Torga

B)chwasty dwuliścienne: Chwastox, Goal, Lontrel, Perenal, Starane

*długo zalegające w glebie: Azotop - 6-18 miesiecy

*zalegające w glebie kilka tyg.: Chwastox, Lontrel 6-8 tyg.

*Tracące fitotoksyczność po zetknięciu z glebą: Basta, Reglone, Roundup

*herbicydy działające fitotoksycznie na rośliny sadownicze: Roundup, Chwastox, Starane, Basta, Reglone, Lontrel

Sposoby eliminujące stosowanie herbicydów: uprawa mechaniczna, terminy niszczenia chwastów, ściółkowanie: (syntetyczne, organiczne, żywe ściółki)

Sposoby ograniczenia stosowania herbicydów: wąskie pasmo ugorów herbicydowych, odpowiedni dobór herbicydów, stosowanie wspomagaczy

ugór herbicydowy do połowy lata, potem swobodny rozwój chwastów

ZESTAW 7

1. Rodzaje koron

-> korona wrzecionowa (owalna ze skróconym przewodnikiem, piętrowa, swobodna; obsada 1000-3500drzew/ha; rozstawa 3-3,5x 1,2m, dł pnia 0,5-0,7m, wysokość drzewa do 3m, kształt trójkątna, najdłuższe konary na dole, nie skraca się bocznych pedow jednorocznych, korony wyraznie cieńsze od przewodnika)

-> korona superwrzecionowata ( obsada 6000-13000szt/ha; rozst 2,5-3mx 0,2-0,5m; dł pnia 0,5m, wys 2m, kształt: wydłużony wysmukły prostokąt )

-> korona osiowa: obsada 1200-2000szt/ha; Rost 4-4,5x 1,25-1,75m; dł pnia 0,4-05m, wysok 3,5-4m; kształt prostokąta, pędów w ogóle się nie przycina, po 3-4 latach usuwa się, mocny przewodnik )

-> korona szyszkowa: 1000- 3500szt/ha, 3-3,5x 1,2m; 0,5-0,7m; do 3m, trójkąta, co roku przewodnik wycinany i zastępowany pędem bocznym, dolne piętro silne

-> korona solen: dł pnia 1,2m, wysok pnia 2-2,5m , kształt litery T z 2 konarami ochodzącymi poziomo od przewodnika w przeciwne strony

2.Chłodnia ULO, KA

ULO

-ULO tj ultra low oxigen

-skład atmosfery 1-2% tlenu optimum 1,2% ,1-3% dwutlenku węgla optimum 1,5%

-tak mocny zmieniony skład powietrza jest możliwy dzięki zastosowaniu elektrycznych analizatorów stężenia tlenu i dwutlenku węgla

-wymuszoną redukcję tlenu w komorze KA lub ULO należy stosować dopiero po osiągnięciu przez owoce temperatury przechowywania 0-4 stopnia C. Zawartość tlenu należy zredukować tylko do ok. 5-6%, dalszej redukcji zawartości tlenu powinny dokonać same owoce poprzez oddychanie

KA

-chłodnia z kontrolowaną atmosferą

-Budowa: komory chłodni z kontrolowaną atmosferą muszą być gazoszczelne. W tym celu zarówno stropy jak i ściany boczne oraz podłogi takich komór wykłada się arkuszami blachy a nakładające się na siebie brzegi dodatkowo jeszcze uszczelnia żywicami epoksydowymi lub kitem budowlanym. Między obitymi blachą drzwiami a framugą zakłada się uszczelki gumowe.

-Warunki przechowywania owoców: wilgotnośc względna powietrza 88-92% w chłodni KA grzyby rozwijają się wolniej, temperatura 0-4 stonia, skład atmosfery 3% tlenu i 5% dwutlenku węgla

-po wprowadzeniu owoców do komory gazoszczelnej atmosfera wskutek oddychania owoców ubożeje w tlen a wzbogaca się w dwutlenek węgla.Aby utrzymać zawartość dwutlenku węgla na stałym poziomie konieczne jest jest jego pochłanianie w tzw płuczkach

3.Gleby nadające się pod sad

a) klasyfikacja genetyczna (odrzucenie stanowiska pod sady gdy nawet 1 z czynników wypada negatywnie)

- gleby mineralne zbyt płytkie

- gleby wapniowe (rędziny, pararędziny) można sadzić pestkowe (śliwy); nie sadzić grusz, truskawek i malin !!

- gleby czarnoziemne dobre dla drzew owocowych jeśli woda gruntowa nie jest zbyt płytko

- gleby bielicowe zależy czy są piaszczyste, czy nie występuje w nich orsztynek. i zbyt wysoki poziom wody gruntowej (zacieki)

mady występują w dolinach rzek - woda gruntowa może tam być wysoko, charakteryzują się niższa temperaturą zimą i wiosną niż na wyższych brzegach doliny: bagienne nieprzydatne

b) skład granulometryczny

- im więcej części spławianych, tym gleba lepsza pod sad (ale do pewnej granicy!!)

- glina bardzo ciężka jest tak przesycona wodą, że zawiera zbyt mało tlenu potrzebnego do oddychania korzeni

- gdy zbyt mało jest części spławianych (gleby lekkie) to nie można ich wykorzystać pod sad (złe są piaski luźne i słabogliniaste)

+++ pełna przydatność/ ++ pewne ograniczenia/ + duże ograniczenia

Rędziny śliwy, porzeczki, jabłoń, wiśnie, czereśnie (grusz nie wolno!!)

Czarnoziemy średnie, mocne - można wszystko uprawiać, lekkie - czereśnia, wiśnia, truskawka, malina, porzeczki, jabłoń, grusza, śliwa (+) Gleby ciężkie jabłoń, grusza (+), śliwa (++), czereśnia (+), nic nie ma (+++), truskawka (++) Wiśnia rośnie na wszystkich glebach !! Mady lekkie wiśnia, malina, czereśnia - TAK, śliwa, jabłoń, truskawka - NIE Brunatne, mady, pseudobielice można wszystkie rośliny na średnich i mocnych, na ciężkich nie wolno uprawić truskawki, porzeczki czerwonej i czarnej, maliny, czereśni, jabłoni

4. Nie herbicydowe zwalczanie chwastów w rzędach

Sposoby eliminujące stosowanie herbicydów: uprawa mechaniczna, terminy niszczenia chwastów, ściółkowanie (syntetyczne, organiczne, żywe ściółki)

Sposoby ograniczenia stosowania herbicydów: wąskie pasmo ugorów herbicydowych, odpowiedni dobór herbicydów, stosowanie wspomagaczy, ugór herbicydowy do połowy lata, potem swobodny rozwój chwastów

Uprawa mechaniczna: podcinanie drzew do głębokości 5cm., uszkodzenie systemu korzeniowego drzew, erozja gleby, trudności z wykonaniem tego zabiegu w okresie suszy, zaleta: niskie koszty

Termiczne niszczenie chwastów: wysoka temperatura: promienie podczerwieni, mikrofale, laser, para pod ciśnieniem, prąd elektryczny, palniki gazowe, -niska temperatura: ciekły azot, ciekły CO₂

Ściółki organiczne: 1) materiały uzyskane do ściółkowanie: słoma, kora, kompost, skoszona trawa z międzyrzędzi, rozdrobnione pnie i konary drzew, trociny 2) materiały stosowane w doświadczalnictwie: igły z drzew iglastych, odpad z biurowych niszconek dokumentów, przekompostowane owoce, podłoże po uprawie pieczarek Zalety ściółek organicznych: ściółka sprzyja większej wilgotności gleby, mniejsze wahania temperatury gleby: a) zimą- ochrona przed przemarzaniem, b) wiosną- nie nagrzewa się tak: ochrona systemu korzeniowego przed n, obornik: bardzo drogi, i bdb. niską temperaturą, zmniejszają ryzyko erozji, wpływają korzystnie na strukturę gleby ( wiatr, woda deszczowa- nie działa bezpośrednio na glebę), wpływa korzystnie na zawartość materii organicznej, zwiększenie liczebności organizmów glebowych, większa aktywność mikrobiologiczna- większa liczba dżdżownic, wpływają korzystnie na wzrost i owocowanie drzew Wady ściółek organicznych: woda wsiąka w ściółkę i niewielkie opady deszczu mogą nie wsiąknąć w glebę, większa wilgotność gleby może sprzyjać występowaniu niektórych chorób up.: zgnilizny pierścieniowej podstawy pnia, większe ryzyko wystąpienia uszkodzeń powodowanych przez gryzonie, sorpcja biologiczna azotu- działalność mikroorganizmów rozkładających N może prowadzić do okresowego obniżania się zawartości azotu w glebie, ściółki na zakwaszenie gleby, chwasty trwale przerastają ściółkę, mała trwałość ściółki (co 3 lata trzeba ściółkę uzupełniać), wysokie koszty stosowania, duża ilość używanego materiału grubości ściółki 10-20 cm³ w pasie 1m: 300-320m³ kory lub 8 ton słomy

Ściółki syntetyczne: Materiały używane do ściółkowania: czarna folia, włóknina, agrotkanina - materiał b. trwały Zalety: ograniczają ewapotranspirację i wpływ na większą zawartość wody w glebie, większa wytrzymałość niż ściółek organicznych (agrotkanina, czarna folia) Wady: gleba pod ściółką syntetyczną silniej się nagrzewa a temp. Podlega większym wahaniom, wysokie koszty, trudności w dostarczeniu nawozów (w młodych sadach, podrywanie ściółek przez wiatr, uszkodzenia mechaniczne: czarna folia, włóknina pracownicy zbierający owoce niszczą te ściółki

Żywe ściółki: stosujemy takie rośliny, aby nie przerastały roślin uprawnych.

Plon odmian jabłoni:

-Elstar - duża przemienność owocowania, dlatego ściółka bardzo dobrze wpływałaby na plonowanie, najlepiej wpływałaby na owocowanie kora sosnowa i regulowała owocowanie

Brzoskwinie owocują na pędach jednorocznych i dlatego ściółki powodowały wzrost plonu

Koszty a nadwyżka produkcji stosowanie ściółek np.. w brzoskwiniach może być powodem lepszej produkcyjności drzew.

ZESTAW 8

1.Jak się postępuje z drzewami uszkodzonymi przez mróz

1)całkowicie zmarznięte usuwamy, przy uzupełnianiu wypadów należy wykopać znacznie większy otwór niż przy normalnym sadzeniu (głębokość 60 cm i średnica 1 m), dołek napełnić glebą z między rzędzie

2)częściowo uszkodzone

-utrzymywanie warunków sprzyjających regeneracji: silne nawożenie N (zwiększone o 100%) przed i po kwitnieniu, cięcie - przycięcie ułatwi przewodzenie wody, późna wiosna dokładne określenie przemarzniętych części drzewa, obniża się koronę do 1,5-2m, pobudzenie do wybicia pędów z pąków śpiących, nawadnianie - w okresie wiosennej suszy (zwłaszcza maju)

Postępowanie z drzewami przy podłużnym spękaniu pnia: należy zabezpieczyć ranę, nie wymaga leczenia

Leczenie ran zgorzelinowych: ranę oczyścić i zabezpieczyć przed wysychaniem

2.Temperatura jako czynnik wpływający na rozwój sadownictwa

*Główne znaczenie ma temp. minimalna, szczególnie jeśli występują ostre zimy (kiedy drzewa przemarzają). Ostatnio taka zima w 1986-1987

*Najniższe temp. => województwa północno-wschodnie, w tych rejonach można zakładać sady z najodporniejszych gatunków i odmian.

*Odporność gat. na niską temp. jabłonie -30°C wiśnie -25 do -30°C czereśnie, grusze, śliwy -25°C brzoskwinie -2 do -25°C

*Wiosenne przymrozki mogą uszkodzić pąki kwiatowe, kwiaty lub zawiązki owoców, w obrębie terenów nizinnych i wyżynnych pojawiają się najczęściej w zachodniej części kraju

- Dolny Śląsk, Niz. Szczecińska => mogą występować do połowy IV

- ok. Gdańska => do końca V

- szczególnie narażone są gatunki wcześnie kwitnące (porzeczki czarne i rośliny pestkowe-morele brzoskwinie)

*Zagrożenia roślin sadowniczych przez przymrozki południe=> duże, zachód=> b.duże, Małopolska=>b.małe

*Długość okresu wegetacji - ilość dni z temp.> 5°C rejon Wrocławia i Tarnowa => 220dni, połnocno-wschodnia część kraju => 190dni

Zwykle odmiany późne - pochodzące z ciepłych krajów wymagają okresu wegetacji 220-250 dni, dlatego nie mogą być uprawiane w Polsce.Np. Antonówka 170-190, Jonagold 190-210 dni

Dolny Śląsk => średnie temp. 8,3°C, opady 592 mm/rok

3. Próbki gleby - cel, po co, co się z nimi robi

4. Co to jest IPO

INTEGROWANA PRODUKCJA OWOCÓW

IPO - nowoczesna produkcja, w której zwraca się taką samą uwagę na zysk sadownika jak i na ochronę środowiska naturalnego i uzyskanie owoców ładnych oraz o wysokich walorach konsumpcyjnych, właściwych składnikach chemicznych, bez pozostałości pestycydów zagrażających zdrowiu konsumenta. IPO - opłacalna produkcja pełnowartościowych owoców uzyskanych bez szkody dla środowiska naturalnego

IPO - to ekologia (ochrona środowiska) Ekonomia (opłacalność produkcji), Toksykologia (zdrowie konsumenta)

Zasady integrowanej produkcji owoców: Planowanie i zakładanie sadu (stanowisko, odmiany, podkładki, system sadzenia, rozstawy), Pielęgnacja gleby po założeniu sadu (herbicydy), Racjonalne nawożenie, Nawadnianie, Formowanie i cięcie, Regulowanie wzrostu i owocowania, Ochrona przed chorobami i szkodnikami (nadzorowana ochrona sadu)

7. Stanowisko i jego ekologiczne aspekty (sad powinien stanowić naturalną część ekosystemu). Niepożądane: zastoiska mrozowe,

Tereny narażone na skażenia z zakładów przemysłowych, Stanowiska na słabych lub ciężkich glebach (konieczność stosowania wysokich dawek nawozów lub środków ochrony); Zachowanie różnorodności krajobrazu w celu zachowania równowagi ekologicznej (wokół sadu powinno być bogactwo roślin). Utrzymanie tzw. „użytków ekologicznych” (żywopłoty, ugory, stare drzewa, małe zbiorniki wodne), które są siedliskiem dla pożytecznej fauny Przykłady przynęcania pożytecznych zwierząt (Umieszczanie w sadach tyczek z poprzeczką dla ptaków drapieżnych, Zawieszanie dla ptaków skrzynek lęgowych, dla owadów domków, Układanie na obrzeżach kopców z kamieni - jest to dogodne miejsce lęgowe dla łasic, tchórzy itp., Utrzymywanie i pielęgnowanie w okolicach miejsc, które dostarczają naturalnych kryjówek i pożywienia dla owadów drapieżnych i pasożytniczych: żywopłotów, skupisk drzew i krzewów) Jeżeli roślinność taka nie występuje naturalnie, należy ją posadzić (antypka, olcha, morwa, bez czarny, aksamitka)

8. Odmiany (odwirusowane)- O małej lus średniej wrażliwości na choroby (Szampion, Gala, Red Boskoop, Jonagold, Melrose)

9. Podkładki (odwirusowane)

Dobre i bardzo dobre gleby: M9, P16, P22

Słabsze gleby: M26, P2, P60, M7, MM106

10. Rozstawy

M26: 4 x 2,5-3 m. => 800-1000 drzew/ha

M9: 3-3,5 x 1,2-1,5 m. => max do 3000 drzew/ha

11. System sadzenia: Tylko rzędowy, Nie można dopuścić do nadmiernego zagęszczenia drzew w sadzie, Właściwy wybór systemu

sadzenia i prowadzenia sadu IPO ma zapewnić dobre nasłonecznienie i przewiew powietrza. Optymalny wariant: Sad jednorzędowy 3000 drzew/ha/ Wrzecionowy kształat korony

12. Cięcie i formowanie drzew

• Ma zapewnić dobre nasłonecznienie korony

• Ma sprzyjać efektywności wykonania zabiegów ochrony roślin

• Korona wrzecionowa

• Unikanie nadmiernego cięcia!!! Cięcie zimowe powinno być umiarkowane, aby nie wywołać intensywnego wzrostu drzew. Przy

nadmiernym wzroście można opóźnić cięcie max 4 tygodnie po kwitnieniu

Pielęgnacja gl: Najczęściej murawa w międzyrzędziach i ugór herbicydowy w rzędach. Zasady stosowania herbicydów w IPO: szerokość pasa herbicydowego max 60-100 cm, W ciągu pierwszych dwóch lat po posadzeniu sadu dopuszczalne jest stosowanie niskich dawek herbicydów doglebowych zawierających np. Azotop w dawce max 3kg/ha, Nie wolno stosować herbicydów w czasie 6 tygodni przed zbiorem do zakończenia zbioru, Stosowane herbicydy powinny tracić fitotoksyczność po zetknięciu z glebą (szybki rozkład w glebie): Basta, Rundup lub inne zawierające glifosat

Nawożenie w IPO należy opierać na analizie gleby, liści i owoców.

Zasady stosowania nawozów w IPO: Nie wnosić mocznika jesienią do gleby, Max dawka nawozów azotowych do 60kg/ha (gleby cięższe) lub do 40kg/ha + nawozy zielone (gleby lżejsze), Nawożenie dolistne stosuje się wyłącznie do zlikwidowania objawów niedoboru konkretnego pierwiastka, Unikać nawożenia nawozami wieloskładnikowymi

ZESTAW 9

1. Cięcie- rodzaje

Rodzaje cięcia drzew

-po posadzeniu

*cel: 1 etap formowania korony drzewa, wyrównanie dysproporcji pomiędzy systemem korzeniowym a nie uszkodzoną częścią nadziemną

*termin: tylko na wiosnę ( bez względu na termin sadzenia)

-zasady: dla korony wrzecionowej, powszechnie polegającej dla większości getunów

*okulanty nie rozgałęzione- przecięcie przewodnika na wysokość 70-85 cm

*okulanty rozgałęzione- usuwamy wszystkie pędy boczne na wysokość 50-60 cm od ziemi.

• pozostawiamy 3-5 pędów bocznych w 1 piętrze (jeśli pędów jest więcej, wycinamy słabsze);

• skracamy wszystkie pędy boczne > 50 cm; krótszych nie skracamy;

• wycinamy pędy rosnące pod kątem ostrym do przewodnika i zbliżone do niego grubością;

• skracamy przewodnik;

• jeśli są tylko 1-2 pędy boczne = okulant nierozgałęziony.

cięcie formujące koronę (od 1-4 roku po posadzeniu):

• od 1-4 roku po posadzeniu stosuje się mało cięcia i dużo wyginania;

• celem formowania jest zapewnienie przede wszystkim silnej konstrukcji, która zapobiega rozłamywaniu się drzewa;

• mocna korona: konary muszą odchodzić od pnia pod kątem zbliżonym do prostego;, konary muszą być znacznie cieńsze od

przewodnika; luźne rozmieszczenie konarów w 1 piętrze (3-5 sztuk); okółki są niedopuszczalne;

• przyginamy przy użyciu: klamerek; gumek; taśm; ciężarków; sznurków (przyczepianych do metalowych drutów).

cięcie regulujące (od 5 roku po posadzeniu):

- reguluje wzrost i owocowanie drzew;

- stosuje się go po zakończeniu formowania;

- wyróżnia się kilka rodzajów cięć: prześwietlające; odmładzające; odnawiające (usuwa się konary na czop);Lorett'a (na krótkopędy).

2. Uprawa w rzędach ???

UTRZYMANIE GLEBY W MIĘDZYRZĘDZIACH

- czarny ugór mechaniczny

- czarny ugór mechaniczny + rośliny okrywowe

- murawa

Nie wolno tu stosować ugoru herbicydowego, jedynie w jagodowych ugór herbicydowy na całej powierzchni.

Charakterystyka sposobów utrzymywania gleby w międzyrzędziach, chwasty niszczy się systematyczną uprawą mechaniczną stosując np. bronę talerzową, średnio co 2 tyg.

Czarny ugór mechaniczny dodajemy obornik 30-40 t/ha . Zalety: dobre zaopatrzenie roślin w wodę, dobre przewietrzanie gleby, eliminowanie szkodliwych gryzoni, mniejsza powierzchnia wypromieniowania ciepła w okresie przymrozków. Wady: pogorszenie struktury gleby, głębsze przemarzanie gleby, trudniejsze utrzymanie śniegu, niszczenie korzeni, utrudniony wjazd do sadu po opadach, zniszczenie liczebności pasożytniczych i drapieżnych owadów, wysokie koszty zastosowania, tworzą się koleiny, erozja gleby, wypłukiwanie składników mineralnych, możliwość przedłużania wzrostu drzew ( zbyt późne wejście w okres spoczynku )

Czarny ugór mechaniczny + rośliny okrywowe: do połowy lipca czarny ugór mechaniczny, w połowie lipca wysiew rośliny okrywowej gorczyca biała, rzepak jary, facelia, rzepik; termin przeorania: najlepiej wiosna, jesień- gdy ryzyko wystąpienia gryzoni. Zalety: nagromadzenie się w glebie wody i azotanów, wzbogacenie gleby w substancję organiczną, hamuje proces wypłukiwania z gleby składników mineralnych, konkurują z drzewami o wodę, składniki mineralne późnym latem i jesienią, nieprzebrana zatrzymują śnieg Wady: po długotrwałym stosowaniu obniża się żyzność gleb, wiosną utrudniony wjazd, duże koszty, erozja gleby

Murawa- w międzyrzędziach Mieszanka traw: życica trwała 20 kg, kostrzewa czerwona 11kg, wiechlina łąkowa 9kg gatunki płytko się korzeniące nie wydające wysokiego porostu. Zalety: możliwość nie nawożenia obornikiem, poprawa właściwości fizycznych gleby, zmniejszenie ugniatania gleby przez ciągniki, ochrona gleby przed erozją, możliwość przejazdu ciężkim sprzętem, niskie koszty i łatwość pielęgnacji murawy, płytkie przemarzanie gleby, zwiększenie przyswajalności niektórych składników glebowych, sprzyja wybarwieniu się owoców jesienią murawa ogranicza poziom azotu w glebie, a duża zawartość azotu ogranicza intensywność rumieńca, łatwiejsze wejście drzew w okres spoczynku zimowego. Wady: duże zużycie wody, duże zapotrzebowanie i intensywne pobieranie składników pokarmowych, większa powierzchnia wypromieniowania ciepła, sprzyjające warunki do rozwoju gryzoni,

Termin wysiewu: 2-4 lata przed sadzeniem, potem zniszczyć herbicydem murawę w rzędach, Wysiew murawy w co 2 międzyrzędziu

Pielęgnacja murawy: kosimy 7-10 razy w sezonie, kiedy osiągnie wysokość 15 cm.

3.Porzeczka-agrotechniczne zabiegi, nawożenie i ochrona

ZABIEGI AGROTECHNICZNE:

Zapylenie: Większość odmian porz. jest samopylna, może wydać owoce przy zapyleniu własnym pyłkiem, ale kwiaty nie są zdolne do samoczynnego zapylenia się. Można uprawiać nawet na dużych plantacjach jedną odmianę. Plantacja wymaga 2-3 rodzin pszczelich, a nawet 4-5 rodzin, zwłaszcza, że ha porzeczkowy ma wyższą koncentrację cukrów, pszczoły niechętnie go zbierają.

Cięcie porzeczki czarnej: Cięcie po posadzeniu:- termin: wczesna wiosna, sposób wykonania: 2-3 oczka nad powierzchnią gleby

cel: większy % przyjętych roślin, silniejszy wzrost nowych pędów.

Cięcie *w 2-3 roku po posadzeniu, termin: wczesna wiosna (zakończenie przed nabrzmiewaniem pąów), po zbiorach w sierpniu

-sposób wykonania.: wycinanie pędów chorych mocno uschniętych * w rzędy- cel: cięcie fitosanitarne i formujące

II rok: wiosną przycina się boczne rozgałęzienia 10 cm od pędu szkieletowego, u szkieletowego usuwa się pędy wyrastające z szyjki korzeniowej, w nast. Latach dodatkowe cięcie letnie na 6-8 dni przed planowanym zbiorem

Odchwaszczanie-herbicydy na wykł.o upr. Gleby

Nawożenie: Potas-od 3 roku, jesienią 100-150 kg K₂O, nawozy nie zawierające chloru- zwłaszcza porz. czerw. są wrażl.na chlor

Azot-corocznie 80-100 kg/ha, W 1 roku dzielimy dawkę na 3-4 mniejsze i nawozimy od wcz. wiosny. Ostatnią porcję dajemy nie później niż w poł. VI W nast. Latach dajemy azot dwukrotnie: wcz.wiosna i po kwitnieniu. Wapnowanie- co 4 lata

NAWADNIANIE: Porzeczki maja średnie wym. wodne w porównaniu z innymi roślinami jagodowymi.Nawadnianie może zwiększać plony od 30-50%.

4.Metoda nadzorowana sadu

NADZOROWANA OCHRONA SADU

Polega na zastępowaniu chemicznych metod zwalczania chorób i szkodników metodami mechanicznymi i biologicznymi.

Jest to połączenie walki mechanicznej, biologicznej i chemicznej w zwalczaniu chorób i szkodników w celu ochrony środowiska naturalnego przed nadmierną chemizacją.

Metody chemiczne:

- W celu obniżenia pozostałości środków chemicznych w owocach, w lecie stosuje się tylko preparaty o krótkiej karencji. Ostatni oprysk wykonać nie później niż 2-3 tygodnie przed zbiorem owoców. Nie wolno traktować owoców środkami chemicznymi po zbiorze.

- Nie stosować stężeń wyższych niż zalecane (nie znany jest wówczas okres karencji i prewencji).

- Wykonując zabieg należy uwzględnić uodparnianie się szkodników (łatwo uodparniają się przędziorki i parch jabłoni). Fungicydy z tej samej grupy chemicznej można stosować maksymalnie 2-3 razy w sezonie.

- Do zwalczania szkodników należy stosować tylko środki selektywne lub częściowo selektywne, nie niszczące biofauny pożytecznej (np. Dimilin, Insegar, Calypso, Steward, Apollo). Nie należy stosować pestycydów nieselektywnych, np z grupy peretroidów lub fosforoganicznych (np. Owadofos).

- Zabieg chemiczny wykonać tylko wtedy, gdy zostanie przekroczony próg ekonomicznego zagrożenia (PEZ). Jest to liczebność danego szkodnika, przy której może on spowodować straty większe niż koszt oprysku. Próg zostanie przekroczony wtedy, gdy straty spowodowane przez szkodnika w przypadku jego nie zwalczania przewyższą koszty wykonania zabiegu.

Metody określania progów szkodliwości: lustracje: obserwacja pola, często z lupą; otrząsanie (wczesną wiosną w okresie bezlistnym); wabienie (pułapki lepowe - zwabiają tylko samice, barwą żółtą lub białą, pułapki feromonowe zwabiają samce . W celu ograniczenia liczby oprysków fungicydami, w ochronie jabłoni przed parchem stosować metodę sygnalizowaną oraz uwzględniać naturalną odporność odmian na parcha i mączniaka. Zwalczanie szkodników opierać na monitorowaniu ich lotów (pułapki lepowe i feromonowe) i prowadzić hodowlę (owocówka jabłkóweczka).

Metody mechaniczne:

- Kilkakrotna uprawa gleby oraz uprawa gryki jako przedplonu ogranicza liczebność pędraków.

- Wiosną zbieranie i niszczenie złóż jaj znamionówki tarniówki, pierścienicy nadrzewki, brudnicy nieparki oraz gniazd zimowych kupkówki rudnicy i niestrzępka głogowca.

- Wycinanie pędów i rozetek liściowych porażonych przez mączniaka jabłoni.

- Wycinanie i usuwanie z plantacji malin i porzeczek pędów porażonych przedzimkiem malinowcem lub porzeczkowcem

• Wycinanie i odkażanie ran na pniach i konarach spowodowanych przez choroby kory i drewna

• Odpowiednie cięcie i prześwietlanie drzew (parch jabłoni)

• Zbieranie zimą mumii z drzew porażonych moniliozą (źródło infekcji na wiosnę)

• W okresie bezlistnym usuwanie pąków porażonych przez szpeciela wielkopąkowca porzeczkowego

• Zwiększanie na późnodojrzewających odmianach czereśni żółtych pułapek lepowych zwabiających samców nasionnicy trześniówki

• Zanurzanie sadzonek truskawek w wodzie o temp 43ႰC przez 30 minut (termoterapia - zwalczanie roztocza truskawkowego)

Mechaniczne zwalczanie owocówki jabłkóweczki:

• Zakładanie opasek chwytnych z papieru falistego na pniach drzew jabłoni

• Usuwanie starych, wysokopiennych drzew jabłoni

• Zawieszanie pułapek feromonowych zwabiających samce w celu ich zniszczenia oraz określenia lotu motyli i wyznaczenia

terminów opryskiwań (również dla różnych zwójek, owocówki śliwkóweczki, przeziernika porzeczkowca)

• Rozwieszanie po całym sadzie tzw. dyfusorów (plastykowych rureczek z feromonami samic) w celu dezorientacji samców

• Sterylizacja samców promieniami radioaktywnymi (X. Gamma)

Metody biologiczne: Biopreparaty, Entomofagi (biofauna pożyteczna), Wyciągi roślinne (fitoncydy), Ptaki owadożerne i drapieżne

ZESTAW 10

1.Ugór czarny+ rośliny okrywkowe wady i zalety

Czarny ugór mechaniczny + rośliny okrywowe:

- do połowy lipca czarny ugór mechaniczny, w połowie lipca wysiew rośliny okrywowej gorczyca biała, rzepak jary, facelia, rzepik; termin przeorania: najlepiej wiosna, jesień- gdy ryzyko wystąpienia gryzoni

Zalety: nagromadzenie się w glebie wody i azotanów, wzbogacenie gleby w substancję organiczną, hamuje proces wypłukiwania z gleby składników mineralnych, konkurują z drzewami o wodę, składniki mineralne późnym latem i jesienią, nieprzebrana zatrzymują śnieg

Wady: po długotrwałym stosowaniu obniża się żyzność gleb, wiosną utrudniony wjazd, duże koszty, erozja gleby

2. Czynniki powodujące uszkodzenia przymrozkowi - omów przymrozki

Powstawanie uszkodzeń wywołanych ujemna temperatura. Głównym czynnikiem uszkadzającym tkankę roślinna są kryształki lodu powstające w roślinie w wyniku działania niskiej temperatury.

Czynniki modyfikujące odporność roślin na uszkodzenia mrozowe:

Od czego zależy wielkość uszkodzeń mrozowych?

1) gatunku: Uszeregowanie gatunku ze względu na odporność na niską temperaturę - jabłoń, wiśnia, grusza, śliwa, morela, czereśnia, brzoskwinia/ - agrest, porzeczki czerwone, porzeczki czarne, malina, truskawka/

2) odmiany: bardziej odporne na mróz są te, które zimą 1986/87 przetrzymały temperaturę -41^oC (Antonówka, Melba, Lobo, Cortland, McIntosh)/ mało wytrzymałe (Golden Delicious, Boskop)

Staranny dobór odmian może w dużym stopniu zmniejszyć ryzyko uszkodzeń mrozowych.

3) od stanu zahartowania rośliny: stan spoczynku zimowego, spoczynek właściwy powodowany jest przyczynami wewnętrznymi rośliny. Roślina przechodzi w ten stan gdy: zmiana długości dnia/ obniżenie temperatury otoczenia/ zakończenie wzrostu wegetacyjnego, spoczynek wymuszony kiedy roślina otrzyma odpowiednią ilość jednostek chłodu, przechodzi ze stanu spoczynku właściwego w stan spoczynku wymuszonego, ma wtedy podatność na zmiany warunków otoczenia (skoki temperatury)

4) sezonowych zmian temperatury

5) szybkości obniżania się temperatury gdy szybkość spadku temperatury jest większa od 8^oC/h - możliwość powstawania uszkodzeń się zwiększa

6) wrażliwość poszczególnych części drzewa - w zależności od pory roku inna cześć rośliny jest najbardziej wrażliwa na niską temperaturę (jesienią niezdrewniałe młode pędy, rozwidlenia konarów; zimą pień, konary w części)

7) wrażliwość poszczególnych tkanek aktywny wzrost - miazga, w okresie zimowym - rdzeń pędu, później najmłodsze warstwy drzewa i kory, najbardziej wytrzymała jest miazga (ważne w procesach regeneracyjnych)

8) wybór właściwego stanowiska pod względem ukształtowania terenu i warunków glebowych: drzewa z zastoisk mrozowych

9) podkładka, przewodnia: wrażliwe - niektóre pigwy MA, MC, Pixi, Siewka Rakoniewicka, odporne - Antonówka, Az, Antypka

Przemarznięcie systemu korzeniowego zależy też od: - typu gleby - na glebach lekkich system korzeniowy jest bardziej narażony na przemarzanie Wpływ podkładki na odmianę szlachetną - zdania mocno podzielone !!

- przeważa pogląd że podkładki mogą mieć dodatni wpływ na podwyższenie odporności na mróz odmian na nich rosnących

- po ostrej zimie 1986/87 zanalizowano zależność między podkładką a wzrostem odporności na niskie temperatury części szlachetnej

* Poznań - nie stwierdzono wyraźnych zależności

* z ISIK (w Prusach): na podkładkach M27, P2, P1 - regeneracja przebiegła źle, na podkładkach P14, M9, P16, P22, M26 - wiele odmian wykazało dodatni wpływ na regenerację

PRZEWODNIA - nie stwierdzono różnic w odporności pędów odmiany w zależności od szczepionej przewodniej. Przewodnia podnosi wytrzymałość całego drzewa ze względu na to że pień i rozwidlenia konarów nie są uszkadzane przez mróz, nieuszkodzony pień lepiej zaopatruje koronę drzewa w wodę i składniki pokarmowe.

10) nawożenie i nawadnianie

- przenawożenie N lub zbyt późne nawożenie N obniża odporność drzew

- zahamowanie optymalnego poziomu odżywienia drzew może prowadzić do osłabienia wytrzymałości drzew na niską temperaturę. Opóźnione i niewłaściwe nawadnianie może mieć negatywny wpływ na termin kończenia wzrosty drzew, proces drewnienia pędów i hartowania, a tym samym na odporność pędów na niską temperaturę

11) uprawa gleby wszystkie uprawki nie później niż na 2 tyg przed kwitnieniem, mniejsza powierzchnia parowania ciepła; ściółkowanie rzędów drzew korą

12) ochrona sadu

- zachowanie normalnej liczby liści na drzewie - przedwczesna defoliacja obniża odporność na niskie temperatury

- obniżenie liczby zarodników chorób czy bakterii wewnątrz organizmu - ograniczenie powstawania lodu w komórkach poprzez mniejszą ilość potencjalnych rodników lodu

13) poziom plonowania

- nadmierne plonowanie obniża odporność na niską temperaturę. Prowadzi do obniżenia stężenia soku komórkowego, co wywołuje podwyższenie temperatury spontanicznej krystalizacji lodu w komórkach i obniżenie odporności drzewa

- wcześniejszy zbiór większa szansa na uzupełnienie zapasów substancji odżywczych potrzebnych do procesu hartowania

- późny zbiór większe ryzyko uszkodzeń mrozowych

14) cięcie sadu

- w niewłaściwym terminie: przerywa ciągłość barier ochronnych, powoduje wnikanie lodu w głąb tkanek, zwiększa powierzchnię styku lodu na konarach z przechłodzoną wodą w tkankach. Zaleca się cięcie kiedy minie obawa wystąpienia temperatury -10^oC

Postępowanie z drzewami uszkodzonymi przez mróz:

1. całkowicie zmarznięte usuwamy, przy uzupełnianiu wypadów należy wykopać znacznie większy otwór niż przy

normalnym sadzeniu (głębokość 60 cm i średnica 1 m), dołek napełnić glebą z między rzędzie

2. częściowo uszkodzone: utrzymywanie warunków sprzyjających regeneracji: silne nawożenie N (zwiększone o 100%) przed i po kwitnieniu/

cięcie - przycięcie ułatwi przewodzenie wody, późna wiosna dokładne określenie przemarzniętych części drzewa, obniża się koronę do 1,5-2m, pobudzenie do wybicia pędów z pąków śpiących/ nawadnianie - w okresie wiosennej suszy (zwłaszcza maju)

Postępowanie z drzewami przy podłużnym spękaniu pnia: należy zabezpieczyć ranę, nie wymaga leczenia

Leczenie ran zgorzelinowych: ranę oczyścić i zabezpieczyć przed wysychaniem

Szczepienie mostowe:

- stworzenie dróg przewodzenia skł.pok i wody nad raną, wykonanie: zrazy dłuższe o 10-15cm od rany przybijamy cienkimi gwoździkami i smarujemy maścią. Przy dłuższej ranie wszczepiamy kilka zrazów oddalonych nie więcej jak 5-10cm metody: użycie zrazów, wykorzystanie odrostów korzeniowych, posadzenie obok uszkodzonego drzewa 1-rocznego okólanta i wszczepienie go bezpośrednio pod ranę - w przypadku, gdy przemarzł też system korzeniowy

zabiegi zmniejszające niebezpieczeństwo uszkodzeń mrozowych:

bielenie pni i konarów - zapobiega zgorzelinom mrozowym stosowanie przewodniej;

zapobieganie uszkodzeniom mrozowym:

zadymianie - mało skuteczne: brak materiałów do spalania, duża zależność od wiatru, trudne do wykonania w dużych sadach

piana ciśnieniowa - nowa metoda; niska cena środka pianotwórczego, wykonujemy przy temp>5°C, trzyma się 2 dni, możliwość poparzenia zawiązków

opryskiwanie subst.chem: retardanty, krioprotektanty

mieszanie powietrza - skuteczne gdy jest zróżnicowana temperatura górna i dolna, stosujemy maszt, śmigło, napęd

ogrzewanie - metoda zabroniona w krajach UE; spalamy: brykiet, gaz, olej opałowy

zamgławianie wodą - przez deszczowanie na powierzchnię kwiatu pokrytą lodem, zamarzająca woda oddaje ciepło; muszą być spełnione warunki: rozpoczęcie nawadniania zanim temperatura spadnie poniżej 0°C; deszczowanie przez cały okres obniżania temperatury

wady: duże zużycie wody (2-4,5mm/h) możliwość uszkodzenia drzew (korona musi być podcięta bo może się połamać)

3.Zasady i prowadzenie chłodni zwykłych . Co to jest ULO?

-ULO tj ultra low oxigen

-skład atmosfery 1-2% tlenu optimum 1,2% ,1-3% dwutlenku węgla optimum 1,5%

-tak mocny zmieniony skład powietrza jest możliwy dzięki zastosowaniu elektrycznych analizatorów stężenia tlenu i dwutlenku węgla

-wymuszoną redukcję tlenu w komorze KA lub ULO należy stosować dopiero po osiągnięciu przez owoce temperatury przechowywania 0-4 stopnia C. Zawartość tlenu należy zredukować tylko do ok. 5-6%, dalszej redukcji zawartości tlenu powinny dokonać same owoce poprzez oddychanie

4. Szarka śliw- objawy, szkodliwość- Szarka śliw (ospowatość):

Objawy i szkodliwość: występuje na śliwach, morelach, brzoskwiniach; najgroźniejsza na śliwie węgierce; pierwsze objawy, u odmian wrażliwych, w V, trudne do zauważenia (widoczne pod słońce); liść - jaśniejsze plamy (chlorotyczne), nieregularne; owoc - na chorych drzewach dojrzewają o 2 tygodnie wcześniej i masowo opadają z drzew; niesmaczne; mają gąbczasty, nekrotyczny miąższ; na powierzchni tworzą się ospy (chropowate, zapadnięte - miękisz się zapada); są mniejsze, częściowo zniekształcone; plon może ulec zniszczeniu w 100 %; u odmian mniej wrażliwych, owoce nie są niszczone; objawy głównie na liściach; owoce mają tylko przebarwioną skórkę i mogą wcześniej dojrzewać i opadać; drzewa nie wykazują zahamowania we wzroście, jednak stwierdzono ich zwiększoną podatność na mróz.

Objawy na brzoskwiniach i morelach: liście - chlorotyczne plamy w kształcie kółek; owoc - nie jest niszczony, ale ma przebarwienia (też kółka); pierścienie są widoczne na pestkach.

Rozprzestrzenianie: głównym wektorem są mszyce (głównie: mszyca śliwowo-kocankowa, mszyca śliwowo-chmielowa, mszyca śliwowo-ostowa, mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana); przez zrazy do szczepienia lub okulizacji pobrane z chorego drzewa; przez podkładki wegetatywne.

Zwalczanie: intensywna ochrona przed mszycami; silnie porażone drzewa karczować i palić; pobierać podkładki i zrazy tylko z mateczników i zraźników, w których nie stwierdzono wirusa; przeprowadzić 2 lustracje: 1 raz w połowie VI, 2 raz w końcu VII.

ZESTAW 11

1. Nawożenie pozakorzeniowe w sadzie jabłkowym

NAWOŻENIE POZAKORZENIOWE

N mocznik 0,5% w fazie wzrostów pędów, 0,5% (zabiegi standardowe- ogranicza przezimowanie parcha liści jabłoni, zabieg fitosanitarny, rozkład liści) jesienią po zbiorze owoców

Mg MgSO₄ 2% (uwodniony), 0,1% (bezwodny) - 4-5 oprysków, po kwitnieniu co 10-14 dni

Fe siarczan żelazawy 0,3-0,5%, 2-3 opryski w fazie wzrostu pędów

B Boralis 0,5% pod koniec kwietnia i powtórnie w fazie formowania zawiązków owocowych

Ca CaCl₂ 0,5% (zabieg standardowy), 6-8 tyg. przed zbiorem owoców

2. Nadzorowana ochrona sadów - opisać metodę chemiczną

Metody chemiczne:

- W celu obniżenia pozostałości środków chemicznych w owocach, w lecie stosuje się tylko preparaty o krótkiej karencji. Ostatni oprysk wykonać nie później niż 2-3 tygodnie przed zbiorem owoców. Nie wolno traktować owoców środkami chemicznymi po zbiorze.

- Nie stosować stężeń wyższych niż zalecane (nie znany jest wówczas okres karencji i prewencji).

- Wykonując zabieg należy uwzględnić uodparnianie się szkodników (łatwo uodparniają się przędziorki i parch jabłoni). Fungicydy z tej samej grupy chemicznej można stosować maksymalnie 2-3 razy w sezonie.

- Do zwalczania szkodników należy stosować tylko środki selektywne lub częściowo selektywne, nie niszczące biofauny pożytecznej (np. Dimilin, Insegar, Calypso, Steward, Apollo). Nie należy stosować pestycydów nieselektywnych, np z grupy peretroidów lub fosforoganicznych (np. Owadofos).

- Zabieg chemiczny wykonać tylko wtedy, gdy zostanie przekroczony próg ekonomicznego zagrożenia (PEZ). Jest to liczebność danego szkodnika, przy której może on spowodować straty większe niż koszt oprysku. Próg zostanie przekroczony wtedy, gdy straty spowodowane przez szkodnika w przypadku jego nie zwalczania przewyższą koszty wykonania zabiegu.

Metody określania progów szkodliwości:

- lustracje: obserwacja pola, często z lupą;

- otrząsanie (wczesną wiosną w okresie bezlistnym);

- wabienie (pułapki lepowe - zwabiają tylko samice, barwą żółtą lub białą, pułapki feromonowe zwabiają samce

W celu ograniczenia liczby oprysków fungicydami, w ochronie jabłoni przed parchem stosować metodę sygnalizowaną oraz uwzględniać naturalną odporność odmian na parcha i mączniaka. Zwalczanie szkodników opierać na monitorowaniu ich lotów (pułapki lepowe i feromonowe) i prowadzić hodowlę (owocówka jabłkóweczka).

3. Zakładani plantacji porzeczki

ZAKŁADANIE PLANTACJI:

Okres eksploatacji: Porzeczka czarna - 10-12 lat, czerwona- 15 lat

Najlepsze przedplony: buraki, ziemniaki, warzywa po oborniku, motylkowe z trawami, -gorczyca na przeoranie

MATERIAŁ SZKÓŁKARSKI:

Porzeczka: zdrowy, kwalifikowany materiał, wolny od chorób wirusowych, patogenów grzybowych i szkodników. Materiał wolny od wielkopąkowca porzeczkowego przenosi chorobę rewersję

*Gleba powinna być dobrze uprawiona i nawożona.

*Obornik 40t/h, 200 kg K₂O₂ , 100 kg P₂O₅, wapnowanie

*Sadzenie krzewów: najlepiej jesienią (październik, listopad), wiosna sadzimy bardzo wcześniej

System sadzenia i rozstawa:

W formie wolnostojącej: 2X2 m lub 3X1,2-1,5m; Szpalerowej: 2-2,5X0,70-1,0m (tylko czerwona?)

*Zbiór maszynowy: 3,5-4,2 m

*Porzeczka czarna 40-50cm, porzeczka czerwona 40-80cm

Przy zbiorze mechanicznym rzędy powinny mieć długość co najmniej 100m (przy dł pow.300m powinno się zaplanować poprzeczne drogi) na nawrocie 8-10m

Wpływ gęstości sadzenia na plon porzeczki czarnej:

-przy rozstawie 3,5X0,4m plony były nieznacznie wyższe niż przy rozstawie 3,5X0,6m Duże znaczenie miała odmiana.

-u porzeczki czerwonej podobnie,

wzrost plonu nawet o 20%, ale u niektórych odmian brak widocznych rezultatów.

4. Typy koron drzew owocowych

-> korona wrzecionowa (owalna ze skróconym przewodnikiem, piętrowa, swobodna; obsada 1000-3500drzew/ha; rozstawa 3-3,5x 1,2m, dł pnia 0,5-0,7m, wysokość drzewa do 3m, kształt trójkątna, najdłuższe konary na dole, nie skraca się bocznych pedow jednorocznych, korony wyraznie cieńsze od przewodnika)

-> korona superwrzecionowata ( obsada 6000-13000szt/ha; rozst 2,5-3mx 0,2-0,5m; dł pnia 0,5m, wys 2m, kształt: wydłużony wysmukły prostokąt )

-> korona osiowa: obsada 1200-2000szt/ha; Rost 4-4,5x 1,25-1,75m; dł pnia 0,4-05m, wysok 3,5-4m; kształt prostokąta, pędów w ogóle się nie przycina, po 3-4 latach usuwa się, mocny przewodnik )

-> korona szyszkowa: 1000- 3500szt/ha, 3-3,5x 1,2m; 0,5-0,7m; do 3m, trójkąta, co roku przewodnik wycinany i zastępowany pędem bocznym, dolne piętro silne

-> korona solen: dł pnia 1,2m, wysok pnia 2-2,5m , kształt litery T z 2 konarami ochodzącymi poziomo od przewodnika w przeciwne strony

ZESTAW 12

1. Przygotowanie sadu towarowego

ZAKŁADANIE SADU

1) Projektowanie kwater

Ogrodzenie i osłony pozawietrzne:

- ogrodzenie chroni przed zwierzyną łowną (zające); wysokość 1,5 m (obfite opady śniegu - 2 m); betonowe słupki co 3 m, dół siatki w ziemi, drut ocynkowany grubości 3 mm, oczka max 5 cm;

- osłony zakładane na pień służą przed uszkodzeniami

- osłona przeciwwietrzna:

* 2 rzędy drzew, jeżeli 1 rząd to drzewa co 1 m

* gatunek szybko rsnący, piramidalne korony (olcha, sosna, topola czarna, lipa, klon, robinia)

* dostosowany do klimatu

* wytrzymały na warunki klimatyczne

* odporne na choroby, szkodniki

Osłona ta chroni na 200,300m lub na odległość równą 20 x wysokość drzew

Projektowanie KWATER

Kwatera to jednostka produkcyjna sadu, o takich samych lub podobnych wymaganiach co do środowiska i zabiegów

- mniejsze sady 0,5 - 2 ha wielkość kwater

- drogi pionowe i poziome, równoległe 6 m, prostopadłe 12 m

- 200 - 400 m kierunek pn-pd długość rzędu, naświetlanie, itp.

2) Rozmieszczenie zapylaczy

Warunki zapylenia:

- gatunki obcopylne (jabłoń, grusza, czereśnia, leszczyna) pyłek z innych odmian

- gatunki samopylne (brzoskwinie, wiśnie, porzeczki, truskawki, maliny) pyłek tej samej odmiany

* śliwa gatunek samopylny, obcopylny, częściowo samopylny

* morela samopylne (Harcom - nie)

* orzech włoski samopylny, ale wymaga zapylenia krzyżowego

Siła wzrostu podobna siła wzrostu w kwaterze, rozstawa musi być równa w całej kwaterze

Odporność na choroby odmiany o podobnych wymaganiach, żeby nie opryskiwać ze względu na tą maksymalnie wrażliwą

Termin zbioru owoców po zbiorze zabiegi, zwalczanie szkodnika

3) Rozmieszczenie zapylaczy w kwaterze

- 50% drzew odmiana A

- 50% drzew odmiana B po 2 kolejne rzędy, gdzie się zapylają wzajemnie

Kwatery jednoodmianowe jabłoni jako zapylacze jabłoni ozdobnych (Malus Hopa, Golden Hornet)

4) Wybór rozstawy zależy od:

- siły wzrostu

- szerokości narzędzi uprawowych (uliczka robocza 2 m)

- sposobu formowania koron drzew (wrzecionowa, kulista, itd.)

np. 4 x 3 4 - odległość między rzędami; 3 - odległość drzew w rzędzie

Zła rozsada mniejszy plon, gęsto trzeba ciąć - mniej plonu (konkurencja), rzadko mało

5) Przygotowanie gleby pod sad

- przedplon zboża, rzepak, wieloletnie motylkowe

- głęboka orka 40-60 cm

- obornik 40 t/ha, 200 kg K₂O, 200 kg P₂O₅

- zwalczanie chwastów trwałych

Przygotowanie gleby przed założeniem sadu

I - brak chwastów, obornik

kwiecień - nawozy P + K, ½ dawki obornika

maj - sierpień ziemniaki, warzywa

wrzesień - październik ½ dawki obornika, głęboka orka, kultywatorowanie

listopad - sadzenie

Przedplon - wykorzystanie - zajmie dużo czasu i możemy po nim dać obornik

II - chwasty, obornik

Przedplon musi szybko wzejść, aby usunąć chwasty

maj - połowa lipca zboża ozime, rzepak ozimy, strączkowe na ziarno

sierpień - podorywka, bronowanie

wrzesień - herbicydy

październik - kultywatorowanie, nawożenie P, K, głęboka orka

listopad - sadzenie

Obornik pod przedplon !!

2. Przechowalnia zwykła

Zasady budowy:

-jest budynkiem składającym się z pakowni oraz co najmniej dwóch komór przechowalniczych. Małe przechowywanie wysokość komór do 4 m.Większe przechowywanie wysokość komór 6-7 m

-w dawnych przechowalniach konstruowano drewniane podłogi ażurowe, zawieszone około 50 cm nad podłogą glinianą (ułatwiony ruch powietrza).W nowych przechowalnich podłoga jest już tylko betonowa, co ułatwia mechanizację transportu. Ściany i strop buduje się najczęściej z cegły, izolowanej np.: styropianem.Mur smarujemy lepikiem, abizolem itp.

Podział przechowalni:

-zagłębione i półzagłębione (tylko małe), łatwiej i szybciej można w nich osiągnąć odpowiednią temperaturę i wilgotność lecz nie można zastosować zmechanizowanego transportu

-nadziemne (najczęściej duże) trudniej jest utrzymać jesienią odpowiednią temperaturę i wilgotność lecz można zmechanizować transport

Zasady prowadzenia:

-temp. w przechowalni utrzymujemy na odpowiednim poziomie za pomocą systemu wentylacyjnego. Chłodne powietrzne wchodzi przez otwory nawiewne znajdujące się pod podłogą ażurową lub tuż nad podłogą betonową.Schładza ono owoce, ogrzewa od nich i unosi ku górze wychodząc z budynku przez otwory wywiewne umieszczone w stropie. Otwory wentylacyjne rozmieszcza się równomiernie w każdej komorze. Ich wielkość powinna być dostosowana do pojemności przechowalni. Otwory nawiewne powinny mieć min powierzchnię 0,5 m2 (kształt kwadratu 70 x 70 cm), otwory wywiewane są zawsze większe (np.: 0,8 m2 - 90x90 cm). Przy wietrzeniu naturalnym powietrze zawarte w przechowalni powinno być wymienione całkowicie trzy razy w ciągu godziny. Wymianę powietrza można bardzo przyśpieszyć instalując wentylatory elektryczne wyciągające z przechowalni lub wdmuchujące do niej powietrze. Dzieki zastosowaniu wentylatorów powietrze jest wymieniane całkowice 10 razy w ciągu godziny.Otwory nawiewne zabezpieczone są siatką przeciwko gryzoniom oraz szczelnie zamykającymi się klapami, które podnosi się tylko nocą chłodne powietrze) Kanały otworów wywiewnych wychodzą ponad dach i zakończone są głowicą. W górnej części mają żaluzje chroniące przed śniegiem. W każdej komorze powinny być umieszczone 2 termometry jeden tuż nad podłogą a drugi około metra od stropu oraz higrometr, wykazujący wilgotność powietrza. Aby utrzymać odpowiednią wilgotność w komorze, należy często zraszać podłogę wodą

3. Metoda badania dojrzałości

metody określenia terminu zbioru

*pomiar stężenia etylenu: dokonujemy pomiaru w chromatografie gazowym z defektorem płomieniowym jonizacyjnym, gdy z 10 4 owoce > 0,1ppm to przeprowadzamy zbiór

*pomiar czasu potrzebnego do wywołania autokatalitycznego wzrostu produkcji etylenu przez owoce zamknięte w hermetycznym naczyniu

liczba godzin*0,125=liczba dni do zbioru, na podstawie 2pomiarów rysujemy wykres i z niego odczytujemy termin zbioru
test skrobiowy:

-próba owoców

-pobieramy próby 4-6tygodni przed przewidywaną datą zbioru

-wybieramy 3 drzewa z każdej odmiany

-z różnych miejsc korony zbieramy 10-20 jabłek

-powtarzamy co 5dni

-temperatura w teście ponad 10°C

-obserwujemy wybarwienie owoców roztworem, odczyty z tablic

-używamy: 30g jodku potasu rozpuszczamy 30ml wody, dodajemy 2,5gkrystalicznego jodu, rozcieńczamy z wodą do 1l

*Pomiar jędrności miąższu

Przekształcenie substancji pektynowych

*Metoda indeksowa

Indeks Streifa

WWDZb-wyliczony wskaźnik dojrzałości zbiorczej

WWDZb=jędrnośc miąższu/ekstrakt *wzór skrobiowy

Ekstrakt-suma składników rozpuszczalnych w wodzie, oznacza się w soku badanych owoców.

Odczyt wyrażony w % ekstraktu dla temp. 20°C, przy pomocy reflektometru.

Zalecane wartości WWDzb:

Elstar 0,38, Mc spur 0,17, Jonagold 0,09, Golden delicious 0,11

Różne odmiany maja różną dojrzałość zbiorczą.

*Pomiar zmiany wielkości owoców

Wielkość owoców- jabłka i gruszki bezpośrednio przed zborem zwiększają swoją objętość średnio o 0,25-0,5%. Gdy dobowe przyrosty objętości jabłek mierzone w odstępach 5-dniowych osiągną 0,25% z tendencją malejącą - owoce osiągną dojrzałość zbiorczą.

*Ilość spadów

Łatwość oddzielenia się jabłek od pędu, ilość spadów nie zbieranych w ciągu 10 dni przekracza 10 %= dojrzałość zbiorcza.

*Zmiany barwy zasadniczej skórki

*Metoda meteorologiczna

*Metoda stadium „T”

Pomiar kształtu owocu i odnotowanie dni, w którym zaczyna się tworzyć zagłębienie szypułkowe. Liczba dni od stadium „T” jest wielkością stałą.

4. Zapobieganie przymrozkom i mrozom

zadymianie - mało skuteczne: brak materiałów do spalania, duża zależność od wiatru, trudne do wykonania w dużych sadach

piana ciśnieniowa - nowa metoda; niska cena środka pianotwórczego, wykonujemy przy temp>5°C, trzyma się 2 dni, możliwość poparzenia zawiązków

opryskiwanie subst.chem: retardanty, krioprotektanty

mieszanie powietrza - skuteczne gdy jest zróżnicowana temperatura górna i dolna, stosujemy maszt, śmigło, napęd

ogrzewanie - metoda zabroniona w krajach UE; spalamy: brykiet, gaz, olej opałowy

zamgławianie wodą - przez deszczowanie na powierzchnię kwiatu pokrytą lodem, zamarzająca woda oddaje ciepło; muszą być spełnione warunki:

*rozpoczęcie nawadniania zanim temperatura spadnie poniżej 0°C

*deszczowanie przez cały okres obniżania temperatury

wady:

*duże zużycie wody (2-4,5mm/h)

*możliwość uszkodzenia drzew (korona musi być podcięta bo może się połamać)

ZESTAW 13

1.Murawa-sposoby jej uprawy, wady i zalety

Murawa- w międzyrzędziach

Mieszanka traw: życica trwała 20 kg, kostrzewa czerwona 11kg, wiechlina łąkowa 9kg gatunki płytko się korzeniące nie wydające wysokiego porostu

Zalety:

- możliwość nie nawożenia obornikiem

- poprawa właściwości fizycznych gleby

- zmniejszenie ugniatania gleby przez ciągniki

- ochrona gleby przed erozją

- możliwość przejazdu ciężkim sprzętem

- niskie koszty i łatwość pielęgnacji murawy

- płytkie przemarzanie gleby

- zwiększenie przyswajalności niektórych składników glebowych

- sprzyja wybarwieniu się owoców jesienią murawa ogranicza poziom azotu w glebie, a duża zawartość azotu ogranicza intensywność rumieńca

- łatwiejsze wejście drzew w okres spoczynku zimowego

Wady:

- duże zużycie wody

- duże zapotrzebowanie i intensywne pobieranie składników pokarmowych

- większa powierzchnia wypromieniowania ciepła

- sprzyjające warunki do rozwoju gryzoni

Termin wysiewu:

*2-4 lata przed sadzeniem, potem zniszczyć herbicydem murawę w rzędach

*Wysiew murawy w co 2 międzyrzędziu

Pielęgnacja murawy:

- kosimy 7-10 razy w sezonie, kiedy osiągnie wysokość 15 cm.

2. Mączniak jabłoni- biologia, szkodliwość, zwalczanie, objawy

Objawy i szkodliwość:

• poraża pąki, liście, pędy, kwiaty, owoce;

• pąki: obumierają, nie rozwijają się na wiosnę;

• kwiaty: są zdrobniałe, szybko obumierają i nie zawiązują owoców;

• liście: pokrywają się białym, mączystym nalotem; są drobniejsze, o wydłużonych ogonkach; blaszka liściowa marszczy się, zwija i po pewnym czasie zasycha;

• wierzchołkowe części długopędów: pokryte białym nalotem, który z czasem brunatnieje; pędy rosną słabiej i później zasychają;

• owoce: mają ordzawioną skórkę; nigdy nie pojawia się na nich biały nalot.

Cykl rozwojowy:

• Zimuje grzybnia w porażonych pąkach. Zakażenie pąków w początkowej fazie ich powstawania. Po stwardnieniu łusek, zakażenie jest niemożliwe.

• Na opanowanych listkach, przed kwitnieniem, wytwarzają się zarodniki konidialne (przenoszone przez wiatr na inne organy).

• Zarodniki mogą zakażać bez zwilżenia liści (!!!).

• Najsilniejsze porażenia w IV-VI.

• Mroźne zimy (-25^oC) powodują wymarzanie porażonych pąków i pędów, co prowadzi do załamania się epidemii.

Zwalczanie:

- przed kwitnieniem (różowy pąk): oprysk Siarkol Extra, Tiotat, wycinanie wszystkich pędów z objawami mączniaka

- początek kwitnienia: oprysk Nemrod, Ipotar; wycinanie pędów i kwiatostanów z objawami choroby

- wzrost zawiązkó do ich czerwcowego opadania: Nimord, Ipotar, fungicydy systemiczne do jednoczesnego zwalczania parcha

- wzrost owoców po czerwcowym opadzie: preparaty siarkowe- oprysk do Pol VII

3.Objawy niedoboru mikroskładników

Niedobór N - liście małe i cienkie, o zabarwieniu jasno zielonym lub żółtawym. Jednoroczne przyrosty są krótkie i cienkie. Drzewa kwitną obficie, ale zawiązują mało owoców.

Nadmiar N - zbyt silny wzrost drzew, mniejszy rumieniec, owoce źle się przechowują

Niedobór K - zahamowanie wzrostu, cienkie przyrosty, liście małe, plamy nekrotyczne ( różne w zależności od gatunku)

Niedobór Mg - pierwsze objawy na starszych liściach w postaci chlorozy

Niedobór Zn - chloroza między nerwami na młodych liściach, liście mniej wyrośnięte, węższe

Niedobór Fe - chloroza na młodych i potem na starszych liściach, kolor żółty, oprócz nerwów które pozostają zielone

Niedobór Mn - chloroza brzegów i pomiędzy żyłkami, najpierw na starszych liściach

Niedobór B - ograniczony wzrost roślin na wiosnę, na owocach, w ich środku i na powierzchni pojawiają się kolorowe plamy.

4.Rodzaje i typy koron, kryteria ich podziałów

Podział koron drzew wg określonych kryteriów:

[nie mylić z typami koron - ksero]

• kształt przekroju poprzecznego korony:

1. kolista - naturalna, bez cięcia i przyginania;

2. owalna - mocno cięta z dwóch stron, mało przyginania;

3. szpalerowana - pędy silnie przyginane do drutów, mało cięcia.

• ze względu na obecność przewodnika:

1. przewodnikowa - mocna konstrukcja, słabe nasłonecznienie dolnych konarów;

2. bezprzewodnikowa (kotłowa, pucharowa, wazowa) - słaba konstrukcja, dobrze nasłoneczniona cała korona;

3. ze skróconym przewodnikiem - mniej konarów, mocna konstrukcja, dobrze nasłoneczniona korona.

• rozmieszczenie konarów

1. okółkowa - słaba konstrukcja, naturalna korona drzew owocowych

2. piętrowa - 3-4 konary wychodzące z jednego piętra

3. luźnopiętrowa - najwyżej 2-3 konary na piętrze

4. bezpiętrowa - konary pojedynczo na przewodniku

5. kombinowana - okółkowo-bezpiętrowa

• systemy konarów

1. prawie naturalna - bardzo słabe cięcie, bez przyginania, mało konarów

2. swobodna - 6-10 konarów, umiarkowanie cięta i przyginana, krótkopędy na odgałęzieniach II rzędu odchodzących od konarów

3. regulowana - ~10 konarów, silne cięcia i przyginana, krótkopędy na rozgałęzieniach I rzędu odchodzących od konarów

4. sztuczna - do 20 konarów, korona silnie cięta na krótkopędy - cięcie Lorett'a - krótkopędy wyrastają bezpośrednio z konarów

Typy koron: wrzecionowe superwrzecionowe osiowa szyszkowa solen Tatura dribling mikado

ZESTAW 14

1.Hodowla owocówki jabłkóweczki

Owocówka jabłkóweczka - I pokolenia pułapki feromonowe zawieszane w połowie maja. Sprawdzamy w poprzednim roku - jeśli 1% uszkodzonych owoców to w następnym roku będzie owocówka.

- Appeal - feromon + środek owadobójczy, dość drogie stosowanie. Stosuje się na początku lotu motyli.

- Insegar - intensywny lot motyli, krótko przed składaniem jaj.

- Dimilin - w okresie masowego składania jaj.

- Owadofos - „stadium czarnej główki”.

2. IPO - zasady (wszystko)

INTEGROWANA PRODUKCJA OWOCÓW

IPO - nowoczesna produkcja, w której zwraca się taką samą uwagę na zysk sadownika jak i na ochronę środowiska naturalnego i uzyskanie owoców ładnych oraz o wysokich walorach konsumpcyjnych, właściwych składnikach chemicznych, bez pozostałości pestycydów zagrażających zdrowiu konsumenta.

IPO - opłacalna produkcja pełnowartościowych owoców uzyskanych bez szkody dla środowiska naturalnego

IPO - to ekologia (ochrona środowiska)

Ekonomia (opłacalność produkcji)

Toksykologia (zdrowie konsumenta)

Zasady integrowanej produkcji owoców:

1. Planowanie i zakładanie sadu (stanowisko, odmiany, podkładki, system sadzenia, rozstawy)

2. Pielęgnacja gleby po założeniu sadu (herbicydy)

3. Racjonalne nawożenie

4. Nawadnianie

5. Formowanie i cięcie

6. Regulowanie wzrostu i owocowania

7. Ochrona przed chorobami i szkodnikami (nadzorowana ochrona sadu)

Ad.1

13. Stanowisko i jego ekologiczne aspekty (sad powinien stanowić naturalną część ekosystemu). Niepożądane:

• Zastoiska mrozowe

• Tereny narażone na skażenia z zakładów przemysłowych

• Stanowiska na słabych lub ciężkich glebach (konieczność stosowania wysokich dawek nawozów lub środków ochrony)

• Zachowanie różnorodności krajobrazu w celu zachowania równowagi ekologicznej (wokół sadu powinno być bogactwo roślin). Utrzymanie tzw. „użytków ekologicznych” (żywopłoty, ugory, stare drzewa, małe zbiorniki wodne), które są siedliskiem dla pożytecznej fauny

• Przykłady przynęcania pożytecznych zwierząt

• Umieszczanie w sadach tyczek z poprzeczką dla ptaków drapieżnych

• Zawieszanie dla ptaków skrzynek lęgowych, dla owadów domków

• Układanie na obrzeżach kopców z kamieni - jest to dogodne miejsce lęgowe dla łasic, tchórzy itp.

• Utrzymywanie i pielęgnowanie w okolicach miejsc, które dostarczają naturalnych kryjówek i pożywienia dla owadów drapieżnych i pasożytniczych: żywopłotów, skupisk drzew i krzewów

Jeżeli roślinność taka nie występuje naturalnie, należy ją posadzić (antypka, olcha, morwa, bez czarny, aksamitka)

14. Odmiany (odwirusowane)

• O małej lus średniej wrażliwości na choroby (Szampion, Gala, Red Boskoop, Jonagold, Melrose i inne)

15. Podkładki (odwirusowane)

• Dobre i bardzo dobre gleby: M9, P16, P22

• Słabsze gleby: M26, P2, P60, M7, MM106

16. Rozstawy

• M26: 4 x 2,5-3 m. => 800-1000 drzew/ha

• M9: 3-3,5 x 1,2-1,5 m. => max do 3000 drzew/ha

17. System sadzenia

• Tylko rzędowy

• Nie można dopuścić do nadmiernego zagęszczenia drzew w sadzie

• Właściwy wybór systemu sadzenia i prowadzenia sadu IPO ma zapewnić dobre nasłonecznienie i przewiew powietrza. Optymalny wariant:

• Sad jednorzędowy 3000 drzew/ha

• Wrzecionowy kształat korony

18. Cięcie i formowanie drzew

• Ma zapewnić dobre nasłonecznienie korony

• Ma sprzyjać efektywności wykonania zabiegów ochrony roślin

• Korona wrzecionowa

• Unikanie nadmiernego cięcia!!! Cięcie zimowe powinno być umiarkowane, aby nie wywołać intensywnego wzrostu drzew. Przy nadmiernym wzroście można opóźnić cięcie max 4 tygodnie po kwitnieniu

Ad. 2

Najczęściej murawa w międzyrzędziach i ugór herbicydowy w rzędach.

Zasady stosowania herbicydów w IPO:

• Szerokość pasa herbicydowego max 60-100 cm

• W ciągu pierwszych dwóch lat po posadzeniu sadu dopuszczalne jest stosowanie niskich dawek herbicydów doglebowych zawierających np. Azotop w dawce max 3kg/ha

• Nie wolno stosować herbicydów w czasie 6 tygodni przed zbiorem do zakończenia zbioru

• Stosowane herbicydy powinny tracić fitotoksyczność po zetknięciu z glebą (szybki rozkład w glebie): Basta, Rundup lub inne zawierające glifosat

Ad. 3

Nawożenie w IPO należy opierać na analizie gleby, liści i owoców.

Zasady stosowania nawozów w IPO:

• Nie wnosić mocznika jesienią do gleby

• Max dawka nawozów azotowych do 60kg/ha (gleby cięższe) lub do 40kg/ha + nawozy zielone (gleby lżejsze)

• Nawożenie dolistne stosuje się wyłącznie do zlikwidowania objawów niedoboru konkretnego pierwiastka

• Unikać nawożenia nawozami wieloskładnikowymi

Metody określania dojrzałości zbiorczej:

1. Obiektywne - bardziej dokładne, pracochłonne

2. Subiektywne - można je przeprowadzić w każdej chwili

METODY OBIEKTYWNE

Pomiar stężenia etylenu

1. Pomiar stężenia etylenu w komorach nasiennych owoców

• Próba owoców: 10 szt.

• Z komory nasiennej pobiera się strzykawką 1ml powietrza

• Powtarzać co 3 dni tak długo, aż w 4 owocach poziom etylenu > 0,1 ppm

2. Pomiar stężenia etylenu wydzielanego przez owoce zamknięte w hermetycznym pomieszczeniu

• 1 badanie 10-14 dni przed przewidywanym zbiorem

• 10 szt. w hermetycznym pomieszczeniu

• Rejestruje się czas potrzebny do nagromadzenia się etylenu o stężeniu 0,5 ppm

• Liczba godzin x 0,125 = liczba dni do zbioru

Test skrobiowy (roztwór jodu w jodku potasu = jodyna). Próba owoców

• 3-4 tygodnie przed przewidywaną datą zbioru

• 3 drzewa z każdej odmiany; 10-20 jabłek z każdego drzewa

• Powtarzamy co 5 dni

• Temp. podczas testu 10ႰC

• Partie miąższu zawierające skrobię zabarwiają się na granatowo. Im bardziej dojrzały owoc, tym mniej skrobi (od gniazda) a więcej cukrów = mniej zabarwienia granatowego

• Odpowiednie indeksy mówią ile owoc ma mieć skrobi, aby go zebrać (tablice barwne dla poszczególnych odmian są różne)

Pomiar jędrności miąższu

• Jędrnościomierzem

• Owoce zdrowe o średnicy ok. 7 cm

• Z 3 drzew 10-15 owoców

• Ścinamy skórkę po stronie rumieńca i bez rumieńca (2x)

• Wbijamy penetrator jędrnościomierza

• Aparat pokazuje jaką siłę musiał użyć, aby przebić miąższ

• Porównujemy ze wskaźnikami (inne dla różnych odmian)

Metoda indeksowa

• WWDZb - wyliczony wskaźnik dojrzałości zbiorczej

WWDZb = jędrność miąższu/ekstrakt * indeks skrobiowy

Ekstrakt (%) - suma składników rozpuszczalnych w wodzie (oznacza się w soku badanych owoców)

Zalecane wartości WWDZb są różne dla różnych odmian

3. Oddychanie - co ma na nie wpływ?

4.???????????

ZESTAW 15

1. Terminy nawożenia doglebowego sadu i jagodników

2. Sytuacja Polskiego sadownictwa w Europie i na Świecie

Wysoka pozycja Polski w światowej i europejskiej produkcji i handlu zagranicznego wielu owoców, a zwłaszcza świeżych owoców miękkich (truskawek, porzeczek, malin, agrestu i wiśni), jabłek, mrożonych owoców oraz koncentratu jabłkowego.

*Wysoka konkurencyjność kosztowo-cenowa polskich produktów

*Relatywnie niskie koszty produkcji sadowniczej

*Znaczny stopień zaawansowania w modernizacji polskiego sadownictwa

*Postępujące dozbrajanie techniczne gospodarstw sadowniczych - środki transportu, opakowania, przechowalnictwo

*Wysokie umiejętności producentów w zakresie produkcji

*Wysokie walory zdrowotne polskich owoców, ze względu na zacznie mniejszy niż w innych krajach europejskich zakres chemizacji upraw w Polsce

*Rozbudowany potencjał przetwórstwa owocowo-warzywnego dostosowany w znacznym stopniu do potrzeb odbiorców, profil gatunkowo-odmianowy produkcji

*Atrakcyjny dla wielu importerów, asortyment eksportowanych z Polski produktów: surowce (jabłka przemysłowe) i półfabrykaty (koncentraty jabłkowe)

Powierzchnia uprawy drzew owocowych => 215 333 ha

- wzrost powierzchni uprawy jabłoni (od 1996 r.)

- wiśnie => tendencja wzrostowa

- czereśnia => tendencja wzrostowa

- grusza i śliwa => spadek powierzchni uprawy

Powierzchnia jagodowych w 2002 r. => 92618 ha

- maliny => niewiele zmian

- porzeczki => wzrost

- agrest => spadek

- truskawki => duży spadek, daje się szybko podejmować decyzje o uprawie lub likwidacji

• pozostałe(leszczyna, aronia) => wzrost

3.Zmęczenie gleby - przyczyny, skutki, zapobieganie

Zmęczenie gleby - CHOROBA REPLANTACYJNA

- choroba replantacji w sadzie polega na ograniczeniu wzrostu i owocowania, a nawet zamieranie drzew sadzonych po tych samych lub po drzewach pokrewnych gatunków

* gatunki wrażliwe: brzoskwinia, jabłoń, wiśnia, czereśnia, truskawka, porzeczka

OBJAWY:

- nadziemne części roślin skrócenie międzywęźli pędów

- zgrubienie liści

- korzenie nekrozy, zanik włośników

- późne wejście w okres owocowania (po kilku latach)

- zmniejszenie owoców

PRZYCZYNY:

- czynniki abiotyczne zła struktura gleby, nierównowaga pokarmowa, brak i nadmiar wilgoci, fitotoksyny

- czynniki biotyczne obecność bakterii, promieniowców, grzybów, nicieni

Ograniczanie choroby replantacji:

- unikać sadzenia drzew po sobie

- przerwa 4-5 lat, uprawa roślin motylkowych na zielony nawóz

- głęboka orka

- wysoka dawka obornika

- sadzenie drzew w duże dołki wypełnione świeżą ziemią

- rośliny okrywowe: Aksamitka (Tagetes patula), Kostrzewa czerwona (Festuca rubra)

- stosowanie pozytywnej mikroflory - preparaty bakteryjne Agrobacterium agrobacter - ograniczają występowanie fitotoksycznych

4. Jak cięcie wpływa na jakość plonu, wysokość, zdrowotność drzew, zawiązywanie owoców

Pyt dodatkowe - gdzie było na bank ale niewiadomo w którym zestawie- PARCH JABŁONI

PARCH JABŁONI wywoływany przez grzyba Loculoascomycetes (workowce). Stadium doskonałe Venturia inaequalis, a stadium konidialne Splocea pomi. 50-70% kosztów oprysków.

INFEKCJE PIERWOTNE- wywołują zar workowe ,IV₂ -VI₂. Zarodniki powstają późną jesienią i zimą w otoczniach. Otocznie tworzą się w grzybni w leżących pod drzewami liściach jabłoni, pęczniejące pod wpływem worki czynnie uwalniają każdy 8 zarodn workowych, które z prądami powietrza mogą się rozprzestrzeniać na kilka km.

INFEKCJE WTÓRNE- dokonują zar konidialne, V_{2- do} końca wegetacji, do opadu liści z drzew, powstają na trzonkach konidialnych na rozwijającej się pasożytniczo grzybni na liściach jabłoni, są przenoszone z kroplami wody w kornie lub na sąsiednie drzewo.

CYKL ROZOWJOWY JABŁONI

(Faza saprofityczna )opadające liście z grzybnią legnie i plemnie proces płciowy otocznie do kilku set na 2 cm2 liścia worki 100-150 w otoczni zarodniki workowe 8 w worku infekcje pierwotne od ½ kwietnia do ½ czerwca ( Faza pasożytnicza)inkubacja w war. Opt 17-24 C ok. 9-10 dni objawy zewnętrze trzonki konidialne zarodniki konidialne cykl infekcji wtórnych od ½ maja do końca wegetacji opadające liście

OBJAWY- zewnętrze są najczęściej na liściach i zawiązkach , a później na owocach, na górnej stronie liścia tworzą się okrągłe , początkowo oliwkowe, później ciemne plamy pokryte aksamitnym nalotem (trzonki i zarodniki konidialne), mogą się łączyć i tworzyć powierzchnie nekrotyczne. Grzyb niszy kutikulę i skórkę, w miejscu rozerwanych komórek skórki wytwarza się warstwa korka, sam owoc jest w rożnym stopniu zdeformowany, na porażonych owocach powstają niewielkie strupowate plamy tzw parch późny lub dopiero rozwijający się w chłodni, drobne ciemne plamy tzw parch przechowalniczy.

BEZPOŚREDNIA SZKODLIWOŚĆ PARCHA: *utrata ilości plony *utrata jakości plonu * zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej rośliny *zaburzenia stosunków wodnych drzewa *ograniczenie wzrostu pędów i zawiązywania pąków kwiatowych POŚREDNIA SZKODLIWOŚĆ PARCHA: *silne osłabienie kwitnienia i plonowania drzew *zmniejszenie mrozoodporności drzew

OCHRONA :*metoda chemiczna- skuteczna ochrona przed parchem, w ciagu roku kilka oprysków ok. 8-16 oprysków. Programy ochorny: -program oparty na ukazywaniu się kolejnych faz fenologicznych początku wegetacji, okresu kwitnienia i wzrostu zawiązków- program schematyczny w którym zabiegi są wykonywane co 7-10 dni do końca kwitnienia, a co 10-14 po jego zakończeniu do połowy czerwca. Ochrona opira się w zasadzie tylko na stosowaniu zabiegów zapobiegawczych i interwencyjnych. Najczęściej przyjmuje się że fungicydy powierzchniowe zachowują skuteczność przez 507 dni przy intensywnym wzroście liści, a później przez 10-14 dni, ulegają one jednak zmyciu gdy suma opadów po oprysku przekracza 25 mm, fungicydy systemiczne są znacznie odporniejsze, ponieważ wnikają do tkanki liścia już po 2-10 h. *metoda mechaniczne tj coroczne cięcie prześwietlające drzewa, jego celem jest uzyskanie korony szybko schnącej, luźnej, przewiewnej, utrzymująca się niska wilgotność względna powietrza w jej wnętrzy nie sprzyja infekcjom, grabienie i suuwanie all liści *metoda biologiczna tj opryski listopad) powodujące opad liści 5% roztworem mocznika, preparat zawierający zarodniki i fragmenty grzybni grzyba Athelia bombacina, fungitoksyczne substancje zawirająca wyciąg z bluszczu pospolitego. HODOWLA ODMIAN O GENETYCZNEJ ODPORNOŚĆI - rozpoczęto je w USA pan Crandall stworzył odmianę odporną z jabłoni kwiecistej Malus Floribunda nr 821 jest to klon skrzyżował ją z odmianą szlachetną Rome Beoty w pokoleniu F1 50% siewek było całowice odpornych w pokoleniu F2 z tych siewek skrzyżował je między soba i 75% było odpornych. W 1970 wyhodowano odmianę odporną na parch PRIMA, w szwajcari wyhodowano odmiane ARIWA odporna na parcha i mączniaka. POZIOMY ODPORNOŚCI 1)poziom pierwszy -nadwrażliwość, komórki skórki przyległe do miejsca infekcjizamierają w ciągu 40-72 H do 3 dni po infekcji, potem zamiera grzyb nie mający kontaktu z żywą tkanką, na zakażonych liściach pojawiają się maleńkie plami parcha, ale grzyb nie zarodnikuje, ten poziom najłatwiejszy do przełamania 2)poziom drugi- na zakażonych liściach w 6-9 dni po infekcji pojawiają się delikatne nieregularnego kształtu chlorotyczne lub nekrotyczne plamy, zarodnik grzyba normalnie kiełkuje, grzybnia zaczyna się rozrastać między nabłonkiem a skórką lecz po najdalej 3 tyg zamiera nie tworząc zarodników konidialnych 3)poziom trzeci- tzw odpornośc polowa na zakażonych liściach (brak objawów na owocach) pojawiają się niewielkie i nieliczne plamy parcha, na plamach tych może się nawet pojawić zarodnikowanie konidialne grzyba, jednak w warunkach polowych jest ono bardzo słabe i opóźnione w czasie i tym samym nie ma wpływu na jakość owoców oraz wysokość plonu, zarodnikowanie może utrzymać się przez 2-3 tygodnie ten poziom odporności jest najtrudniejszy do przełamania 4)poziom czawrty- typowa reakcja odmian wrażliwych, wystepują duże i liczne plamy parcha, obfite zarodnikowanie konidialne pojawia się po 9-14 dniach od infekcji. PROGRAM ZAPOBIEGAWCZO INTERWENCYJNY -jest oparty na sygnalizacji okresów krytycznych czyli okresów w których warunki pogodowe utrzymujące się przez określony czas w sadzie umożliwiają zakażenie jabłoni przez zarodniki. Aby doszło do zakażenia zarodn muszą być spełnione następujące warunki: *temperatura dodatnie optymalne 17-24 stopnie minimalny czas zwilżania blaski liściowej 4 h *po 4 godzinnym zwilżaniu utrzymywanie się wilgotności względnej powietrza równej lub powyżej 90% * dopuszczalny jest jednokrotny spadek wilg względnej pow po okresie 4 h zwilżania liści ale nie może on trwać dłużej niż 8 h Wyznaczanie okresów za pomocą : *zmodyfikowanych termohigrafów zaopatrzonych w tzw sztuczny liść który jest dodatkowym czujnikiem pozwalającym na określenie oprócz temp i wilg powietrza, dł okr zwilżenia liści * rejestratorów elektronicznych wykonujących pomiary i jednocześnie je przetwarzające a na ekranie wyświetlające info o ewentualnych zagrożeniach infekcją. TABELA MILLSA - ujmuje zależności pomiędzy temp powietrza, dł okresu zwilżenia liści w h oraz wilg względną pow , wskazując na czas pojawienia się infekcji o nasileniu słabym ,średnim lub silnym, jest podstawą do wyznaczania okresów krytycznych oraz pomocną przy ustaleniu terminu wykonania oprysków interwencyjnych. Sumuje się razem kolejne okresy zwilżania liści oraz czas trwania przerwy w ich zwilżaniu, jeżeli wilgotność względna powietrza była równa lub powyżej 90% do uzyskanej liczny dodaje się także czas w którym wilgotność obniżyła się poniżej 90%, jeżeli taki spadek wilgotności był jednokrotny i nie przekroczyl 8 h. RODZAJE ZABIEGÓW: *zapobiegawcze (środki chemiczne: miedzian, kaptan, euparen, sadoplom) są stosowane przed zaistnieniem infekcji kiedy aktualne warunki panujące w sadzie sygnalizują okres krytyczny, mają Ne celu niedopuszczenie do zakażenia jabłoni, oprysk powinien zapewnić pokrycie blaszki liściowej roztworem wodnym środka *zabiegi interwencyjne (środki chemiczne kaptan, delan 36h mythos, saprol 48 h punch, score 120 h systhane, rubigan 96 h)- mają na celu przeciwdziałanie zaistniałemu już zakażeniu jabłoni są wykonywane od momentu infekcji przez ściśle określoną dla danego środka chemicznego liczbę godzin, najkrócej działające można zastosować do 36 h po wykazaniu tabela Milesa infekcji, najdłużej skuteczne do 120h (5dn) *zabiegi wyniszczające (środki chemiczne punch, score, syllit, efuzin) mają na celu zniszczyć rozwijającą się na liściach i zawiązkach grzybnię i w ten sposób uniemożliwić zarodnikowanie konidialne patogena, działają na jego organizm parząco.

---