CHOROBY
ZAPALNE
GÓRNEGO
ODCINKA
DRÓG
ODDECHOWYCH
Monika Bielińska
Drogi oddechowe - są to drogi, poprzez które powietrze dostaje się i wydostaje z płuc, które stanowi część układu oddechowego. Powietrze przechodząc przez drogi oddechowe zostaje oczyszczone, nawilżone oraz ogrzane. Drogi oddechowe dzieli się na:
- górne (jama nosowa+ zatoki przynosowe, gardło, krtań),
-dolne (tchawica, oskrzela, oskrzeliki, pęcherzyki płucne)
Schemat układu oddechowego:
Choroby zapalne górnego odcinka dróg oddechowych:
- przeziębienie,
- grypa,
- zapalenie zatok przynosowych,
- nieżyt nosa,
- zapalenie gardła,
- angina,
- zapalenie krtani,
- krztusiec,
- szkarlatyna,
- błonica
PRZEZIĘBIENIE
Zapalenie błony śluzowej przewodów nosowych spowodowane różnymi wirusami układu oddechowego; zwykle przebieg łagodny; w większości przypadków ustępuje bez leczenia.
Częstość występowania:
-zależne od wieku,
-małe dzieci: 6-10 przeziębień na rok,
-dzieci chodzące do przedszkola: 12 na rok,
-dzieci w wieku szkolnym: 7 na rok,
-młodzież i dorośli: 2-4 na rok.
Wiek: u dzieci częściej niż u dorosłych.
Płeć: u obu płci jednakowo często.
OBJAWY: symptomatologia zmienna; dolegliwości występują stale lub napadowo, mogą też występować nieprawidłowe wyniki badań czynnościowych płuc bez dolegliwości;
- kichanie (50-70%),- drapanie w gardle (50%), kaszel (40%),chrypka (30%), złe samopoczucie (20-25%), ból głowy (25%), gorączka >37,7°C (0-1%
PRZYCZYNY: Zwykle wywołane przez jeden wirus, wiele kategorii występuje na danym obszarze geograficznym lub wśród członków poszczególnych rodzin.
CZYNNIKI RYZYKA:
-kontakt z zakażonymi osobami,
-dotykanie nosa lub spojówek zarażonymi palcami
LECZENIE OGÓLNE:
-odpoczynek, płyny i leczenie objawowe,
-poinformowanie, że choroba trwa zwykle 6-10 dni,
-nawilżanie powietrza,
-zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu,
-u niemowląt przeczyszczenie przewodów nosowych gruszką, na leżąco, pod kątem 45°C, z użyciem kropli do nosa z soli fizjologicznej
AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA:
Zgodnie z tolerancją, z przewagą spoczynku przez kilka pierwszych dni.
ZAPOBIEGANIE:
Częste mycie rąk i niedotykanie twarzy rękami mogą pomóc w uniknięciu przeziębienia.
PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE:
Całkowity powrót do zdrowia powinien nastąpić w ciągu 3-10 dni.
GRYPA
Ostre, zwykle samoustępujące zakażenie wywołane wirusami grypy typu A i B; objawia się stanem zapalnym śluzówki nosa, gardła, spojówek i układu oddechowego; epidemie występują przeważnie w zimie i przebiegają różnie ciężko;
Wiek:
-zapadalność: najczęściej u dzieci w wieku szkolnym (od 3 miesięcy do 16 lat); młodzi, dorośli (16-40 lat),
-śmiertelność: najwyższa u osób w podeszłym wieku (> 75 roku życia) z poważnymi chorobami podstawowymi, np. z cukrzycą.
Płeć: jednakowo często u obu płci
OBJAWY: nagły początek z: wysoką gorączką, bólami mięśni (czasami bardzo nasilonymi, trwającymi kilka dni), zapaleniem gardła (bólem), suchym kaszlem, bólem głowy, powiększeniem węzłów chłonnych szyjnych, dreszczami, krwawieniami z nosa, uczuciem rozbicia, rzężeniami, wodnistym wyciekiem z nosa, kichaniem, świszczącym oddechem, zapaleniem spojówek.
PRZYCZYNY: ortomyksowirusy (wirus grypy A i B) są przenoszone z człowieka na człowieka albo drogą pośrednią (np. przez użycie szklanki zanieczyszczonej wirusem).
TRYB LECZENIA: ambulatoryjny z wyjątkiem leczenia poważnych powikłań albo leczenia osób z grupy wysokiego ryzyka.
LECZENIE OGÓLNE:
-objawowe (wodne donosowe roztwory soli, płyny do płukania gardła z dodatkiem anestetyków),
-zimne aerozole, ultradźwiękowe nawilżacze powietrza,
-hospitalizowani pacjenci mogą wymagać podawania tlenu i oddechu wspomaganego,
-unikać palenia tytoniu.
AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: zależnie od możliwości; hospitalizowani pacjenci powinni być objęci reżimem sanitarnym (izolacja, mycie rąk).
DIETA: zwiększona podaż płynów.
ZAPOBIEGANIE: okres wylęgania trwa od 1 do 5 dni;
-poliwalentna szczepionka przeciw grypie polecana osobom z grup wysokiego ryzyka:
- z przewlekłymi chorobami płuc, z chorobami układu krążenia, w stanie brania leków zmniejszających odporność np. po przeszczepach, z chorobami nerek, chorobami metabolicznymi, cukrzycą, z zakażeniem HIV, długotrwale leczonym aspiryną, pacjentom > 65 roku życia, z alkoholizmem,
-polecana pracownikom służby zdrowia, opieki społecznej, pensjonariuszom zakładów opieki zbiorowej, bezdomnym, pracownikom służb socjalnych i osobom z bliskiego kontaktu z grupami ryzyka,
-szczepionka powinna być podana przed nadejściem sezonu grypowego,
-możliwe są objawy uboczne szczepienia, np. gorączka i łagodne miejscowe odczyny poszczepienne.
POWIKŁANIA:
zapalenie ucha środkowego,
zapalenie płuc,
osłabienie pogrypowe,
ostre zapalenie zatok przynosowych,
zapalenie krtani,
bezdech u niemowląt,
zapalenie oskrzeli,
śmierć.
PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: pomyślne.
ZAPALENIE ZATOK PRZYNOSOWYCH
PRZYCZYNY ZAPALENIA ZATOK
Jak zaczyna się choroba
Zatoki zamieszkują użyteczne fizjologicznie i chorobotwórcze bakterie, w tym np. chorobotwórcze paciorkowce ropne typu A Streptococcus pneumonice typu A, a także Haemophilus influenzae, itp. U zdrowego człowieka skutecznie kontroluje liczebności bakterii sprawny układ odpornościowy. Każda infekcja wirusowa (przeziębieniowa, grypowa, itp.) - wywołuje stan zapalny i obrzęk błony śluzowej nosa i zatok. Obrzęk śluzówki zamyka stopniowo drożne dotąd połączenia zatok z jamą nosową. Powoduje to powstanie podciśnienia w zatokach wskutek szybkiego przepływu powietrza jamą nosową.
Schemat zatok przynosowych(profil)
1- zatoka czołowa, 2 - błędnik sitowy (komórki sitowe), 3 - zatoka szczękowa, 4 - zatoka klinowa
Typowe objawy zapalenia zatok
Rozrost chorobotwórczych bakterii wywołuje ostre objawy zapalne i ból. Do najczęstszych dolegliwości należą: bóle głowy, twarzy, ropna wydzielina z nosa, złe samopoczucie ogólne.
Lokalizacja choroby.
Zapalenie zatok przynosowych może obejmować tylko zatoki szczękowe - i być wywołane np. przez infekcję zębów i okostnej (tzw. zapalenie zębopochodne). Częściej obejmuje całość zatok okołonosowych.
Ból „dotykowy”
Lokalizację zapalenia i wywoływanego nim bólu możemy rozpoznać dotykiem. Przy ostrym zapaleniu zatok ból lokalizuje się w okolicy chorej zatoki. Ponadto promieniuje do oczodołu, do okolicy ciemieniowej, skroniowej i szczytu czaszki. W zapaleniu zatok czołowych boli dolna cienka ściana zatoki - czyli środkowy odcinek górnej ściany oczodołu (co możemy sprawdzić uciskając palcem). W zapaleniu zatoki szczękowej boli miejsce wgłębienia ściany przedniej (dołek nadkłowy).
Leczenie bakteryjnego zapalenia zatok
Ostre zapalenie zatok powikłane bakteryjnie ma zwykle ciężki przebieg. Rozpoznajemy je po w/w objawach ciężkich przebiegu zapalenia zatok (np. po wysokiej gorączce i silnym bólu). W tym przypadku stosuje się antybiotykoterapię pod kontrolą lekarza, przez ok. 10-14 dni. Celem antybiotykoterapii jest eliminacja zakażenia bakteryjnego oraz zapobieżenie ewentualnym powikłaniom. Ponadto leczy się dokuczliwe objawy stanu zapalnego - obrzęk śluzówki, ból zatok i głowy, gorączkę, kaszel, itp.
Leczenie wirusowego zapalenia zatok
Jeśli nie nastąpiło zakażenie bakteryjne wówczas mamy do czynienia z łagodnym przebiegiem ostrego zapalenia zatok (Patrz objawy powyżej). Objawy wirusowego zapalenia ustępują zwykle po 4-5 dniach, wraz z cofaniem się infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych. W takich, przypadkach stosuje się tzw. leczenie objawowe. Leczenie to jest wspólne dla wirusowego i bakteryjnego zapalenia zatok. W bakteryjnym zapaleniu zatok jest leczeniem wspomagającym antybiotykoterapię.
Powikłania zapalenia zatok
Powikłania zapalenia zatok zdarzają się raz na ok. 50 zachorowań. Zdarzają się po ostrych zapaleniach zatok, jednak częstsze są w zapaleniach przewlekłych. Obejmują:
- zapalenie kości czaszki,
- powikłania oczodołowe
- powikłania wewnątrzczaszkowe.
Chirurgiczne leczenie zatok - cel leczenia:
- usunięcie chorych tkanek, z maksymalnym zachowaniem pozostałych odcinków błony śluzowej
- utworzenie dobrego połączenia zatok z jamą nosową
- objęcie już pierwszym zabiegiem wszystkich zatok przynosowych, w których toczy się proces chorobowy.
NIEŻYT NOSA
Są trzy podstawowe rodzaje kataru: bakteryjny, wirusowy i alergiczny, którego jedną z najczęstszych form jest nieżyt nosa pyłkowy zwany popularnie katarem siennym.
Katar bakteryjny i wirusowy(przyczyny, sposób przenoszenia)
Katar bakteryjny i wirusowy jest następstwem zakażenia bakteryjnego lub wirusowego błony śluzowej nosa. Do rozwinięcia się drobnoustrojów dochodzi przy oziębieniu lub przegrzaniu organizmu, które osłabiają odporność, czyli układ immunologiczny, 
co stwarza korzystne warunki dla zakażenia błony śluzowej nosa przez wirusy i bakterie chorobotwórcze. Te przenoszą się z osoby chorej na zdrową drogą powietrzno-kropelkową podczas kaszlu i kichania.
Objawy i następstwa
Katar wirusowy uzewnętrznia się wyciekiem wydzieliny wodnisto-śluzowej, natomiast katar bakteryjny - śluzowo-ropnej. Dalej wszystko wygląda podobnie: jeden i drugi zaczyna się drapaniem w gardle i nosie. Obu katarom może towarzyszyć kichanie i - niekiedy - gorączka. Wspólnym objawem jest uczucie zatkania i obrzęk małżowin nosa, któremu towarzyszy ból głowy, uczucie ogólnego rozbicia. Następstwem kataru bakteryjnego i wirusowego mogą być: zapalenie spojówek, gardła, ucha środkowego, zatok przynosowych, krtani, tchawicy, oskrzeli, oskrzelików, a nawet płuc. Jednym z warunków, by nie doszło do tych chorób, jest dokładne i prawidłowe oczyszczanie nosa - nigdy nie należy wydmuchiwać wydzieliny z dwóch dziurek naraz! Katar może być również zwiastunem zakaźnych chorób, np. grypy, czy - u dzieci - odry.
Zapobieganie
Trzeba przestrzegać podstawowych zasad, żeby nie dopuścić do kataru wirusowego i bakteryjnego: niemowlęta, które spędzają czas w pozycji leżącej, powinny zawsze być przykryte czymś lekkim i przewiewnym. W ciepłe dni ubieramy je w cieniutkie śpioszki, w zimne - w ciepłe i z długim rękawkiem. Dzieci, które zaczynają raczkować i chodzić, są bardzo ruchliwe i dlatego należy ubierać je lżej, niż ubierają się dorośli. Najgorszym wrogiem małego organizmu jest przegrzanie! Przy ubieraniu najmłodszych nie można brać pod uwagę naszych odczuć ciepła i zimna. Maluchom zawsze jest cieplej! Bardzo ważne jest hartowanie małego organizmu. Niemowlęta i dzieci powinny jak najwięcej przebywać na świeżym powietrzu bez względu na pogodę. Zimą bez żadnego ryzyka można spacerować z maluchami do minus 7 stopni Celsjusza.
Katar sienny
Zwany przez lekarzy pyłkowicą, jest spowodowany alergią, czyli uczuleniem na pyłki roślinne. Katar alergiczny występuje przede wszystkim w sezonie pylenia i charakteryzuje się reakcją śluzówki nosa, a także spojówek, podniebienia i gardła, a nawet oskrzeli.
Objawy
-napady kichania, -wodnisty wyciek z nosa,- łzawienie, -zapalenie spojówek, -światłowstręt. Może mu towarzyszyć suchość w gardle.
Do kataru siennego bardzo często dołączają się objawy astmy sezonowej.Na ogół nieżyt nosa spowodowany uczuleniem - alergią pyłkową jest schorzeniem wiosenno-letnim, lecz u wielu osób objawy nie ustępują po okresie pylenia, ale przedłużają się w następstwie działania innych alergenów, głównie kurzu i sierści zwierząt. Tak, więc sezonowy katar sienny może przejść w całoroczny alergiczny.
Leczenie
Katar sienny zawsze wymaga interwencji specjalisty alergologa. Należy wykonać testy alergiczne, by dowiedzieć się, jakie uczulające alergeny musimy wykluczyć z otoczenia. Doraźnie katar sienny leczy się środkami antyhistaminowymi i profilaktycznie Zaditenem, albo Ketotifenem (dzieci) i lekarstwem o nazwie Zyrtec (dorośli). Katar bakteryjny i wirusowy także możemy leczyć środkami antyhistaminowymi.
Dobrze robi picie miodu- łyżeczka na szklankę wody o temperaturze poniżej 50° C. Zawarty w miodzie pyłek kwiatowy działa podobnie jak preparowane z niego szczepionki odczulające. Pyłek częściowo zostaje strawiony, a częściowo dostaje się do krwi, powodując odczulanie. Miodu nie wolno podawać dzieciom do pierwszego roku życia.
W pyłkowym nieżycie nosa skuteczna jest immunoterapia - odczulanie szczepionkami pyłkowymi stosowanymi podskórnie lub na błonę śluzową.
Zapalenie gardła
Stan zapalny gardła, najczęściej spowodowany ostrym zakażeniem; diagnostyka skupia się na zakażeniach paciorkowcami grupy A ze względu na powodowane przez nie powikłania w postaci choroby reumatycznej.
Wiek:
-zapalenie gardła występuje we wszystkich grupach wiekowych,
-infekcje paciorkowcowe najczęściej występują pomiędzy 5 a 18 rokiem życia
Płeć: jednakowo często u obu płci
OBJAWY:
ból gardła,
powiększone migdałki,
zaczerwienienie gardła,
wysięk w obrębie migdałków,
wybroczyny na podniebieniu miękkim,
powiększone węzły chłonne szyi,
nieobecność kaszlu, chrypki i innych objawów ze strony dolnych dróg oddechowych,
gorączka (> 39,1°C wskazuje na zakażenie paciorkowcowe),
wysypka płonicza: nakrapiane, rumieniowe plamki, zaczerwienienie fałdów skóry w zgięciach, zblednięcie wokół ust (paciorkowcowe zapalenie gardła),
charakterystyczne pęcherzyki na podłożu rumieniowym występują w wirusowym zapaleniu jamy ustnej,
brak łaknienia,
dreszcze,
ogólne złe samopoczucie,
ból głowy,
zapalenie spojówek, częstsze w zakażeniach spowodowanych adenowirusem.
PRZYCZYNY:
ostre bakteryjne:
paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A,
paciorkowce z grup C i G (rzadko);
ostre wirusowe:
wirus grypy rzekomej;
przewlekłe:
najczęściej o podłożu nieinfekcyjnym,
drażnienie śluzówki przez wydzielinę spływającą po tylnej ścianie gardła przy przewlekłym, alergicznym nieżycie nosa,
drażnienie substancjami chemicznymi,
nowotwory i zapalenie naczyń
CZYNNIKI RYZYKA:
epidemiczne zachorowania wywołane paciorkowcem beta-hemolizującym,
młody wiek,
wywiad rodzinny,
przebywanie w dużym skupisku ludności, np. w koszarach,
immunosupresja,
zmęczenie,
palenie tytoniu,
nadmierne spożycie alkoholu,
seks oralny,
cukrzyca,
niedawne przebycie innych chorób
ZAPOBIEGANIE: unikanie kontaktów z osobami chorymi.
POWIKŁANIA:
gorączka reumatyczna,
zapalenie nerek będące powikłaniem zakażenia paciorkowcowego,
ropień okołomigdałkowy,
zakażenie ogólnoustrojowe,
zapalenie ucha środkowego,
zapalenie wyrostka sutkowatego,
posocznica,
zapalenie błony śluzowej nosa,
zapalenie zatok przynosowych,
zapalenie płuc.
RZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE:
Paciorkowcowe zapalenie gardła trwa 5-7 dni, gorączka utrzymuje się przez 2-3 dni, powikłania ropne, takie jak ropień okołomigdałkowy, wymagają interwencji chirurgicznej, objawy ustępują samoistnie bez leczenia, ale jest możliwe wystąpienie powikłań reumatycznych.
ANGINA
Anginę - zapalenie migdałków podniebiennych - wywołują chorobotwórcze wirusy i bakterie. Istotną rolę w rozwoju anginy bakteryjnej odgrywa rezydowanie w gardle niewielkiej liczby chorobotwórczych bakterii z grupy paciorkowców oraz lokalne osłabienie układu odpornościowego, które umożliwia ich szybki rozwój.
Objawy:
silny ból gardła powodujący trudności w połykaniu i promieniujący do uszu,
gorączka powyżej 38oC z towarzyszącymi dreszczami,
powiększone i bolesne przy ucisku węzły chłonne szyi i podżuchwowe,
złe samopoczucie, rozbicie, ból głowy
Jak dochodzi do zakażenia? Anginę przenosi się drogą kropelkową, najczęściej przez kontakt z osobą chorą. Przeważnie zarażamy się w pracy, w szkole, w środkach komunikacji miejskiej, gdzie w dusznych, niewietrzonych pomieszczeniach przebywa wiele osób, wśród nich osoba chora.
Leczenie Jedynym skutecznym leczeniem jest antybiotykoterapia. Jednak decyzję o zastosowaniu antybiotyku podejmuje lekarz, po badaniu chorego i ustaleniu rozpoznania. Nigdy nie należy podejmować takiej decyzji samodzielnie. Niezależnie od przyjmowania antybiotyku, nieodzowne jest kilkudniowe leżenie w łóżku. Może to zapobiec późniejszym powikłaniom.
Powikłania Wśród powikłań miejscowych najczęściej pojawia się ropień okołomigdałowy, który rozwija się zwykle w 4-5 dobie choroby. Objawia się on silnym, zwykle jednostronnym bólem promieniującym do ucha, z towarzyszącym szczękościskiem. Nieleczony ropień może być przyczyną szerzenia się procesu zapalnego do struktur wewnątrzczaszkowych. W takiej sytuacji zdarza się, że zagrożone jest życie chorego. Jeśli chodzi o powikłania ogólne. to warto przytoczyć opinię lekarzy sprzed ery antybiotyków, że "angina liże stawy, kąsa serce". Wówczas angina bywała częstą przyczyną zapaleń mięśnia sercowego, zapaleń stawów, nerek i skóry. Była też najczęstszym powodem nabytych wad serca u dzieci
Ze względu na wagę tej choroby, by mieć pewność, że nie doszło do powikłań, wskazane jest po przebytej anginie wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, tj. morfologii, OB, badania ogólnego moczu i EKG.
ZAPALENIE KRTANI
Choroba rozwija się wskutek przeniesienia się infekcji wirusowej z jamy nosowogardłowej w obręb krtani. Na skutek infekcji dochodzi do obrzęku błony śluzowej krtani, a wielu miejscach do jej złuszczania. Wskutek obrzęku nasilona zostaje produkcja gęstego śluzu, który gromadzi się na błonach śluzowych i drażni je. Po kilku dniach produkowana wydzielina jest coraz rzadsza, co ułatwia jej usuwanie. Chory zaczyna wtedy ją wykrztuszać. Powrót do zdrowia następuje powoli, w ciągu około 2 tygodni. Obrzęk krtani może czasami przybierać niebezpieczne dla chorego rozmiary i znacznie ograniczyć drożność dróg oddechowych, dlatego tak ważna jest opieka lekarska w czasie choroby.
Objawy: -chrypka,- uczucie zawadzania w krtani, -bezgłos,- ból w krtani,- skłonność do chrząkania,- ból przy połykaniu,- napady kaszlu
Przyczyny:
# Wśród wielu przyczyn powstania choroby na pierwszym miejscu należy wymienić infekcję wirusową w przebiegu tak zwanych chorób przeziębieniowych. W dalszym etapie dochodzi zwykle do wtórnej infekcji bakteryjnej. Do powstania choroby usposabia wiele czynników, wśród których niewątpliwie należy wymienić: Dym tytoniowy
# Alkohol
# Pyły, zanieczyszczenia i inne czynniki chemiczne
# Stany zapalne błony śluzowej jamy nosowej, zatok, migdałków podniebiennych, gardła, zaburzenia drożności jamy nosowej, a w następstwie czego oddychanie przez usta - utrata filtrującej i oczyszczającej funkcji nosa
# Częste zmiany temperatury otoczenia
# Nadużywanie głosu
# Brak witamin
# Ciąża
# Cukrzyca
# Czynniki genetyczne - niektórzy ludzie mają rodzinną skłonność do występowania zapalenia krtani
Zapobieganie:
# Nie ma znanych pewnych sposobów zapobiegania wystąpieniu zapalenia krtani. Należy staranie leczyć wszelkie stany zapalne w obrębie górnych dróg oddechowych
# Trzeba unikać drażniącego działania czynników zewnętrznych, takich jak dym papierosowy, alkohol, pyły itp.
# Należy w rozsądny sposób używać głosu i dbać o stan zdrowia
Powikłania: Trwałe zaburzenia funkcji strun głosowych.
Leczenie farmakologiczne:
Leczenie farmakologiczne zapalenia krtani polega na podawaniu leków przeciwzapalnych (aspiryna, paracetamol) antybiotyków. Czasami, gdy jest znaczny obrzęk krtani, może dojść do upośledzenia jej drożności. Wówczas stosuje się sterydy w celu zmniejszenia obrzęku. Ponadto zalecane są inhalacje parowe.
KRZTUSIEC
Krztusiec to ostra choroba zakaźna wywoływana przez bakterie.
Atakuje zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym lub szkolnym; szczególnie niebezpieczny jest dla niemowląt. Jest to jedna z najbardziej zaraźliwych chorób wieku dziecięcego.
Bakteria Bordella pertussis to przyczyna krztuśca
Bakteria jest rozpowszechniona w Europie, Stanach Zjednoczonych i w innych regionach świata. Atakuje drogi oddechowe, wywołując, co 3-4 lata epidemie (czasem tylko sporadyczne zachorowania).
Jak się zakażamy chorobą?
Chorobą można się zarazić bezpośrednio od innego chorego bądź drogą kropelkową (w tym przypadku nie występuje nosicielstwo przez osoby zdrowe). Najczęściej źródłem zakażenia są osoby dorosłe, chorujące nietypowo, bez charakterystycznych ataków.
Charakterystyczne objawy ksztuśca
Pojawiają się dopiero po upływie 10-14 dni, w drugim etapie choroby. Pojawia się bardzo charakterystyczny napadowy kaszel, spowodowany działaniem toksyn bakteryjnych, uszkadzających tkanki układu oddechowego. W surowicy krwi stwierdza się przeciwciała charakterystyczne dla kokluszu. Liczba białych krwinek wzrasta do 20-40 tysięcy (norma - do 10 tys.), z ogromną przewagą limfocytów (jeden z rodzajów komórek odpornościowych) - nawet do 90 proc.
Zapobieganie:
Krztuścowi można zapobiegać, stosując odpowiednie szczepienia ochronne. Niestety, w Polsce utrzymuje się ogólna tendencja spadku liczby szczepień. W 1998 roku odnotowano w Polsce najwyższą od 20 lat zachorowalność na krztusiec - ok. 2 900 nowych przypadków. Obserwowany jest stały wzrost zachorowań wśród dzieci szkolnych i nastolatków. W dodatku kaszel - główny objaw choroby - jest często bagatelizowany, tzn. traktowany jak objaw zwykłej infekcji i łagodzony antybiotykami. Dlatego nie znamy obecnie prawdziwej skali zagrożenia tą chorobą.
Uwaga! Zachoruje każdy nieszczepiony!
Prawie wszyscy (80-100 proc.) mający styczność z tą bakterią, jeśli nie byli szczepieni, szczepienie było niekompletne lub przeciwciała zanikły, zachorują na krztusiec!
Leczenie krztuśca
Krztusiec leczy się antybiotykami. Najskuteczniej byłoby je podawać w pierwszym etapie choroby, ale rozpoznanie jest wtedy bardzo trudne. Ponadto podaje się lecznicze środki mukolityczne rozwadniające śluz.
SZKARLATYNA (PŁONICA)
Płonica jest ostrą chorobą zakaźną wieku dziecięcego. Nie występuje zbyt często, zwykle pojawia się w okresie jesienno-zimowym. Wywołują ją bakterie - różne szczepy paciorkowców typu A. Można na szkarlatynę chorować kilkakrotnie, ponieważ jej przebycie pozostawia odporność tylko na jeden szczep bakterii.
Jak się zakażamy?
Zarazić się szkarlatyną można drogą kropelkową, przez zakażone przedmioty, a także od nosiciela tej choroby. Zakażać może człowiek chory na zakażenie paciorkowcowe, ozdrowieniec lub nosiciel paciorkowca. Zakażeniu płonicą ulegają ludzie wrażliwi na toksynę paciorkowca.
Jak rozpoznajemy szkarlatynę?
Okres wylęgania wynosi 2 - 5 dni (bezobjawowy). Pierwsze objawy to wysoka gorączka, bóle brzucha, wymioty i silny ból gardła. Stwierdza się też obrzęk węzłów chłonnych, głównie szyjnych. Często wygląda to na początek anginy - języczek i podniebienie są zaczerwienione, a język obłożony. Biały nalot na języku po 2-3 dniach zmienia kolor na malinowy.
Charakterystyczna wysypka
Wysypka pojawia się równocześnie z gorączką lub 24 godz. później. Jest ona drobnoplamista, czerwona. Pojawia się najpierw na piersiach i szyi, potem obejmują całe ciało. Najwyraźniejsza jest na piersiach, brzuchu, pośladkach i w pachwinach. Na policzkach jest rumień, jednak skóra wokół ust i nosa pozostaje blada. Intensywność i czas trwania wysypki jest różny (od 24 godz.do kilku dni). Zdarza się niekiedy, że można przebyć szkarlatynę w ogóle bez wysypki.
Leczenie szkarlatyny
Bardzo ważne jest podawanie antybiotyków. Płonica wymaga bezwzględnie leczenia antybiotykiem przez 10-14 dni. Dziecko powinno przyjąć ich zaleconą dawkę, nawet, jeśli nastąpiła poprawa stanu zdrowia (tuż po rozpoczęciu ich przyjmowania chory już nie zaraża). Dla obniżenia gorączki stosować chłodne okłady lub podać środek przeciwgorączkowy, zwłaszcza, gdy wysoka temperatura utrzymuje się dłuższy czas.
Rekonwalescencja
Szkarlatyna wyczerpuje organizm - chory powinien leżeć w łóżku, co najmniej przez tydzień, a przez następny tydzień unikać wysiłku, np. dziecko nie powinno jeszcze chodzić do przedszkola.
BŁONICA(DYFTERYT)
Błonica to groźna choroba zakaźna wywoływana przez bakterie. Przeciwko tej chorobie od lat z powodzeniem stosuje się w Polsce obowiązkowe szczepienia dzieci. Występuje najczęściej u dzieci, które zakaża maczugowiec błonicy.Charakteryzuje się powstawaniem błon w miejscach rozwoju bakterii i wytwarzaniem bardzo silnego jadu.
Jak się zarażamy błonicą (dyfterytem)?
Zarazić się błonicą można od osoby chorej lub tzw. nosiciela (osoby zdrowej, która ma bakterie błonicy w jamie nosowej lub gardle).
Objawy błonicy
Przebieg choroby bywa różny; nieraz wręcz nieznaczny. Zwykle jednak błonica atakuje gwałtownie gardło i zaczyna się jak angina: zapaleniem gardła i kaszlem. Węzły chłonne bywają bardzo powiększone. Dziecko ma temperaturę powyżej 38°C, złe samopoczucie i przykry gnilno-słodki zapach z ust. Z otworów nosa może wypływać śluzowo-ropna, czasami krwista wydzielina. Na migdałkach pojawia się szary nalot. Zarazki choroby produkują silną toksynę. Jad błonicy uszkadza mięsień serca, układ nerwowy (porażenia), rzadziej wątrobę i nerki; niekiedy choroba kończy się zgonem.
Szczepionka przeciw błonicy
Przeciwdziałamy błonicy przy pomocy szczepionki. Dzięki systematycznym szczepieniom di-te-per (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi) przeprowadzanym wśród dzieci w Polsce zakażenie maczugowcem błonicy przestało stanowić zagrożenie. Przypomnijmy - pierwszą dawkę tej szczepionki wstrzykuje się w 2 miesiącu życia, drugą po sześciu tygodniach, trzecią po dalszych sześciu, a następne pod koniec drugiego roku życia. Dawki przypominające podaje się w zerówce i później w szkole.
Błonica atakuje tchawicę
Niekiedy choroba atakuje krtań małych dzieci. Znana jest wówczas jako błonica krtani (krup, dławiec). Występuje u małych dzieci. Zmiany chorobowe są zlokalizowane głównie w krtani. Powstaje zwężenie szpary głośni, które utrudnia oddychanie, pojawia się charakterystyczny „szczekający” kaszel, sinica, niepokój dziecka. Brak szybkiej pomocy lekarskiej (intubacja, nacięcie krtani — tracheotomia) może spowodować uduszenie się dziecka.
Leczenie błonicy
Chore dzieci leczy się w szpitalu antybiotykami i antytoksynę błoniczą, która neutralizuje toksyny bakterii. Ponieważ błonica przenosi się przez kichanie, kaszel a nawet przez dotyk, dziecko z dyfterytem musi być odizolowane od otoczenia.
Atakuje również dorosłych - niezbędne szczepienie!
Dlatego osoby dorosłe, które nie mają zazwyczaj naturalnej odporności na tę infekcję, powinny się przeciw błonicy szczepić, co mniej więcej 10 lat.
BIBLIOGRAFIA:
Strony www:
16
Wyszukiwarka